Lukas11 Teopilus anu mulya! Hal-hal anu kapungkur kajadian di urang teh, parantos seueur anu nyeratkeun; 2 anu sumberna asal ti jalmi-jalmi anu kantos nyaraksian sorangan ti ngawitanana sareng ti guru-guru Injil. 3 Kitu nu mawi, saparantos ku simkuring taliti ditalungtik ti awit-awitna, ayeuna sumeja dibukukeun kalayan teratur, aoseun anjeun, 4 supados kauninga yen ajaran anu katampi ku anjeun teh memang leres. 5 Waktu tanah Yudea dirajaan ku Raja Herodes, aya hiji imam ti kaum Abia, jenenganana Jakaria. Istrina, jenenganana Elisabet; saruana, turunan Harun. 6 Eta Istri pameget teh, ahli ibadah anu taya kuciwana sarta ta'at kana dawuhan jeung pangersa Allah. 7 Aranjeunna teh, teu kagungan putra sabab Elisabet gabug; turug-turug duanana geus sarepuh pisan. 8 Hiji mangsa, waktu kaumna meunang giliran, Jakaria kedah ngimaman di payuneun Pangeran. 9 Sabab waktu dilotre pikeun nangtukeun saha-sahana anu kedah ngukus di Bait Suci saperti biasa, lotrena, keuna ka anjeunna. 10 Sabot anjeunna di lebet, jamaah kumpul di tepas bari ngadaru'a. 11 Sabot kitu, aya malaikat nembongan ka Jakaria, ngadeg deukeut pangukusan. 12 Jakaria ngarenjag, kaget jeung sieun. 13 Malaikat teh ngalahir, “Ulah sieun, Jakaria. Doa panyambat maneh geus dikabul. Bojo maneh, Elisabet, bakal ngalahirkeun anak lalaki. Pingaraneunana Yahya. 14 Maneh tangtu baris bagja di mana eta geus lahir. Malah loba anu milu atoh. 15 Sabab eta budak bakal jadi abdi Allah anu kamashur. Moal nginum anggur atawa inuman-inuman keras, malah ti keur dikandungna keneh oge geus dilinggihan ku Ruh Allah. 16 Ku lantaran manehna, urang Israil bakal loba anu eling deui ka Pangeran, Allah nu disembah ku urang Israil. 17 Ku Allah diutus ti heula sarta dipaparinan roh jeung kakawasaan Nabi Elias, pikeun ngageuing supaya bapa areling ka nu jadi anak sarta nu wangkelang sina nyaho kana bebeneran. Ku jalan kitu, manehna teh nyadiakeun keur Pangeran hiji umat anu tarapti ngabdi ka anu jadi Jungjunanna.” 18 Jakaria mihatur, “Ieu perkawis kumaha nya bade ngabukti! Abdi parantos kolot, pun bojo pon kitu keneh.” 19 Waler malaikat, “Kami teh Jibril, anu salawasna aya di payuneun Allah. Ayeuna diutus ka maneh, mangnepikeun hal anu sakitu matak bungahna. 20 Ku sabab maneh henteu percaya, maneh bakal bisu, sama sakali moal bisa ngomong nepi ka ieu perkara ngabukti.” 21 Sajeroning kitu, anu ngarantosan anjeunna kacida hareraneunana lantaran sakitu lilana di lebet. 22 Sanggeus anjeunna ka luar bari teu iasa sasauran, kajudi yen di lebet aya titingalianana. Ku sabab jadi bisu, anjeunna ngan iasa pepeta. 23 Sanggeus rengse tugasna, anjeunna mulih deui. 24 Teu lila ti harita, Elisabet, istrina bobot, nepi ka lima bulan ngerem maneh di bumi. 25 Saurna, “Ieu pangersa Pangeran, geus ngaleungitkeun wiwirang simkuring di masarakat.” 26 Dina bulan nu kagenep, Allah ngutus deui Jibril ka hiji kota di Galilea anu ngaran Nasaret; 27 nepangan Siti Maryam, parawan anu keur papacangan jeung Yusup, turunan Daud. 28 Sanggeus lebet, malaikat teh uluksalam ka Maryam, saurna, “Assalamualaikum, eh anjeun anu dirahmat. Pangeran nyarengan ka anjeun.” 29 Nguping anu uluksalam, Maryam ngagebeg bari ngamanahan pimaksudeunana. 30 Malaikat sasauran deui, “Ulah sieun, Maryam! Anjeun teh meunang sapa'atna Gusti Allah. 31 Anjeun bakal ngandung, terus ngalahirkeun anak lalaki. Ku anjeun kudu dingaranan Isa. 32 Eta budak bakal agung sarta bakal disarebut Putra Allah Anu Maha Agung. Ku Gusti Allah bakal dileler singgasana Daud, karuhun-Na, 33 sarta sapapanjangna bakal ngarajaan, kaom turunan Yakub, ari Karajaana-Na moal aya piahireunana.” 34 Maryam mihatur, “Nanging kumaha pibuktoseunana, da abdi teh acan gaduh salaki?” 35 Waler malaikat, “Anjeun bakal disumpingan ku Ruh Allah jeung ku kakawasaan Allah Nu Maha Agung. Kitu nu matak, anu rek dilahirkeun ku anjeun teh bakal disarebut suci, Putra Allah. 36 Jeung deui, Elisabet baraya anjeun, anu disarebut gabug tur geus sakitu kolotna, ayeuna teh keur ngandung budak lalaki, geus kagenep bulan ayeuna. 37 Ari kanggo Allah mah, henteu aya anu mustahil.” 38 Pihatur Maryam, “Simabdi, abdi Pangeran sumeja ngiringan, satimbalan mugi tinekanan.” Geus kitu malaikat teh mulih. 39 Heuleut sawatara waktu ti harita, Siti Maryam angkat ka hiji kota pagunungan di tanah Yuda, 40 ka bumina Jakaria, tuluy uluksalam ka Elisabet. 41 Barang Elisabet ngadangu sora Maryam, jabang bayi dina kandunganana usik-usikan sarta anjeunna kalinggihan Ruh Allah; 42 tuluy anjeunna ngawaler, “Mugia anjeun mendak berkah di kalangan sadaya wanita, nya kitu deui Anu ku anjeun keur dibobotkeun. 43 Naon atuh diri ibu teh, nepi ka disumpingan ku anu jadi ibu-Na nu dipigusti? 44 Sayaktosna, waktu sora anjeun tepi kana ceuli ibu, ieu anak ibu di jero kandungan anjrug-anjrugan bawaning ku suka. 45 Estu bagja jalmi anu percaya kana dawuhan Pangeran ka dirina, sabab sagala dawuhana-Na pasti tinekanan.” 46 Pok Maryam sasauran, “Batin abdi ngagungkeun Pangeran. 47 Ati sanubari estu bingah karana Allah, Juru Salamet abdi. 48 Reh Anjeunna kersa merhatoskeun abdi-Na nu laip. Saleresna, ti semet ieu, turun-tumurun abdi teh bakal disarebut bagja; 49 wireh ku Nu Maha Kawasa, diganjar ku dadamelana-Na anu aragung sarta jenengan Anjeunna teh suci. 50 Rahmat Anjeunna aya di jalmi anu ajrih ka salira-Na, turun-tumurun. 51 Anjeunna mintonkeun kakawasaana-Na, ku dadamelan panangana-Na sareng ku ngubrak-ngabrik jelema nu aradigung. 52 Anu karawasa ku Anjeunna dirorod tina tahtana, kaom laip dijungjung luhur. 53 Kaom lapar sina sugih ku sugri anu mangpa'at, nu baleunghar sina indit ngaligincing. 54 Bangsa Israil, umat-Na, ditulung; reh Anjeunna tigin ka jangji-Na, 55 anu didawuhkeun ka karuhun urang, ka Ibrahim katut saturunanana, keur salalamina.” 56 Maryam, nganjrekna di Elisabet kurang leuwih tilu bulan lilana, kakara mulih. 57 Sanggeus bobotna Elisabet jejeg bulanna, tuluy babar, putrana pameget. 58 Tatangga-tatanggana, kitu deui wargi-wargi anu nyarahoeun yen anjeunna kenging ganjaran Pangeran anu taya papadana, kabeh marilu bungah. 59 Dina poe nu kadalapan, maranehna dararatang, ngaralayad pikeun nyalametan murangkalih, disepitan bari sakalian dingaranan ngalap ka ramana: Jakaria. 60 Tapi saur Elisabet, “Ulah eta. Ngaranna kudu Yahya.” 61 Ari cek maranehna, “Jenengan kitu mah, teu aya di wargi-wargi ibu.” 62 Geus kitu, maranehna mihatur ka ramana murangkalih ku peta, maksudna nanyakeun, putrana teh rek dijenenganan saha. 63 Anjeunna pepeta mundut sabak, tret nyerat, “Ngaran Yahya.” Sarerea bati heran. 64 Tapi dadak sakala anjeunna iasa nyarios deui, lajeng sasauran ngamulyakeun ka Gusti Allah. 65 Anu marangkuk di daerah eta, sakurilingna, jadi gehger. Saterusna, eta kajadian teh, jadi sabiwir hiji di sakuliah pagunungan Yudea; 66 jeung jadi bahan pikiraneun. Cek maranehna, “Rek jadi naon atuh engke eta murangkalih teh?” Kawantu anjeunna teh diaping ku panangan Pangeran. 67 Ari Jakaria, ramana, kalebetan Ruh Allah lajeng wawangsit, saurna: 68 “Sadaya puji kanggo Pangeran, Allah nu disembah ku Israil. Reh Anjeunna kersa ngalayad sarta ngabebaskeun umat-Na. 69 Nya Pangeran nu jadi lantaran bijilna tanduk kasalametan pikeun urang di kalangan turunan Daud, abdi-Na tea; 70 — Cocog jeung timbalana-Na, anu dikedalkeun ku parantaraan lalambe nabi-nabi-Na anu suci, baheula — 71 yen urang baris disalametkeun: Ti leungeun musuh jeung tina genggeman jalma-jalma anu mikaijid urang. 72 Eta teh, tawis pikeun mintonkeun rahmat ka nini aki urang, oge pikeun ngalaksanakeun jangji-Na anu suci, 73 — anu didawuhkeun ka Ibrahim, bapa karuhun urang — sarta pikeun maparin kabebasan: 74 Malar urang ucul ti leungeun musuh; taya nu dipikasieun, enggoning nedunan ibadah ka Anjeunna 75 dina suasana anu suci tur bener di payuneuna-Na, saumur-umur. 76 Ari hidep, eh anaking, bakal disarebut nabi Allah, Allah Anu Maha Agung. Sabab hidep bakal lumaku heulaeun Jungjunan, naratas jalan pikeun Anjeunna; 77 jeung pikeun mukakeun pangarti umat-Na kana hal hakekat kasalametan, anu make dadasar pangampura dosa; 78 sabab rahmat jeung welas asihna Allah, Pangeran urang; anu sumping ngalayad urang, nya eta Anjeunna, Sang Srangenge nu meletek ti manggung, 79 pikeun nyaangan sugri anu kumelip di alam poek anu dikungkung ku almaot sarta memener lengkah urang sina nyorang jalan anu aman tur santosa.” 80 Ari murangkalih tea, beuki ageung sarta beuki kuat bae jiwana. Ari matuhna, di leuweung kikisik; nepi ka datang waktuna, nya eta pikeun nganyatakeun anjeun ka urang Israil tea.21 Dina jaman eta, aya parentah ti Prabu Agustus, yen sakabeh jelema di sakuliah dunya kudu didaptarkeun. 2 Ieu teh cacah jiwa anu mimiti pisan, waktu tanah Siria digupernuran ku Kirinus. 3 Sakabeh jelema kudu didaptar di lembur asalna masing-masing. 4 Kitu deui Yusup, anjeunna oge iang ti Nasaret di Galilea, ka Yudea, ka kota Daud anu ngaranna Betlehem — sabab anjeunna bibit-buit ti dinya, ti kulawargi jeung turunan Daud — 5 pikeun didaptar bareng jeung Maryam, papacanganana, anu eukeur kakandungan. 6 Sanggeus narepi ka Betlehem, karaos ku Maryam yen arek babar. 7 Tuluy bae babar nyikalan, putrana pameget; terus dibedongan ku lalamakan, diebogkeunana dina kombongan sabab di panginepan mah geus teu aya pisan tempat. 8 Harita, di hiji tegalan di luar kota, aya nu keur ngajaraga ingon-ingon ti peuting. 9 Jleg bae, aya hiji malaikat Pangeran deukeut maranehna, murub mubyar ku kamulyaan Pangeran, nyaangan ka tukang-tukang ngangon anu kacida ngarasa sieunna. 10 Eta malaikat ngalahir, “Ulah sieun. Kami mawa beja anu kacida baris nyukakeunana ka maraneh; nya kitu deui, ka sakumna bangsa. 11 Sabab poe ieu, Juru Salamet maraneh, — Jungjunan urang, Isa Al Masih — geus dibabarkeun di kota Daud. 12 Cirina pikeun maraneh kieu: Maraneh bakal tepung jeung hiji Bayi anu dibedong ku lalamakan sarta ebog dina kombongan.” 13 Harita keneh, ujug-ujug, breh wadya bala sawarga anu kacida lobana, — maturan malaikat anu tadi — kabeh maruji ngagungkeun ka Allah, kieu: 14 “Nya mulya kanggo Gusti Allah anu di manggung, mugia di bumi aya katengtreman di antara umat manusa anu kamanah ku Anjeunna.” 15 Sanggeus malaikat-malaikat marulang deui ka sawarga, tukang-tukang ngangon teh ngaromong jeung pada batur, “Hayu atuh urang ka Betlehem, urang buktikeun kasauran malaikat Pangeran teh.” 16 Bring, kabeh, arindit gagancangan. Tuluy maranehna tepung jeung Siti Maryam, Yusup, sarta eta Bayi anu keur ebog dina kombongan tea. 17 Sanggeus narenjo Bayi, maranehna nyaritakeun hal anu tadi anu tumali jeung eta Bayi. 18 Anu ngabandungan caritana kacida ngarasa helokna. 19 Tapi eta caritaan teh, ku Maryam dikemu dina manah bae bari dilenyepan. 20 Pangangon-pangangon tuluy arindit deui bari muji sukur ngagungkeun Allah. Maranehna ngarasa bagja ku lantaran sagala nu geus kadenge jeung nu geus katenjo teh, cocog jeung anu disaurkeun ku malaikat tea. 21 Sanggeus jejeg dalapan poe, Murangkalih teh disepitan sarta dipaparin jenengan Isa, numutkeun amanat ti malaikat samemeh dikandung. 22 Sanggeus jejeg poe pantrang nurutkeun hukum Toret, Anjeunna dicandak ka kota Yerusalem, bade disanggakeun ka Allah. 23 Hal ieu teh, pikeun nedunan timbalan Pangeran dina Toret, yen “Kabeh anak cikal nu lalaki kudu disanggakeun ka Pangeran.” 24 Nyanggakeunana oge kudu make kurban, sakumaha timbalan Pangeran dina Kitab Suci, nya eta tikukur sajodo atawa anak japati dua. 25 Harita, di Yerusalem aya hiji sepuh, jenenganana Simeon. Anjeunna, ahli ibadah anu ngajeng-ngajeng kana datangna panglipur pikeun bangsa Israil. Anjeunna ditangtayungan ku Ruh Allah 26 sarta kenging pituduh ti Ruh Allah, yen moal waka pupus samemeh ningali Al Masih, Jungjunan urang tea. 27 Kalayan pingpinan Ruh Allah anjeunna angkat ka Bait Allah. Waktu Isa, Murangkalih tea, dicandak lebet ka Bait Allah ku ibu rama-Na, — bade nedunan hukum Toret tea — 28 ku Simeon dipapag. Tuluy eta Murangkalih teh, ku anjeunna dipangkon. Lajeng Simeon muji sukur ka Allah, saurna: 29 “Ayeuna mah nun Pangeran, abdi teh widian wangsul kalayan senang nya hate, sakumaha timbalan tea; 30 wireh abdi parantos ningal sorangan kasalametan paparin Gusti, 31 anu parantos gumelar dinyatakeun ka kalangan sagala bangsa, 32 nya eta terang caang anu nyata kangge bangsa-bangsa sanes, sareng kangge kamulyaan umat Gusti, Israil.” 33 Kasauran anjeunna teh matak hemeng ka ibu ramana Murangkalih. 34 Geus kitu, Simeon ngaberkahan ka aranjeunna sarta kieu saurna ka Siti Maryam, “Ieu Murangkalih geus ditakdirkeun pikeun jadi lantaran labuhna jeung cengkatna jalma rea di Israil sarta jadi hiji tanda anu nimbulkeun pacengkadan, 35 — jiwa anjeun ge bakal parat ku pedang — sangkan ku hal eta, eusi pikiran jalma rea bakal kabuka.” 36 Di dinya oge, aya hiji nabi istri anu jenenganana Hana binti Penuel, ti kaom Aser. — Anjeunna teh geus sepuh pisan; kantos nikah, tapi ngan ukur tujuh taun bumen-bumen jeung carogena teh; 37 ayeuna parantos rarandaan sarta yuswana geus dalapan puluh opat taun; tara pisan incah ti Bait Allah; beurang peuting, damelna ibadah ku puasa jeung ngadu'a. — 38 Harita ge, anjeunna keur aya di dinya, lajeng bae muji sukur ka Gusti Allah sarta nyarios-nyarioskeun eta Murangkalih ka nu sejen-sejenna, anu sarua keur ngarep-ngarep bebasna Yerusalem. 39 Sanggeus sagala hukum Pangeran beres ditedunan, Yusup jeung Maryam, — katut eta Murangkalih — marulang deui ka lembur, nya eta ka kota Nasaret di Galilea. 40 Eta Murangkalih teh, mingkin lila, mingkin ageung jeung tambah kuat jiwa ragana, pinter, sarta kenging rahmat sapa'at Pangeran. 41 Unggal-unggal taun, dina hari raya Paska, sepuh Isa angkat ka Yerusalem. 42 Sanggeus yuswana Isa dua belas taun, Anjeunna ngiring sepuh-Na ka Yerusalem, sakumaha biasa ari hari raya. 43 Barang hari-hari raya geus lekasan, sepuh-Na marulih; ari Isa teu katiten kakantun di Yerusalem. 44 Panyana sepuh-Na mah, Anjeunna teh, aya bae campur jeung rencang-rencang sapanyabaan; kitu, nu matak jongjon bae arangkat. Sanggeus angkatna meunang sapoe, kakara aranjeunna milarian; sugan Anjeunna bareng jeung wargi-wargi atawa kenalan-kenalanana. 45 Ku sabab teu kapendak, aranjeunna marulih deui ka Yerusalem bari nalengteng. 46 Sanggeus tilu poe, beh bae kapendak di Bait Allah, keur calik diriung ku alim-ulama, ngadangukeun kasauran aranjeunna, sakapeung bari turas-taros. 47 Anu ngabarandungan Anjeunna ngaraos helok ku kapinterana-Na, oge helok ana Anjeunna ngawaler patarosan. 48 Barang sepuh-Na naringali, olohok bae anu aya. Tuluy ibu-Na nyauran, “Enung, naha bet ngadamel pikamelangeun kolot? Ama jeung ibu mah neteangan mani hariwang.” 49 Anjeunna ngawaler, “Naha nganggo dipilarian? Na teu kagalih yen Abdi tangtos aya di gedong Jeng Rama?” 50 Kasaurana-Na, ku aranjeunna teu kahartos. 51 Ti dinya mah Isa mulih jeung sepuh-Na ka Nasaret, saterusna tetep-tumetep sareng ibu rama-Na. Ku ibu-Na, sagala rupa hal teh, dikemu bae sajeroning manah. 52 Isa beuki ageung, beuki pinter, beuki diasih ku Allah, sarta dipikaresep ku sasama jalma.31 Dina taun kalima belas, jaman pamarentahan Prabu Tiberius, — waktu Pontius Pilatus jeneng gupernur di nagri Yudea; Herodes jadi raja wilayah Galilea; Pilipus, saderekna jadi raja wilayah nagri Iturea jeung Trakonitis; Lisanias jadi raja wilayah Abilene, sarta waktu Anas jeung Kayapas nyekel kalungguhan Imam Agung — 2 harita, Gusti Allah nimbalan ka Nabi Yahya, putra Jakaria, anu matuh di leuweung kikisik. 3 Geus kitu, Nabi Yahya nyumpingan sakuliah daerah walungan Ciyordan sarta cumeluk, “Geura tarobat sarta kudu dibaptis, tinangtu dosa aranjeun dihampura ku Allah! 4 Hal ieu geus kaserat dina kitab-kitab nubuwatan Nabi Yesaya: ‘Aya sora cumeluk di alas kikisik: Siapkeun jalan kangge Pangeran, lelempeng pijalaneun Anjeunna. 5 Lebak-lebak bakal diurugan, gunung-gunung sarta pasir-pasir bakal diratakeun; anu pungkal-pengkol bakal dilempengkeun, anu legak-legok bakal dirarata. 6 Sing sakur anu kumelip bakal nenjo kasalametan paparin Pangeran.’ ” 7 Kieu deui saurna ka jalma rea anu dararatang ka anjeunna seja dibaptis, “Eh maraneh, anu lir turunan oray welang! Saha anu geus meringetkeun maraneh, supaya maraneh kabur nyingkiran bebendu nu baris datang? 8 Ku sabab eta, buah-buahna kalakuan maraneh masing luyu jeung pertobat jeung ulah umangkeuh dina hate: Nabi Ibrahim teh karuhun urang! Sabab cek kami, ka maraneh: Allah teh kawasa nyiptakeun turunan Ibrahim tina ieu batu-batu! 9 Kampak geus sumanding dina akar, unggal tangkal anu buahna goreng pinasti dituar sarta dialungkeun kana seuneu.” 10 Tembal jalma rea ka anjeunna, “Saupami kitu, abdi-abdi teh kedah kumaha?” 11 Walerna, “Anu boga baju dua siki, bikeun hiji ka anu teu boga; anu boga kadaharan, nya kitu keneh kudu daek mere.” 12 Aya oge tukang-tukang cuke anu seja dibaptis, nanyakeun, “Guru, abdi-abdi kedah kumaha?” 13 Walerna, “Ulah nagih leuwih ti batan anu geus diwajibkeun.” 14 Oge serdadu-serdadu naranyakeun ka anjeunna, “Ari abdi-abdi kedah kumaha?” Waler Yahya, “Ulah ngarampas jeung ulah meres, sing puas ku gajih sorangan.” 15 Tapi ku lantaran jalma-jalma teh tumanya dina hate sarta ngadago, ngaharep sugan-sugan anjeunna teh Al Masih tea, 16 Yahya ngawalerna diteruskeun kieu, “Kami mah ngabaptis maraneh teh ku cai. Tapi Anjeunna, anu leuwih kawasa ti batan kami, engke tangtu sumping. Ngudar tali tarumpah-Na ge kami moal wani. Anjeunna mah ngabaptis maraneh teh ku Ruh Allah jeung seuneu. 17 Panangana-Na nyepeng nyiru, keur ngaberesihkeun kenging-Na ngirik jeung ngumpulkeun gandumna ka leuit kagungana-Na; ari huut jeung jaramina baris diduruk ku seuneu anu henteu pareum-pareum.” 18 Loba-loba deui piwuruk anjeunna anu nganyatakeun Injil ka jalma rea teh. 19 Ngan barang anjeunna ngaweweleh raja Herodes, tina hal perkawisna jeung Herodias geureuha saderekna, jeung tina kajahatan-kajahatan sejenna, 20 eta raja nyucudkeun kajahatanana ka Yahya, Yahya ku anjeunna dijebloskeun ka panjara. 21 Sanggeus jalma rea dibaptis, Isa oge dibaptis. Waktu Anjeunna keur ngadu'a, bray bae langit muka. 22 Geus kitu, lungsur Ruh Allah ka Anjeunna mangrupa japati. Tuluy kadenge aya sora ti langit, kieu, “Hidep teh Putra Kami anu dipikaasih. Hidep matak sugema kana manah Kami.” 23 Waktu Isa ngawitan barang damel, yuswa-Na, kira-kira tilu puluh taun. Sacara lahir mah, Anjeunna teh putra Yusup, putra Eli, 24 putra Matat, putra Lewi, putra Malki, putra Yanai, putra Yusup, 25 putra Matica, putra Amos, putra Nahum, putra Hesli, putra Nagai, 26 putra Maat, putra Matica, putra Simei, putra Yoseh, putra Yoda, 27 putra Yohanan, putra Resa, putra Serubabel, putra Sealtiel, putra Neri, 28 putra Malki, putra Adi, putra Kosam, putra Elmadam, putra Er, 29 putra Yesua, putra Elieser, putra Yorim, putra Matat, putra Lewi, 30 putra Simeon, putra Yuda, putra Yusup, putra Yonam, putra Elyakim, 31 putra Melea, putra Mina, putra Matata, putra Natan, putra Daud, 32 putra Isai, putra Obed, putra Boas, putra Salmon, putra Nahason, 33 putra Aminadab, putra Admin, putra Arni, putra Herson, putra Peres, putra Yuda, 34 putra Yakub, putra Isak, putra Ibrahim, putra Terah, putra Nahor, 35 putra Serug, putra Rehu, putra Peleg, putra Eber, putra Salmon, 36 putra Kenan, putra Arpahsad, putra Sem, putra Enoh, putra Lamek, 37 putra Metusalah, putra Hanok, putra Yared, putra Mahalalel, putra Kenan, 38 putra Enos, putra Set, putra Adam, putra Allah.41 Sanggeus hanjat ti Ciyordan, Isa pinuh ku Ruh Allah. Ku Ruh Allah terus dicandak ka gurun keusik. 2 Di dinya, anjeunna kenging opat puluh poe; lian digoda ku Iblis, Anjeunna oge teu tuang teu leueut. Sanggeusna, Anjeunna ngaraos lapar. 3 Ku Iblis digoda, “Lamun Anjeun Putra Allah, cik eta batu jadikeun roti.” 4 Ku Isa diwaler, “Cek Kitab: ‘Hirup manusa teu cukup ku roti wungkul.’ ” 5 Ti dinya Isa dibawa ka tempat anu luhur sarta dina sakedet netra ku Iblis ditembongan sakabeh karajaan-karajaan alam dunya. 6 Cek Iblis, “Eta kakawasaan jeung kaagungan-kaagungan, kabeh, kaula nu boga. Kaula bisa mikeun eta sakabeh ka saha bae sakahayang kaula. 7 Kop keur Anjeun kabeh, asal nyembah heula ka kaula.” 8 Waler Isa, “Cek Kitab: ‘Maneh kudu nyembah ka Allah, Pangeran maneh sarta ngan ka Anjeunna bae maneh kudu ngabakti.’ ” 9 Ti dinya, Isa dibawa ka Yerusalem, ka puncak Bait Allah bagian pangluhurna. Cek Iblis, “Lamun enya mah Putra Allah, coba ngaragragkeun maneh ti dieu. 10 Sabab cek Kitab: Anjeunna bakal nimbalan malaikat-malaikat-Na sina nangtayungan Anjeun. 11 Jeung Anjeun ku malaikat-malaikat bakal dipayang, supaya ulah kungsi tigasruk kana batu.” 12 Waler Isa, “Aya timbalan anu kieu: ‘Maneh ulah ngadoja ka Allah, Pangeran maneh.’ ” 13 Sanggeus ngadojana teu mental, Iblis undur ti Isa bari ngadago kasempetan deui. 14 Ku panuyun Ruh Allah, Isa mulih ka Galilea. Beja ngeunaan hal Anjeunna, sumebar ka sakuliahna. 15 Anjeunna ngawitan ngawulang di tempat-tempat ibadah, matak resep urang dinya. 16 Ti dinya sumping ka Nasaret, tempat Anjeunna keur murangkalih keneh. Dina poe Sabat angkat ka tempat ibadah, saperti biasana, ngadeg di payun rek ngaos Kitab. 17 Anjeunna diasongan kitab Nabi Yesaya. Kitab dibuka, ayatna kieu ungelna: 18 “Ruh Pangeran nangtayungan Kami. Kami ku Anjeunna dijenengkeun, pikeun ngumumkeun yen: Kaom sangsara bakal barungah. 19 Kami diutus pikeun ngumumkeun yen: Tawanan-tawanan bakal merdika, nu lalolong bakal awas, anu dikaniaya bakal dibebaskeun. Jeung ngumumkeun, yen ayeuna teh jaman anu kamanah ku Pangeran.” 20 Kitab ditutupkeun, dipasihkeun ka pejabat; Anjeunna gek linggih, dipalencrong ku sajamaah. 21 Galindeng ngawulang, saur-Na, “Ayat nu bieu kakuping, poe ieu geus bukti.” 22 Pilahir Anjeunna dihaminan ku jamaah, anu katarik ku kecap-kecap sakitu alusna. Jamaah ting kecewis, “Lain anak Yusup tea eta teh?” 23 Isa sasauran deui, “Kawasna aranjeun rek ngucapkeun ka Kaula paribasa anu kieu: Ki Tabib, ubaran awak sorangan! Cik kajadian di Kapernaum teh, anu aya bejana ka dieu; ayeuna, buktikeun di dieu, di lembur sorangan!” 24 Saur-Na deui, “Tetela, di lemburna mah, nabi-nabi teh teu aya nu dihargaan. 25 Kaula rek ngasongkeun buktina: Jaman Nabi Elias, waktu langit nutup tilu taun satengah sarta paceklik di sakuliahna; harita, di Israil teh loba pisan randa. 26 Tapi Nabi Elias henteu ditimbalan ka maranehna, anggur dipiwarang ka hiji randa urang Sarpat bawahan Sidon. 27 Kitu oge jaman Nabi Elisa, waktu di Israil loba nu katerap ku lepra, teu aya saurang-urang acan anu dicageurkeun, iwal ti Naaman urang nagara Siria.” 28 Diesek-esekkeun kitu, jamaah teh kacida arambekeunana, tuluy carengkat. 29 Isa dijongklokkeun ka luar, tuluy dibawa ka pasir anu nampeu, rek diragragkeun tina gawir. 30 Tapi Anjeunna, iasa lolos di tengah jalan. 31 Ti dinya, Isa angkat ka Kapernaum, hiji kota di Galilea. Dina poe Sabat, Anjeunna ngawulang di tempat ibadah. 32 Piwulang-Na narik perhatian, pinuh ku pangaruh. 33 Di antara kaom dangu, aya nu karanjingan roh jahat; manehna ngomong tarik: 34 “Isa, urang Nasaret! Rek naon ka urang? Rek ngabinasa? Urang nyaho, Anjeun teh Utusan suci ti Allah!” 35 Harita keneh Isa nyeuseul, “Repeh! Ingkah maneh ti eta jelema!” Tuluy eta jelema teh ku setanna dibeubeutkeun, hadena teu kua-kieu. Setanna terus ingkah. 36 Anu nyaraksian kabeh barengong, tuluy tingkecewis, “Ajaib kasaurana-Na! Parentah-Na teurak, kawasaan. Ruh jahat diparentahkeun ingkah, ingkah!” 37 Tuluy bejana, sumebar ka sakuliah daerah. 38 Sanggeus ngawulang, Isa angkat ka imah Simon. Harita, ibu mertua Simon teh keur gering, muriang; tuluy diunjukkeun ka Isa. 39 Isa ngadeg di sisi nu gering, panyakit teh ditimbalan ingkah. Harita keneh, muriangna cageur; tuluy bae anjeunna teh ngalalayanan tamu-tamu. 40 Sanggeus surup panonpoe, jul-jol anu marawa nu garering ku rupa-rupa kasakit. Masing-masing ku Anjeunna ditumpangan panangan, tuluy calageur. 41 Anu kasurupan roh jahat ge loba; roh-roh jahatna tuluy aringkah bari tinggarero, “Anjeun, Putra Allah!” Ku Isa diseuseulan, jeung teu meunang ngaromong deui. Sabab maranehna mah wawuheun, yen Anjeunna teh Al Masih. 42 Isukna Anjeunna angkat ngelemet ka nu simpe; atuh jalma rea teh pada milarian. Sanggeus kapendak, ku maranehna dikeukeuhan supaya ulah ngantunkeun. 43 Tapi saur-Na, “Kota lianna, ku Kami kudu diteang sarta kudu diwawaran Injil Karajaan Allah oge. Sabab Kami, diutus teh pikeun ngalampahkeun tugas eta.” 44 Lajeng Anjeunna nyumpingan tempat-tempat ibadah di Yudea, nya pikeun ngawulang tea.51 Hiji mangsa, Isa aya di sisi Talaga Genesaret, dirubung ku jelema, — loba pisan — anu harayang ngupingkeun dawuhan Allah. 2 Anjeunna ningali dua parahu kosong di sisi, ari nu bogana keur meresihan heurap. 3 Cat, Anjeunna unggah kana parahu; gek linggih, tuluy ngawulang. 4 Beres ngawulang, sasauran ka Simon, “Welah parahuna ka nu jero, rungkupkeun heurap teh.” 5 Simon ngawalon, “Rabi (= Guru), parantos sawengi jeput, abdi lintar sabatur-batur, henteu kekengingan pisan. Ayeuna dipiwarang bade tumut bae.” 6 Pruk ngarungkup. Lauk nu karungkup kacida lobana, nepi ka heurapna rada bedah. 7 Tuluy Petrus sabatur-batur, ngisarahan ka nu araya di parahu sejen, menta supaya dibantuan. Prak, maranehna teh dibarantuan ngalaan lauk di kana parahukeun; eta parahu pinuh ku lauk, nepi ka meh kalem. 8 Ngalaman nu kawas kitu, brek bae, Simon sideku payuneun Isa sarta unjukan, “Jungjunan, enggal abdi kantunkeun. Abdi mah jalmi doraka!” 9 Unjukan kitu teh bawaning ku ngarasa helok nenjo lauk beubeunanganana sakitu lobana. Nu lian-lian oge kitu keneh bae. 10 Nya kitu deui Yakobus jeung Yahya, anak-anak Sebedeus, batur anu saparahu. Tapi saur Isa, “Ulah sieun. Ti semet ayeuna, nu bakal diala ku maraneh teh nya jelema, lain lauk.” 11 Sanggeus parahu di kadaratkeun, cul ditaringgalkeun katut saeusina, maranehna terus ngiring ka Isa. 12 Hiji mangsa, Isa aya di hiji kota. Aya hiji jelema lepra. Barang breh, nenjo Isa; manehna teh, brek sideku terus unjukan, “Manawi luntur galih, Juragan nu iasa nyageurkeun kasakit abdi teh.” 13 Ku Anjeunna nu lepra teh dicabak sarta saur-Na, “Heug, geura cageur.” 14 Sapada harita, leprana teh, les leungit beresih. Ku Anjeunna ditimbalan ulah cacarita ka sasaha. Saur-Na deui, “Geura tembongkeun awak maneh ka imam, — bari mawa kurban ku lantaran panyakit maneh cageur — nurutkeun parentah Nabi Musa, pikeun tanda bukti.” 15 Sanajan kitu, teu weleh kabejakeun bae nepi ka jauhna, nepi ka jelema-jelema teh rabul ka Anjeunna, seja ngupingkeun jeung harayang dicageurkeun kasakit-kasakitna. 16 Tapi Anjeunna mah, geus nyingkir ka tempat-tempat anu sepi sarta ngadu'a. 17 Dina hiji poe, waktu Isa ngawulang, aya sawatara urang Parisi jeung ahli Kitab milu nungkulan, daratang ti desa-desa bawahan Galilea jeung Yudea, oge ti kota Yerusalem. Isa, anu kasartaan kawasa Allah, iasa nyageurkeun anu garering. 18 Harita, aya nu mawa jelema lumpuh, digotong, niatna rek dideuheuskeun ka Anjeunna. 19 Tapi weleh teu bisa asup, heurin usik. Tungtungna mah, make jalan tina hateup (hateupna papak jeung make tangga umpak). Hateupna dikakat, tuluy nu lumpuh teh diulur jeung gotonganana ka payuneun Isa. 20 Ningali kayakinan iman anu sakitu mantepna, nu lumpuh teh ku Anjeunna disambut, saur-Na, “Bagea dulur! Dosa sampean geus dihampura.” 21 Ahli-ahli Kitab jeung urang-urang Parisi tinggerentes, “Naha Jelema teh bet mapadani ka Allah? Na saha anu iasa ngahampura dosa lian ti Allah mah!” 22 Gerentes hate aranjeunna ku Isa kauninga, tuluy disauran kieu, “Naha aranjeun kitu mamanahan? Cek Kaula ka ieu nu lumpuh: dosa maneh geus dihampura. 23 Hesean mana jeung upama ku Kaula dititah: geura hudang terus leumpang? 24 Tapi supaya aranjeun uninga yen Anak Manusa teh kawasa ngahampura dosa, urang buktikeun.” Tuluy Anjeunna nimbalan ka nu lumpuh, “Kami marentah: Geura hudang, terus balik, gotonganana bawa!” 25 Harita keneh, nu lumpuh teh hudang; ceg kana gotongan terus balik bari muji sukur ka Allah. 26 Nu nyaraksian kabeh ngarasa helok bari sari-sari sieun, tuluy ngaromong, “Poe ieu, urang geus nenjo perkara anu ajaib.” 27 Geus kitu, Isa kaluar. Beh ningali Lewi tukang cuke, keur diuk di kantor cuke. Ku Anjeunna ditimbalan, “Milu ka Kami!” 28 Lewi cengkat; cul, nu aya di dinya, ditinggalkeun; tuluy ngiring ka Anjeunna. 29 Sanggeus kitu, Lewi, di imahna ngayakeun jamuan rongkah kangge Anjeunna. Lajeng Anjeunna tuang, bareng jeung tukang-tukang cuke lianna jeung nu sejen-sejenna deui. 30 Urang-urang Parisi jeung ahli-ahli Kitab gegelendeng ka murid-murid Anjeunna, “Naha maraneh wet dahar nginum bareng jeung tukang-tukang cuke jeung bangsa daroraka?” 31 Nanging Isa anu ngawalerna, “Nu sarehat mah, teu perlu tabib. Nu perlu tabib mah, anu garering. 32 Kami ka dunya teh lain rek nyaur nu balener, tapi rek nyaur nu daroraka, sina tobat tina dosana.” 33 Tuluy cek urang-urang Parisi teh, “Murid-murid Nabi Yahya jeung murid-murid urang Parisi rajin puasa sarta rajin ngadu'a. Ari murid-murid Sampean mah, ahlina kana dahar jeung nginum.” 34 Waler Isa, “Na ari tamu-tamu Ki panganten kudu puasa sapanjang Ki panganten aya keneh babarengan? 35 Sabab aya waktuna, Ki panganten bakal ditarik ti tamu-tamu-Na teh, nya harita waktuna maranehna kudu puasa teh.” 36 Geus kitu, Anjeunna masihan siloka kieu, “Moal aya nu nyoehkeun baju anyar, sosoehanana dipake nambal baju anu geus heubeul. Sabab akibatna, hanas nu anyar disoehkeun, ari heug sosoehanana dipake nambal nu heubeul wet henteu saimbang. 37 Oge moal aya anu ngeusikeun cianggur anyar kana kantong kulit nu geus heubeul. Sabab akibatna, anggur anyar teh matak bedah wadah, anggurna teu kapuluk, kantong wadahna ruksak. 38 Anggur anyar mah, wadahna ge kudu anyar. 39 Turug-turug, anu geus biasa nginum anggur nu kawak mah, moal hayang nginum nu anyar keneh. Sabab karasaeun, yen anggur nu geus kawak teh alus sarta ngeunah rasana.”61 Dina hiji poe Sabat, Isa angkat ngalangkungan huma gandum. Murid-murid-Na maripit gandum, digelang terus didalahar. 2 Ku sababaraha urang Parisi dipaido, pokna, “Ieu teh poe Sabat, ku naon make digarawe?” 3 Diwaler ku Isa, “Na aranjeun tacan maca lalampahan raja Daud, waktu anjeunna sarencang-rencang ngaraos lapar? 4 Anjeunna lebet ka jero Bait Allah nyandak roti sasajen terus dituang; rencang-rencangna oge dibagianan. Padahal roti sasajen mah teu meunang didahar ku nu lian, iwal ti ku imam.” 5 Saur-Na deui, “Saenyana Putra Manusa teh Jungjunanning Sabat.” 6 Dina poe Sabat sejenna deui, Isa ngawulang di hiji tempat ibadah. Di dinya, aya nu koper leungeunna, nya eta nu katuhu. 7 Isa diarintip ku kaom Parisi. Maranehna ngaharep supaya Anjeunna nyageurkeun eta jelema dina poe Sabat, ngarah maranehna bisa nyalahkeun. 8 Pikiran maranehna ku Isa oge kajudi. Anjeunna ngalahir ka nu koper tea, saur-Na, “Cik anjeun ka beh tengah, nangtung.” Jung, manehna, nangtung di beh tengah. 9 Saur Isa ka kaom Parisi, “Simkuring seja nanya ka aranjeun. Mana anu halal dina poe Sabat: nyieun kahadean atawa kajahatan? Ngabelaan nyawa sasamaning hirup atawa ngabinasa?” 10 Maranehna ku Anjeunna diteuteup saurang-saurang, geus kitu Anjeunna ngalahir ka nu koper, “Cik leungeun nu koper teh jungjungkeun.” Ku nu koper diturut; harita keneh, koperna teh cageur. 11 Kaom Parisi kacida arambekeunana. Tuluy baradami, Isa teh kudu dikumahakeun. 12 Ti dinya, Isa nanjak ka gunung bade mujasmedi. Sapeupeuting Anjeunna neneda ka Allah. 13 Sanggeus beurang Anjeunna ngempelkeun murid-murid. Sanggeusna kumpul, tuluy dipilih dua welas urang sarta ku Anjeunna disebat rasul. 14 Ngaran-ngaran nu kapilih teh, nya eta: Simon, katelah oge Petrus; Andreas, dulur Simon; Yakobus jeung Yahya, Pilipus jeung Bartolomeus. 15 Mateus jeung Tomas, Yakobus anak Alpius, Simon anu nelah Selotes, jeung Yudas Iskariot, anu engkena bakal ngahianat. 16 Geus kitu, Isa jeung nu ngariring, turun ti gunung; Anjeunna liren heula di hiji tempat anu datar. Di dinya, geus karumpul murid-murid Anjeunna, loba pisan. 17 Nu lian-lianna oge loba, dararatang ti sakuliah tanah Yudea, ti Yerusalem, jeung ti daerah basisir bawahan Tirus jeung Sidon. 18 Pangna daratang ka dinya, jaba ti anu seja ngarupingkeun cariosan Anjeunna, oge anu harayang dicageurkeun, boh tina kasakit, boh tina kasarurupan roh jahat. 19 Maranehna pabisa-bisa harayang nyabak ka Isa. Sabab aya kakawasaan anu mencar ti salira-Na, nepi ka maranehna kabeh calalageur. 20 Ti dinya, Isa neuteup ka murid-murid, tuluy nyarios kieu, “Bagja maraneh teh, sanajan maraneh taya kaboga; sabab Karajaan Allah teh, boga maraneh. 21 Bagja maraneh teh, sanajan ayeuna maraneh kalaparan; sabab maraneh bakal diseubeuhkeun. Bagja maraneh teh, sanajan ayeuna maraneh ceurik; sabab maraneh bakal seuri. 22 Bagja maraneh sanajan dipikacua, dipencilkeun, dicela, jeung disebut jalma doraka pedah anut ka Putra Manusa. 23 Lamun geus nepi ka dikitu-kitu teh, kudu atoh sabab gede ganjaranana di sawarga. Nabi-nabi oge dikitu-kitu ku karuhun maranehna. 24 Sabalikna, cilaka nu ayeuna beunghar mah. Sabab senang soteh ayeuna, rasa maneh beunghar. 25 Cilaka anu ayeuna geus seubeuh mah; sabab maranehna bakal kalaparan. Cilaka anu ayeuna sareuri mah; sabab maranehna teh bakal ngaheruk jeung careurik. 26 Sing ati-ati, lamun jelema-jelema pada muji ka maraneh. Sabab eta nu maruji teh teu beda ti karuhunna, anu resep muji ka nabi-nabi palsu.” 27 Saur Isa deui, “Ka sakur anu seja anut ka Kami, Kami papatah: Kudu nyaah ka musuh, kudu nyieun kahadean ka nu mikangewa. 28 Kudu ngadu'akeun salamet ka nu nyumpahan, kudu mangnedakeun ka nu nyarekan. 29 Upama maneh ditampiling pipi kenca, asongkeun deui anu katuhu! Atawa lamun baju maneh direbut batur, keun bae sina direbut jeung rangkepanana. 30 Anu barang penta, saha bae ge, bere. Barang maneh anu geus ku batur ulah dipenta deui. 31 Lamun hayang dihadean, kudu hade ka batur. 32 Sabab ari saukur nyaah ka nu nyaah bae mah, lebah mana leuwihna? Nu daroraka oge, ari ka nu mikanyaah mah, nyaaheun. 33 Jadi, lamun maraneh ngan saukur hade ka nu ngahadean bae mah, naon anehna! Di jalma-jalma doraka oge, kitu-kitu bae mah geus lumrah. 34 Jeung upama nulung kabutuh batur pedah aya pamrih, lebah mana leuwihna maraneh ti anu sejen? Anu daroraka oge ana nginjeumkeun teh bari ngarep-ngarep pulang jinis. 35 Ulah kitu maraneh mah. Ka musuh kudu nyaah sarta kudu ngalampahkeun kahadean. Ari nulung ulah hayang dipulang tarima, supaya gede ganjaranana jeung supaya jadi putra-putra Allah nu Maha Agung. Sabab Anjeunna mah, ka nu teu boga rasa rumasa jeung ka nu jahat ge tetep mikaasih. 36 Maraneh kudu jembar ku kanyaah, jembar ku kaasih, nya cara Rama maraneh tea.” 37 “Ulah neumbleuhkeun kasalahan ka batur, supaya urang ge teu disalahkeun. Ulah resep tudang-tuding, supaya euweuh nu nuding. 38 Kudu daek barang bere, supaya aya nu mere; upama kitu nu baris katarima teh tangtu kalawan leuwihna, cara dibahekeun tina takeran anu digedog nepi ka padet. Batur ngabalesna ka urang teh make ukuran urang, anu ku urang dikeunakeun ka batur, dina sagala hal.” 39 Saterusna, Isa sasaurana-Na ku siloka. Saur-Na, “Cik, bisaeun anu lolong nungtun anu lolong? Moal; sabab lamun aya solokan, tangtu tikusruk duanana. 40 Murid moal leuwih ti guru. Tapi di mana diajarna geus tamat, bakal sarua jeung guruna. 41 Naha ari kana tatal dina panon dulur awas, ari balok dina panon sorangan teu karasa? 42 Pamohalan maneh ngomong kieu ka dulur: Maap, eta tatal dina panon maneh urang cabut; padahal dina panon sorangan aya balok. Aranjeun anu munapek, dudut heula balok dina panon sorangan, kakara bisa awas pikeun mangnyabutkeun tatal tina panon batur.” 43 “Tangkal nu hade, mustahil buahna teu hade. Nya kitu deui tangkal nu goreng, mustahil buahna hade. 44 Urang wawuh kana hiji-hijina tangkal teh, tina buahna. Sabab pasti, tangkal cucuk moal buahan jeruk, harendong moal buahan kadongdong. 45 Jelema oge, lamun eusi hatena hade, kaluarna oge anu hade. Lamun eusi hatena jahat, kaluarna oge bangsa nu jahat-jahat. Sabab anu mudal tina biwir, eta teh lantaran hate geus leber.” 46 “Rek naon nyambat ka Kami: Jungjunan, Jungjunan, padahal omongan Kami teu didenge? 47 Anu datang ka Kami bari daek ngadenge jeung nekanan omongan Kami, ku Kami diibaratkeun kieu: 48 Nya eta ibarat nu nyieun imah, anu galianana jero jeung dasarna tina batu. Najan katarajang banjir, eta imah moal inggeung-inggeung acan sabab kuat pademenna. 49 Sabalikna, anu ngan saukur ngadenge kana omongan Kami, tapi teu jeung prakna dilampahkeun; nu kitu mah, kawas nu nyieun imah dina keusik bae, bari jeung teu make pademen. Dina kateumbrag caah, pasti eta imah rugrug jeung ruksak burakrakan.”71 Tamat sasauran ka jalma rea, Isa angkat sarta sumping ka kota Kapernaum. 2 Di dinya aya hiji perwira bangsa Rum, boga badega kacida kapakena. Badegana teh gering sahoseun. 3 Eta perwira ngadenge perkara hal Isa. Tuluy menta tulung ka kokolot-kokolot urang Yahudi ngangkir Isa supaya badegana tea katulungan. 4 Sanggeus daratang ka Isa, kokolot teh kacida ngaharepna supaya Anjeunna kersa nulungan. Pihaturna, “Eta jalmi teh pantes ditulungan. 5 Margi jalmina nyaaheun ka bangsa urang. Malah kantos ngongkosan ngadamel tempat ibadah.” 6 Isa rujuk, tuluy angkat sareng. Barang geus meh tepi ka nu dijugjug, amprok jeung sobat-sobat perwira tea anu mapag Anjeunna, talatahna, “Juragan teu kedah sumping ku anjeun. Abdi isin kasumpingan Anjeun teh; abdi isin nepanganana. 7 Cekap ku ngadawuh ti dieu, ku sakecap oge tangtos badega teh katulungan. 8 Abdi teh jalmi bawahan, gaduh cangkingan perjurit. Upami sanggem abdi ka perjurit: Indit, tangtos indit. Upami sanggem abdi: Ka dieu, tangtos nyampeurkeun. Atanapi marentah ka badega: Ieu gawekeun, tangtos dilampahkeun.” 9 Ngadangu anu sarupa kitu, Isa jadi katarik. Anjeunna nyoreang ka nu ngiring bari saur-Na, “Kami kakara manggih kayakinan anu kandel kieu. Di urang Israil ge can aya.” 10 Jurungan-jurungan dipiwarang mulang. Ari daratang, kasampak si badega teh geus cageur. 11 Ti dinya, Isa angkat ka Kota Nain jeung murid-murid; kitu deui anu lian-lianna. 12 Memeh asup ka kota, aya aleutan anu ngagotong mayit; mayit budak lalaki anak tunggal hiji randa, diiring ku urang dinya. 13 Barang Isa ningali eta randa, manah-Na ngahelas. “Ulah ceurik,” saur-Na bari nyaketan kana pasaran. 14 Pasaran teh dicepeng, nu ngagotongna eureun. Anjeunna ngalahir, “Agus, geura hudang!” 15 Mayit ngulisik, diuk, tuluy ngomong. Geus kitu, ku Isa dipasrahkeun ka indungna. 16 Nu nyaraksian jadi ngarasa sieun, terus maruji ka Allah. Aromongna deui, “Nabi Agung aya ka urang. Allah ngalayad umat-Na.” 17 Tuluy sumebar beja ngeunaan Anjeunna ka sakuliah tanah Yudea jeung tempat-tempat sakurilingna. 18 Ieu kajadian diunjukkeun ka Yahya ku murid-muridna. 19 Tuluy Yahya ngajurung muridna duaan ka Isa, sina unjukan kieu, “Leres Anjeun teh anu bakal sumping tea, atanapi eta mah antosaneun keneh?” 20 Sanggeus daratang, pok unjukan ka Isa, “Dipiwarang tumaros ku Yahya Juru Baptis, saurna leres kitu Anjeun teh nu baris sumping tea, atanapi Anjeunna mah antosaneun keneh?” 21 Harita, Isa keur nyageur-nyageurkeun nu garering, nu kasarurupan roh jahat, jeung nu lalolong. 22 Anjeunna ngawaler kieu, “Bejakeun ka Yahya sakur anu ku maneh katenjo, kadenge: Nu lalolong cageur, arawas deui. Nu lalumpuh cageur, barisa leumpang. Nu lepra cageur, jadi setra. Nu geus maraot dihirupkeun deui jeung ka nu mariskin diwawarkeun beja nu matak bungah. 23 Nya bagja pisan sing saha anu henteu hamham sarta nolak ka Kami.” 24 Sanggeus jurungan Yahya marulang, Isa nyarioskeun Nabi Yahya ka jalma rea, saur-Na, “Bareto, rek naraon aranjeun ka tanah kikisik teh? Rek nongton eurih anu ting arulang ku angin? 25 Rek naraon ka daritu teh? Rek nongton anu ginding? Anu garinding jeung mararewah mah ayana di karaton. 26 Rek naraon atuh? Rek manggihan nabi? Bener! Malah cek Kami mah leuwih ti nabi. 27 Sabab nya anjeunna, anu kieu dituliskeunana dina Kitab Suci teh: ‘Kanyahokeun, Kami ngajurung utusan heulaeun Maneh, geusan naratas jalan sorangeun Maneh.’ 28 Sing percaya ka Kami: Di antara manusa mah, euweuh deui anu punjulna kawas Yahya. — Tapi di Karajaan Allah mah, anu pangrendahna ge leuwih luhur ti anjeunna — 29 Kabeh jalma malah tukang-tukang cuke oge, — ngadarenge kana piwuruk Nabi Yahya teh — geus narurut kana pamundut Allah anu adil ku jalan dibaptis ku pangbaptis anjeunna. 30 Tapi ku kaom Parisi jeung ahli-ahli Toret mah, maksad Allah ka maranehna teh teu ditarimakeun, nya ku arembungna tea dibaptis ku Nabi Yahya. 31 Kudu kumaha disebutna ari nu karitu? Sarua jeung naon maranehna teh? 32 Sarua jeung barudak di pasar, nu arulin silih geroan: Ku urang dipangnabeuhkeun, maraneh teu ngigel-ngigel! Ditembangan pinalangsaeun, euweuh semu-semu nalangsa! 33 Nabi Yahya tara dahar tara nginum anggur, cek aranjeun jelema siwah. 34 Putra Manusa dahar nginum biasa, cek aranjeun ahli nginum, ahli dahar, nyobat ka tukang-tukang cuke jeung runtah masarakat. 35 Tetela, ieu hikmat teh beunangna mah ku nu barodo keneh.” 36 Aya urang Parisi, ngangkir Isa ka imahna ngahaturanan tuang. Isa sumping, terus tuang. 37 Di eta tempat aya hiji awewe, kasohor awewe doraka. Barang meunang beja yen Isa aya di eta urang Parisi, manehna datang mawa minyak seungit sabotol. 38 Sanggeus datang, heug cicing dipungkureun Isa; segruk bae ceurik, cipanonna maseuhan sampean Isa. Geus kitu, sampean Isa ku manehna disekaan ku buukna. Sanggeus tuus, eta sampean teh diciuman, terus diminyakan minyak seungit. 39 Urang Parisi teh dina hatena ngomongkeun Isa, “Lamun enya Manehna nabi, moal-moal teu nyahoeun saha, jelema naon eta awewe teh. Moal teu nyahoeun yen eta teh awewe doraka.” 40 Isa nyarios ka manehna, saur-Na, “Simon, Kami boga picaritaeun.” Walonna, “Mangga saurkeun bae, Guru.” 41 Saur Isa, “Aya dua jelema boga hutang ka tukang nginjeumkeun. Nu saurang hutangna lima ratus dinar, nu saurang deui lima puluh dinar. 42 Ku sabab teu saranggupeun mayar; tungtungna, hutangna dibebaskeun bae. Cik, anu mana kira-kirana anu pangtumarimana?” 43 Walon Simon, “Tangtos anu hutangna langkung ageung.” Saur Isa, “Bener jawaban teh.” 44 Saur-Na deui ka Simon, bari nyoreang ka awewe tea, “Anjeun geus sidik ka ieu awewe. Kami teh tamu anjeun. Anjeun teu nyadiaan cai keur ngumbah suku; ari ku ieu awewe, suku Kami dikumbah ku cipanon jeung disekaan ku buukna. 45 Anjeun ka Kami teu sasalaman-sasalaman acan; tapi ieu awewe mah, ti barang Kami sup ka dieu, teu eureun-eureun nyiuman kana suku. 46 Sirah Kami ku anjeun teu diminyakan; tapi ku ieu mah, malah suku Kami nu diminyakan ku minyak seungit. 47 Ku sabab eta, Kami rek nerangkeun yen: ieu awewe loba dosana, tapi geus dihampura sarta geus nembongkeun rasa tumarimana ka Kami sakitu nemenna. Lamun dosana teu pira mah, ana dihampura ge, rasa tumarimana moal sabaraha.” 48 Geus kitu, Anjeunna ngalahir ka eta awewe, saur-Na, “Dosa maneh geus dihampura.” 49 Anu keur dalahar bareng jeung Anjeunna ngaromong dina hatena, “Na Saha ieu teh? Saha jelemana nu wenang ngahampura dosa?” 50 Saur Isa deui ka eta awewe, “Ku sabab maneh boga iman, maneh salamet. Sing jongjon nya hate.”81 Teu lila ti harita, Isa angkat deui; Anjeunna ngider ti kota ka kota, ti desa ka desa nguarkeun Injil Karajaan Allah, diiring ku dua belas murid. 2 Aya oge wanita-wanita anu ngariring, wanita-wanita anu tadina diganggu ku roh-roh jahat atawa panyakit sejenna, nya eta: Maryam Magdalena, — anu ku Anjeunna dicageurkeun tina gangguan tujuh roh jahat — 3 Yohana, — bojo Kusa, bendahara Raja Herodes — Susana, jeung rea-rea deui anu milu ngabantu ku harta banda ka rombongan Isa. 4 Sanggeus jelema-jelema anu ti kota-kota kumpul, Isa nyarios. Nyarios-Na nganggo misil, saur-Na, 5 “Aya jelema indit tebar. Waktu tebar, binihna aya anu ragragan ka sisi jalan; tuluy eta binih teh aya anu kaidek ku nu laliwat atawa beak ku manuk. 6 Aya anu ragragan kana taneuh cadas; ana jadi, terus perang ku sabab teu manggih cai. 7 Sabagian deui ragragan kana rungkun cucuk; cucukna bareng jadi, binih teh kalindih nepi ka paeh. 8 Anu sabagian deui ragrag di taneuh anu hade; jadina alus pisan, hasilna saratus lipet.” Tamat misil, Isa sasauran kieu, “Anu rumasa boga ceuli pikeun ngadenge, geura ngadenge!” 9 Murid-murid mihatur, naroskeun maksudna eta misil. 10 Saur Isa, “Maraneh mah geus meunang kurnia pikeun bisa ngahartikeun rasiah Karajaan Allah. Ari ka nu sejen mah, dicaritakeun teh misilna bae; supaya najan panon molotot, pikeun maranehna mah moal nenjo; jaba ti eta, najan ceuli molongo, pikeun maranehna mah moal bisa ngarti. 11 Eta misil hartina kieu: Binih, nya eta Sabda Allah. 12 Binih nu ragragna di sisi jalan; hartina, Sabda teh aya nu ngadarengekeun. Tapi ku Iblis, geuwat dipupus tina hatena supaya jelemana ulah percaya, ulah salamet. 13 Anu ragragna kana tanah cadas; hartina, binih teh ku nu ngadenge ditarima kalawan gumbira. Tapi henteu terus nyerep kana hatena, jelemana percayana ngan sakeudeung, ana nandangan dodoja mah terus murtad. 14 Anu ragragna kana rungkun cucuk; eta Sabda teh didenge, tapi saterusna jelemana dirobeda ku rasa salempang, kabengbat ku kabeungharan, jeung kagoda ku kasenangan; Sabda teh terus kalindih, berkahna henteu kaala. 15 Anu keunana kana taneuh anu hade; hartina, sabda teh didenge, ditarimana, diimankeun kalawan tigin, ngahasilkeun buah kalakuan anu hade.” 16 “Urang nyeungeut lampu teh lain keur turubaneun ku gentong atawa teundeuneun di kolong dipan, tapi keur teundeuneun dina tempatna, malar caang ka saeusi imah. 17 Sabab nu ayeuna buni, moal aya nu teu bakal nembrak; moal aya rasiah anu henteu kabuka. 18 Ku sabab eta, perhatikeun kumaha cara-carana ngadenge. Sabab saha-saha nu geus boga, kabogana bakal ditambahan. Ari nu tacan boga mah, nu geus aya ge bakal beak.” 19 Ibu Isa, kitu deui saderek-saderek-Na, sarumping pikeun nepangan Anjeunna; tapi teu bisa jonghok, kahalangan ku jalma nu sakitu lobana. 20 Tuluy ka Isa aya nu ngunjukkeun, pokna, “Tuang ibu sareng saderek-saderek sarumping bade nepangan, itu di luar.” 21 Tapi Anjeunna ngawaler kieu, “Indung atawa dulur-dulur Kami mah, nya eta sing sakur anu ngadenge kana Sabda Allah katut jeung ngamalkeunana.” 22 Dina hiji poe, Isa unggah kana parahu bari saur-Na ka murid-murid, “Urang ka peuntas ditu.” Tuluy mareuntas. 23 Sabot meuntas, Isa kulem. Dak-dumadak angin topan ngamuk, parahu kalembak cai, kacida bahayana. 24 Isa ku murid-murid digugahkeun, “Pa Guru, urang tiwas!” Isa gugah, angin jeung ombak ku Anjeunna diseuseul. Jep bae angin jeung ombak teh leler, talaga tenang deui. 25 Anjeunna ngadawuh ka murid-murid, “Di ka manakeun iman teh?” Maranehna ngan sieun jeung bengong bae anu aya; tuluy tingkucuwes sabatur-batur, “Saha atuh saenyana ieu Guru urang teh, bet kawasa, marentah ka angin jeung ombak nepi ka tunduk kitu?” 26 Isa jeung murid-murid geus balabuh di tanah urang Gadara. 27 Sanggeus Anjeunna hanjat ka darat, aya hiji lalaki nu nyampeurkeun ka Anjeunna. Eta jelema teh diraksuk ku setan-setan, geus tara make pakean, tara balik-balik sarta matuhna di pamakaman. 28 Barang prok, manehna nyuuh payuneun Anjeunna bari ngagero, “Aya urusan naon ka kuring, he Isa Putra Allah Nu Maha Agung? Pamenta kuring, Anjeun muga ulah nyiksa.” 29 Kituna teh lantaran tadi ku Isa ditimbalan supaya roh jahatna nyingkah ti manehna. Sering pisan eta roh jahat teh ngaganggu ka manehna. Pikeun ngajaga, eta jelema teh dirante jeung dibarogod. Tapi barogodna pegat-pegat bae, tuluy ku setanna dibawa ngaprak ka tempat nu sararuni. 30 Eta jelema ku Isa dipariksa, “Ngaran maneh saha?” Ari jawabna, “Legiun,” sabab setan anu nyurupna teh loba. 31 Eta setan-setan pada nunuhun ka Isa, supaya ulah diparentah ngagubrus-gubruskeun maneh kana jero jungkrang panahanan. 32 Beh di lamping pasir, aya bagong sabubuhan, loba pisan. Eta bagong-bagong teh, keur nareangan hakaneun. Setan-setan teh menta diidinan nyarurup ka sato-sato eta; ku Isa, eta setan-setan teh diwidian. 33 Tuluy setan-setan teh nyaringkah ti eta jelema nyarurup ka bagong-bagong tea. Geus kitu, bagong-bagong teh tinggejebur tina sisi jungkrang ka talaga, kabeh paraeh tilelep. 34 Anu ngajaraga eta bagong lalumpatan, nyebarkeun beja ka kota jeung kampung-kampung sakurilingna. 35 Urang dinya terus budal harayang nyaho. Barang daratang ka tempat Isa, kasampak nu karanjingan setan teh keur diuk deukeut sampeana-Na; tur enggeus make papakean, geus waras. Tapi jelema-jelema teh, anggur sarieuneun. 36 Anu nyaraksian sorangan eta kajadian, natalepakeun beja ka anu sejen-sejenna jalan-jalanna eta anu karanjingan teh bisa waras deui. 37 Tuluy sakabeh urang Gadara nunuhun ka Isa, supaya Anjeunna enggal angkat ti maranehna ku bawaning sarieuneun. Anjeunna unggah deui kana parahu. 38 Jelema anu kakara waras teh nyarita ka Anjeunna, yen manehna hayang milu. Tapi saur-Na, 39 “Maneh leuwih hade balik, pek di imah caritakeun lalakon maneh ditulung ku Gusti Allah.” Manehna nurut, tuluy indit, ngider sakuliah kota, nyaritakeun lalakonna ditulung ku Isa. 40 Sasumpingna Isa ka peuntas dieu deui, Anjeunna dipapag ku jalma rea anu eukeur nunggu-nunggu. 41 Geus kitu, jol Yairus anu jadi kapala tempat ibadah di dinya, nepangan; anjeunna nyuuh payuneuna-Na, ngajak sindang ka bumina. 42 Sabab anakna anu awewe, nu ngan hiji-hijina umur dua belas taun, udur parna; samar kana menyat deui. Isa angkat ka ditu, ari anu ngariring mani pagelek-gelek. 43 Aya hiji wanita anu boga kasakit ngagetih geus dua belas taun, taya nu bisa ngubaran. 44 Manehna milu pasesedek, ngadeukeutan Anjeunna ti pungkureuna-Na, terus nyabak kana jubah-Na. Dadak sakala ngagetihna eureun. 45 Isa mariksakeun, saur-Na, “Saha anu nyabak ka Kami?” Ku sabab teu aya anu ngaku, pok bae Petrus mihatur, “Pa Guru, seueur anu nyedekkeun ka Salira teh, dugi ka pagugulung.” 46 Tapi saur-Na, “Aya saurang, anu nyabak ka Kami sabab karasa aya tanaga anu mencar ti awak Kami.” 47 Ngarasa kalakuanana katohyan, wanita nu tadi teh, bruk bae nyuuh ka payuneuna-Na bari ngadegdeg; manehna ngawakcakeun sabab-sababna nu matak nyabak ka Anjeunna, terus wawartos yen panyakitna jadi cageur. 48 “Anaking,” saur Isa ka manehna, “iman maneh eta anu nyalametkeun teh, heug ka ditu sing salamet saterusna!” 49 Sabot Anjeunna sasauran, aya jurungan ti kulawargina kapala tempat ibadah tea, mopoyankeun kieu, “Tuang putra teh parantos pupus, teu kedah ngarerepot deui ka Pa Guru.” 50 Kadangueun ku Isa, Anjeunna nyarios ka Yairus, “Teu kedah rejag manah, sing yakin, putra teh katulungan.” 51 Sanggeus cunduk ka bumi Yairus; nu sejen teu aya nu meunang terus milu, iwal ti Petrus, Yahya, jeung Yakobus, jeung ibu rama murangkalih tea. 52 Anu araya di bumi reang nyeungceurikan murangkalih, tapi ku Isa disauran kieu, “Ulah careurik. Budak teh lain maot, keur sare.” 53 Tapi Anjeunna disaleungseurikeun, da sidik murangkalih teh geus maot. 54 Leungeun murangkalih teh ku Anjeunna dicandak, terus ngalahir, “Hudang anaking!” 55 Sup, nyawa murangkalih teh, asup deui; eta murangkalih cengkat, terus nangtung. Ku Isa, eta murangkalih, dipiwarang dipasihan neda. 56 Sepuhna mah ngan bengong bae anu aya, tapi ku Anjeunna dilarang teu kenging seueur carios ka sasaha oge.91 Isa nyaur murid anu dua belas, lajeng dipaparin kakuatan jeung kakawasaan pikeun ngelehkeun setan jeung nyageurkeun panyakit. 2 Terus diutus pikeun ngembarkeun Karajaan Allah jeung nyageurkeun anu garering. 3 Kieu amanat-Na, “Maraneh ulah mawa naon-naon, ulah mawa iteuk, ulah mawa bekel, boh roti, boh duit, atawa pisalin. 4 Lamun geus aya anu daekeun narima di imahna, nganjrek teh di dinya bae sarta inditna deui oge, ti dinya keneh. 5 Upama jelemana embungeun narima, tinggalkeun kotana, bari kebutkeun kekebul tina suku, minangka ngelingan ka urang dinya.” 6 Bral, murid-murid, arindit ngadatangan desa-desa; aranjeunna ngembarkeun Injil bari nyageur-nyageurkeun anu garering. 7 Sagala hal anu tumali jeung Isa tea, kadangu ku Herodes, raja wilayah Yudea. Anjeunna ngaraos bingbang jeung risi, sabab loba nu nyarita, yen Isa teh, Nabi Yahya anu hudang deui ti anu maraot. 8 Aya oge anu nyebutkeun, yen Nabi Elias muncul deui. Aya deui anu nyebutkeun, yen Anjeunna teh, salah sahiji nabi anu baheula hudang deui. 9 Saur Raja Herodes, “Yahya ku aing geus diteukteuk beuheungna. Na saha atuh sabenerna eta Jelema teh, wet bisa kitu?” Tuluy anjeunna ihtiar hoyong iasa jonghok jeung Isa. 10 Rasul-rasul nu diutus tea, geus baralik deui. Tuluy aranjeunna ngadareuheus ka Isa ngalaporkeun hasil gawena. Aranjeunna ku Isa dicandak nyingkir heula ka hiji tempat di kota Betsaida, maksad-Na supaya rineh. 11 Tapi kanyahoan ku jalma rea, terus ditaluturkeun. Ku Anjeunna ditampi bae terus diwuruk hal Karajaan Allah, ari nu perlu dicageurkeun, dicageurkeun. 12 Poe geus maju ka burit. Murid-murid arunjukan ka Anjeunna, “Jalmi-jalmi teh sina warangsul, sina nareangan dahareun sareng pamondokan di kampung-kampung anu caraket ka dieu; margi di dieu mah, tempatna sepi pisan.” 13 Tapi saur-Na, “Barere dahar heula ku maraneh!” Ari wangsulna, “Kedah meser heula rotina; jalmi sakitu seueurna, ari roti mung gaduh lima siki sareng lauk dua siki.” 14 Jelema-jelema teh, lobana, kira-kira lima rebu urang. Isa ngalahir deui, “Coba sina dariuk sagunduk-sagunduk kira-kira lima puluhan.” 15 Pek jelema-jelema teh ku murid-murid sina dariuk. 16 Roti anu lima siki jeung lauk anu dua siki tea, ku Isa dicandak; terus Anjeunna tanggah ngucapkeun berkah, rotina disemplekan terus disodorkeun ka murid-murid, supaya dibagikeun ka jalma rea. 17 Brak dalalahar nepi ka sareubeuheun. Sanggeus eta, sesemplekan roti teh dikumpulkeun, kaleuwihanana, aya dua belas bakul. 18 Hiji mangsa, Isa sembahyang nyalira. Sanggeus sembahyangna, murid-murid ngadareuheus. Ku Anjeunna dipariksa kieu, “Ari cek nu rea, Kami teh saha?” 19 Wangsulna, “Aya nu nyebatkeun Nabi Yahya, aya nu nyebatkeun Nabi Elias, aya oge anu nyebatkeun salah sawios nabi hudang deui.” 20 Isa mariksa deui, “Ari cek maraneh, Kami saha?” Pok, Petrus ngawangsul, “Jungjunan teh Al Masih, utusan Allah.” 21 Maranehna ku Anjeunna diomat-omatan pisan, yen hal eta ulah pisan dicaritakeun ka sasaha. 22 Saur Isa, “Putra Manusa teh kudu nandang sangsara anu pohara, ditoker ku para kokolot, ku imam-imam kapala jeung ku ahli-ahli Kitab, terus dipaehan sarta bakal dihudangkeun deui dina poe nu katilu.” 23 Geus kitu, ngalahirna ditujukeun ka kabehan, saur-Na, “Saha-saha anu niat ngiring Kami, kudu nyegah karep sorangan, kudu manggul salibna sapopoe, terus anut ka Kami. 24 Sabab sing saha anu rek ngabelaan nyawana, tangtu bakal kaleungitan nyawa. Sabalikna, anu nepi ka leungit nyawa ku lantaran Kami, tinangtu salamet. 25 Naon gunana meunangkeun saalam dunya, ari matak ngabinasa atawa ngarugikeun ka nyawa? 26 Sabab saha-saha anu era, ku hal Kami jeung ku pangajaran Kami; Putra Manusa oge, — di mana geus ngancik dina kamulyaana-Na jeung dina Kamulyaan Rama katut malaikat-malaikat suci — bakal era ku hal manehna. 27 Kami ngabejaan: Ti antara jelema-jelema anu ayeuna jonghok di dieu, aya anu moal waka paeh samemeh narenjo heula Karajaan Allah.” 28 Kira-kira dalapan poe ti harita, Isa unggah ka hiji gunung bari nyandak Petrus, Yahya, jeung Yakobus; kersa-Na bade neneda. 29 Tengah-tengah Anjeunna ngadu'a; dumadakan Anjeunna salin rupi, anggoana-Na hurung mancur. 30 Breh deui Nabi Musa jeung Nabi Elias keur cacarios jeung Anjeunna. 31 Aranjeunna oge tembongna teh mulya pisan, keur nyarioskeun tujuan perjalanan Anjeunna anu ku Anjeunna baris disorang nepi ka tutugna di Yerusalem. 32 Harita, Petrus jeung nu duaan deui tea mah, kasarean; ari hudang breh ka Isa anu ngagem kamulyaana-Na, disarengan ku nu duaan tea. 33 Barang anu duaan tea arek paturay jeung Anjeunna, pok Petrus unjukan, “Rabi, abdi-abdi ngaraos kalintang bagjana di dieu teh. Saena mah, urang ngadegkeun saung tilu, hiji kangge Jungjunan, hiji kangge Nabi Musa, hiji deui kangge Nabi Elias.” Ngomongna kitu teh, saenyana mah henteu sadar. 34 Sabot manehna ngomong, wet aya mega anu mayungan ka Aranjeunna, Aranjeunna kaliputan. Maranehna kacida ngarasa sieunna. 35 Tina mega teh aya sora, “Tah ieu Putra Kami anu pinilih. Kudu anut ka Anjeunna.” 36 Barang ngong sora, nu tembong teh ngan kantun Isa nyalira. Hal eta, ku maranehna tetep dirasiahkeun teu dibejakeun ka saha-saha. 37 Isukna, waktu aranjeunna geus mudun ti gunung, ditepungan ku jelema rea pisan. 38 Pok, nu saurang, nyarita ka Isa, “Guru, mugi pangningalikeun pun anak anu mung hiji-hijina. 39 Sok diganggu bae ku roh jahat, dugi ka ujug-ujug jejeritan sareng sungutna teh ngabudah, digubag-gabigkeun ku eta roh. Kitu sareng kitu bae, nyiksa teterasan teu ingkah-ingkah. 40 Parantos nyuhunkeun dipangnundungkeun ka murid-murid Anjeun, nanging henteu tariasaeun.” 41 Isa ngalahir, “Eh, maraneh anu teu baroga iman tur sasar, sakumaha lilana deui Kami kudu aya di maraneh bari jeung nyabaran teh? Bawa budakna ka dieu!” 42 Tuluy budakna dibawa ka Isa, tapi ku setanna terus dibeubeutkeun jeung digeugeuweung. Roh jahatna ku Isa diseuseul bengis pisan. Sanggeus budakna cageur lajeng diserenkeun ka bapana. 43 Sabot maranehna hareran keneh ku eta anu dipidamel-Na, Anjeunna nyarios ka murid-murid, saur-Na, 44 “Tengetkeun ieu omongan Kami jeung ingetkeun: Putra Manusa teh bakal diselehkeun kana genggeman manusa.” 45 Tapi eta carios-Na teh teu kahartieun ku murid-murid, maksad Anjeunna henteu kabuka, teu kahalartieun. Tapi teu waranieun nanyakeun. 46 Geus kitu murid-murid teh cekcok, saha cenah ti maranehna anu pangpunjulna. 47 Ku Isa kauninga, tuluy Anjeunna nyandak hiji budak leutik sina nangtung gedengeuna-Na, 48 lajeng nyarios, “Saha-saha anu ngarawatan ieu budak demi ngaran Kami, eta teh narima ka Kami. Saha-saha anu narima ka Kami, eta teh narima ka Allah nu ngutus Kami. Sabab anu pangrendahna ti antara maraneh, eta teh nya anu pangpunjulna tea.” 49 Pok Yahya mihatur, “Abdi-abdi kantos ningal aya anu ngusir setan bari nyambat jenengan Anjeun, teras dicarek, margi sanes ti golongan urang.” 50 Saur Isa, “Ulah dicarek. Sabab anu henteu ngalawan ka urang, eta teh aya di pihak urang.” 51 Sanggeus meh cunduk kana waktuna Isa bakal dicandak ka sawarga, Anjeunna nangtoskeun bade ka Yerusalem. 52 Lajeng ngintun utusan ti payun geusan sasadiaan. Bral utusan arindit terus asup ka hiji desa urang Samaria. 53 Tapi urang Samaria embungeun narima Isa, dumeh tujuanana ka Yerusalem. 54 Dua murid Anjeunna, nya eta Yakobus jeung Yahya, — barang nyarahoeun kitu — tuluy mihatur ka Anjeunna, “Jungjunan, kumaha upami eta jelema-jelema teh basmi bae ku seuneu ti langit? Kumaha upami kitu?” 55 Tapi maranehna ku Anjeunna diweweleh. 56 Geus kitu, aranjeunna arindit ka desa sejen. 57 Di satengahing jalan, aya jelema anu mihatur ka Isa, pokna, “Abdi teh sumeja ngiring, ka mana bae.” 58 Isa ngawaler, “Rubah baroga liang, manuk baroga sayang. Putra Manusa mah teu boga anggel-anggel acan keur ngagolerkeun sirah.” 59 Geus kitu, ngalahir ka nu saurang deui, “Tuturkeun Kami.” Tapi jelemana ngawangsul, “Permios heula bade ngurebkeun pun bapa.” 60 Saur Isa, “Keun bae anu paeh mah sina dimakamkeun ku nu paeh; maneh mah, bral geura indit ka mana ka mendi ngembarkeun Karajaan Allah.” 61 Pok deui saurang ngomong kieu, “Jungjunan, abdi oge sumeja ngiring, nanging permios bade pamitan heula ka wargi-wargi.” 62 Waler Isa, “Geus arek prak ngawuluku diselang luak-lieuk ka tukang mah, moal bisa kaaku di Karajaan Allah.”101 Geus kitu, Jungjunan urang nujul murid-murid sejen tujuh puluh urang, diutus duaan-duaan; nya sina ngadatangan kota-kota jeung tempat-tempat lianna anu bakal disumpingan ku Anjeunna. 2 Saur-Na, “Pibuateun teh lega, ari nu dibuat ngan saeutik. Perlu nyuhunkeun ka Anu kagunganana, supaya ngintun jelema-jelema keur ngagarapna. 3 Bral didoakeun; sabab maraneh diutus ka ditu teh, lir domba anu dikeprik ka tengah ajag. 4 Ulah mawa rajut duit atawa bekel, ulah mawa tarumpah, jeung sapanjang di jalan ulah uluksalam ka sasaha. 5 Memeh asup ka imah batur, uluksalam heula: Sing wilujeng nu kagungan bumi! 6 Upama uluksalam maraneh dijawab sapantesna, tandaning katarimaeun. Upama teu dipalire, teureuy deui bae eta uluksalam teh. 7 Upama ditarima, pek nganjrek di dinya, susuguhna tarima, boh dahareun atawa inumeun; — sabab baranggawe teh, wajib meunang upah — jeung ulah pundah-pindah. 8 Mun maraneh datang ka hiji kota sarta ditarima, susuguhna tarima. 9 Mun aya anu garering cageurkeun, jeung bejakeun yen Karajaan Allah bakal tereh ngadeg di dinya. 10 Tapi lamun eta kota embungeun nampa, papay jalan-jalan gedena bari cumeluk kieu: 11 ‘Sanajan lebuna pisan, kekebul ieu kota anu napel kana suku kuring, ayeuna dikebutkeun hareupeun panon aranjeun. Tapi ayeuna geura tengetkeun: Karajaan Allah tereh ngadeg!’ 12 Cek Kami: Di mana cunduk waktuna, anu bakal karandapan ku nagara Sadumu, bakal leuwih enteng ti batan eta kota.” 13 “Cilaka maneh tanah Korasin! Cilaka maneh tanah Betsaida! Sabab lamun heug mujijat-mujijat anu karandapan ku maraneh teh, karandapanana ku nagri Tirus jeung Sidon; ti bareto keneh oge, tangtu maranehna geus tarobat dibarung jeung prihatin. Za. 9:2-4* 14 Engke dina poean nibankeun kaadilan, anu bakal karandapan ku Tirus jeung Sidon bakal leuwih enteng ti batan anu bakal karandapan ku maraneh. 15 Oge maneh, tanah Kapernaum! Pangrasa teh bakal dijungjung tepi ka langit? Lain kitu: Maneh bakal tigeblus ka jero Karajaan almaot!” 16 Geus kitu, Anjeunna sasauran ka murid-murid-Na, kieu, “Sing saha anu daek ngadenge ka maraneh, eta teh daek ngadenge ka Kami. Sing saha anu nampik ka maraneh, eta teh nampik ka Kami. Sing saha anu nampik ka Kami, eta teh nampik ka Allah anu ngutus Kami.” 17 Murid-murid, anu tujuh puluh tea, geus baralik semu gumbira. “Jungjunan,” cek maranehna “setan-setan oge taluk ka abdi sadaya pedah nguping jenengan Jungjunan!” 18 Saur Isa, “Ku Kami katenjo si Iblis ragrag lir kilat ti langit. 19 Saenyana maraneh ku Kami geus dibekelan kawasa pikeun nincakan oray jeung kalajengking, nya kitu deui kakuatan pikeun ngalawan kakuatan musuh, nepi ka euweuh bahayana ka maraneh. 20 Tapi bungah teh, ulah pedah roh-roh tea taraluk ka maraneh; kudu bungah teh ku sabab ngaran maraneh geus aya dina daptar di sawarga.” 21 Saharita keneh, ku pangaruhna Ruh Allah, Isa ngaraos bingah sakalangkung; kedal lisan-Na kieu, “Hatur nuhun, nun Ama Jungjunanning bumi langit, wireh eta sadaya perkawis ku Ama dirasiahkeun ka nu palinter sareng terpelajar, nanging ku Ama dibukakeunana teh ka jalma-jalma leutik. Nuhun, nun Ama, wireh kagungan pangersa kitu. 22 Sagala rupi perkawis ku kersa Ama parantos dipasrahkeun ka Jisim Abdi sareng moal aya anu terang ka Putra lintang ti Kangjeng Rama; moal aya nu terang ka Kangjeng Rama, lintang ti Putra sareng jalmi-jalmi anu ku Putra bade dipasihan terang.” 23 Geus kitu, Anjeunna ngareret ka murid-murid, terus sasauran ka maranehna, saur-Na, “Kacida bagjana panon anu bisa nenjo anu katenjo ku maraneh teh. 24 Sabab saenyana, cek Kami: Loba nabi-nabi jeung raja-raja anu harayang nenjo ka eta anu katenjo ku maraneh teh, tapi teu aya nu pareng. Oge loba anu harayang ngadenge anu kadarenge ku maraneh teh, tapi taya nu diparengkeun.” 25 Hiji mangsa, aya hiji ahli Kitab arek ngadoja ka Isa, pokna, “Kudu kumaha ieu simkuring, supaya tinemu sareng hirup anu langgeng?” 26 Waler-Na, “Kumaha cek pangajaran Toret? Naon anu kabaca?” 27 Walonna, “Kudu wedi asih ka Pangeran Allah nu disembah ku maneh, ku hate, ku jiwa, ku akal budi, sakuat tanaga. Jeung: Kudu nyaah ka batur sing cara ka awak sorangan.” 28 Saur Isa, “Bener kitu. Pek lakonan, tangtu tinemu jeung hirup.” 29 Tapi eta ahli Kitab teh hayang bener sorangan, pok deui ngadoja, “Saha sasamaning hirup simkuring teh?” 30 Waler Isa, “Aya anu nyaba, mudun ti Yerusalem ka Yeriko. Manehna dipegat ku begal. Tuluy babawaanana dirampog jeung awakna dipahala; sanggeus kitu, lur bae manehna ditinggalkeun satengah paeh. 31 Kabeneran aya imam ngaliwat ka dinya, korban rampog katenjoeun, tapi manehna teh anggur nguriling jalanna. 32 Lar deui saurang, kaom Lewi; barang nenjoeun ka eta korban, oge nguriling kawas nu tadi. 33 Ti dinya, jol urang Samaria eukeur nyaba, ngaliwat ka dinya. Barang ret ka nu cilaka, hatena ngaleketey awahing ku karunyaeun. 34 Geuwat diboro, raheutna dibeberan, terus dikucuran ku minyak jeung ci anggur. Geus kitu, diunggahkeun kana kalde tungganganana, terus dibawa ka hiji panginepan sarta dirawatan. 35 Isukna, manehna mikeun duit ka nu boga panginepan, bari omongna, ‘Pangrawatankeun. Ieu keur ongkosna. Bisi kurang, engke bae digantian bari balik.’ 36 Cik, di antara eta nu tiluan, saha sasamaning manusa eta korban rampog teh?” 37 Jawabna, “Anu nembongkeun karunya ka manehna.” Saur Isa, “Bener, pek turutan!” 38 Di satengahing perjalanan, Isa samurid-murid anjog ka hiji desa, ditampi ku hiji wanita ngaran Marta. 39 Marta boga dulur hiji, ngaranna Maryam. Maryam gek diuk, emok deukeut kana sampean Jungjunan, ngabandungan cariosana-Na. 40 Ari Marta pakpikpek sasadiaan. Geus kitu, Marta unjukan ka Anjeunna, pokna, “Jungjunan, bade diantep bae eta pun dulur ngeunah-ngeunah, ari abdi repot sosoranganan ngalalayanan? Piwarang mantuan atuh!” 41 Tapi ku Jungjunan diwaler, “Marta, Marta! Teu kudu salempang bari ngarerepot maneh sagala rupa. 42 Ieu nu perlu teh, turutan: Maryam mah geus milih anu utama, tur moal ucul deui ti dirina.”111 Hiji mangsa Isa neneda di hiji tempat. Anggeus neneda-Na aya murid anu mihatur, “Jungjunan, ajar abdi-abdi neneda, sapertos Yahya ka murid-muridna.” 2 Saur Isa, “Ari maraneh neneda teh kudu kieu: Nun Ama, jenengan Ama mugi disucikeun. Karajaan Ama mugi dongkap. 3 Mugi abdi-abdi dipaparin tedaeun sadidintenna. 4 Sareng mugi dihapunten nya dosa, rehing abdi-abdi oge parantos ngahampura ka batur anu aya lepatna ka abdi-abdi; sareng mugi abdi-abdi ulah dicandak kana dodoja.” 5 Saur-Na deui, “Upama maraneh, datang ka imah sobat tengah peuting arek nginjeum roti tilu siki, 6 pedah kadatangan sobat anu kapeutingan sarta teu boga keur nyuguhan; 7 piraku ki sobat tega ngajawab embung diganggu da geus tutulak, geus harees wegah hudang wegah merean. 8 Cek Kami: Sakumaha wegaheunana hudang pikeun nedunan pamentana nu jadi sobat tea, tapi ku sabab nu mentana teh, keukeuh; tungtungna mah, tangtu hudang pikeun nedunan kaperluan sobatna. 9 Kitu nu matak cek Kami: Penta, tangtu dibikeun. Teangan, tangtu kapanggih. Keketrok, tangtu dibuka. 10 Sabab saha-saha anu menta, tangtu dibere; saha anu neangan, tangtu manggih; saha-saha anu ngetrok-ngetrok, tangtu dipangmukakeun panto. 11 Bapa mana, lamun anakna menta lauk, ana sok dibere oray! 12 Atawa mun menta endog, ana sok teh kalajengking! 13 Jadi, lamun maraneh anu doraka nyaho keneh mere anu matak mangpa'at ka anak, geus komo Rama maraneh nu di sawarga mah! Pek, ka Anjeunna suhunkeun Ruh Allah, tangtu dipaparinkeun.” 14 Hiji mangsa, Isa ngusir setan anu ngabisukeun hiji jelema. Sanggeus setan tea nyingkah, nu pireuna bisaeun deui ngomong, matak bengong jalma rea. 15 Tapi wet aya anu nyeletuk kieu, “Ngusirna setan teh make kawasa Beelsebul, gegedug setan.” 16 Aya oge anu ka Anjeunna menta tanda ti sawarga, maksudna ngadoja. 17 Tapi Isa tingalieun kana niatna, lajeng nyarios, “Karajaan mana oge ari baruntak mah tangtu ruksak, rumah tangga anu baruntak tangtu ambruk. 18 Iblis oge kitu, ari baruntak jeung merangan batur sorangan mah, karajaanana teh kumaha rek bisa tagen? Cek maraneh, Kami ngusir setan teh make kawasa Beelsebul. 19 Lamun Kami ngusir setan make kawasa Beelsebul, ari balad aranjeun ngusirna rek make kawasa naon? Tangtu maranehna bakal nyalahkeunana teh ka aranjeun. 20 Tapi ku sabab Kami ngusir setan ku kawasa-Na Gusti, eta saenyana, nandakeun yen Karajaan Allah teh geus aya di aranjeun. 21 Upama anu ngajaga imahna sorangan teh, jelemana, gagah tur pakarangna lengkep. Harta kakayaanana, tangtu aman. 22 Tapi lamun diserang tepi ka elehna ku anu leuwih gagah, pakarang andelanana tangtu dirangsadan, harta kakayaanana dirampas dipajorewatkeun. 23 Anu henteu saihwan jeung Kami, tandaning ngalawan. Anu henteu sabeungkeutan jeung Kami, tandaning ngabaruntakkeun.” 24 “Di mana roh jahat geus ingkah ti hiji jelema, sok ngulayab neangan panonoban nu suni. Ana teu manggih, pok ngomong sorangan, ‘Aing rek balik deui ka imah anu bareto.’ 25 Barang diteang deui, kasampak urut enggonna teh geus lalingih beresih jeung bareres. 26 Eta roh jahat teh, leos indit heula neangan batur. Sanggeus meunang tujuh roh sejen anu leuwih jahat, terus bareng nyurup. Tungtungna, — jelema anu diranjingan teh — kaayaanana, jadi leuwih sangsara ti bareto.” 27 Sabot Anjeunna sasauran keneh, ngong ti tengah jalma rea aya wanita ngomong kieu ka Anjeunna, “Bagja temen ibu anu kantos ngakandung Anjeun sareng pinareup anu kantos nginangan Anjeun.” 28 Tapi waler-Na, “Anu bagja tea mah, anu ngaregepkeun dawuhan-dawuhan Allah bari jeung ngalakonanana.” 29 Waktu Isa dirarubung deui ku jalma rea, Anjeunna nyarios, “Ieu umat jaman kiwari teh, umat anu doraka. Maranehna menta tanda, tapi taya tanda anu rek ditembongkeun iwal ti tanda Nabi Yunus. 30 Sabab sakumaha Nabi Yunus geus jadi tanda pikeun urang nagara Ninewe, nya kitu Putra Manusa oge bakal jadi tanda pikeun umat jaman kiwari. 31 Dina poean pangadilan, ratu anu ti Kidul tea, baris muncul bareng jeung ieu umat sarta baris ngahukum ka maranehna. Sabab ieu ratu teh, geus merlukeun sumping ti tungtung bumi ku hayang-hayangna nyaksikeun kapinteran Raja Sulaeman. Padahal anu ayeuna keur jonghok di dieu teh, leuwih ti batan Raja Sulaeman! 32 Oge urang nagara Ninewe, dina poe pangadilan tea bakal muncul bareng jeung ieu umat sarta baris ngahukum ka maranehna. Sabab urang nagara Ninewe mah, barang ngadarenge embaran ti Nabi Yunus teh, buru-buru tarobat. Saenyana, anu keur jonghok ayeuna di dieu teh leuwih ti batan Nabi Yunus!” 33 “Sing saha ge, moal aya anu nyeungeut lampu keur teundeuneun di kolong dipan atawa turubaneun ku gentong. Tangtuna, keur teundeuneun dina parantina, supaya nyaangan ka nu araya di imah. 34 Sakumaha panon minangka palita awak: Lamun panon walagri, sakujur awak caang; lamun panon ruksak, sakujur awak poek. 35 Nya kitu pisan kudu diperhatikeun, supaya terangna caang diri urang teh ulah nepi ka robah jadi poek. 36 Lamun sakujur diri urang caang, taya babagian anu kapoekan; sakujurna tangtu caang, sakumaha lampu anu cahayana nyaangan ka urang.” 37 Satamatna Isa ngawulang, Anjeunna diondang tuang ku hiji urang Parisi. Ku Anjeunna ditedunan, lajeng tuang. 38 Eta urang Parisi ngarasa heran, dumeh Anjeunna memeh tuang teh henteu wawasuh heula panangan. 39 Tapi Anjeunna ngalahir, “Aranjeun mah, urang Parisi! Ari barang sipat lahir kayaning cacangkir jeung pinggan dikumbah, ari batin pinuh ku napsu rarampas jeung kajahatan-kajahatan lianna. 40 Aranjeun teh kabalinger! Ari anu dijadikeun ku Allah teh naha lain sipat lahir ongkoh, sipat batin ongkoh? 41 Sidekahkeun eta nu sipat batin teh, supaya diri aranjeun sagemblengna ngajadi beresih. 42 Tapi cilaka aranjeun, urang Parisi! Sabab ari sereh, jinten jeung bangsa sayur-sayuran perpuluhanana ku aranjeun dibayar, ari murah asih jeung kaasihan Allah ditoker. Benerna mah, lakonan anu sarupa, anu sarupa deui oge ulah dipopohokeun. 43 Cilaka aranjeun, urang Parisi! Sabab aranjeun, ari di tempat ibadah resep diuk nyongcolang-nyengceling; kitu deuih di pasar-pasar, aranjeun teh resep kana narima panghormat teh. 44 Cilaka aranjeun teh! Sabab teu beda ti makam anu teu make tetengger, anu laliwat teu nyarahoeun yen nincak makam.” 45 Aya saurang ti antara ahli-ahli Kitab anu nempas kieu, “Guru, ana kitu Anjeun teh ngahina oge ka golongan kaula!” 46 Ku Anjeunna diwaler, “Aranjeun oge ahli-ahli Kitab, cilaka! Sabab aranjeun ngabugbrugkeun momotan leuwih ti ukuran ka batur. Ari aranjeun sorangan mah, noel ge henteu. 47 Cilaka aranjeun, sok nyieun makam nabi-nabi; padahal, eta nabi-nabi teh, beunang maehan karuhun aranjeun. 48 Pagawean aranjeun kitu teh nuduhkeun, yen aranjeun satuju kana kalakuan karuhun. Karuhun anu maehan nabi-nabi-Na, aranjeun anu nyieun makamna. 49 Pantes carek ujaring hikmat Allah: Kami baris ngutus ka maranehna nabi-nabi jeung rasul-rasul, nu sawareh ku maranehna bakal dibinasa; kitu deui nu sawarehna, ku maranehna teh bakal dikaniaya, 50 supaya ieu umat kiwari, nandangan wawales getih sakabeh nabi anu geus dikucurkeun ti barang dunya gumelar. 51 Mimiti ti getih Habil nepi ka getih Jakaria anu dipaehan antara mezbah jeung Bait Allah. Sakali deui, cek Kami: Eta kabeh baris dipenta ka ieu umat kiwari. 52 Cilaka aranjeun, he ahli-ahli Kitab! Sabab aranjeun nyumputkeun koncining pangaweruh kana Toret; aranjeun sorangan teu asup ka dinya, ari batur anu seja arasup dihalang-halang!” 53 Sanggeus Anjeunna angkat ti dinya, ahli-ahli Kitab jeung urang Parisi teh henteu weleh ngintip-ngintip picilakaeun Anjeunna bari hantem ngadoja ku rupa-rupa sual. 54 Estuning dipancing-pancing diarah lepat saur-Na, supaya bisa ditangkep.121 Sajeroning kitu, rebuan jelema karumpul deui nepi ka pacocok-cocok. Isa ngawulang deui ka murid-murid-Na heula, saur-Na, “Sing ati-ati, ulah nepi kapangaruhan ku ragi kamunapekan urang Parisi. 2 Saniskara anu disumput-sumput geus tangtu kabuka atawa anu ku maraneh diucapkeun rerencepan, tangtu bakal kadenge terang-terangan; 3 atawa anu diharewoskeun kana ceuli di jero kamar, tangtu bakal diuar-uarkeun tina loteng-loteng. 4 Dulur-dulur kami ngingetan: Ulah sieun ku anu ukur bisa ngabinasa kana awak, tapi geus kitu teu bisa nanaon deui. 5 Ku Kami rek diterangkeun, saha anu wajib dipikasieun: Anu wajib dipikasieun teh, nya eta Anjeunna anu iasa maehkeun tur kagungan kawasa ngajebloskeun maraneh ka naraka. Sakali deui: Masing sieun ku Anjeunna! 6 Piit lima siki, hargana teh lain ngan peperakan bae? Tapi sahiji ge, taya anu dilali-lali ku Allah. 7 Malah buuk anu dina sirah maraneh oge, kabeh geus dietang. Ku sabab eta ulah salempang, da pangaji maraneh teh leuwih ti batan piit saabrulan. 8 Ceuk Kami: Saha-saha anu ngaku ka Kami di kalangan manusa, Putra Manusa oge baris ngaku ka manehna di hareupeun malaikat-malaikat Allah. 9 Sabalikna, anu nampik ka Kami di kalangan manusa, oge bakal ditampik di hareupeun malaikat-malaikat Allah. 10 Tiap jelema anu omonganana ngalawan ka Putra Manusa, bisa keneh dihampura. Tapi anu ngagogoreng Ruh Allah mah, moal dihampura. 11 Lamun maraneh dijagragkeun ka majelis-majelis, ka pamarentah, atawa ka pembesar-pembesar, ulah bingung kumaha ngomongna enggoning ngabela diri. 12 Sabab waktu eta keneh oge, Ruh Allah tangtu mere piomongeun.” 13 Ngong ti jalma rea aya anu mihatur ka Isa, “Guru, pangwawadiankeun pun dulur, supados babagi warisan sareng abdi.” 14 Tapi ku Anjeunna diwaler kieu, “Kisanak, na saha anu ngajenengkeun Kami jadi hakim pikeun mutus urusan maneh?” 15 Saur-Na deui ka nu loba, “Kahade sing ati-ati, ulah hawek. Sabab jelema teh, najan sugih mukti beurat beunghar; umurna mah, henteu gumantung kana harta kakayaanana.” 16 Geus kitu, Anjeunna nyarioskeun hiji misil ka maranehna, saur-Na, “Aya jelema beunghar, hasil bumina mucekil. 17 Ngomong dina hatena: Kumaha nya peta, ieu hasil bumi teh di mana deui nyimpenna. 18 Wah kieu bae: Gudang-gudang nu geus aya dirombak, nyieun deui anu leuwih gede keur sisimpenan, boh gandum, boh barang-barang sejenna. 19 Terus aing rek ngogo maneh: Tah, banda enggeus loba, numpuk nyusun mahi keur mangtaun-taun; pek reureuh, dahar, nginum, senang-senang! 20 Tapi Allah ngadawuh ka manehna: Eh, nu gejul, peuting ieu keneh nyawa maneh baris dicabut ku Kami! Cik keur saha engke eta banda beunang kukumpul teh? 21 Tah kitu, balukarna jelema anu ngumpul-ngumpul bae kabeungharan keur sadirieunana bari jeung henteu beunghar di payuneun Allah teh.” 22 Isa ngalahir ka murid-murid-Na deui, “Ku sabab eta, Kami rek ngawawadian ka maraneh: Pikeun hirup ulah salempang ku pangan; pikeun awak ulah salempang ku sandang. 23 Sabab penting keneh hirupna, ti batan pangan; penting keneh awakna, ti batan sandang. 24 Pek titenan manuk gagak, tara teuing tandur, tara dibuat, teu boga gudang atawa leuit, tapi ku Allah teu burung diparaban. Komo deui maraneh, anu jauh tangeh pangajina ti batan gagak! 25 Naha ari ku salempang teh maraneh pibisaeun nyambung jalaning hirup barang saasta? 26 Ari rumasa teu sanggup nyieun barang anu paling teu pira, naon gunana salempang ku hal-hal sejen? 27 Perhatikeun kembang bakung, tara nganteh tara ninun, tapi cek Kami: Raja Sulaeman anu sakitu agungna, panganggona mah eleh alus ku kembang bakung. 28 Kitu oge jukut di tegalan, anu poe ieu aya keneh isukna geus diawurkeun kana seuneu, ku Allah teu burung diropea; atuh komo deui maraneh, eh anu karurang iman! 29 Kitu nu matak ulah sok ngarasula, sieun teu dahar, sieun teu make, barina jeung leutik hate. 30 Memang eta hal teh, ku jelema-jelema anu teu wawuh ka Allah mah, ditareang. Nanging Rama maraneh mah uninga, yen maraneh teh butuh ku sagala kaperluan eta. 31 Teangan heula Karajaan Anjeunna, da pangabutuh hirup mah tinangtu ku Anjeunna diwuwuhan. 32 Ulah honcewang, eh barisan leutik! Sabab ku kersaning nu jadi Rama, maraneh teh ginanjar eta Karajaan. 33 Jual kabeh harta milik, sidekahkeun! Kudu boga pepeten anu teu keuna ku ruksak, nya eta banda sawarga nu moal aya sudana, moal kagadabah ku bangsat, jeung moal diruksak ku geget. 34 Sabab di mana ayana harta banda maneh, di dinya hate maneh cumantelna.” 35 “Sing caringcing, sing saringset taki-taki, jeung ulah pareumeun damar. 36 Maraneh teh sing kawas nu keur ngadago-dago dunungan ti nu hajat ngawinkeun, supaya di mana dunungan datang keketrok, maraneh bisa gancang muka panto. 37 Untung bujang anu ku dununganana kasampak nyaring. Cek Kami: Dununganana tangtu singkil, nitah dalahar ka maranehna bari seug ngalaladenan. 38 Lamun datangna tengah peuting atawa janari, untung bujang-bujang anu kasampak nyaring ngadago. 39 Maraneh nyaho: Lamun nu boga imah nyaho iraha-irahana bangsat pidatangeunana, tangtu taki-taki, moal ngantep imahna dibongkar. 40 Maraneh oge, kudu waspada; sabab Putra Manusa teh, datang-Na teu kataksir ti anggalna.” 41 Petrus mihatur, “Jungjunan, eta misil teh nujul ka abdi-abdi bae atanapi ka sadayana?” 42 Saur-Na, “Cik, pangawas rumah tangga anu mana nu geten tulaten, anu ku dununganana bakal diangkat ngapalaan bujang-bujang sejen, baris mere dahar ka maranehna dina waktuna? 43 Untung eta bujang teh, lamun dununganana datang kasampak manehna keur ngalakonan papancen. 44 Cek Kami: Ku dununganana, manehna, bakal diangkat kana ngurus sakabeh harta bandana. 45 Sabalikna, lamun eta gandek nyangka dununganana moal tereh-tereh datang, bari tuluy nyiksa ka nu pada-pada bubujang jeung lalanjang; ari manehna ngadon dahar, nginum, jeung mabok. 46 Ana kurutak dunungan datang dina poe jeung waktu anu jauh tina sangkaanana, munasabah lamun ku dununganana nepi ka disiksa oge, sina sanasib jeung jelema-jelema anu barengkok sembah. 47 Gandek anu nyaho kana karep dunungan, tapi henteu parigel atawa henteu jeung prakna ngalakonan karep dunungan, tangtu dirangketan pupuasan. 48 Sabalikna, gandek anu teu nyaho kana karep dunungan, nepi ka nyieun kasalahan anu balukarna matak dirangket, dirangketna moal sabaraha. Anu loba narimana, loba deui dipentana; anu kacida dipercayana, leuwih gede deui tanggung jawabna.” 49 “Kami datang rek ngalungkeun seuneu ka ieu bumi, bari kacida ngarep-ngarepna, sing hurung eta seuneu teh! 50 Kami wajib meunangkeun baptisan; samemeh eta kasorang, Kami kacida susahna! 51 Naha panyangka teh Kami datang rek mawa karapihan ka ieu bumi? Lain, cek Kami: Lain mawa karapihan, tapi mawa picekcokkeun. 52 Sabab mimiti ti semet ieu, antara lima urang di sahiji imah bakal cekcok, tilu lawan dua, dua lawan tilu. 53 Maranehna bakal cekcok: Bapa jeung anak lalaki; anak lalaki jeung bapa; indung jeung anak awewe; anak awewe jeung indung; mitoha awewe jeung minantu awewe; minantu awewe jeung mitoha awewe.” 54 Saur-Na deui ka jalma rea, “Mun di langit beulah kulon aya mega, cek maraneh bakal hujan jeung enya hujan. 55 Mun angin niup ti kidul, cek maraneh bakal panas poe jeung enya panas poe. 56 Eh, jelema-jelema munapek, kana galagat bumi jeung langit maraneh tenget! 57 Jeung ku naon teu barisa nimbang-nimbang perkara nu pibenereun? 58 Benerna, lamun maraneh ku nu jadi lawan dibawa ka pangadilan, meungpeung di jalan keneh ulah weleh ihtiaran nepi ka lawan daekeun akur, supaya maneh teu tulus dikahakimkeun. Lamun henteu kitu, manehna tangtu bakal nyelehkeun maneh ka nu wajib, maneh dijebloskeun ka jero panjara. 59 Cek Kami: Maneh moal kaluar-luar ti dinya, samemeh hutang maneh lunas.”131 Harita, aya sababaraha jelema wawartos ka Isa ngeunaan sawatara urang Galilea, anu carekna mah getihna ku Pilatus dicampurkeun kana getih sato anu ku maranehna keur dikurbankeun. 2 Waler Isa, “Na dikira ku maraneh, eta urang-urang Galilea teh leuwih doraka ti batan urang Galilea umumna, pedah nasibna nepi ka kitu? 3 Cek Kami, henteu. Maraneh sorangan ge, ari henteu tarobat mah, tangtu cilaka kawas kitu. 4 Nya kitu deui jelema-jelema anu dalapan belas urang, anu katinggang munara deukeut kota Siloam tea; naha maranehna teh leuwih doraka, batan urang Yerusalem nu lianna? 5 Cek Kami, henteu. Maraneh sorangan oge, ari henteu tarobat mah, tangtu cilaka kawas kitu.” 6 Geus kitu, Anjeunna nyarioskeun hiji misil, saur-Na, “Aya jelema anu boga tangkal kondang di kebon anggurna; tuluy ditanggahan sugan buahan, tapi henteu. 7 Pok dibejakeun ka pangebonna, kieu, ‘Geus katilu usum ayeuna, ieu kondang teh unggal diilikan bet teu buahan-buahan. Tuar bae. Keur naon dipiara oge, ngaheurinan bae lahan!’ 8 Cek pangebonna, ‘Ingkeun heula juragan sataun deui mah, urang cobi diputer sareng urang gemuk; 9 manawi taun payun mah daekeun buahan. Upami teu buahan keneh bae, nembe tuar.’ ” 10 Hiji mangsa, poe Sabat, Isa ngawulang di hiji tempat babakti. 11 Di dinya aya hiji awewe anu diganggu roh jahat geus dalapan belas taun, nepi ka ngajadikeun panyakit bongkok; bengkung henteu bisa ajeg. 12 Ku Isa disaur, tuluy ngalahir, “Ibu, geura cageur!” 13 Anjeunna lajeng numpangkeun panangan ka manehna; anu terus cageur saharita keneh, tuluy muji sukur ka Pangeran. 14 Tapi kapala tempat babakti mah anggur ambek, dumeh Anjeunna nyageurkeun dina poe Sabat. Pok, manehna, ngomong ka jalma rea, “Aya genep poe, waktu pikeun barang gawe teh. Coba datang ka dieu teh dina antara waktu eta, ari rek menta dicageurkeun mah, ulah dina poe Sabat!” 15 Tapi ku Isa diwaler kieu, “Eh, jelema-jelema munapek! Aranjeun, najan keur poe Sabat, lain sok ngencarkeun sapi atawa kalde ti kandang, terus dibawa diinumkeun? 16 Ieu awewe teh geus dalapan belas taun dibarogodna ku Iblis, naha ulah dileupaskeun sina bebas; da manehna ge turunan Ibrahim keneh?” 17 Diwaler kitu, lawan-lawan Anjeunna jadi areraeun sorangan. Sabalikna, jalma rea mah, — nu nyaksian padamelan Anjeunna anu sakitu mulyana teh — semu saruka pisan. 18 Saur-Na deui, “Saibarat naon ari Karajaan Allah? Jeung naon anu bisa dipake ngibaratkeunana? 19 Saibarat siki sasawi nu diipuk dipelakkeun, ana geus jadi gede, dahan-dahanna nepi ka bisa dipake nyayang manuk. 20 Kana naon deui diupamakeunana Karajaan Allah teh? 21 Lir upama ragi, sasiki oge matak bisa ngahaseuman tipung tarigu tilu taker.” 22 Isa jengkar, angkat ti kota ka kota, ti desa ka desa bari ngawulang, ngajugjug Yerusalem. 23 Aya anu mihatur ka Anjeunna, “Jungjunan, leres kitu anu baris salamet teh mung saeutik?” 24 Saur Anjeunna ka maranehna, “Kudu maksakeun maneh asup tina lawang anu sempit. Sabab cek Kami: Loba anu harayangeun asup mah, tapi teu barisaeun. 25 Lamun nu boga imah geus tutulak, ari maraneh di luar nya bari keketrok, nya bari ngalengis: Juragan! Juragan! Menta dipangmukakeun panto tea; ku Anjeunna tangtu dijawab: Kami teu nyaho maraneh teh anu ti mana. 26 Walon maraneh: Abdi-abdi kantos neda sareng nginum di payuneun Juragan; Juragan ge sok ngawuruk di sisi-sisi jalan di lembur abdi-abdi. 27 Tapi saur Anjeunna: Kami teu nyaho maraneh teh anu ti mana. Nyingkah ka dituh, jelema-jelema jahat! 28 Tangtu maraneh tinggarerung jeung kekerot huntu! Sabab engke ku maraneh katenjo Ibrahim, Isak, Yakub, jeung kabeh nabi-nabi, geus araya di Karajaan Allah; sedeng maraneh mah, baris dijongklok-jongklokkeun ka luareunana. 29 Jeung engke oge katenjo jelema-jelema daratang ti Wetan, ti Kulon, ti Kaler, ti Kidul, ngarariung dalalahar di Karajaan Allah. 30 Memang kitu buktina: Aya nu majuna pangpandeurina, ari datangna pangheulana; aya nu majuna pangheulana, ari datangna pangpandeurina.” 31 Ti dinya, aya sawatara urang Parisi anu wawartos ka Isa, yen Raja Herodes geus siap arek nelasan ka Anjeunna. Jadi, Anjeunna kudu enggal-enggal angkat ti tempat eta. 32 Tapi waler Isa, “Bejakeun ka eta si rubah, kieu: Kami ngusir setan, nyageur-nyageurkeun nu gering, ayeuna jeung isukan; ari dina poe nu katilu, kawajiban Kami baris anggeus kabeh. 33 Tapi poe ieu, isukan, atawa pageto, ieu perjalanan ku Kami rek diteruskeun ka ditu. Sabab teu umum, pikeun nabi mah, lamun dipaehanana lain di Yerusalem teh. 34 Beu Yerusalem, Yerusalem, tukang maehan nabi-nabi, tukang maledogan utusan-utusan ku batu! Mindeng Kami teh nyileuk hayang ngumpulkeun anak-anak maneh, — lir hayam mepende anak-anakna handapeun jangjang — tapi weleh teu daraekeun. 35 Masing inget, saenyana, maneh teh bakal suwung pada naringgalkeun. Cek Kami: Maneh moal nenjo-nenjo Kami deui, nepi ka datang sa'atna maraneh ngucap: Mugi diberkahan Anjeunna, anu sumping ngemban jenengan Pangeran.”141 Dina hiji poe Sabat, Isa sindang tuang ka hiji pepentol urang Parisi. Tamu-tamu sejenna, kacida ngarawaskeunana ka Anjeunna. 2 Sabot kitu, jol aya jelema busung ngadon nangtung payuneuna-Na. 3 Anjeunna ngalahir ka ahli-ahli Kitab jeung urang Parisi, saur-Na, “Meunang Kaula nyageurkeun ayeuna dina poe Sabat?” 4 Maranehna teu ngajawab. Tuluy ku Anjeunna, — nu busung teh, dicepeng leungeunna — busungna dicageurkeun; geus kitu, dipiwarang indit. 5 Anjeunna sasauran deui, “Lamun kalde atawa sapi aranjeun tigebrus ka jero sumur dina poe Sabat, naha moal ditulungan?” 6 Euweuh anu sanggup ngajawab. 7 Ku Anjeunna katiten, yen tamu-tamu teh bangun parebut tempat terhormat. Pok, Anjeunna ngalahir, saur-Na, 8 “Lamun aranjeun pareng aya nu ngondang kana hajat kawinan, ulah diuk di tempat terhormat, bisi geus disadiakeun pikeun tamu anu leuwih luhur batan aranjeun. 9 Ulah nepi ka ditegor ku nu boga hajat: Ngalih, ieu mah kangge juragan anu. Meureun aranjeun kaisinan kudu pindah ka tempat nu pangtukangna. 10 Lamun datang ka nu hajat, diuk teh, mending di tempat nu pangbocetna bae. Teu mustahil nu boga hajatna muru ka anjeun bari ngahaturanan: Sae ngalih ka ditu, ka payun! Meureun aranjeun teh asa diajenan di hareupeun tamu-tamu sejenna. 11 Sabab saha-saha anu ngunculkeun maneh, bakal direndahkeun. Saha-saha anu ngarendahkeun maneh, bakal diunculkeun.” 12 Saurna deui, ka nu nuangkeun ka Anjeunna, “Bisi anjeun aya niat hajat, — beurang atawa peuting — nu diondang teh ulah ngan sobat-sobat, dulur-dulur, kulawarga, atawa tatangga-tatangga anu baleunghar bae anu kuateun males ngondang nepi ka anjeun meunang pamulangtarimana. 13 Rek ngondang mah ka nu miskin, ka nu cacad, ka nu lumpuh, ka nu lolong. 14 Tangtu bakal karasa kumaha bagjana rarasaan, najan maranehna mah moal kuat ngabales da taya kaboga. Babalesna mah pasti katarima ku anjeun dina poean hudangna jelema-jelema anu balener.” 15 Geus kitu, tamu nu saurang mihatur ka Isa, “Bagja temen jalmi anu bakal dijamu di Karajaan Allah.” 16 Tapi saur Isa ka manehna, “Aya anu nyieun hajat gede, ngondangan loba pisan. 17 Sanggeus hajatna arek der ngamimitian, manehna nitahan bujang-bujangna sina ngahaturanan ondangan-ondangan: Mangga geura sarumping, parantos sayagi. 18 Tapi nu diarondangna, kabeh marenta ditawakup. Cek saurang: Tawakup bae, kakara tas meuli kebon, hayang ngilikan heula. 19 Cek nu sejen-sejenna: Tawakup bae, kakara tas meuli sapi kabiri lima rakit, rek dicobaan. 20 Aya oge anu akon-akon anyar kawin jadi teu bisa datang. 21 Bujang-bujang teh, lalapor ka dununganana. Jawab dununganana bari ambek: Teang ka jalan-jalan cagak; anu miskin, anu cacad, anu lolong, jeung anu lumpuh, sina ka darieu. 22 Bujang-bujang teh lalapor deui: Pamundut parantos dilakonan, nanging tempat aya keneh anu kosong. 23 Cek dununganana: Teang deui ka jalan-jalan jeung sisimpangan-sisimpangan. Sakur nu kapanggih bawa ka dieu, paksa bae, supaya imah kami pinuh. 24 Cek Kaula ka andika: Ti nu geus diarondang mah saurang ge moal aya anu milu ngasaan kumaha ni'matna kadaharan Kami.” 25 Hiji mangsa, anu naluturkeun Isa teh kacida lobana. Anjeunna nyoreang tuluy sasauran ka maranehna, 26 “Anu rek milu ka Kami, tapi henteu iklas ninggalkeun bapa, indung, pamajikan, anak, dulur lalaki, dulur awewe, jeung ka diri sorangan, moal bisa jadi murid Kami. 27 Anu embung manggul salib, tapi hayang milu ka Kami, moal bisa jadi murid Kami. 28 Sabab upama bae maraneh rek nyieun munara, naha lain kudu ngitung-ngitung heula piongkoseunana: Cukup atawa moal nepi ka eta pagawean anggeus. 29 Engke, hanas rarancang geus nangtung, tapi anggeus henteu; kapan jadi piomongeun batur: 30 Humayua make hayang ngabangun, ari nganggeuskeun teu bisa. 31 Atawa raja mana anu arek mapag perang henteu ngitung-ngitung heula sanggup henteuna ku serdadu salaksa ngalawan musuh anu perjuritna dua laksa? 32 Mun teu sanggupeun, tangtu musuh anu jauh keneh teh dipapag ku utusanana anu kudu mawa badami ngajak dame. 33 Nya kitu deui maraneh, saha bae, ari teu iklas ninggalkeun sakabeh nu jadi milik mah, moal bisa jadi murid Kami. 34 Uyah teh gede gunana, tapi lamun jadi tiis taya rasana, rek bisa asin ku naon deui? 35 Keur lahan taya gunana, keur gemuk kitu keneh, iwal ti kudu dipiceun. Anu rumasa ceulina paranti ngadenge, pek pake ngadenge!”151 Tukang cuke, kitu deui jelema-jelema anu kasebutna doraka, daratang ka Isa seja ngadarengekeun kasaurana-Na. 2 Ari urang Parisi jeung ahli Kitab tinggelendeng, “Eta Anjeunna make daek nampa jalma-jalma doraka, dahar bareng sagala!” 3 Tapi Isa nyarios ka aranjeunna malapah gedang, saur-Na, 4 “Upama aranjeun boga saratus domba, leungit hiji; kumaha jeung anu salapan puluh salapan deui, na aranjeun teh moal ninggalkeun heula di tegalan pikeun neangan anu leungit tea? 5 Jaba ti eta, kumaha lamun geus kapanggih? Kapan eta domba teh mani dipunggu ku atoh-atohna. 6 Nepi ka imah, tuluy nepungan babaturan jeung tatangga bari nyarita: Kuring boga pakaulan sabab domba nu leungit teh geus kapanggih. 7 Cek Kaula ka aranjeun: Nya kitu oge di sawarga; lamun aya saurang jelema doraka tobat, atohna teh leuwih ti ku nu salapan puluh salapan anu geus balener jeung teu perlu ku pertobat.” 8 “Atawa, lamun aya awewe boga sapuluh dinar, leungit hiji; cik kumaha, diteang moal? Kapan nepi ka masang lampu sarta imahna disapuan, nepi ka dinarna kapanggih deui. 9 Ana geus kapanggih, terus nyalukan babaturan jeung tatangga bari nyarita: Kuring boga pakaulan sabab dinar kuring anu leungit kapanggih deui. 10 Cek Kaula ka aranjeun: Nya kitu pisan deuih, lamun aya saurang jelema doraka tobat, malaikat-malaikat ciptaan Allah teh pohara barungaheunana.” 11 Saur-Na deui, “Aya nu boga anak lalaki dua. 12 Anu bungsu ngomong ka bapana: ‘Bapa, harta banda urang teh anu keur bagian abdi mah disuhunkeun ayeuna bae.’ Bapana nurut, tuluy babagi. 13 Heuleut sawatara poe, si bungsu ngajualan warisan bagianana kabeh; geus kitu, manehna indit ngalalana ka nagara sejen anu jauh. Di dituna, manehna roroyalan. 14 Barang duitna beak, datang bae paceklik, si bungsu mimiti malarat. 15 Tuluy ngadon buburuh ka urang dinya. Ku dununganana dititah ngangon bagong. 16 Bakating ku lapar, manehna ku loloh bagong ge nepi ka kabita. Tapi watir, nu kitu oge euweuh nu mere. 17 Kakara manehna eling ka diri, tuluy humandeuar: ‘Di bapa mah kuli gereyek, dahareun ngaleuya; ari aing nepi ka kudu paeh kalaparan! 18 Mending balik, arek wakca ka bapa: Bapa, abdi rumaos doraka, ka sawarga sareng ka bapa; 19 entong diangken deui anak, rumaos teu pantes, damel kuli bapa bae abdi mah.’ 20 Sanggeus mikir kitu, bral bae indit, balik ka bapana. Jauh keneh ku bapana geus katenjoeun sarta pohara watireunana; tuluy diburu, barang prok amprok, gabrug bae si bungsu teh dirangkul ku bapana. 21 Pok, si bungsu nyarita: ‘Bapa, abdi rumaos doraka, ka sawarga sareng ka bapa; ayeuna mah, entong diangken deui anak, rumaos teu pantes.’ 22 Tapi bapana, anggur nitah ka bujangna: ‘Bawa ka dieu jubah anu pangalusna keur ieu anak kami; oge ali jeung tarumpah, keur ieu anak kami. 23 Peuncit deuih anak sapi anu panglintuhna, urang pakaulan. 24 Sabab ieu anak kami anu geus paeh, ayeuna hirup deui; anu geus leungit, datang deui.’ Geus kitu, si bungsu teh dipestakeun. 25 Ari lanceukna, harita eukeur di tegal. Barang balik geus deukeut ka imah, ngadenge aya sora suling jeung lagu tari-tarian. 26 Tuluy nyalukan bujang saurang, nanyakeun: ‘Aya naon eta di imah?’ 27 Jawab si bujang: ‘Tuang rai sumping, ku tuang rama dipangmeuncitkeun anak sapi anu lintuh tea, dumeh putrana sumping deui kalayan teu kirang sawios-wios.’ 28 Si cikal terus pundung, embungeun ka imah. Tuluy ku bapana di teang bari dicombo. 29 Tapi cek si cikal teh: ‘Abdi babantu di bapa teh, parantos mangtaun-taun sareng can kungsi ngalawan parentah; tapi ku bapa, teu dibere anak embe-embe acan pikeun abdi sukan-sukan jeung babaturan. 30 Ayeuna, eta tuang putra anu nembe sumping entas ngawur-ngawur harta banda bapa; anu entas senang-senang sareng palacur-palacur, ku bapa mani dipangmeuncitkeun anak sapi anu sakitu lintuhna.’ 31 Walon bapana: ‘Anaking, ujang mah kapan jeung bapa bae; jeung deui, banda bapa teh, nya banda ujang keneh. 32 Asa pantes, urang ayeuna sukan-sukan suka bungah sabab adi ujang anu sasatna geus paeh, ayeuna hirup deui; anu leungit, datang deui.’ ”161 Saur Isa ka murid-murid-Na, “Aya anu beunghar; manehna boga hiji pagawe nu jadi bendaharana. Aya anu ngabejaan yen kakayaanana geus dihambur-hambur ku eta bendahara. 2 Bendaharana dipanggil jeung ditanya: ‘Naha euy maneh teh bet kitu bejana? Kami menta pertanggungan jawab sabab maneh teu meunang terus jadi bendahara.’ 3 Cek eta bendahara dina hatena: ‘Kumaha akal? Ku dunungan dipecat tina bendahara. Pucal-pacul teu kauntup, menta-menta era. 4 Euh kieu, sangkan ari geus dipecat tina bendahara, aya anu daekeun nyanggap ka aing.’ 5 Ti dinya manehna manggilan anu baroga hutang ka dununganana, saurang-saurang. Nanya ka nu kahiji: ‘Sabaraha hutang ka juragan?’ 6 Dijawab: ‘Saratus tong minyak.’ Carekna: ‘Tah ieu surat hutangna, tah diuk, ganti ku nu anyar, jieun lima puluh tong.’ 7 Nanya ka nu kadua: ‘Sabaraha hutang teh?’ Dijawab: ‘Saratus pikul gandum.’ Carekna: ‘Ieu surat hutangna, ganti ku nu anyar, jieun dalapan puluh pikul.’ 8 Dununganana jadi muji oge ka eta bendahara anu teu jujur teh, muji ku pelitna. Memang nu pidunya mah, ngatur hartana teh, leuwih bisa ti batan nu ta'at ka Allah. 9 Ku sabab eta cek Kami: Pek, eta Mamon, — harta anu teu lana tea — ku maraneh pake pikeun nyieun pisobateun; supaya dina mangsa harta tea geus teu bisa nulung deui, maraneh bisa ditarima di tempat kalanggengan.” 10 “Anu satia nyekel urusan leutik, tangtu satia nyekel urusan gede. Anu geus teu bener nyekel urusan leutik, komo-komo nyekel urusan gede. 11 Jadi, lamun maraneh teu bener dina urusan Mamon anu teu lana, saha anu daek mercayakeun ka maraneh harta sajatining harta? 12 Jeung lamun maraneh teu jujur dina ngurus harta batur, saha anu baris mercayakeun ka maraneh harta anu jadi hak maraneh sorangan? 13 Ari gandek moal bisa ngaulaan dua dunungan. Sabab dina kituna, tangtu ngan bisa mikaresep ka saurang, tapi ka nu saurang deui mikangewa. Atawa ka nu saurang satia, ka nu saurang deui ngolembar. Maraneh moal bisa ngaula ka Allah bari mupunjung ka Mamon.” 14 Eta kasauran Anjeunna kadarengeeun ku urang Parisi, anu piduit tea, sarta ku aranjeunna diiyehkeun. 15 Tapi saur Isa, ka aranjeunna, “Aranjeun bisa bae ngakukeun diri bener ka papada jelema. Tapi Allah mah, uninga kana pangeusi hate aranjeun. Ongkoh anu dipikaresep ku jelema teh, ari ku Allah mah dipikacua. 16 Hukum Toret jeung kitab nabi-nabi teh, kakuatanana nepi ka semet jaman Yahya. Sanggeus eta, Karajaan Allah diwawarkeun, jelema-jelema parebut harayangeun asup. 17 Leuwih gampang musna langit jeung bumi, ti batan gagalna hiji cecek tina hukum Toret. 18 Unggal jelema anu nyerahkeun pamajikan, tuluy ngawin awewe sejen, eta jinah. Kitu deui lalaki, anu mana bae anu kawin ka eta awewe beunang nyerahkeun, eta jinah.” 19 “Aya jelema beunghar, papakeanana bangsa nu wungu-wungu bae, pakean jerona tina lawon bangsa lalemes. Unggal-unggal poe, gawena, sukan-sukan mewah pisan. 20 Aya deui saurang, nu ieu mah miskin, ngaranna Lasarus, awakna pinuh ku borok. Manehna sok ngadon ngalungsar deukeut lawang, tempat masamoan jelema beunghar tea; 21 manehna teh ngarep-ngarep bubuk roti, — anu murag tina meja makan sakadar keur ganjel beuteung — tapi malah anjing-anjing, nu daratang ngalaletakan borokna. 22 Geletuk, Ki Miskin teh maot; tuluy manehna, ku para malaikat teh dipayang ka pangkonan Ibrahim. 23 Geletuk deui, anu beunghar tea oge maot, terus dimakamkeun. Di alam maot, — satengahing ngarandapan siksaan — manehna tanggah; ti kajauhan teh, ku manehna katenjo Nabi Ibrahim keur mangkon Ki Lasarus. 24 Tuluy manehna gegeroan: ‘Ama Ibrahim, sing hawatos ka abdi. Lasarus piwarang ka dieu nganclomkeun tungtung curukna kana cai, tetelkeun kana letah abdi ngarah rada tiis, margi parantos teu kiat ku seuneu anu sakieu panasna.’ 25 Waler Ibrahim: ‘Anaking sing inget; maneh mah waktu keur hirup geus seubeuh, ari Lasarus ngan sangsara bae. 26 Jaba ti eta, antara kami jeung maneh teh aya jungkrang anu hamo bisa kasorang. Anu ti dieu, moal bisa ka dinya; anu ti dinya, moal bisa ka dieu.’ 27 Walonna: ‘Ama, upami kitu mah atuh piwarang bae anjeunna ka rorompok pun bapa; 28 da abdi teh gaduh dulur limaan, keun sina dipepelingan ku Lasarus, supados maranehna mah ulah kantos tigebrus ka ieu enggon siksaan.’ 29 Tapi saur Ibrahim: ‘Kapan barogaeun panyaksen Nabi Musa jeung nabi-nabi sejen. Turut bae eta.’ 30 Walonna: ‘Sanes kitu ama Ibrahim; manawi ari didongkapan ku anu hudang tina maot mah tiasa babalik pikir.’ 31 Waler Ibrahim: ‘Ari teu nurut kana panyaksian Nabi Musa jeung nabi-nabi mah, najan didatangan ku nu paeh hirup deui oge hamo datang ka tobat.’ ”171 Isa nyarios ka murid-murid, saur-Na, “Teu meunang henteu, tangtu bakal aya dodoja anu nyasarkeun. Tapi cilaka, pikeun jelema anu ngalantarankeun ayana eta dodoja. 2 Jelema anu kitu, mending dibangbaluhan beuheungna ku batu panggilingan, tuluy balangkeun ka laut, ti batan matak nyasabkeun salah saurang ti ieu kaom anu lemah. 3 Jaga diri maraneh! Upama aya dulur boga dosa ka maraneh, pepelingan; lamun manehna kaduhungeun, kudu dihampura. 4 Malah najan sapoe tujuh kali dosa, tapi lamun tujuh kali ngarasa kaduhung, ku maneh kudu dihampura.” 5 Rasul-rasul mihatur, “Jungjunan, pasihan abdi-abdi iman kapercayaan.” 6 Waler Jungjunan, “Upama maraneh boga kapercayaan najan ngan sagede siki sasawi, tangtu bisa marentah ka ieu tangkal kondang: Maneh sing karabut, tuluy melak maneh di laut, tangtu diturut.” 7 “Upamakeun salah saurang ti maraneh boga bujang. Eta bujang kakara datang tas ngawuluku atawa tas ngangon pipiaraan. Pamohalan ku dununganana dititah buru-buru dahar? 8 Malah cek dununganana teh tangtu: Geura sadiakeun heula dahareun keur kami, ganti pakean, laladenan kami nepi ka beres dahar nginum, kakara maneh dahar. Lain kitu? 9 Jeung piraku dununganana nyebut nuhun ka eta bujangna pedah pamentana diturut! 10 Maraneh oge, ari tas lakon gawe anu diwajibkeun teh kudu ngarumasakeun kieu: Urang mah ukur abdi-abdi nu taya pangaji, darma ngalakonan timbalan.” 11 Dina perjalanan ka Yerusalem, Isa angkatna mapay wawatesan tanah Samaria jeung Galilea. 12 Barang sumping ka hiji desa, Anjeunna ditepungan ku sapuluh jelema lepra. Maranehna narangtung bae di nu rada jauh. 13 Tuluy arunjukan rada tarik, “Nun Isa, Guru abdi, mugi aya sih piwelas ka abdi sadaya!” 14 Isa neuteup ka maranehna, lajeng nimbalan, “Bral, tembongkeun awak maraneh ka imam!” Sabot maranehna laleumpang, dadak sakala jadi calageur, leprana leungit tanpa lebih. 15 Anu saurang, barang yakin yen manehna geus cageur; geuwat manehna balik deui bari muji sukur ka Pangeran, sorana ditarikkeun; 16 datang-datang teh, brek bae, manehna nyuuh kana sampean Isa bari pohara nganuhunkeun ka Anjeunna. Eta jelema teh urang Samaria. 17 Anjeunna nimbalan, “Lain geus calageur kabeh eta nu sapuluh urang teh? Mana anu salapan urang deui? 18 Naha maranehna henteu ka darieu deui pikeun muji sukur ka Pangeran? Na ngan ieu urang asing wungkul atuh?” 19 Geus kitu, nimbalan ka eta jelema, “Nangtung, geura balik, maneh geus salamet ku lantaran iman kapercayaan maneh.” 20 Ngawaler pertanyaan urang Parisi ngeunaan iraha-irahana pidatangeunana Karajaan Allah; saur Isa kieu, “Karajaan Allah datangna tanpa tanda-tanda lahiriah. 21 Ku jalma-jalma moal bisa disebutkeun: Ieu di dieu! Atawa itu di ditu! Sabab saenyana mah, Karajaan Allah teh aya di kalangan aranjeun.” 22 Saur-Na deui, ka murid-murid-Na, “Engke aya waktuna maraneh hayang nyaksian salah sahiji poe datang-Na Putra Manusa, tapi moal kalakon. 23 Engke bakal aya nu ngomong ka maraneh: Tuh Anjeunna teh di ditu! Atawa: Ieu Anjeunna teh! Kade, ulah kabengbat, ulah kabawakeun. 24 Sabab sakumaha kilat ngerelep ti tungtung langit ka tungtungna deui, nya kitu keneh Putra Manusa oge datang-Na teh. 25 Tapi samemeh eta, Anjeunna teh kudu nandangan sangsara heula jeung ditampik ku jelema-jelema jaman kiwari. 26 Datangna Putra Manusa teh dina jaman anu teu beda ti jaman Nabi Enoh. 27 Jelema-jelema teh gawena ngan dahar, nginum, nikah, jeung ditikahkeun nepi ka poean Nabi Enoh unggah kana kapal; tuluy der bae caahna datang sarta ngabinasakeun sakabeh jelema. 28 Oge cara kajadian keur jaman Elut: Jelema-jelema gawena dahar, nginum, jarual meuli, pulak-pelak, jeung ngaradegkeun. 29 Sanggeus Elut kaluar ti nagara Sadumu, breg bae, turun hujan seuneu jeung walirang ti langit sarta ngabinasakuen sakabeh jelema nu aya di dinya. 30 Nya kitu halna, dina poean Putra Manusa nganyatakeun Anjeun oge. 31 Dina poean eta, lamun keur aya di loteng paniisan, ulah turun ka jero imah pikeun nyokot nanaon heula. Kitu deui, anu keur araya di tegalan, ulah ka imah heula. 32 Sing eling, kumaha nasibna pamajikan Elut! 33 Sing saha anu ngabelaan nyawa, bakal kaleungitan nyawa. Sing saha anu kaleungitan nyawa, eta nu mawa rahayu. 34 Cek Kami ka maraneh: Dina peuting eta, mun aya duaan sare saranjang, nu saurang bakal dicandak, nu saurang deui ditinggalkeun. 35 Dua awewe keur ngagiling, nu saurang bakal dicandak, saurang deui ditinggalkeun. 36 Dua jelema keur di taregal, nu saurang bakal dicandak, saurang deui ditinggalkeun.” 37 Cek maranehna ka Anjeunna, “Di mana Jungjunan teh?” Waler-Na, “Di mana aya bangke, di dinya ngagulungna manuk-manuk anu bareuki bangke.”181 Geus kitu, Isa nyarioskeun hiji misil pikeun nandeskeun yen maranehna ulah bosen kana sembahyang. 2 Saur-Na, “Di hiji nagara aya hiji hakim anu teu sieun ku Allah jeung tara pisan ngahargaan batur. 3 Di dinya keneh, aya hiji randa anu sering datang ka eta hakim menta dibela perkarana urusan jeung lawan. 4 Geus sakitu lilana, pamentana teh, ku eta hakim ditolak bae. Tapi lila-lila, eta hakim teh ngomong dina hatena: ‘Najan aing teh teu sieun ku Allah jeung sangeuk ngahargaan batur, 5 tapi si randa teh nyusahkeun pisan; keun ku aing rek dimeunangkeun, supaya ulah terus bae datang deui, datang deui, bisi malik nyalahkeun aing.’ ” 6 Saur Jungjunan, “Pek eta omongan hakim anu lalim teh lenyepan! 7 Na Allah teh teu kersa ngabela umat pilihana-Na anu beurang peuting sasambat ka Anjeunna? Jeung memeh ngabela teh naha Anjeunna sok ngulur-ngulur waktu heula? 8 Cek Kami: Anjeunna mah moal tempo deui, tangtu ngabela ka maranehna. Najan kitu, lamun engke Putra Manusa datang, kira-kirana bakal manggihan iman kapercayaan di ieu dunya?” 9 Isa nyaurkeun deui hiji misil, ditujukeun ka jelema-jelema anu umangkeuh ibadah bari nyapirakeun batur, saur-Na, 10 “Aya dua jelema arasup ka Bait Allah rek sembahyang. Nu saurang, urang Parisi, nu saurang deui tukang cuke. 11 Ari urang Parisi dina hatena kieu sembahyangna: ‘Ya Allah, simkuring muji sukur ka Anjeun; jalaran simkuring mah, henteu sami sareng anu sanes, sanes rampog, sanes jelema kejem, sanes tukang jinah, sareng oge henteu sami sareng eta si tukang cuke. 12 Simkuring mah dua minggu sakali sok puasa, kawajiban mayar perpuluhan tina panghasilan dicumponan.’ 13 Ari tukang cuke tea, nangtungna oge nyingkurkeun maneh, jeung teu wani dangah; malah bari jeung neunggeulan dada, — sembahyangna teh — pokna: ‘Duh Gusti Pangeran, jisim abdi rumaos dosa, taya sanes mung nyuhunkeun sih piwelas-Na.’ 14 Cek Kami: Ieu tukang cuke mulangna teh geus jadi jelema anu kaetang bener ku Allah; ari nu saurang deui mah, henteu. Sabab saha-saha anu umangkeuh jeung luhur hate, bakal direndahkeun; saha-saha anu ngarendahkeun maneh, baris dijungjung.” 15 Ti dinya, loba anu dararatang marawa anakna anu laleutik keneh ka Isa, rek marenta dipangusapkeun. Ari ku murid-murid dicarekan. 16 Tapi saur Isa, ka maranehna, “Ingkeun eta barudak teh sina ka Kami, ulah dihalang-halang, sabab nya jelema-jelema anu kawas eta anu ngamilik Karajaan Allah teh. 17 Cek Kami: Saenya-enyana, saha-saha anu henteu narima Karajaan Allah sakumaha budak leutik, manehna moal bisa asup ka dinya.” 18 Aya hiji pamingpin, nanyakeun kieu ka Isa, “Nun Guru anu saestu, simkuring teh kudu kumaha, supaya tinemu sareng hirup anu langgeng?” 19 Waler Isa, “Naha Kami disebut saestu? Saurang ge teu aya anu saestu, kajaba ti Allah nyalira. 20 Tangtu anjeun ge uninga kana timbalan-timbalan Allah anu kieu: ‘Ulah jinah, ulah maehan, ulah maling, ulah ngucapkeun panyaksen palsu, jeung kudu hormat ka indung bapa.’ ” 21 Walonna, “Eta parantos dilakonan, ti ngongora.” 22 Jawabanana, ku Isa diwaler deui, “Aya keneh sarupa deui anu kudu dijalankeun: Jualan kabeh pangaboga, bagi-bagikeun ka nu mariskin; engke, tangtu bakal meunang harta sawarga; geus kitu, ka dieu deui, tuturkeun Kami.” 23 Dititah kitu teh, eta jelema mani melenguk, inget kana kakayaanana. 24 Ku Isa dipeleng bae, geus kitu Anjeunna sasauran, “Bangga pisan pikeun jelema nu loba duit mah rek asup ka Karajaan Allah teh. 25 Babari keneh onta nyeplos kana liang jarum, ti batan jelema beunghar asup ka Karajaan Allah.” 26 Anu ngadarenge eta kasaurana-Na ngaromong kieu, “Kitu galagatna mah, atuh saha nu bisa disalametkeun?” 27 Saur Isa, “Anu mustahil cek manusa, pikeun Allah mah bisa.” 28 Petrus mihatur, “Ieu abdi-abdi teh parantos cul sagala rupi sarta ngiring ka Jungjunan.” 29 Saur Isa, “Kieu cek Kami, saenya-enyana, saha-saha anu ku lantaran milih Karajaan Allah cul imah, cul pamajikan, cul dulur, cul kolot, jeung cul anak, 30 dina waktu ieu keneh sakur anu ditinggalkeun teh baris kaganti manglipet-lipet; jeung engke, dina jaman nu bakal datang, bakal ginanjar hirup nu langgeng.” 31 Murid-murid anu dua belas ku Isa dipanggil, terus kieu saur-Na, “Ayeuna urang ka Yerusalem. Sagala rupa perkara anu geus diserat ku nabi-nabi, tina hal Putra Manusa, tinangtu bukti. 32 Sabab Anjeunna bakal diselehkeun ka bangsa anu teu wawuh ka Allah, dihina-hina, dipoyok, diciduhan, 33 dikaniaya, sarta terus dipaehan ku maranehna; tapi dina poe nu katilu, tangtu Anjeunna teh hirup deui.” 34 Tapi murid-murid teh, kabeh oge, euweuh anu ngarti. Kasaurana-Na teh, hartina henteu katepi, maksudna henteu kasusud. 35 Sanggeus Anjeunna meh sumping ka kota Yeriko, aya nu lolong keur andiprek musapir di sisi jalan. 36 Ngadenge loba jelema ngasrek, manehna nanyakeun, “Aya naon?” 37 Dijawab, “Isa, urang Nasaret, ngalangkung.” 38 Tuluy manehna ngagero, “Nun Isa, Putra Daud, mugi aya piwelas ka abdi!” 39 Ku nu laleumpang panghareupna dicarek sina repeh. Tapi gegeroanana beuki tarik, “Nun Putra Daud, mugi aya piwelas ka abdi!” 40 Reg, Isa liren, nu lolong dipiwarang dicandak ka Anjeunna. Sanggeus dideuheuskeun ku Anjeunna dipariksa, 41 “Hayang dikumahakeun ku Kami teh?” Jawabna, “Nun Jungjunan, abdi teh hayang tiasa ningal!” 42 Saur Isa, “Heug, geura bisa nenjo. Maneh geus salamet lantaran boga iman!” 43 Sapada harita keneh, bray bae, panonna awas; terus milu ngiring ka Anjeunna bari ngamulyakeun ka Allah. Bala rea anu nyaraksian oge ragem maruji ka Allah.191 Isa lebet ka jero kota Yeriko, neraskeun perjalanan ngalangkungan eta kota. 2 Di eta kota aya hiji jelema beunghar, kapala tukang cuke, ngaranna Sakeus. 3 Manehna pohara hayangna nyaho kumaha jelemana anu jenengan Isa teh, tapi teu bisa lantaran kahalangan ku jalma rea; ma'lum manehna teh pendek. 4 Kitu nu matak manehna lumpat miheulaan nu rea, terekel naek kana tangkal kondang megat Isa, anu memang baris ka dinya ngalangkungna. 5 Di lebah dinya, Isa tanggah bari ngalahir, “Sakeus, turun! Poe ieu Kami arek nganjang ka maneh.” 6 Sakeus tuturubun, Isa ku manehna dimanggakeun bari semu anu bungah. 7 Tapi jalma rea gegelendeng, pokna, “Kumaha Anjeunna teh, bet kersa calik ka jelema anu doraka kitu!” 8 Tapi Sakeus terus unjukan bangun tatag, “Jungjunan, kagaduh abdi satengahna sumeja dihajatkeun ka nu mariskin. Sareng bilih bae di antawisna aya kekengingan tina meres batur, bade dipulangkeun opat kalieun.” 9 Ku Isa diwaler, “Poe ieu, rumah tangga ieu jelema geus meunang nugraha, da ieu oge putu Ibrahim keneh. 10 Sabab Putra Manusa teh datangna rek neang jeung nyalametkeun anu poekeun jalan.” 11 Ka sakur anu harita ngabarandungan Anjeunna, nya eta anu nyangka yen Karajaan Allah tereh ngawujud pedah Anjeunna geus deukeut ka Yerusalem, Anjeunna nyarioskeun hiji misil. 12 Saur-Na, “Aya hiji ningrat indit ka nagara jauh. Di dituna anjeunna teh rek dijenengkeun raja sarta sarengsena rek balik deui. 13 Memeh bral, anjeunna manggil heula sapuluh pagawena; tuluy maranehna teh dititipan duit, gedena sapuluh mina; pesenna: ‘Golangkeun ku maraneh nepi ka kami datang ti ditu.’ 14 Tapi eta ningrat teh, teu dipisuka ku sakumna warga nagara. Maranehna ngajurungan utusan sina nyusul sarta bebeja kieu: ‘Urang mah embung dirajaan ku eta jelema.’ 15 Sanggeus eta ningrat anu geus jeneng raja balik, pagawe-pagawe anu dititipan duitna dipanggil, rek nanyakeun kauntungan masing-masing. 16 Cek nu saurang: ‘Juragan, artos anu sa-mina teh parantos jadi sapuluh mina.’ 17 Cek dununganana: ‘Sukur, tandaning maneh hade gawe, suhud dina nyekel urusan leuleutikan. Ku sabab eta, ku kami dibere kawasa nyekel sapuluh kota.’ 18 Jol anu kadua, omongna: ‘Juragan, artos anu sa-mina teh parantos jadi lima mina.’ 19 Cek dununganana: ‘Maneh ayeuna dikawasakeun nyekel lima kota.’ 20 Jol pagawe nu katilu, omongna: ‘Juragan, artos kagungan anu sa-mina teh ieu kasanggakeun, kenging mumungkus dina saputangan; 21 da sieun ku juragan, margi terang juragan teh bengis, sareng resep nyandak teundeun batur, resep mupu pelak batur.’ 22 Cek dununganana: ‘Maneh pagawe jahat, ku kami baris ditindak satimpal jeung omongan maneh bieu. Ongkoh nyaho kami bengis, resep nyokot teundeun batur, resep mupu pelak batur. 23 Komo nyaho, naha eta duit kami ku maneh henteu menta dipanggolangkeun ku tukangna, supaya ari kami balik ku kami katampa reujeung batina?’ 24 Ti dinya, manehna marentah ka pagawe-pagawe sejenna: ‘Cokot ti ieu jelema, eta duit anu sa-mina teh; bikeun ka nu duitna geus jadi sapuluh mina.’ 25 Cek maranehna: ‘Juragan, kapan eta mah parantos kenging sapuluh mina.’ 26 Tembal dununganana: ‘Cek kami, anu geus aya beubeunanganana bakal dibere deui, tapi anu henteu beubeunangan mah, anu geus aya di manehna oge baris dicokot. 27 Saterusna, kabeh musuh-musuh kami anu henteu suka kami jadi rajana, jagragkeun kabeh ka dieu terus paehan di dieu hareupeun kami.’ ” 28 Sanggeus sasauran kitu, Isa angkat ti payun neraskeun perjalanan ka Yerusalem. 29 Deukeut kota Betpage jeung Betania anu pernahna di hiji gunung ngaran Gunung Jetun, Anjeunna miwarangan dua murid, 30 saur-Na, “Teruskeun ka kampung beh hareup. Engke, barang sup ka dinya bakal nenjo kalde keur dicangcang, ngora keneh can aya nu numpakan. Laan cangcangna, terus bawa ka dieu. 31 Mun aya nu ngageureuh-geureuh ku naon dileupaskeun, bejakeun bae rek dianggo ku Jungjunan.” 32 Bral nu duaan arindit, kaldena kapanggih cocog jeung nu disaurkeun tadi. 33 Sabot ngudar cangcangna, nu bogana nanyakeun naha dileupaskeun? 34 Dijawab, “Rek dianggo ku Jungjunan.” 35 Kalde disanggakeun ka Isa sarta geus beunang nilaman ku pakean maranehna. Ku Isa dititihan dibantuan ku maranehna. 36 Sabot kitu, jelema-jelema teh bur-bar ngalamparkeun jubahna di jalan. 37 Sanggeus deukeut ka Yerusalem, — di pupudunan Gunung Jetun — murid-murid anu ngariring mimiti galumbira jeung maruji ka Allah; sorana tarik, galumbira lantaran kaparengkeun narenjo mujijat-mujijat. 38 Cek maranehna, “Wilujeng Anjeunna, anu sumping jumeneng Raja kalayan jenengan Pangeran. Kerta santosa di sawarga, agung luhur nu di manggung!” 39 Sawatara urang Parisi anu milu jeung aleutan jalma rea mihatur ka Isa, “Eh, Guru cobi eta murid-murid Anjeun carek!” 40 Waler-Na, “Cek Kaula, lamun maranehna repeh, tah batu nu bakal surak teh.” 41 Sanggeus deukeut ka Yerusalem sarta geus katingalieun; Anjeunna sasauran semu ngalimba ngeunaan nasib eta, 42 “Tada teuing hadena, upama heug maneh poe ieu ngarasa yen maneh teh pohara mikabutuhna kasajahtraan. Hanjakal maneh teh lir meungpeunan mata! 43 Sabab pidatangeun mangsa baris dirurug musuh, dikepung ti unggal juru ditingker rapet nepi ka mojok. 44 Maneh katut sakumna rayat baris tumpur jadi lebu, rata saampar lemah. Eta teh bongan maneh keneh, embung malire keur waktu pitulung ti Pangeran tumiba.” 45 Ti dinya Isa lebet ka Bait Allah. Anu keur jarual meuli di dinya ku Anjeunna diusiran; 46 sarta kieu pilahir-Na, “Cek Kitab, Gedong Kami teh gedong paranti sembahyang. Tapi ku maraneh dijieun guha begal.” 47 Saterusna, saban-saban poe Anjeunna ngawuruk di Bait Allah. Ku imam-imam kapala, ku ahli-ahli Kitab, jeung ku pepentol-pepentol bangsa Israil terus diarah-arah bae rek ditelasan. 48 Tapi maranehna henteu manggih pijalaneun sabab rayat kabeh katarik sarta narurut ka Anjeunna.201 Dina hiji poe, waktu Isa ngawuruk jeung nyarioskeun Injil ka jalma rea di Bait Allah, torojol imam-imam kapala, ahli-ahli Kitab, jeung para kokolot nyalampeurkeun. 2 Terus maranehna teh nanya kieu, “Cik sebutkeun ka kaula, make hak naon Anjeun nyieun hal sarupa kitu, saha anu ngawasakeuna-Na?” 3 Waler Isa, “Kaula oge arek nanya ka aranjeun. Cik sebutkeun: 4 Ari pangbaptis Yahya ti sawarga atawa ti jelema?” 5 Aranjeunna nimbang-nimbang, “Disebutkeun ti sawarga, meureun dijawab-Na ku naon atuh teu dipercaya? 6 Disebutkeun ti jelema, bisa-bisa urang dirempug ku rayat dibaledogan ku batu. Sabab cek maranehna mah, Yahya teh nabi.” 7 Tungtungna, aranjeunna ngawalon teu terang bae ti mana eta pangbaptis Yahya teh. 8 Saur Isa ka aranjeunna, “Atuh Kaula oge moal nerangkeun make hak naon Kaula nyieun hal sarupa kitu.” 9 Geus kitu, Anjeunna nyarioskeun ieu misil ka jalma rea, saur-Na, “Aya nu muka kebon anggur, tuluy disewakeun ka sababaraha urang; geus kitu, manehna nyaba ka nagri sejen rada lila. 10 Dina musim panen, manehna ngajurungan pagawena ka nu nyararambut tanahna, sina nyokot hasil bagianana. Tapi jurungan teh, ku eta anu nyarambut dipahala, terus disina balik nyamos. 11 Ngajurungan saurang deui; tapi anu ieu oge dipahala, diera-era ku maranehna, terus sina balik nyamos. 12 Ngajurungan deui katilu kalina; tapi nya kitu keneh ditareunggeulan, terus dijongklokkeun ka luareun kebon. 13 Cek nu boga tanah: ‘Kumaha akal? Keun ayeuna mah anak nu ngan hiji-hijina sina ka ditu. Sugan ku anak aing mah sarieuneun.’ 14 Tapi barang nyaho yen ayeuna mah anakna pisan anu datang, nu nyarambut tanah teh buru-buru sakait pada batur: ‘Ayeuna mah ahli warisna pisan, urang paehan sakalian, urang rebut warisanana.’ 15 Tuluy anak nu boga tanah teh digusur ka luareun kebon, bek dipaehan. Cik, rek kumaha kira-kirana nu boga kebon teh ka eta jelema-jelema anu ngagarap tanahna? 16 Tangtu datang ngabinasakeun maranehna, ari kebon anggurna dipercayakeun ka nu sejen.” Anu ngabarandungan eta misil nempas, “Palias dugi ka kitu!” 17 Tapi ku Isa diteuteup, terus ngalahir, “Lamun kitu, naon atuh maksud ayat ieu anu ungelna: ‘Batu anu geus dipiceun ku tukang tembok geus dijieun batu juru?’ 18 Anu tibeubeut kana eta batu, tangtu remuk; nu katinggang, tangtu bubuk.” 19 Tuluy ahli-ahli Toret jeung imam-imam kapala neangan jalan rek nangkep Anjeunna harita keneh. Sabab karasaeun pisan yen anu ditujul dina misil Anjeunna teh, aranjeunna pisan. Tapi maranehna teh, teu barisaeun nanaon lantaran sieuneun ku rayat. 20 Ti harita ahli-ahli Kitab jeung imam-imam kapala teh teu weleh ngintip-ngintip Isa. Tuluy maranehna, nitahan mata-mata sina api-api anu niat hade pikeun mancing kalepatana-Na dina ngawaler pertanyaan-pertanyaan maranehna; ku jalan eta, Anjeunna bisa diselehkeun ka nu nyepeng kawasa jeung wewenang, nya eta gupernur. 21 Kieu cek mata-mata teh, “Guru, simkuring sadaya terang, sugri anu disaurkeun sareng diwurukkeun ku Anjeun teh leres. Tebih tina pupujieun, Anjeun ngajarkeun jalan Allah kalayan sajujurna pisan. 22 Kumaha, simkuring sadaya kenging mayar pajeg ka Prabu atanapi teu kenging?” 23 Tapi niat maranehna anu licik teh, ku Isa oge kauninga. Ku Anjeunna diwaler kieu, 24 “Cik mana duit dinarna, ka dieukeun. Gambar jeung ngaran saha dina ieu duit teh?” Tembalna, “Gambar sareng ngaran Prabu.” 25 Saur Isa ka maranehna, “Anu wajib disanggakeun ka Prabu, sanggakeun ka Prabu; anu wajib disanggakeun ka Allah, sanggakeun ka Allah.” 26 Diwaler kitu di hareupeun jalma rea, maranehna bati ngabetem jeung heran ku walerana-Na lantaran teu bisa mancing kalepatan Anjeunna. 27 Datang deui sababaraha urang Saduki ka Isa. Ieu golongan jelema-jelema anu teu percaya yen nu paraeh baris dihudangkeun deui. Maranehna nanya kieu ka Anjeunna, 28 “Guru, Nabi Musa ngadamel parentah kieu ka urang: Upama hiji lalaki maot ninggalkeun bojo, tapi teu boga anak; dulur eta lalaki kudu nikahan urut bojona, supaya nu geus maot teh boga turunan. 29 Di urang aya tujuh lalaki padudulur. Nu kahiji kawin ka hiji awewe; geletuk, manehna maot bari teu gaduh anak. 30 Urut bojona ditikah ku nu kadua; 31 teras ku nu katilu; kitu sareng kitu bae patuturut, tujuhanana oge maot patuturut bari teu gaduh anak. 32 Tungtungna, awewena oge maot. 33 Kumaha engke dina poe kiamat, saha pisalakieunnana teh, margi parantos ditikahan ku tujuhanana?” 34 Waler Isa, “Urang dunya mah, nikah jeung ditikahkeun. 35 Sabalikna, maranehna anu dianggap layak meunang ganjaran sawarga, — ana geus dihudangkeun deui ti alam maot — moal narikah jeung moal ditarikahkeun. 36 Sabab geus kawas malaikat-malaikat, tur jaradi putra-putra Allah lantaran geus dihudangkeun deui tea. 37 Hal hudangna deui nu geus paraeh, Nabi Musa geus nerangkeun dina ayat anu ngeunaan rungkun cucuk tea; waktu Pangeran nyebatkeun Anjeun Allah nu disembah ku Ibrahim, Allah nu disembah ku Isak, jeung Allah nu disembah ku Yakub. 38 Anjeunna lain Allah nu disembah ku jelema-jelema nu paraeh, tapi Allah nu disembah ku jelema-jelema anu harirup; da kabeh jelema teh, hirupna pikeun Mantenna.” 39 Waleran Anjeunna kitu disambut ku sawatara ahli Kitab, pokna, “Guru, tepat eta waleran teh!” 40 Saterusna, aranjeunna teu waranieun deui nanya kitu-kieu ka Isa. 41 Tapi Isa nyarios kieu ka aranjeunna, “Ku naon jelema-jelema nyarebut yen Al Masih teh Putra Daud? 42 Kapan Daud ku anjeun dina kitab Zabur ngangkenna kieu: Pangeran geus nimbalan ka Jungjunan kaula: Geura calik katuhueun Kami, 43 nepi ka kabeh musuh-musuh Hidep, ku Kami dijadikeun jojodog suku Hidep. 44 Ka Anjeunna, Daud teh nyebatna Jungjunan; jadi, kumaha bisana jadi putra ongkoh?” 45 Waktu jalma rea ngabarandungan keneh kasaurana-Na, Anjeunna nyarios ka murid-murid-Na, saur-Na, 46 “Sing waspada ka ahli-ahli Kitab; maranehna osok jalan-jalan mamake jubah panjang, malar dihormat di pasar-pasar; di tempat ibadat diukna di tempat anu terhormat, nya kitu deui dina perjamuan-perjamuan. 47 Maranehna sok ngaleglegan kahirupan randa-randa jeung macikeuh ku doa-doa panjang. Maranehna pinasti dihukumna leuwih beurat.”211 Waktu Isa ningali anu keur ngarasupkeun duit kana kotak persembahan, loba anu baleunghar, marerena teh galede. 2 Katingali deui aya randa miskin, ngasupkeun rupiaan dua siki kana eta kotak. 3 Anjeunna ngalahir, “Cek Kami: Eta randa merena leuwih gede ti batan nu sejen. 4 Nu sejen mah, marerena teh, awahing ku kaleuwihan teuing duit; ari eta randa mah, mere sakitu teh, awahing ku teu boga; malah eta anu dibaktikeun teh duit balanjana anu ngan sakitu- kituna.” 5 Aya sababaraha jelema anu maruji kaalusan Bait Allah, helok ku wangunana anu dihias ku batu-batu anu arendah jeung rea-rea deui barang pangbakti. Isa ngalahir, saur-Na, 6 “Eta kabeh, anu katembong ayeuna, baris datang kana mangsana burak-barik diruntuhkeun, nepi ka moal aya batu hiji-hiji acan anu diantep nyusun patumpang.” 7 Murid-murid tumaros ka Anjeunna, pokna, “Iraha bakal kajadianana, Jungjunan? Sareng upami mangsana datang, kumaha galagatna?” 8 Waler-Na, “Maraneh sing caringcing, supaya teu kabawa ku sakaba-kaba. Sabab bakal loba jelema anu mamake ngaran Kami, ngaku-ngaku: Kami Al Masih teh. Atawa ngaromong: Geus tereh ninggang kana ugana! Peupeujeuh maraneh ulah kabengbat. 9 Jeung lamun ngadenge peperangan jeung huru-hara, maraneh teu kudu reuwas-reuwas. Eta kabeh pasti kajadian ti samemehna keneh, tapi eta teh lain hartina geus tereh ninggang kana waktu panungtungan.” 10 Saur-Na deui, “Pidatangeun jaman bangsa ngalawan bangsa, karajaan-karajaan ngalawan karajaan. 11 Jeung bakal aya lini anu hebat; kitu deui pagebug jeung paceklik di mana mendi; kitu deui kajadian-kajadian anu matak ketir jeung galagat-galagat di langit anu pohara pikasieuneunana. 12 Tapi memeh eta kabeh kajadian, maraneh mah geus ditangkep manten jeung dikaniaya, digusur ka tempat-tempat ibadah jeung ka panjara-panjara, diserenkeun ka raja-raja, jeung ka nu karawasa ku lantaran percaya ka Kami. 13 Maraneh teh kudu ngalakonan kitu, supaya bisa jaradi saksi Kami. 14 Ku sabab eta sing teger hate, ulah bingung-bingung mikiran kudu kumaha nya ngomong ngabela diri. 15 Sabab Kami pribadi nu baris mere piomongeun kalawan perceka, nepi ka lawan-lawan maraneh moal mampuh ngalawan atawa ngabantah. 16 Jaba ti kitu, maraneh ge bakal diserenkeun ku kolot sorangan, dulur sorangan, kaum kulawarga, jeung sobat-sobat. Malah mah, ti antara maraneh teh aya sababaraha urang anu bakal nepi ka dipaehan. 17 Jelema kabeh bakal mikaijid ka maraneh ku sabab percaya ka Kami. 18 Najan kitu, buuk maraneh salambar ge moal aya nu leungit tina sirah. 19 Asal maraneh kuat nandanganana, geus pasti hirup.” 20 “Baris datang mangsana, Yerusalem dikepung ku musuh. Dina geus kituna maraneh kudu nyaho, yen eta teh ciciren geus tereh kana rugrugna. 21 Dina waktu eta, jelema-jelema nu marangkuk di Yudea kudu kabur ka pasir-pasir, urang kotana kudu ngungsi, urang desana ulah ka kota. 22 Sabab nya harita pisan datangna wawales ka ieu kota, sagala nu kasebut dina kitab nya harita kabuktianana teh. 23 Tada teuing balangsakna ibu-ibu anu harita keur kakandungan atawa keur nyarusuan! Sabab sakuliah nagara, pinuh ku kasangsaraan anu pohara hebatna sarta hukuman geus tumiba ka ieu bangsa. 24 Maranehna baris tiwas dihakan pedang sarta jadi tawanan sagala bangsa. Kota Yerusalem bakal dilaleyek ku bangsa-bangsa anu teu wawuh ka Allah, lilana nepi ka datang dawuh-Na.” 25 “Jeung bakal aya galagat-galagat anu tembong dina panonpoe, dina bulan, dina bentang-bentang. Bangsa-bangsa di sakuliah tonggong bumi bakal ngarasa sieun bari samar polah ku kaayaan laut anu ngamuk tingjelegur. 26 Jelema-jelema lebur kabeh pangacianana, awahing ku sieun nyanghareupan kajadian-kajadian anu tumiba ka ieu bumi sabab kakuatan-kakuatan langit genjlong. 27 Nya harita, jelema-jelema teh bakal narenjo Putra Manusa sumping dina mega, kawasa tur mulya. 28 Dina geus kituna, maraneh sing gede hate, ulah ngaheruk sabab geus tereh salamet.” 29 Geus kitu, Anjeunna nyarios deui nganggo misil, saur-Na, “Pek, tengetkeun tangkal kondang atawa tangkal naon bae: 30 Lamun geus bijilan sirung, eta teh tandaning geus tereh usum halodo. 31 Kitu deui, upama maraneh narenjo eta kajadian-kajadian, kudu nyaho yen Karajaan Allah tereh ngawujud. 32 Cek Kami: Saenyana, ieu umat anu kiwari bakal ngalaman eta sakabeh kajadian. 33 Langit jeung bumi bakal euweuh, tapi ucap Kami mah moal datang ka euweuh.” 34 “Jaga diri sing ati-ati, hate ulah kabita ku senang-senang jeung mabok-mabok; ulah haben bae mikiran kapentingan lahir, supaya ulah kaberedeg jeung kajiret ku datangna poean Pangeran. 35 Sabab eta poe teh, narajang ka sapangeusi dunya. 36 Kudu sayaga sapapanjangna dibarung neneda, supaya maraneh boga kakuatan bisa luput tina eta kajadian-kajadian, malar bisa madep ka payuneun Putra Manusa.” 37 Beurangna, Isa ngawuruk di Bait Allah, peutingna ka luar kota, ngawengi di gunung anu ngaran Gunung Jetun. 38 Isukna, jelema-jelema dararatang deui ka Anjeunna seja ngadarengekeun piwuruk-Na di Bait Allah.221 Pesta anu disebutna “Pesta Paska” geus tereh datang. Jalma-jalma teh, dalaharna ngan ukur roti anu teu diragian. 2 Imam-imam kapala jeung ahli-ahli Kitab nareangan akal pikeun maehan Isa, tapi sarieuneun ku jalma rea. 3 Sup, Iblis nyurup ka hiji murid ti anu dua belas anu ngaran Yudas Iskariot. 4 Ki Yudas terus nepungan imam-imam kapala jeung kapala pangawal Bait Allah, mere akal petana nangkep Isa kalawan lantip nepi ka bisa diserenkeun ka aranjeunna. 5 Aranjeunna gumbira sarta geus mupakat yen ki Yudas rek dibere duit saanu. 6 Ki Yudas satuju sarta ti wates harita, manehna terus ngintip wanci nu mustari rek nyerenkeun Isa bari ulah kanyahoan ku jalma rea. 7 Hari raya Roti Tanpa Ragi tea geus mimiti, domba korban Paska kudu dipeuncit. 8 Petrus jeung Yahya ku Isa dipiwarang sasadiaan, saur-Na, “Geura indit nyadiakeun kaperluan urang ngarayakeun Paska.” 9 Maranehna mihatur, “Di mana bade ngersakeun teh?” 10 Waler-Na, “Di kota. Engke, barang sup ka kota, maraneh bakal panggih jeung lalaki anu mawa kendi dieusi cai. Tuturkeun ka imah nu mana asupna. 11 Ka nu boga imah bejakeun kieu: Guru simkuring mariksakeun, mana kamar keur Kami dahar Paska jeung murid-murid? 12 Maraneh tangtu dibawa ka hiji kamar di loteng, lega sarta cukup paparabotanana. Sadiakeun ku maraneh di dinya.” 13 Bral, Petrus jeung Yahya arindit sarta kapanggih anu disaurkeun ku Isa teh, tuluy bae nyayagikeun. 14 Sanggeus cunduk kana waktu, Isa calik, tuang jeung rasul-rasul-Na. 15 Saur-Na, “Geus meunang hayang pisan Kami ngarayakeun Paska bareng jeung maraneh teh, samemeh Kami sangsara. 16 Sabab sabalakana mah, Kami teh moal kungsi ngarayakeun deui nepi ka mangsana deui engke di Karajaan Allah.” 17 Anjeunna nyandak lumur, ngucap sukur, pok deui sasauran, “Heh ieu tampanan, bagikeun ka sarerea. 18 Sabab cek Kami, ti wates ieu Kami moal nginum-nginum deui cai buah anggur, nepi ka ngawujudna Karajaan Allah.” 19 Geus kitu, Anjeunna nyandak roti, muji sukur, disemplekan, sarta dipaparinkeun ka murid-murid, saur-Na, “Ieu teh awak Kami anu dibikeun ka maraneh. Pek, lalampahkeun pikeun tanda mieling ka Kami.” 20 Sanggeus tuang Anjeunna nyandak lumur, tuluy sasauran deui, “Ieu lumur eusina perjangjian anyar ku karana getih Kami anu dikucurkeun pikeun maraneh. 21 Tapi di dieu, anu bareng ngariung ieu meja jeung Kami, aya nu boga leungeun hasud anu niat nyerenkeun Kami. 22 Putra Manusa memang geus pasti kudu iang, tapi estu cilaka jelema anu ngalantarankeun Kami diselehkeun!” 23 Murid-murid recok silih tanya saha anu kitu teh. 24 Ahirna, maranehna jadi cekcok marebutkeun saha nu unggul. 25 Ku Isa diwawadian, saur-Na, “Ari di bangsa-bangsa, raja-raja teh marentah ka rayatna, anu nyarekel kawasa disebutna pelindung rayat. 26 Maraneh mah ulah kitu. Anu dipikolot di maraneh mah malah kudu daek jadi pangngorana, anu jadi pamingpin kudu daek jadi juru laden. 27 Cik antara nu dilaladenan dahar jeung anu ngalaladenanana luhur mana? Luhur anu dilaladenan. Tapi kapan Kami oge di maraneh teh pelayan. 28 Maraneh salawasna babarengan jeung Kami, sajeroning Kami nyorang sagala cocoba. 29 Sarta Kami geus nangtukeun hak-hak Karajaan pikeun maraneh, nya eta hak anu geus dipaparinkeun ka Kami ku Ama. 30 Jadi, maraneh boga hak dahar nginum sameja jeung Kami di jero eta Karajaan. Jaba ti eta, maraneh ge dibere kalungguhan pikeun nerapkeun hukum ka dua belas kaom Israil. 31 Simon, Simon! Tuh Iblis geus ngincer ka maneh, rek ditapikeun kawas ka gandum. 32 Tapi maneh ku Kami geus dipangnedakeun, supaya ulah nepi ka pecat iman. Di mana geus tobat, maneh wajib mere sumanget ka pada batur.” 33 Jawab Petrus, “Jungjunan, abdi rido dipanjara atanapi kedah paeh babarengan sareng Jungjunan!” 34 Tapi saur Isa, “Cek Kami: Petrus, peuting ieu memeh hayam kongkorongok, maneh geus tilu kali mungkir, nya eta nyebutkeun teu wawuh ka Kami.” 35 Saur-Na deui ka sarerea, “Waktu maraneh ku Kami diutus bari teu meunang mawa rajut duit, bekel, jeung tarumpah, kumaha ngarasa aya kakurang?” 36 Diwangsul, “Teu pisan-pisan.” Saur-Na deui, “Tapi ayeuna mah ari boga, bawa rajut duit teh, kitu deui bekel sejenna. Pedang oge, lamun euweuh, jual bae jubah beulikeun pedang. 37 Sabab masing nyaho, yen ayat Kitab Suci ngeunaan diri Kami tereh bukti, unina: Anjeunna geus disaruakeun jeung jelema doraka. Kabeh anu geus ditulis ngeunaan diri Kami, ayeuna geus ngamimitian.” 38 Maranehna ngawangsul, “Jungjunan, kaleresan ieu aya pedang dua.” Waler-Na, “Cukup.” 39 Geus kitu, Anjeunna angkat ka luar kota kawas sasari, nya eta ngajugjug Gunung Jetun sarta diiring ku murid-murid-Na. 40 Sasumpingna ka ditu Anjeunna sasauran, “Maraneh kudu sembahyang supaya ulah beunang ku dodoja.” 41 Geus sasauran kitu, Anjeunna mencilkeun anjeun jauhna kira-kira sapamaledog; tuluy bruk nyuuh bari sasambat, 42 “Duh Ama, manawi kenging mah, candak ieu lumur kasangsaraan teh ti abdi; Sanaos kitu, ulah numutkeun panuhun abdi, nanging pangersa Ama nu kedah laksana.” 43 Ti dinya, aya malaikat ti langit nembongan ka Anjeunna pikeun maparin sumanget. 44 Anjeunna teh keur katarajang kasieun anu pohara; sasambat-Na beuki husu. Cikaringet-Na lir tetesan-tetesan getih, nyakclakan kana taneuh. 45 Tamat ngadu'a, lajeng cengkat nyampeurkeun murid-murid. Maranehna teh kasampak keur sarare teu kawawa ku nalangsa. 46 Ku Anjeunna disauran, “Naha sarare? Harudang! Heg sarembahyang, supaya ulah beunang ku dodoja.” 47 Sabot sasauran keneh, breg bae daratang ka Anjeunna jelema loba pisan. Di antarana, aya Yudas Iskariot, — murid ti antara anu dua belas — anu leumpangna teh pangheulana. Manehna nyampeurkeun ka Isa arek ngarangkul. 48 Saur Isa ka manehna, “Yudas, maneh nyerenkeun Putra Manusa teh ku ngarangkul?” 49 Ari murid-murid aya kajadian kitu teh hohoak, pokna, “Jungjunan, kumaha urang sabetan bae ku pedang?” 50 Nu saurang mah geus keplas manten nyabet bujangna Imam Agung, keuna kana ceulina nepi ka rampung. 51 Tapi saur Isa, “Geus, cukup!” Daun ceuli nu rampung teh ku Anjeunna diterapkeun nepi ka jadi walagri deui. 52 Saur-Na ka imam-imam kapala, kapala pangawal jeung ka para kokolot, “Na Kami teh rampog nepi ka dibawakeun pedang jeung pepentung? 53 Ongkoh unggal poe Kami aya jeung maraneh di jero Bait Allah, naha henteu ditangkep di dinya bae? Heug, memang ieu teh kasempetan maraneh sarta hakna kawasa gelap tea.” 54 Isa geus ditangkep, dibawa ti dinya, digiring ka bumi Imam Agung. Petrus nuturkeun ti kajauhan. 55 Di tengah buruan bumi aya anu keur mirunan diparake siduru, Petrus milu siduru. 56 Katenjoeun ku hiji gandek awewe, sanggeus neges-neges pok manehna ngomong, “Tah ieu ge baturna itu.” 57 Ku Petrus dipungkir, “Lain, wawuh ge henteu ka dinya teh!” 58 Teu lila aya deui anu ngomong, pokna, “Maneh ge sarombongan jeung itu!” Petrus mungkir deui, “Lain, lain!” 59 Heuleut sajam, pok deui bae, aya nu ngomong, tandes pisan pokna, “Sidik ieu jelema teh baturna itu, urang Galilea keneh!” 60 Tapi cek Petrus, “Lain, kuring mah teu nyaho-nyaho!” Harita keneh kadenge hayam kongkorongok. 61 Isa ngareret ka Petrus. Ras Petrus inget kana kasauran Anjeunna: “Memeh hayam kongkorongok peuting ieu, maneh geus tilu kali mungkir, nyebut teu wawuh ka Kami.” 62 Leos bae, manehna indit bari ceurik, awahing ku nalangsa. 63 Ari Isa ku anu narahan teh diparoyok jeung disiksa. 64 Raray-Na dirungkupan tuluy ditanya, “Sebut, saha ieu anu neunggeul?” 65 Rea-rea deui omongan-omongan biadab anu ditujukeun ka Anjeunna. 66 Sanggeus bray beurang, para kokolot bangsa Yahudi, imam-imam kapala, jeung ahli-ahli Kitab ngayakeun rundingan. Geus kitu, Isa ku aranjeunna dijagragkeun ka Mahkamah Agama. 67 Cek aranjeunna, “Lamun enya maneh Al Masih, sebutkeun!” Waler Isa, “Disebutkeun oge aranjeun moal percaya. 68 Kitu deui, lamun Kaula aya pertanyaan ku aranjeun moal diwalon. 69 Mimiti ayeuna Putra Manusa teh geus jumeneng di tengeneun Allah Nu Mahakawasa.” 70 Cek aranjeunna, ragem, “Jadi, maneh teh Anak Allah?” Waler-Na, “Tah, cek aranjeun keneh Kaula teh Putra Allah.” 71 Cek aranjeunna, “Naon gunana deui saksi? Terang-terangan ku Manehna sorangan geus diaku.”231 Sidangna terus dibubarkeun, Isa dihadepkeun ka Pilatus. 2 Ku aranjeunna didakwakeun, “Ieu Jalmi parantos katalungtik nyasabkeun ka bangsa simkuring sareng ngalarang mayar pajeg ka Prabu; jabi ti eta, ngaku-ngaku Al Masih anu hartosna Raja.” 3 Anjeunna ku Pilatus dipariksa, “Jadi, Maneh teh Raja urang Yahudi?” Waler-Na, “Leres, sakumaha kasauran anjeun.” 4 Saur Pilatus ka imam-imam kapala jeung ka jalma rea, “Cek kami: Ieu Jelema henteu salah naon-naon.” 5 Tapi maranehna beuki heuras, “Eta Jelema ngasut rayat di sakuliah Yudea ku ajaran-ajarana-Na. Ngawitanana di Galilea, ayeuna nepi ka dieu.” 6 Pilatus mariksakeun na enya ieu Jelema urang Galilea? 7 Barang kauninga yen Isa penduduk wilayah cepengan Raja Herodes, tuluy dikintunkeun ka eta raja, anu kabeneran keur aya di Yerusalem. 8 Atuh kacida bingahna, waktu Raja Herodes ningali Isa teh. Sabab hoyongna tepang teh, geus lila; da geus sering ngadangu hal Anjeunna jeung hoyong ningali carana Isa ngadamel mujijat. 9 Loba pisan papariksana ka Isa teh, tapi hiji ge taya anu diwaler. 10 Sajeroning kitu, imam-imam kapala jeung ahli-ahli Kitab maju ngadakwa ka Anjeunna beurat pisan. 11 Geus kitu mah, Raja Herodes sabaladna mimiti nganistakeun ka Anjeunna ku rupa-rupa pamoyok. Anjeunna dianggoanan jubah kaagungan, terus dikintun deui ka Pilatus. 12 Ti semet poe eta, Raja Herodes jeung Pilatus jadi mimitran; ari tadina mah, aranjeunna teh, mumusuhan. 13 Imam-imam kapala, para pepentol, jeung rayatna ku Pilatus dipiwarang kumpul. 14 Kieu saurna, “Ieu Jelema ku maraneh dibawa ka kami, didakwa nyasabkeun rayat. Ku maraneh geus kasaksian yen ku kami geus dipariksa. Kasalahan-kasalahan anu ku maraneh ditudingkeun ka diri-Na teu kapanggih buktina. 15 Ku Raja Herodes oge henteu, kitu nu matak dipulangkeun deui ka kami. Sarupa ge euweuh kasalahana-Na anu manjing kana hukum pati. 16 Ku sabab eta, ku kami ngan arek dirangket wungkul, tuluy dibebaskeun.” 17 — Memang anjeunna kagungan wewenang ngabebaskeun salah sahiji sakitan dina unggal-unggal hari raya — 18 Tapi nu ngadarakwa, bareng tingsaroak, “Singkirkeun! Barabas leupaskeun!” 19 Barabas teh, dipanjarana, lantaran nyieun huru-hara jeung maehan. 20 Pilatus keukeuh, sasauranana heuras ku bawaning hoyong ngabebaskeun Isa. 21 Tapi ku maranehna dibales ku sosoak, “Gantung! Gantung eta Jelema teh!” 22 Pilatus ngalahir deui katilu kalina, “Sebutkeun naon kasalahana-Na! Ku kami teu kapanggih dosa-Na nu satimpal jeung hukuman pati. Eta sababna, pangna Manehna ku kami ngan rek dirangket wungkul sarta tuluy dibebaskeun.” 23 Tapi maranehna, sosoakna, beuki tarik; keukeuh maksa supaya Anjeunna dihukum salib sarta ahirna mah, hasil. 24 Pilatus ngadamel putusan ngabulkeun pamenta maranehna. 25 Sakitan anu geus nyieun huru-hara jeung maehan tea dibebaskeun sakumaha pamenta maranehna; ari Isa diserenkeun kumaha karep maranehna bae. 26 Waktu maranehna ngagiring Isa, aya hiji jelema urang Kirena anu kakara datang ti luar kota, ngaran Simon. Manehna teh dipaksa dititah manggul salib pungkureun Isa. 27 Loba pisan anu marilu nganteur, kaasup ibu-ibu anu sapapanjang jalan nyaleungceurikan Anjeunna. 28 Isa sasauran ka maranehna bari ngareret, “Ulah nyaleungceurikan Kami, ibu-ibu Yerusalem! Mending nyeungceurikan diri jeung anak sorangan. 29 Sabab pidatangeun mangsa jelema-jelema teh nganggap untung ka awewe gabug, anu teu kungsi kakandungan, teu kungsi nyusuan anak. 30 Harita jelema-jelema bakal sasambat: Duh gunung-gunung geura gugur, kami tindihan; duh pasir-pasir, kami urugan! 31 Sabab upama tangkal kai nu hirup nepi ka dituar ku maranehna, komo deui tangkal nu geus garing!” 32 Harita teh, aya duaan deui penjahat anu rek dihukum pati bareng jeung Isa. 33 Sanggeus narepi ka hiji tempat nu disebut Gulguta (hartina: Tempat Tangkorek), Isa terus disalib bareng jeung penjahat anu dua tea, nu digantungna teh di kenca jeung katuhueuna-Na. 34 Sabot disalib Isa sasambat, “Nun Ama, mugi dihapunten ieu jalmi-jalmi, margi kieuna teh lantaran maranehna teu terang.” Geus kitu, anggoan Anjeunna ku maranehna dilotre terus dibagikeun. 35 Jalma-jalma milu ngadareugdeug. Pamingpin-pamingpin maroyok ka Anjeunna, pokna, “Ieu Jelema purah nulung batur teh. Keun ayeuna sina nulungan diri-Na sorangan, mun enya mah manehna Al Masih anu kamanah ku Allah!” 36 Serdadu-serdadu oge milu maroyok bari ngasongkeun anggur haseum ka Anjeunna, 37 pokna, “Lamun enya Maneh raja urang Yahudi, cik tulungan diri sorangan!” 38 Ari di luhureun mastaka-Na aya tulisan, unina: “Ieu raja urang Yahudi.” 39 Penjahat anu saurang anu pada-pada digantung oge milu ngajejeleh ka Anjeunna, pokna, “Maneh teh lain Al Masih tea? Coba atuh tulungan diri sorangan jeung kami deuih!” 40 Tapi manehna diwawadian ku anu saurang deui, pokna, “Na ari maneh teu sieun ka Anjeunna, teu sieun ka Allah, padahal sarua papada keur dihukum? 41 Urang mah pantes dihukum oge, satimpal jeung kasalahan, ari Eta mah euweuh pisan dosa-Na!” 42 Pok unjukan ka Isa, “Nun Isa, sing emut ka abdi upami parantos jeneng Raja.” 43 Saur Isa, “Cek Kami, poe ieu keneh maneh bakal bareng jeung Kami di Pirdus.” 44 Poe eta keneh, kira-kira pukul dua belas, — di sakabeh tempat, ngadak-ngadak reup poek; malah mah, poekna teh, nepi ka pukul tilu — 45 panonpoe teh jiga nu ilang caangna; dibarung ku soehna reregan Bait Allah tea, nu bedah jadi dua. 46 Isa ngagero bedas, saur-Na, “Nun Ama, Simabdi masrahkeun nyawa ka panangan Ama.” Tuluy, sanggeusna sasauran kitu, Anjeunna masrahkeun nyawa-Na. 47 Komandan pasukan nu nyaksian eta kajadian, tuluy ngamulyakeun Allah, pokna, “Tetela, ieu Jelema teh, jelema bener!” 48 Jelema-jelema anu eukeur ngadareugdeug, — barang aya kajadian kitu — kabeh ngolesed, terus baralik bari narepakan dada. 49 Sakur anu enya-enya wawuh ka Isa, kitu deui para wanita anu marilu ka Anjeunna ti Galilea, narangtung keneh di dinya, ngawaskeun ti kajauhan. 50 Aya hiji jelema nu ngarana Yusup; anjeunna teh anggota Majelis Agung; jalmana, hade jeung bener. 51 Anjeunna mah, teu satuju kana putusan jeung tindakan Majelis Agung teh. Anjeunna teh bibit-buitna ti Arimatea, salah sahiji kota di tanah Yahudi. Anjeunna oge kaasup jalmi anu ngadago-dago ngadegna Karajaan Allah. 52 Anjeunna ngadeuheus ka Pilatus, nyuhunkeun layon Isa. 53 Geus kitu, layon-Na, ku anjeunna diturunkeun, dibungkus ku lawon bodas, terus dikurebkeun dina hiji guha anu anyar beunang ngabobok dina gunung cadas. 54 Poe eta teh poe panyadiaan, piisukaneun poe Sabat. 55 Para wanita, anu harita marilu ka Isa ti Galilea, oge marilu ka tempat-Na dikurebkeun, ngawaskeun carana Anjeunna dikurebkeun. 56 Sanggeus marulang, maranehna nyadiakeun rampe jeung minyak emur. Poe Sabatna, maranehna rareureuh heula, sakumaha nu geus diparentahkeun ku hukum Toret.241 Rebun-rebun keneh, dina poe kahiji tina minggu eta, para wanita geus arindit ka pajaratan bari marawa rampe jeung minyak seungit beunang nyadiakeun mangkukna tea. 2 Barang geus tepi, kasampak batu tutup guha pajaratan teh geus ngagoler. 3 Tuluy maranehna teh, sup ka jero, tapi layon Isa teu aya. 4 Sabot tingharuleng, ujug-ujug, breh bae aya anu narangtung duaan deukeut maranehna; papakeanana ngagebur cahayaan. 5 Maranehna mareungpeunan beungeut bawaning ku sieun, tapi anu duaan teh ngajak ngomong, “Anjeunna teh hirup, naha diteang ka enggon anu paraeh? 6 Teu aya di dieu Anjeunna mah, geus gugah. Sing inget ka dawuhana-Na keur basa di Galilea tea. 10:33-34, Luk. 9:22, 18:31-33* 7 Kapan saur-Na: Putra Manusa teh geus mistina diselehkeun ka jelema-jelema doraka terus disalib, tapi tangtu gugah deui dina poe katiluna.” 8 Ras bae, maranehna, inget deui kana dawuhan Anjeunna tea. 9 Samulangna ti pajaratan, hal eta, ku maranehna dicaritakeun ka murid-murid anu sabelas; kitu deui, ka duduluran-duduluran sejenna. 10 Eta wanita-wanita teh, — nya eta Maryam Magdalena, Yohana, Maryam ibu Yakobus, jeung anu sejen-sejenna anu ngabarengan — pada nyaritakeun hal eta ka rasul-rasul tea. 11 Tapi caritaanana dianggap omong kosong bae, teu dipercaya. 12 Ngan Petrus anu buru-buru lumpat muru ka pajaratan. Barang manehna ngalongok ka jero guha pajaratan, ngan nenjo boeh bae ngalumbuk. Manehna teh, leos indit deui bari tumanya di jero hatena, aya naon kira-kirana. 13 Poe eta keneh, aya dua murid Isa anu keur laleumpang ka hiji kampung ngaranna kampung Emaus. Jauhna ti Yerusalem kira-kira tujuh pal. 14 Bari leumpang nyaritakeun sagala anu anyar kajadian. 15 Sabot gunem catur tukeur pikiran, jol bae Isa nyaketan maranehna, terus angkat bareng jeung maranehna. 16 Tapi panon maranehna kawas anu kalampudan, nepi ka teu warawuh ka Anjeunna. 17 Saur Isa, “Keur gunem catur naon?” Maranehna ngarandeg semu nu heran. 18 Pok, nu ngaranna Kleopas, ngajawab, “Naha Anjeun teh jalmi ngumbara di Yerusalem, nepi ka teu terang kana kajadian anu sakitu haneutna keneh?” 19 Saur Isa, “Naon tea?” Jawabna, “Eta, perkara Isa, urang Nasaret tea, nu kagungan daya kakuatan dina kasauran jeung dina tindakan di payuneun Allah jeung di kalangan bangsa kuring. 20 Tapi ditangkep ku imam-imam kapala jeung ku pepentol-pepentol bangsa kuring, tuluy Anjeunna diserenkeun pikeun dihukum pati, nya eta disalib tea. 21 Tadina, pohara diharepna ku kuring sarerea, diharep bakal ngabebaskeun bangsa Israil. Kajadianana teh, tilu poe ka tukang. 22 Geus kitu, meunang deui beja anu pikareuwaseun pisan ti babaturan wanita, anu rebun-rebun keneh tas ngalongok pajaratan. 23 Cek maranehna: Layon Anjeunna teh teu aya. Maranehna nerangkeun nenjo malaikat-malaikat anu nyaurkeun, yen Anjeunna geus gugah hirup deui. 24 Terus disidikkeun ku babaturan ka pajaratan, enya Anjeunna geus teu aya.” 25 Saur Isa, “Bodo maraneh, pikiran maraneh teh kuled, nepi ka teu percaya kana sagala kasauran nabi-nabi! 26 Ari Al Masih teh naha lain geus mistina nandangan eta sakabeh, geusan jalan kana kamulyaana-Na?” 27 Ti dinya, ku Anjeunna diterangkeun ka maranehna naon-naon anu geus dituliskeun dina Kitab Suci, mimiti ti kitab-kitab Musa nepi ka kitab-kitab paranabi. 28 Sanggeus deukeut ka kampung anu dijugjug, Anjeunna kawas anu rek lajeng. 29 Tapi ku maranehna dikeukeuhan diajak sindang, pokna, “Ngarereb heula di kuring, geus burit, sakeudeung deui ge panonpoe surup.” Terus Anjeunna sindang ka maranehna. 30 Waktu tuang ngariung jeung maranehna, Anjeunna nyandak roti, muji sukur, nyemplekan roti, terus disodorkeun ka maranehna. 31 Geus kitu, kakara panon maranehna teges, wawuh deui ka Anjeunna, tapi Anjeunna terus ngaleungit ti dinya. 32 Cek maranehna, “Pantes waktu Anjeunna sasauran tadi di jalan bari nerangkeun Kitab Suci, hate urang kacida kumejotna.” 33 Ti dinya, kencling bae maranehna baralik deui ka Yerusalem pikeun nepungan murid-murid anu sabelas; ari kasampak teh, nya keur kumpul sabatur-batur. 34 Cek murid-murid nu di darinya, “Enya Jungjunan teh geus gugah, geus nembongan ka Simon.” 35 Ti dinya, murid-murid anu ti Emaus pupulih perkara papanggihanana tadi di jalan, jeung carana maranehna wawuh deui ka Anjeunna waktu Anjeunna nyemplekan roti. 36 Sabot keur gunem catur kitu, breh bae, Isa geus ngadeg di tengah-tengah maranehna; lajeng Anjeunna sasauran, “Bagea!” 37 Maranehna ngararenjag pacampur jeung sieun, panyangkana jurig. 38 Anjeunna sasauran deui, “Naha ngararenjag jeung hamham sagala? 39 Tenjo ieu leungeun jeung suku Kami, pek rampa sarta sidikkeun; da jurig mah, euweuh jirimna, henteu tulangan henteu dagingan, sakumaha Kami ayeuna.” 40 Bari sasauran kitu Anjeunna nembongkeun panangan jeung sampeana-Na. 41 Maranehna bati hemeng atoh pacampur jeung heran, tapi acan pati percaya keneh. Ku sabab eta, Anjeunna lajeng mariksakeun, “Aya kadaharan?” 42 Ku maranehna dihaturanan lauk sapotong, 43 terus ku Anjeunna dituang di dinya. 44 Anjeunna sasauran deui, “Bareto Kami geus ngomong waktu urang masih babarengan keneh, yen sagala rupa anu geus ditulis ngeunaan diri Kami dina kitab Toret Musa, kitab nabi-nabi jeung kitab Zabur pinasti kudu dilakonan. Eta omongan Kami, ayeuna kabuktian.” 45 Ti dinya, Anjeunna nyaangkeun pikiran maranehna, nepi ka maranehna bisa ngahartikeun Kitab Suci. 46 Saur-Na deui, “Geus dituliskeun kieu: Al Masih kudu nandangan eta kabeh, dina poe nu katilu gugah deui ti antara nu paraeh. 47 Jeung deui: Kalayan Asmana, hal pertobat jeung panghampura dosa teh kudu diwawarkeun ka sagala bangsa, mimiti ti Yerusalem. 48 Nya maraneh saksina tina ieu sakabeh perkara. 49 Kami ge tangtu ngutus anu geus dijangjikeun ku Ama Kami ka maraneh. Tapi maraneh kudu tetep heula di ieu kota, nepi ka mangsana maraneh meunang pangdeudeul kakawasaan ti manggung.” 50 Geus kitu, maranehna ku Isa dicandak ka luar kota, nepi ka deukeut kampung Betania. 51 Sabot Anjeunna keur ngaberkahan ka maranehna, tuluy paturay, diangkat ka sawarga. 52 Brek, maranehna, sarujud nyembah ka Anjeunna; terus maranehna teh marulang deui ka Yerusalem kalawan suka bungah. 53 Maranehna, sapopoena, araya bae di Bait Suci bari ngamulyakeun ka Allah. |