Marako


1

1Ageunet naka Akiro Nukajokak nuka Yesu Kristo, Okoku loka Edeke. 2 Kwape kiwadikatere toma Isaia enabi ebe: “Koany, ejukari ekakiyakia kakonyenekon, Loitemonokini ekonirot; 3 Eporoto loka yenikiworoi kamodiŋ ebe, ‘Kitemonokis erot loka Ejakait, Kitetenata ikesokono.’ ” 4Kotakanu Yokana Lokebatisan elimonokini kamodiŋ aibatisa naka aitoronikin kanuka alemar adiakanareta. 5Kolosenenete lukakwap kere naka Yudaya ka luko Yerusalem da kere mama ejai; kibatisai kes kocor Yorodan, kolimonorete akecediakanareta. 6 Konapenenei Yokana ajul nuka akaal, ka amuny naka emukule kaŋabeteke, konyamenenei da emaase ka esik loka ais. 7 Kolimonokini, kobala ebe, “Ebunit kokaukaŋ loketelekarit eoŋ kagogoŋ, lomam eoŋ kebusakinit akukum alacun amuny naka amukake. 8Kebatisat eoŋ yes kakip; konye ŋes kibatisai yes kEmoyo Lokalaunan.” 9 Kosodi kanen kapaarasia kaŋun, kobu Yesu koNasaret loko Galilaya, abu Yokana kibatisa ŋes koYorodan. 10Atipet napedokuni kakipi, koany akuj ecilil, kodoku Emoyo mamakeŋ kwape ajele. 11 Kobu eporoto kotoma akuj kobala ebe, “Irai ijo Okokuka lominat, Kalelakinit jo noi.” 12 Atipet kireŋea Emoyo ŋes toma amodiŋ. 13 Kojau toma amodiŋ apaarasia akaisaoŋon, ecoduni Satan ŋes; kojaas nenipe kitiaŋ luka ais, kijaanakinete ŋes imalaikan. 14 Kedau Yokana aikamario, kobu Yesu Galilaya, elimonokini Akiro Nukajokak nuka Edeke, 15 kobala ebe, “Adol apak, aapu da ajakanut naka Edeke. Kitoronikinos, kiyuut Akiro Nukajokak.” 16 Nakitoritor ariri kaŋolol naka Galilaya, koany Simon ka Anderea onaceke ecakakinete eboi aŋolol; naarai keraas ikalokak. 17 Kotema Yesu kes atiar, “Kotupunai, ketuluori yes ikalokak ituŋa,” 18Atipet kinyeis iboyanakec, kotupasi ŋes, 19Kiyatak alosit nediokasilon, koany Yakob okoku loka Sebedayo ka Yokana onaceke, lukejaas toma ataker erucete iboyan. 20Atipet konyarau kes; kinyekis papakec Sebedayo kataker nenipe kikewoteok, kotupasi ŋes. 21 Kolomasi Kaparanaum; atipet apaaran nakasabato koloma toma atukos kisisianak. 22 Koumokis noi ituŋa akeisisianakin, naarai kisisianakini kwape elopet apolou, kwabo mere kwape ikewadikak. 23Atipet kojai toma atukosikec etuŋanan lokejai emoyo loerono. Kiworo, kobala ebe, 24 “Anyoika sio ka jo, Yesu loko Nasaret? Ibu kereka amudiar sio? Kajeni jo kwape iraar, Lokalaunan loka Edeke.” 25Kiretak Yesu ŋes ebe, “Kobuta, kolom kamakeŋ!” 26 Kitamaran ŋes emoyo lokaronon, kodelo keporoto loepol, kolom kamakeŋ. 27Koumokis kere, kiŋitanaros kobalas ebe, “Anyoika bo nu? Itet ca ma aisisianakin na! Naarai icorakini kapedor imoyon lueroko da, erimasi ŋes!” 28Atipet kisiarakin ekeemut aiboisio kere anatar atutubeta kere nuirimorito nuko Galilaya. 29 Napekelomuniata katukos, kolomasi togo loka Simon ka Anderea, nepepe ka Yakob ka Yokana. 30Keperi kanen amuran naka Simon edeka ekamidi, atipet kolimokis Yesu akekiro. 31Kikunyak kitiŋ akekan, kitonyou ŋes. Atipet koŋaleu ekamidi, kijaanak kes. 32Nakitiboŋ, keloma akoloŋ, koinut ŋes kere lukedekas ka lukajokin. 33Kotukokinos lukore kere orute. 34 Kitaŋaleu luipu lukejaas adekesia nuegelegela, kireŋea da ajokin nuipu; mam kecamakinit ajokin einer, naarai kejenete ŋes. 35 Tupuruc sek eriŋa emutono, konyou ŋesi koloma kolot aibois naesil, kilip kaŋina. 36Kibwapito ŋes Simon ka ikepaup. 37Nakedumuniata kotemasi ŋes atiar, “Kimooto jo ituŋa kere.” 38Kotema kes atiar, “Kaloto nenice, oreria lueapiete, tetere alimonokini ŋina da; naarai ŋin abunitor eoŋ.” 39 Kolot ilokidai Galilaya kere, elimonokini katukosiakec ka aireŋeanar da ajokin. 40 Kobu lokatapon mamake, kiŋaiŋa, kokukokin, kotema atiar, “Arai ikoto, ipedori aiswagar eoŋ.” 41Konyunyura, korio akekan, kotiro kotema atiar, “Akoto; kiswagar.” 42Atipet koŋaleu atapon, kiswagar. 43 Kisiopak Yesu ŋes, kireŋea atipet, 44 kotema ŋes atiar, “Kocoite sirikilimok idiotuŋanan adiokirot. Konye kolot, kitodiar mama ejai esasedoti, koinak nukolo kicorakinit Musa kanuka aiswagariokon, koraut akajenak kamakec.” 45Konye koloma, kogeu alimonokin noi, ka aitisiarakin akirot, komam bobo Yesu epedori alomar ore kaitebeikin, konye kojai kiŋa toma aiboisio nuemameete ituŋa, Kopotu ituŋa mamakeŋ anyoun kaiboisio kere.



2

1 Akaulo kapaarasia ace, nakelomaria bobo Kaparanaum, kiirarai ebe ejai ore, 2Kotukokinos ituŋa luipu, komamei adiopak naesalit karaida kokek; kolimonokini kes akirot, 3Kopotu koinut ŋes etuŋanan lokasenyan ibwokito ituŋa iwoŋon. 4Namam kepedoriata aikunyakin ŋes kanuka ekodet, koketasi eswi kama kejai; kedaut apukor, kijesut akapet nakiperikinitoi lokasenyan. 5Nakeanyunia Yesu akeceiyuun, kotema lokasenyan atiar, “Okokuka, esionii akonidiakanareta.” 6Ikewadikak ice lukejaas nen iboiete, kopegas kotauonokec ebe, 7 “Kanukinyo inerar ŋol kwaŋin? Einyanakini Edeke. Iŋai bo epedori aisioni adiakanareta, dimarai Edeke bon?” 8Atipet kojenu Yesu kotauke ebe epegas kwaŋin kotauonokec, kotema kes atiar, “Kanukinyo ipegatatar kwaŋin kotauonokus? 9Ani bo naepatana, alimokin lokasenyan ebe, ‘Esionii akonidiakanareta,’ arai bo atemar ebe, ‘Konyou, kibwok akonikapet kolot?’ 10Konye tetere ijenunete ebe ejai Okoku loka etuŋanan apedor kakwap aisioni adiakanareta” kanen kotema lokasenyan atiar, 11“Katemari jo atiar, konyou, kibwok akonikapet, koboŋo orekon.” 12Atipet konyou, kibwok akekapet koloma kakonyenekec kere: koumokis kere, kitopoloosi Edeke, kobalas ebe, “Mam lem kianyununei nuikote nen.” 13 Konyou bobo kolot ariri kaŋolol. Kolot ekodet kere mama ejai, kisisianak kes. 14 Nakitoritor, koany Lebi okoku loka Alipayo iboie kaitelemis, kotema atiar, “Kotupunai.” Konyou kotupa ŋes. 15Kosodi kanen, nakiboio enyami koreke, kiboiete iketelemak esolo luipu ka ikadiakanarak da nepepe ka Yesu ka ikekesisiak; naarai araas luipu. 16Kotuparito da ikewadikak luka Iparisayon, ido nakeanyuniata ŋes emorete kikadiakanarak ka iketelemak esolo, kiŋita ikekesisiak atiar, “Kanukinyo emoriata ŋesi ka iketelemak esolo ka ikadiakanarak?” 17Nakiiraria Yesu, kotema kes atiar, “Lukagogoŋok mam ipudas emurwon, dimarai lukadekak. Mam abunit anyarit ikadolitok, dimarai ikadiakanarak.” 18 Aluŋete ikesisiak luka Yokana ka Iparisayon. Kopotu ituŋa mama ejai Yesu, kotemasi ŋes atiar, “Kanukinyo eluŋiata ikesisiak luka Yokana ka ikesisiak luka Iparisayon, konye ikonikesisiak mam eluŋete?” 19Koboŋok Yesu kes ebe, “Epedorete biai ipapero luka eteran ailuŋ eriŋa eteran ejai kakes? Apak kere naejaatar keteran, mam epedorete ailuŋ, 20Konye eponito apaarasia nuedemarere eteran; eluŋete do kapaaran kaŋin, 21Emamei yenedonyokini atutubet naka egoe lokitetet anapito namojoŋ; arai kikonaki nen, atutubet nakitetet ecili ya namojoŋ, iyatakini acilat. 22Emamei da yenebukokini ebino loitet oriagin lukemukule lumojoŋ; arai kikonaki nen, ecili ebino iriagin, imadiŋikin ebino ka iriagin da; konye ebukonokinio ebino loitet oriagin lukitetiak.” 23 Kosodi kanen, nakitoritor amanat apaaran nakasabato, napelosete kogeut ikekesisiak aijeje aluŋuren nuka akima. 24Kotemasi Iparisayon atiar, “Koany! Kanukinyo iswamaata numam ibus kapaaran nakasabato?” 25 Kotema kes atiar, “Mam lem isiomito nukiswamai Daudi, nakipudar korieb eteŋei, ŋes ka ikepaup; 26 kwape kelomaria togo loka Edeke apaarasia nukeraar Abiatar esasedoti lopeti, konyam Imugatin luka Aitodikin, lumam ibus ainyam dimarai isasedotin, koinak ikepaup da?” 27 Kotema kes atiar, “Asubio Asabato kanuka etuŋanan, kwabo mere etuŋanan kanuka Asabato. 28Kwaŋin Okoku loka etuŋanan ŋes Ejakait loka Asabato.”



3

1 Koloma bobo atukos; kejai nen etuŋanan lokewonit akan. 2Kiteikinitoi ŋes, aanyun arai itaŋaleuni kapaaran nakasabato, tetere iwosaete ŋes. 3Kotema ŋesi etuŋanan lokejai akan nakewonit atiar, “Kobwo kokidiŋ.” 4Kiŋit kes ebe, “Ibus kereka aswam nuejok kapaaran nakasabato, arai bo aswam nueroko, aitajar aijar, arai bo aiar?” Konye kililiŋata. 5 Kosesen kes kanyunyura, kokadak kanuka aninik naka ikecetauon, kolimok etuŋanan ebe, “Korio akonikan.” Korio ŋesi akekan, koŋaleu. 6 Kolomasi Iparisayon, kinerutu atipet kaluKerodian asurokin ŋes, ka epone loemudiariata ŋes. 7 Kosodi kogitar Yesu nepepe kikekesisiak, kolot aŋolol, kotupa ekodet loapol lokebuni koGalilaya; koYudaya da, 8 ko Yerusalem ka Idumea, ka okekwa Yorodan, ka ariino da nuka Turo ka Sidon, ekodet loapol, lokiirarit akiro kere nukiswamat, kobu mamakeŋ. 9 Kolimok ikekesisiak aitemokinit ataker aidaret ŋes, kanuka ekodet, kinyeis aridakin ŋes; 10naarai kitaŋaleunit luipu, tape da kere lukiticanete adekesia ebelaros atiror ŋes. 11 Nakeanyuniata ŋes imoyon lueroko, kibiroros kakonyeneke, kiworoto kobalas ebe, “Irai ijo Okoku loka Edeke.” 12 Kicorenenei kes jokan kinyeis aitejenun ŋes. 13 Kodoka oroŋat, konyarau lukipuda elopet; kopotu mamakeŋ. 14Koseu itomon kaluarei ajaenena kaŋes, ido aiyakienen alimonokin; 15kojaas da kapedor aireŋear ajokin. 16 Koseu lutomon kaluarei lu: Simon, komaik ekekiror Petero; 17 ka Yakob okoku loka Sebedayo, ka Yokana onaceke (komaik kes ekiror Boanerege, apolouke ebe, Idwe luka airetun); 18ka Anderea, ka Pilipo, ka Batolomayo, ka Matayo, ka Tomas, ka Yakob okoku loka Alupayo, ka Tadayo, ka Simon Ekanaanit 19ka Yuda Isikariot, ŋes lokebilakini ebotet. Koboŋo ore. 20Kotukokin bobo ekodet, komam epedorete ainyam idisinyamat. 21 Nakiirariata lukeŋ, kolomasi aikamun ŋes, naarai kobalas ebe, “Amunaar.” 22 Kobalas ikewadikak lukijesunos koYerusalem ebe, “Ejai Beelesebul, ido ireŋeari ajokin kanuka ekapolon loka ajokin.” 23Konyarau kes kolimok kawaragasia ebe, “Epedori biai Satan aireŋear Satan? 24Ajakanut arai etiakatiakaun bon, mam epedori ajakanut ŋin aicasit. 25Arai da etogo etiakatiakaun bon, mam epedori etogo ŋol aicasit. 26Aso arai enyoikino Satan bon, etiakatiakaun da, mam epedori aicasit; konye enaŋete nuke nen, 27Konye emamei loepedori alomar togo loka ekagogoŋon, ka aiŋat ikeboro, arai mam ber eenit ekagogoŋon ŋol; ŋes konyet eŋasia eketogo. 28“Abeit katemari yes atiar, Isionio adiakanareta kere nuka ituŋa, ka ainyanakineta da kere nueinyanakinete; 29 konye yeneinyanakini Emoyo Lokalaunan mam isionio cut; konye egwaunete akiro nukadiakar naka ikar kere.” 30 Naarai apotu kobalas ebe, “Ejai emoyo loerono.” 31 Kopotu do totoke ka ikeinacan; kobwaata kokiŋa, kiyakikis akirot anyaraunia ŋes, 32Kiboie ekodet elukunit ŋes; kobalas ŋes ebe, “Koany, totokon ka ikoniinacan ejaas kiŋa, kimootos jo.” 33Koboŋok kes kotema atiar, “Iŋai bo totoka ka ikainacan?” 34Kirere ŋul lueboiete elukunito ŋes, kotema atiar, “Koany, totoka, ka ikainacan! 35Naarai ituŋanan kere yeniswamai nuekoto Edeke, ŋin ŋes onaceka, ka inacika, ka totoka da.”



4

1 Kogeu bobo aisisianakin kariri kaŋolol. Kotukokin ekodet loapol noi mama ejai, kanuka ŋun kodoka ŋesi ataker kiboikin aŋolol; kojai ekodet kere neeonit kariri kaŋolol. 2Kisisianak akiro nuipu kotoma awaragasia, kolimok kes kotoma aisisianakinike ebe, 3“Kiirasi! Koany, abu ekayean koloma aiye. 4Kosodi kanen napeyei, kodooto ikinyom ice ariri korot, kopotu akweny, konyama. 5Kodooto ice aŋaŋam, nekikidioko alup; atipet kobwaŋutu, naarai kesedeny alup. 6Nakecaunia akoloŋ konomo; ido naarai kemameete alias, korinyosi. 7Kodooto ice okukwa; kolibut ikukwa koridakis, mam apotu koraata araito. 8Kodooto ice alup nuejok, koraata araito, kopolooros, kiyatakinos; koraata akaisauni, ka akaisakanykape, kiton akwatat da.” 9Kotema atiar, “Yenejaas aki nuka akiirar, kiira.” 10Kosodi nakejaar bon, apotu ituŋa lukelukunito ŋes ka ikesisiak itomon kaluarei kiŋita ŋes akiro nuka awaragasia. 11 Kotema kes atiar, “Kiinakinitai yes ajenun aiyeiyea naka ajakanut naka Edeke; konye mama ejaas kwi luejaas kiŋa eraas kere awaragasia: 12 tetere aanyun eanyunete komam emisiikinete; akiirar da iirarete komam ejenunete; kinyeis aibelokin ka aisionio.” 13Kotema kes atiar, “Mam kereka yes ijenete awaragan na? Aso ijenunete biai awaragasia kere? 14Eyei ekayean akirot. 15Ŋul lukariri kerot kama keyeikinio akirot kes lu; kedaut akiirar, atipet ebuni Satan, elemari akirot nakeyeikinio otauonokec. 16Ikote nen da lukeyeikinio aŋaŋam, kedaut akiirar akirot, atipet ecamunete kaiyalama. 17Kwabo emameete alias kotomakec, konye etitiŋikinete nediokasilon; kosodete naeponikiniata aiticaneta ka areio kanuka akirot, atipet iguikinos. 18Ice kes lukeyeikinio okukwa; kes lukiirarete akirot, 19 kosodi aiyaloŋoŋ naka akwapin, ka aiŋal naka abar, ka eraŋa loka acekiro elomarete, eridakinete akirot, mam erai. 20Ka ŋul da lukeyeikinio alup nuejok kes lukiirarete akirot, kocamut, koraata araito, akaisauni, ka akaisakanykape kiton akwatat da.” 21 Kotema kes atiar, “Eyaŋaunio kereka atala aibwaikin obukit, arai bo kwap keitada? Mam kereka ibwaikinio kuju ocoget? 22 Naarai emamei akirot naibwaitai, dimarai kito aitakanunio; kwabo emamei akirot naimunonitai, dimarai kito aikujunio. 23Arai ejaas ituŋanan aki nuka akiirar, kiira.” 24 Kotema kes atiar, “Kocoito nuipupete. Aitemis naitemioto yesi, ŋipeŋin kitemere yes, kiyatakinio da. 25 Naarai yenejai ibore einakinio ice; konye yenemamei ibore, edemunio ŋin da yenejaas kaŋes.” 26Kotema atiar, “Ikoni ne ajakanut naka Edeke bala etuŋanan lokeyei ikinyom alup; 27 kojotoor, ka anyoun, kuare ka paaran; kobwaŋutu ikinyom kopolooros, komam ŋes ejeni kwape kikonakinere. 28Eraete alup kanukec, egeuni akiot, kosodi aluŋuret, kosodi konyet akima nuekokito. 29 Konye kekoko araito, atipet ijukari ecilikiki, naarai adol aidweny.” 30 Kotema atiar, “Kitupusi kinyo ajakanut naka Edeke, arai ketetemo kawaragan anyoin? 31Eputos ka ecokat loka ekaradali, loeyeikinio toma alup, karaida kedit aitelekarit ikinyom kere luka akwapin; 32 konye nakeyeikin, epoloor, eraun lokapolon aitelekarit idiasio kere, kijany atenieik nuepolok, tape edukete akweny nuka apak akaisikec otolimike.” 33Kolimok kes akirot kawaragasia nuipu nuekote nen, kwape kepedoriata akiirar. 34Kwabo mam abu kolimok kes emamei awaragan: konye kitebeik ikekesisiak akiro kere kaiyeiyea. 35 Kapaaran kaŋin, nakitiboŋ, kotema kes atiar, “Kekwaŋaros okekwa juwai.” 36Kinyeis ekodet, koyaŋaasi ŋes nepepe kakes kwape kejaar, kotoma ataker. Koupasi atakerin ace da. 37Kokut ekwam loededeŋ, Koretonokinos akailan ataker, aitodol neapiatar akipi ailelebun ataker, 38Konye kejai ŋesi elopet okori kataker, ejotoi kaicolonit. Kitwekenyut ŋes kotemasi atiar, “Ekesisianakinan, mam jo ipodo kimudiari oni?” 39Kokweny ŋesi, kiretak ekwam, kolimok aŋolol ebe, “Kililiŋ! Kinapakin!” Kopala ekwam, kojaun aiyamakin naepol. 40Kotema kes atiar, “Kanukinyo ikuriakarotor? Eroko ca ma yes iyuuna?” 41Kolomak kes aiyoŋ naepol, kotemanaros atiar, “Iŋai bo lo, naarai ekwam ka aŋolol da erimasi ŋes?”



5

1 Kodolot okekwa kaŋolol, akwap naka Igerasenin. 2Nakedokunia kataker, atipet kiriamunos ketuŋanan lokemoyo loerono, lokebuni katesin, 3Kiboienenei ŋol katesin. Komamei ituŋanan yenepedori aien ŋes bobo, karaida kirikoi; 4naarai keenenenoo irwan ipu kiloin ka irikoi, koŋedeŋedei irikoi, kobilibil da aeneta; komamei ituŋanan kere yenikejaas kagogoŋ aitapatan ŋes, 5Apaarasia kere, apaaran ka akuar, kojaenena atesin ka oroŋan, iworoi, ka atubutubo kamor. 6Nakeanyunia Yesu kama elwana, koker koma ŋes. 7 Kiworo keporoto loepol, kobala ebe, “Anyoika eoŋ ka jo, Yesu, Okoku loka Edeke Loejai kuju kakuj? Kesiyapoi kalimite Edeke, sirikiitican eoŋ.” 8Naarai abu Yesu kotema ŋes atiar, “Ijo emoyo loirono, kolom kotuŋanan!” 9Kiŋit Yesu ŋes ebe, “Ekonikiror iŋai?” Koboŋok ebe, “Ekakiror erai Ajore; naarai kipu isio.” 10Kiŋaiŋa noi ebe kinyek aireŋear kakwap kaŋin. 11Kanen koroŋat kojai esipan loapol loka ipegei edakasi. 12Kiŋaiŋaata ŋes imoyon ebe, “Kijukarai toma opegei, kalomakisi kes.” 13Kocamak kes. Kolomut imoyon lueroko kolomasi toma opegei: komotar esipan kere neijululuei kiton aŋolol, emwaasi bala ilukumin iarei; kotwakikis aŋolol. 14Kokerata ikecokok, kisiarakis akiro ore, kokialon da. Kolomut ituŋa aanyun nuadoikis. 15Koloto mama ejai Yesu, koanyut lolem ajaas ajokin iboie, enapit igoen, kejokiar adam, ŋopeŋol lokejai lem ajore ŋin; kokuriakaros. 16Ŋul da luapotu koanyut kolimokis kes nuadoikis lolem ajaas ajokin, ka nuka ipegei da. 17Kogeut aiŋaiŋa Yesu anyoun koikorunokec. 18Nakedokaria ataker, kiŋaiŋa lolem ajaas ajokin aupar kaŋes. 19Konye koŋer Yesu, kotema ŋes atiar, “Kolot orekon mama ejaas lukobukus, kolimonok akiro nukapolok nuetia nen nukiswamak Ejakait, ido kwape kitimio jo.” 20 Kolot, kogeu alimonokin kotoma Dekapoli akiro nukapolok nuetia nen nukiswamakinit Yesu ŋes; koumokis ituŋa kere. 21Nakedaunia Yesu aikwaŋar bobo aboŋor kataker okekwa, kotukokin ekodet loapol mamakeŋ; kojai ŋesi kariri kaŋolol. 22 Kobu ekayaiton ediopet loka atukos, ekekiror Yairo; nakeanyunia Yesu, kibirokin akejeneke, 23 kiŋaiŋa noi, kotema atiar, “Ikapese eapikinit airidakin, keŋaiŋait kobu kidokok ŋes akonikanin, tetere itaŋaleuni ŋes, kojar da.” 24Kolot nepepe kaŋes. Kotupa ekodet loapol, koridakis ŋes. 25Kojai aberu nakedeka alele nakaokot ikar itomon kaluarei; 26nakiticanitoi noi kakanin nuka imurwok luipu, nakitatacio kere lukejaatar, komam eŋaleuni, konye do kinyikokinite adek. 27Nakiiraria akiro nuka Yesu, kitor okodet kikuny kokauke, kotiro akenapito. 28Naarai abu kotema atiar, “Arai katiro anapitoke bon ketaŋaleunio.” 29Atipet koonik alele naka akeokot; kojen kakuanake ebe aŋaleu ican ŋul. 30 Atipet kojen Yesu ebe aloma apedor kamake, kibelokin kotoma okodet, kotema atiar, “Iŋai bo atiro anapitoka?” 31Kotemasi ikekesisiak atiar, “Iany ekodet kiiridak, ibala ebe, ‘Iŋai bo katiro?’ ” 32Kirere Yesu aanyun iŋai kiswamat ŋin, 33Konye kokurianar aberu komaran, kojen nukiswamakinio kobu kibirokin akonyeneke, kolimok abeit kere. 34Kotema ŋes atiar, “Akokuka, kitaŋaleu jo akonikiyuun; kolot inapakina, koŋaleu icanikon.” 35Napinera ŋun, kopotu lukepote kore loka ekayaiton loka atukos, kobalas ebe, “Atwana akokukon, Kanukinyo itaaria bobo Ekesisianakinan?” 36Konye nakiiraria Yesu akirot ŋin nainerai, kolimok ekayaiton loka atukos ebe, “Sirikikurianar, kiyuu aiyuun.” 37Mam abu kisunup icetuŋanan atupar ŋes dimarai Petero ka Yakob ka Yokana onaceke. 38Kodoloto togo loka ekayaiton loka atukos, koany ecelet, ka ituŋa emonyete kibwololoete noi. 39 Nakelomaria, kotema kes atiar, “Kanukinyo icelatar komonyete? Mam ikoku etwanit, konye ejotoi.” 40Kokienatar ŋes. Konye nakedaunia aireŋear kes kere kiŋa, koyaŋa papa loka ikoku ka totoke, ka ŋul da lukejaas kaŋes, koloma nekejai ikoku. 41 Kitiŋ akan naka ikoku kotema atiar, “Talita kumai”; apolouke ebe, “Ipese katemari jo atiar, konyou.” 42Atipet konyou ipese kosakasak; naarai kerai yenika ikar itomon kaluarei. Atipet koumokis kaumokin naepol. 43 Kicor jokan kinye ituŋanan ajenun akiro ŋun, kicorak kes ainakin ŋes inyamat.



6

1 Konyou kanen kobu akwapukec. Kotupasi ikekesisiak. 2 Apaaran nakasabato kogeu aisisianakin kotoma atukos. Nakiirariata luipu koumokis, kotemasi atiar, “Kedumuni lo ŋun kai? Anyoin acoa naeinakinitai ŋes? Anyoika nukapedor nuetia nen nuiswamai kakaninike? 3Mere lo ekekeon, okoku loka Mariam, onace loka Yakob ka Yose ka Yuda ka Simon, akeinacan da emameete kane kamawok?” Kiguikis kanukeŋ. 4 Kotema Yesu kes atiar, “Enabi mam emwaŋio dimarai akwapuke, kaneejaas ipajenake, ka lukotogoke.” 5 Mam abu kopedo aswam nakapedor adio da kaŋina, dimarai aidokokin lukadekak idis akekanin kitaŋaleu kes. 6Koumok kanuka amamus aiyuunikec. Kimaniman ireria kere isisianakini. 7 Konyarau lutomon kaarei, kogeu aiyakiar kes iareiarei. Koinak kes apedor kama kimoyon kalueroko; 8 kicorak kes kinyeis ayaŋaar idiobore yenikerot, dimarai ebela bon; mam karaida inyamat, karaida ecoe, karaida apesan kamunyinikec; 9konye konapito amuk; ido sirinapenenete ikason iarei. 10Kotema kes atiar, “Ŋolitogo loilomanarete, kosalenenete nen aitodol nainyounioto kore kaŋol. 11 Kaŋiniibois kere namam kisukunyikinere yes, karaida akiirar, nainyounioto kanen, kilakilakenenete adae nuejaas akejenekus araut akajenak kamakec.” 12Koloto kesi kolimonokis ituŋa aitoronikin. 13 Kireŋeanasi ajokin nuipu, kinyonyoanakis lukadekak luipu akinyet, kitaŋaleut. 14 Kopup ekabaka Kerode ŋun; naarai aruo ekiror loka Yesu. Abakai ebe, “Ajaru Yokana Lokebatisan kotoma okatwak, kanuka ŋun iswamaete nukapedor kotomakeŋ.” 15Konye kobalas ice ebe, “Erai Eliya.” Ice da ebe, “Erai enabi, kwape ediopet kotoma onabin.” 16Konye nakiiraria Kerode, kotema atiar, “Yokana, lokajepari eoŋ akekou, ajaru ŋol.” 17 Naarai abu Kerode elopet kijuka kikam Yokana, koenik aidaris kanuka Kerodia, aberu naka Pilipo onaceke; naarai amanyit ŋes, 18 kosodi Yokana alimokin Kerode ebe, “Mam ibus jo ajaut kaberu naka onacekon.” 19Kwaŋin kolil Kerodia, kokoto aiar ŋes; mam epedoro; 20naarai keyoŋit Kerode Yokana, kojen ebe erai etuŋanan loedolit, lokalaunan, koricite ŋes. Nakiiraria kobuonokin noi; kiiranari ŋes kaiyalama. 21Kosodi kodolok apak naajok nakipoikinio Kerode ijakake, ka ikapolokitok lukapolok, ka ituŋa lukapolok luko Galilaya epucit kanuka apaaran naka aurioke, 22Kanen kolom akoku naka Kerodia kikosi, kisiyalamik Kerode ka lukejaas kaŋes opucit. Kolimok ekabaka apese ebe, “Kilipai eoŋ ibore kere yenikoto, kainakini jo.” 23 Kiyapoik ŋes ebe, “Ŋinibore kere yenilipi, kainakini jo, kiton atutubet naka ajakanutuka.” 24Koloma ŋin kiŋit totoke ebe, “Elipi inyo?” Kotema atiar, “Akou naka Yokana Lokebatisan.” 25Atipet kisunya alomun mama ejai ekabaka, kilip ebe, “Akoto koinak kwape kwana akou naka Yokana Lokebatisan katuba.” 26Kokadak ekabaka noi; konye kanuka akeiyapo, kanuka ŋul da lukejaas opucit, mam abu kokoto aimik ŋes. 27Atipet kiyakia ekabaka eserikalet, kicorak ayaun akouke. Kolot kojepu akouke kaidaris. 28Koyau akouke katuba, koinak apese; apese da koinak totoke. 29Nakiirariata ikekesisiak akiro, koloto koyaŋaasi akekuan, kidaikis ates. 30 Kotukonokinos ikiyakia mama ejai Yesu; kolimokis ŋes akiro kere nueswamata ka nuesisianakis. 31Kotema kes atiar, “Kogitunos yesi bonik aibois naesil, kibworasi nediokasilon.” Naarai kejaas ituŋa luipu eponenenete koboŋonorete, komam adiopak da naka ainyam. 32 Koloto toma ataker kogitaros aibois naesil. 33Koanyutu ituŋa kes elosete, kojenata luipu, kokerata ŋina kakejen anyoun koreria kere, koliŋakis adolore. 34 Nakedokunia kataker koany ekodet loapol, kitim kes, naarai kesubito bala amerekekin nuemamei ekecokon: kogeu aisisianakin kes akiro nuipu. 35 Ketubor akwap, kopotu ikekesisiak mamakeŋ, kotemasi atiar, “Aibois na erai amodiŋ, atubor da akwap, 36Kotwar kes, tetere elosete amanat koreria da luirimorito, kogwelata lunyaman.” 37Konye Koboŋok kotema kes atiar, “Koinakis yesi kes lunyaman.” Kotemasi atiar, “Kilosi ca kagwelata imugatin luka adenarin akwat aarei tetere kiinakini kes konyama?” 38Kotema kes atiar, “Ejaas yes imugatin imwaasi ai? Koloto koanyut.” Nakedauniata ajenun kotemasi atiar, “Ikany ka agaria aarei.” 39Kicorak aisiboikin ituŋa kere katukon toma anya numel. 40Kiboikinos katukon, ice akwatat ka ice akaisakany. 41 Kolem imugatin lukany ka agaria aarei, kosesen akuj, kisirereŋ, kobilibil imugatin; koinak ikekesisiak akorokor. Kokoranak agaria aarei mamakec kere. 42Konyamata kere kimonikinos. 43 Kotukonokinai atutubeta nuabilibila nuelelebete idita itomon kaluarei, ka atutubeta nuka agaria da. 44Lukenyamete emwaasi ikiliok ilukumin ikany. 45 Atipet kitiŋaik ikekesisiak adokar ataker, aiŋarenikin ŋes adokar okekwa Betesaida, apak naatwaria ŋesi ekodet. 46Kedau aitwar kes, kolot oroŋat ailip. 47Kimukok, kojai ataker kidiŋ aŋolol, kojai ŋesi da bon oitela. 48Koany kes itaaritos aikwaŋ, naarai kemeunit ekwam koiŋaren, kedol akwenyunet nakiwoŋonet naka akuar, kobu mama ejaas kicakacakai aŋolol; kokoto adepar kes, 49Konye nakeanyuniata ŋes icakacakai aŋolol, keomitos ebe erai etoil, kilalaata: 50naarai apotu kere koanyut, kokuriakaros. Atipet kinera kakes, kotema atiar, “Kotitiŋioros! Eoŋ lo. Sirikikuriakaros.” 51 Kodoka ataker nekejaas kesi; kiyamakin ekwam. Koumokis noi kotauonokec; 52naarai mam apotu kojenutu nuka imugatin, konye keninik ikecetauon. 53Nakedauniata aikwaŋar, kodolo akwap naka Genesaret, koenata ataker oitolima. 54Nakedokuniata, atipet kojenut ituŋa ŋes. 55Kokerata kirimosi akwap ŋin kere, kogeut ayaŋanar lukadekak kakapekec, alosit ŋiniibois nakepupunete ebe ejai ŋesi. 56 Ido kama kelomanari kere, oreria, ka oreria da lukapolok, arai amanat, kiperionokis lukadekak agwelanareta, kiŋaiŋaata atiror atwele naka anapitoke. Luketironorete kere kitaŋaleunoi.



7

1 Kotukokinos Iparisayon ka ice kokewadikak lukepote ko Yerusalem mamakeŋ, 2 koanyutu ice kokesisiakake enyamete inyamat kakanin numam elaete, ŋes atemar ebe numam ilotaritai. 3(Naarai mam Iparisayon ka Iyudayan kere enyamete dimikito ilosito noi akecekanin, kiketakina kopone loka imakio. 4Bobo da keboŋut kagwelanaret, arai mam itesegaaros, mam enyamete: ejaas da akiro ace nuipu, nukeinakinitai kes aiketakinit, kwape aitesegar akolin, ka amoti, ka iboro da luka aisinin.) 5Kiŋita Iparisayon ka ikewadikak ŋes ebe, “Kanukinyo emam ikonikesisiak elosioto kwape ejaar epone loka imakio, konye enyamete inyamat kakanin numam elaete?” 6 Kotema kes atiar, “Abu Isaia kodwar kojokan akirokus yes lukesoswai, kwape kiwadikatere ebe, ‘Ketopoloorito ituŋa lu kaitukekec, Konye elwaka ikecetauon kamakaŋ. 7Konye kamaete eoŋ atitai, Isisianakinete aicorakineta nuka ituŋa bala aisisianakinikec.’ 8Inyeinete yesi aicorakinet naka Edeke, iketakina koinono loka ituŋa.” 9Kotema kes atiar, “Iŋerete jokan aicorakinet naka Edeke, tetere iricito einonokus. 10 Naarai abala Musa ebe, ‘Koyoŋitenene papakon ka totokon’; ido ebe, ‘Yenemoromoroi papa arai toto, koarai’. 11Konye yes ibalas ebe, ‘Arai ketema ituŋanan papake arai totoke atiar, Nutikainak jo aiŋarakinia erai Koroban’, ŋes atemar ebe Einakinitai Edeke; 12mam bobo icamakinete ŋes aswam imodiobore kere kanuka papake arai totoke. 13Itapalaunete akirot naka Edeke kanuka einonokus loikopete: ido iswamaete akiro nuipu nuikote nen.” 14Konyarau bobo ekodet kere kotema atiar, “Kiirasi yesi kere, kojenutu da. 15 Emamei ibore yenejai kiŋa ketuŋanan, keloma tomakeŋ yenepedori amunaar ŋes, Konye nuelomunete kotoma otuŋanan kes ŋun nuemunaarete ŋes. [16Yenejaas aki nuka akiirar, kiira.]” 17Nakelomaria togo kinyek ekodet, kiŋita ikekesisiak akiro nuka awaragan ŋin. 18Kotema kes atiar, “Kiton yes da emamei ajenun? Mam ijenete ebe, ŋinibore yenejai kiŋa ketuŋanan, keloma tomakeŋ, mam epedori amunaar ŋes? 19Naarai mam elomari otau dimarai akoik bon, kanen ikiŋaario.” Kanuka ener kwaŋin, abu kitalau inyamat kere. 20Kotema atiar, “Nuelomunete kotuŋanan, kes emunaunete ituŋanan. 21Naarai toma otauon luka ituŋa elomunete aomisio nukaronok; adoteu, akokolanut, earit, aelonut, 22airaŋaanut, ameŋeranut, aiŋal, abenyanut, akoŋu naerono, asabanakin, aiwoŋonut, abaŋaanut: 23elomunete akiro nu kere nueroko kotoma, kes da emunaarete ituŋanan.” 24 Konyou kanen, kolot oikorun luka Turo ka Sidon. Koloma togo, komam ekot ituŋanan ajenun: konye mam abu kopedo aiŋop, 25Konye atipet kobu aberu, nakejai ikepese emoyo loerono, naabu kiira akiroke, kibirokin akejeke. 26Kerai aberu ŋin da Ayonanit, aketeker Suropoenike, kiŋaiŋa ŋes aireŋear ajokit kama kikepese, 27Kotema Yesu atiar, “Kinyek ber idwe kimonikinos: naarai mam ejok alemun inyamat luka idwe acakakin iŋokwo.” 28Konye Koboŋok kotema atiar, “Eebo, Ejakait: konye iŋokwo da luejaas kwap kemesa enyamete ararasia nuka idwe.” 29Kotema ŋes atiar, “Kanuka akirot kaŋin kolot; anyou ajokit kapesekon.” 30Kolot aberu orekec, kodum ikoku iperikinitoi oitada kedau ajokit anyoun. 31 Konyou Yesu bobo katutubeta nuka Turo, kitor kidiŋ Sidon kolot kiton aŋolol naka Galilaya, itorit atutubeta nuka Dekapoli. 32 Koinunai ekimiŋ loiŋejiŋeja; kiŋaiŋaata ŋes aidokokin akekan. 33 Kogita ŋes bon awai kama ejai ekodet, kibwaik ikebokor akike, kimuik aimul kotiro akeŋajep; 34 kosesen akuj, kiyeŋak, kotema ŋes atiar, “Epata,” apolouke ebe, “Kopukor.” 35Kopukoros akike, kolacar aŋajepeke, kiner kotenan. 36 Kikwenya kes sirikelimokis idiotuŋanan; konye kwape kiyatanakinia aikwenyar, kwape kwaŋin eyatanakiniata aitisiarikin akiro. 37 Koumokis noi adepar, kobalas ebe, “Eswama akiro kere ejok, Isipedori ikimiŋiok akiirar, ka lumam ineras da einer.”



8

1 Kapaarasia kaŋun, nakejaar bobo atukot naapol, kemameete kes inyamat, konyarau ikesisiak, kolimok kes ebe, 2 “Etim ekodet, naarai adaut apaarasia auni iboiete keoŋ, kwabo emameete kes inyamat, 3Arai katwara kes alosit oreriakec eriebi eteŋei, iiloros korot; ice kakesi eponito kama elwana.” 4Koboŋokis ikekesisiak ebe, “Okwe, epedori biai ituŋanan aisimonikin ituŋa lu kimugatin kane kamodiŋ?” 5Kiŋit kes ebe, “Ejaas yes imugatin imwaasi ai?” Kobalas ebe, “Ikanykaarei.” 6Kicorak ekodet aiboikin kwap; kolem imugatin lukanykaarei, kimala, kobilibil, koinak ikekesisiak akoranakin, kokoranakis kesi da ekodet. 7Kejaas da agaria nuikidioko. Kisirereŋ kes, kolimok kokoranakis ŋun da. 8 Konyama, kimonikinos; kotukonokis atutubeta nuabilibila nukesalete, ibukito ikanykaarei. 9Keraas ituŋa bala ilukumin iwoŋon. Kotwar kes. 10Atipet kodoka ataker nepepe kikekesisiak, kolot atutubeta nuka Dalamanuta. 11 Kopotu Iparisayon mamakeŋ, kogeutu epeget kaŋes. Kokotos aanyunet naebuni kokuju, kokodokodata ŋes. 12 Koom etau, kokadak komoyokeŋ, kotema atiar, “Kanukinyo emootor atur na aanyunet? Abeit katemari yes atiar, Mam cut atur na einakinio aanyunet.” 13Kinye kes kodoka bobo ataker, kolot okekwa juwai. 14Kimurwokis kes ayaŋaar imugatin; dimarai kejai emugati ediopet bon kakes toma ataker. 15 Kicor kes kobala ebe, “Kokwenya, kocoito aitubuunet naka Iparisayon, ka aitubuunet da naka Kerode.” 16Kiŋitanakinos bonik naarai amameete imugatin. 17 Konye kojen Yesu kotema kes atiar, “Kanukinyo iŋitanakinotor, naarai emameete yes imugatin? Eriŋa ber emisiikina, karaida ajenun? Eninik ca ma ikusitauon? 18 Ijaas kakonyen, mam ca ianyunete; ijaas kaki da, mam ca ipupunete? Mam kereka iitunito? 19 Naabilibilia imugatin ikany kanuka ituŋa ilukumin ikany, ipotu kotukonokis iditai imwaasi ai lueleleba atutubeta nuabilibila?” Kolimokis ŋes ebe, “Itomon kaluarei.” 20 Ebe da, “Ka lukanykaarei kanuka ilukumin iwoŋon, ipotu kotukonokis ibukito imwaasi ai lueleleba atutubeta nuabilibila?” Kolimokis ŋes ebe, “Ikanykaarei.” 21Kotema kes atiar, “Eriŋa ca yes ejenuna?” 22 Kodoloto Betesaida. Koinunai emuduki, kiŋaiŋaata atiror ŋes. 23 Kitiŋ akan naka emuduki, kitoloma kiŋa naka ere; kosodi kedau aimuikin akonyeke, ka aidokokin akekanin, kiŋit ŋes ebe, “Ianyuni ibore?” 24Kosesen kuju kotema atiar, “Aanyuni ituŋa; konye esubito bala ikito elosete.” 25Kanen kidokok bobo akekanin akonyeke; kosesen kotenan, koŋaleu, koany iboro kere ejok. 26 Kotwar ŋes alosit oreke, kobala ebe, “Sirikiloma ber ore lo.” 27Konyou Yesu nepepe kikekesisiak, koloto oreria luka Kaisarea Pilipi, Korot kiŋit ikekesisiak kotema atiar, “Ebalas ituŋa ebe arai eoŋ iŋai?” 28 Kolimokis ŋes ebe, “Yokana Lokebatisan; ice ebe ‘Eliya’; ka ice da ebe, ‘Ediopet konabin.’ ” 29 Kiŋit kes ebe, “Ido bo yes kibalas ebe arai eoŋ iŋai?” Koboŋok Petero kotema atiar, “Irai ijo Kristo.” 30 Kicor kes kinyeis alimokin idiotuŋanan akiroke. 31Kogeu aisisianakin kes ebe, ibusakinit Okoku loka etuŋanan aiticanio nuipu, egirete da imakio ka isasedotin lupeti ka ikewadikak, ka aiar, kapaaran da nakiwuniet ejaruni, 32Kinera ŋun aitebeunun. Koyaŋa Petero ŋes, kogeu aitoron, 33Konye kibelokin kosesen ikekesisiak, kitoron Petero, kotema atiar, “Koboŋo kaukaŋ, Satan; naarai mam iwomit aomisio nuka Edeke konye nuka ituŋa.” 34 Konyarau ekodet nepepe kikekesisiak, kotema kes atiar, “Arai ekoto ituŋanan aitup eoŋ, koŋerokin ilopet, korioŋ ekemusalaba, katup eoŋ. 35 Naarai ŋin yenekoto aitajar akeijar etwaniari; konye ŋin yenetwaniari akeijar kanukaŋ, kanuka akiro nukajokak da, itajari ŋes. 36Naarai ajokis anyoin arai kedumu ituŋanan akwapin kere, kitwatania akeijar? 37Naarai etacakini ituŋanan inyo alakunia akeijar? 38 Naarai yenirumete ileic kanukaŋ kanuka akakiro da kotoma atur na naadote nakadiakanaran, irumete ileic Okoku loka etuŋanan da kanukeŋ, naebunio rwaru kaibuses naka Papake nepepe kimalaikan lukalaunak.”



9

1Kotema kes atiar, “Abeit katemari yes atiar, ejaas ituŋa kaŋul kaluebwoete kane lumam iirete cut atwanare, aitodol neaanyuniata ajakanut naka Edeke abu kapedor.” 2 Akaulo naka apaarasia akanykape koyaŋa Yesu Petero ka Yakob ka Yokana, kogitaros bonik, kitodoka ŋesi kes oroŋat loeoja; kituluor kakonyenekec, 3kimilias ikenapen, kokwanut kiac, kopone lomam epedori ekelotan loka akwap aitwakaŋuunia. 4Kitakanikinos Eliya ka Musa, inerasi ka Yesu. 5Koboŋok Petero kotema Yesu atiar, “Ekesisianakinan, ejok oni ajaut ne; ikoto keswamata iswamin iuni, ediopet lokon, ediopet loka Musa, ka ediopet da loka Eliya.” 6Naarai mam kejeni nukinera, naarai apotu kokuriakata noi. 7 Kobu edou kiteribo kes, kolom epororo kotoma odou ebe, “Lo ŋes Okokuka lominat; kiirasi ŋes.” 8Atipet koŋoleŋoleoto, mam bobo eanyuna idiotuŋanan nepepe kakes dimarai Yesu bon. 9 Napedokunete koroŋat, kicor kes kinyeis alimokin idiotuŋanan kere nuaanyut, aitodol naejarunia Okoku loka etuŋanan kotoma okatwak, 10Koricito akirot, kiŋitanaros bonik ebe ajarun kotoma okatwak ikoni bo ai? 11Kiŋita ŋes, kotemasi atiar, “Kanukinyo ineratar ikewadikak ebe ibusakinit ber Eliya aige abunore?” 12 Kotema kes atiar, “Abeit ebunit ber Eliya aiteteun akiro kere; ido iwadikatai bo biai nuka Okoku loka etuŋanan, ebe iticanio nuipu ka amwaŋio da? 13 Konye katemari yes atiar, Adau Eliya abunore, kiswamakis ŋes kere nuakotos, kwape Iwadikatere nukeŋ.” 14 Nakedolioto mama ejaas ikesisiak, koanyut ekodet loapol elukunit, ka ikewadikak lukepegas kakes. 15Atipet nakeanyuniata ŋes lukokodet kere, koumokis noi, kokerata mama ejai kiyogata ŋes. 16Kiŋit kes ebe, “Nunyoika nuipegas kakes?” 17Koboŋok ediopet kotoma okodet ebe, “Ekesisianakinan, ayaŋaunit ikakoku mamakon, ejai ajokit naabaŋ; 18ido naikamunia kere, ibirokini kwap: ekui ekuetete, iriamanakin ikel, idekererar; elip ikonikesisiak aireŋear ŋes; mam epedoro.” 19Koboŋok kes kotema atiar, “Wu okwe yes atur namam iyuunit, etodoli eoŋ ai ajaut kayes? Etodoli ai da atitiŋikinit yes? Koinunai.” 20Koyaut ŋes mamakeŋ; atipet nakeanyunia kisiilio ajokit; kibirokin kwap, kibelibel koku ekuetete. 21Kiŋit Yesu papake ebe, “Apak anyoin adau ŋesi ikoni nen?” Kotema atiar, “Ameuni keiditeu. 22Ecakanakini irwanipu toma akim, toma akipi da, tetere emudiari: konye arai ipedori akirot kere, kitimoi sio, kiŋarak.” 23 Kotema Yesu ŋes atiar, “Arai ipedori! Epedorio kere kama ejai yeniyuunit.” 24 Atipet kiworo papa loka ikoku kotema atiar, “Eyuunit; kiŋarak amamus aiyuunika.” 25Nakeanyunia Yesu ebe akeru ekodet mama ejai, kiretak ajokit naerono, kotema atiar, “Ijo ajokit naabaŋ naakimiŋ, kecorakinit jo ebe kolom kaneejai ŋesi, ido sirikiboŋok bobo.” 26 Komony, kitamaran jokan, kolom do: kosubite ikoku bala atwana; kotemasi luipu ebe, “Atwana.” 27Konye Yesu kitiŋ akekan, kitonyou ŋes; kobwo do. 28Nakelomaria togo, kiŋita ŋes ikekesisiak kaiyeiyea ebe, “Kanukinyo mam sio kipedoria aireŋear ŋes?” 29Kotema kes atiar, “Mam epedori epone lo aireŋeario kanuka akirot kere dimarai kanuka ailip bon.” 30 Konyoutu kanen kitoroto Galilaya: komam ŋes ekoto ituŋanan ajenun. 31 Naarai kisisianak ikekesisiak, kotema kes atiar, “Elosi Okoku loka etuŋanan ainakinio akanin nuka ituŋa, kes da earete ŋes; kedau aario, akaulo kapaarasia auni ejaruni.” 32 Konye mam kes apotu kojenut akirot ŋin, koyoŋata aiŋit ŋes. 33 Kodoloto Kaparanaum: nakejaar togo kiŋit kes ebe, “Nuunyoika nan ipegas korot?” 34Konye kililiŋata: naarai kepegas bonik ka bonik korot ebe iŋai bo lokapolon. 35 Kiboikin, konyarau lutomon kaluarei kotema kes atiar, “Arai ekoto ituŋanan araun yenisodit, koraun yenikawasia adepar kere, ido ikejaanakinan yenika luce kere.” 36 Kolem ikoku, kisibwo kokidiŋikec: kotun ŋes, kotema atiar, 37 “Ŋin yenisukunyikini idiopet kodwe kwaka yen kokirorika, kesukunyikinit eoŋ; ŋin da yenikesukunyikini eoŋ, mam kesukunyikinit eoŋ, dimarai je lokejukuni.” 38 Kotema Yokana ŋes atiar, “Ekesisianakinan, kipou kaanyutu etuŋanan ireŋeari ajokin kokirorikon lomam kiupa kaoni: kesimika ŋes, naarai mam kiupa kaoni.” 39 Konye kotema Yesu atiar, “Sirikisimika: naarai emamei ituŋanan yeniswamai nakapedor kokirorika, yenepedori atipet amoromor eoŋ. 40 Naarai yenimam kitusurupit oni, erai yenikowaiwok. 41 Naarai ŋin yenikitamasi yes akoli naka akipi, naarai kimaikinitai luka Kristo, abeit katemari yes atiar, Mam cut etwaniari ainak ineteke. 42“Ido yenidupori idiopet ka ludidik kalu kalukeyuunito, tiejok aenikin akukuse naepol omurisiŋike, ka acakakin aŋolol. 43 Arai kidupori jo akonikan, kojepa; ejok jo alomar aijar koŋwalite itia ajaut kak anin aarei alosit ogeena, neejai akim namam eduŋei. [44Nemam etwania ekurutukec, karaida akim mam eduŋei.] 45Arai kidupori jo akonikeju, kojepa; ejok jo alomar aijar icedo, itia ajaut kakeje aarei acakakinio ogeena. [46Nemam etwania ekurutukec, karaida akim mam eduŋei.] 47 Arai kidupori jo akonikoŋu, kogoro: ejok jo alomar ajakanut naka Edeke idoponyony, itia ajaut kakonyen aarei acakakinio ogeena; 48 nemam etwania ekurutukec, karaida akim mam eduŋei. 49 Naarai ibwaikinio ŋinituŋanan akim kwape ibwaikinere abalaŋ. 50 Ejok abalaŋ; konye arai kepianiar, itemokinio kinyo? Kojaas kabalaŋ tomakus, kojaas kainapakin bonik ka bonik.”



10

1 Konyou kaŋina, kolot oikorun luko Yudaya okekwa Yorodan: kotukokinos bobo ikodeta mamakeŋ; kisisianak kes bobo kwape atapitor. 2Kopotu Iparisayon mamakeŋ, kiŋita ŋes ebe, “Ibus kereka etuŋanan aitwar akeberu?” Kokodut ŋes. 3Koboŋok kotema kes atiar, “Anyoika kicorakinit Musa?” 4 Kotemasi atiar, “Abu Musa kocam aiwadik ebalua loka alacakin, ka aitwar.” 5Konye kotema Yesu kes atiar, “Kanuka aninik naka ikusitauon abu ŋesi kiwadik aicorakinet ŋin kanukus. 6 Konye ameun kageunet naka asubunio, ‘Abu kosub yenikiliokit ka yeniberu.’ 7 Kanuka akirot kaŋin ŋes inyeinia etuŋanan papake ka totoke, kirotakinos kakeberu; 8eraunete ŋul luarei adiopetekuan: mam bobo eraas iarei dimarai adiopetekuan. 9Kwaŋin luadau Edeke airotakin, kinyek ituŋanan aitiak.” 10Kiŋita bobo ikekesisiak akirot ŋin naajaar togo. 11 Kotema kes atiar, “Ŋolituŋanan loetwari akeberu komany ace, adotear, adiaka kama ejai aberuke. 12Ŋin da arai inyeini okilenike, kodukok ece, adotear.” 13 Koinunai idwe ludidik da tetere etirori kes; kitorona ikekesisiak ŋul lukeyaunete kes. 14Konye nakeanyunia Yesu kokadak noi, kotema kes atiar, “Kocamutu idwe ludidik abunore mama ajai, sirikisimika kes; naarai lueputos kalu ajakanut naka Edeke erai nakec. 15 Abeit katemari yes atiar, Ŋin yenimam iyuuni ajakanut naka Edeke kwape ikoku yenididi, mam cut elomari toma.” 16 Kotun kes, kidokok akekanin, kisirereŋ da. 17 Napenyouni ŋesi alosit orot, kokeru etuŋanan; kokukokin ŋes, kiŋit ebe, “Ekesisianakinan lokajokan, keswama anyoika tetere erumi aijar naka ikar kere?” 18Kotema Yesu ŋes atiar, “Kanukinyo kinyaraaa eoŋ lokajokan? Emamei yenikajokan dimarai ediopet, ŋes Edeke. 19 Ijeni aicorakineta ebe, Siriari, Siridote, Sirikokoi, Sirisabanakinenei, Sirirodi, Koyoŋitenenei papakon ka totokon.” 20Kotema ŋes atiar, “Ekesisianakinan, aricit ŋun kere ameun keiditeuka.” 21 Kosesen Yesu ŋes komina, kotema atiar, “Kiwolik adiopekirot: kolot, kogwela luijaatar kere, kokoranak lukican, ijaunete moolo kabar kotoma akuj: kosodi kobu kotup eoŋ.” 22Konyorididior ereeteke kanuka akirot kaŋin, kolot itururwei: naarai kejaas iboro luipu. 23Koŋoleŋole Yesu, kotema ikekesisiak atiar, “Etiono ca ma lukabarak alomar ajakanut naka Edeke!” 24 Koumokis ikekesisiak kanuka akiroke, Konye Koboŋok Yesu bobo, kotema kes atiar, “Idwe, etiono ca ma lukabarak alomar ajakanut naka Edeke! 25Epatana ekaal aitor apedot naka ekus, itia ekabaran alomar ajakanut naka Edeke.” 26Koumokis noi jokan, kotemasi ŋes atiar, “Aso iŋai bo do epedori aitajario?” 27 Kosesen kes Yesu kotema atiar, “Mam epedorio kotuŋa, konye mam ikote nen kama ejai Edeke: naarai epedoros kere kama ejai Edeke.” 28Kogeu Petero alimokin ŋes ebe, “Koany, kipou isio kenyeis kere, katuputu jo.” 29Kotema Yesu atiar, “Abeit katemari yes atiar, Emamei ituŋanan yeninyeinit etogo, arai iinacan, arai ainacan, arai toto, arai papa, arai idwe, arai amanat, kanukaŋ, kanuka Akiro Nukajokak da, 30konye edumuni irwan akwatat kwape kwana apak na, itogoi, ka iinacan, ka ainacan, ka nukatoto, ka idwe, ka amanat, nepepe kareio; kosodi moolo toma okar luepote aijar naka ikar kere. 31 Konye luipu lueraas lusodit eraunete lukawasia; ka lukawasia da eraunete lusodit.” 32 Kejaas orot, edokarete alosit Yerusalem; kiŋarenikinit kes Yesu: koumokis; kes da luketupitos kokuriaka. Koyaŋa bobo lutomon kaluarei, kogeu alimonokin kes akiro nuedoikinete ŋes. 33Kobala ebe, “Koany, kidokari alosit Yerusalem; einakinio Okoku loka etuŋanan akanin nuka isasedotin lupeti ka ikewadikak; etubokinete ŋes atwanare, ijaikinete ŋes mama ejaas Imo, 34Eboliatar, ka aimuanakin aimul, ka aida, ka aiar da; akaulo kapaarasia auni ejaruni.” 35 Kikunyut Yakob ka Yokana, odwe luka Sebedayo mama ejai, kotemasi atiar, “Ekesisianakinan, kikoto kiswamak sio kere nukilipi jo.” 36Kotema kes atiar, “Ikotosi keswamakis inyo?” 37Kotemasi ŋesi atiar, “Kocamakinai sio keboikinos ediopet akanikon nakoteten, ediopet da akanikon nakokediany, kotoma aibusesukon.” 38 Konye kotema Yesu kes atiar, “Mam ijenete nukilipito. Ipedorete tope aimat akoli naamasi eoŋ? Arai aibatisao kaibatis nakebatisatai eoŋ?” 39 Kotemasi ŋes atiar, “Kipedori.” Kotema Yesu kes atiar, “Imasete bo akoli naamasi eoŋ: ido ibatisao kaibatis nakebatisatai eoŋ: 40konye akiro nuka aiboikin akanika nakoteten arai nakokediany mere nakaŋ aikor: konye einakinio ŋul luitemokinitoi sek.” 41Kosodete nakepupunioto lutomon kogeut anyunyurikin Yakob ka Yokana. 42 Konyarau Yesu kes kotema atiar, “Ijenete ebe ŋul lueomitai araut ikayaitok luka Imo, eyaete kes kagogoŋ: ejai ikapolokokec apedor kamakec. 43 Konye mam ikote nen kamakus: konye ituŋanan yenekoto araut yenikapolon kamakus, korau ikusikejaanakinan; 44ŋin da yenekoto araut yenisodit kamakus, korau ibulesit yenika ituŋa kere, 45Naarai Okoku loka etuŋanan da mam abu kobu aijaanakinio, dimarai aijaanakin, ka ainakin da akeijar alakunia luipu.” 46 Kodoloto Yeriko: napelosi anyoun ko Yeriko, nepepe kikekesisiak ka ekodet loapol, abu okoku loka Timayo, Batimayo, emuduki ekelipiton, kiboie kariri kerot, 47Nakiiraria ebe erai ŋol Yesu loko Nasaret, kogeu aiworo, kobala ebe, “Yesu, ijo okoku loka Daudi, kitimoi eoŋ.” 48Kiretakis luipu tetere ililiŋi: konye ŋes kiyatak noi aiworo ebe, “Wu ijo okoku loka Daudi, kitimoi eoŋ.” 49Kobwou Yesu, kotema atiar, “Konyarautu ŋes,” Konyaraut emuduk, kotemasi atiar, “Kotitiŋior: konyou, kinyarit ŋesi jo.” 50Kocaka akenapito, kodetun, kobu mama ejai Yesu. 51Koboŋok Yesu kotema ŋes atiar, “Ikoto keswamak jo inyo?” Kotema emuduk atiar, “Raboni, (Ekesisianakinan,) akoto kakweny.” 52Kotema Yesu ŋes atiar, “Kolot: kitaŋaleu jo akoniiyuun.” Atipet kokweny, kotupa ŋes korot.



11

1 Nakeapiariata Yerusalem, die ka Betapage ka Betaniya, moru loka Iseitunin, kijuka iarei kokesisiakake, 2Kotema kes atiar, “Koloto kiton ore loisesenete: atipet kilomasi idumunete ikoku yenika asigiria eenitai, yenimam lem ibwanenit idiotuŋanan; kolacut, koinut. 3 Arai kitemari yes ituŋanan ebe, ‘Kanukinyo iswamaata kwaŋin?’ ilimokinete ŋes ebe, ‘Ejakait ipuda ŋes, ido inyakuni bobo ne atipet.’ ” 4Koloto, kodumut isigiria eenikinitai okek kiŋa orot; kolacut. 5Kotemasi ice kalukebwoete kanen atiar, “Kanukinyo ilacariata yesi isigiria?” 6Koboŋokis kes kwape alimokinitor Yesu: kocamakis kes alosit. 7Koinut Yesu isigiria, kocakanakis ikecenapen; kibwanen ŋesi. 8Kopetanakis luipu ikecenapen orot; ice da akui nukejepununete kamanat. 9 Kiworoto ituŋa lukiŋarenikinito ka luketupakinito ebe, “Kosana! Isirereŋitoi loebunit kokiror loka Ejakait! 10Isirereŋitoi ajakanut naebunit, naka papaakosi Daudi! Kosana kuju noi kakuj.” 11 Koloma ŋesi Yerusalem, toma oyekalu; nakedaunia asesen iboro kere, naarai kitiboŋit akwap konyou kolot Betaniya nepepe kalutomon kaluarei. 12Apaaran naatupakini, nakeponiata ko Betaniya, korieb eteŋei. 13 Kiteluo etini kama elwana eribiribi, kolot aanyun arai diat epedori adumun amodioraito kotomakeŋ; nakedolokinio mam edumuna amodioraito dimarai akui bon; naarai mam kerai apak naka itinin. 14 Koboŋok kotema ŋes atiar, “Sirikenyam ituŋanan araitokon amear lolo kiton ikar kere.” Kopupete ikekesisiak. 15 Kodoloto Yerusalem: koloma toma oyekalu, kogeu aireŋear lukegwelanarete ka lukegwelete kotoma oyekalu, kobuburiana imesan luka ikesiecanarak arupian ka iicoloŋo luka ŋul kalukegwelanarete ajeleik; 16kwabo mam ecamakina ituŋanan aibwokit ibore kotoma oyekalu. 17 Kisisianak kes, kotema atiar, “Mam kereka iwadikatai ebe, ‘Enyarao ekatogo etogo lokilipet kanuka atekerin kere’? Konye yes ituluosi abua naka ikaŋatak.” 18Kiirasi isasedotin lupeti ka ikewadikak ŋun, komoata epone loemudiariata; naarai kekuriaka ŋes, naarai keumokinit ekodet kere kanuka akeisisianakin. 19Nakitiboŋenenaa akwap kolomanarenenei kore. 20 Nakitorioto tupuruc, koanyutu etini ŋol kerinyo ameun kakeje. 21Kiitu Petero akiroke, kotema atiar, “Rabi, koany, kerinyo etini lokilamakini ijo.” 22 Koboŋok Yesu kotema kes atiar, “Kiyuutu Edeke. 23 Abeit katemari yes atiar, Ŋinituŋanan yenelimokini eroŋat lo ebe, ‘Koukor, kocakakin aŋolol’; komam ebuonokini kotauke, konye kiyuunite ebe nuinera edolete; iswamakinio. 24 Kanuka ŋun katemari yes atiar, Akiro kere nuilipete ka nuiŋaiŋaete kiyuunito ebe kiinakinitai, ido kiswamakinio. 25 Naibwoenenaata ilipete, kisioniete, arai ijaas kakirot kayenice; tetere Papakus loejai toma akuj isioniei akusiibucanar. [26Konye arai mam yes isioniete, Papakus da loejai toma akuj mam isioniei akusiibucanar.]” 27 Kodoloto bobo Yerusalem: ido nakitoritor oyekalu, kopotu isasedotin lupeti ka ikewadikak ka imakio mama ejai; 28kotemasi ŋes atiar, “Iswamai ijo nu kapolou anyoin? Iŋai da kiinakini jo apolou nakiswamaa nu?” 29Kotema Yesu kes atiar, “Mere eoŋ da keŋit yes akirot adiopet, yes da koboŋokis eoŋ, ŋes konyet kalimokiniata apolou nakeswamaa nu. 30Aibatisa naka Yokana kebuni kotoma akuj, arai bo kotuŋa? Koboŋokinoi.” 31Kiŋitanakinos bonik ka bonik, kobalas ebe, “Arai kiitema ebe, ‘Kebuni kotoma akuj’; etemari ŋesi ebe, ‘Aso kanukinyo mam kiyuuniata ŋes?’ 32Konye arai kiitema ebe, ‘Kebuni kotuŋa’ kokuriaka ituŋa: naarai aomito ituŋa kere ebe kerai Yokana enabi abeit. 33Koboŋokis Yesu ebe, ‘Mam kijeni.’ ” Kotema Yesu kes atiar, “Eoŋ da mam kalimokini yes apolou nakeswamaa nu.”



12

1 Kogeu einer kakes kawaragasia ebe, “Abu etuŋanan kira amana naka emusabibu, kirigak abwas, kobok aipany nacues, koduk aiteis, kititiŋ ikakoriok, kolot akwap ace. 2Kedol apak kiyakia ebulesit mama ejaas ikakoriok, tetere edumuni araito nuka amana naka emusabibu kama ejaas ikakoriok. 3Kikamut ŋol, kibuŋata, kotwarata atitai. 4Kijuka bobo ecebulesit mamakec; kobelebelata, kisuruma ileic, 5Kijuka ece; koarata ŋes: ka ice da luipu; kibuŋata ice, ice da koarata. 6Aso kesalit bobo ediopet, okoku lominat: kiyakia ŋol da kawasia, kobala ebe, ‘Eyoŋete okokuka.’ 7Konye kineranakinos ikakoriok ŋul ebe, ‘Lo ŋes lokeruman; aso kaarata ŋes, koraun airum nawok.’ 8 Kikamut ŋes, koarata, kocakasi kiŋa kamana naka emusabibu. 9Aso ikonakini ai ejakait loka amana naka emusabibu? Ebuni emudiari ikakoriok ŋul, einakini ice amana naka emusabibu. 10 Mam kereka isiomito nuiwadikatai nu ebe, ‘Amoru nakeŋerete ikadukok, Ŋin ŋes keponi kitaraunai amor nakapolon naka agor: 11Abuni akirot ŋin kama ejai Ejakait, Erai nakaumokin kakonyenewok’?” 12Komoata aikamun ŋes; konye kokuriaka ekodet; naarai apotu komisiikis ebe enerakinit kes awaragan ŋin: kinyeis ŋes koloto. 13 Kiyakiasi ice koParisayon ka luKerodian mamakeŋ, tetere elokete ŋes kakiro. 14Nakedolokis, kotemasi atiar, “Ekesisianakinan, kijeni ebe irai ijo lokabeit, kwabo mam ipodo idiotuŋanan kere: naarai mam iseseni ejautene loka ituŋa, konye isisianakini erot loka Edeke kotoma abeit. Ibus kereka ainakin Kaisar esolo arai bo mam? 15Kiinakini, arai bo mam kiinakini?” Konye kojen ŋesi ekecesoswai, kotema kes atiar, “Kanukinyo kikoduniata eoŋ? Koinunai adenari, kaany.” 16Koinut. Kotema kes atiar, “Nakaŋai aput na ka nukiwadikatai?” Kotemasi atiar, “Nuka Kaisar.” 17 Koboŋok Yesu kotema kes atiar, “Kotacakis Kaisar nueraas nuka Kaisar, ka Edeke da nueraas nuka Edeke.” Koumokis noi jokan. 18 Kopotu Isadukayon mamakeŋ, luebalas ebe emamei ajarun; kiŋita ŋes ebe, 19 “Ekesisianakinan, abu Musa kiwadikak sio ebe, Arai ketwana onace ketuŋanan, kinyek akeberu emamei ikoku, eyaŋaari onaceke akeberu, tetere edumakini onaceke aur. 20Kejaas iinacan ikanykaarei: komany losodit aberu, kotwana komam inyeinit aur; 21Kirum lokiareit ŋes, kotwana, komam inyeinit aur; ka lokiwuniet da kwape kwaŋin. 22Kiton lukanykaarei kere komam inyeinito aur. Kokaukec kere kotwana aberu da. 23Aso kotoma ajarun eraun ŋin aberu nakaŋai kama kaŋul? Naarai kerai aberu naka lukany kaarei kere.” 24Kotema Yesu kes atiar, “Mere akirot na ŋes ipaanariata yesi? Naarai mam ijenete nukiwadikatai, karaida apedor naka Edeke. 25Naarai naejaruniata kotoma okatwak, mam emanyete, karaida amanyio: konye eraas bala imalaikan toma akui. 26 Konye nuka lukatwak ebe itajarunio; mam isiomito kotoma oitabo loka Musa kotoma owai loka Ekiot, kwape kelimokinia Edeke ŋes ebe, ‘Arai eoŋ Edeke loka Aburaam, Edeke loka Isaak, ka Edeke loka Yakob da’? 27Mam ŋes erai Edeke loka lukatwak, dimarai loka lukajarak; ipaarete noi.” 28 Kobu ediopet kokewadikak, kiira kes iŋitanaros, kojenu ebe aboŋoki kotenan, kiŋit ŋes ebe, “Ani aicorakinet nasodit kakere?” 29 Koboŋok Yesu ebe, “Nasodit ŋes na ebe, ‘Kiira wu Isirael; Ejakait Ewokodeke, erai Ejakait ediopet. 30 Komina Ejakait Ekonideke kekonitau kere, ka akoniijar kere, ka akonicoa kere, ka akonigogoŋ kere.’ 31 Nakiareit da ŋes na ebe, ‘Komina ikoniidunyet kwape iminar bon.’ Emamei aicorakinet ace nakapolon aitelekarit nu.” 32 Kotema ekewadikan ŋes atiar, “Abeit, Ekesisianakinan, iner kotenan ebe erai ŋesi ediopet; kwabo emamei ece dimarai ŋes. 33 Amina ŋes ketau kere, ka ajenun kere, ka agogoŋ kere, ka amina ikeidunyet kwape eminar bon, itelekarit noi ainakineta nuicweio kere ka asuban da.” 34 Nakeanyunia Yesu ebe aboŋoki kapirianut, kotema ŋes atiar, “Mam jo ilwana kajakanut naka Edeke.” Akaulo kaŋun amamei bobo yeniketitiŋikinit aiŋit ŋes akirot. 35 Koboŋok Yesu, nakisisianakinia koyekalu, ebe, “Biai bo ebalatatar ikewadikak nuka Kristo ebe erai okoku loka Daudi? 36 Abu Daudi elopet kiner kanuka Emoyo Lokalaunan ebe, ‘Abu Ejakait kotema Ekajakait ebe, Kiboikin akanika nakoteten, Aitodol neebwaikinia lukasurupokon kwap kakejenekon.’ 37Daudi elopet enyarit ŋes Ejakait; aso keraun bo biai ikekoku?” Kopupokinite ekodet loapol kaiyalama. 38 Kinera kaisisianakinike ebe, “Kocoito ikewadikak, luekotosi alosit konapito inapen lueojak, ka aiyogao kagwelanareta, 39ka iicoloŋo lukapolou katukosia, ka aiboisio nukapolou kopucin. 40Luecamete itogoi luka apuserun, luijoseete ebe ilipete nukaojak; edumunete ŋul atubokinio naitelekarit.” 41 Kiboikin koseseni aiŋadis, koany kwape ecakanakinia ekodet apesan toma aiŋadis; luipu keraas ikabarak kocakanakis nuipu. 42Kobu apuserut nakican kocakak ikapun iarei luerai apesa. 43Konyarau ikekesisiak, kotema kes atiar, “Abeit katemari yes atiar, acakaki apuserut ŋin nakican luipu adepar kere luecakanakinete aiŋadis. 44 Naarai acakakis ŋul kere kideikina luipu; konye ŋin kotoma ocanike acakaki lukejaatar kere, ŋes aijarake kere.”



13

1 Nakelomunia koyekalu, abu ediopet kokesisiakake kolimok ŋes ebe, “Ekesisianakinan, koany amoru nu kwape ejaatar, ka aduketa nu da kwape ejaatar!” 2Kotema Yesu ŋes atiar, “Iany aduketa nu nuepolok? Mam esalakin amoru adiopet kuju kanace, namam etiyakinio.” 3Nakiboioo kotoma omoru loka Iseitunin atereikina eyekalu, kiŋita ŋes Petero ka Yakob ka Yokana ka Anderea kaiyeiyea ebe, 4“Kolimokinai, ejaunete bo ŋun wori? Anyoin da aanyunet naka apak naeapuuniata ŋun kere aitodolikinio?” 5Kogeu Yesu atemar kes atiar, “Kocoito kinyek ituŋanan aitapaar yes. 6Epote rwaru luipu kokirorika, kobalas ebe, Eoŋ ŋopeŋol; itapaarete kesi luipu. 7Naiirariata nuka ijiisio ka iemuto luka ijiisio, sirikiyaloŋoŋoto: ibusakinit ŋun ajaun; konye koroko awasia edoluno. 8 Naarai enyoikini ateker asurokin ateker, ka ajakanut da asurokin ajakanut: ejaununete amaraneta nuka akwap kaiboisio nuegelegela; ejaunun da ebel: ŋun ŋes ageunet naka ariebo naka aidoun. 9 “Konye kocoito yesi ikulepek: naarai kiyaŋaarete yes airabisia; kibuŋao katukosia; ibwoete kakonyen nuka ikayaitok ka ikabakan kanukaŋ, araut ikajenak kamakec. 10 Ibusakinit ber Akiro Nukajokak alimonokinio atekerin kere, 11Nakiyaŋaariata yes aijaikin atubokinio, sirikiliŋa aiyaloŋoŋ nuinerete: konye nukiinakinio kosawa kaŋol kinerata ŋun: naarai mere yes inerasi, dimarai Emoyo Lokalaunan. 12 Ijaikini onac onaceke atwanare, papa da ikekoku; enyoikinete idwe da lukauriakakec, tetere eario. 13 Kiŋarunete yes ituŋa kere kanuka ekakiror: konye yenetitiŋikini kiton awasia, ŋes itajario. 14 Konye naianyuniata etal loemudiari ebwoi nemam ibusakinit (yenesiomi kojenu), ŋes konyet ekeriata ŋul luejaas Yudaya oroŋan. 15 Ituŋanan yenejai kuju togo sirikedoku, karaida alomar ayaŋaar ibore kotogoke. 16Yenejai mana da sirikeboŋu kau ayaŋaar akenapito. 17Konye itukwi kes nuepotiete, ka nuitanakete da kapaarasia kaŋun! 18Kilipata yesi kinyek apak ŋin adolun kiporo. 19 Naarai eraunos apaarasia ŋun nukican, numam peŋo etakanunito ameun kasubio naasubia Edeke kiton kwana, komam bobo ejaunete cut. 20Kedim Ejakait aiŋoŋar apaarasia timam kitajari akuan kere; konye kanuka luseuna, luabu ŋesi koseu, eŋoŋa apaarasia. 21Kapak kaŋin arai kitemari yes ituŋanan ebe, ‘Koany, ejai Kristo ne’; arai bo, ‘Koany, ejai laije’; sirikiyuut. 22 Naarai enyounete luKriston lukeŋalak ka inabin lukeŋalak, itodikinete ŋul aanyuneta ka nukaumokin da, tetere itapaarete luseuna, arai epedoros. 23Konye kocoito yesi kadau aikwenyar yes eroko akiro nu kere epona. 24 “Konye kapaarasia kaŋun akaulo ka ican ŋul, itumutonorio akoloŋ, mam elap ecauni, 25 ibirununos aacerin kotoma akuj, itamaranio da nukapedor nuejaas toma akuj. 26 Kosodi konyet eanyunete Okoku loka etuŋanan ebuni kodouon, kapedor naepol ka aibuses. 27 Kosodi ijukuni imalaikan, etukonokini luseunake anyoun kokwamin iwoŋon, ameun kosaŋe loka akwap kiton osaŋe loka akuj. 28Aso kisisiautu akewaragan kama ejai etini; kedaut aketenieik alibun, itolomuni akekui, ijenunete ebe eapie apak naka aidweny. 29Aso yes da, naianyuniata ŋun edolunete, kojenut ebe eapie ŋesi, kokek, 30Abeit katemari yes atiar, Mam edaun atur na aitodol naejaunotor akiro ŋun kere. 31Edaunos akuj ka akwapin, konye akakiro mam edaunos cut. 32 “Konye akiro nuka apaaran kaya ka esawa da emamei yenejeni, karaida imalaikan luejaas toma akuj, karaida Okoku, dimikito Papa bon. 33Kocoito, kokwenyete, kilipete: naarai mam ijenete naejaikinor apak. 34 Eputos bala etuŋanan ekepejon loiboiororoi kacekwap, kinyeinite eketogo, koinakinite ikebulesin apolou, ŋinituŋanan akeswam, kicorakinite da ekagolon aikweny. 35 Aso kokwenyete: naarai mam ijenete naebunio ejakait loka etogo, arai eboŋ, arai kidiŋ ebai, arai naeruikinioto ikokoroi, arai tupuruc; 36kinyek aŋesun atipet kodum yes ijotoete. 37Ido nukalimokini yes, alimokini kere, ebe Kokwenyete.”



14

1 Kosodi esalito apaarasia aarei eroko epucit loka Aleleŋ ka imugatin lumam itubuunitoi kedolo: komoata lusasedotin lupeti ka ikewadikak epone lokikamunet kapirianut, ka aiar ŋes, 2Naarai kobalas ebe, “Mere toma apak naka epucit, kinye diat ecelet ajaun otuŋa.” 3 Nakejaar ŋesi Betaniya togo loka Simon lokatapon, iboie enyami, kobu aberu nakejai ekube loka akinyet naelai naka etiai loepol naeuru maa: kobwaŋ ekube, kobukok akouke. 4Konye kojaas ice lukenyunyuras, kotemanaros atiar, “Kanukinyo emadiŋikinor akinyet kopone kaŋol? 5Naarai tikepedor agwelar akinyet ŋin adenarin akwat auni ka aitedepar da, kokoranakinai lukican.” Kitorona ya. 6Konye kotema Yesu atiar, “Kinyekisi; kanukinyo itiyaloŋoŋooto ŋes? Keswamak eoŋ aswam naejok. 7 Naarai apaarasia kere ejaas lukican nepepe kayes, ido naikototor ipedorete aiswamakin kes nuejok: konye eoŋ mam kija kayes apaarasia kere. 8Eswama nuepedorit: ageik ainyonyoikin akakuan akinyet kanuka aidaare. 9Ido abeit katemari yes atiar, Neelimonokinio Akiro Nukajokak kotoma akwapin kere, ŋin naeswama aberu na elimorio akiitunitor ŋes.” 10 Konyou Yuda Isikariot, lokerai ediopet kotomon kaluarei, kolot mama ejaas isasedotin lupeti, tetere ijaikini ŋes mamakec. 11Kosodete nakiirariata, kiyalamikinos, kisumunoto ainakin ŋes arupian. Komo apak naejokiar aijaikin ŋes mamakec. 12 Kapaaran nasodit naka imugatin lumam itubuunitoi, naearere lukaleleŋ, kotemasi ikekesisiak ŋes atiar, “Ai bo ikoto kaloto ketemokis konyamak lukaleleŋ?” 13Kiyakia iarei kokesisiakake kotema kes atiar, “Koloto ore, iriamunos yesi ketuŋanan loibwokit amot naka akipi: kotupasi ŋes. 14 Kere neelomari, kolimokis elopet etogo ebe, ‘Ebala Ekesisianakinan ebe, Ani bo akagola nakipejok, neanyamakini lukaleleŋ nepepe kikakesisiak?’ 15Kitodikini ŋesi yes agola naepol nakokuju epesitai itemokino: kitemonokis nen kanuwok.” 16Konyout ikekesisiak, koloto ore, kodumut kwape kelimokinitor: kitemokis lukaleleŋ. 17 Nakimukoki akwap kobu nepepe kalutomon kaluarei. 18 Napiboiete enyamete, kotema Yesu atiar, “Abeit katemari yes atiar, ediopet kayesi lokimori keoŋ kabilakini nat ebotet.” 19Kogeut akadakin, kotemanasi ediopet ediopet atiar, “Eoŋ ca nat ya?” 20Kotema kes atiar, “Ediopet kotomon kaluarei, lokicunyi keoŋ atibo, 21Naarai elosi Okoku loka etuŋanan kwape kiwadikatere kanukeŋ; konye itukwi, etuŋanan ŋol loebilakini Okoku loka etuŋanan ebotet! Tiejok kama ketuŋanan kaŋol arai mam kewuruunitai.” 22 Napenyamete, kolem emugati, kedau aisirereŋ, kobilibil, koinak kes, kotema atiar, “Kolemutu: lo ŋes akakuan.” 23Kolem akoli da, kedau aimal, koinak kes; komatata kere. 24 Kotema kes atiar, “Nu kes akaokot nuka aitutuket, nuebukoros kanuka ikepuak. 25Abeit katemari yes atiar, Mam amasi bobo cut nuka araito naka emusabibu, kiton apaaran ya naamasia nukitetiak kotoma ajakanut naka Edeke.” 26 Nakedauniata ayoore ekosio, koloto moru loka Iseitunin. 27 Kobala Yesu kes ebe, “Iguikinos yesi kere: naarai iwadikatai ebe, ‘Ebuŋai rwaru ekecokon, isiarakinos amerekekin.’ 28 Konye kadau ajarun, keŋarenikinete yes alosit Galilaya.” 29Konye kotema Petero ŋes atiar, “Karaida kiguikinos kere, konye eoŋ mam.” 30 Kotema Yesu ŋes atiar, “Abeit katemari jo atiar, Lolo akuare na, eriŋa ekokor eruikino irwan aarei, kiŋeri eoŋ irwan auni.” 31 Konye kiyatak ŋesi noi kobala ebe, “Karaida kebusakinit atwanare kajo, mam kaŋeri jo cut.” Luce da kere kinerata kwape kwaŋin. 32 Kodolokis aibois ekekiror Getesemane; kobala ŋesi ikekesisiak ebe, “Kiboikinos ne, kelipi ber eoŋ.” 33Koyaŋa Petero ka Yakob ka Yokana nepepe kaŋes, kogeu ainoŋanakin noi ka aburun. 34 Kotema kes atiar, “Itururwei noi ekatau aapiar atwanare: kosalata yesi ne, kokwenyete.” 35Kikunyak nediokasilon, kibiror ebuburia, kilip ebe arai kepedoros kinac esawa ŋol. 36 Kobala ebe, “Aba, Papa, kere epedoros kamakon: kolemarai akoli na: konye mere nuakoto eoŋ, dimarai nuikoto ijo.” 37Koboŋ, kodum kes ejotoete, kotema ŋesi Petero atiar, “Simon, ijotoi ca ijo? Mam ipedori aikweny esawa ediopet? 38Kokwenya kilipa, kinyeis alomar acodunio; ekoto bo emoyo, konye ekalanyana akuan.” 39Kikunya bobo, kilip, kinera akiro kwapekwa, 40Koboŋ bobo, kodum kes ejotoete, naarai eluranaros ajo; mam apotu kojenut nueboŋokinete ŋes, 41Koboŋ bobo nakiwuniet, kotema kes atiar, “Iroko kereka ijotoete, iyeŋito? Aso do; adolu esawa; koany, einakinio Okoku loka etuŋanan akanin nuka ikadiakanarak. 42 Konyoutu, kaloto; koany, eapie lokabilaki eb otet.” 43 Atipet napinera, kodolu Yuda, edioper kotomon kaluarei, koupas kekodet lokejaas ikileŋa ka ibelai, epote kama ejaas isasedotin lupeti ka ikewadikak ka imakio. 44Koinakinite kes lokebilakini ŋes ebotet aanyunet, kobala ebe, “Loanui eoŋ, ŋes ŋol; kikamutu ŋes, koyaŋaasi ikokito.” 45Napekedolu, atipet kolot mama ejai Yesu, kobala ebe, “Rabi”; konu noi. 46Koriosi akecekanin, kikamut ŋes. 47Konye ediopet kakesi lukebwoete eapie, kout ekekileŋ, kinom ebulesit loka esasedoti lopeti, kojepa akekit. 48Koboŋok Yesu kotema kes atiar, “Ilomut teni yesi kikileŋa ka ibelai aikamun eoŋ, bala ekaŋatan? 49 Ajaenena kayes ŋinipaaran toma oyekalu, esisianakini, komam kikamunete; konye ajaut nu tetere edolete Nukiwadikatai.” 50Kosodete kojalakis ŋes kere, kokerata. 51Kotupa etelepat ediopet, lokijelokinit egoe lokebaputa bon. Kikamut ŋes, 52Konye kinyek egoe lokebaputa, koker imujalal. 53Koyaŋaasi Yesu mama ejai losasedoti lopeti; kotukonokinotor isasedotin lupeti kere ka imakio ka ikewadikak da. 54Petero da kotupite kama elwana, kiton toma alaro naka losasedoti lopeti; kiboiete nepepe kikejaanakinak, ipieri akim. 55 Komoata isasedotin lupeti ka aurianet kere ikajenak aluikin Yesu, tetere earete; mam edumuna. 56Naarai apotu luipu kitejenut nukaiŋal, konye mam emorikikina akeceitejenun. 57Kobwaata ice, kitejenut nukaiŋal, kobalas ebe, 58 “Kipou isio keirasi ŋes ebala ebe, ‘Akesi eoŋ eyekalu lo lokedukio kakanin, adukuni ece kotoma apaarasia auni lomam edukio kakanin.’ ” 59Karaida kwaŋin mam aitejenunikec emorikikina. 60Kobwo losasedoti lopeti kokidiŋ, kiŋit Yesu ebe, “Mam cabo iboŋokini akirot? Anyoika ŋun nuetejenut ŋul aluikin jo?” 61 Konye ŋes kililiŋ, mam eboŋokino akirot, Kiŋit bobo losasedoti lopeti, kotema atiar, “Irai kereka ijo Kristo, Okoku loka Loituritoi?” 62 Kotema Yesu atiar, “Eoŋ ŋopeŋol; ido ianyunete rwaru Okoku loka etuŋanan iboie kakan nakoteten nakapedor, eupunos kidouon luka akuj.” 63Kocil losasedoti lopeti ikenapen, kobala ebe, “Inyo bo kipudar bobo ikajenak? 64 Iirasi ainyanakinike: iwomitos anu?” Kotubokis kere ebe ibusakinit atwanare. 65Kogeut ice aimwaanakin aimul, korapakis akekonyen, kodipidipoto, kobalas ebe, “Komurwo.” Ikejaanakinak da lukeyaŋaarete, kibapanasi ŋes. 66 Kosodi nakejaar Petero kwap alaro, kobu adiopet kakejaanakinak nuka losasedoti lopeti; 67koany Petero ipieri akim, kosesen ŋes, kobala ebe, “Ijai nan ijo da nepepe ka Enasarayot je Yesu.” 68Konye koŋer, kobala ebe, “Mam ajeni, ido mam apupi nuinera ijo.” Koloma kiŋa kiton neelomarere: koruik ekokor. 69Koany akejaanakinan ya ŋes, kogeu bobo alimokin ŋul lukebwoete kanen ebe, “Erai lo lokec.” 70Konye koŋer bobo. Apak edit bobo kolimokis Petero lukebwoete kanen ebe, “Abeit irai ijo lokec; naarai irai ijo Egalilayat.” 71Konye kogeu eilam ka aiyapo ebe, “Mam eoŋ ajeni etuŋanan ŋol loilimito yesi.” 72 Atipet koruik ekokor irwan nakiareit. Kiitu Petero akirot nakelimokini Yesu ŋes ebe, “Eriŋa ekokor keruikino irwan aarei, kiŋeri eoŋ irwan auni.” Komulau eketau, komony.



15

1 Atipet tupuruc sek kinerut isasedotin lupeti ka imakio ka ikewadikak, ka aurianet kere, koenata Yesu, koyaŋaasi, kijaikis Pilato. 2 Kiŋit Pilato ŋes ebe, “Irai kereka ijo Ekabaka loka Iyudayan?” Koboŋok kotema atiar, “Ijo ibala.” 3Kiwosatos ŋes isasedotin lupeti kakiro nuipu. 4Kiŋit bobo Pilato ŋes ebe, “Mam cabo iboŋokini akirot? Koany akiro nuetia nen nukiwosatere,” 5 Mam bobo Yesu eboŋokino akirot; koumok Pilato. 6Kopucit atapit aosikin kes eenat ediopet, loelipete. 7Kejai etuŋanan lokenyaritai Baraba, lokeenitai nepepe kalukipaliikinete, lukearete ituŋa kotoma aipaliikin ŋin, 8Kobu ekodet kogeu ailip aiswamakin kes kwape kenaikinitotor. 9Koboŋok Pilato kes ebe, “Ikotosi kaosikis yes Ekabaka loka Iyudayan?” 10 Naarai ajeni ŋesi ebe ainakis isasedotin kanuka ekolo. 11Konye kisidikoto isasedotin lupeti ekodet ebe, koosik gwai Baraba. 12Koboŋok bobo Pilato, kotema kes atiar, “Aso ekonakini ai ŋol loibalasi yesi ebe erai Ekabaka loka Iyudayan?” 13Kiworoto bobo ebe, “Kibubuk ŋes.” 14Kotema Pilato kes atiar, “Kanukinyo, naanyoin aronis nakiswamai?” Konye kiyatakisi kesi aiworo noi ebe, “Kibubuk ba.” 15Kosodi kokoto Pilato aisiyalamikin ekodet, koosik kes Baraba, ido kedau aida Yesu koinak tetere ibubukinio. 16Kitolomasi ŋes iserikalei alaro, naerai Epuraitorion , kotukokis erioŋet kere. 17Kitanapa anapito namuge, kojeata aboko naka ikukwa, kitanapikis akouke. 18Kogeut ayogan ŋes ebe, “Yoga, ijo Ekabaka loka Iyudayan!” 19Kinomonomata akouke kagada, kimwaanakis aimul, kokukonokinos komaata. 20 Kosodete kedaut akienar ŋes, kolacasi anapito namuge, kitanapata akenapito. Kitolomasi kiŋa aibubukin. 21 Kitiŋaasi etuŋanan lokitorit, Simon Lokurenayot lokebuni kamanat, papa loka Alegesanda ka Rupo, tetere erioŋi emusalaba loka Yesu. 22Koyaŋaasil aitodol aibois naenyaritai Gologota, apolouke ebe, Aibois naka Abelekek naka Akou. 23 Koinakis ebino lokinyalakinitai lukesai; konye mam abu kocam. 24 Kibubukis ŋes, kokorokorata ikenapen, kilamilamata eroet, aanyun lueyaŋaari ŋolituŋanan. 25Kerai esawa lokiwuniet, kibubukis ŋes. 26Kojai da ebalua loka nueosatai ŋes loewadikatai kuju ebe, “EKABAKA LOKA IYUDAYAN.” 27Kibubukis ikaŋatak iarei nepepe kaŋes; ediopet kakanike nakoteten, ka ediopet da kakanike nakokediany. [28 Kosodi kitodolikinoi Nukiwadikatai ebe, “Aponi kimarakinai nepepe kalukepali.”] 29 Lukitorito nen koinyanakinete ŋes, kimuŋumuŋete da akecekwes, kobalas ebe, “Aso cado! Ijo loikesi eyekalu, ka adukun kotoma apaarasia auni, 30kitajarun cani, kodoku komusalaba!” 31Kikote nen da isasedotin lupeti kokienatar ŋes bonik ka bonik nepepe kikewadikak, kobalas ebe, “Etajar ice; mam epedori aitajarun bon. 32 Kristo, Ekabaka loka Isirael, kodoku komusalaba, kaanyutu, keyuutu da.” Ŋul da lukibubukinitoi nepepe kaŋes kimuasi ŋes. 33 Napekedolo esawa lokikanyet kape, kojau amuton akwap kere kiton osawa lokikanyet kaoŋon. 34 Kosawa lokikanyet kaoŋon kodelo Yesu keporoto loepol kobala ebe, “Eloi, Eloi, lama sabakatani?” apolouke ebe, “Ekadeke, Ekadeke, kanukinyo kijalakinia eoŋ?” 35Ice kalukebwoete kanen, kiirasi, kobalas ebe, “Koany, enyarit Eliya.” 36 Koker ediopet, kileleb acago ebino loedwar ria, kibwaik toma agada, kitamat ŋes, kobala ebe, “Kinyeisi; kaanyutu arai cani ebuni Eliya aitodokun ŋes.” 37Konye Yesu kodelo keporoto loepol, kiridak. 38 Kocila aigalisit naka eyekalu kaarei ameun kokuju kiton kwap. 39Keanyu ekapolokiton lokebwoi kanen atereikina, ebe eridaki kwaŋin, kobala ebe, “Abeit etuŋanan lo kerai Okoku loka Edeke.” 40 Kojaas da aŋor nukesesenete kama elwanikina: kotomakec kejai Mariam Magadalene, ka Mariam toto naka Yakob lodidi ka Yose, ka Salome da, 41nuaupenenas kaŋes, naajaar Galilaya, ijaanakinete ŋes; ka aŋor ace da nuipu nukedokarete nenipe kaŋes Yerusalem. 42 Kosodi napekitiboŋ, naarai kerai Aitemonokin, ŋes atemar ebe apaaran naeliŋakini nakasabato, 43kobu Yosep loko Arimataya, esot lokaurianet, lokemunokina ajakanut naka Edeke; kotitiŋior koloma mama ejai Pilato, kilip akuan naka Yesu. 44Koumok Pilato kwape ketwania atipet: konyarau ekapolokiton, kiŋit arai teni kedau atwanare. 45Kedau ajenun kama kekapolokiton, kocam ainakin Yosep akuan. 46Kogwel ŋesi egoe loka ebaputa, kolacu akuan, konunukik ogoe loka ebaputa, kibwaik toma ates nakikeitoi atiiba; kikokorik amor okek loka ates. 47Kosesenete Mariam Magadalene ka Mariam toto naka Yose aibois naebwaikinio.



16

1 Kosodi ketubor nakasabato, kogwelut Mariam Magadalene, ka Mariam toto naka Yakob, ka Salome, lueuru maa, tetere elosete ainyonyoanakin ŋes. 2Kosodi tupuruc sek kapaaran nasodit nakasabato, koloto ates napeŋiuni akoloŋ, 3Kineranakinos bonik ka bonik ebe, “Iŋai bo kikokorikini oni amoru alemar kokek loka ates?” 4Nakiteluoroto, koanyutu amoru ikokorioritai awai; naarai apol noi. 5Kolomasi ates, koanyutu etelepat iboie kowai lokoteten, enapit anapito nailiacanit; koumokis. 6Kotema kes atiar, “Sirikiwumokis; imoete yesi Yesu Enasarayot lokibubukinitoi: ajaru; emamei kane; koanyutu aibois kama kibwaikinitai ŋes! 7 Konye koloto, kolimokis ikekesisiak ka Petero da ebe, Kiŋarenikini ŋesi yes alosit Galilaya; ianyikinete ŋes ŋina, kwape kilimokinitor yes.” 8Kolomutu kiŋa, kokerata anyoun kates; naarai apotu komaranata, ka aumokin: mam elimokina imodiotuŋanan akirot; naarai akuriaka. [9 Nakedaunia ajarun tupuruc apaaran nasodit nakasabato, kisiau aitakanikin Mariam Magadalene, nakolo kireŋeari ŋesi ajokin akanykaarei. 10Kolot ŋin kolimok lukejaenenas kaŋes, nakibworotor komonyete. 11Kes da nakiirariata ebe ejari, aanyu ŋesi, mam apotu kiyuut. 12 Akaulo kaŋun, kitakanik ituŋa iarei kakesi kopone loegelara, napelosete okialo, 13Koboŋosi kolimokis luce; mam apotu kiyuut ŋul da. 14 Kokau kitakanikin lutomon ka lodiopet iboiete enyamete; kitoron kanumam iyuuniata ka aninik naka ikecetauon, naarai mam apotu kiyuut ŋul lukeanyunete ŋes kedau ajarun okatwak. 15 Kotema kes atiar, “Koloto yesi akwapisinei kere, kolimonokis ŋinisubat kere Akiro Nukajokak. 16 Yeniyuuni kibatisai, itajario; konye yenimam iyuuni itelekarete akiro. 17 Etupanakinete aanyuneta nu ŋul luiyuunete; kokirorika ireŋeanarete ajokin: inerenenas aŋajepa nukitetiak; 18 ikamununete imunwo, karaida kemata ibore yenikaaran, mam isiriebi kes cut; idokonokinete lukadekak akecekanin, eŋaleunete.” 19 Kosodi Ejakait Yesu kedau einer kakes, koyaŋaarai toma akuj; kiboikin akan nakoteten naka Edeke. 20 Konyoutu kwi, kolimonokis kotoma aiboisio kere, kiswamai Ejakait nepepe kakes, kitogogoŋ akirot kanuka aanyuneta nuketupanakinete. Amen.]



AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE