Teso Proverbs

Awaragasia


1

1 Awaragasia nuka Solomon okoku loka Daudi, ekabaka loka Isirael. 2Ajenun acoa ka aituutoorio: Amisiikin akiro nuka ajenun: 3 Adumun aituutoorio kotoma aswam nukacoa, Kotoma adolit, ka etube, ka nuetenito 4Ainakin ijimat acobeu, Ka ekatumunan da aijen ka apirianut: 5Tetere epupuni lokacoa, iyatakini aisisiaun; Etuŋanan da loejenuni edolokini ainerun naeŋalei: 6Ajenun awarag, ka agarac; Akiro nuka lukacoa ka aibukaanaretakec. 7 Ayoŋit EJAKAIT ŋes ageunet naka aijen: Konye luebaŋaaka emenete acoa ka aituutoorio. 8Okokuka, kiira ijo aituutoor naka papakon, Sirikiŋer da aicor naka totokon: 9Naarai eraun aboko nakasianut kakoukon, Ka erikot komurisiŋikon. 10 Okokuka, arai kijodijodete ikadiakanarak, Sirikicam. 11 Arai ebalas ebe, “Biya, kauparos, Kaperutu aiar, Kaŋopikis tai lumam akirot kaiboisio nukaiyeiyea; 12 Kelikosi kes ejarete kwape Okatwak, Koŋaleete, kwape kaŋul kaluijesaros Aipany; 13Kidumuni iboro kere lukakais nuipu, Kilelebi itogoiwok luŋatan; 14Kitebeikini eroetekon mamakosi; Kimori enasoro ediopet.” 15 Okokuka, sirilosenenei kakes; Kitiku akejukon korotokec: 16 Naarai ekerete akecekeje mama ejai aronis, Ewonyasi da abukor aokot. 17Naarai epesikinio eboi taai Kakonyen nuka ŋinikweny kere: 18Eperunete ŋul akeceokot, Eŋopikinete akeceijar kaiboisio nukaiyeiyea. 19 Ŋul kes iponesio luka ŋolituŋanan loikibelikini ameda; Elemari aijar naka ikulepek. 20 Ikalalat acoa korot; Ikeseuni ekeporoto kaiboisio nuelalak; 21Iworoi kaibois nakapolon naetukonokinoi; Kaneelomarere korutei, ore, ineria akekiro ebe: 22“Yes lumam acoa, itodolete ai iminas amamut kacoa? Ka lukesuarak aisiyalamikinite aisuar, Ka ibaŋiok aila aijen? 23 Kibelokinos kanuka aitoronoka: Koany, abukokini emoyoka mama ijaas, Ketejenunete akakiro. 24 Naarai eworo, iŋeroto: Ario akakan, kwabo emamei yenapodokinit. 25 Konye itapalaut ainerunika kere, Kwabo mam ikotosi aitoronoka nepetai da: 26Aso eoŋ da akiena kapaaran naka apolakus: Esekelo kedolu akurianukus: 27Kedolu akurianukus kwape ekwam, Nakidoikinio epola kwape etapipirio, Nakibunokiniata aiyaloŋoŋ ka aoyanar. 28 Kosodete konyet aiwor eoŋ, konye mam aboŋokini; Kamoete noi, konye mam kadumunete: 29 Naarai apotu kolaata aijen, Komam eseunete ayoŋit EJAKAIT. 30Mam akotosi cut akainerun; Apotu komenata aitoronoka kere: 31 ŋes enyamiata araito nuka ekecerot loka ikulepek, Kimonikinos ainerunikec naka ikulepek. 32Naarai ajurusiar kau naka lumam acoa eari kes, Ido akerianut naka ibaŋiok emudiari kes. 33Konye ŋin yenikeirari eoŋ iboienenei icasit, Iyamakina komam ekuriana aronis.”



2

1Okokuka, arai kicam akiroka Kiŋadak da aicorakinetaka mamakon; 2Tetere itoikini akonikit mama ejai acoa, Ibwaikini da ekonitau ajenun; 3Eebo, arai kimonyak amisiikin; Ikeseun da ekoniporoto adumun ajenun; 4 Arai kimoi ŋes kwape epuesa, Kirii ŋes kwape abar naibwaitai; 5Ŋes konyet ijenunia ayoŋit EJAKAIT, Idumuni da aijen Edeke. 6 Naarai einakini EJAKAIT acoa; Elomuni aijen ka ajenun kaitukuke. 7 Iŋadakini ŋul luitenara kotauon acoa naeŋalei, Erai ŋesi ebuku loka ŋul kaluelosenenete kabeit; 8 Tetere igalikini isokono luka etube, Idari erot loka lukalaunakake. 9Ŋes konyet ijenunia adolit ka etube, Ka nuetenito, eebo, ŋolirot loejok. 10Naarai elomari acoa otaukon, Aijen da isiyalamikini ekonitau; 11 Acobeu ŋes kidari jo, Ajenun da kirici jo. 12Kiyuunete jo korot loka aronis, Kotuŋa luinerenenas nukelepa; 13 Luejalete isokono luka atenit Alosit korotin luka amuton. 14Luelelakinito aswam nueroko, Luisiyalamikinito elepa loka aronis; 15Luimagululos korotinikec, Luipaanarete kosokonokec. 16Kiyuunete jo kaberu naadote, ŋes nakerimon naijodijodi kakiroke; 17 Naejali epaperoke loka atumunike, Imurwokini da aitutuket naka Ekedeke: 18Naarai ijesari etogoke kiton atwanare, Irotinike da kiton okatwak. 19 Mam ŋul luelosete mama ejai eboŋunete bobo, Karaida adolore orotin luka aijar. 20 Tetere ilosenenei ijo korot loka ituŋa kaluejok, Koric da isokono luka luedolito. 21Naarai iboienenete luitenara kotauon kakwap, Idoŋete luedolito tomake. 22Konye egelario lukaronok kakwap, Erutorio luebilete ibotei.



3

1 Okokuka, sirikimurwonokini ekakisil: Konye koricenenei akaicorakineta kotaukon: 2Naarai kiyatakinio kwaŋin aibut apaarasia, Ka ikar luipu, ka ainapakin da. 3 Kinyek aitim ka abeit aijal jo; Koenanakini omurisiŋikon; Kiwadikaenenei kes apukenit naka etaukon: 4 ŋes idumunia aminunio ka ajenun naejok, Kakonyen nuka Edeke ka ituŋa da. 5 Komunonena EJAKAIT kekonitau kere, Kwabo sirigoŋakina toma ajenunikon. 6 Kolimonori ŋes korotinikon kere; ŋes da iteteni akonilosit. 7 Siriraenena loka acoa kakonyenekon elopet; Koyoŋitenenei EJAKAIT, konyou karonis. 8Eraun ŋin aŋaleu naka akonikuan, Asumeta da nuka akojokon. 9 Kitubusik EJAKAIT koborokon, Ka lugeet kere luka akerianutukon. 10 Ilelebunos kwaŋin idulaakon amio, Ilapanar da ebino kaalakanyakon. 11 Okokuka, sirimwaŋenenei aicor naka EJAKAIT; Kwabo kinyek akeriemeriem aitapas jo. 12 Naarai eriemeriemei EJAKAIT yenemin; Kwape eriemeriemaa papa ikekoku yenelelakinit. 13Elakara ituŋanan yenedumuni acoa, Ka ŋin da yenedumuni ajenun. 14 Naarai emutunuke itelekarit emutunu loka epuesa, Akemeda da itelekarit esabu loejok. 15 Erai acoa naka akais nuipu aitelekarit amoru nukareŋak nuka akais: Kwabo emamei ibore yenipedori aiŋobel aitiriania ŋes. 16 Ejai aibut akanike nakoteten; Toma akanike nakokediany da ejai abar ka aibuses. 17 Irotinike eraas irotin lukajokis, Isokonoke da kere eraas ainapakin. 18 Ŋes ekitoi loka aijar mama ejaas ŋul luikamunete ŋes: Elakara da ŋinituŋanan yenericit ŋes. 19 Toma acoa kesipokinia EJAKAIT akwap; Toma ajenun da kiticasia akuj. 20 Toma aijenike acilatar ataroi, Itodoununei akuj akopyo. 21Okokuka, koricit acoa naeŋalei ka acobeu, Sirienyounete kakonyenekon; 22Tetere eraunos aijar kotaukon, Asianut da komurisiŋikon. 23Ŋes konyet ilosenenoo kainapakina, Komam iguikini akonikeju. 24 Naiperenenoo, mam ikurianari; Eebo, iperi, ido kijijimikinete akonijo. 25Sirikikurianar etasuro Iokisirieŋuni, Karaida amudiario naka ikaronok, naebunio: 26Naarai eraun EJAKAIT amunokon, ldari ŋesi akonikeju kinyek aipok. 27 Sirikimik ajokis ŋul lutikebeito, Nakepedoria akonikan aiswamaun. 28 Sirikitema eidunyetekon ebe, “Kolot, koboŋu bobo, Kainakini moi”; kwabo ejai ibore diekon. 29Sirikineru aronis aluikin eidunyetekon, Naarai iboie kamakon kainapakina. 30 Siripegasi ketuŋanan komam akirot, Arai mam kikwaikinit jo erono. 31Sirikikokotik etuŋanan loka akaje, Sirikiseu irotinike. 32Naarai loepaarit erai loketal mama ejai EJAKAIT: Konye ipaperikini ŋesi kaluitenara kotauon. 33 Ikeni EJAKAIT etogo loka lokaronon; Konye isirereŋi neiboienenoo lokadoliton. 34 Isekeli ŋesi luisekelete, Konye einakini luitasonos asianut. 35 Irumete lukacoa aibuses, Konye irumete ibaŋiok ileic.



4

1 Ikadwe, kopuputu aituutoor naka papa, Kibwaikis itauon ajenun: 2Naarai kainakini yes aituutoor naejok; Sirikijalakis aisisianakinika. 3 Naarai arai eoŋ okoku mama ejai papaka, Yenanonok, yeniminat kwape iteluna mama ejai totoka. 4 Abu ŋol kesisianak eoŋ, katema atiar, “Kikam akakiro kotaukon; Koric aicorakinetaka, kojar: 5Kodum acoa, kodum ajenun; Sirikiimurwok, sirikipaa da kakiro nuka aitukuka: 6 Sirikijal acoa, kosodi ŋesi aidar jo; Komina ŋes, kosodi ŋesi aricit jo. 7 Ageunet naka acoa ŋes nata: kodum acoa: Eebo, kanuidumunit kere, kodum ajenun. 8 Kitopoloo ŋes, ŋesi da kitcpoloori jo: Kitubusi ŋesi jo, naitunia ijo ŋes. 9Etorokini ŋesi akoukon aboko nakasianut: Kijaikini ŋesi jo aboko nakaibuses.” 10Ijo okokuka, kiira, kocam da akiroka: Kosodi aibut ikar luipu. 11Kesisianakinit jo erot loka acoa; Keŋarenikinit jo kosokono luka atenit. 12 Nailosenenoo, mam eridanakinio akejekon; Arai ikeri, mam kiguikini. 13Kikam cut aituutoorio; sirikiwosik: Koric ŋes; naarai erai ŋesi aijarakon. 14Sirikiloma osokot loka ikaronok, Kwabo sirikilot orot loka ituŋa lukaronok. 15Kinac ŋes, sirikitor nen; Kibelokin kotubor. 16Naarai mam ejotoete dimikito kiswamata ameŋeranut; Ikolerikito akonye, dimikito kitiguikis ice. 17Naarai enyamete atap naka aronis, Emasete ajon nuka akaje. 18 Konye esubit esokot loka ikadolitok bala aica nakaiwalar, Naeyatanakin acaun aitodol apaaran naedoliorit. 19 Esubit erot loka ikaronok bala amuton: Mam ejenete nuitiguikinete kes. 20Okokuka, kibwaik akakiro otau; Kitoik akonikit nuenera. 21Sirienyounete kakonyenekon; Koric kes kokidiŋ otaukon. 22Naarai eraas aijar mama kaŋul kaluedumunete kes, Aŋaleu da nakawatekec. 23Kodunyakinite noi aidar ekonitau; Naarai kotomake ŋes elomuniata nuka aijar. 24Kolema kamakon aituk namagul, Kibwaik kama elwana aŋajep naepaanari. 25Kogipas akonyekon, Kiŋarenikinitos abukiokon asesen tenan. 26 Kitetena esokot loka akejekon, Kicasito ikonirotin kere. 27 Sirikipaa akan nakoteten, karaida nakokediany: Kolemu akonikeju karonis.



5

1Okokuka, kibwaik akacoa otaukon; Kitoik akonikit ajenunika; 2 Tetere idari acobeu, Koric da akoniituk aijen. 3Naarai elelei esik kaituk naka aberu naadote, Ejijim akeŋajep adepar akinyet: 4 Konye edwar awasiake ria ria, Ekwana kwape kekileŋ loekwaka iwaitin iarei. 5 Ijesaros akejeke mama ejai atwanare; Ederi akelosit Okatwak; 6Tape mam edumuni esokot loitenara loka aijar, Iriaŋiriaŋas ikerotin, mam da ejeni ŋun. 7Aso do, ikadwe, kopupunoi, Sirikinyout kakiro nuka aitukuka. 8Kitwalan ekonirot kamakeŋ, Sirikikunyak okek loka etogoke: 9Kinyek ainakin ice aibusesukon, Ikonikar mama ejaas luededeŋ: 10Kinyeis imo aimonikin akonigogoŋ; Aitaaritoikon da ajaut togo loka lukacekwap; 11Idinya ijo kosaŋekon, Naedaunor akonikiriŋ ka akonikuan. 12Ibala rwaru ijo ebe, “Ala cama aituutoorio, Amwaŋ da ekatau aitoronio; 13Mam abu karimarite eporoto loka ikesisianakinakaka, Karaida aitoikin akakit ŋun luketuutoorete! 14Kaapik cut aronis kere, Kidiŋ kekodet ka atukot.” 15Komasenenei akipi nukamotikon, Akipi nueleleete katanikon. 16Tikereka ejok akonyen nuka ecoakon kikaikina, Icorin da luka akipi korotin? 17Koraut nukon bon, Ido mere nuka imo kajo. 18 Kisirereŋoi akoŋu naka ecoakon, Kolakara kaberu naka atumunikon. 19 Kwape amori naminat ka amiam naelok, Kominakinitos jo ikisinake apakio kere; Kolelakinite aminake. 20Naarai okokuka, kanukinyo ilelakinitor aberu naadote, Kitunia atorob naka nakerimon? 21 Naarai ejaas irotin luka etuŋanan kakonyen nuka EJAKAIT, Iteteni ŋesi ikesokono kere. 22 Numam adolit nuka ikaronon kes ipokete ŋes, Eenio kaunoi nuka akeronis. 23 Etwani kanu emamear aituutoorio; Eoliori kanu epolor abaŋaanutuke.



6

1 Okokuka, arai kiraun ijo ekabwoaran eidunyetekon, Arai kititiŋ akonikan eloŋwait. 2Arai kipok kakiro nuka akoniituk, Kikamunio kakiro nuka akoniituk. 3Kiswama kwanata okokuka, koyuun bon; Naarai idoo ijo akan naka eidunyetekon; Kiwonya, kolot, kikanikan eidunyetekon. 4 Sirikicamak akonikonyen ajo, Karaida abukiokon ailuranar. 5Koyuun bon kwape amori kakan naka ekamejan, Ka akweny da kakan naka ekalokan. 6 Kolot mama ejai esuŋwoit, ijo loiloŋwana; Koomoom ikeponesio, kocou: 7Emamei ŋes ejakait, Ekaanyanaran, karaida ekayaiton. 8Idiasi ikenyamen luka akamu, Etukonokini ikenyamat kaidweny. 9Itodoli ai iperi, ijo loiloŋwana? Wori bo inyounio kajokon? 10 Ajo nuikidioko, ailuranar naedit, Ailokony akanin nepetai arior ajotoor. 11Kwaŋin kibunokini jo ailwaritoi kwape ekerurwon, Ka eipudikon da kwape etuŋanan loekapit ebuku. 12Etuŋanan lotai, etuŋanan lomam edolit; Elosenenei ŋesi inera numagul; 13 Eedi kakonyeke, isuti kakejeke, Idodikini kibokoroke; 14 Ejai elepa otauke, Epwakununei aronis tiritir: Eyeenenei ŋesi ikinyom luka aŋolopa. 15 Kanuka ŋun ebunokini ŋes aronis katipet; Ebilio katipet, komamei aŋaleun. 16Ejaas akiro akanykape nuelait EJAKAIT; Eebo, akanykaarei nueraas nuketal kamakeŋ: 17 Akonye nuepogas, aŋajep nakeŋalan, Akanin da nuebukorete aokot numam akirot; 18 Etau loepwakuni aomisio nukaronok, Akeje nuisunyito akerit mama ejai ameŋeranut; 19 Ekajenan lokaiŋal loesabi, Ka ŋol da loeyei ikinyom luka aŋolopa koinacan. 20 Okokuka, koric aicorakinet naka papakon, Sirikiner da aicor naka totokon: 21Kiminanakinenei kes otaukon, Koenanakini kes omurisiŋikon. 22Nailosenenoo, kiŋarenikinenete jo, Naiperenenoo, kidarenenete jo; Naikwenyununaa, iyalaenenete kajo. 23 Naarai aicorakinet ŋes atala; ekisil da ŋes aica; Aitoroneta nuka aituutoorio ŋes erot loka aijar: 24Aricit jo kama kaberu nakaronon, Kaijodijod naka aŋajep naka nakerimon. 25 Sirikiŋobel ajokisike kotaukon; Karaida acamun abukioke aipok jo. 26 Naarai irii naadote adiotap, Konye nakeporon emejai aijar nakakais nuipu. 27Epedori kereka etuŋanan aibwaikin akim otorobuke, Komam enyami ikenapen? 28Arai bo itori etuŋanan atotole nuesaranete, Komam enomorete akekeje? 29Ikoni nen ŋol loelomari mama ejai aberu naka eidunyeteke, ŋol kere loetirori ŋin mam eswaki aiticanio. 30Mam kereka ituŋa emwaŋete ekokolan arai ekokoi Aisimonikin aijarake kerieb eteŋei? 31 Konye arai kedumun, etacakini irwan akanykaarei; Einakini iboro kere lukotogoke. 32 Ŋol loedotei emamei aijen; Loekoto amudiar aijarake iswamai ŋun. 33Ebeikinete ŋes amusuŋun ka aitisilio: Mam akemorosit emwatario. 34Naarai ekokote itunyunyurikini ekiliokit; Mam itimi kapaaran naka ainyaŋ. 35Mam ecamuni lugelis; Mam italakario, karaida kiinak ŋes ainakineta nuipu.



7

1Okokuka, koric akiroka, Kiŋadak da aicorakinetaka mamakon. 2 Koric aicorakinetaka, kojar; Ekakisil da kwape kecopot loka akoŋukon. 3 Koenanakini kes obokorokon; Kiwadikaenenei kes apukenit naka etaukon. 4Kolimok acoa ebe, “Irai ijo kinacika”; Komaik da ajenun apaikon: 5Tetere kidarete kama ejai aberu naadote, Kama ejai nakerimon nakijodijodi kakiroke. 6Naarai kadirisa nakotogoka, Kereik kapedotoka; 7 Kaany kotoma lujimat, Kamisiik kotoma okatumunak, Ekatumunan loemamei aijen. 8Itorit orot eapie kagorike, Kolot orot loebei togoke; 9 Napitiboŋi, apak naka atiboŋ, Napiriono akuare, kamuton. 10 Ido koany, kisiriama aberu ŋes, Kanapito nuka kanaadote, epiriana kotau. 11 Ilebilebitoi ŋesi, irimi; Mam akekeje idoŋete oreke: 12Ejai do orotin, ejai do asisiarin, Eperuni da kaŋinigor. 13Ikamuni do je, konu, Etemari aeomilikonyen ŋes atiar: 14“Ejaas asuban nuka ainapakin oreka; Lolo ŋes etodolio aiyaposioka. 15Ŋes alomunia aisiriam jo, Adunyakinit amoot akonikonyen, kadum jo. 16 Apesit etutika kaimuketa, Kigoen lucererin lukiusiok lukoMisiri. 17Abwatanakinit akaperit Kemina, ka icicikwa, ka akinomon. 18Kaloto, kemonikinos amin kiton atupuruc; Kalakanaros kamin. 19Naarai emamei okilenika kore, Elosit neelwana: 20Ayaŋa eriagi loka apesan nepepe kaŋes, Eboŋuni ore naikesakinia elap.” 21Kakiroke nuipu nuejok kimaima ŋes, Kaijodijod naka aŋajepeke kitiŋaiki ŋes alosit. 22Kotupak ŋes katipet, Kwape elosio emoŋ aario, Arai aeneta alecor ebaŋ: 23Aitodol naicumia emal emanyike; Kwape iwonyaria akweny aracit, Komam ejeni ebe eyaŋaari aijarake. 24Aso do, ikadwe, kopupunoi, Kibwaikis akiro nuka aitukuka otauon. 25Sirikitoik ekonitau orotinike, Sirikipaa osokonoke. 26 Naarai alataki luipu kwap imusuŋitai, Eebo, lueari ŋesi kere kes ajore naepol. 27 Eketogo ŋes erot loebei Okatwak, Ijesari agolai nuka atwanare.



8

1 Mam kereka ikalalat acoa, Ido mam iworoi ajenun ekeporoto? 2Ebwoi kasisiarin, Kaneimukurur kariri naka erot. 3Ikalalat kariri naka irutei, Kane elomarere ore lokapolon, Kokekia kane elomarere toma, atiar: 4“Ikatuŋa, keworoto yes; Ekaporoto da ejai mama ejaas idwe luka ituŋa. 5Yes lujimat, kojenut apirianut; Ka yes da lubaŋiok, kojautu ketau loka ajenun. 6 Kiirasi; naarai eneri akiro nukajokak noi; Aooŋ da naka akaituk elomunete akiro nuedolito. 7 Naarai inera akaituk abeit; Erai aronis naketal kaŋajepeka. 8Akiro kere nuka aitukuka eraas adolit; Emamei ibore yenimagul karaida yenepaarit kotoma. 9Ideleleete kere kama ejai ŋin yenejeni, Ido itenara kama kaŋul kaluedumunete aijen. 10Kodumutu akaisisianakin, kwabo mere epuesa; Ido aijen aitelekarit esabu loseuna. 11 Naarai acoa ejok aitelekarit amor nukareŋak nuka akais; Iboro da kere luimielai mam epedorio aitiirian kaŋes. 12Eoŋ Acoa etuluo apirianut ekatogo, Amoot da aijen ka ainerun. 13 Ayoŋit EJAKAIT ŋes aisac aronis; Aiwoŋonut, ka eitur, ka erot lokaronis, Ka aituk naepaarit, kes nuasacit. 14 Ainerun erai nakaŋ, ka aijen naicasit; Arai eoŋ ajenun; ajai kagogoŋ. 15 Kanukaŋ irumete ikabakan, Icorakinete da ikayaitok abeit. 16Kanukaŋ eyaitos ikapolok, Isotia ka ikatubok kere luka akwap. 17 Amina ŋul lukaminas eoŋ; Ka ŋul da lukadunyakinito amoot kaanyunete. 18 Abar ka aibuses ejaas keoŋ; Eebo, abar namam edaun ka adolit. 19 Akaraito ejok aitelekarit esabu, eebo, esabu lokajokan; Ekaiyas da aitelekarit epuesa loseuna. 20Etorit orot loka adolit, Kidiŋ osokono luka etube. 21Tetere esurumi lukaminas iboro ŋul, Tetere esilelebanari da akeceiŋadisia. 22 Abu EJAKAIT kasub eoŋ ageunet naka aisubuke, Nasodit naka akeswamisio nupeŋo. 23 Aponi keticasi kole kasonya, kageunet, Eriŋa akwap kejauna. 24Aponi kasubi naamamear ataro, Naamameatar atanin nuedilas akip. 25 Eriŋa kiticata iroŋan, Aponi eoŋ kasubi ageikin iukon. 26Eroko ŋes kesuba akwap, karaida ais, Karaida nugeet nuka apua naka akwap. 27Nakitemokinio ŋesi akuj, ajai eoŋ: Nakelukunia eikor loka ataro: 28Nakiticasia idouon kokuju: Nakitogogoŋio akonye nuka ataro: 29 Nakeinakinia aŋolol eikoruke, Tetere mam akipi etubete aicorakineteke: Nakigiria apeteta nuka akwap: 30 Ajai do eoŋ kaŋes, kwape akeswaman naejok, Arai eoŋ aiyalamake ŋinipaaran, Kalakanar kakonyeneke tiritir: 31 Kalakanar kakwapuke naepedorio aiboikin: Ajai akaiyalama neejaas idwe luka ituŋa. 32 Aso do, ikadwe, kopupunoi: Naarai isirereŋitoi ŋul luericito ikaponesio. 33Kopuputu aituutoorio, koraut lukacoa, Sirikiŋeroto. 34Isirereŋitoi etuŋanan lokapupuni, Irereenenei ŋinipaaran oruteika, Idareununei kacuneta nuka ikiriginika. 35 Naarai ŋol lokadumuni eoŋ, edumuni aijar, Ejaun kasianut naka EJAKAIT. 36 Konye ŋol loediaki kamakaŋ iticani akeijar: Ŋul da kere lukalaito eminas atwanare.”



9

1 Aduk acoa eketogo, Asipok ikepirin ikanykaarei: 2Aar iketiaŋ; enyalinyala ebinoke; Etemok da ekemesa. 3 Abu kiyakia akepesur aiwor Kaiboisio nuiceleleete nukore. 4 Ebe: “ŋol lojimat, komanu lailo.” Etemari da ŋesi ŋol lomam acoa atiar, 5 “Kopotu, konyamata akatap, Komata ebino loenyalinyalit. 6Kinyeis ajimat, kojarata; Ido kolosenenete korot loka ajenun.” 7Ŋol loeriemiriemei ekesekelon erasio, ŋol da loitoroni ekaronon emoromoroo. 8 Sirikitoron ekesekelon, kinyek aila jo; Kitoron lokacoa, kiminuni ŋesi jo. 9 Kituutoo lokacoa, iyatakini acoun: Kisisianak ekadoliton, iyatakini da aisisiaun. 10 Ayoŋit EJAKAIT ŋes ageunet naka acoa: Aijen Lokalaunan ŋes ajenun. 11 Naarai kanukaŋ ipuatar akonipaarasia, Iyatanakinotor da ikar luka aijarakon. 12 Arai ijai kacoa, ijai kacoa kanukon: Arai da isekeli, eraas ŋun nukon. 13Ilebilebitoi aberu naebaŋaana; Ajimat, mam ejeni adis da. 14Iboie ŋesi okek loka etogoke, Oicoloŋ kaiboisio nuiceleleete nukore. 15Anyaraun ŋul luitorete, Luelosete orotinikec. 16Ebe, “Ŋol lojimat, komanu lailo.” Etemari da ŋesi ŋol lomam acoa atiar, 17 “Elilim akipi nukokoan, Ejijim da atap naenyamio kaiyeiyea.” 18Konye mam ŋol ejeni ebe ejaas nen lukatwak; Ipejokoke da ejaas kwap noi toma Okatwak.



10

1Awaragasia nuka Solomon. Okoku loecobe einakini papake alakara: Konye okoku loebaŋaana itakadikini totoke. 2 Iboro lukakais nuipu luedumunio kanuka aronis mam imedaete, Konye adolit ŋes kiyuuni katwanare. 3 Mam EJAKAIT ecamakini aijar naka ekadoliton eriebi eteŋei: Konye ireŋeari aiŋobel naka ekaronon. 4 Akan naeloŋwana eyauni ican, Konye akan naekukurana itabari. 5Loetukonokini kakamu ŋes okoku loecobe: Konye ŋol loejotoi kaidweny ŋes okoku loiswamai nukileic. 6 Ejaas arereŋesio kakou naka ekadoliton: Konye erapit akaje aituk naka ekaronon. 7 Isirereŋi akiitun ekadoliton; Konye ebosi ekiror loka ekaronon. 8Iyuunete lukacoa kotauon aicorakineta: Konye ibirori loinerenenei nukabaŋaanut. 9 Ŋol loelosenenei itenara elosenenei kainapakina: Konye ejenunio lomagul ikerotin. 10Loeedi kakoŋuke eyauni ican, Konye ibirori loinerenenei nukabaŋaanut. 11 Aituk naka ekadoliton ŋes atan nakaijar: Konye erapit akaje aituk naka ekaronon. 12 Elait isidiki iŋuŋeta: Konye erapi amina aibucanareta kere. 13 Edumunio acoa kaituk naka ŋol kaloemisiana, Konye ejai ebela kanuka ŋol kaloemamei ajenun. 14Iŋadakinete lukacoa aijen: Konye aituk naka loebaŋaana isukunyuni amudiario. 15 Abara naka ekabaran ŋes ereke loegogoŋ: Amudiar naka lukican ŋes icanikec. 16Aitaaritoi naka ekadoliton itebei ŋes aijar, Eiyas loka ekaronon itebei ŋes aronis. 17Ŋol loibwaikini etau aituutoorio ejai orot loebei aijar: Konye epaari ŋol loijalijala aitoronio. 18Ŋol loimunoni elait erai loka aituk nakeŋalan: Ebaŋaana da ŋol loesabanakinenei. 19 Kaipues naka akiro mam eswaki aibucar: Konye ŋol loetiki akeŋajep iswamai kacoa. 20Eputos aŋajep naka ekadoliton ka epuesa loseuna: Etau loka ekaronon erai lootai. 21Itanyami aituk naka ekadoliton luipu: Konye etwakete lubaŋiok naarai eolikinete acoa. 22 Arereŋ naka EJAKAIT itabari, Mam da inyalakini ican kaŋes. 23Aswam aronis esubit bala abolia mama ejai ebaŋ: Aswam da nukacoa itojokit etuŋanan lokajenun. 24 Nuekurianari ekaronon kes nuedoikinete ŋes: Ido einakinio ekadoliton nuimiela. 25 Ketubor etapipirio, emamei bobo ekaronon: Konye icasit ekadoliton ikar kere. 26Kwape ebino loedwar ria kokel, ka apuru toma akonye, Ikoni nen loiloŋwana kama ejaas ŋul luiyakito ŋes. 27 Ayoŋit EJAKAIT iyatakini apaarasia: Konye ituurianitai ikar luka ekaronon. 28 Amun naka ekadoliton itodoli aiyalama: Konye eoliori amun naka ekaronon. 29 Erai EJAKAIT abwas naegogoŋ mama ejaas luitenara kotauon: Konye erai amudiar mama ejaas ikeswamak numam adolit. 30Mam cut ikadolitok elemanario: Konye mam ikaronok iboienenete kakwap. 31Itolomuni aituk naka ekadoliton acoa: Konye emudiario aŋajep naepaarit. 32Ejeni aituk naka ekadoliton nuecamunio: Konye aituk naka ekaronon ejeni nuepaarito.



11

1Aitemis nakaiŋal ŋes naketal mama ejai EJAKAIT: Konye isiyalamikinit ŋes emisani loedolit. 2 Naebunio aiwoŋonut ŋes eponiata ileic: Konye ejai acoa kaluitasonos. 3Abeit naka luitenara kotauon ŋes iŋarenikini kes: Konye amagul naka luebilete ebotet ŋes emudiari kes. 4 Mam abar isikeriani kapaaran naka anyunyura: Konye eyuuni adolit katwanare. 5Iteteni adolit naka loliogot otau ekerot: Konye ibirori ekaronon kanuka akeronis. 6 Adolit naka luitenara kotauon ŋes eyuuni kes: Konye ipoki ameŋeranutukec ŋul luebilete ebotet. 7Naetwania ekaronon, eoliori akemun: Eoliori da amun naka numam adolit. 8Eyuunio ekadoliton kotoma ocan, Kobuni do ekaronon aiboisike. 9 Emudiari etuŋanan lomam eyoŋit Edeke ekeidunyet kaitukuke: Konye eyuunio ekadoliton kanuka aijen. 10 Nakeanyuniata ikadolitok ajokis, elakara ere: Nakeolioroto ikaronok ejai eibwoŋ. 11Itopoloorio ere kanuka aisirereŋio naka luitenara kotauon: Konye etiyaikinete aituke nuka ikaronok. 12Ŋol loemwaŋi ekeidunyet emamei acoa, Konye ililiŋi etuŋanan lokajenun. 13Otibeele loideidei epukori nukaiyeiyea: Konye ŋol lokemoyo lomunot imunoni akirot. 14 Neemamei aitetenio ibiroros ituŋa: Konye kaipues naka ikenerunak ejai ainapakin. 15Ŋol loerauni ekabwoaran loka emoit eanyuni ican: Konye inapakina ŋol loelait abwoanar. 16Aberu nakasianut edumuni aibuses: Ikiliok lukakaje edumunete abar. 17 Etuŋanan loitimi iswamakini aijarake ejok: Konye ŋol loededeŋ iticani akuanake. 18 Edumuni ekaronon eropit lokaiŋal: Konye ŋol loeyei adolit edumuni eropit lokabeit. 19Ŋol loiketakina kadolit edumuni aijar: ŋol da loetupari aronis earakini bon. 20Ŋul luejaas itauon lumagul eraas luketale mama ejai EJAKAIT: Konye ŋul luedoliorito korotokec isiyalamikinete ŋes. 21Abeit etuŋanan lokaronon mam eswaki aiticanio, Konye eyuunio aur naka ekadoliton. 22Kwape etet loka esabu kokume loka epege, Ikoni nen aberu naitemelel naemamei acobeu. 23 Ejok luimiela ekadoliton: Konye amuno naka ikaronok ŋes anyunyura. 24Ejai loisiarisiari, ido iyatanakini adumun; Ejai da loimiki aitelekarit luibusakinito, konye etwaniari. 25 Iturumio ojokotau: Ŋol da loicocoi akipi icocoikinio. 26 Ikenete ituŋa ŋol loimiki kes akima: Konye ejai arereŋ akou naka ŋol kaloegwelari. 27 Ŋol loinyikokin amoot adolit, emoot asianut: Konye ŋol loemoot ameŋeranut, edolokini ŋes. 28 Ibiror ŋol loemunokina akebar: Konye ekerianar loedolit kwape kakuii nuelibete. 29 Ŋol loiticani ekaleke irumi ekwam: Eraun ebaŋ ebulesit loka lokacoa kotau. 30Araito naka ekadoliton ŋes ekitoi loka aijar; Ka ŋol da loejai acoa edumuni aijar naka ituŋa. 31 Koany, einakinio ekadoliton eropit kakwap: Itelekarito cama ekaronon ka ekadiakanaran!



12

1ŋol loekoto alimokinio, ekoto ajenun: Konye ŋol loelait aitoronio esubit bala etiaŋ. 2Etuŋanan loejok edumuni asianut kama ejai EJAKAIT, Konye etubokini ŋesi aitelekar etuŋanan lokibotei lueroko. 3Mam etuŋanan icasit kanuka aronis: Konye esali aliasit naka ekadoliton komam ijaŋijaŋio. 4 Aberu naejok ŋes aboko naka okilenike: Konye ŋin naitisili esubit bala abosus kotoma akojoke. 5Edolito aomisio nuka ikadolitok: Konye iŋalana ainerun naka ikaronok. 6Eperunete akiro nuka ikaronok aokot: Konye eyuuni aituk naka luitenara. 7 Elatario ikaronok koolios: Konye ebwoi etogo loka ekadoliton. 8 Iturio etuŋanan kwape ejaar acoake: Konye emenio ŋol loejai etau lomagul. 9Lomam enyaritai araut ibore, kojai ebulesit, Itelekarit ŋol loiturokina, komameete inyamat. 10 Eomit ekadoliton aijar naka Iketiaŋ: Konye eroko aitimesia nuka ikaronok. 11 Loekoriei alupoke ejaunos kinyamat luipu: Konye ŋol loerupari aamameak emamei aijen. 12 Iŋobelei ekaronon eboi loka lukelepa: Konye aliasit naka ekadoliton erai araito. 13 Aibucar naka aituk ŋes eic mama ejai lokelepa: Konye ekui ekadoliton kocan. 14 Imonikini etuŋanan araito nuejok nuka aitukuke: Inyakakinio etuŋanan aswamisio nuka akaninike. 15 Itojokit lobaŋ ekerot kakonyeneke: Konye lokacoa epupokini ainerun. 16Ejenunio atipet anyunyura naka lobaŋ: Konye ibwai etuŋanan lokacobeu ileic. 17Ŋol loelimokini nukabeit isideleleuni adolit, Konye ekajenan lokaiŋal isideleleuni aiŋalanut. 18Ejai loisudi akiro kwape aicum kekileŋ; Konye eŋaleuni aŋajep naka lukacoa. 19 Iketakina aituk naka abeit apaarasia kere: Konye aŋajep nakaiŋal erai naka aied akoŋu. 20Ejai aiŋalanut otauon luka ŋul kaluepwakunete aronis: Konye iyalamasi ŋul luinerunete ainapakin. 21 Mam ican edoikinete ekadoliton: Konye imonikinos ikaronok aronis. 22 Aituke nukaiŋal eraas nuketale mama ejai EJAKAIT; Konye isiyalamikinete ŋes ŋul luiswamaete nukabeit. 23Ibwai etuŋanan loecobe aijen: Konye ilabilabete itauon luka ibaŋiok abaŋaanut. 24 Eyai akan naka luekukuraka: Konye eraunos luekalanyaka ikeswamak nukailolitoi. 25 Aiyaloŋoŋ kotau loka etuŋanan itukukumi: Konye isiyalamikinete ŋes akiro nuejok. 26Eraun ekadoliton ekeŋarenikinon eidunyeteke: Konye erot loka ikaronok itapaari kes. 27Etuŋanan lokalanyana mam epei luamejau: Konye iboro luka akais nuipu luka ituŋa eraunos luka kaluekukuraka. 28 Ejai aijar toma orot loka adolit; Emamei atwanare korot kaŋol.



13

1 Epupi ikoku yenikacoa aicorio naka papake: Konye yenemwaŋana mam epupuni aitoronio. 2Enyami etuŋanan nuejok kanuka araito nuka aitukuke: Konye etau loka kaluebilete ebotet enyamenenei epali. 3 Yenidari akeŋajep itogogoŋi aijarake: Konye loitooŋari noi akeituk edumuni amudiario. 4Iŋobelei etau loka kaloeloŋwana, komam edumuni ibore: Konye imonikin etau loka kaloekukurana. 5 Elait etuŋanan loedolit aiŋal: Konye etuŋanan lokaronon esiliana, ido irumete ileic. 6 Igalikini adolit loetenit korot: Konye isibirori aronis ekadiakanaran. 7Ejai loitabarikin, kwabo komamei ibore: Ejai loicanakin, kwabo kojaas kabar naepol. 8Elakuni abarake aijar naka etuŋanan: Konye mam lokican epupuni aitukurianio kere. 9Iyalama aica naka luedolito: Konye itudeŋio atala naka ikaronok. 10Eyauni aiwoŋonut epeget bon: Konye ejaun acoa kaŋul kaluinerunete ejok. 11 Iŋoŋario abar naedumunio kanuka aamameak: Konye iyatakinio loetukonokini kakukuranut. 12Amuno naiyapi itudusaununei etau: Konye naebunio yeniŋobeleo eraun ekitoi loka aijar. 13 Eyauni ŋol loemenit akirot amudiario: Konye einakinio loeyoŋit aicorakinet eropit. 14 Erai ekisil loka lokacoa atan naka aijar, Anyoun koica luka atwanare. 15Eyauni ajenun ejok aminunio: Konye ikurajaj erot loka kaluebilete ebotet. 16 Iswamaenenei ŋolituŋanan lopirioit kaijen: Konye ebaŋ isiarakini abaŋaanut. 17Ibirokin ekijukitono lokaronon aronis: Konye erai ekiyakia lomunot aŋaleu. 18 Ejaunete ican ka ileic ŋol loeŋeri aicorio: Konye itubusikinio loibwaikinit etau toma aitoronio. 19Ejijimikini etau aiŋobel naetodolikin: Konye anyoun karonis erai naketal kama ejaas ibaŋiok. 20Koupenenas kalukacoa, icouni ijo da: Konye eswalar aupakec loka ibaŋiok. 21 Ekerikinit aronis ikadiakanarak: Konye etacakinio ikadolitok ajokis. 22 Inyeinia etuŋanan loejok idwe luka idweke airumet; Iŋadakinio ikadolitok abar naka ikadiakanarak. 23 Ejaas inyamat luipu toma mana naka lokican: Konye ejai loemudiario kanuka aitub namam abeit. 24 Loitikokini aparisike, elai okokuke: Konye loemina okokuke ekukurikina aiteten ŋes. 25Enyami ekadoliton kimonikin eketau: Konye ijoganitoi akoik naka ekadiakanaran.



14

1 Eduki ŋiniberu nakacoa etogoke: Konye etiyatiyai nabaŋ kakaninike. 2 Ŋol loelosi kateniteke eyoŋit EJAKAIT: Konye ŋol lomagul korotinike emeni ŋes. 3 Toma aituk naka lobaŋ ejai ebela loka aisosolonut: Konye aituke nuka luecobe idarete ikulepek. 4Elai auj naemameete imoŋin: Konye ebuni eiyas kagogoŋ naka emoŋ. 5 Ekajenan lomunot mam esabi: Konye esabanakini ekajenan lokeŋalan. 6 Emoi ekesekelon acoa komam edumuni: Konye epatana aijen kama ejai ŋol loejai ajenun. 7Konyou kakonyen nuka lobaŋ, Naarai mam ianyuni aituk naka aijen kamakeŋ. 8 Acoa naka loecobe ŋes ajenun ekerot: Konye abaŋaanut naka ibaŋiok ŋes aiŋal. 9 Emoeasi ibaŋiok kotoma adiakaret: Konye isirereŋitoi luitenara itauon. 10Ejeni etau akadakinike; Emoit da mam imorikikini kaiyalamake. 11 Etiyatiyao etogo loka ekaronon: Konye ekerianar ewema loka loitenara etau. 12 Ejai erot loeomit etuŋanan bon ebe ejok, Konye osaŋeke kes irotin luka atwanare. 13 Karaida kekieni, konye itururwei etau; Esaŋe da loka aiyalama ŋes ajuruŋuŋ. 14 Loeboŋori kau kotauke imonikini ikerotin: Etuŋanan da loejok imonikini nuke elopet. 15Iyuunit ijimat ŋinikirot: Konye ericit loecobe alositeke. 16 Iyapaara lokacoa, ido enyouni karonis, Konye iraŋaana lobaŋ, ido iilokin. 17Iswamai etuŋanan loisunyit anyunyuranakin nukabaŋaanut: Elaio da ŋol lokibotei lueroko. 18Irumito lujimat abaŋaanut: Konye idokokinio luecobe aboko naka aijen. 19Ekukumito lukaronok kakonyen nuka lukajokak; Ka lukelepa da korutei luka ikadolitok. 20 Lokican elai ŋes ekeidunyet da: Konye ekabaran ejaas ipapero luipu. 21 Ediakarit loemenit ekeidunyet: Konye elakara loitimi lukican. 22Mam kereka ŋul luepwakunete aronis epaarete? Konye ejaununos aitim ka abeit kaŋul kaluepwakunete ajokis. 23Ejai ameda toma aitaaritoi kere: Konye ailabilabanut eyauni aibabanitoi. 24Abarakec ŋes aboko naka lukacoa, Konye abaŋaanut naka ibaŋiok ŋes abaŋaanut bon. 25Itajari ekajenan lokabeit aijar naka luce: Konye loesabana itapaari. 26Loeyoŋit EJAKAIT ejai amun naegogoŋ: Ikedwe da edumunete neekereanara. 27 Ayoŋit EJAKAIT ŋes atan naka aijar, Anyoun koica luka atwanare. 28Aibuses naka ekabaka ŋes aipues naka ituŋa; Konye naemameatar ituŋa emudiario lokapolon. 29 Loiyapi anyunyurikin ejaas kaijen naepol: Konye ŋol loisunyit anyunyurikin itopoloori abaŋaanut. 30 Etau loibecokino ŋes aijar naka akuan: Konye ekokote ŋes aibos naka akojo. 31 Loemwaŋi lokican emoromoroi Lokasubanike: Konye ŋol loitimi loilwaritoi Itubusakini ŋes. 32 Elatakinio lokaronon kwap kanuka akeronis: Konye ekadoliton emuno aketwanare. 33Ejai acoa otau loka ŋol kaloejai aijen: Konye ejenunio nuejaas otauon luka ibaŋiok. 34Itopoloori adolit ateker: Konye aronis emorere ateker kere. 35 Ejai asianut naka ekabaka neejai ekejaanakinan loiswamai nukacobeu: Konye enyunyurikini ŋol loiswamai nukileic.



15

1Aboŋokinet naiyapaara irebori anyunyura: Konye akiro nuededeŋ isidikete anyunyura. 2Aŋajep naka lokacoa ekori aijen naibecokino: Konye ebukuni aituk naka ebaŋ nukabaŋaanut. 3 Ejaas akonye nuka EJAKAIT ŋiniibois, Irereete aronis ka ajokis. 4Aŋajep naiperioro ŋes ekitoi loka aijar: Konye akiro numagul ebilete emoyo. 5Emeni lobaŋ aicor naka papake: Konye loibwaikini etau aitoronio edumuni acobeu. 6Ejai abara naepol togo loka ekadoliton: Konye luedumuni lokaronon eraas ican bon. 7Isilosikinete aituke nuka luecobe aijen: Konye mam ikote nen kotauon luka ibaŋiok. 8 Asuban nuka ekaronon eraas nuketale kaneejai EJAKAIT: Konye isiyalamikini ailip naka luitenara itauon. 9 Erot loka ekaronon erai loketale kaneejai EJAKAIT: Konye emina ŋesi loetupari adolit. 10Ejai aisisianakinio naetiono neejai ŋol loinyeini erot: Ŋol da loelai aitoronio etwani. 11 Ideleleete Okatwak ka Amudiario kakonyen nuka EJAKAIT: Aso ideleleete do noi itauon luka idwe luka ituŋa! 12Mam ekamwaŋan emina aitoronio: Mam da ekoto alosit neejaas lukacoa. 13Etau loiyalama italakari akonyen: Konye ican lukotau kes ebilete emoyo. 14Etau loka ŋol kaloejai ajenun emoot aijen: Konye aituke nuka ibaŋiok enyamete abaŋaanut. 15Eroko apaarasia kere nuka luiticanio: Konye ŋol loejai etau loelakara enyami epucit lomam edaun. 16 Ajaut kaluikidioko ka ayoŋit EJAKAIT, Itelekarit abar naepol naejaas ican. 17Ejok ainyam edia lokigalala kominanara, Itia ainyam atarion naka emoŋ koŋuŋanara. 18Etuŋanan lokanyunyura isidiki aŋolopa: Konye ŋol loiyapi anyunyura isinapikini epeget. 19Erot loka loekalanyana esubit bala abwas naka ikukwa: Konye esokot loka luitenara itauon eraun erot loelal. 20Okoku lokacoa isiyalamikinit papake: Konye lobaŋ emeni totoke. 21 Abaŋaanut ŋes aiyalama neejai ŋol loemamei acoa: Konye iteteni etuŋanan loejai aijen alositeke. 22Neemamei ainerun etwakiarete nuelosikinitoi: Konye icatunete kaipues naka ikenerunak. 23Isiyalamikinit etuŋanan aboŋokinet naka aitukuke: Ejok ca ma akirot nainerai kapakike naebeit! 24 Edokari erot loka lokacoa kuju neejai aijar, Tetere enyouni kokwap kaneejai Okatwak. 25Erutori EJAKAIT etogo loka loiwoŋoono, Konye iticasi eikor loka apuserut. 26Aomisio nuka ikaronok eraas nuketale kaneejai EJAKAIT: Konye ejokuka akiro nuisiyalamikinito. 27 Loiraŋai ameda iticani eketogo: Konye ejari ŋol loesaci ainakineta. 28 Eomoomoi etau loka ekadoliton nueboŋokini: Konye ebukuni aituk naka ekaronon nukelepa. 29 Elwana EJAKAIT kaneejaas ikaronok: Konye iirari ailip naka ekadoliton. 30Isiyalamikinit aica naka akonye etau: Itutumete akiro nuejok akojo. 31Akit naepupuni aitoron naka aijar Iboienenei kalukacoa, 32ŋol loeŋeri aicorio emeni eketau: Konye ŋol loepupuni aitoronio edumuni aijen. 33Ayoŋit EJAKAIT ŋes aituutoorio nakacoa; Ido aitasonikin iŋarenikini aibuses.



16

1 Nuelosikinit etau eraas nuka etuŋanan, Konye ebuni aboŋokinet naka aŋajep kaneejai EJAKAIT. 2 Elaete irotin kere luka etuŋanan kakonyeke: Konye itemi EJAKAIT imoyon. 3Kititiŋik EJAKAIT aswamisiokon, Akoniwomisio da iticasio. 4 Esubakinit EJAKAIT ŋinibore aswamuke: Eebo, lukaronok da esubakinit apaaran naka aronis. 5Ŋolituŋanan loiturokina kotauke erai loketale kaneejai EJAKAIT: Abeit, mam eswaki aiticanio. 6 Aitim ka abeit kes elucete numam adolit: Ido ayoŋit EJAKAIT isinaci ituŋa aronis. 7 Arai isiyalamikinete irotin luka etuŋanan. EJAKAIT, Isinapikini lukasurupoke da. 8Ejok ajaut kaluikidioko ka adolit, Itia ajaut kameda naepol ka amamus etube lokabeit. 9 Ineruni etau loka etuŋanan irotinike: Konye EJAKAIT iteteni akejeke. 10Adwaranut ejai aituk naka ekabaka: Mam ediakari aŋajepeke kotoma otube. 11 Aitemis ka imisanin luedolito eraas nuka EJAKAIT: Luitemete kere lukoriagi eraas aswamuke. 12Aswam aronis erai naketal kaneejaas ikabakan, Naarai adolit iticasi eicoloŋ loka ajakanut. 13Isiyalamikinete ikabakan aituke nuedolito: Eminasi kesi ŋol loinera nuitenara. 14Esubit anyunyura naka ekabaka bala ikiyakia luka atwanare: Konye lokacoa isinapikini ŋes. 15Ejai aijar toma aica naka akonyen nuka ekabaka: Esubit akesianut bala idouon luka akiru naka aiporo. 16Adumun acoa ejok ca ma itia adumun esabu! Eebo, ejok aseun ajeaun itia epuesa. 17 Erot lokapolon loka luitenara ŋes anyoun karonis: Loericit erotoke itajari aijarake. 18Iŋarenikinit eitur amudiario, Emoyo da loiwoŋoono iŋarenikinit aibiror. 19Ejok ajaut kemoyo loitasono mama ejaas lukican, Itia akorokoro luŋatuna kalukeitur. 20 Ŋol loibwaikini eketau akirot edumuni ajokis, ŋol da loemuno EJAKAIT ejaas kalakara. 21Lukacoa kotauon enyaritai luecobe: Ajijim da naka aituk iyatakini aimaima. 22Ajenun ŋes atan naka aijar mama ejai ŋol loejaatar: Konye abaŋaanut ŋes aiticanet naka ibaŋiok. 23 Isisianakini etau loka lokacoa aitukuke, Iyatakini da aimaima aŋajepeke. 24Akiro nuisiyalamikinete esubito bala akap nuka ao, Ejijimikinito aijar, ido eraas aŋaleu naka akojo. 25 Ejai erot loeomit etuŋanan bon ebe ejok, Konye osaŋeke kes irotin luka atwanare. 26Aiŋobel naka ekeswaman iswamakini ŋes aswam; Naarai isinyikokini akeituk. 27Epwakuni etuŋanan lotai ameŋeranut; Esubito akiroke bala akim naenomori. 28Eyei etuŋanan lomagul epeget: Ido etiaki ekedeideon ipapero. 29Ijodijodi lokelepa ekeidurryet, Kosodi ayaŋaar toma orot lomam ejok. 30Ŋol loeedi akekonye ŋes aipwak akiro numagul, ŋol da loebutarit itodolikini aronis. 31Akou naabwaŋut akorwo ŋes aboko nakaibuses: Edumunun korot loka adolit, 32ŋol loiyapi aayunyurikin ejok aitelekarit ikagogoŋok: Ŋol da loeyait ekemoyo itelekarit loeŋatari ere. 33Ilamilamakinio eroet ogoen, Konye EJAKAIT ŋes itebeikini.



17

1Ejok aiban neejai aiyapaara, Itia ainyam epucit kotogo loeleleba aŋolopa. 2Ebulesit lokacoa eyai ikoku yeniswamai nukileic, Ido irumi airumet koinacan. 3 Amot ŋes ililiaunere epuesa, eupa da esabu; Konye EJAKAIT itemi itauon. 4Ibwaikini loiswamai aronis eketau neejaas aituke nueroko: Iirari da lokeŋalan aŋajep naka ameŋeranut. 5 Loemocar lukican emoromoroi Lokasubanike: Ŋol da loisiyalamikinit ican mam eswaki aiticanio. 6Idwe luka idwe kes aboko naka imakio; Aibuses da naka idwe ŋes lukapapakec. 7Mam ibusakinit lobaŋ einer nuepolok: Ido bo do aituk nakaiŋal ibusakinit biai lokapolon? 8 Esubit ainakinet bala amoru nakarereŋ kakonye nuka ŋol kaloejaatar ŋin: Ekerianari neibelokinor kere. 9Ŋol loerapakini aibucaret emoi amina: Konye loicecemono etiaki ipapero. 10Elomari noi aitoronio toma otuŋanan lokaijen, Aitelekarit ibelai akwatat kaneejai lobaŋ. 11Etuŋanan lokaronon emoi epali bon; ŋes kijukarere ekiyakia loededeŋ mamakeŋ. 12Ejok etuŋanan airiamakin kadubu naedemaritai ikedwe, Itia airiamakin ebaŋ kabaŋaanutuke. 13 Loetacakini aronis itia ajokis, Mam enyouni aronis kokaleke. 14 Ageunet naka ecelet esubit bala etuŋanan loepeduni akipi: Aso do kinyek epeget, eriŋa ejauna aŋolopa. 15 Ŋol loitojoki lokaronon, ka ŋol da loititelekari ekadoliton, Eraas kesi kere luketal kaneejai EJAKAIT. 16Kanukinyo ejaatar lobaŋ apesan akanike agwelia acoa, Kwabo emamei ŋes aijen? 17Emina epapero apaarasia kere, Ido onace euritai kanuka apakio nuka ican. 18Etuŋanan loemamei aijen ititiŋi akan, Eraun ekabwoaran kakonyen nuka eidunyeteke. 19Loemina ecelet emina aibucar: Ŋol da loitoojari ekekike emoi amudiario. 20Ŋol loemagul etau mam edumuni ajokis: Ŋol da loemagul aŋajep ibirokin aronis. 21Loeurie ebaŋ eanyuni ican: Papa da loka ebaŋ mam iyalama. 22Etau loelakara ŋes ekia loejok: Konye emoyo loebilil itooni akojo. 23 Ijauni ekaronon ainakinet katorob, Aibelokinio irotin luka etube. 24 Ejai acoa akonyen nuka ŋol kaloejai aijen: Konye akonye nuka ebaŋ ejaas osaŋeta luka akwap. 25Okoku lobaŋ itakadikini papake, Ido erai adwaris mama ejai nakeurie ŋes. 26Ido mam ejok aitican ekadoliton, Karaida aile isotia kanuka aitenarakec. 27 Loitikokini akekiro ejaas kaijen: Etuŋanan loejai emoyo loelilim emisiana. 28Lobaŋ da arai ililiŋi enyaritai lokacoa: Arai ebutarit eomitai loecobe.



18

1Ŋol loetiakar bon emoi ekeimiel elopet, Epega kacoa kere naeŋalei. 2Mam ebaŋ isiyalamikinit aijen, Konye ekoto apukonor nukotauke. 3Arai kebu lokaronon, ebuni da amwaŋio, Ido aitisilio da ebuni kamoromoroo. 4 Akiro nuka aituk naka etuŋanan esubito bala akipi nuidulok; Atan nakacoa erai aguurut naelelei. 5 Mam ejok acamun akonyen nuka lukaronok, Karaida aireŋe Iokadoliton kotube. 6Aŋajep naka ebaŋ eyauni epeget, Iriuni da akeituk aleio. 7Aituk naka ebaŋ ŋes amudiarioke, Aŋajepeke da ŋes eic loka aijarake. 8Akiro nuka ekerupean esubito bala edia loejijim, Elomarete toma atutubeta nukotoma nuka akoik. 9Ŋol da loijalijala kotoma aswamuke, ŋes onace kaŋol kaloemudiari. 10 Ekiror loka EJAKAIT ŋes ere loegogoŋ: Ekeri ekadoliton nen kosodi aiyar. 11Abara naka ekabaran ŋes ekere loegogoŋ, Kwape karwatat naeoja kotoma aomisioke. 12Eriŋa emudiara, iturokina etau loka etuŋanan, Aitasonikin da iŋarenikinit aibuses. 13Loeboŋokini koriŋa epupuno, ŋes abaŋaanut ka ileic kamakeŋ. 14Emoyo loka etuŋanan etitiŋikini adekake; Konye iŋai bo epedori atitiŋikin emoyo loebilil? 15 Etau loka Ioecobe edumuni aijen; Akit da naka lokacoa emoi aijen. 16 Ainakinet naka etuŋanan enyaikini ŋes aibois, Ido itodoli akonyen nuka lukapolok. 17Loisiauni aosan esubit bala ŋes edolit; Konye ebuni ekeidunyet, kosodi aiŋic. 18Itanaŋi eroet ipegeta, Edieki da ikagogoŋok. 19Arai kenyunyrikin onac etiono ainyakun aitelekarit ere loegogoŋ: Ipegeta luikote nen eputokinos katiketa nuka ere. 20Akoik naka etuŋanan ilelebun araito nuka aitukuke; Imonikini da keiyas naka aŋajepeke. 21 Atwanare ka aijar ejaas toma apedor naka aŋajep: Ka ŋul da luipudasi ŋes enyamete araitoke. 22Loedumuni aberu edumuni ajokis, Edumuni da asianut naka EJAKAIT. 23 Imaimaitoi lokican: Konye isiejanakini lokabaran. 24 Loisipaperi luipu iriuni amudiario: Konye ejai epapero loimorikikina noi aitelekarit onac.



19

1 Ejok lokican loelosenenei kabeiteke Itia lokaituk namagul ido kobaŋaana. 2 Arai mam aijar ejaas kaijen, mam ejok; ŋol da loiwonyi kakekeje ediaki. 3 Eburiari abaŋaanut naka etuŋanan ekerot; Kosodi enyunyurikini eketau EJAKAIT. 4Abara iyatakini ipapero luipu: Konye lokican etiakas kepaperoke. 5 Ekajenan lokeŋalan mam eswaki aiticanio; ŋol da loesabanakini mam ekui. 6Ipu luimaimaete asianut naka ekapolon: Ido ŋolituŋanan erai epapero loka ŋol kaloeinakini ainakineta. 7Elaete lokican ikeinacan kere: Itelekarito ca ma ikepapero alwakiar kama ejai! Ibwapit kes kakiro, konye koekarito. 8Loedumuni acoa emina aijarake: Loerici aijen edumuni ajokis. 9 Ekajenan lokeŋalan mam eswaki aiticanio; ŋol da loesabanakini emudiario. 10 Aijamam mam ibusakinit lobaŋ; Aso ikoni ibusakinit ai ebulesit ayait lukapolok? 11 Acobeu einakini etuŋanan aiyap anyunyura; Ido aibusesuke ŋes aisioni aibucaret. 12Anyunyura naka ekabaka esubit bala agat naka eŋatuny; Konye akesianut bala akopyo kanya. 13Erai okoku lobaŋ ican kaneejai papake: Aŋolopa da naka aberu ŋes aiit naduc. 14 Etogo ka abara kes airumeta nuepote kaneejaas lukapapa: Konye aberu naecobe ebuni kaneejai EJAKAIT. 15Akalanyanut eyaŋauni ajo nuipu; Aijar da naijalijalana eriebi eteŋei. 16 Loidari aicorakinet idari akeijar: Konye lomam ibwaikinit eketau toma orotinike etwani. 17 Loitimi lokican eyuuni EJAKAIT, Ido etacakini ŋesi bobo aswamuke naejok. 18Koleco ikonikoku naarai ejai amun; Kwabo sirikiŋobel amudiarioke. 19Etuŋanan lokanyunyura naepol egeli: Naarai arai kiyu ŋes ibusakinit airucakin ayuun. 20Kopupununei ainerun, kiyuununei aisisianakinio, Tetere iraun lokacoa kapaarasiakon nukawasia. 21 Ipu nuelosikinit etau loka etuŋanan, Konye ainerun naka EJAKAIT icasit. 22Nuimiela etuŋanan ŋes asianutuke: Lokican da itelekarit ekeŋalan. 23 Ayoŋit EJAKAIT eyauni aijar; Ŋol da loejaatar ŋin iboie imono; Mam aronis ebunokini ŋes. 24Idoni akan naka loeloŋwana atuba, Komam bobo ekot ainyakun toma aitukuke. 25Kinom loemwaŋana, isisiauni ijimat acobeu: Kitoron loejai aijen, ejenuni da aijen. 26Loeŋasi papake, kireŋea da totoke, ŋes ikoku yenisurumi ileic, iriuni da amorosit. 27 Okokuka, kinyek akiirar aisisianakinio Ipaari do anyoun kakiro nuka aijen. 28Isekeli ekajenan lotai etube: Ilikori aituk naka ekaronon numam adolit. 29Itemokinitoi itubesia kanuka lukamwaŋak, Ka ibelai da kanuka ipuran luka ibaŋiok.



20

1 Erai, ebino ekamwaŋan, nuitemerete da ebenyaka: Loiriaŋitoi kanuka ŋun emamei acoa. 2Etasuro loka ekabaka esubit bala agat naka eŋatuny: Loitunyunyurikini ŋes emunaari aijarake. 3 Itubusikini etuŋanan atiakar kopeget: Konye ekoto ŋolibaŋ aŋolopa. 4Eneri loeloŋwana akoru kapak naka ailob; Emootoi kedolu aisak, mam edumuni ibore. 5Ainerun nakotoma otau loka etuŋanan esubit bala atan naidul; Konye epedori etuŋanan lokaijen aiwok. 6 Ilabilabete ituŋa luipu ŋolituŋanan akesianut: Konye iŋai bo epedori adumun etuŋanan lomunot? 7Etuŋanan loedolit loelosenenei kabeiteke, Isirereŋitoi ikedwe luetupanakinete ŋes. 8Ekabaka loiboie koicoloŋoke loka aitub Epietari aronis kere kakonyeneke. 9 Iŋai epedori atemar atiar, “Etalau ekatau, Arai loasegara kotoma aronisika”? 10Imisanin luegelegela ka, aitemisio nuegelegela, Eraas kere luketale kaneejai EJAKAIT. 11 Ikoku yenididi da ejenunio kanuka aswamisioke, Arai esegara aswamuke, arai ejok. 12 Akit naiirari, akoŋu da naeseseni, EJAKAIT ŋes esubit kere. 13 Sirimina ajo kinyek adolore ailwaritoi; Kokwenyut akonikonyen, kosodi kimonikin inyamat. 14Ebala ekagwelan ebe, “Erono, erono.” Konye keeka, ŋes do ituror. 15Ejai esabu ka amor nukareŋak nuipu noi: Konye aituk naka aijen ŋes ibore yenika akais nuipu. 16Kolema anapito naka ŋol kaloebwoari eloŋwau, Korau ŋesi aititiŋet loebwoari nakerimon. 17Ejijimikini etuŋanan atap naka aiŋal; Konye kokau ilelebunos iŋaroi aitukuke. 18Ŋin nailosikini itogogoŋitai kainerun: Koji ejie kaiŋarenikinio nakacoa. 19Loirimirimi kideideonokini epukori nukaiyeiyea: Aso siriupasi kaŋol kaloeooŋanari akeituk. 20 Loilami papake arai totoke, Itudeŋio atalake kamuton naejesi cucucuc. 21 Airumet nairasakini adumun kageunet, Mam isirereŋitoi kawasiake. 22 Sirikitema atiar, “Enyaŋi aronis”: Kidareu EJAKAIT, ŋes da kitajari jo. 23Aitemisio nuegelegela eraas nuketale kaneejai EJAKAIT; Emisani da lokeŋalan mam ejok. 24 Alosito nuka etuŋanan eraas nuka EJAKAIT. Ikwaikini ai epedori etuŋanan ajenun erotoke? 25Erai eic kaneejai etuŋanan aisunyit atemar atiar, “Erai lokalaunan,” Kosodi kedau aiyapo iŋisi. 26Epiesi ekabaka lokacoa ikaronok, Ido eyauni agali nakicomis kujukec. 27Emoyo loka etuŋanan ŋes atala naka Edeke, Eŋici atutubeta kere nukotoma akoik. 28Itajarete aitim ka abeit ekabaka: Ido aitim ŋes iganuni ekeicoloŋ loka ajakanut. 29Aibuses naka ikatumunak ŋes agogoŋukec: Atemelel da naka imakio ŋes akoruo nuka akwesikec. 30Apipil naka imacarin itesegari aronis: Ibelai da italaunete atutubeta nukotoma.



21

1Ejai etau loka ekabaka akan naka EJAKAIT kwape aleles naka akipi: Ibelokini ŋes kwape ekotor. 2 Ŋolirot loka etuŋanan edolit kakonyeneke: Konye itemi EJAKAIT itauon. 3 Aswam nukabeit ka etube, Iyuunit EJAKAIT aitelekarit asuban. 4Akonye nueomiara ka etau lokaiwoŋonut, Atala naka ikaronok, ŋes aronis. 5Aomisio nuka luekukuraka eyaŋaunete aipues: Konye ŋolituŋanan loisunyit, isunyari toma aibabanitoi. 6Adumun abar kaŋajep nakeŋalan, Esubit bala eiyeŋane loekutario, eic da lokatwanare. 7Akaje naka ikaronok epiyari kes; Naarai eŋerito aswam nuketube. 8Emagul noi erot loka ŋol kaloigugunatoi karonis: Konye ejokuka aswamisio nuka ŋol kaloesegara. 9Ejok aiboi kagor naka etogo kokuju, Itia aiboi kaberu naeŋolopana kotogo loelal. 10 Iŋobeli etau loka ekaronon aronis: Mam ekeidunyet edumuni asianut kakonyeke. 11Arai iticanio ekamwaŋan, itocouni ijimat, Arai isisianakinio lokacoa edumuni aijen. 12 Eomoomoi ekadoliton etogo loka ekaronon; Kwape elatarere lukaronok kooliosi. 13 Loisikakini akeki aimony naka lokican, Ŋes da kemony, konye mam epupunio. 14Ainakinet nakaiyeiyea isinapikini anyunyura, Ainakinet da nakotorob isinapikini anyunyura naepol. 15Aitodol etube isiyalamikini ikadolitok, Konye emudiari luiswamaete numam adolit. 16Etuŋanan loepaari anyoun koroto loka aijen Ibworari kokodet loka lukatwak. 17Loimiela aiyalama eraenena lokican, Loimiela ajon ka akinyet mam ebari. 18 Eraun ekaronon alakunet naka ekadoliton: Luebilete ibotei da ebeete aibois naka luitenara. 19Ejok aiboienen kakwap nakamodiŋ, Itia aiboi kaberu naeŋolopana naedelana. 20 Ejai abar naka akais nuipu ka akinyet togo loka ekadoliton; Konye ilikori lobaŋ. 21 Ŋol loibwapit adolit ka aitim Edumuni aijar ka adolit, ka aibuses da. 22Edokari lokacoa ore loka luegogoŋ, Etiyaikini agogoŋ nakemunosi. 23Ŋol loidari aitukuke ka aŋajepeke, Idari akeijar kinyek adumun ican. 24Ekamwaŋan ŋes ekiror loka etuŋanan loiwoŋoono, loeomiara, Iswamai ŋesi kaisosolonut nakaiwonoonut. 25Eari aiŋobel loeloŋwana: Naarai eŋerito akekanin aswam. 26Eraŋana ekaronon aitiwar akwap: Konye ekadoliton einakini komam imiki. 27Asubanit naka ekaronon erai naketale: Arai eyaunit ketau lokaronon itelekarit ca araut naketale! 28Eoliori ekajenan lokeŋalan: Konye ejaenena akirot naka etuŋanan kaloepupuni. 29Etuŋanan lokaronon itogogoŋit akekonyen: Konye loitenara iteteni ikerotin. 30Emamei acoa karaida aijen, Karaida ainerun arianakin ka EJAKAIT. 31Ekapakinitai ebalasit kapaaran naka ejie: Konye ebuni aipikor kaneejai EJAKAIT.



22

1Tiejok aseun ekiror loejok itia abar naepol, Ido asianut nakamin itia epuesa ka esabu. 2 Iriamanakinos lukabarak ka lukican: EJAKAIT ŋes ekasubanikec kere. 3 Eanyuni etuŋanan loecobe aronis, kosodi aiŋop: Konye itorete lujimat nen, iticanio. 4Eropit lokaitasono ka ayoŋit EJAKAIT, ŋes abar, ka aibuses, ka aijar da. 5 Ejaas ikukwa ka iica korot loka lomagul: Ŋol loidara bon elwaniar kamakec. 6Kitanaik ikoku erot loibusakinit alosenenoo, Karaida kemojoŋ mam enyouni kanen. 7Eyait lokabaran lokican, Loeyuuna da erai ebulesit loka loeyuuni. 8 Loeyei numam adolit esaki ilou: Edaun da ebela loka anyunyurake. 9Isirereŋitoi loeja kakonye nuesiaka; Naarai einakini lukican inyamatake. 10Kireŋea ekamwaŋan, emamuun da epeget; Eebo, enaŋi aŋolopa ka amoromor. 11Loekot etau loesegara, Kanuka asianut naka aitukuke ŋes eraunor ekabaka epaperoke. 12Esesenete akonye nuka EJAKAIT ŋol loejai anen, Konye itapalauni akiro nuka etuŋanan loebili ibotei. 13Ebala loeloŋwana ebe, “Ejai eŋatuny kiŋa: Kaari korot.” 14 Aituk naka aberu kanaadote ŋes aipany naidul: Kenyunyuriki EJAKAIT etuŋanan ibirokini nen. 15Eenitai abaŋaanut kotoma otau loka ikoku: Konye ibelai lukalecor ireŋearete neelwana kamakeŋ. 16 Ŋol loeroikini lokican adumunia amedake, Ŋol da loeinakini lokabaran iboro, edolokini ŋol aibabanitoi. 17Kitoik akonikit, kiira akiro nuka lukacoa, Kibwaik da ekonitau mama ejai akaijen. 18Naarai ejok arai irici kes kotomakon, Arai icasito kaitukukon. 19Kojai amunonutukon neejai EJAKAIT, ŋes ketejenunia lolo jo da. 20Mam kereka kewadikakinit jo akiro nuejokuka noi, Nuka ainerun ka nuka aijen da? 21 Aitejenikini jo cut akiro nukabeit, Tetere iboŋokini akiro nukabeit ŋul lukijukarito. 22 Siriŋasi lokican, naarai icana, Karaida aroikin luiticanio korute. 23Naarai epurokini EJAKAIT kes, Ido eŋatari aijarakec kaŋul kaluenasete. 24Sirikisipaper etuŋanan loenyunyurana; Siriupasi ketuŋanan loisiopana: 25Kinyek aisisiaun ikerotin, Ipoki aijarakon koic. 26Sirijaananas kaŋul kaluititiŋete akanin, Kaŋul kaluebwoanarete lukapesenin: 27Arai imameete jo lutacakinet, Kanukinyo ma eyaŋaaria ŋesi aperitikon kamakon? 28Sirikijul aanyunet naka eikor losek, Nakesipokinete lukapapaakon. 29 Iany etuŋanan ekukurikinit aitaaritoike? Ebwoi ŋesi kakonyen nuka ikabakan; Mam ebwoi kakonyen nuka ipasoi.



23

1Arai kiboikin aimor nepepe kalokapolon, Koomoom noi loejai kakonyenekon; 2Kibwaik ekileŋ ologorotokon Arai irai ijo etuŋanan lokeraŋa. 3Sirikiŋobel lukajijimakake; Naarai kes inyamat lukaimod. 4 Siritaaritoi adumun abar; Kopalu acoakon ŋin. 5Igipakinit cabo akonikonyen ibore yenemamei? Naarai abeit esubuni abar abebenoka, Kwape emorukaalet loeporori kuju noi. 6 Sirinyamenenei inyamat luka ŋol kaloibitiono, Karaida aiŋobel lukajijimakake: 7Naarai kwape eomitor ŋesi kotomake, ikoni nen: Kiitema ŋesi jo ebe, “Konyam, komat”; Konye etauke mam ejaas nepepe kajo. 8Ilekari aoduneta nuinyama, Kosodi atwaniar akirokon nuejok. 9 Sirinera kopupi ebaŋ; Naarai emeni ŋesi acoa naka akonikiro. 10Sirikijul aanyunet naka eikor losek, Karaida alomar omanikoria luka luemameete lukapapakec: 11 Naarai egogoŋ Ekalakunanikec; Epurokini ŋesi kes aluikin jo. 12Kibwaik ekonitau toma aisisianakinio, Akiikon da akiro nuka aijen. 13Sirikitikok ikoku apucunio; Arai kileco ŋes kebela mam etwani. 14 Koleco ŋes kebela, Koyu aijarake kokatwak. 15Okokuka, arai kecou etaukon, Iyalamikini ekatau, loka ba: 16Eebo, elelete ikaŋeretenya, Arai inera akoniituk nukajokak. 17Kinyek ekonitau aikokoteikin ikadiakanarak: Konye kojaenena kayoŋit EJAKAIT aitiwar akwap. 18 Naarai abeit ejai eropit; Mam etwaniari amunonutukon. 19Kiira ijo, okokuka, kocou, Kiteteni ekonitau korot. 20 Sirijaananas kaŋul kaluemeranakinos; Kaŋul da luisinyooko ainyam akiriŋ: 21Naarai edolokini ailwaritoi ekameran ka loisinyoono: Ailuranar da itanapi etuŋanan inyilinyilia. 22 Kiiranari papakon lokiwuriei, Ido sirimwaŋenenei totokon kemojoŋ. 23 Kogwel abeit, sirigwelanari; Eebo, kogwel acoa, ka aituutoorio, ka ajenun da. 24Iyalamikini noi papa loka ekadoliton: Ŋol da loeuriei ikoku yenikacoa isiyalamikini ŋes. 25Kiyalamikinos papakon ka totokon, Kolele ŋin nakiwuriei jo. 26Okokuka, ae ekonitau, Kisiyalamikis akonikonye ikarotin. 27Naarai erai naadote asoogot naidul: Erai da aberu nakerimon aipany naedidiŋ. 28Eebo, eperuni bala ekerurwon, Iyatakini luebilete ibotei kotuŋa. 29 Iŋai bo eburunit? Iŋai bo eanyunit ican? Iŋai bo ejai aŋolopa? Iŋai bo eŋuuriani? Iŋai bo ejaas amusuŋun nuutai? Iŋai bo da itereŋit akonye? 30Kes ŋul luinoosikinos toma ajon: Kes ŋul luelosete airi ajon nuinyalinyala. 31Siriseseni ajon nueupapanata, Kitodias aputokec kotoma adere, Naijililiarotor. 32Kokau kitodete bala emun, Kiswalarete bala emusaga. 33Eanyunete akonikonye nuilocokino, Ineranakin ekonitau da epali. 34Eebo, isubi bala ŋin yeneperi kataro, Arai yeneperi kokuju opir loka ataker. 35 Inera ijo kwana ebe, “Kebuŋai, komam arieba: Kenomonomoi, komam ajeni: Akwenyuni wori? Kerii bobo kes.”



24

1Sirikikokotik ituŋa lukaronok, Karaida aiŋobel ajaun kakes. 2Naarai inerunete ikecetauon emwaŋit, Inerasi akeceituke da nukameŋeranut. 3Edukio etogo kacoa; Iticasio da kajenun. 4Aijen da isilelebi agolaike, Kabara kere naka akais nuipu ka naisiyalamikinit. 5Egogoŋ etuŋanan lokacoa; Eebo, iyatanakini etuŋanan lokaijen apedor. 6Naarai ijii ekonijie kaiŋarenikinio nakacoa: Kaipues da naka ikenerunak ejai ainapakin. 7Ikiara acoa mam ebaŋ edolokini: Mam ewooŋi akeituk korute. 8Loepeleikini aswam aronis Emaikinete ituŋa emeŋerana. 9 Awomisioit nakabaŋaanut ŋes aronis: Ekamwaŋan da ŋes loketal neejaas ituŋa. 10Arai kiilor kapaaran naka ican, Edit akonigogoŋ. 11 Koyuununei ŋul lueyaŋaario atwanare, Kitikok da ŋul luiriaŋaros aario. 12 Arai kitemari ebe, “Koany, mam kijenunit ŋin,” Ŋol loitemi itauon mam kereka eomoomoi? Ŋol loerici aijar, mam ejeni? Mam da etacakini ŋolituŋanan kwape ejaar akeswam? 13Okokuka, konyamenenei esik loka ao, naarai ejok; Akekape da, nuejijimikinete akonianyigol. 14Kojenu da kwaŋin acoa kotoma otaukon: Arai kidum ŋes, ejaun eropit, Mam etwaniari da amunokon. 15Ijo etuŋanan lokaronon, sirikiperu etogo loka ekadoliton; Sirikiŋat akeibois naiyenununa. 16 Naarai ibironori etuŋanan lokadoliton aatenak akanykaarei, enyoununei da: Konye elatarete ican lukaronok. 17Sirikibwoŋak lokasurupikon naibiroror, Kinyek ekonitau aiyalamikin naelatakinere ŋes kwap: 18Kinyek EJAKAIT aanyun, kosodi akadakin, Kibelok akenyunyura anyoun kamakeŋ. 19Sirikiyaloŋoŋ kanuka luiswamaete aronis; Sirikikokotik lukaronok: 20 Naarai mam ekaronon edumuni eropit; Itudeŋio atala naka ekaronon. 21 Okokuka, koyoŋenenei EJAKAIT ka ekabaka: Ido siriupananas kaŋul kaluekotosi ailoconokin: 22Naarai itiunete epolakec; Iŋai bo da ejeni amudiariokec? 23 Nu da nuka lukacoa. Mam ejok atiakit ituŋa kotube. 24 Ŋol loetemari lokaronon atiar, “Idolit ijo”; Ikenete ŋes ituŋa, elaete ŋes atekerin. 25Konye iyalamas ŋul luitoronete ŋes, Edolokini da kes arereŋ naejok. 26Aituk naebonokini ejok ŋes enui. 27Kitemonok akoniswam kokiŋa, Kitemok ekonimanikor; Kosodi konyet aiduk ekonitogo. 28 Sirikiraun ekajenan aluikin eidunyetekon komam akirot; Ido sirikiŋala kaitukukon. 29 Sirikitema ebe, “Eswamakini ŋes kwape keswamakinia eoŋ; Atacakini ŋes kwape ajaar akeswam.” 30Abu keriria emanikor loka loeloŋwana, Emanikor da loka emusabibu loka ŋol kaloemamei aijen; 31 Ido koany, ebwaŋunito ikukwa kere, Iswapito ikodokodo, Etiyaara arwatatake nakamor. 32Kasodi aanyun, kaomoom noi jokan: Kaany, ketuutoor. 33 “Ajo nuikidioko, ailuranar naedit, Ailokony akanin nepetai arior ajotoor”: 34Kwaŋin kibunokini jo ailwaritoi kwape ekerurwon; Ka eipudikon da kwape etuŋanan loekapit ebuku.



25

1Eraas nupe nu da awaragasia nuka Solomon, ituŋa luka Kesekia ekabaka loka Yuda. 2 Aibuses naka Edeke ŋes aimunon akiro: Konye aibuses naka ikabakan ŋes aiŋic akiro. 3Akui kwape elwaniar kokuju, akwap da kwape idulor kokwap, Kwaŋin ŋes emam eŋicunere itauon luka ikabakan. 4Kolema elele kopuesa, Kosodi ejaunete ekatatan kaloitemokinio atibo. 5Kolema ikaronok kakonyen nuka ekabaka, Kosodi iketakin eicoloŋoke loka ajakanut kadolit. 6 Siriwomiara kakonyen nuka ekabaka, Karaida aibwo kaibois naka lukapolok: 7Naarai ejok alimokinio ebe, “Kikuny ne”; Itia aitisilio kakonyen nuka ekapolon. Nuaanyutu akonikonye. 8 Sirikisunya alosit aitepeg; Kinyeis aolikin nuiswamai kokau, Nakisurumia ekoniidunyet jo ileic. 9 Kopur akonikirot kekoniidunyet elopet, Kwabo sirikitejen nukaiyeiyea nuka ecetuŋanan: 10Kinye loepupuni aimoro jo, Komam enaŋete iemutokon lueroko. 11Akirot naibecokino inerai Esubit bala araito nuka esabu kotoma obukito luka epuesa. 12Kwape etet loka esabu ka yenisirir yenika esabu loejok, Ikoni nen loitoroni akit naerimari. 13Kwape alilim naka akaka kapak naka aisak, Ikoni nen ekiyakia lomunot kaneejaas luijukarete, Naarai iteteuni itauon luka ikapolokitokoke. 14 Kwape idouon ka ekwam kemamuun akiru, Ikoni nen ŋol loilabilabi kanuka ainakinetake numam einakinit. 15Toma atitiŋikin noi ŋes ijodijodio lokapolon, Aŋajep da naenonok ebili akoit. 16Arai idum esik loka ao, konyam lokidaunit; Kinyek ainyam noi kosodi ailek. 17Kociciŋ akonikeju kotogo loka eidunyetekon, Kinyek ŋesi apianikin jo, kosodi aila. 18 Etuŋanan loesabanakini ekeidunyet Erai anyul, ka ekileŋ, ka ekojo loeiit. 19 Amunokin etuŋanan lomere lomunot kapak naka ican, Esubit bala ekelai loipirit arai akeju naeŋabuikino. 20 Kwape etuŋanan loelacari inapeneke kapak naka aaterot. Ido kwape ebino loedwar toma osoda, Ikoni nen loeyeikini ikososio loekadakinit etau. 21 Arai kerieb lokasurupikon eteŋei, kijaiki inyamat; Arai kejak akure koinak ŋes akipi komat: 22 Naarai inokokini akim naka atotole akouke, Ido kiinakini EJAKAIT eropitikon. 23Eyaŋauni ekwam loka agolitomei akiru: Aŋajep da nakedeideon eyaŋauni kwaŋin akonyen nukanyunyura. 24Ejok aiboi kagor nakokuju togo, Itia aiboi kaberu naeŋolopana kotogo loelal. 25Kwape akipi nukalilimok nuearete akure, Ejaas kwaŋin akiro nuejok nuepote kakwap naelwana. 26 Kwape atan naipurujauna, ka akoŋu naka akipi naemunauna, Ikoni nen etuŋanan loedolit loeremorete lukaronok. 27 Mam ejok ainyam esik lokao loepol: Kwaŋin arai emoete ituŋa aibusesukec, mam erai aibuses. 28Etuŋanan lomam eyait ekemoyo. Esubit bala ere loetiyatiyauna loemamei arwatat.



26

1 Kwape akaka kapak naka akamu, ka akiru da kotoma aisak, Kwaŋin mam aibuses ibusakinit ebaŋ. 2 Kwape inyiporit kairimike, kwape iporoidoliat kaporitoike, Kwaŋin mam ekenit lotaai ecamuni. 3Edaset kanuka ebalasit, amuny kanuka asigiria, Ka ebela da kanuka epura loka ebaŋ. 4 Mam iboŋokini ebaŋ kwape ejaar akebaŋaanut, Kinyek ijo da aputoor ŋes. 5Koboŋok ebaŋ kwape ejaar akebaŋaanut, Kinyek araun lokacoa kotoma aomoomoke. 6Ŋol loiyakiari akirot kakan naka ebaŋ, Ejepi akekeje, emasi akaje. 7Kwape akeje nuka loicodo, nuilejekekas; Ikoni nen awaragan kaituke nuka ibaŋiok. 8Kwape loeenikini alicait toma aporocet, Ikoni nen ŋol loeinakini ebaŋ aibuses. 9Kwape ekukwai loicumi akan naka ekameran, Ikoni nen awaragan kaituke nuka ibaŋiok. 10Kwape imusunia ekaguman ŋinituŋanan kere, Ikoni nen loisiwotei ebaŋ ka loisiwotei luitorete kere. 11 Kwape ekiŋok loeboŋori toma alekanake, Ikoni nen ebaŋ loinyogonokini akebaŋaanut. 12Iany kereka ijo etuŋanan loeomikina ebe erai lokacoa? Ipedori amunokin ebaŋ aitelekarit ŋes. 13Ebala loeloŋwana ebe, “Ejai eŋatuny kiŋa! Ejai eŋatuny orot.” 14Kwape ibelonokinor ekirigi kotoma aenetake, Ibelonokini kwaŋin loeloŋwana kaperitike. 15Idomakini loeloŋwana akanike atuba, Isilolonyi ainyakun bobo aitukuke. 16Eomikina loeloŋwana araut lokacoa, Aitelekarit ituŋa ikanykaarei luepedorete aboŋokin kacobeu. 17Loitorit kosodi aiilokin opeget lomere loke, Esubit bala etuŋanan loitiŋi ekiŋok kaki. 18Kwape lokikerep loecakari akalasia, Imalia ka atwanare; 19 Ikoni nen etuŋanan loiŋalai ekeidunyet, Kobala ebe, “Mere emocet bon?” 20Eduŋei akim arai emameete akito: Epalunio epeget arai emamei ekerupean. 21 Kwape akuk toma atotol nuesaranete, ka akito toma akim; Ikoni nen etuŋanan loeŋolopana isinepuni epeget. 22 Akiro nuka ekerupean esubito bala edia loejijim, Elomarete toma atutubeta nukotoma nuka akoik. 23 Aituk naimaimai, etau da lokaronon, Esubito bala amoti naka elupe nailadatai kelele loka epuesa. 24Loelait emodi kaitukuke, Konye iŋadakinit aiŋal tomake. 25Nainerar nukasianut sirikiyuu; Naarai kotoma otauke ejaas nuketal akanykaarei. 26Karaida erapari elaitike kapirianut, Konye itodunio aronisike kakonyen nuka ekodet 27 ŋol loeboki aipany ibirokini nen: ŋol da loikokoriori amoru, eboŋuni mamake. 28 Aŋajep nakeŋalan elai ŋul luereit; Aituk da naemai iswamai amudiario.



27

1 Sirikilabilab nuka moi: Naarai mam ijeni nunyoika nueyaŋauni apaaran. 2Kitur ecetuŋanan jo, mere akoniituk alopet; Ice, mere aŋajepekon alopet. 3 Elaŋiri amoru, eposik da asiŋe; Konye anyunyura naka ebaŋ itelekarit kere alaŋir. 4 Ededeŋ aisiop, elelei da anyunyura; Konye iŋai ca epedori aibwo kaneejai ekokote? 5 Ejok aitoronio naekaŋaikinio Itia amin naibwaitai. 6Numunon amusuŋun nuka epapero: Konye aŋueta nuka lukasurup ipu noi. 7Etuŋanan loimonikini cut inyaikin akapet nakao: Konye etuŋanan loeriebi eteŋei ejijimikinit ŋinibore kere yenedwar. 8 Kwape ikweny yenirimi anyoun kakaike, Ikoni nen etuŋanan loirimi anyoun kaiboisike. 9Isiyalamikini akinyet ka lueuru maa etau: Isiyalamikinit kwaŋin ajijim naka epapero loka etuŋanan kainerun nakotauke. 10Sirikijal epaperokon, ka epapero loka papakon; Sirikilot togo loka onacekon kapak naka iloukon: Ejok eidunyet loeapie itia onacekon loelwana. 11 Okokuka, kocou, kisiyalamik ekatau, Kasodi aboŋokini ŋol lokamori. 12 Eanyuni etuŋanan loecobe aronis, kosodi aiŋop: Konye itorete lujimat nen, iticanio. 13Kolema anapito naka ŋol kaloebwoari eloŋwau; Korau ŋesi aititiŋet loebwoari nakerimon. 14 Loilipakini ekepapero arereŋ keporoto loepol, edilokini anyoun tupuruc sek, Imario bala ekenit neejai. 15Aiit naduc kapaaran naetepia akiru naepol, Eputokinos kaberu naeŋolopana. 16Loekoto aitikokin ŋes, itikokini ekwam, Arai aibun akinyet kakekan nakoteten. 17Asuat ipeni asuat; Etuŋanan da ipeni kwaŋin akonyen nuka epaperoke. 18 Ŋol loekorienenei etini enyamenenei araitoke, ŋol da loijaanakini ejakaitike edakakinio aibuses. 19Kwape esesenatar akonyen kakonyen kotoma akipi, Kwape kwaŋin esesenatar etau loka etuŋanan ketuŋanan. 20 Mam Okatwak ka Amudiario imonianakinos; Akonye da nuka etuŋanan mam imonianakinos. 21Amot ŋes ililiaunete epuesa, eupa da esabu, Itemio etuŋanan da kotoma aiturioke. 22Karaida kicur ebaŋ kokisu karukit nepepe kalos, Mam akebaŋaanut enyouni kamakeŋ. 23Kokukuranar ijo aijen isipaninikon luka amerekekin kwape ejaatar, Koŋicenenei noi isipaninikon luka aituk. 24Naarai abar mam erai nakapaarasia kere; Ido ejaenena kereka aboko aitodol aturio kere? 25Eŋerario anya, etakanuni do amel, Etukokinio da ikui luka iroŋan. 26Kitudumikinete idwe luka amerekekin lunapanakon, Akinei da kes akais nuka imanikoria: 27Ejaunos akile nuka akinei nukidaunete aitanyam jo, ka aitanyam da lukokalekon; Ka nuitania apesurukon.



28

1Ekerete lukaronok komamei etuŋanan loetupakini: Konye ikadolitok etitiŋikinete kwape keŋatuny. 2Kanuka aidiak naka akwap ipuakaros ikapolokoke: Konye kanuka ituŋa luejai acobeu ka aijen iyatakini apolouke ajaenena. 3 Loilwaritoi loeroikini lukican Esubit bala akiru naekusi naegiriari inyamat kere. 4 Luejalete ikisila ituritos lukaronok: Konye ŋul luericete ikisila itoŋolopete kes. 5 Ituŋa lukaronok mam ejenunete etube: Konye ŋul luemoete EJAKAIT ejenunete akiro kere. 6Ejok lokican loelosenenei kabeiteke Itia ekabaran loemagul korotinike. 7Ŋol loerici ikisila erai ikoku yenikacoa: Konye ŋol loipaperikinos kituŋa luiraŋaka isurumi papake ileic. 8Loiyatakini iboroke kanuka luimedauna ka luiyatakina Etukonokini ŋesi ŋol loitimi lukican. 9 Loibelokini akitike kinyek apupun ikisila, Ailipike da erai naketal. 10 Loitapaari luitenara orot loerono, Ibirokini ŋesi elopet toma aipanyike, Konye luedoliorito irumete ajokis. 11Eomikina loepalal akanin araut lokacoa; Konye lokican loejai aijen emisiikini ŋes. 12Naipikoriata ikadolitok, ejai aibuses naepol: Konye naenyounioto lukaronok, eŋopete ituŋa. 13Loibwai aibucaretake mam ekerianari: Konye ŋol loelimori kosodi aisac edumuni aitimio, 14ŋol loeyoŋit elakara apaarasia kere: Konye ŋol loitinikiki eketau ibirokini aronis. 15 Kwape eŋatuny loegat, ka adubu nairimi; Ikoni nen ekapolon lokaronon loeyait ituŋa lukican. 16Ido ekapolon loemamei aijen ejai noi kaimwaŋ; Konye ŋol loelait airaŋanut ebusi apaarasia nuipu. 17Etuŋanan loigugunatoi kaokot nuka etuŋanan ece kere, Ekereari toma aipany; emamei ediotuŋanan loitikuni. 18Eyuunio ŋol loelosenenei itenara: Konye ibirori atipet lokirotin lumagul. 19Loekoriei alupoke edumuni inyamat luipu: Konye ŋol loetupari aamameak edumuni ailwaritoi naepol. 20Ipuakaros arereŋesio kaneejai etuŋanan lomunot: Konye loisunyakini aibar mam eswaki aiticanio. 21 Mam ejok atiakit kotuŋa: Karaida etuŋanan aibucar kanuka idisinyamat. 22Loibitiono isunyakini aibar, Kwabo mam ejeni needolokinio ŋes ailwaritoi. 23Loitoroni etuŋanan eminunio kokau, Aitelekarit ŋol loemai kaŋajep. 24Loeŋasi papake arai totoke, kobala ebe, “Mam ŋin erono”; Ŋope ŋol ŋes epadic loka ekamudiaran. 25 Loketau loiraŋana isidiki aŋolopa: Konye loemunokina EJAKAIT itutumio ŋes. 26Loemunokina etauke bon ebaŋaana: Konye loelosenenei kacoa eyuunio. 27Loekori mama ejaas lukican mam etwaniari ibore: Konye loitumudak akekonye edumuni ikenito luipu. 28Naenyounioto ikaronok, eŋopete Ituŋa: Konye naeolioroto, iyatakinos ikadolitok.



29

1Etuŋanan loitinikiki ekemurisiŋ arai itoronio aatenak nuipu, Itiuni abilio komam eŋaleuni. 2Naiyatanakinotor ikadolitok iyalamasi ituŋa, Konye arai eyait etuŋanan lokaronon idinyasi ituŋa. 3 Ŋol loekoto acoa isiyalamikinit papake, ŋol loiboiete kanudotia icanicani ikeboro. 4Iticasi ekabaka akwap kanuka etube: Konye loitelemi ainakineta emunauni akwap. 5Etuŋanan loemai ekeidunyet Elokikin eboi akejeke. 6Aibucar naka etuŋanan loerono ejai eic Konye eyei ekadoliton elakara da. 7 Ejeni ekadoliton akiro nuka lukican: Konye emamei lokaronon aijen ajenun ŋun. 8Ituŋa lukamwaŋak ipurujaete ere: Konye lukacoa isibelokinete anyunyura. 9Arai epegasi lokacoa kebaŋ, Enyunyurikini ekieniei, emamei da aiyeŋun. 10Elaete ikaarak ŋol loedoliorit: Emoete da aijar naka loitenara. 11Ebukuni ebaŋ akenyunyura kere: Konye etiki lokacoa isiyamikini. 12Arai epupi ekayaiton nukaiŋalanut, Eraunos ikekejaanakinak kere lueroko. 13 Iriamanakinos lokican ka lokamwaŋan Itacauni EJAKAIT akecekonye kere. 14 Ekabaka loetubokini lukican kamunonut, Iticasio ekeicoloŋ loka ajakanut apaarasia kere. 15Ebela ka aitoronio eyaŋaunete acoa: Konye ikoku yenijalijalakinoi isurumi totoke ileic. 16 Arai kiyatakinos lukaronok, iyatanakinos aibucareta da: Konye esesenete ikadolitok aibirorikec. 17 Kituuto ikonikoku, kiinakin aiyeŋun, Eebo, isiyalamikin aijarakon. 18 Neemamear aitapoet, ecakarete ituŋa aitikokinio: Konye isirereŋitoi loericit ikisila. 19Mam ebulesit ituutoor kakiro bon: Naarai karaida kejeni, mam ibwaikinit etau. 20Iany kereka ijo etuŋanan loisunyit akekiro? Epedorio amunokin ebaŋ aitelekarit ŋes. 21Ŋol loitani ekebulesit kaisijemikinit ameuni keiditeuke, Kokau edumuni araut okokuke. 22Etuŋanan lokanyunyura isidiki aŋolopa, Ipuakaros da aibucanareta nuka etuŋanan loisiopana. 23 Itisili etuŋanan aomiarake: Konye loejaas ketau loitasono edumuni aibuses. 24 Ŋol loimorikikinos kekokolan elai aijarake elopet, Epupuni aiyapoikinio komamunos bobo nuinera. 25 Aiyoŋ ituŋa eyaŋauni eic, Konye loemunokina EJAKAIT ejaas kainapakin. 26Emoete luipu asianut naka ekayaiton: Konye atubokinio naka etuŋanan ebuni kama ejai EJAKAIT. 27Etuŋanan lomam edolit erai loketale neejaas lukadolitok: ŋol da loitenara korot erai loketale neejaas lukaronok.



30

1Akiro nuka Agur okoku loka Yake; abwokon. Elimokini etuŋanan Itiel, Itiel ka Ukal ebe. 2 Abeit arai kwape etiaŋ aitelekarit ituŋa kere, Ido amamei kaijen naka etuŋanan. 3Mam esisiat acoa, Amamei da aijen naka Lokalaunan. 4 Iŋai bo abu kodoka toma akuj kodoku da? Iŋai bo abu kotukonok ikwamin kakanike? Iŋai bo abu koen akipi konapeneke? Iŋai bo abu kiticat isaŋeta kere luka akwap? Iŋai ekekiror, iŋai da ekiror loka okokuke, arai ijeni? 5 Igimorio ŋinikirot naka Edeke: Erai ŋesi ebuku neejaas ŋul luemunokina ŋes. 6 Siriyatanakini akekiro, Kinyek ŋesi aitoron jo, kosodi jo araun lokeŋalan. 7Elipit jo akiro aarei: Sirikiimik eoŋ eriŋa etwana: 8 Kolema nukamameak ka nukaiŋal kisukunya kaneejai: Sirikiinak ican karaida abar; Kitanyamai inyamat lukebusakinito: 9 Kenyek aimonikin, kaŋer jo, kabala ebe, “Iŋai bo EJAKAIT?” Arai bo kenyek araut lokican, kasodi akoko, Keiner erono ekiror loka Ekadeke. 10Sirikisabanak ebulesit kaneejai ejakaitike, Kinyek aiken jo, jo da igwauni akirot. 11Ejaas ituŋa luikenete lukapapakec, Lumam ilipanakinete nukatotokec arereŋ. 12 Ejaas ituŋa lueomitos bonik araut luesegara, Kwabo mam iloŋara amodokokokec. 13Ejaas ituŋa, eomiara ca ma akecekonyen! Ibekereras da akecebukio! 14 Ejaas ituŋa luesubito ikelakec bala ikileŋa, Itirikadakec da bala ikileŋa, Luenyamete lukican adaun kakwap, Ka luilwaritos da kotuŋa. 15Ejaas ediket apesur aarei, Nuikeseunete ebe, “Ae, ae.” Ejaas da iboro iuni lumam imonikinos apaarasia kere, Eebo, iwoŋon lumam cut ebalas ebe, “Kinye kwaŋin.” 16 Okatwak; ka akoik narakan; Ka akwap namam imonikin akipi, Ka akim da namam cut ebala ebe, “Kinye kwaŋin.” 17 Akoŋu naisekeli papake, Naemeni arimar totoke; Egorunete ikuruka luka aditot, Enyamete da idwe luka atarukon. 18Ejaas akiro auni nukaumokin nukekarunitos eoŋ, Eebo, aoŋon numam ajeni: 19Erot loka emorukaalet kotoma apak; Erot loka emun kotoma atiiba; Erot loka ataker kotoma aŋolol: Erot da loka etuŋanan kapese. 20Ikoni nen erot loka aberu naadote; Enyami, kosodi aimwat akeituk, Ebala ebe, “Mam aronis naeswamat.” 21Emarani akwap kanuka akiro auni, Eebo, aoŋon, numam epedori atitiŋikin. 22 Ebulesit keraun ekabaka, Ebaŋ kimonikin inyamat; 23Aberu naelaitai kedukokin; Ka abulesit da nairumi aibois naka tataake. 24Ejaas iboro iwoŋon luedisiak kakwap, Konye ejaas kacoa naepol noi. 25 Imukunyo kes ituŋa luemamei agogoŋ, Konye idiasete ikecenyamat kiporo; 26 Ipooi kes ituŋa luekalanyaka, Konye edukete ikaisikec omor; 27Emaase emamei ekabaka, Konye inosit kirioŋeta. 28Aililiaŋ, itiŋio kakanin, Konye iboie kotogoi luka ikabakan. 29Ejaas iboro iuni luesaara itorete, Eebo, iwoŋon luesaara elosete: 30Eŋatuny, loitelekarit itiaŋ kere kagogoŋ, Kwabo mam ibelokini cut kama kakere. 31Ekiŋok loeriim egur; ekoroi da; Ka ekabaka lomam enyoonokinio. 32 Arai iswamat nukabaŋaanut kodakanar bon, Arai iwomoomot nueroko, Kibwaanakin akan aitukukon. 33Naarai aibuk akile ŋes elomunia akinyet, Aicikakin ekume ŋes elomuniata aokot: Aicikakin da anyunyura ŋes elomunia aŋolopa.



31

1Akiro nuka ekabaka Lemuel: abwokon naesisianakini totoke. 2Anyoika tope, okokuka? Anyoika okoku loka akoikika? Anyoika da, ijo okoku loka aiyaposioka? 3 Sirikiinak aŋor akonigogoŋ, Karaida ikonirotin neejaas ŋun nuemudianarete ikabakan. 4 Mere nuka ikabakan, ijo Lemuel, mere nuka ikabakan aimat ebino; Karaida ikapolok einer atiar, “Ai bo eja nuitemerete?” 5 Kinyeis aimat, kosodete ikisila aimurwokin, Kosodete aibelokin etube loka etuŋanan kere loiticanio. 6 Koinanakinete nuitemerete ŋol loeapikinit aolior, Ebino da lueriebasi kotauon: 7 Komata, kimurwokis icanikec, Kinyeis akiitun bobo aburunikec. 8 Kooŋ akoniituk kanuka ebaŋ, Kirabak ŋul kere luasilikis. 9 Kooŋ akoniituk, kotub kotenan, Kotubonokinenei lukican ka luilwaritos. 10 Aberu naejok, iŋai epedori adumun? Naarai itelekarit noi etiaike amor nukareŋak nuka akais. 11 Emunokina etau loka okilenike ŋes, Kwabo mam etwaniari ameda. 12 Iswamanakini ŋes nuejok, kwabo mere nuerokoApaarasia kere nuka aijarake. 13 Emoi ŋesi ajulo ka abirai, Iswamai kakukuranut kakaninike. 14 Eputosi kameerin nukagwelanar, Eyaŋaununei ikenyamat kama elwana. 15 Edilokini anyoun eriŋa akwap iwalara, Einakini lukokaleke lunyaman, Ekorakini apesuruke akeceswamisio. 16 Irerei emanikor, kosodi agwel: Araito nuka akaninike ŋes iraia emanikor loka emusabibu. 17 Eeni ŋesi aŋabetake kagogoŋ, Itogogoŋi akaninike. 18 Eanyuni ebe luegwelanari einunete ameda: Mam eduŋei aketala kuare. 19 Ibwaikini akekanin akitoi napopiret, Itiŋito akekanin akitoi nawojis eusi. 20 Igagaunit lukican kakekanin, Eebo, eriori akekanin neejaas luilwaritos. 21 Mam ekurianar ŋesi aaterot kanuka lukokaleke, Naarai enapito lukokaleke kere inapen lukareŋak. 22 Iswamanakini aimuketa; Enapenenei ebaputa loejok ka lumugeik. 23 Ejenunio okilenike korutei, Iboienenei kanen kama ejaas lukapolok luka akwap. 24 Esonyununei inapen luka ebaputa kogwelanari,Ijaikini da ikagwelanarak ausio nukaŋabes. 25 Inapeneke kes aibuses ka aiyoŋ; Ekieniei apaarasia nuepote. 26 Eooŋi akeituk kacoa; Aisisianakin nakasianut ejaenena aŋajepeke. 27 Ericit noi iponesio lukokaleke, Ido mam enyami inyamat lukaloŋwanut 28 Enyounete ikedwe enyaraete nakarereŋ: Okilenike da, ituri ŋes atiar; 29 “Eswamata aŋor nuipu nuejok, Konye ca ijo ŋes itelekarit kere.” 30 Eisupane iŋalai, atemelel da erai aloŋ: Konye aberu naeyoŋit EJAKAIT itureneneo. 31 Koinak ŋes araito nuka akaninike; Iturenenete da aswamisioke ŋes korutei.



AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE