MATIUMATIU 11Ndeblei nasia Yesu Kristi gbuani ti hu, Mahɛi Devidi na i gbuani Ebraham le gbaambii hu, ti lɛisia yeekɔlɛi lɔ. 2Ebraham lɔ i Aisaki leni, Aisaki i Jekɔpi le, Jekɔpi i Juda le tia ngi ndewengeisia, Juda tia Tema ti Pɛrɛsi le kɛɛ Sira, Pɛrɛsi i Hɛsrɔn le, Hɛsrɔn i Ram le, Ram i Aminadab le, Aminadab i Naasɔn le, Naasɔn i Salmɔn le, Salmɔn tia Rehab ti Boasi le, Boasi tia Ruti ti Obɛd le, Obɛd i Jɛsi le, Jɛsi i Mahɛi Devidi le. 6Devidi tia Yuraya nyahɛi ti Sɔlɔmɔn le, Sɔlɔmɔn i Rɛhoboam le, Rɛhoboam i Abaija le, Abaija i Esa le, Esa i Jihosafat le, Jihosafat i Joram le, Joram i Ɔzaya le, Ɔzaya i Jotam le, Jotam i Ehas le, Ehas i Hɛsikaya le, Hɛsikaya i Manasɛ le, Manasɛ i Emɔs le, Emɔs i Josaya le, Josaya i Jɛkonaya le tia ngi ndewengeisia a watii na ti Juubleisia houni a kɔhoungaa ti li a tie Babilɔn. 12Ti lingɔi wooma Babilɔn Jɛkonaya i Sialtiɛl leilɔ, Sialtiɛl i Sirubabɛl le, Sirubabɛl i Abiud le Abiud i Ɛliakim le, Ɛliakim i Ezɔ le, Ezɔ i Sedɔki le, Sedɔki i Asim le, Asim i Ɛliud le, Ɛliud i Ɛlisa le, Ɛlieza i Matan le, Matan i Jekɔpi le, Jekɔpi i Josɛfi le, Meri hinii, Meri na i Yesu leni, ta toli a Ngewɔ Maha Heingɔi. 17Faale, i lɔto Ebraham ma i to Devidi ma, mbondɛi kpɛlɛɛ mbonda puu mahu naani yɛla lɔ ti leweni tao i hiye Devidi ma i to Juubleisia ti hou gbelei ma ti lini a tie Babilɔn, mbonda puu mahu naani lɔ ti leweni tawao i hiye ti lingɔi ma Babilɔn i to Ngewɔ Maha Heingɔi ma, mbonda puu mahu naani lɔ ti leweni. 18Hii Yesu Kristi lelei i wieni: Ti yɛ ngi nje Meri vema Josɛfi lɔ wɛ, kɛɛ pɛiŋ heinyɔuya a wuaa ti luahu ma i tɔilɔ kɛ i koo wumbunga a Ngewɔ Yafei hu we. 19Jifa ngi hinii Josɛfi i yɛni wɔɔ a pɔɔnamɔ lɔ tawao ii loni i Meri yawufe kpawama, i ngi lii huyiliilɔ gbeleva ngi ma yɛlɛŋ. 20Kɛɛ kia i yɛ ji magaama, Ndemɔi malikei i gɛilɔ a ngie hengei hu yɛ, “Josɛfi, Devidi bɔɔsɔɛi, baa luwa a bi nyahɛi Meri wumbula, ajifa na i yeekoi wumbunga i gbuanga Ngewɔ Yafei gama lɔ. 21A hindolo lelɔ tawao ba ngi la hei a Yesu lɔ, ajifa a ngi nungeisia bawolɔ ti jumbuisia yeekpalɛi yeya.” 22Ji kpɛlɛɛ i wielɔ aako na la i hou Ndemɔi i puni ngi lutuisia laa yɛ, 23“Nyaha lo gbelangɔ yila a goolɔ, i hindolo le, tawao ta yeendoi lolilɔ a Imanuɛl” (yeembui lɔ a Ngewɔ lɔ mu lia). 24Ji Josɛfi i wuni njii hu, i pieilɔ kia Ndemɔi malikei i ndeni la ngi ma; i ngi nyahɛi wumbuilɔ. 25Kɛɛ ii ngi lani gbla haaŋ i hindolo le, Josɛfi i ngi laa hei a Yesu.MATIU 21Kia ti Yesu leni Bɛtlihɛm, Judia lɔlei hu, Mahɛi Hɛlɔd watii hu, tumbeka lɔtɔgbɛblaa ti gbuailɔ foloi hiye-welei hu ti wa Jelusalɛm ta mɔli tɛɛ, 2“Mindo lɔ ti ndoi na leenga na Juubleisia ti Mahɛi le? Gbamaile mu ngi lumbekei lɔnga i gɛnga foloi hiye-welei hu, tawao mu wanga bagɔma veva ngi wɛ.” 3Kia Mahɛi Hɛlɔd i ji mɛnini, ngi lii i gbuailɔ ngi goohu tia Jelusalɛmblaa gbi. 4I Saagbuablaa Waawaisia kpɛlɛɛ lɛilɔ ma kɛɛ Sawei Yeekaamɔisia i ti mɔli yɛ, “Mindo lɔ ta Ngewɔ Maha Heingɔi le na?” 5Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Bɛtlihɛm, Judia lɔlei hu, gbamaile hii Ngewɔ lutui nyɛini yɛ, 6‘Bia Bɛtlihɛm, Judia lɔlei hu, bia ii le kulo bɛɛ baa gulo taa waawai kpɛlɛɛ ma Judia; ajifa maha a gbualɔ bi hu, na a yɛ nya nungaa Isrɛl mahu a ti mahugbe.’ ” 7Faale Mahɛi Hɛlɔd i famableisia lolilɔ, tia tieni lekee ti gomɛ, i kɔɔ a tie migbe lɔ tumbekei i gɛni. 8Kɛ i ti yoyonga Bɛtlihɛm, i vɛli ti ma yɛ, “A li wu ndoi gɔkɔli vulii a tɔmbɛyama wee; wu ngi lɔnga wu wa wu hugɛ a nge nya bɛɛ ngi li ngi bagɔma ve ngi wɛ.” 9Kia ti kpɔyɔni a Mahɛi Hɛlɔd vɛlimawoi mɛnila, ti pele houlɔ kɛ ti tumbeka yakpei na lɔnga ti yɛ tɔni foloi hiye-welei hu a li ti gulɔ ngelei ma. Tawao i loilɔ lima ti gulɔ i foo mia ndoi i yɛ na, i hɛlɛ yeehindei maahu. 10Ji ti tɔni, ti goohu i nɛɛlɔ hulewengɔ gboŋ. 11Kia ti wuaani yeehindei ti ndolaa lɔilɔ tia ngi nje Meri, kɛ ti mawɛɛnga ndɔmɛi ti bagɔma ve ngi wɛ. Kɛ ti loko wuaanga ti haakeisia hu ti gbua a kanigbɔlui kɛɛ hani ngunɛnɛ felengaa, gbɛsɛi kɛɛ siimijii, ti fe ngi wɛ. 12Na wooma ti yamɛilɔ ti yee a pele weka ajifa Ngewɔ i ti laahilɔ henga hu yɛ taa yaama gbɔma Hɛlɔd gama. 13Kia tumbeka lɔtɔgbɛbleisia ti lini, Ndemɔi malikei i gɛilɔ a Josɛfi hengei hu yɛ, “Hiye bi ndoi wumbu tia ngi nje, wu wila wu li Ijipt, wu yɛ na haaŋ kɛ ngi nde; ajifa Hɛlɔd longɔ i ndoi gɔwokpua i paa.” 14Josɛfi i hiyeilɔ, i ndoi wumbu tia ngi nje ti gbua a kpindi na ti li Ijipt, 15ti lo na haaŋ Hɛlɔd i haa. Ji wielɔ aako Ndemɔi layie la i hou i puni ngi lutui laa yɛ, “Ngi nya hindoloi lolinga gbuava Ijipt.” 16Kia Hɛlɔd i kɔɔni kɛ famablei nasia ti hiyeni foloi hiye-welei hu ti ngi wɛlɛnga, ngi lii i leweilɔ hulewengɔ, kɛ i ngi sojeisia longa, hiinga leengei nasia gbi lekee ti yɛ Bɛtlihɛm kɛɛ yeetateisia hu gbi, ti lengɔi gungɔ a foo fele ɔɔ jeingɔ bu, ti ti kpɛlɛɛ waa; i lɔwɔi gbawalei gɔni watii na ma lɔ tumbekei i gɛni a tumbeka lɔtɔgbɛbleisia. 17Hii njɛpɛi na lahouni Ndemɔi i puni ngi lutui Jɛrimaya laa yɛ, 18“Ngoo lɔ gbuama Rama, ngɔɔwoo yagbalɛngɔ waa, Rechɛl a ngi leengeisia wɔɔwo; ɛɛ luma ngi maa aa nɛnɛ, ajifa ti haanga.” 19Kia Hɛlɔd i haani, Ndemɔi malikei i gɛilɔ a Josɛfi hengei hu Ijipt lɔlei hu 20yɛ, “Hiye bi ndoi wumbu tia ngi nje, bi yaama Isrɛl lɔlei hu, gbamaile nasia ti yɛ loni ti ndoi waa ti haanga.” 21Faale Josɛfi i ndoi wumbuilɔ tia ngi nje ti yaama Isrɛl lɔlei hu. 22Kɛɛ ji i mɛnini kɛ Akelɔs mia i loni ngi kɛkɛ womɛi a Mahɛi Judia lɔlei maahu, i luwɛilɔ a lila na; i lini Galili lɔlei hu lɔ kia Ngewɔ i ngi laahini la hengei hu, 23i hei taa yila hu ta toli a Nasalɛti aako na i wie Ngewɔ lutuisia ti ndeni tɛɛ, “Ta ngi lolilɔ a Nasalɛtimɔ.”MATIU 31A watii na, Jɔn Nguamɔi i wɛilɔ Judia yeendɔgbɔ lambɛi ma i tɔtoo a Ngewɔ yiɛi lɛla 2yɛ, “A wounve wu jumbuisia ma ajifa Ngelegoohu Mahayɛi ma i gutua!” 3Jɔn lɔ wɔɔ Ngewɔ layie lemɔi Aisaya i ngi yɛpɛ leni ji i ndeni yɛ, “Numu yila lɔ hee lama ndɔgbɔ lambɛi ma yɛ, ‘A pele la Ndemɔi wɛ; wu pele wɔnangɔ la ngi jiava la!’ ” 4Jɔn maguleisia ti gbatɛngɔ yɛla a nyɔma yomboi lɔ, hua-gɔlɛi yeehakpɛi i ngi lia, tawao ngi mɛhɛɛ lɔ wɔɔ a kondeisia kɛɛ kɔmii. 5Nungaa ti yɛlɔ a wa ngi gama ta gbua Jelusalɛm kɛɛ Judia lɔlei hu gbi kɛɛ ndɔlei na i yɛ Jɔdan yɛi gblanga. 6Ti yɛlɔ a gaye a ti jumbuisia, a ti wua a Ngewɔ yɛi Jɔdan hu. 7Kia Jɔn i Farisii gboto lɔni kɛɛ Sadusiisia ta wa ngi gama ti wuavaa, i ndeilɔ ti ma yɛ, “Wu kaalingɛi jisia kaasoo va! Yee lɔ wu lahii wila va kpaalɛi ma Ngewɔ i njeima hugutungɔ? 8A hindei nasia wie ta kɛ kɛ wu wounvenga wu jumbuisia ma. 9Tawao waa gili la kɛ kpaalɛi a veelalɔ wu ma ji wa nde wɛɛ, ‘Mu gbuanga Ebraham hu lɔ’; gbamaile, gbɛɛ ngi nde wu ma, Ngewɔ gungɔe a piela kɔtii jisia ti ndeengaa le Ebraham wɛ. 10Kiahuna koonii lɛngɔenga nguliisia ti hapiisia mahu; ngulu gbi ii wuɛilɔ a nguluwa yekpengaa Ngewɔ a pɔlɔ i pili ngɔmbui hu. 11Nga wu wua a njɛi lɔ kɛva kɛ wu wounvenga wu jumbuisia ma, kɛɛ numu lɔ wama nya wooma i leweni nya ma poloŋ, ngi gɔwɛi vulii ngii gbekpeni houva mba. A wu wua a Ngewɔ Yafei lɔ kɛɛ ngɔmbui. 12Ngi vɛɛlei lɔ ngi yeya witii kpɛlɛɛ yafɛva. A witi yekpei lɛlɔ ngi gbuwui la, i yeekɛi mɔ a ngɔmbui na ɛɛ lufe kunafɔ.” 13A watii na Yesu i gbuailɔ Galili i wa Jɔn gama Jɔdan yɛi la aako Jɔn i ngi wua. 14Kɛɛ Jɔn longɔ yɛla i pie ngi lii i wote, faale i ndeilɔ yɛ, “Bia mia mahoungɔ bi nya wua. Gbɛe na bɛɛ ngi bi wua?” 15Yesu i ndeilɔ ngi ma yɛ, “I wie hii a watii ji. Gbamaile hii ma pie aako mu Ngewɔ liimɛi wie.” Kɛ Jɔn i lumanga. 16Kia lekee Jɔn i Yesu wuani, i gbuani njɛi hu, ngelei i lawoilɔ kɛ i Ngewɔ Yafei lɔnga a yei kia bomukuloi na, i hei ngi ma; 17kɛ ngoo i gbuanga ngelegoohu yɛ, “Nya liima Hindoloi lɔ a ji, ngi hinda i nya goohu nɛngɔ wa le.”MATIU 41Hugutungɔ na wooma Ngewɔ Yafei i pielɔ Yesu i li ndɔgbɔ lambɛi ma aako Seitana i ngi gɔlɛ. 2Kia i folo numu fele gbɔyɔngɔ kɛɛ kpindi numu fele gbɔyɔngɔ gbɔyɔni na ii mɛhɛɛ gbi mɛi, ndɔlei i ngi lɔilɔ. 3Kɛ Numu Gɔlɛmɔi i wanga ngi gama yɛ, “Ina Ngewɔ Hindoloi lɔ a bie, kɛ nde kɔtii jisia ma ti wote a bledii.” 4Kɛɛ Yesu i poteilɔ yɛ, “Ngewɔ Gɔlɛi yɛ, ‘Nuuvu lɛɛvu ii hɛlɛni a mɛhɛɛ lekee, kɛ na lee gbi njɛpɛ le a gbua Ngewɔ laa.’ ” 5Kɛ Seitana i ya a ngie Jelusalɛm, ta magayemangɔi, i ngi lɛ Ngewɔ Wɛlei Wai yeeveenii hu, 6i nde ngi ma yɛ, “Ina Ngewɔ Hindoloi lɔ a bie, gbenda bi gbuja, ajifa Ngewɔ Gɔlɛi i ndeilɔ yɛ, ‘Ngewɔ a bi malaahi wualɔ ngi malikeisia ma; ta bi gbawolɔ a loko, aako bi gɔwɔi vulii aa hɔwɔ kɔtu ma.’ ” 7Yesu i ndeilɔ ngi ma yɛ, “Kɛɛ Ngewɔ Gɔlɛi i gbɔma ndeilɔ yɛ, ‘Baa Ndemɔi bi Yewɔɛi gɔlɛ.’ ” 8Na wooma Seitana i pieilɔ tia Yesu ti lɛ ngiye guha wa wumba, i mahawuisia kpɛlɛɛ gɛ a ngie dunyei hu kɛɛ ti gbateisia, 9i nde ngi ma yɛ, “Nga ji gbi velɔ bi wɛ ina bi wombi gbakpangaa bi nya vɛli.” 10Kɛ Yesu i ndea ngi ma yɛ, “Hiye nya wooma Seitana! Ajifa Ngewɔ Gɔlɛi i ndeilɔ yɛ, ‘Ba Ndemɔi bi Yewɔɛi lɔ vɛli, tawao ta yakpe lɔ mahoungɔ bi ngi magbewe gbua.’ ” 11Kɛ Seitana i hiyenga Yesu wooma; kɛ malikeisia ti wanga gbɔva ngi ma. 12Kia Yesu i mɛnini kɛ ti Jɔn wunga kpindiwɛlei bu, i gbuailɔ, i lɛ Galili lɔlei hu. 13I liilɔ Nasalɛti kɛɛ ii lɛmbini na; i lini Kapaniɔm lɔ i hei na, Galili Wopei gbla, Sɛbiulɔn kɛɛ Naftali yeembondeisia ti nda lɔlei hu. 14Ji i wieilɔ aako na la i hou Ngewɔ i puni ngi lutui Aisaya la yɛ, 15“Sɛbiulɔn lɔlei kɛɛ Naftali lɔlei, i laani gboyei gblanga, Jɔdan yɛi yeengejahui, yeendɔlɛi la a Galili, mia nasia tii yɛni a Juublaa ti heini na! 16Nungei nasia ti yɛ heini kpindi hu ti foofo wa lɔnga tawao foofo i wunga nasia ma ti yɛ heini hɛi yeenɛnɛi yeekpindii hu.” 17I hiye watii na ma Yesu i tɔtoilɔ a ngi wowili yekpei lela yɛ, “A wounve wu jumbuisia ma ajifa Ngelegoohu Mahayɛi lɔ na kpla!” 18Kia Yesu i yɛ jiama Galili Wopei gblanga, i ndeehinga fele lɔilɔ nyɛɛ gbɛbla a tie, Saimɔn na ti yɛ toli a Pita kɛɛ ngi ndewei Andru ta nyɛi gbɛ a ti bomɛi. 19Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “A to nya wooma, nga wu gaalɔ a nuuvungaa houla wava a tie tova nya wooma.” 20Ti ti bomɛisia lɔilɔ ti to ngi ma ngama. 21I liilɔ kulo gbɔma kɛ i ndewehinga weka fele lɔnga, Jemisi kɛɛ Jɔn, Kenɛi Sɛbidi leengeisia. Ti yɛ ndɛndɛi hu lɔ tia ti kɛkɛ Jɛbidi-ni ta ti bomɛisia hugbatɛ, kɛ Yesu i ti lolinga. 22Ngama kɛ ti ndɛndɛi longa kɛɛ ti kɛkɛ ti to ngi ma. 23Yesu i jiɛilɔ Galili lɔlei hu gbi a nungeisia gaa ti hɛɛ wɛleisia bu, a Ngowili Yekpei lekɔlongoNgelegoohu Mahayɛi ma, a nungei nasia bawo heegbɛ laasi gbi lekee i yɛ ti ma. 24Ngi malɔwɔi i vayɛilɔ ndɔlei hu gbi kɛɛ Siria lɔlei bɛɛ, na hii nungaa ti wɛilɔ ngi gama a heegbɛbla gbi, nasia heegbɛ kɛɛ kpalɛ gɛwɛgɛwɛisia ti yɛ ti ma; nasia ngafa nyamuisia ti yɛ ti hu kɛɛ kpɔgbɔniblɛisia kɛɛ kpɔɔkpɔblɛisia, tawao i ti gbi bawoilɔ. 25Faha waa ti yɛlɔ a to Yesu ma ta gbua Galili kɛɛ Taa Puisia hu kɛɛ Jelusalɛm kɛɛ Judia kɛɛ ndɔlei na i Jɔdan yɛi wooma.MATIU 51Kia Yesu i faha wai lɔni, i lɛilɔ ngiye yila gakama i hei na, kɛ ngi gaalopoisia ti wanga ngi gama. 2Kɛ i tɔtonga a ti gaala yɛ: 3“Nasia ti kɔɔngɔ kɛ ti lii a Ngewɔ lɔ, kohunɛ lɔ ti ma, ajifa ti woo mia a Ngelegoohu mahayɛi. 4“Nasia ta gbala, kohunɛ lɔ ti ma, ajifa Ngewɔ a ti nɛpɔlɔ. 5“Nasia ti lii gɔlɛngɔ kohunɛ lɔ ti ma, ajifa ta dunya nina majɔlɔ. 6“Nasia ndɔlɛ a ti lɔ, tawao ti bolohu a be Ngewɔ liima hindei wiela, kohunɛ lɔ ti ma, ajifa Ngewɔ a ti lilɛlilɔ. 7“Nasia ta nungaa wekeisia mamanu lɔ, kohunɛ lɔ ti ma ajifa Ngewɔ a manulɔ ti ma. 8“Nasia ti lii golengɔ, kohunɛ lɔ ti ma ajifa ta Ngewɔ lɔlɔ. 9“Nasia ta nungaa luahu gbatɛ kohunɛ lɔ ti ma ajifa Ngewɔ a ti lolilɔ a ngi leengeisia. 10“Nasia kpalɛ a la ti ma Ngewɔ liima hindei wieva, kohunɛ lɔ ti ma ajifa ti woo lɔ a Ngelegoohu Mahayɛi. 11“Kohunɛ lɔ wu ma ji nungaa ta wu magu nyani, ta juwuya hitɛ wu woma, ta hinda nyamu lɛ wu wumba jifa nya woomableisia a wue. 12A gohunɛ wu kaahugbua wa wie ajifa wu mawaa wɔlɔngɔ wa le Ngelegoohu, gbamaile hii wɔɔ nungaa ti pieni a Ngewɔ lutui nasia ti yɛ wu gulɔ. 13“Wu wiengɔe kia kpolei na nuuvu kpɛlɛɛ va dunya. Kɛɛ kpolei i baangaa a ngi nɛi, pele gbii na aa gbɔma nɛɛ. Ɛɛ yaa yɛ gbekpeni gbɛogbɛ va kɛ lekee ti pili nungaa ti nyiminyimi ma. 14“Wu wiengɔe kia fofoi na numui kpɛlɛɛ va dunya. Tei na i looni ngiyei wumba ɛɛ gu a lɔwulaa. 15Numu gbi ɛɛ lambo longa aa nguaa busɛ bu, a tɛ haaka yalɛngɔ lɔ ya kɛ i fofo venga nasia gbi wɛ ti pɛlei bu. 16Hii mahoungɔ wu voofoi i voo nungaa gulɔ aako ti hinda yekpei nasia lɔ wa pie, ti wu Kɛkɛ na lato i ngelegoohu. 17“Waa gili la kɛ ngi wanga Mojisi Jawei gbuamalɔ hu kɛɛ kaa nasia Ngewɔ lutuisia ti kɛni. Ngii wani ti gbuava hu; ngi wangalɔ aako ti la i hou. 18I yɛ wu nɛmahu kɛ ina lekee Ngelegoohu tia dunya tii gbɔyɔni, sawei yeekulo hii bɛɛ ɛɛ gbua ma kɛlee kaa kpɛlɛɛ i kɛni nda i hou. 19Faale numu gbi lekee a sawei jisia yeekulo hii bɛɛ nyani, i nungaa wekangaa gaa yɛ ti nyɔkɔ wie, a yɛ guloni numui gbi ma Ngelegoohu Mahayɛi hu; kɛɛ numui na a yeesawei jisia hou, i nungaa wekeisia gaa ti houva, a yɛlɔ a numu wa Ngelegoohu Mahayɛi hu. 20Gbɛɛ ngi hugɛ a wue hɔɔ kɛ kɛlee wu wɔnayii kɛɛ Ngewɔ liima hindei wielei a lewe Sawei Yekaamɔisia tia Farisiisia ti ndɛi ma, wɛɛ gu kulo bɛɛ a yɛlaa nasia lia ta yɛ Ngelegoohu Mahayɛi hu. 21“Wu kaanga kɛ ti yɛ mu maadani gaalɔ wɔɔ tɛɛ, ‘Baa numu waa; tawao’ kɛ ‘numu gbi bi numu waangaa ta lilɔ a bie Kotii gulɔ.’ 22Kɛɛ kiahuna nya ngɛɛ wu ma, numu gbi lekee a liilewe ngi heinyɔui ma, ta lilɔ a ngie Kotii gulɔ; numui na a ngi heinyɔui yɛli yɛ ‘Bii gbekpeni!’ ta lilɔ a ngie ndɔlɔ Kotii wai gulɔ, tawao numui na a ngi heinyɔui loli a kpowamɔ gbamɛi, Ngewɔ a ngi wililɔ jahama yɔmbui hu. 23Faale bi yaa saagbuamɛi saa gbuava Ngewɔ gama, i hitɛ na bi wɛ kɛ bi gbalɛ lɔ bi heinyɔui liima, 24bi jɔhani lo saagbuamɛi bi li yakpe bi wua bi heinyɔui na luahu gbatɛ, na wooma bi wa na bi bi jaai gbua Ngewɔ gama. 25“Numu i bi mayia gɛngaa Kotii hu, i lo kohu bi yeenjiɛi gbɔyɔ pɛiŋ Kotii lɔwɔi i ya hiti. Ina na ii le, wu ya Kotii hu, Kotii a bi wulɔ kpindiwɛlei bu. 26Gbɛɛ ngi hugɛ a bie, ba lo na lɔ kɛlee bi kpɔyɔ gbɛlɛɛŋ a navoei gbi vela. 27“Wu kaanga kɛ ti ndeilɔ wɔɔ tɛɛ, ‘Baa puegbua.’ 28Kɛɛ kiahuna nya ngɛ wu ma, numu gbi lekee a nyaha gbe, ngi mani i ngi lɔ, i wilanga a pue gbuala a ngie ngi lii hu. 29Faale bi yejama yaamɛi i piengaa bi jumbu hinda wie, kpua na bi pili; fisangɔ wa le bi va bi baa a bi gbuhɛi yeekaka yila kia Ngewɔ aa bi gbuhɛi kpɛlɛɛ wili jahama. 30Bi yeja-lokoi i piengaa bi jumbu wie, tewe na bi pili; fisangɔ wa le bi va bi baa a bi gbuhɛi yeekaka yila kia Ngewɔ aa bi gbuhɛi kpɛlɛɛ wili jahama. 31“Ti gbɔma ndeilɔ tɛɛ, ‘Numu gbi i ya gbelema ngi nyahɛi ma, i kɔlɔ ve ngi wɛ kɛva kɛ i gbelenga ngi ma.’ 32Kɛɛ kiahuna nya ngɛɛ wu ma, hindo gbi i gbelengaa ngi nyahɛi ma sabu gbi va kɛ lekee pue gbuala, kɛ i ngi longa pue gbuama ina lekee i hini weka jɔngalɔ; tawao hiindoi na a nyahɛi na jɔɔ ti gbelenga ma, ta bɛɛ i pue gbuanga. 33“Wu gbɔma kaanga kɛ ti yɛlɔ wɔɔ a nde mu maadani ma tɛɛ, ‘Baa bi Lahei hunyani tawao na wie bi Lahei wumbuni fa Ndemɔi ma.’ 34Kɛɛ kiahuna nya ngɛɛ wu ma, baa jondu kulo bɛɛ ji ba yɛ Lahei wumbuma; baa jondu ngelegoohu ma ajifa Ngewɔ maha-heimi mia; 35baa jondu dunyei ma ajifa Ngewɔ gɔwɔ lomɛi mia. Baa jondu Jelusalɛm ma ajifa Maha Wai Ngewɔ la wai mia. 36Baa jondu bi wui vulii ma ajifa bɛɛ gu a piela ngundia yakpe bɛɛ i gole ɔɔ i lɛli. 37Bi layie i yɛ lekee a ‘Nga pielɔ’ ɔɔ ‘Ngɛɛ pie’; njɛpɛ weka gbi bi ndengaa, a gbua Seitana gama lɔ. 38“Wu kaanga kɛ ti ndeilɔ tɛɛ, ‘Bi numu yaamɛi wolongaa hu, ta bi nda yaamɛi wololɔ hu, tawao bi numu yɔngɔlii yalingaa, ta bi nda yɔngɔlii yalilɔ.’ 39Kɛɛ kiahuna ngi nde wu ma, numui na a nyamu ga a bie wa hunyɔɔ ngi ma. Numu i bi yejama bawɛi hugbolɛngaa, yeepekei bɛɛ wote ngi gama. 40Numu i bi mayia gɛngaa Kotii hu i bi loma-bu-lomɛi gbua bi yeya, bi bobani bɛɛ ve ngi wɛ. 41Roma sojeisia yeengila i kpɔndangaa bi ma ngi haakei wumbuva aako wua ta wu li maili yila, a maili fele ga. 42Numu gbi i bi vɛlingaa a hani gbi, fe ngi wɛ, tawao numu i longaa i hani gbi jiaŋ bi ma, baa ngi goma la. 43“Wu kaanga kɛ ti ndeilɔ tɛɛ, ‘Lo a bi ndiamɔisia, bi lolo a bi juwuisia.’ ” 44Kɛɛ kiahuna nya ngɛ wu ma, a lo a wu juwuisia, wu Ngewɔ vɛli nasia va ta juuya hitɛ wu woma, 45aako wu yɛ a wu Kɛkɛ na i Ngelegoohu ngi leengeisia. Ajifa a pie ngi volei a voo numu nyamuisia ma kɛɛ numu yekpeisia mahɔɔngɔ, a pie njɛi a wua nasia wɛ ta kpekpei wie kɛɛ nasia ta nyamui wie. 46Gbɛe wu lii a yɛ Ngewɔ ma wu mawaa va ina wu longɔ a nasia lekee lɔ ti longɔ a wue? Kɔnjɔ wɔyɔblaa vuii tia na wiema. 47Ina wa yɛpɛ wu ndiamɔisia lekee lɔ gama, kɛ wu wiehindei i yee yɛni gba numu wekeisia ma? Nasia vulii bɛɛ tii loni a Ngewɔ ti nyɔkɔ lɔ wiema! 48Faale mahoungɔ wu gbekpengɔ waa i yɛla kia wu kɛkɛ na i Ngelegoohu ngi gbekpengɔ waa la.MATIU 61“A wu mahugbe waa wu hinda yekpeisia wie faha yama aako nungaa ti tɔ gbɔɔ wu piema. Wu hindei jisia wiengaa fahii yama wɛɛ mawaa gbi majɔɔ a wu Kɛkɛ na i Ngelegoohu. 2“Famia bi ya hinda yekpe wiema a fɛɛlimɔ, ba bulu vɛ bi gulɔ kia baayablɛisia ta pie hɛɛ wɛleisia bu kɛɛ pele waawaisia ma aako nungaa ti ti lato. Ngi nde wu ma a tɔnya, ti wilanga a ti mawaa kpɛlɛɛ majɔla. 3Kɛɛ bi yaa hani vema fɛɛlimɔ wɛ, pie ndɔwuma aako bi liimamɔ bɛɛ aa hugɔɔ. 4Bi bi hinda wandɛisia wiengaa ndɔwuma, bi Kɛkɛ na a ndɔwuma hindeisia hulɔ a bi mawaalɔ. 5“Wu ya hɛɛma, waa wie kia baayablɛisia ti na; ajifa ti longɔ a loola ta hɛɛ hɛɛ wɛleisia bu kɛɛ pele waawaisia ti gomɛmɛi, aako numui kpɛlɛɛ ti ti lɔ. A tɔnya ngi hugɛ a wue, ti wilanga a ti pawɛi kpɛlɛɛ majɔla. 6Kɛɛ bi yaa hɛɛma, wuaa bi lomui hu, bi pɛlei gbɔwu, bi hɛɛ bi Kɛkɛ na ma numu ɛɛ ngi lɔ tawao bi Kɛkɛ na a ndɔwuma hindei hulɔ, a bi mawaalɔ. 7“Wu ya hɛɛma waa baaba yɛpɛ gboto gbama le, kia nasia ti langɔ a Ngewɔ wekeisia ta pie, ajifa ta gili tɛɛ ti yewɔisia ta ti woo mɛnilɔ ti hɛɛ huguhangɔisia va. 8Waa wie kia ti na ajifa wu Kɛkɛ i kɔɔlɔ gbɔɔ wu gbewengɔ fa pɛiŋ wu ya ngi vɛli. 9A Ngewɔ vɛli hɔɔ hii: ‘Mu Kɛkɛ bia bi Ngelegoohu bagɔma i yɛ bi biyei ma. 10Bi mahayɛi i wa, Bi liima hindei i wie dunyei hu, kia i wiema la Ngelegoohu. 11Mɛhɛɛi na ba fe mu wɛ folo gbi yeehaayei ve; 12Manu mu ma mu nyamuisia va, Kia mua bɛɛ ma manu nasia ma ta hinda nyamu wie a mue; 13Baa li a mue kɔlɛya hu, bi mu mabawo Seitana yeya.’ Ajifa bi woo lɔ a mahayɛi kɛɛ kpayei kɛɛ tɔwɔi, kunafɔ. Amiina. 14“Wu manungaa nungaa wekeisia ma nyamui nasia va ti pienga a wue, wu Kɛkɛ na i Ngelegoohu ta bɛɛ a manulɔ wu ma. 15Wuii manuilɔ nungaa wekeisia ti hinda nyamuisia ma, wu Kɛkɛ bɛɛ ɛɛ manu wu hinda nyamuisia ma. 16“Wu ya sui houma waa wua yekpe mamamau kia bayablɛisia ta pie. Ta tia yekpe gbualɔ ndɔgbɔ aako nungaa gbi ti tɔ kɛ tia sui hu. Ngi hugɛ a wue, a tɔnya, ti wilanga a ti pawɛi kpɛlɛɛ majɔɔlaa. 17Kɛɛ bia bi ya sui houma, bi yama wua, bi ngulɔi jia wuhu bi bi wui hugbua; 18aako nungaa wekeisia taa gu a kɔɔla kɛ bia sui hu kɛlee bi Kɛkɛ na ngi lɔwungɔ; tawao bi Kɛkɛ na a ndɔwuma hindeisia hulɔ, a bi mawaalɔ. 19“Waa kpatɛ lɛma wua yekpe va dunyɛi ji hu, mia gilingaa kɛɛ kaayei ta nyani tawao humablaa ta wili na ti huma. 20Kɛɛ a kpatɛi lɛma Ngelegoohu, mia gilingaa kɛɛ kaaye tɛɛ nyani tawao humablaa tɛɛ wili na ta huma. 21Gbamaile mia bi gbatei a yɛ na, na lɔ bi lii bɛɛ a yɛ na. 22“Numu gbuhɛi lamboi mia a ngi yamɛisia. Ina hinda gbi ii bi yamɛisia ma bi gbuhɛi gbi lavengɔ a yɛla a foofo; 23kɛɛ ina bi yamɛisia tii gbekpeni, bi gbuhɛi gbi a yɛ kpindi hu lɔ. Faale ina fofoi na i bi hu kpindi le, kɛ yeekpindii i wɔlɔni kpa! 24“Numu gbi ɛɛ gu aa yɛ a nduwɔkɛ fele ti luwɔ; na wiengaa, a lololɔ a yeengila, i lo a yeepekei ɔɔ a gololɔ yeengila wɛ, i lɛɛ yeepekei hu. Wɛɛ gu wa yenge Ngewɔ wɛ kɛɛ kpatɛi a leenga. 25“Faale ngi nde wu ma, wu lii aa hɛlɛ mɛhɛɛ kɛɛ kpɔlehanii na va wu gbengɔ fa aako ndɛvui i lo wu hokpala, ɔɔ kulei wu luwuisia va. Ndɛvui leweni mɛhɛɛ ma, tawao numu gbuhɛi leweni kulei ma! 26Ŋɔningɛisia gbe lɛ ti ngelei ma; tɛɛ tuhani hii ta tewe ta tɛ kpuwungaa laa; na hu gbi wu Kɛkɛ na i Ngelegoohu a ti gɔlɔ! Wuii leweni poloŋ ŋɔningaa ma? 27Ye lɔ wu lia a gu i ngi lɛɛvui mato kulo hii bɛɛ ajifa ngi lɛɛvui hinda i ngi liihɛngɔ? 28“Gbɛe wu lii a hɛlɛ kulei va? A gili lɛɛ a dinɛisia ti ndɔgbɔi hu, tɛɛ yenge tawao tɛɛ kula gbatɛ. 29Kɛɛ ngi hugɛ a wue kɛ Mahɛi Sɔlɔmɔn vulii bɛɛ, ngi gbatɛngɔ a pele-o-pele, kula ii yɛ ngi ma aa nyande aa hiti jisia yilayee hu. 30Ngewɔ mia a kpitiisia mayili kpitii nasia ta yɛ na haa kɛɛ sina kɛ ti ti mɔnga. Ɛɛ gbewe ngi ma wu mayiliva i lewe kpitii ma? Wu layii a Ngewɔ gulongɔe kpa! 31“Faale wu lii aa hɛlɛ wɛɛ ‘Gbɔɔ ma mɛ?’ ɔɔ ‘Gbɔɔ ma kpoli?’ ɔɔ ‘Gbɔɔ ma ngili?’ 32Hani jisia lɔ nasia tii lani a Ngewɔ ti lii hɛlɛngɔ fa watii gbi; kɛɛ wu Kɛkɛ na i Ngelegoohu i kɔɔlɔ kɛ wu haamingɔe hani jisia kpɛlɛɛ va. 33Kɛɛ Ngewɔ Mahayɛi gɔkɔlila kɛɛ ngi liima hindei wielei i wu liihɛlɛ i lewe hinda gbi ma; na wiengaa Ngewɔ a hani wekei jisia gbi velɔ wu wɛ. 34Faale wu lii aa hɛlɛ sina va; sina a walɔ a ndiihɛlɛ gboto kungɔ ta yekpe va. Sabu gbii na wu sina liihɛlɛisia wu haayei sia maahu.MATIU 71“Baa nungaa wekeisia lɛɛ, aako Ngewɔ aa bi lɛɛ. 2Gbamaile kitii na lɔɔ ba tewe nungaa wekeisia ma ta lɔ Ngewɔ a jia la a bie, tawao bi dangaa ti ma Ngewɔ bɛɛ a dalɔ bi ma. 3Gbɛe bi kaawolei na gbema i bi ndewehindoi yama kɛɛ bi gbewe gbi ngulu-gɛkɛɛ na va i bi nda yaamɛi? 4Ba yee gu bi nde bi ndewei ma bɛɛ, ‘Kɔnɛɛ, gbɛɛ ngi kaawolei na gbua bi yama,’ kɛɛ bɛɛ gu a ngulu-gɛkɛɛ na lɔlaa i bi nda yaamɛi? 5Bia baayamɔ lɔ hɔɔ a bie! Ngulu-gɛkɛɛ gbua pɛiŋ bi nda yaamɛi, ta lɔ ba gu a hinda lɔla gbalauŋ kaawolei gbuava bi ndewei yama. 6“Hani na ndaheingɔ Ngewɔ ma waa fe ngilangaa wɛ. Wu na wiengaa, ta wotelɔ ti gbundɛ wu ma. Waa wu hani baagbangɔi nasia gula ndondɛngaa gulɔ, wu na wiengaa, ta nyiminyimilɔ lekee ma a gɔwɔ. 7“A fɛli, wa majɔlɔ; a kɔkɔli wa tɔlɔ; a pɛlei laalewe, ta ndawolɔ wu wɛ. 8Numui na lekee a fɛli, a majɔlɔ, numui na a kɔkɔli, a tɔlɔ, pɛlei a lawolɔ numui na wɛ a ndalewe. 9Wua kɛkɛngaa a wue, wu yilayee a kɔtu velɔ ngi loi wɛ ji a ngi vɛli a mɛhɛɛ? 10Ɔɔ, wa kaali nyamu velɔ ngi wɛ ji a nyɛɛ vɛli? 11Kia bɛɛ wu nyamungɔ wu bɛɛngɔe a hani yekpengaa vela wu leengeisia wɛ. Wu Kɛkɛ na i Ngelegoohu i leweni poloŋ wu ma a hani yekpengaa vela nasia wɛ ta ngi vɛli! 12“Faale na gbi bi longɔ nungaa ti pie a bie, tamia ba pie a tie; Mojisi jawei yeembui lɔ kɛɛ kaai na Ngewɔ lutuisia ti kɛni. 13“A wuaa a kata laama gbɛɛngɔi wee, gbamaile katei lamɛi na a li a numu jahama ngawɔlɔngɔe tawao pelei a li na ya gbalauŋ, tawao numu gboto mia ta jia la. 14Kata lamɛi na gbɛɛngɔe a li a numu kunafɔ lɛɛvui hu tawao pelei na a li na ya kpuya tawao nasia ta yeepelei na lɔ tii gbotoni. 15“Wu valangɔ i yɛla ndɛɛ Yewɔ lutuisia va; ta walɔ wu gama ti mayeingɔ nyɔlɛɛ makɛ yekpe hu kia mbalangaa ti na, kɛɛ sawo, ti liisia hu, ti yɛni a fula vuhaingaa lɔ. 16Wa ti gɔɔ ti wiehindei ma lɔ. Ngaali yeyakɔ ɛɛ wua a glepii tawao ngaali wulu ɛɛ wua a figi. 17Ngulu yekpei a wua a nguluwa yekpei lɔ, kɛɛ ngulu heegbɛngɔi a wa a ngulu-wa nyamui lɔ. 18Ngulii na kpenkpengɔ ɛɛ gu a wua a ngulu-wa nyamu, tawao ngulii na ii gbekpeni ɛɛ gu aa wua a ngulu-wa yekpe. 19Ngulu gbi lekee ii wɛilɔ a ngulu-wa yekpe ta pɔlɔ ti pili ngɔmbui hu. 20Faale, wa ndɛɛ lutuisia gɔɔ ti wiehindeisia ma lɔ. 21“Nasia ta nya loli tɛɛ ‘Ndemɔi, Ndemɔi,’ ti gbi ii le ta yɛ wuaama Ngelegoohu Mahayɛi hu, kɛlee nasia ta nya Kɛkɛ na i Ngelegoohu ngi liima hindei wie. 22Watii na kpɛmbo-volei a hiti, numu gboto ta ndelɔ nya ma tɛɛ, ‘Ndemɔi, Ndemɔi, muii Ngewɔ yiɛi leni nungaa ma bi biyei hu, tawao bi gbayei hu muii ngafa nyamu gboto gbuani nungaa hu, tawao muii kabande hinda gboto wieni bi biyei hu?’ 23Faale nga ndelɔ leeŋ ti ma ngɛɛ, ‘Ngii wu gɔɔ; a gbua mbei, wu hinda nyamu wieblɛi jisia.’ 24“Faale na, numu gbi lekee a nya layie jisia mɛni, i ti wie, ngi wiengɔe kia taamɔ nɛmahu lewengɔ yila i yɛ na i ngi wɛlei loni fawa gɔtii hu. 25Njɛi i wɛilɔ wa, njɛisia ti ve hulewengɔ, vivii i gula, ti gbi ti hɔwɔ pɛlei na ma kɛɛ ii gulani, ajifa kpujangɔ yɛla fawei hu lɔ. 26“Kɛɛ numu gbi lekee a nya layie jisia mɛni kɛɛ ɛɛ ti wie, ngi wiengɔe kia taamɔ wuhubangɔ yila i yɛ na, i ngi wɛlei lo ŋanyaŋanyɛi hu. 27Njɛi i wɛilɔ wa, njɛisia ti ve hulewengɔ, vivii i gula, ti gbi ti hɔwɔ pɛlei na ma kɛ i gulanga; tawao i nyanilɔ kpɛmgbɛjɛɛ!” 28Kia Yesu i kpɔyɔni a njɛpɛi jisia lela, fahii gbi ti wuhu i wuilɔ pelei na va i yɛ nungaa gaa la. 29Ajifa i ti gaailɔ kia numui na i na kpaya ngi wɛ, ii wieni kia Sawei Yeekamɔɛisia ti yɛ nungaa gaa.MATIU 81Kia Yesu i ngiyei yeini, faha wa ti toilɔ ngi ma. 2Kɛ kpɔukpɔumɔ yila i wanga ngi gama, i wombi gbakpa ngi gɔɔbu yɛ, “Ndemɔi, i nɛngalɔ bi wɛ, ba gulɔ a nya bawola ngi yɛ sɛwɛ.” 3Yesu i loko lamboilɔ i jaa a ngie yɛ, “Nya lumangɔe, bawo bi yɛ sɛwɛ.” Ngaamɛi na kɛ kpɔukpɔui i bawoa ngi ma. 4Kɛ Yesu i ndea ngi ma yɛ, “Wote mbei! Baa hugɛ a numu gbi, kɛɛ li yakpe Saagbuamɔi gama i bi gbe; bi saa na gbua Mojisi jawei i kɛni wɔɔ kɛva a numui gbi kɛ bi bawonga.” 5Kia Yesu i wuani Kapaniɔm goohu, Roma gugba yila i wɛilɔ ngi gama ngi manɛnɛ kpɔma va 6yɛ, “Ndemɔi, nya bɔilopoi lɔ laani pɛlei bu ngi gbɔkpɔngɔ tawao kpaalɛ waa i ngi ma.” 7Yesu ndeilɔ yɛ, “Nga walɔ ngi ngi bawo.” 8Kugbei poteilɔ yɛ, “Sawo, Ndemɔi, nya gbekpengɔ ii le bi wuava nya wɛlei bu. Nde lekee bɛɛ nya bɔilopoi i bawo, kɛ i bawoa. 9Nya bɛɛ ngi nuungaa lɔ bu, sojeisia ti nya bu. Nga ndelɔ yeeji ma ngɛɛ ‘Li!’ kɛ i ya; ngi nde pekei ma ngɛɛ ‘Wa!’ kɛ i wanga; ngi nde nya luwei ma ngɛɛ ‘Ji wie!’ kɛ i pienga.” 10Kia Yesu i ji humɛnini, i gualɛilɔ ngi ma kɛ i ndenga nungei nasia ma ti yɛ to ngi ma yɛ, “Gbɛɛ ngi hugɛ a wue, Isrɛlblɛisia lia vulii bɛɛ ngii yaa numu lɔni na aa la hii a Ngewɔ. 11A tɔnya, numu gboto ta gbualɔ dunyei yeehinda gbi tia Ebraham-ni kɛɛ Aisaki kɛɛ Jekɔpi ti hei mɛhɛɛ-mɛ-gomɛi hu ngelegoohu mahayɛi hu, 12Kɛɛ Isrɛlblei nasia lɛɛnga mahoungɔ ti yɛ yeemahayɛi na hu Ngewɔ a pielɔ ngi malikeisia ti ti gbɛ na, ti ti wili jahama yeekpindii hu, na mia ta wɔɔ na, ta ti yɔngɔlii yaamɛ.” 13Na wooma Yesu ndeilɔ Kugbei ma yɛ, “Li bi yeekuwuhu, tawao na bi lani la i wie bi wɛ.” Kugbei bɔilopoi i bawoni ngaamɛi na lɔ. 14Kia Yesu i wuaani Pita yee pɛlɛbu, i maleni Pita yemɔi i laani kɔlɛ vulɛi i ngi ma. 15I houilɔ ngi lokola kɛ kɔlɛ vulɛi i gbuanga ngi ma, kɛ i hiyenga i mɛhɛɛ vɛ Yesu wɛ. 16Kia kpɔkɔ i wɛlɛni, nungaa ti wɛilɔ Yesu gama a numu gboto ngafa nyamuisia ti ti hu. Yesu i yeengafa nyamuisia gbuailɔ nungaa hu a ngi layie, i nasia gbi bawo ti heegbɛngɔ yɛla. 17I mbawoi jisia wieilɔ aako na la i hou Ngewɔ lutui Aisaya i ndeni wɔɔ yɛ, “I mu bawoilɔ i mu heegbɛisia gbi gbua mu ma.” 18Kia Yesu i liiheini faha waa ma ti ngi gaalangɔ, i ndeilɔ ngi gaalopoisia ma yɛ, “A mu li njɛi wooma.” 19Sawei Yeekamɔɔ yila i wailɔ ngi gama i nde yɛ, “Kaamɔ, nga tolɔ bi wooma hinda gbi lekee ba li na.” 20Yesu i poteilɔ i nde ngi ma yɛ, “Ndoweisia lɔ nyamgbeisia yeya tawao teisia lɔ ŋɔningɛisia yeya; kɛɛ numui na Nuuvu Hindoloi a ngie, hinda gbii na ngi lava na.” 21Taamɔ wekei, na i tooma Yesu ma ngovama, i ndeilɔ yɛ, “Ndemɔi, gbɛɛ ngi yaama ngi nya kɛkɛ haa-hindei hugbatɛ pɛiŋ.” 22Yesu i poteilɔ yɛ ngi ma, “To nya ma, bi gbe haableisia ma ti ti da womɛisia gbɔwu.” 23Yesu i wililɔ njaya-lɛndɛ yila hu kɛ ngi gaalopoisia ti tonga ngi ma. 24Ngaamɛi na vivii waa i gulailɔ Popɛi ya, ndɛndɛi a lo te i lɔmbu; kɛɛ, Yesu i yɛ njii hu lɔ. 25Ngi gaalopoisia ti lilɔ ti ngi wu tɛɛ, “Ndemɔi, mu bawo! Mua jukuma!” 26Kɛ Yesu i potenga ti ma yɛ, “Gbɛe wu luwanga hii? Wu layii a Ngewɔ i guloni kpa!” Kɛ i hiyenga i nde vivii ma kɛɛ njɛi yɛ ti londo, kɛ hu gbi i yɛnga louŋ. 27Numui gbi ti wuhu i wuilɔ tɛɛ, “Gbɛ mɔ lɔ a numu bondei ji, vivii vulii bɛɛ kɛɛ njagateisia ta golo ngi wɛ?” 28Kia Yesu i foni Gadara lɔlei hu, Popɛi wooma, hiinga fele ti ngi maleilɔ, ngafa nyamuisia ti ti hu, ta gbua kambajɛi hu. Ti maaluwangɔ waa yɛla na hii numu gbi ii yɛ gu aa jia a yee pelei na. 29Ngaamɛi na kɛ ti yelei gulanga tɛɛ, “Gbɛe bi loko wilima mu mahinda hu, bia bi Ngewɔ Hindoloi? Bi wangalɔ kpaalɛ lava mu ma pɛiŋ yee watii a hitima?” 30Ndondɛ vaha waa ti yɛlɔ a mɛli, yee hindei na gbla. 31Faale ngafa nyamuisia ti Yesu manɛnɛilɔ tɛɛ, “Ina bi mu gbuamaa nungei jisia hu, kɛ pie mu wuaa ndondɛ vahɛi na hu.” 32Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “A li.” Faale ti gbuailɔ hingei nasia hu ti wuaa ndondɛngɛisia hu. Ndondɛ vahɛi na gbi ti gindɛilɔ ti ngiyei hɛlɛngɔi yei, ti wili Popɛi hu, ti lo hu. 33Hingei nasia ti yɛ yee ndondɛngɛisia mahugbe ti leweilɔ a piimɛ ti li tei hu, ti jia hindei gbi ma i wieni hiingaa felei nasia gama ngafa nyamuisia ti yɛ ti hu. 34Numui gbi ti yɛ tei hu ti liilɔ Yesu maleva; kɛɛ, kia ti ngi lɔni, ti ngi manɛnɛilɔ tɛɛ i gbua ti lɔlei hu.MATIU 91Yesu i wililɔ gbɔma ndɛndɛi hu, i njɛi lewe, i yaama ngi yeetaahu. 2Kɛ ti wanga ngi gama a kpɔɔkpɔmɔ yila, i laani hakei ma. Kia Yesu i ti layii lɔni a ngie, kɛ i ndea kpɔɔkpɔmɔi ma yɛ, “Liilo, nya loi; bi jumbuisia ti kafainga bi ma.” 3Kɛ Sawei Yeekaamɔisia lɛɛnga ti ndea ti nyɔunyɔ ma tɛɛ, “Taamɔi ji lɔ Ngewɔ bɛlɛ nyanima!” 4Yesu i kɔɛilɔ gbɔɔ ti gilima la kɛ i ti mɔlinga yɛ, “Gbɛe wu kili nyamu bondei nasia wiema? 5Yeegbɛ lɔ bɛɛbɛɛngɔ ndeva, ‘Bi jumbuisia ti kafainga bi ma,’ ɔɔ ‘Hiye bi jia?’ 6Kɛɛ nya longɔ ngi kɛ a wue kɛ numui na Nuuvu Hindoloi le, kpaya lɔ ngi wɛ dunyei hu manuvaa jumbuisia ma.” Kɛ i ndenga kpɔɔkpɔmɔi ma yɛ, “Hiye bi bi hakei wumbu bi li bi yeekuwuhu.” 7Taamɔi i hiyeilɔ i li ngi yeekuwuhu. 8Kia fahiisia ti hulɔni, ti luwailɔ, ti Ngewɔ lato kpayei na bonda veva nuuvungaa wɛ. 9Yesu i gbuailɔ yeehindei na tawao kia i yɛ lima, i kɔnjɔ wɔyɔmɔ yila lɔilɔ, ngi laa a Matiu, i heini ngi yengemɛi. Kɛ i ndenga ngi ma yɛ, “To nya wooma.” Matiu i hiyeilɔ i to ngi wooma. 10Kia Yesu i yɛ mɛhɛɛ mɛma Matiu yeepɛlɛbu, pawa wɔyɔblaa gboto kɛɛ jumbubleisia ti wɛilɔ ti hei tia Yesu kɛɛ ngi gaalopoisia. 11Kia Farisiisia lɛɛnga ti ji hulɔni, ti ngi gaalopoisia mɔlilɔ tɛɛ, “Gbɛe wu Kaamɔ tia pawa wɔyɔblɛisia kɛɛ jumbubleisia ta mɛhɛɛ mɛ?” 12Yesu i humɛniilɔ kɛ i kpɛmbonga yɛ, “Nasia heegbɛ gbii ti ma tii gbeweni halemɔ va, kɛlee nasia ti heegbɛngɔ. 13A li wu Ngewɔ Gɔlɛi yeembui gaa na i ndeni yɛ, ‘Ngewɔ longɔ a kpekpeya lɔ wa pie a nungaa wekeisia, ii gbeweni tohani jaai nasia va wa kpua.’ Ngii wani pɔɔnablaa manɛnɛma golova Ngewɔ jaweisia bu, kɛlee jumbubleisia.” 14Na wooma Jɔn Nguamɔi gaalopoisia ti wɛilɔ Yesu gama ti ngi mɔli tɛɛ, “Gbɛe mua kɛɛ Farisiisia ma sui hou pɛɛpɛ kɛɛ bi gaalopoisia tɛɛ su hou kulo bɛɛ?” 15Yesu kpɛmboilɔ yɛ, “Nasia ta ti loli nyaha-gɔli-gomɛi hu ta gulɔ a wɔɔlaa ji nyaha jɔɔ mɔi a yɛ lɛ ti lia? Na ɛɛ wie! Kɛɛ watii a hitilɔ nyaha jɔmɔi i gbua ti yeya, yeewatii na mia ta sui hou. 16“Numu gbi ɛɛ ndoma wova lombo a kula hakpa nina, jifa lomboi a lewelɔ na kɛ mblamɛi yaa i wɔlɔnga. 17Hii lɔɔ na, numu ɛɛ ndɔ nina wu hua-kɔlɔ goko wovangaa hu, jifa kokoisia ta gbutalɔ, ndɔi i vaya, kokoisia ti jukulu. Ndɔ ninɛi a wu koko niinangaa lɔ hu, kɛ ti veenjɔ ti maa i bawonga.” 18Yesu i loni njɛpɛi jisia lemaa ti ma, kɛ Juu yeetokulɔ yila i wanga ngi gama, i wombi gbakpa ngi gulɔ yɛ, “Nya nyahaloi i haanga saange; kɛɛ wa mu li bi loko wɛlɛ ngi ma, a vululɔ.” 19Kɛ Yesu i hiyenga i to ngi ma tia ngi gaalopoisia. 20Nyaapo yila, ŋama heegbɛi i ngi ma foo puu maahu fele va, i wailɔ a Yesu wooma wee, i jaa a ngi bobani yeengoliyɛi. 21I ndeilɔ ngi nɛmahu yɛ, “Ngi jangaa lekee bɛɛ a ngi bobani, nga bawolɔ.” 22Yesu i woteilɔ i ngi lɔ, kɛ i ndea yɛ, “Liilo, nyaapoi; bi lalɛi a nge i bi bawonga.” Ngaamɛi na nyaapoi i bawoilɔ. 23Na wooma, Yesu i liilɔ Juu yeetokulɔi ji yeepɛlɛbu. Kia i nasia lɔni ti yɛ kokoi vɛ ngɔɔblɛisia wooma, kɛɛ numui gbi ta wɔɔ, 24kɛ i ndea yɛ, “Numui gbi a gbua! Nyaha-lo wuloi haangɔ ii le, njii mia lekee i piema.” Kɛ nungaa ti tɔtonga a ngi gbafala. 25Kɛɛ kia lekee nungaa ti gbuani, Yesu i wuailɔ nyahaloi lomui hu, i ngi lokoi hou, kɛ ndopoi i hiyenga. 26Yeehindei ji yee tɔwɔi i vayailɔ taatei na hu gbi. 27Kia Yesu i leweni yeehindei na ma, pumublaa fele ti toilɔ ngi ma ta yelei gula tɛɛ, “Devidi Hindoloi, mu mamamau lɔ.” 28Kia Yesu i wuaani pɛlei bu, yee pumublaa feleisia ti wailɔ ngi gama; kɛ i ti mɔlinga yɛ, “Wu langɔe la kɛ nga gulɔ a wu bawola?” Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “A tɔnya, Ndemɔi.” 29Kɛ Yesu i jaanga a ti yamɛisia yɛ, “I wie wu gama hɔɔ kia wu layii i na a nge.” 30Kɛ ti yamɛisia ti bawonga. Yesu i ti laahilɔ kpɔtukpɔtu yɛ, “Waa hugɛ a numu gbi.” 31Kɛɛ, ti liilɔ ti ngi lɔwɔi vaya taatei na hu gbi. 32Kia nungei nasia ti yɛ gbuama, nungaa lɛɛnga ti wɛilɔ Yesu gama a taamɔ yila ngi mumungɔ ajifa ngafa nyamu i yɛ ngi hu. 33Kɛɛ kia lekee Yesu i yeengafa nyamui gbuani taamɔi hu kɛ yeetaamɔi i tɔtonga a yɛpɛlaa. Numui gbi ti wuhu i wuilɔ tɛɛ, “Wɔɔ gba muii yaa ji bonda hulɔni Isrɛl.” 34Kɛɛ Farisiisia ti ndeilɔ tɛɛ, “Ngafa nyamuisia ti mahɛi mia a kpayei na ve ngi wɛ ngafa nyamuisia gbuava nungaa hu.” 35Yesu i jɛsiɛlɔ taa waawai kpɛlɛɛ hu kɛɛ fuuleisia. I yɛlɔ a nungaa gaa ti hɛɛ wɛleisia bu, a Ngowili Yekpei hugɛ ndalongɔ Ngewɔ Mahayɛi ma, a heegbɛ laasii gbi bawo nungaa ma. 36Kia i fahiisia lɔni, ti mamamau i ngi lɔilɔ waa, ajifa ti liihɛlɛngɔ tawao kpaya ii ti wɛ, ti wiengɔ kia mbalangɛi nasia mahugbemɔ ii ti yeya. 37Faale i ndeilɔ ngi gaalopoisia ma yɛ, “Tuhani huwɔlɔngɔ waa, kɛɛ yeteweblɛisia tii gbotoni. 38A numui na vɛli ngi woo mia a kpalɛi aako i ngengeblaa yoyo ti ngi luhani lewe.MATIU 101Yesu i ngi gaalopo puu maahu feleisia lolilɔ i kpaya ve ti wɛ ngafa nyamuisia gbuava nungaa hu kɛɛ heegbɛ laasi gbi bawova. 2Jisia lɔ nuu puu mahu feleisia le Yesu i ti looni: haalayei, Saimɔn na ta toli a Pita kɛɛ ngi ndewei Andru kɛɛ Jemisi, Sɛbidi loi, kɛɛ ngi ndewei Jɔn; 3Filipi kɛɛ Batɔlɔmiu kɛɛ Tɔmɔsi kɛɛ Matiu kɔnjɔ wɔyɔmɔi kɛɛ Jemisi, Afiɔs loi, kɛɛ Tadiu, kɛɛ 4Saimɔn na ti yɛ toli a ndɔlɔ hinda madi houmɔi, kɛɛ Judasi, na i Yesu veni kɛlɛmɛi. 5Yesu i numu puu maahu felei jisia lɔ loni, i vɛli ti ma yɛ, “Waa li nungei nasia gama tii yɛni a Juungaa tawao waa li Samelia yeetaa gbi hu. 6A li Isrɛlblei nasia gama ti wiengɔ kia mbalangɛi nasia ta lohu. 7A li wu Ngewɔ yiɛi le wɛɛ, ‘Ngelegoohu Mahayɛi lɔ na kpla.’ 8A heegbɛbleisia bawo, wu pomɛisia wu hee hu, wu nasia bawo nduwuma-heegbɛisia ti ti ma, wu ngafa nyamuisia gbua nungaa hu. Wu kpayei jisia majɔngalɔ gbama, faale a ngengei jisia wie la gbama. 9Waa li a kanigbɔlu ɔɔ kanigole ɔɔ navoo gbi; wu pɔkiti hu; 10waa li a fɛliwua bɛki ɔɔ ndoma fele ɔɔ tikpɔ. Gbamaile mahoungɔe ngengemɔi i hani na gbi majɔɔ a gbewe fa. 11“Wu wuaangaa taa gbi hu ɔɔ fuula, a numu gɔli na a loko hei wu bu, wu lo ngi gama haaŋ wu gbua yeetei na hu. 12Wu wuaangaa pɛlɛ gbi bu, a va yeenungaa ma wɛɛ, ‘Ndiilɛli i yɛ wu ma.’ 13Nasia ti yeepɛlei na bu ti loko heingaa wu bu, wu liilɛli i lo ti ma; kɛɛ tii loko heilɔ wu bu, kɛ wu liilɛlii i yaama wu ma. 14Pɛlɛ ɔɔ taa tii loko heilɔ wu bu ɔɔ tii woloilɔ wu ma, wu yaa gbuama na a fufulei na gbukpulɛ a yɛ wu gɔwɔma. 15“Ngi hugɛ a wue a tɔnya kɛ kpɛmbo-volei ma kuna, Ngewɔ a manulɔ Sɔdɔmblɛisia ma kɛɛ Gomɔrablɛisia i lewe tɛɛ na ma. 16“A wolo! Nyaa wu loma tawao wu wiengɔe kia mbalangɛi nasia ta wili fula haningaa lia. Faale wu nɛmahu i lewe kia kaalingaa, wu yaa i haa kia mbomu kulongaa. 17A wu mahugbe a nuuvuisia; ajifa ta wu houlɔ ti wu ve kootiisia wɛ, tawao ta wu lewelɔ ti hɛɛ wɛleisia bu. 18Ta wu gɛndɛlɔ ti li a wue tokulɔngaa kɛɛ mahangaa gulɔ nya va, aako wu Ngowili Yekpei le ti ma kɛɛ nungaa wekei nasia Juungaa yaa a tie. 19Ti lingaa a wue Kotii gulɔ, wu lii aa hɛlɛ waa yee yɛpɛ ɔɔ gbɔɔ wa nde; watii i hitingaa, na mahoungɔ wu nde a velɔ wu wɛ ngaamɛi na; 20ajifa wua ii le waa yɛ yɛpɛma, wu Kɛkɛ Ngewɔ ngi Yafei mia a yɛpɛ wu hu. 21“Hingeisia lɛɛnga ta ti gbɔugbɔu ndewehingeisia velɔ ti waava, tawao kɛkɛisia lɛɛngaa ta nyɔkɔ wielɔ a ti leengeisia; ndeengɛisia lɛɛngaa ta wotelɔ ti lebleisia maahu ti pie ti ti waa. 22Numui gbi ta lololɔ a wue nya va. Kɛɛ numui na a liilo i to kɛlɛmɛi a bawolɔ. 23Ti juuya hitɛngaa wu woma taa yila hu, a wila wu li peka hu. Gbɛɛ ngi nde wu ma a tɔnya, wɛɛ wu yengei gbɔyɔ Isrɛl yeetei kpɛlɛɛ hu pɛiŋ Nuuvu Hindoloi i ya wa. 24“Kaalopo gbi ii leweni ngi Kaamɔ ma, tawao nduwɔ gbi ii leweni ngi luwɔkɛi ma. 25Faale mahoungɔ kaalopoi lii i lɛli ji a hiti ngi Kaamɔ hu, nduwɛi bɛɛ ji a hiti ngi luwɔkɛi hu. Ina nungaa ti ndei yeekulɔmɔi lolinga a Biɛlsibu, ta yeendei hubleisia lolilɔ a mbiyɛ nyamungaa tewengɔ na ma. 26“Faale waa luwa nungei nasia ma ti lolongɔ a wue; gbamaile na lekee gbi mawɛɛngɔ maa a gɛlɔ, tawao na gbi ndɔwungɔ a gbualɔ foofo ya. 27Na nga nde wu ma kpindi hu, a nde foofo hu leeŋ, tawao na wa mɛni ndondoyia hu, a nde leeŋ kpawama. 28Waa luwa nungei nasia ma ta wu gbuhɛi waa kɛɛ tɛɛ gu taa wu yafei waa; kɛ a luwa Ngewɔ ta ngi ma ajifa ta lɔ kpaya i ngi wɛ numu gbuhɛi kɛɛ ngi yafei nyanivaa jahamɛi hu. 29Numu a sokele fele yeyalɔ a sɛnti yila, na hu gbi sokele yila bɛɛ ɛɛ haa ina wu Kɛkɛ ii lumani ma. 30Wu wundie vulii gbawangɔe Ngewɔ yeya. 31Faale waa luwa; baa lɔ wu ma kaka i lewe sokele gboto ma. 32“Numui na lekee gbi a nde kpawama yɛ i nya va lɔ, hii nga pie a ngie nya Kɛkɛ na gama i ngelegoohu. 33Kɛɛ numu gbi lekee a gbele nya ma kpawama, nya bɛɛ nga gbelelɔ ngi ma nya Kɛkɛ na gama i ngelegoohu. 34“Waa gili la kɛ ngi wanga ndiilɛli lɔ veva dunyei ji hu; ngii wani ndiilɛli veva kɛ kɔbowa. 35Ajifa, ngi waalɔ hingaleengeisia wilivaa ti kɛkɛ-ni ma, ngi nyaha-lengeisia wili ti njeni ma, ngi ndo-nyahangeisia wili ti yemɔisia ma; 36numu juwu yeekpekpeisia ta yɛ a ngi heiblɛisia lɔ. 37“Numui na a lo a ngi kɛkɛ ɔɔ ngi nje i lewe nya ma ɛɛ gu i yɛ a nya woomamɔ; tawao numui na a lo a ngi hindoloi ɔɔ ngi nyahaloi i lewe nya ma ɛɛ gu i yɛ a nya Woomamɔ. 38Numui na ɛɛ ngi krɔsii la gbakima aa to nya wooma ɛɛ gu i yɛ a nya Woomamɔ. 39Numu gbi lekee a lapi dunya lɛɛvui ngi ndɛi mabawova, a baalɔ la, kɛɛ numui na a baa a dunyama lɛɛvui ngi ndɛi nya wooma, a ndɛvui yeetɔnyangɔi majɔlɔ. 40“Numui na a loko hei wu bu, i loko heini nya lɔ bu; tawao numui na a loko hei nya bu, i loko heini nya loomɔi lɔ bu. 41Numui na a loko hei Ngewɔ lutui bu jifa Ngewɔ lutui a ngie, a Ngewɔ lutui yeepawei lɔ majɔɔ, tawao numui na a loko hei pɔɔnamɔ bu ajifa pɔɔnamɔ a ngie, a pɔɔnamɔ pawa lɔ majɔɔ. 42A la la kɛ numu gbi lekee a nja gɔlɛi vulii ve nya gaalopoi jisia yeekulohii bɛɛ wɛ kpɔleva jifa nya woomamɔ a ngie, ɛɛ baa kulo bɛɛ a ngi mawaa.”MATIU 111Kia Yesu i kpɔyɔni a kaa ji kpɛlɛɛ gɛla a ngi gaalopo puu maahu felesia i gbuailɔ yeehindei na i li Galili yeetaa wekeisia hu nunga gaava kɛɛ Ngewɔ yiɛi leva. 2Ji Jɔn Nguamɔi i loni kpindiwelɛi bu i hindei nasia mɛni Kristi i yɛ pie, i ngi gaalopoisia lɛɛnga loilɔ ngi gama. 3Ti ngi mɔlilɔ tɛɛ, “Bia lɔ Jɔn i ndeni yɛ biaa wama ɔɔ mu numu weka gulɔgbe?” 4Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “A yaama wu hugɛ a Jɔn gbɔɔ wu mɛnima kɛɛ na wu tɔma: 5pumublɛisia lɔ hinda lɔma gbɔma, kpɔɔkpɔblɛisia ta jia, kpɔukpɔublɛisia ta bawo ti luwui a yɛ sɛwɛ, ngolihu-lutublɛisia ta njia mɛni, haableisia ta wu hee hu, Ngowili Yekpei a le fɛɛliblɛisia ma. 6Kohunɛ lɔ nasia ma nya hinda ɛɛ ti kiti!” 7Kia Jɔn gaalopoisia ti wounveni yamava, Yesu i tɔtoilɔ a yɛpɛla fahii gama kɔlooni Jɔn ma yɛ, “Gbɔɔ wu lii i yɛ ma tɔva ji wu lini wolova Jɔn ma ndɔgbɔ lambɛi ma? Konipɔwɛi fɛfɛi a sɛɛjia? 8Gbɔɔ wu lini tɔvaa? Hindoi ngi mayilingɔ guyɔɔ? Nungei nasia ta ti mayili guyɔɔ ta yɛ maha wɛleisia bu lɔ. 9Gbɔɔ hɔɔ wu lini tɔma? Ngewɔ lutui? A tɔnya, ngi hugɛ a wue, wu numu lɔilɔ tewengɔ Ngewɔ lutu ma. 10Jɔn lɔ Ngewɔ Gɔlɛi i yɛpɛni ngi va yɛ, ‘Nga nya lutui lolɔ bi gulɔ i bi welei gbatɛ bi gulɔ.’ 11Gbɛɛ ngi hugɛ a wue, a tɔnya, kɛ Jɔn i leweni nasia gbi ma nyahangaa ti ti leni dunyei ji hu, kɛɛ numui na kulongɔ tewengɔ nasia gbi ma ti Ngelegoohu Mahayɛi hu i leweni ngi ma. 12I hiye watii na ma Jɔn i ngi Yewɔ yiɛi leni, Ngelegoohu Mahayɛi kpalɛ gboto hulɔnga tawao ndapiblaa lɔ lapima houva a kpaya. 13Pɛiŋ Jɔn watii i yaa hiti, Ngewɔ lutuisia gbi kɛɛ Mojisi Jawei ti kulɔmayia leilɔ kɔlooni Ngelegoohu Mahayɛi walei ma; 14tawao wu lumangaa wu la a ti wowili, Ilaija na ti ndeni tɛɛ a wa, tamia a Jɔn. 15Ina ngoli gbi lɔ numu ma njia mɛniva, i wolo ji ma. 16“Kɛɛ nga haableisia huma gbɛ lɔ ma? Ti gbuangɔ a jialeengeisia lɔ ti heini njɔpɔwaahu ta ti mbaangɛisia loli 17tɛɛ ‘Mu nyaha-gɔli-gomɛi yee ngulei yaanga kɛɛ wuii lumani waa looli; mu haa-wuleisia yaanga kɛɛ wuii lumani waa wɔɔ.’ 18Ji Jɔn i wani, i yɛlɔ a sui hou tawao ɛɛ ndɔ gboli, kɛ numui gbi ti ndea tɛɛ, ‘Ngafa nyamui lɔ ngi woma’; 19Nuuvu Hindoloi i wɛilɔ, a mɛhɛɛ mɛ a ndɔ gboli, kɛ numui gbi ti ndea tɛɛ, ‘A taamɔi ji lɔ lɛɛ! Ndiimɔ mia a ngie kɛɛ ndɔ gbolimɔ gbama, pawa wɔyɔblɛisia kɛɛ jumbubleisia ti ndiamɔi!’ Na hu gbi Ngewɔ nɛmahulewei yengeyii lɔ a ngi lɔnyayii gɛ.” 20Tei nasia Yesu i ngi gabande yengei gbotoma wieni na, yeenungeisia tii wounveni ti jumbuisia ma, faale i tɔtoilɔ a yialaa ti ma. 21I ndeilɔ yɛ, “I wama nyamuma kpa wu va Kolasi! I wama nyamuma kpa wua bɛɛ va Bɛtsaida! Ajifa ina kabande yengei nasia ti wieni wu hu i wieilɔ Taya kɛɛ Saidɔn, yeenungeisia taa bɛki yililɔ, ti nduvui gbɛkpɛi wumba kɛva kɛ ti wounvenga ti jumbuisia ma. 22Gbɛɛ ngi hugɛ a wue a tɔnya, kpɛmbo-volei ma kɛyila, Ngewɔ a manulɔ Tayablɛisia ma kɛɛ Saidɔnblɛisia i lewe wu ma. 23Wu Kapaniɔmblɛisia! Wu yɛ loni wu wua yekpe lɛ wu fo Ngelegoohu. Ngewɔ a wu yeilɔ jahama. Ajifa ina kabande yengei nasia ti wieni bi hu ti wieilɔ Sɔdɔm, aa yɛlɔ na kiahuna bɛɛ. 24A la la kɛ kpɛmbo-volei ma kɛyila, Ngewɔ a manulɔ Sɔdɔmblɛisia ma i lewe wu ma.” 25A watii na Yesu i ndeilɔ yɛ, “Kɛkɛ, ngelegoohu kɛɛ dunya yee Ndemɔi, ngi siɛgbua bi ma ajifa bi hindei jisia lɔwunga nɛmahulewebleisia ma kɛɛ hinda hugɔɔ blɛisia bi hugɛnga a ndolangaa. 26Hii i na, Kɛkɛ, ajifa hii i nɛni bi wɛ pieva. 27“Nya Kɛkɛ i hani gbi loko wuaanga nya yeya. Numu gbi ii Hindoloi gɔɔ kɛlee Kɛkɛi tawao numu gbi ii Kɛkɛi gɔɔ kɛlee Hindoloi kɛɛ nasia a nɛɛ ngi wɛ ngi gɛva a tie. 28“A wa nya gama wua wu gahu gbɔyɔngɔ tawao kiti gbangɔngaa ti wu ma, nga yeekitiisia gbualɔ wu ma. 29A nya gaiŋ wumbu kɛɛ kaa na nga kɛ; ajifa nya lii gɔlɛngɔ tawao ngii mamanini, na wiengaa wu yafeisia ta ndiilɛli majɔlɔ. 30Gbamaile kaiŋ nasia nga fe wu wɛ ti bɛɛbɛɛngɔ li va la; tawao ngengei nasia nga fe wu wɛ tii kpaukpauni pieva.”MATIU 121Hu ii guhani na wooma Yesu yɛlɔ jiama a pelei nyɔ-gbalɛisia hu Ndɛvu Volei ma. Ndɔlei yɛlɔ ngi gaalopoisia ma kɛ ti tɔtonga a nyɔi yalilaa ta mɛ. 2Kia Farisiisia ti ji hulɔni, ti ndeilɔ Yesu ma tɛɛ, “Tɔ lɛɛ, bi gaalopoisia lɔ Ndɛvu Volei yeesawei nyanima!” 3Yesu kpɛmboilɔ yɛ, “Wuii yaa kaani lɛ gbɔɔ Devidi pieni ji ndɔlei i ngi lɔni kɛɛ nasia ti yɛ ngi ma, 4ji i wuaani Ngewɔ Veli bafɛi bu tia ngi mableisia ti bledii na mɛ fengɔ Ngewɔ wɛ, kia bɛɛ sawa nyanila le yɛla ti va yee bledii na mɛva kɛ lekee Saagbuablɛisia? 5ɔɔ wuii yaa kaani Mojisi jawei hu ji Saagbuablɛi nasia ta yɛ Ngewɔ wɛlei bu ta Ndɛvu Volei jawei nyani kɛɛ njia gbii ti ma? 6Ngi hugɛ a wue kɛ hani lɔ mbei tewengɔ Ngewɔ wɛlei ma. 7Ngewɔ Gɔlɛi ndeilɔ yɛ, ‘Nya longɔ a kpekpeya wiela lɔ nungaa wekeisia gama, ngii gbeweni tohanii nasia va wa kpua a saa.’ Ina wu yɛ ji yeembui gɔɔlɔ, wuii yɛ nasia lɛɛ njia gbii ti ma. 8Ajifa nya Nuuvu Hindoloi a nge nya lɔ Ndemɔ a nge Ndɛvu Volei maahu.” 9Yesu i gbuailɔ mia i wuaa ti hɛɛ wɛlei bu. 10Taamɔ yila yɛlɔ na ngi lokoi haangɔ. Nungaa lɛɛnga ti yɛlɔ na ti longɔ ti njia wɛlɛ Yesu ma, faale ti ngi mɔlilɔ tɛɛ, “Sawa nyanila le numu bawova Ndɛvu Volei ma?” 11Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Ina mbala yila lɔ wu yilaye yeya, yeembalɛi i gula ndowa hubɔngɔ hu Ndɛvu Volei ma, ɛɛ li aa kpua hu? 12Nuuvu jɔngɔ i leweni poloŋ mbala ma. Faale mu jawei lumangɔe mu wɛ kpekpe wieva a nuuvu Ndɛvu Volei ma!” 13Kɛ i ndenga taamɔ loko haangɔi ma yɛ, “Bi lokoi lambo.” Kɛ i taambonga mbawongɔ kia yeepekei na. 14Kɛ Farisiisia ti gbuanga ti wuhitɛ ngi waava. 15Kia Yesu i kɔɔni kɛ tiaa ngi mavɛɛma, i gbuailɔ yeehindei na tawao faha waa ti toilɔ ngi ma kɛ i nasia kpɛlɛɛ bawonga ti heegbɛngɔ yɛla, 16i ti laahii yɛ taa ngi hinda hugɛ a numu gbi. 17I ji wieilɔ aako na la i hou Ngewɔ puni ngi lutui Aisaya laa yɛ: 18“Nya bɔilopoi gbelɛ ngi mbumbunga, nya liimamɔi na ngi hinda i nya liilɛlingɔ waa. Nga nya yafei yeilɔ ngi ma, tawao a nya liima hindei hugɛlɔ a nasia Juublaa yaa tie. 19Ɛɛ ndablaa wie tawao ɛɛ yele gula, tawao ɛɛ njia gboto-gboto le ngeleya pele waawaisia ma. 20Ɛɛ konipɔwa lɛkpɛngɔ yali aa nyimi nasia ma ti mayeingɔ, A nɔɔlɔ ngi yengei ma haaŋ numui gbi ti golo Ngewɔ jaweisia bu; 21tawao kɛnyɛi gbi ta lii valalɔ ngi ma ti bawova.” 22Kɛ nungaa lɛɛnga ti wanga ngi gama a taamɔ yila ngi wumungɔ, tawao ɛɛ gu aa yɛpɛ, ajifa ngafa nyamu i ngi hu. Yesu i ngi bawoilɔ na hii i gu a hinda lɔla, a yɛpɛ. 23Fahii gbi ti wuhu i wuilɔ, kɛ tia ndema tɛɛ, “Ji lɔ Devidi Hindoloi le baa?” 24Kia Farisiisia ti ji humɛnini, ti ndeilɔ tɛɛ, “Ngafa nyamuisia ti mahɛi Biɛlsibu mia a kpayei na ve ngi wɛ ngafa nyamuisia gbuava nungaa hu.” 25Yesu i kilii na gɔɛilɔ ti yɛ pie, faale i ndeilɔ ti ma yɛ, “Ndɔlɔ gbi yeehubleisia ti blangaa, ta gɔ a ti nyɔunyɔ a nyanilɔ, tawao mbonda gbi ɔɔ taa gbi ti blangaadia, ta gɔ luahu, yeembondei ɔɔ tei na ɛɛ gbekpe. 26Ina Seitana mia i Seitana gbuama nungaa hu, na a kɛlɔ kɛ ngi mableisia ti blangɔe, ta gɔ luahu; ngi mahayɛi a yee na gbekpe? 27Wuaa ndema wɛɛ Biɛlsibu mia a kpayei na ve nya wɛ nga ngafa nyamuisia gbua la nungaa hu. Ye lɔ hɔɔ i kpayei na veni wu gaalopoisia wɛ ta ti gbua la? Faale wu gaalopoisia vulii lɔ ta wu lɛɛ. 28Kɛɛ Ngewɔ Yafei lɔ a kpayei na ve nya wɛ nga ngafa nyamuisia gbua nungaa hu, faale Ngewɔ Mahayɛi i wilanga a walaa wu lia. 29“Numu gbi ɛɛ gu aa wili kpayamɔi wɛlei bu aa ngi haakeisia gapu kɛlee a kpayamɔi yili pɛiŋ; na lɔ a wie i yaa gu i pɛlei bu gapu. 30“Numui na ii nya va i gɔmalɔ a nge; numui na ɛɛ gbɔ nya ma nungaa lɛva ma, a ti vayalɔ. 31Sabui ji va lɔ nga nde wu ma ngɛɛ Ngewɔ a manulɔ nungaa ma jumbu gbi va ta pie kɛɛ njia nyamu gbi ta nde, kɛɛ numu gbi lekee a njia nyamu le Ngewɔ Yafei ma, Ngewɔ ɛɛ manu ngi ma gbi. 32Numu gbi lekee a njia nyamu le Nuuvu Hindoloi ma a manuma jɔlɔ; kɛɛ numu gbi lekee a njia nyamu le Ngewɔ Yafei ma ɛɛ manuma jɔɔ kunafɔ. 33“Ngulu yekpei a wua a nguluwa yekpe lɔ tawao ngulu nyamui a wua a nguluwa nyamu lɔ. Numu a ngulii gɔɔ ngi wɛi ma lɔ. 34Wu kaalingɛi jisia! Ji wu nyamungɔ, wa yee gu a njɛpɛ yekpe lela? Ajifa na a yɛ numu lii lavengɔ tamia a gbua ngi laa. 35Numu yekpei a hani yekpengaa lɔ gbua hani yekpei nasia lia ta yɛ ngi hu, kɛɛ numu nyamui a hani nyamungaa lɔ gbua hani nyamui nasia lia ta yɛ ngi hu. 36“A lala kɛ kpɛmbo volei ma, baaba yɛpɛ gbi nuuvungaa ti ndenga wɔɔ wa kona wielɔ fa. 37Wu layieisia va lɔ Ngewɔ a wu lemu tawao gbɔma wu laayiɛisia va lɔ Ngewɔ a wu lɛɛ.” 38Na wooma Sawei Yeekaamɔisia lɛɛnga kɛɛ Farisiisia ti ndeilɔ Yesu ma tɛɛ, “Kaamɔ, mu longɔ bi kabande hinda wie mu tɔ.” 39Kɛɛ i poteilɔ ti ma yɛ, “Wu haablaa nyamui jisia tawao wuii lɔnyani a Ngewɔ! Wuaa nya mɔlima kabande hinda va kɛɛ ngɛɛ pie. Kabande hindei na lekee a ve wu wɛ tamia a na wɔɔ i Ngewɔ lutui Jona wieni. 40Kia lekee wɔɔ Jona i yɛ nyɛɛ wai goohu folo sawa kɛɛ kpindi sawa va, hii lɔɔ nya nya Nuuvu Hindoloi a yɛ ndɔwu folo sawa kɛɛ kpindi sawa va. 41Kpɛmbo volei ma kɛyila Ninivɛblɛisia ta hiyelɔ ti wu lɛɛ ajifa ti wounveilɔ ti jumbuisia ma ji Jona i Ngewɔ yiɛi lɛni ti ma; tawao gbɛɛ ngi hugɛ a wue, hani lɔ mbei tewengɔ Jona ma. 42Kpɛmbo volei ma kɛyila Siiba yeenyaha-mahɛi a hiyelɔ i wu lɛɛ ajifa i gbuailɔ ngi lɔlei hu, i jia huguhangɔ waa wolovaa nɛmahulewe gaa na ma Mahɛi Sɔlɔmɔn i yɛ kɛ, tawao gbɛɛ ngi hugɛ a wue, hani lɔ mbei tewengɔ Sɔlɔmɔn ma.” 43“Ngafa nyamui i gbuangalɔ numui hu, a lewetewelɔ ndɔlɔ hubengɔi hu a heima gɔkɔli kɛɛ ɛɛ tɔ. 44A ndelɔ nɛmahu yɛ, ‘Nga yamalɔ nya wɛlei na bu ngi gbuani na.’ I yamangalɔ, a male popongɔ, na yilangɔ, na gbatɛngɔ pandaa. 45A gbualɔ, i li, i wa a ngafa wɔfla wekangaa, ti nyamungɔ tewengɔ ta vulii ma, tia tieni ti hei na. Numui na gɛlɛmɛi a yɛ nyamuni i lewe tɔtomɛi ma. Namia a numu nyamui nasia wie ti na a foloi ji.” 46Yesu i loni yɛpɛmaa nungeisia gama kɛ ngi nje kɛɛ ngi ndewehingeisia ti wanga, ti lo ngitii ya, ti longɔ tia tieni ti yɛpɛ. 47Faale nungei nasia ti yɛ na yeengila i ndeilɔ ngi ma yɛ, “Kafai lɛ, bi nje tia bi ndewehingeisia lɔ looni ngitii ya ti longɔ wua tieni wu yɛpɛ.” 48Kɛɛ Yesu i poteilɔ yeenumui na ma yɛ, “Ye lɔ nya nje le? Yeeni lɔ nya ndewehingeisia a tie?” 49Kɛ i loko longa ngi gaalopoisia ma yɛ, “Nya nje gbe kɛɛ nya ndewehingeisia! 50Numui na lekee a nya Kɛkɛ na i ngelegoohu ngi liima hindei wie ta lɔ nya ndewehindoi le kɛɛ nya ndewe nyahaloi kɛɛ nya nje.”MATIU 131Folo yakpei na ma Yesu i gbuailɔ pɛlei bu i li i hei Galili Wopei gbla nuungaa gaavaa. 2Faha lakpa waa ti ngi gaalɛilɔ, kɛ i wilinga ndɛndɛ yila hu i hei, fahii gbi tia ti looni kakpoi ya. 3I hinda gboto hugɛilɔ a tie dɔmii hu yɛ, “Taamɔ yila i liilɔ wɔɔ tuhani galei valima ngi gbalɛi hu. 4Kia i yɛ falima, yeetuhani galei lɛɛnga i gulailɔ pele galei ma, kɛ ŋɔningɛisia ti waa ti ngɔyɔ. 5Tuhani galei lɛɛnga i gulani fawa lɔlɔmɛi lɔ mia pɔlɛi yɛngɔ yɛla na fɛlɛfɛlɛ fawei ya. Ti humbuilɔ a vale ajifa pɔlɛi ii yɛ yekpeni fawei ya. 6Kɛɛ kia foloi i lɛni, i yeetuhani valeisia mɔilɔ; tawao jifa yeehapiisia tii guni a yeilaa poloŋ, yeetuhanisia ti beilɔ. 7Tuhani galei lɛɛnga ti gulani ngaali lɔlɔmɛi lɔ, kɛ ngaali bɛɛ i valea, i wɔpɔ, i tuhanii magbɔle, yeetuhanii ii gbekpeni. 8Kɛɛ tuhani galei yeemɔniisia ti gulani ndɔlɔma yekpei lɔ, ti wua kpoto, tɛnga hɔndɔ yila, tɛnga numu sawa gbɔyɔngɔ, tɛnga numu gbɔyɔngɔ maahu puu.” 9“Numui na ngoli i ngi ma njia mɛniva, i wolo ji ma.” 10Kɛ Yesu gaalopoisia ti wanga ngi gama ti ngi mɔli tɛɛ, “Gbɛe ba nungei jisia gaa dɔmii hu?” 11Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Ngewɔ i lumanga ngelegoohu mahayɛi yeetɔnya lɔwungɔisia hugɛva a wue, kɛɛ ii lumani ti wɛ. 12Gbamaile numui na hani i ngi yeya, mato a velɔ ngi wɛ, aako i gboto waa ngi yeya; kɛɛ numui na hani ii ngi yeya, Ngewɔ a na wuloi bɛɛ gbualɔ ngi yeya a yɛ ngi yeya. 13Nga ti gaa dɔmii hu lɔ aako ti kpee kɛɛ tɛɛ tɔ tawao ti wolo kɛɛ tɛɛ mɛni, tawao tɛɛ mbugɔɔ. 14Tia mia ti pienga Ngewɔ layiɛi la hounga i puni Aisaya laa yɛ, ‘Nungei jisia ta wololɔ kaka, kɛɛ tɛɛ mbugɔɔ tawao ta kpelɔ kaka kɛɛ tɛɛ tɔ, 15ajifa tɛɛ gu a gilila, tawao ti ti wolisia laagbɔwunga, ti ti yamɛisia liwinga, aako taa hinda lɔ a ti yamɛisia, ti njia mɛni a ti wolisia, ti hinda hugɔɔ a ti nɛmahuisia, ti wote nya gama ngi ti bawo.’ 16“Kɛɛ wu yamɛisia ti lubangɔe ajifa ta hinda lɔ, kɛɛ wu wolisia ajifa ta njia mɛni. 17Gbɛɛ ngi hugɛ a wue a tɔnya kɛ Ngewɔ lutui gboto kɛɛ Ngewɔblaa weka gboto ti longɔ yɛla waa ti na hulɔ wu hulɔma kɛɛ tii hulɔni, tawao ti longɔ yɛla waa ti na mɛni wu mɛnima kɛɛ tii mɛnini.” 18“A wolo hɔɔ wu tuhani galɛ valimɔi yeedɔmii yeembui humɛni. 19Numu gbi i Ngewɔ Mahayɛi yeengoowili mɛningaa kɛɛ ii yeembui gɔɔ, Seitana a walɔ i kpua ngi lii hu; jisia mia tuhani galei nasia a tie ti gulani pele galei ma. 20Tuhani galei nasia ti gulani fawa lɔlɔmɛi tia mia a nungei nasia ta Ngowili Yekpei mɛni, ti mbumbu a kohunɛ ngaama; 21kɛɛ ɛɛ yei panda ti lii hu, tawao ta houlɔ mba watii wulo va. Kɛɛ ji lekee kpundɛ ɔɔ juwuya a hiye kɔlooni yeengoowili ma, kɛ ti gbenga ma ngaama. 22Tuhani galei nasia ti gulani ngaali lɔlɔmɛi tia mia a nungei nasia ta Ngowili Yekpei mɛni, kɛ dunyei ji yeendiihɛlɛisia kɛɛ kpatɛi yeemanii ti Ngewɔ yiɛi gbolenga, i gbua ti liihu tɛɛ wua kulo bɛɛ. 23Tuhani galei nasia ti gulani ndɔlɔ yekpei ma tia mia a nungei nasia ta Ngowili Yekpei mɛni, ti mbugɔɔ gbalauŋ; ta wielɔ kia ngulii nasia na ta wua kpoto, tɛnga hɔndɔ yila, tɛnga numu sawa gbɔyɔngɔ, tɛɛnga numu gbɔyɔngɔ maahu puu.” 24Yesu i dɔmii weka gbuailɔ ti wɛ yɛ, “Ngelegoohu Mahayɛi gbuangɔ a taamɔ yila lɔ i tuhani huwu yekpe lekee wuni ngi gbalei hu. 25Numui gbi ti yɛ njii hu lɔ a kpindi yila kɛ ngi juwui i ya i lɛtii galei vali yeekpalɛi hu i li ngiɛ. 26Kia tuhani galeisia ti valeni kɛ lɛtii bɛɛ i valea. 27Taamɔi yengebleisia ti wɛilɔ ngi gama tɛɛ, ‘Ndemɔi, tuhani galɛ yekpei lekee ii le baa pu bi gbalei hu? Lɛtii i hiyenga mi lɔ kungɔ na kpalɛi hu gbi?’ 28Kɛ i ndenga yɛ, ‘Nya juwui mia i ji wienga.’ Ngengeblɛisia ti ngi mɔlilɔ tɛɛ, ‘Bi longɔe hɔɔ mu li mu yeelɛtii gbua?’ 29Kɛ i kpɛmbonga yɛ, ‘Sawo, waa lo lɛtii wukpuama waa tuhani bɛɛ wukpua. 30Tuhani tia lɛtii ti lo na ti lewe-gbelei i hiti. Yeewatii na, nga ndelɔ mba lewebleisia ma ngɛɛ ti lɛtii yese lɛma ti ngili, ti yeengiliisia mɔ; na wooma ti tuhani ta ngi lewe ti tɛ nya gbuwui laa.’ ” 31Yesu i dɔmii weka gbuailɔ ti wɛ yɛ, “Ngelegoohu Mahayɛi gbuangɔ a hakpɛi na lɔ ta toli a Mɔstad yeekaalɛi na taamɔ yila i puni ngi gbalei hu. 32I guloni tuhani galei kpɛlɛɛ ma, kɛɛ ji a lakpa a lewelɔ hakpa gbi ma, ŋɔningɛisia ta tei lo ngi bekeisia hu.” 33Yesu i gbɔma dɔmii weka gbuailɔ ti wɛ yɛ, “Ngelegoohu Mahayɛi gbuangɔ a hani na lɔ a pie bledii a ve nyaapo yila i mbumbuni i ngahupu a lɛwɛ vuka busɛ yila i lo huti ma haaŋ gbi i ve i yɛ buufa.” 34Yesu i hindei jisia kpɛlɛɛ hugɛni a fahiisia dɔmingaa hu lɔ; ɛɛ luma aa ti gaa a hani gbi ina dɔmii hu ii le. 35I ji wieilɔ aako Ngewɔ layie la i hou na i puni ngi lutui laa yɛ, “Nga dɔmingaa lɔ gbua ji nga yɛ yɛpɛma ti gama, nga tɔnyangaa hugɛlɔ a tie ndɔwungɔ i hiye wɔɔ dunyei gbatɛ-gbelei ma.” 36Kia Yesu i gbuani fahii gama i li pɛlei bu, ngi gaalopoisia ti wɛilɔ ngi gama tɛɛ, “Dɔmii na kɔlooni ngaali na ma i yɛ kpalɛi hu yeembui gɛ a mue.” 37Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Numui na i tuhani galɛ yekpei wuni ngi gbalei hu tamia a Nuuvu Hindoloi; 38kpalɛi mia a dunyei; tuhani galɛ yekpei mia a nungei nasia ngelegoohuliblɛisia a tie; lɛtii mia a Seitana woomableisia, 39tawao kpala lamɔi juwui na i lɛtii wuni kpalɛi hu tamia a Seitana. Mba lewe-gbelei lɔ a dunyei gbɔyɔ-gbelei tawao mba lewebleisia mia a malikeisia. 40Kia lekee ta lɛtii lɛla ma, ti mɔ, hii yeehinda yakpei na a wie dunyei gbɔyɔ-gbelei. 41Nuuvu Hindoloi a ngi malikeisia lolɔ ti nasia gbi lɛma ta pie nungaa ta jumbu wie kɛɛ jumbubleisia gbi ti ti wɔyɔ Ngelegoohu Mahayɛi hubleisia lia. 42Na wooma ta ti wililɔ ngɔmbu lakpa waa hu mia ta yɛ na ta wɔɔ, ta ti yɔngɔlii yaamɛ. 43Ngewɔ liima hinda wieblɛisia tia ta voolɔ kia foloi na ti Kɛkɛ Mahayɛi hu. Numui na ngoli i ngi ma njia mɛniva, i wolo ji ma. 44“Ngelegoohu Mahayɛi wiengɔe kia kpatɛi na ndɔwungɔ kpala yila hu. Kia taamɔ yila i kɔkɔni, i mawɛɛlɔ, i li a kohunɛ, i ngi yeya-hani gbi majia, i yaama i yeekpalɛi na yeya yeemamɔi ma. 45“Ngelegoohu Mahayɛi gbuangɔ gbɔma a felegɔmɔ yila lɔ a kani yekpengaa gɔkɔli ngeyava. 46Kia i yeekpekpe yila lɔni ngi jɔngɔi wɔlɔngɔ waa, i liilɔ i ngi yeyahani gbi majia, i ngeya. 47“Ngelegoohu Mahayɛi gbuangɔ gbɔma a nyɛgbɛbomɛi lɔ na nyɛɛ gbɛbleisia ti pilini gboyei hu, nyɛɛ laasii gbi ti gɔwɔ la. 48Kia nda i veni, nyɛɛ gbɛbleisia ti ndalɛilɔ ti tɛ ngiyei ma, ti hei, ti huwɔyɔ, ti yeekpekpeisia wu ti haakeisia hu, ti yeenyamuisia wili. 49Hii a wie dunyei gbɔyɔ-gbelei. Ngewɔ malikeisia ta walɔ ti numu nyamuisia wɔyɔ yeekpekpeisia lia, 50ti ti wili ngɔmbu lakpa waa hu, mia ta yɛ na ta wɔɔ ta ti yɔngɔliisia yaamɛ.” 51Kɛ Yesu i ti mɔlinga yɛ, “Wu dɔmii jisia gbi yeembui gɔnga na?” Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Mu kɔɔnga.” 52Kɛ i ndenga ti ma yɛ, “Ji a kɛlɔ hɔɔ kɛ Sawei Yeekaamɔ gbi a wote a nya Woomamɔ Ngelegoohu Mahayɛi hu ngi wiengɔe kia Kpatɛmɔ i na, a gbua a hani ninangaa kɛɛ hani wovangaa ngi gbatei hu.” 53Kia Yesu i kpɔyɔni a dɔmii jisia gbuala, i gbuailɔ yee hindei na, 54i yaama ngi yee taahu. I nungaa gaailɔ ti hɛɛ wɛlei bu tawao nasia ti ngi woo mɛnini ti wuhu i wuilɔ, ta ti nyɔunyɔ mɔli tɛɛ, “Mi lɔ taamɔi ji i nɛmahulewe bondei ji jɔni na kɛɛ kpayei kabande yengei jisia wieva? 55Kapindɛi loi yaa a ngie? Ngi nje yaa a Meri, tawao ngi ndewengeisia yaa a Jemisi kɛɛ Josɛfi kɛɛ Saimɔn kɛɛ Judasi? 56Mua ngi ndewe nyaha leengeisia gbi ii le mua yɛ heini mbei? Mi lɔ hɔɔ i ji kpɛlɛɛ jɔni na?” 57Kɛ ti gbelenga ngi ma. Kɛɛ Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “Bagɔma lɔ Ngewɔ layia-lemɔi ma hinda gbi kɛ lekee ngi yeetaahu kɛɛ ngi bondeisia lia.” 58Ii kabande hinda gboto wieni n a ajifa tii yɛ lani a ngie.MATIU 141A watii na, Galili yeemahɛi Hɛlɔd i Yesu malɔwɔ mɛnilɔ. 2I ndeilɔ ngi mableisia ma yɛ, “Jɔn Nguamɔi vulii mia i vulua i hiyea hee hu; na vamia kpayei na i ngi wɛ kabandeisia wieva.” 3Ajifa Hɛlɔd i pieilɔ yese ti Jɔn hou, ti jɔwɔi gula ngi ma, ti ngi wili kpindiwɛlei bu Hɛlɔdias va, ngi ndewei Filipi nyahɛi. 4Ajifa Jɔn i yɛlɔ ndeni Hɛlɔd ma yɛ, “Ii wɔnani bi va Hɛlɔdias jɔva a bi nyaha laa.” 5Hɛlɔd longɔ yɛla i Jɔn waa kɛɛ i luwɛilɔ nungeisia ma ajifa ti Jɔn wumbuni a Ngewɔ lutui lɔ. 6Kɛɛ kia Hɛlɔd le-volei i hitini ma, Hɛlɔdias nyahaloi i lolilɔ fahii na gulɔ, i nɛɛ waa Hɛlɔd wɛ, 7kɛ i Lahei wumbunga ngi gama yɛ, “Ngi jondunga hani gbi veva bi wɛ ba mɔli.” 8Kia ndopoi ngi nje i puni la ngi laa, i ndeilɔ Hɛlɔd ma yɛ, “Jɔn Nguamɔi wui ve mbɛ yakpe pletii hu.” 9Mahɛi lii i nyanilɔ ji mɛniva kɛɛ Lahei na va i mbumbuni komɛ hubleisia yaama, i ndeilɔ yɛ ndopoi liimɛi i wie. 10Faale i numu loilɔ ti Jɔn wui lewe nga kpindiwɛlei bu. 11Ti wɛilɔ a yeengui pletii hu ti fe ndopoi wɛ, ta bɛɛ i li la ngi nje wɛ. 12Jɔn gaalopoisia ti wɛilɔ ti li a ngi womɛi, ti kpɔwu, ti li ti hugɛ a Yesu. 13Kia Yesu i Jɔn haalɛi humɛnini, i gbuailɔ na a ndɛndɛi hu wee, ta yakpe i li mia na yaa louŋ. Kɛɛ kia fahiisia ti mɛnini, ti gbuailɔ ti lɛisia hu ti to ngi ma a gɔwɔma wee. 14Kia Yesu i gbuani ndɛndɛi hu, i faha lakpa waa lɔilɔ; kɛ ti mamamau i ngi lɔnga, i ti heegbɛblɛisia bawo. 15Kia kpɔkɔ i wɛlɛni, ngi gaalopoisia ti wɛilɔ ngi gama tɛɛ, “Ndɔgbɔ lambama lɔ a mbei tawao foloi i gulanga na. Gbe fahii jisia ma ti li fuleisia hu ti mɛhɛɛ yeya ti mɛ.” 16Yesu i ndeilɔ yɛ, “Maa ii houni ti li. Wua vulii a ti gɔ a mɛhɛɛ ti mɛ!” 17Ti ndeilɔ ngi ma tɛɛ, “Na lekee i mu yeya mbei tamia a bledii gbuha lɔɔlu kɛɛ nyɛɛ fele.” 18Yesu i ndeilɔ yɛ, “A wa la mbei nya gama.” 19Kɛ i ndenga yɛ nungeisia ti hei kpiti ya. Kɛ i bledii lɔɔlii kɛɛ nyɛɛ felei wumbunga, i ngeleya gbe, i siɛgbua Ngewɔ ma, i ngaingai, i fe ngi gaalopoisia wɛ, ti kɔlɛkɔlɛ fahiisia ma. 20Numui gbi ti mɛhɛɛ na mɛilɔ ti goo i ve. Kɛ ngi gaalopoisia ti yeengaingaingɔi yeemɔnii lɛnga ma kungɔ a samba puu maahu fele. 21Hingei nasia ti mɛhɛɛ na mɛni ti gungɔ yɛla a tauji lɔɔlu, tii nyahangɛisia kɛɛ ndeengɛisia gbawani. 22Na wooma Yesu i pieilɔ ngi gaalopoisia ti wili ndɛndɛi hu ti li njɛi wooma ngi gulɔ, ta i lo kpɔkɔ veva fahii wɛ. 23Kia i kpɔyɔni a kpɔkɔ vela fahii wɛ, kɛ ta yakpe i lɛnga ngiye yila hu Ngewɔ vɛliva. Ji kpɔkɔ i wɛlɛni, ta yakpe lɔ i yɛ na; 24tawao a watii na ndɛndɛi maguhangɔ yɛla Popɛi lia, njagateisia ta hɔwɔ ndɛndɛi ma ajifa fɛfɛi wotengɔ yɛla ti maahu. 25A ngewohu gbindi, Yesu i wɛilɔ ngi gaalopoisia gama, a jia njɛi ya. 26Ji ti ngi lɔni a jia njɛi ya, ti luwɛilɔ waa tɛɛ, “Ndɔwumɔi mia!” kɛ ti yelei gulanga. 27Kɛɛ Yesu i yɛpɛilɔ ngaama ti gama yɛ, “A wu lii gba, nya mia. Waa luwa.” 28Kɛ Pita i yɛpɛnga yɛ, “Ndemɔi, ina bia vulii mia, nde nya ma ngi jia njɛi ya ngi wa bi gama.” 29Yesu ndeilɔ ngi ma yɛ, “Wa!” Kɛ Pita i gbuanga ndɛndɛi hu, i tɔto a jialaa njɛi ya a li Yesu gama. 30Kɛɛ kia i fɛfɛi gbayayii lɔni, i luwɛilɔ, kɛ i tɔtonga a lɔmbula. Kɛ i yelei gulanga yɛ, “Ndemɔi, nya bawo!” 31Yesu i ngi lokoi lamboilɔ ngaama i ngi hou, yɛ ngi ma, “Bi layii a Ngewɔ i guloni kpa! Gbɛe bi sekani nya hu?” 32Ti veenjɔ ti wililɔ ndɛndɛi hu kɛ vivii hu i lewea. 33Kaalopoi nasia ti yɛ ndɛndɛi hu ti mawɛɛlɔ ngi gɔɔbu tɛɛ, “A tɔnya Ngewɔ Hindoloi vulii lɔ a bie!” 34Ti njɛi leweilɔ ti wa Gɛnisalɛt lɔlei hu. 35Kia yeendɔlɛi na hubleisia ti ngi gɔɔni, ti nunga lɔilɔ yeetatei na hu gbi, ti wa a heegbɛblɛisia gbi ngi gama. 36Ti ngi manɛnɛilɔ tɛɛ i luma yeeheegbɛblɛisia ti jaa lekee bɛɛ a ngi bobani yeengoliyɛi; tawao nasia gbi ti jaani la, ti bawoilɔ.MATIU 151Na wooma Farisiisia lɛɛnga kɛɛ Sawei Yeekaamɔisia ti gbuailɔ Jelusalɛm ti wa Yesu gama ti ngi mɔli tɛɛ, 2“Gbɛe bi gaalopoisia tɛɛ sawei nasia hou mu maadani ti ndani wɔɔ? Ajifa tɛɛ ti yeya wua pɛiŋ a nguayii ji ta yɛ mɛhɛɛ mɛma.” 3Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Gbɛe wua vulii wa Ngewɔ jawei nyani aako wu jia a wɔwɔmableisia ti gaai? 4Gbamaile Ngewɔ ndeilɔ yɛ, ‘Baa gɔɔ bi kɛkɛ ma kɛɛ bi nje,’ yɛ gbɔma, ‘Numu gbi lekee a njia nyamu le kɔloongɔ ngi kɛkɛ ma ɔɔ ngi nje, mahoungɔ ti ngi waa.’ 5Kɛɛ wua wuaa nungaa gama wɛɛ, Ina hani lɔ numu yeya a gu a gbɔla la ngi kɛkɛ ma ɔɔ ngi nje, kɛɛ i nde yɛ ‘i yeehani na venga Ngewɔ wɛ,’ kɛ kpa gbi ii yaa ngi ma baa gɔvaa ngi kɛkɛ ma ɔɔ ngi nje. 6Hii wu Ngewɔ layie hunyaninga aako wa nungaa gaa a wu maadani ti jawei. 7Baayablaa lɔ a wue! Ngewɔ lutui Aisaya i tɔnya yia lɔ leni wɔɔ kɔlooni wu ma, ji i nyɛini yɛ Ngewɔ yɛ, 8‘Nungei jisia ta baa ve nya wɛ a ti lɛi lɔ kɛɛ ti liisia maguhangɔ poloŋ a nge. 9Gbama mia a fɛlii hɛi na ta nya vɛli la ajifa ti nuuvu jawa gbatɛngɔisia lɔ gɛma a nungaa piengɔ bɛɛ nya jaweisia mia.’ ” 10Kɛ Yesu i fahii lolinga ngi gama i nde ti ma yɛ, “A wolo ji ma ngi ndema, wu yeembui gɔɔ. 11Mɛhɛɛi na numu a mɛ ta ii le aa yɛ ngi manɔhɔma Ngewɔ yaama kɛlee na a gbua ngi laa, tamia a numu manɔhɔ Ngewɔ yaama.” 12Kɛ ngi gaalopoisia ti wanga ngi gama ti ngi mɔli tɛɛ, “Bi kɔɔlɔ kɛ na bi ndeni i gbalɛilɔ Farisiisia ma?” 13Yesu kpɛmboilɔ yɛ, “Tuhani gbi lekee nya Kɛkɛ na Ngelegoohu ii le aa hii, a pukpualɔ. 14Ti hinda aa gbewe wu ma! Pumublaa mia a tie ti pelei gɛma a pumublaa wekeisia, tawao pumumɔ i longaa ngi mbaa pumumɔ gulɔ pele gɛva a ngie, ti veenjɔ ta gulalɔ a ndowei.” 15Pita i yɛpɛilɔ yɛ; “Njɛpɛi na bi ndeni yeembui gɛ a mue.” 16Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “Kiahuna bɛɛ wu nɛmahu ii yaa leweni aa lewee nungaa wekeisia ma? 17Wuii kɔɔ kɛ hani gbi lekee numu a nguaa laa a li ngi goi hu lɔ, i lewe i gbua ngi goohu? 18Kɛɛ hindei nasia ta gbua numu laa ta hiye numu lii hu lɔ, tawao tia mia ta numu manɔhɔ Ngewɔ yaama. 19Ajifa kili nyamuisia ta gbua numu lii hu lɔ ta wa a numu waalɛi, pue gbualei, sɔɔ nyamui wielei, humɛi, ndɛ-jeli wuaalei kɛɛ njafɛi. 20Hinda nyamui jisia mia ta numu manɔhɔ Ngewɔ yaama; kɛɛ mɛhɛɛ mɛlaa a tokoi na mawuangɔ ii le ɛɛ numu manɔhɔ Ngewɔ yaama.” 21Yesu i gbuailɔ mia i li Taya kɛɛ Saidɔn yeetatei hu. 22Kenaan nyaapo yila i yɛ heini yeendɔlɛi na hu i wɛilɔ ngi gama yɛ, “Devidi Hindoloi, nya mamamau lɔ, Ndemɔi! Ngafa nyamu lɔ nya nyahaloi hu tawao ngi yɛyii nyamungɔ waa le.” 23Kɛɛ Yesu ii njia yakpe bɛɛ lɛni ngi gama. Kɛ ngi gaalopoisia ti wanga ngi gama ti ngi manɛnɛ tɛɛ, “Pie i li, ajifa taa toma mu ma a sɔlɛ bondei ji!” 24Kɛ Yesu i potenga yɛ, “Ngewɔ i nya loonga lekee Isrɛlblei nasia lɔ gama ti wiengɔ kia mbalangɛi nasia na ta lohu.” 25Kia nyaapoi i ji mɛnini kɛ i wanga i gula Yesu gɔwɔbu yɛ, “Ndemɔi, gbɔ nya ma!” 26Yesu i poteilɔ yɛ, “Ii nyandeni ndengeisia ti mɛhɛɛ wumbuva bi pu ngilangɛisia wɛ.” 27Nyaapoi i poteilɔ yɛ, “Tɔnya le, Ndemɔi, kɛɛ ngilangɛisia vulii bɛɛ ta mɛhɛɛ gbukpui nasia lɔ mɛ ta gbua ti loblɛisia ti tebii ma ta gula.” 28Kɛ Yesu i potenga i nde ngi ma yɛ, “Nyapoi, bi layii a nge ngɔlɔngɔ waa le! Na bi longɔ la a wielɔ bi wɛ.” Ngi nyahaloi i bawoilɔ ngaamɛi na. 29Yesu i leweilɔ mia ma i li a Galili Wopei gbla wee. I lɛilɔ ngiye yila hu i hei na. 30Faha waa ti wailɔ ngi gama a nasia tɛɛ gu a jialaa kɛɛ maleteblaa kɛɛ pumublaa kɛɛ mumuisia kɛɛ heegbɛ gboto weka ti ti la ngi gɔwɔbu, kɛ i ti bawonga. 31Fahii gbi ti wuhu i wuilɔ ji ti tɔni mumuisia ta yɛpɛ, maleteblaa ti bawongɔ, nasia tii yɛ gu a jialaa ta jia, pumublaa ta hinda lɔ; kɛ ti Isrɛlblɛisia ti Yewɔɛi latonga. 32Yesu i ngi gaalopoisia lolilɔ ti wa ngi gama, kɛ i ndenga yɛ, “Nungei jisia ti mamamau i nya lɔnga ajifa mua tieni mu lewenga na njii sawa va tawao mɛhɛɛ ii yaa ti yeya. Ngii loni ngi ti vaya ina ngii ti gɔni a mɛhɛɛ ajifa ta gelulɔ pelei hu.” 33Kɛ ngi gaalopoisia ti ngi mɔlinga tɛɛ, “Mi lɔ ma mɛhɛɛ jɔɔ na ndɔgbɔ lambɛi ji ma i gu a faha bondei ji?” 34Yesu i ti mɔlilɔ yɛ, “Bledii gbuha lolɛ mia i wu yeya?” Kɛ ti kpɛmbonga tɛɛ, “Bledii gbuha wɔfla kɛɛ nyɛɛ mumu sɛkɛngɔ.” 35Kɛ Yesu i pieilɔ nungeisia ti hei ndɔmɛi. 36Kɛ i bledii gbuha wɔfla wumbunga kɛɛ nyɛi, i siɛgbua Ngewɔ ma, i ngaingai, i fe ngi gaalopoisia wɛ, ti kɔlɛkɔlɛ nungeisia ma. 37Numui gbi ti mɛilɔ ti goi i ve. Kɛ kaalopoisia ti yeengaingaingɔi yeemɔnii wumbunga kungɔ a samba wɔfla. 38Hingei nasia ti mɛhɛɛ na mɛni ti yɛ tauji naani, nyahangaa kɛɛ ndengaa tii ma. 39Kɛ Yesu i vɛlinga fahii ma, i wili ndɛndɛ yila hu, i li Magadan latei hu.MATIU 161Farisiisia lɛɛnga kɛɛ Sadusiisia ti wɛilɔ Yesu gama ti longɔ ti ngi gɔlɛ, famia ti ndeilɔ ngi ma tɛɛ i kabande hinda yila wie ti wɛ kɛva kɛ Ngewɔ gbayei lɔ ngi hu. 2Kɛɛ Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Foloi i yaa gulama, wa ndelɔ wɛɛ, ‘Ndɔma a nyandelɔ sina, ajifa ngelei ma gbɔwungɔ.’ 3I yaa a ngenda tɛtei wa ndelɔ wɛɛ, ‘Vivii i gulamaa ajifa ngelei ma gbɔwungɔ tawao magbindingɔ.’ Wa ngeleima gbelɔ wu kɛ gbɔɔ i wama wiema kɛɛ tɔmaseli jisia ti gɛma kiahuna wɛɛ gu a fasaila! 4Wu haablei jisia wu nyamuni kpa tawao wu gafiyani kpa a Ngewɔ! Wuaa kabande hinda huvɛlima nya ma, kɛɛ kabande hinda gbi ɛɛ wie wu wɛ kɛlee Jona gabande hindei.” Kɛ i ti longa i li. 5Ji kaalopoisia ti Popɛi leweni, ti li yeekaka wekei ma, ti lemailɔ a lila a bledii. 6Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “A wu mahugbe a Farisiisia kɛɛ Sadusiisia ti yisti.” 7Kɛ ti tɔtonga a yɛpɛlaa luahu tɛɛ, “I ji lengalɔ jifa muii wani a bledii gbi.” 8Yesu i na gɔɛilɔ ti yɛ nde kɛ i ti mɔlinga yɛ, “Gbɛe wu yɛpɛma luahu kɔlooni bledii vɛli ma? Wu layii a nge i guloni kpa! 9I yee na wu wuhu baangɔ hii kiahuna bɛɛ? Ii loni wu nɛmahu ji ngi bledii gbuha lɔɔlii yaingaini hindo tauji lɔlisia va samba lolɛ mia yeemɔnii i ndaveni? 10Ɔɔ gbɔma bledii gbuha wɔflei hindo tauji naanisia va, samba lolɛ mia wu ndaveni a yeemɔnii? 11I yee na wuii kɔɔni kɛ bledii yɛpɛ ii le nga yɛ ndema wu ma ji ngi ndeni ngɛɛ wu wu mahugbe a Farisiisia kɛɛ Sadusiisia ti yisti!” 12Kaalopoisia ti kɔɛilɔ na kɛ i ti laahima kɔlongɔ kaa na lɔ ma Farisiisia kɛɛ Sadusiisia ti yɛ nungaa gaa la, yisti na ii le a pie bledii a ve. 13Yesu tia ngi gaalopoisia ti liilɔ tatei na hu i Siisaria Filipai gblanga kɛ i ti mɔlinga yɛ, “Nungaa tɛɛ ye lɔ a nya nya Nuuvu Hindoloi?” 14Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Nungaa lɛɛnga tɛɛ Jɔn Nguamɔi mia a bie, pekeisia tɛɛ Ilaija, pekeisia gbɔma tɛɛ Jɛrimaya ɔɔ Ngewɔ lutui wekeisia yilayee.” 15Kɛ i ti mɔlinga yɛ, “Ɔɔ wua? Wua wɛɛ ye lɔ a nge?” 16Saimɔn Pita i kpɛmboilɔ yɛ, “Bia lɔ Ngewɔ Maha Heingɔi a bie, kunafɔ Yewɔɛi ngi Hindoloi.” 17Yesu poteilɔ yɛ, “Hooyoo, Saimɔn, Jɔn loi! Ajifa tɔnyɛi ji bi ndenga ii gbuani nuuvu gbi gama; nya Kɛkɛ na i ngelegoohu ta mia i kɛni a bie. 18Faale, ngi nde bi ma, Pita, fawa gɔtii mia a bie, tawao yeefawei ji ma lɔ nga nya Vahɛi lɛma na tawao hee vulii bɛɛ ɛɛ gu aa temaya jɔɔ yeepɛlei maahu kunafɔ. 19Nga Ngelegoohu Mahayɛi yeejiiwiisia velɔ bi wɛ, tawao hinda gbi lekee ba mabali dunya, Ngewɔ a maabalilɔ, tawao hinda gbi lekee ba luma ma dunya, Ngewɔ a lumalɔ ma.” 20Kɛ Yesu i ndenga ngi gaalopoisia ma yɛ taa hugɛ a numu gbi kɛ ta lɔ Ngewɔ Maha Heingɔi a ngie. 21I hiye watii na ma, Yesu tɔtoilɔ a ndela ngi gaalopoisia ma gbalauŋ yɛ, “Nga lilɔ huɛɛŋ Jelusalɛm, kpakoleisia kɛɛ Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ Sawei Yeekaamɔisia ti kpalɛ gboto la nya ma. Ta nya waalɔ kɛɛ lɔwɔi yeesawei ma nga vululɔ ngi hiye hee hu.” 22Pita i Yesu lokoi houilɔ i gbua a ngie kaalopo wekeisia lia, i tɔtoo a yialaa ngi ma yɛ, “Ndemɔi, gbula ma! Ji ɛɛ bi wie kulo bɛɛ!” 23Kɛɛ Yesu i woteilɔ i nde Pita ma yɛ, “Hiye mbɛ, Seitana! Gbani yilingɔ mia a bie nya welei ma, ajifa bii gilima kia Ngewɔ a gili la, biaa gilima kia nuuvu na.” 24Kɛ Yesu i ndenga ngi gaalopoisia ma yɛ, “Numu gbi i longalɔ i to nya ma, mahoungɔ i gbele ngi liima hindei gbi ma, i ngi krɔsii la gbakima, i wa mu li. 25Gbamaile numui na ngi longɔ i dunya lɛɛvui ngi ndɛi mabawao, a baalɔ la; kɛɛ numu gbi lekee a baa a dunya lɛɛvui ngi ndɛi nya wooma, a kunafɔ lɛɛvui majɔɔlɔ. 26Gbamaile gbɔɔ sie a numu nafa la ina bɛɛ i dunyei gbi majɔɛilɔ kɛɛ i baa a kunafɔ lɛɛvui? Hani gbii na numu aa gu a felaa kunafɔ lɛɛvui majɔva. 27Ajifa Nuuvu Hindoloi tia ngi malikeisia lɔ wama hugutungɔ ngi Kɛkɛ gbayei hu, tawao yeewatii na, a numui gbi pawalɔ kia ngi wiehindeisia ti na. 28Ngi hugɛ a wue a tɔnya, nungaa lɔ looni mbei tɛɛ haa i lo hu ti Nuuvu H indoloi lɔ i wa Mahɛi a ngie.”MATIU 171Lɔwɔ wɛita lewengɔ wooma Yesu i Pita wumbuilɔ kɛɛ Jemisi kɛɛ ngi ndewei Jɔn tia tieni lekee ti lɛ ngiye guha yila hu. 2Ti loni ngi gbema kɛ i maluvenga ti yeya; ngi yambui i yɛlɔ a voo kia foloi na tawao ngi maguleisia ti goleilɔ fofo. 3Kɛ kaalopo saweisia ti Mojisi lɔnga kɛɛ Ilaija tia Yesu-ni ta yɛpɛ. 4Kɛ Pita i yɛpɛnga yɛ, “Ndemɔi, nyandengɔ waa le mu mbei; i nɛngaa bi wɛ nga bafa sawa lolɔ mbei, yeengila i bi va, yeengila i Mojisi va, yeena i Ilaija va.” 5I loni yɛpɛmaa kɛ lugbui na a voo dauŋ i ti magbolinga, kɛ Ngewɔ i yɛpɛnga yeelugbui hu yɛ, “Nya liima Hindoloi lɔ a ji, ngi hinda i nya liilɛlingɔ waa; a wolo ngi ma.” 6Ji kaalopoisia ti ngoi na mɛnini ti luwɛilɔ hulewengɔ, ti gula ndɔmɛi ta ti yambui lɔwu. 7Yesu i wɛilɔ ti gama i jaa a tie yɛ, “A hiye tawao waa luwa.” 8Kɛ ti ti wui wumbunga kɛɛ tii numu weka gbi lɔni kɛlee Yesu yakpe. 9Kia ti yɛ ngiyei yeima Yesu i ndeilɔ ti ma kpɔtukpɔtu yɛ, “Ji wu hulɔnga waa hugɛ a numu gbi kɛlee Numu Hindoloi a vulu pɛiŋ i hiye hee hu.” 10Kɛ kaalopoisia ti ngi mɔlinga tɛɛ, “Gbɛe Sawei Yeekaamɔisia ta nde tɛɛ Ilaija a wa pɛiŋ Ngewɔ Maha Heingɔi i yaa wa?” 11I kpɛmboilɔ yɛ, “Ilaija a wa vulii pɛiŋ i hindei gbi hugbatɛ. 12Kɛɛ ngi hugɛ a wue kɛ Ilaija i wilanga bɛɛ a walaa kɛɛ nungaa tii ngi gɔɔni tawao ti ti liimɛi lɔ wieni a ngie. Hii lɔɔ ta kpalɛ la Numu Hindoloi ma.” 13Kɛ kaalopoisia ti kɔɔnga kɛ ngi lii i Jɔn Nguamɔi lɔ ma njɛpɛi na va i ndeni ti ma kɔlooni Ilaija ma. 14Kia ti yamani fahii gama, taamɔ yila i wɛilɔ Yesu gama, i wombi gbakpa ngi gɔwɔbu, 15yɛ, “Ndemɔi, manu nya hindoloi ma, ajifa kpɔgbɔnii mia i ngi ma tawao a ngi gulalɔ nyamungɔ waa, a gula ngɔmbui ya pɛɛpɛ kɛɛ njɛi hu. 16Ngi wɛilɔ a ngie bi gaalopoisia gama kɛɛ tii guni taa ngi bawo.” 17Yesu i ndeilɔ ngi ma yɛ, “Wu haablei jisia wuii lani kulo bɛɛ va a Ngewɔ tawao wu yakani kpa! Nga yee lɛmbi wu lia? Nga yee lɛmbi nya lii houma wu va? A wa a ndopoi mbei nya gama.” 18Yesu i gbandɛilɔ ngafa nyamui na laa i yɛ ndopoi hu yɛ i gbua ngi hu. Kɛ i gbuanga ngi hu tawao ndopoi i bawoilɔ ngaamɛi na. 19Na wooma kaalopoisia lekee ti wɛilɔ Yesu gama ti ngi mɔli tɛɛ, “Gbɛe mua muii guni a ngafa nyamui na gbuala?” 20I kpɛmboilɔ yɛ, “Ajifa wu layii a Ngewɔ hugbɛɛngɔ. Ngi nde wu ma a tɔnya, ina wu langɔe a Ngewɔ kulohii bɛɛ, wa ndelɔ ngiyei ji ma wɛɛ, ‘Gule mbei bi lewe mia,’ i gule; tawao wuii yɛ gbaha hinda gbi ma. [ 21“Kɛɛ gbɛogbɛ weka ɛɛ gu aa ngafa nyamui yee ji nyɔkɔ gbua numu hu kɛlee Ngewɔ vɛlilaa lekee kɛɛ su houla.”] 22Kia Yesu gaalopoisia kpɛlɛɛ ti lɛni ma Galili, i ndeilɔ ti ma yɛ, “Tiaa wama nya nya Numu Hindoloi houma ti ngi ve nungaa wɛ, 23tawao yeenungeisia ta ngi waalɔ; kɛɛ lɔwɔi yeesawei ma a vululɔ i hiye hee hu.” Kaalopoisia ti lii i nyanilɔ hulewengɔ gbo. 24Kia Yesu tia ngi gaalopoisia ti foni Kapaniɔm nungei nasia ti yɛ Ngewɔ Wɛlei Wai yeepawei wɔyɔ ti wɛilɔ Pita gama ti ngi mɔli tɛɛ, “Bi Kaamɔ ta ɛɛ Ngewɔ Wɛlei Wai yeepawɛi gula?” 25Pita i kpɛmboilɔ yɛ, “A kulalɔ.” Kia Pita i lini pɛlei bu, Yesu yese i yɛpɛni yɛ, “Saimɔn, bia bi nɛmahu yeeni lɔ ta kɔnjɛi gbua ta gbɔma pawɛi gula dunyei ji yeemahangeisia ma? Ti leengeisia ɔɔ numu gbamɛisia?” 26Pita kpɛmboilɔ yɛ, “Numu gbamɛisia.” Yesu i ndeilɔ yɛ, “Na i kɛilɔ kɛ pawa gulala ii mahangeisia ti leengeisia ma. 27Kɛɛ muii loni nungei jisia ti mu gbalɛ hou. Faale li Popɛi laa bi ndoli yei njɛi hu. Nyɛi yeehaalayei na a ndoli hou, kpua bi ngi lɛi lawo; ba navoo gbuha lɔlɔ na a gu a nya pawɛi kɛɛ bi ndɛi N gewɔ Wɛlei Wai va. Li la bi fe .”MATIU 181A watii na, Yesu gaalopoisia ti wɛilɔ ngi gama ti ngi mɔli tɛɛ, “Ye lɔ numu wai le ngelegoohu mahayɛi hu?” 2Yesu i ndopo wulo yila lolilɔ i ngi lo ti gulɔ, 3yɛ, “Ngi hugɛ a wue a tɔnya kɛ wuii woteilɔ waa wie kia ndeengɛisia ti na, wuɛɛ wuaa ngelegoohu mahayɛi hu. 4Numui na yeembawai le Ngelegoohu Mahayɛi hu tamia a numui na a ta yekpe mayei i wie kia ndopo wuloi ji i na. 5Tawao numui na a loko hei ndoi ji bonda yeengila bu nya va, i loko heini nya lɔ bu. 6“Kɛɛ numui na a pie jisia mumuisia ti langɔ a nge yeengila i gbe a lala a nge, a fisalɔ yeenumui na va ina ti ngai-gɔtii waa hɛlɛilɔ ngi boloma, ti ngi wili gboyei yeehubɔmɛi, i lo hu. 7I nyamuni kpa dunyei va ji hindangaa ti na ta pie nungaa ti gbe a lala a Ngewɔ! Hindei jisia bonda ta wielɔ huɛɛŋ kɛɛ i nyamuni kpa numui na va a pie ti wa! 8“Bi lokoi ɔɔ bi gɔwɔi i piengaa bi gbe a lala a Ngewɔ, tewe na bi pili; fisangɔe bi kunafɔ lɛɛvui majɔɔ toko yila ɔɔ kɔwɔ yila i bi ma kia toko fele ɔɔ kɔwɔ fele aa lo bi ma Ngewɔ aa bi wili kunafɔ yɔmbui hu. 9Bi yaamɛi i piengaa bi gbe a lala a Ngewɔ, kpua na bi pili; fisangɔe bi kunafɔ lɛɛvui majɔɔ ngaama yila i bi ma kia ngaama fele aa lo bi ma Ngewɔ aa bi wili kunafɔ yɔmbui hu. 10“A wu mahugbe waa lɛɛ jisia mumuisia yeengila bɛɛ hu; ajifa ti malikei nasia ti ngelegoohu tiaa nya Kɛkɛ yaama lɔma ngelegoohu watii gbi. [ 11Gbamaile Numu Hindoloi i wani nungei nasia lɔ bawoma ti longa hu.] 12“Gbɔɔ wu langɔ la numu a pie ina mbala hɔndɔɔ yila lɔ ngi yeya yeengila i lohu? Ɛɛ yeepeka numu naani gbɔyɔngɔ maahu puu maahu taalui lo mɛlimɛi ngiyei yakama aa li yeena gɔkɔlima i loni hu? 13Ngi hugɛ a wue a tɔnya kɛ i tɔngaa, a kohunɛ waa wielɔ fa i lewe mbala numu naani gbɔyɔngɔ maahu puu maahu taalui nasia ma tii lonihu. 14Hii lɔɔ wu Kɛkɛ na i ngelegoohu ii loni yeemumuii jisia yilayee bɛɛ i lohu.” 15“Bi ndewei i hinda nyamu wiengaa a bie, li ngi gama bi nyamui na gɛ a ngie i pieni, kɛɛ wua ta felekpe a yɛla. I wolongaa bi ma kɛ wu woo yɛnga yila . 16Kɛɛ ii ngi hinda nyamui guluilɔ, numu weka yila ɔɔ fele wumbu wua tieni wu li na, aako njiɛi na bi pɛlɛnga ngi ma, seli fele ɔɔ sawa ti poma-niikpɔ pɛiŋ. 17I gangangaa a wololaa ti ma, bi li na a yeenjiɛi Ngewɔ blɛisia gulɔ. Kɛlɛmɛi i gangangaa a ngi nyamui gulula Sɔsiibleisia bɛɛ gama, i wie bi gama kia pawa wɔyɔmɔ ɔɔ numui na ii Ngewɔ gɔɔ” 18“Faale ngi hugɛ a wue a tɔnya, hinda gbi lekee wa mabali dunya, Ngewɔ a mabalilɔ ngelegoohu, tawao hinda gbi lekee wa luma ma dunya, Ngewɔ a lumalɔ ma. 19“Gbɛɛ ngi ji bɛɛ hugɛ a wue, watii gbi lekee wu fele wu Ngewɔ vɛlingaa a ngoyila dunya hinda gbi va, nya Kɛkɛ na i ngelegoohu a pielɔ wu wɛ. 20Ajifa mia numu fele ɔɔ sawa ta gomɛ na Ngewɔ vɛliva nya biyei hu, na lɔ nga yɛ na ti lia.” 21Na wooma Pita i wɛilɔ i Yesu mɔli yɛ, “Ndemɔi, ina nya ndewei lɔ lekee hinda nyamu wiema a nge, a pie lolɛ nga manu ngi ma? Kɛ a gu pɛiŋ a heima wɔfla?” 22Yesu kpɛmboilɔ yɛ, “Sawo, ngii yɛma bi manu ngi ma heima wɔfla lekee, ngɛɛ wɔfla wɔfla heima numu sawa gbɔyɔngɔ maahu puu, 23gbamaile Ngelegoohu mahayɛi gbuangɔ a maha yila lɔ, ngi longɔ i kɔlɛi nasia hulɔ ngi yengebleisia ti yɛ ngi navoo hindei yayenge hu. 24Kia lekee i tɔtoni kɛ ngi yengebleisia ti wanga ngi gama a ti yilayee i kenɛi navoei mɛnga kpotongɔ hulewengɔ numu ɛɛ gu aa kpawa. 25Kɛɛ kia hani ii yɛ ngi yeya navoei na yamava na, mahɛi i ndeilɔ yɛ ti ngi majia kɛɛ ngi nyahɛi kɛɛ ngi leengeisia kɛɛ ngi yeyahani gbi ti kpɛi na gbua a yeenavoei. 26Ngengemɔi na i gulailɔ mahɛi gɔwɔbu i ngi manɛnɛ yɛ ‘Ndemɔi, manu nya ma, bi nya mawulo kulo, nga bi navoei gbi velɔ.’ 27Taamɔi mamamau i mahɛi lɔilɔ kɛ i gbenga kpɛi na gbi ma, i gbe yeengengemɔi ma yɛ i li. 28“Kia yeetaamɔi i gbuani kɛ i ngi mbaa ngengemɔ yila lɔnga ngi gbɛi i ngi ma a navoo wulo hii. I gbundɛilɔ yeetaamɔi ma, i hou ngi bola yɛ, ‘Nya gbɛi gbua!’ 29Ngi mbaa ngengemɔi ji i gulailɔ ngi gɔwɔbu i ngi manɛnɛ yɛ, ‘Manu nya ma bi nya mawulo kulo, nga bi gbɛi gbi gbualɔ.’ 30Kɛɛ ii lumani; i pielɔ ti li a taamɔi kpindiwɛlei bu yɛ ii kpɛi na gbuailɔ ɛɛ gbua. 31Kia ngi mbaa ngengeblɛisia ti na hulɔni, ti lii i nyanilɔ waa, ti li mahɛi gama ti kpɛlɛɛ hugɛ a ngie. 32Kɛ i yeengengemɔi lolia i nde ngi ma yɛ, ‘Bi nduwɔ nyamui ji! Ngi gbeilɔ nya navoo wai na gbi ma i yɛ bi ma jifa lekee bi nya manɛnɛni. 33Bii yɛ manu bi mbaa ngengemɔi na ma kia ngi manuni bi ma?’ 34Mahɛi lii i leweilɔ waa, i yeengengemɔi wu kpindiwɛlei bu yɛ ti lo ngi liima bema haaŋ kɛ i navoei na gbi ve.” 35Yesu i ngi yɛpɛi yakpuɛilɔ yɛ, “Hii nya Kɛkɛ na i ngelegoohu a pie a wu yilayee gbi ina wui i manuni wu ndewei ma a wu lii gbi .”MATIU 191Kia Yesu i kpɔyɔni a njɛpɛi jisia lela, i gbuailɔ Galili i li Judia lɔlei hu, Jɔdan wooma. 2Faha waa ti toilɔ ngi ma tawao i yeeheegbɛngɔisia bawoilɔ na. 3Farisiisia lɛɛnga ti wɛilɔ ngi gama ta ngi hugɔ aako i kpulanga yɛpɛ le; faale ti ngi mɔlilɔ tɛɛ, “Mu jawei lumangɔe hindo wɛ gbeleva ngi nyahɛi ma sabu gbi va?” 4Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Wuii yaa Ngewɔ Gɔlɛi na gaani i ndeni yɛ tɔtomɛi wɔɔ, watii na Ngewɔ i hani gbi gbatɛni, i hindoi gbateilɔ kɛɛ nyahɛi, 5Ngewɔ ndeilɔ yɛ, sabui ji va lɔ hindoi a ngi kɛkɛ lo kɛɛ ngi nje, i vɛfɛ ngi nyahɛi ma, kɛ ti veenjɔ ti yɛnga a numu yila? 6Faale tɛɛ yaa yɛ a numu fele, ti yakpe. Faale na Ngewɔ i ngilinga, maa ii houni nuuvu i fulo.” 7Farisiisia ti ngi mɔlilɔ tɛɛ, “Gbɛe hɔɔ Mojisi i ndeni sawei hu yɛ hindoi a kpelema-gɔlɔ velɔ ngi nyahɛi wɛ, i gbele yeenyahɛi ma?” 8Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Wu woohugbɔndɛi va mia Mojisi i lumani wu wɛ gbeleva wu nyahangɛisia ma, kɛɛ hii ii le wɔɔ aa yɛ na dunyei gbatɛ gbelei. 9Gbɛɛ ngi hugɛ a wue kɛ numu gbi lekee a gbele ngi nyahɛi ma sabu gbi va, kɛlee pue gbuala, i peka jɔɔ, i pue gbuanga.” 10Ngi gaalopoisia ti ndeilɔ ngi ma tɛɛ, “Ina hii hindoi tia ngi nyahɛi ti luahui i na, kɛ fisangɔ hɔɔ numu aa nyaha gɔi.” 11Kɛɛ Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “Numui gbi ii le taa yɛ guma kaai ji bu kɛlee nasia Ngewɔ i fenga ti wɛ. 12Ajifa sabu gboto lɔ na gbɛva lɔ nungaa tɛ nyaha gɔi. Nungaa lɔ na ti ti leni ti buhaangɔ; pekeisia lɔ na nungaa ta ti buhaa; nungaa lɔ na tɛɛ loko wili nyaha hinda hu Ngelegoohu Mahayɛi majɔva. Numui na a gu a loko heila kaa ji bu, i loko hei mbu.” 13Nungaa lɛɛnga ti wɛilɔ a ndeengɛisia Yesu gama aako i ngi lokoisia wɛlɛ ti ma i Ngewɔ vɛli ti va, kɛɛ kaalopoisia ti jɔlɛilɔ yeenungeisia ma. 14Kɛɛ Yesu i ndeilɔ yɛ, “A pie ndeengɛisia ti wa nya gama, waa ti mabali, gbamaile nungei nasia ti wiengɔ kia jisia nyɔkɔ tia mia ti Ngelegoohu Mahayɛi hu.” 15I loko wɛleilɔ ti ma, i Ngewɔ vɛli ti lubava, i li. 16Watii yila ma, ndakpao yila i wɛilɔ Yesu gama i ngi mɔli yɛ, “Kaamɔ, hinda yekpei yeegbɔɔ nga pie aako ngi kunafɔ lɛɛvui majɔɔ?” 17Yesu i poteilɔ yɛ, “Gbɛe ba nya mɔlikɔlongohinda yekpe ma? Ngewɔ yakpe lɔ ngi yekpengɔ. Ina bi longɔ bi kunafɔ lɛɛvui majɔɔ, saweisia hou.” 18Ndakpaoi i mɔlilɔ yɛ, “Sawei yeegbɛngaa?” Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Baa numu waa, baa pue gbua, baa huma wie, baa ndɛɛ guala numu gbi ma, 19bi kɛkɛ bɛlɛ hei tia bi nje, lo a bi heinyɔui kia bi longɔ a bia yekpe.” 20Ndakpaoi i ndeilɔ ngi ma yɛ, “Ngi sawei jisia gbi hounga; gbɔɔ gbɔma i longa mahoungɔ ngi pie?” 21Yesu i ndeilɔ ngi ma yɛ, “Ina bi longɔ vulii bi kunafɔ lɛɛvui majɔɔ, li bi bi yeyahani kpɛlɛɛ majia bi yeenavoei ve fɛɛliblɛisia wɛ. Bi na wiengaa, ba kpatɛ waa majɔlɔ ngelegoohu. Na wooma bi wa bi yɛ a nya Woomamɔ.” 22Ji ndakpaoi i njɛpɛi ji mɛnini, i liilɔ a ndiinyani waa ajifa ngi gbatɛngɔ waa yɛla. 23Na wooma Yesu i ndeilɔ ngi gaalopoisia ma yɛ, “Ngi hugɛ a wue a tɔnya, a kpaukpaulɔ waa Kpatɛmɔ va i yɛ a ngelegoohu mahayɛi humɔ. 24Gbɛɛ ngi nde gbɔma, nyɔmɛi lewela mijii woohu i bɛwɛbɛwɛni i lewe kpatɛmɔi lila ma Ngewɔ Mahayɛi hu.” 25Ji Yesu gaalopoisia ti ji mɛnini, ti wuhu i wuilɔ hulewengɔ, kɛ ti mɔlinga tɛɛ, “Ye lɔ na hɔɔ a gu a bawola?” 26Yesu i ti gbeilɔ tiŋ i kpɛmbo yɛ, “Nuuvu ɛɛ gu a ta yekpe bawola kɛlee Ngewɔ ajifa Ngewɔ ta ɛɛ gbaha hinda gbi ma.” 27Kɛ Pita i yɛpɛnga yɛ, “Mu hani gbi longa mu tonga bi ma. Gbɔɔ Ngewɔ a fe mu wɛ?” 28Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “A la la kɛ watii na nya nya Nuuvu Hindoloi a hei ngi maha-heimi dunya ninɛi na hu i wama, wua wu tonga nya ma, wua bɛɛ wa heilɔ maha-heima puu maahu fele, wu mahaya mɛ Isrɛl bonda puu maahu feleisia maahu. 29Tawao numu gbi lekee i pɛlɛngaa longa ɔɔ ndewehinga ɔɔ ndewenyahalengaa ɔɔ kɛkɛ ɔɔ nje ɔɔ ndeengaa ɔɔ kpalangaa nya va, a majɔlɔ heima hɔndɔɔ yila tawao Ngewɔ a ngi gɔlɔ a kunafɔ lɛɛvui. 30Kɛɛ numu gboto ti yɛngɔ a haalablɛisia kiahuna ta yɛlɔ a kɛlɛmablaa, kɛɛ numu gboto kɛlɛmabla a a tie kiahuna ta yɛlɔ a haalablɛisia.MATIU 201“Ngelegoohu Mahayɛi gbuangɔ a kena yila lɔ i humbuni njɔpɔwaahu aako i ngengeblaa pawa yengeva ngi gbalei hu. 2I lumɛilɔ ti pawava a folo yila pawɛi, i ti yoyo yengeva ngi gbalei hu. 3Kia foloi i lɛni, i yamɛilɔ njɔpɔwaahu, i hiingaa lɛɛnga male na ti heini gbama. 4Kɛ i ndenga ti ma yɛ, ‘Wua bɛɛ a li wu yenge nya gbalei hu. Nga wu pawalɔ a na gbi lekee pɔɔnangɔ.’ Kɛ ti ya. 5Hii lɔɔ i gbɔma pieni a fologundiɛi kɛɛ kpɔkɔvolei. 6Foloi i loni te i gula kɛ i gbɔma ya njɔpɔwaahu i nungaa lɛɛnga lɔ na ti looni gbama; kɛ i ti mɔlinga yɛ, ‘Gbɛe wu luvanga looni gbama mbei?’ 7Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, ‘Numu gbi ii yaa ngenge veni mu wɛ mu pawava.’ Kɛ i ndenga ti ma yɛ, ‘Kɛ wua bɛɛ a li hɔɔ nya gbalei hu.’ 8“Kia foloi i gulani kɛ kpalamɔi i ndenga ngenge mahumɔi ma yɛ, ‘Ngengeblɛisia loli bi ti pawɛisia ve, bi tɔtoo nasia ma ngi gɛlɛni ma a ti wumbula, bi gɛlɛ nasia ma ngi tɔtoni ti ma.’ 9Nasia ti gɛlɛni ma a walaa ngengemɛi yeengila gbi i folo yila pawa lavengɔ lɔ majɔɔni. 10Faale kia nasia ti humbuni ngengemɛi ti wani pawa wumbumɛi, ti giliilɔ kɛ ti nda pawɛi a lewelɔ kɛlɛmableisia ti ndɛi na ma; kɛɛ tia bɛɛ ti folo yila pawɛi lɔ majɔɔni a ngilangila. 11Ji ti yeepawei na majɔɔni, ti gbonyɛilɔ a kpalamɔi 12tɛɛ, ‘Nungei jisia ti gɛlɛni ma a walaa ti yengeni hawa yakpe, mua foloi i luvanga mu mɔma kpɛiŋ kɛɛ na hu gbi bi mua tieni pawanga mahɔɔngɔ.’ 13Kpalamɔi ndeilɔ yeengila ma yɛ, ‘Wolo lɛɛ, ndiamɔ, ngii yaa wu gavani. Folo yila pawa ii le mua wueni mua gɛlɛma? 14Bi pawɛi hou bi li; ajifa nya liima le ngi wua kɛlɛmamɔi ji pawa mahɔɔngɔ. 15Hinda nyamu mia nga pie ji nga nya yeyahani yayenge kia a nɛɛla mbɛ? Ɔɔ tolei mia bi kpuama bi mbaa ngengeblɛi jisia ma kpekpei ji va ngi pienga a tie?’ ” 16Kɛ Yesu i ngi yɛpɛi yakpuanga yɛ, “Faale nasia kɛlɛmablaa a tie ta yɛlɔ a haalablaa tawao nasia haalablaa a tie ta yɛlɔ a kɛlɛmablaa.” 17Kia Yesu i yɛ lima Jelusalɛm i ngi gaalopoisia lekee wumbuilɔ i yɛpɛ tia lekee gama ji ti yɛ pelei hu 18yɛ, “A wolo, mua lima Jelusalɛm tawao ta nya nya Numu Hindoloi velɔ Saagbuablaa wɛ kɛɛ Sawei Yeekaamɔisia. Ta ngi lɛɛlɔ ngi waavaa, 19ti ngi ve kaafii mahangei nasia wɛ Juungaa yaa a tie, yee mahangeisia ta ngi gbafa lɔ ti ngi lewe, ti ngi gbakpa krɔsii ma; kɛɛ lɔwɔi yeesawei ma a vululɔ i hiye hee hu.” 20Na wooma kenɛi Sɛbidi hingaleengeisia ti nje i wɛilɔ a ngi hingaleengaa feleisia Yesu gama, i wombi gbakpa ngi gɔwɔbu, i hinda yila huvɛli ngi ma. 21Yesu i ngi mɔlilɔ yɛ, “Gbɔɔ bi longɔ la” Kɛ nyaapoi i kpɛmbonga yɛ, “Nya longɔ bi pie nya hingaleengaa felei jisia yeengila i hei bi yejahui, yeepekei i hei bi gɔwɔhui ji ba mahayɛi mɛ.” 22Yesu i ndeilɔ nyapoi leengeisia ma yɛ, “Wuii na gɔɔ wu fɛɛlima. Kpalɛi na i bolei hu ngi wama kpɔlima waa lumalɔ wu kpɔle?” Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Ma lumalɔ.” 23Yesu ndeilɔ ti ma yɛ, “Tɔnya le, kpalɛi na i wama lama nya ma a lalɔ wu ma, kɛɛ nasia gɛva ta hei nya yejahui kɛɛ nya gɔwɔhui, yeekpayei ii nya wɛ. Heimi nasia ti nasia va lɔ nya Kɛkɛ i kpatɛnga ti va.” 24Ji kaalopo puu wekeisia ti ji humɛnini ti liileweilɔ ndewehinga felei jisia ma. 25Kɛɛ Yesu i ti kpɛlɛɛ lolilɔ ngi gama, i nde yɛ, “Wu kɔɔlɔ kɛ nasia tii lani a Ngewɔ ti mahangeisia ta temaya lɔ gɛ a tie tawao ti gulɔbleisia ta kpayei lɔ yayenge ti maahu. 26Ɛɛ yɛ hii wu lia; kɛɛ numui na i wu lia ngi longɔ i yɛ a numu waa, i yɛ a yeemɔniisia ti bɔilopoi; 27tawao numui i wu lia ngi longɔ i yɛ a haalamɔ, i yɛ a wu luwɔi; 28kia nya Numu Hindoloi i na, ii wani aako numu i yenge ngi wɛ kɛɛ aako i yenge tawao i ngi lɛɛvui ve a ngumawohani numu gboto va.” 29Kia Yesu tia ngi gaalopoisia ti yɛ gbuama Jɛliko, faha waa ti toilɔ ti ma. 30Pumublaa fele, ti heini pelei gbla, ti mɛnilɔ kɛ Yesu mia i lewema kɛ ti tɔtonga a yelei gulala tɛɛ, “Mahɛi Devidi Hindoloi! Mu mamamau lɔ!” 31Fahii ti jɔlɛilɔ ti ma tɛɛ ti londo. Kɛɛ ti yelei gulailɔ tewengɔ na ma tɛɛ, “Devidi Hindoloi! Mu mamamau lɔ!” 32Kɛ Yesu i longa i ti loli yɛ, “Gbɔɔ wu longɔ ngi pie wu wɛ?” 33Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Ndemɔi, mu longɔ bi pie mu hinda lɔ.” 34Ti mamamau i Yesu lɔilɔ, kɛ i jaanga a ti yamɛisia ; kɛ ti hinda lɔnga ngaama, ti to Yesu ma.MATIU 211Kia Yesu tia ngi gaalopoisia ti laalani Jelusalɛm gblanga, ti foeilɔ Bɛtani, ɔlivi Yiyei gblanga, kɛ i ngi gaalopo fele longa, 2i vɛli ti ma yɛ, “A li fulei na hu i wu gulɔ; wu fongaa lekee wa jakasi lɔlɔ ngilingɔ, ngi loi i ngi gbla. A yeenjei vulo wu wa a tie nya gama. 3Numu gbi i wu mɔlinga, a nde ngi ma wɛɛ, ‘Ndemɔi gbewengɔe ti va,’ a gbelɔ ti ma ngaama wu wa a tie.” 4Ji i wieilɔ aako na la i hou Ngewɔ lutui i ndeni yɛ, 5“Nde Jelusalɛmblɛisia ma bɛɛ wu mahɛi lɔ wama wu gama, Ngi hu ii wɔlɔni, i heini jakasi maahu kɛɛ jakasi lɔgbɛi yeendoi.” 6Kaalopoisia ti liilɔ, ti pie kia Yesu i vɛlini la ti ma; 7ti wɛilɔ a jakasi kɛɛ yeendoi, ti ti bobanisia voombo maahu, Yesu i lɛ maahu. 8Faha waa ti ti bobanisia voomboilɔ pelei ma, pekeisia ta ngulu bekeisia yali ta fombo pelei ma. 9Fahii yeenasia ti yɛ li kulɔ kɛɛ nasia ti yɛ wa poma ti tɔtoilɔ a yelei gulala tɛɛ, “Tato i yɛ Devidi Hindoloi ma! Ngewɔ i numui na luba i wama Ndemɔi biyei hu! Tato i yɛ Ngewɔ ma!” 10Kia Yesu i wuaani Jelusalɛm tei gbi gɔwɔ i gbɛlilɔ, ta mɔli tɛɛ, “Ye lɔ a ji?” 11Fahiisia ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Ngewɔ lutui Yesu mia, na a gbua Nasalɛti, Galili lɔlei hu.” 12Yesu i wuailɔ Ngewɔ Wɛlei Wai bu i nasia gbi gbɛ na ti yɛ fele-haniisia majia na kɛɛ nasia ti yɛ ngeya, i navoo maluveblɛisia ti tebiisia yapɛlɛ kɛɛ nasia ti yɛ powoisia majia ti heiwuliisia. 13Kɛ i ndenga ti ma yɛ, “Ngewɔ ndeilɔ ngi Gɔlɛi hu yɛ, ‘Ta nya Wɛlei Wai loli a hɛɛ-wɛlɛ lɔ’; kɛɛ wua wu potenga ‘a humablaa ti lɔwuma.’ ” 14Pumublɛisia kɛɛ kpɔɔkpɔblɛisia ti wɛilɔ ngi gama Ngewɔ Wɛlei Wai bu, tawao i ti bawoilɔ. 15Kɛɛ ji Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ sawei yeekamɔiɛisia ti kabande hinde nasia lɔni a pie, kpɛingɔ ndeengɛisia ma ta yelei gula tɛɛ, “Tato i yɛ Devidi Hindoloi ma!” ti liileweilɔ. 16Faale ti Yesu mɔlilɔ tɛɛ, “Biaa na mɛnima ti ndema?” Yesu i kpɛmbɔilɔ yɛ, “A tɔnya nyaa mɛnima, wuii yaa kaani lɛ wɔɔ Ngewɔ Gɔlɛi na hu i ndeni yɛ, ‘Bia bi Ngewɔ bi ndeengɛisia kɛɛ ndolangeisia makɛnga tatoi yeekpekpei veva bi wɛ?’ ” 17Yesu i ti lɔilɔ, i gbua taa wai hu, i li Bɛtani, i yii na tia ngi gaalopoisia. 18A ngenda tɛtei kia ti yɛ yamama Jelusalɛm ndɔlei yɛlɔ Yesu ma. 19I ngulu yila lɔilɔ kuhama pelei gbla ta toli a figi, kɛ i ya na kɛɛ ii hani lɔni nga kɛlee ndawɛi lekee. Faale i ndeilɔ yeengulii ma yɛ, “Kunafɔ bɛɛ yaa wua gbɔma!” Kɛ ngulii i haanga ngaama. 20Ji ngi gaalopoisia ti ji hulɔni, i gualɛilɔ ti ma hulewengɔ, kɛ ti mɔlinga tɛɛ, “Gbɛe figi wulii i haanga fulo?” 21Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Gbɛɛ ngi nde wu ma a tɔnya kɛ wu langalɔ a Ngewɔ, wuɛɛ sekahu gbi wie, wuɛɛ i ji nyɔkɔ lekee wie ngi pienga a figi wulii, wa gulɔ a ndela ngiyei ji ma wɛɛ, ‘Hiye mbei bi wili gboyei hu,’ i wie. 22Hinda gbi lekee wu Ngewɔ vɛlingalɔ fa, wu langɔ la vulii kɛ Ngewɔ a pielɔ, wa majɔɔlɔ.” 23Yesu i yamɛilɔ Ngewɔ Wɛlei Wai bu kɛɛ kia i yɛ nungaa gaama, Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ kpakoleisia ti wailɔ ngi gama ti ngi mɔli tɛɛ, “Kpayei yeegbɔɔ i bi wɛ hindei jisia wieva, tawao ye lɔ i yeekpayɛi ji veni bi wɛ?” 24Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Nya bɛɛ nga wu mɔlilɔ a mɔli yila, wu kpɛɛmbongaa pɔɔnangɔ, nga hugɛlɔ a wue kpayei yeegbɔɔ i nya wɛ hindei jisia wieva ngi pieni. 25Mindo lɔ Jɔn i kpayei na jɔni na Ngewɔ yɛi wuvaa nungaa ma? I gbuani Ngewɔ gama lɔ ɔɔ nuuvu?” Ti tɔtoilɔ a mawali houla a ti nyɔunyɔ tɛɛ, “Gbɔɔ ma nde? Mu ndengaa muɛɛ Jɔn gbayei i gbuani Ngewɔ gama lɔ, Yesu a ndelɔ mu ma yɛ, ‘Gbɛe hɔɔ wuii lani a Jɔn?’ 26Tawao mu ndengaa muɛɛ ‘Jɔn gbayei i gbuani nuuvu gama lɔ,’ ma luwalɔ na ma fahii a pie a mue, ajifa numui gbi ti langɔ yɛla la kɛ Ngewɔ lutui lɔ wɔɔ a Jɔn.” 27Faale ti kpɛmbɔilɔ Yesu ma tɛɛ, “Muii Jɔn gbayei gbuamɛi gɔɔ.” Kɛ i ndea ti ma yɛ, “Nya bɛɛ ngɛɛ hugɛ a wue kpayei yeegbɔɔ i nya wɛ hindei jisia wieva.” 28“Gbɔɔ i wu nɛmahu? Kena yila i yɛlɔ wɔɔ na hindolo fele ti ngi yeya. I liilɔ yeesɛmbɛi gama yɛ, ‘Nya loi, li haa bi yenge nya gbalei hu.’ 29I kpɛmboilɔ yɛ, ‘Ngɛɛ li’, kɛɛ poma ngi lii i woteilɔ kɛ i ya. 30Kɛ kenɛi i ya ndoi yeekuloi gama i yeenjɛpɛ yakpei le ngi ma. Ndopoi i ndeilɔ yɛ, ‘Nga lilɔ’, kɛɛ ii lini. 31Ndo felei jisia yeegbɔɔ i ngi kɛkɛ liimɛi wieni?” Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Ndoi yeesɛmbɛi.” Kɛ Yesu i ndenga ti ma yɛ, “Gbɛɛ ngi hugɛ a wue: pawa wɔyɔblɛisia kɛɛ hitɛ-nyahangɛisia yese ta wuaa Ngewɔ Mahayɛi hu wu gulɔ. 32Ajifa Jɔn Nguamɔi i wɛilɔ wu gama i pelei yeepɔnangɔi gɛ a wue jiava la, kɛɛ wuii lani a ngie; kɛɛ pawa wɔyɔblɛisia kɛɛ hitɛ-nyahangɛisia ti lɛilɔ a ngie; tawao kia bɛɛ wu ji hulɔni, wu lii ii woteni waa la a ngie.” 33“A wolo dɔmii weka ma. Ndɔlɔmɔ yila i glepii gbaa lɛilɔ, I kata loilɔ yeekpalɛi na ma, i ndowei bɔ mia ta yeenguɛi vɔnya na ndɔi gbatɛ va, kɛ i pɛlɛ guha waa loonga ta yɛ na yeekpalɛi mahugbe va. Na woma i guailɔ nungaa yeya mahugbeva, i li kɛnyɛ weka hu. 34Kia tuhani gbua-gbelei i hitini, i ngi bɔilopoisia loilɔ yeengengebleisia gama tuhani jɔngɔi ngi ndɛi va. 35Ngengeblɛisia ti gbundɛilɔ ngi bɔilopoisia ma, ti yeengila lewe, ti yeepekei waa, ti yeena hɔwɔhɔwɔ. 36Kenɛi i gbɔma bɔilopongaa loilɔ, ti gbotongɔ tewengɔ haalayeisia ma, kɛɛ ngengeblɛisia ti hinda yakpei na lɔ wieni a tie. 37Kɛlɛmɛi kɛ i ngi hindoloi longa ti gama, a nde nɛmahu yɛ, ‘Ta baa gɔɔlɔ nya loi ma.’ 38Kɛɛ kia ngengeblɛisia ti kenɛi loi lɔni, ti ndeilɔ ti nyɔunyɔ ma tɛɛ, ‘Kpalamɔi hindoloi lɔ, na i wama loma poohani maahu. A wa mu ngi waa kɛ ngi woohani i yɛnga a mu woo.’ 39Ti gbundɛilɔ ngi ma, ti gbua a ngie kpalɛi hu, ti ngi waa.” 40Yesu i nungeisia mɔlilɔ yɛ, “Wu langɔ la ji kpalamɔi a wa, gbɔɔ a pie a ngengeblɛi nasia?” 41Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “A ngengeblaa nyamui nasia waalɔ ngagbalɛngɔ waa, i kpalɛi ve ngengeblaa wekei nasia wɛ ta tuhani ngi ndɛi ve a tuhani gbua-gbelei.” 42Yesu i nungeisia mɔlilɔ yɛ, “Wuii yaa kaani lɛ wɔɔ Ngewɔ Gɔlɛi na hu i ndeni yɛ, ‘Kɔtii na vulii pɛlɛ loblɛisia ti gbeleni ma tɛɛ ii gbekpeni, i wotenga a baama gɔtu kɔtii kpɛlɛɛ ma. Ndemɔi lɔ i ji wieni tawao kabande hinda le mu yaama’? 43“Faale gbɛɛ ngi hugɛ a wue, Ngewɔ a ngi Mahayɛi hu liilɛi gbualɔ wu yeya i fe nungaa wekei nasia wɛ ta gu a ngi liima hindei wiela. [ 44Numu gbi lekee i gulangaa yeekɔtii ji ma a ngi nɛɛmulɔ waa, kɛɛ i gulangalɔ numu gbi ma a ngi gbukpulɔ.]” 45Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ Farisiisia ti Yesu jaleisia mɛnilɔ tawao ti kɔɛilɔ kɛ tia mia i ti ma. 46Faale ti yɛ loni ti Yesu hou kɛɛ ti luwɛilɔ fahii ma ajifa nungeisia ti Yesu wumbuni a Ngewɔ lutui lɔ.MATIU 221Yesu i gbɔma nungaa gaailɔ dɔmingaa hu yɛ, 2“Ngelegoohu Mahayɛi gbuangɔ a maha yila lɔ i nyaha gɔlini ngi hindoloi wɛ, i yeekomɛi hugbatɛ. 3I ngi bɔilopoisia loilɔ ndeva nasia ma i ti lolini yɛ ti wa na, kɛɛ tii lumani taa wa. 4Faale i bɔilopo wekangaa loilɔ gbɔma ti gama yɛ, ‘Komɛi gbi hugbatɛngɔe na; ngi nya nika-hina wulɔ-wulɔisia waanga mɛva; mu wua lɔ naa mawuloma; faale a wa nyaha gɔli gomɛ ji hu.’ 5Kɛɛ nasia i ti lolini tii woloni na ma, ti liilɔ ti magbewengaa hu: yeeji i li ngi gbalei hu, yeena i li ngi velegɔmɛi, 6yeepekeisia ti gbundɛ mahɛi bɔilopoisia ma, ti ti lewe, ti ti waa. 7Mahɛi lii i leweilɔ hulewengɔ; i ngi sojeisia loilɔ ti numu waablei nasia waa, ti ti lɛi mɔ kpae. 8Kɛ i ngi bɔilopoi yeepekangaa lolinga i nde ti ma yɛ, ‘Nyaha-gɔli-gomɛi gbi hugbatɛngɔe kɛɛ nasia ngi ti lolini ti maa i houni fa. 9A li pele waawaisia ma wu nungei nasia gbi loli wa ti lɔ.’ 10Kɛ bɔilopoisia ti ya pele waawaisia hu ti nasia gbi lɛma ti ti lɔni, yeekpekpengaa kɛɛ yeenyamungaa, kɛ nuuvuisia ti komɛ-wɛlei lavenga. 11“Kia mahɛi i wuaani na vava nasia ma ti ti lolini, i taamɔ yila lɔilɔ na nyaha-gɔli-gomɛi yeemayii ii ngi ma. 12Mahɛi i ngi mɔlilɔ yɛ, ‘Ndiamɔ, bi yee pieni bi wuaani mbei nyaha-gɔli-gomɛi yeemayii ii bi ma?’ Kɛɛ njɛpɛ gbi ii gbuani taamɔi laa. 13Kɛ mahɛi i ndenga bɔilopoisia ma yɛ, ‘A ngi lokoi huyili kɛɛ ngi gɔwɔi, wu ngi wili ngitii ya, kpindi hu. Na lɔ a yɛ na a wɔɔ, a ngi yɔngɔlii yaamɛ.’ ” 14Yesu i ngi yɛpɛi yakpuɛilɔ yɛ, “Ngewɔ a numu gboto lɔ loli liva ngi mahayɛi hu kɛɛ numu sɛkɛngɔ mia ta yeetolii woi gulu.” 15Na wooma Farisiisia lɛɛnga ti liilɔ ti wuhitɛ ta yee pie Yesu i kpulanga yɛpɛ le ti ngi hou. 16Kɛ ti ti woomableisia longa ngi gama tia Hɛlɔd mableisia lɛɛnga tɛɛ, “Kaamɔ, mu kɔɔlɔ kɛ bi lɔnyangɔe, kɛ tɔnyɛi mia ba nungaa gaa la kɔlooni Ngewɔ welei ma, tawao bi gbewe ii le gbɔɔ i nungaa wekeisia nɛmahu; ajifa bii gbeweni tomɛi yeegbɔɔ numu i looni na. 17Bi nda nɛmahui gɛ lɛɛ a mue. Mu jawei lumangɔe pawa gulalei ma Roma Maha Wai ma ɔɔ ii lumani?” 18Yesu i kavɛi na gɔɛilɔ ti hugbatɛni, kɛ i ndenga yɛ, “Wu baayablɛi jisia, gbɛe wa mani yatɛ nya gulɔ? 19Navoei na wa pawɛi gula la a yeengila gɛ a nge.” Kɛ ti navoo gbala yila venga ngi wɛ. 20Kɛ i ti mɔlinga yɛ, “Yee gbuaye lɔ kɛɛ ngi biyei i navoei ji ma?” 21Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Roma Maha Wai.” Kɛ Yesu i ndenga ti ma yɛ, “Kɛ a hani nasia ve Maha Wai wɛ Maha Wai woo le, wu nasia ve Ngewɔ wɛ Ngewɔ woo le.” 22Kia ti kpɛmboi ji mɛnini Yesu i nguani, ti wuhu i wuilɔ kɛ ti ngi longa ti li. 23Folo yakpei na ma Sadusiisia ti wɛilɔ Yesu gama. Tia mia ta nde tɛɛ numu i haangaa ɛɛ yaa hiye hee hu. Ti ngi mɔlilɔ a mɔli yila 24tɛɛ, “Kaamɔ, Mojisi jawei i ndeilɔ yɛ, ‘Hindo i haangaa tawao ii ndo leni, ngi ndewehindoi a ngi wooma-nyahɛi jɔlɔ, i ndeengaa le ngi ndewei wɛ.’ 25Ndeewehingaa wɔfla ti yɛlɔ wɔɔ mbei mu lia. Yeehaalayei i nyaha gɔilɔ, i haa, tii ndo leni, kɛ ngi woomamɔi i yeeponyahɛi jɔnga. 26Ta bɛɛ ii ndo leni a nyapoi na tawao hii i ti gbi wieni i fo fa yeewɔflei ma. 27Ti kpɛlɛɛ ti haangɔi wooma, nyaapoi bɛɛ i haailɔ. 28Watii kɛyila haableisia ta vulu ti hiye hee hu, ye lɔ ngi woo a yɛ a nyahɛi na? Ajifa ti gbi ti ngi gɔɛilɔ a nyaha laa?” 29Yesu i ti mɔli gbɛmboilɔ yɛ, “Wu pɔɔla waa wienga jifa wuii Ngewɔ Gɔlɛisia gɔ ɔɔ ngi gbayei. 30Ajifa haableisia ti hiye-gbelei kuna hee hu, nyaha jɔlaa kɛɛ hini jɔlaa ɛɛ yɛ na, ta wielɔ kia malikeisia ti na ngelegoohu. 31Kɔlooni haableisia ti hiyelei ma hee hu, wuii yaa lɛ wɔɔ kaani gbɔɔ Ngewɔ i ndeni wu ma? I ndeilɔ yɛ, 32‘Ebraham kɛɛ Aisaki kɛɛ Jekɔpi ti Yewɔɛi lɔ a nge’? Fubleisia ti Yewɔ lɔ a ngie, haableisia ii le.” 33Ji faha wai ti ji mɛnini, ti wuhu i wuilɔ tɔnyɛi na va i yɛ nungeisia gaa la. 34Kia Farisiisia ti mɛnini kɛ Yesu i kpɔhu wunga Sadusiisia laa, ti lɛɛnga ti lɛilɔ ma ti wa ngi gama, 35kɛ ti yilayee, Sawei Yeekaamɔ a ngie, i ngi mɔlinga a mɔli yila, a ngi tɛgu aako i kpulanga yɛpɛ le ti ngi hou. 36I ngi mɔlilɔ yɛ, “Kaamɔ, sawei yeegbɔɔ tewengɔ sawei kpɛlɛɛ ma?” 37Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “A lo a Ndemɔi, wu Yewɔɛi, a wu lii gbi kɛɛ wu yafei gbi kɛɛ wu nɛmahui gbi. 38Sawei yeehaalayei kɛɛ yeembawai lɔ. 39Sawei yeefelei na i na gbla yɛ, ‘A lo a wu heinyɔui kia wu longɔ la a wua yekpe.’ 40Mojisi Jawei gbi kɛɛ kaai nasia Ngewɔ lutuisia ti kɛni, hɛlɛngɔ a sawa felei jisia lɔ.” 41Kia lɛ Yesu tia Farisiisia ti gomɛngɔ yɛla, i ti mɔlilɔ yɛ, 42“Gbɔɔ i wu nɛmahu kɔlooni Ngewɔ Maha Heingɔi ma? Ye bɔɔsɔ lɔ a ngie?” Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Devidi bɔɔsɔ mia a ngie.” 43I gbɔma ti mɔlilɔ yɛ, “Gbɛe hɔɔ Ngewɔ Yafei i puni Devidi lii hu ngi loliva a ‘Ndemɔi’? Yɛ, 44‘Ndemɔi ndeilɔ nya Lemɔi ma yɛ, Hei mbei nya yejahui haaŋ ngi bi gɔnyɔuisia wuaa bi gɔwɔbu.’ 45“Ina Devidi a Ngewɔ Maha Heingɔi loli a ‘Ndemɔi’, Ngewɔ Maha Heingɔi a yee gu i yɛ a Devidi bɔɔsɔ?” 46Njɛpɛ yakpe bɛɛ ii gbuani numu gbi laa tawao i hiye foloi na ma numu gb i ii liiloni ngi mɔliva a mɔɔli wekangaa gbi.MATIU 231Na wooma Yesu i yɛpɛilɔ fahii gama kɛɛ ngi gaalopoisia yɛ, 2“Sawei Yeekaamɔisia tia Farisiisia mia ti Mojisi Jawei gɔngɔ tawao kpaya vengɔ ti wɛ ta fasai wu ma. 3Faale, na gbi lekee ta nde wu ma, a pie kɛɛ waa ti wiehindeisia wokɔɔ gbamaile na ta nde tɛɛ pie. 4Ta haaka miniminingɔ lɔ la nungaa wumba kɛɛ tia vulii tɛɛ luma taa ti lokoyowo yila bɛɛ wɛlɛ ma gbɔva ti ma liva la. 5Ta ti hindei gbi wielɔ aako nungaa ti ti lɔ; ajifa ta ti lasimɔisia lakpalɔ, ti ti lomɛi gɔwɔyɛi yeefilii guha. 6Ti longɔ a baama heimisia mɛhɛɛ-mɛ-gomɛisia hu, kɛɛ heimi nasia hɛɛ wɛleisia bu ti magbingɔ baamableisia va. 7Ti longɔ nungaa ti yaa vama ti ma fahii hu ti wombi gbakpa, tawao nungaa ti yɛ a ti loli a kaamɔ. 8Kɛɛ numu aa wu loli a kaamɔ, ajifa kaamɔ yakpe mia i wu yeya tawao ndewengaa lɔ a wu gbi. 9Waa numu gbi loli a kɛkɛ dunyei hu, ajifa Kɛkɛ yakpe mia i wu yeya, na i ngelegoohu. 10Tawao numu aa wu loli a kaamɔ, ajifa kaamɔ yakpe mia i wu yeya, tamia a Ngewɔ Maha Heingɔi. 11Numui na i wu lia ngi lewengɔ wu gbi ma, mahoungɔ i yɛ a wu bɔilopoi. 12Numui na a ta yekpe lɛ, Ngewɔ a ngi mayeilɔ kɛɛ numui na a ta yekpe maayei, Ngewɔ a ngi lɛlɔ. 13“I nyamuni kpa wu va Sawei Yeekaamɔisia kɛɛ Farisiisia! Baayablaa lɔ a wue! Ajifa wa ngelegoohu wɛlei laagbɔwulɔ nungaa gulɔ, wua vulii wɛɛ wuaa na tawao wɛɛ luma nasia ti lapima wuava na taa wuaa na. [ 14I nyamuni kpa wu va Sawei Yeekamɔɛisia kɛɛ Farisiisia! Baayablaa lɔ a wue! Ajifa wa ponyahangɛisia ti yeyahani gbi gbua ti yeya a kava, wa yama wu liiwooma wa hɛɛ huguhangɔisia wie kɛva kɛ wu wɔnangɔe; kpalɛi na Ngewɔ i wama ndama wu ma a nyamu kpɛlɛɛ ma!] 15“I nyamuni kpa wu va Sawei Yeekaamɔisia kɛɛ Farisiisia! Baayablaa lɔ a wue! Wa gboyangaa lewe, wa ndɔlɔngaa bla ndia aako wu gu numu yila ma woteva i la a wu Yewɔɛi, kɛɛ wu gungaa ngi ma i wote, wa ngi wote a jahamamɔ lɔ tewengɔ wua vulii ma. 16“I nyamuni kpa wu va, wu pele gɛbla wumungɔi jisia! Wa nungeisia gaa wɛɛ, ‘Numu i jondungaa Ngewɔ Wɛlei ma, hinda gbi ii le; kɛɛ numu gbi i jondungaa kanigbɔlu haakei nasia ma ti Ngewɔ Wɛlei bu, mahoungɔ i na wie i jonduni pieva.’ 17Wu kpowablaa wumungɔi jisia! Yeegbɔɔ tewengɔ ngi mbaa ma, kanigbɔlu haakeisia ɔɔ Ngewɔ Wɛlei Wai na i kanigbɔlu haakeisia magayemani? 18Wa nungaa gaa gbɔma wɛɛ, ‘Numu i jondungaa saagbuamɛi ma, hinda gbi ii le; kɛɛ numu i jondungaa saahanii na ma a yɛ saagbuamɛi ma, mahoungɔ i na wie i jonduni pieva.’ 19Wu pumublɛi jisia! Yeegbɔɔ tewengɔ ngi mbaa ma, saahanii ɔɔ saagbuamɛi na i saahanii magayemani? 20Faale numui na a jondu saagbuamɛi ma, a jondu ma lɔ kɛɛ saahani na gbi i ma; 21tawao numui na a jondu Ngewɔ Wɛlei Wai ma, a jondu ma lɔ kɛɛ Ngewɔ na i heini na; 22tawao numui na a jondu ngelegoohu ma, i jondunga Ngewɔ maha-heimi lɔ ma kɛɛ Ngewɔ vulii i heini ma. 23“I nyamuni kpa wu va Sawei Yeekaamɔisia kɛɛ Farisiisia! Baayablaa lɔ a wue! Hani gbi wa majɔɔ kɛɛ wa kɔlɛlɔ na puu wu kaka yila ve Ngewɔ wɛ mɛlifɛisia hu, kɛɛ wu gbahanga a sawei yeebamayeisia houla kia nyɔkɔ pɔɔna wiela na a nungaa wekeisia kɛɛ kpekpeya kɛɛ tɔnya; jisia lɔ mahoungɔ yɛla wu ti wie kɛɛ ii kɛni kɛ wa yeenasia gulalɔ. 24Wu pele gɛbla wumungɔi jisia! Sawei nasia ti mumungɔ kia pupu, wa maholalɔ wu kpua wu gboli-hani hu, kɛɛ Ngewɔ jawei yeenasia ti wɔngɔngɔ kia nyɔmɛi i na, wa kpɔlelɔ, wɛɛ ti hou. 25“I nyamuni kpa wu va, Sawei Yeekaamɔisia kɛɛ Farisiisia! Baayablaa lɔ a wue! Ajifa wa bolei kɛɛ pletii yeepomɛi golelɔ fo, kɛɛ ti goohui lavengɔ a hani nasia wa sɔɔ a kpaya kɛɛ kava, wua yekpe lekee gohunɛva. 26Bi Farisiimɔ wumungɔi ji! Bolei yeekohui yese gole kɛɛ pletii, na wooma bi yeepomɛi bɛɛ gole. 27“I nyamuni kpa wu va, Sawei Yeekaamɔisia kɛɛ Farisiisia! Baayablaa lɔ a wue! Ajifa wu gbuangɔ a kamba magbatɛngɔesia hojei jiangɔ ma; ti nyandengɔ a yɛla ti luwumɛi kɛɛ ti goohui lavengɔ a poma lulangaa kɛɛ ti galeisia. 28Hii lɔɔ wua bɛɛ wu na, wa kɛlɔ a numui gbi wu luwui ma kɛ wu yekpengɔe kɛɛ wu liisia lavengɔ a baaya kɛɛ jumbu. 29“I nyamuni kpa wu va Sawei Yee kaamɔisia kɛɛ Farisiisia! Baayablaa lɔ a wue! Ajifa wa Ngewɔ lutuisia ti gambɛisia gbatɛ, wu tɔnyablɛisia ti gambɛisia magbatɛ nyandengɔ, 30wa nde wɛɛ, ‘Ina mu yɛlɔ wɔɔ na mu maadani ti watii hu, muii yɛ gbɛɛ ti ma Ngewɔ lutuisia ti waalɛi hu.’ 31Faale wu kulunga ma vulii kɛ nasia ti Ngewɔ lutuisia waani ti leengeisia mia a wue! 32Kɛ a na yakpua wu maadani ti tɔtoni wɔɔ. 33Wu kaalingɛi jisia kɛɛ kaali goohu leengeisia! Wu lii a yee yɛ ma kɛ Ngewɔ ɛɛ wu lɛɛ aa wu yoyo jahama? 34Faale nga Ngewɔ lutuisia yoyolɔ wu gama kɛɛ nɛmahulewebleisia kɛɛ kaamɔisia, kɛɛ wa ti lɛɛnga gbakpalɔ krɔsii ma ti lo na ti haa, wu pekeisia lewe wu hɛɛ wɛleisia bu, wu juuya hitɛ ti woma, 35aako kpalɛi na i na nasia va ti numu yekpei gbi waani, Ngewɔ i nda wu ma, i hiye pɔɔnamɔi Ebɛl waalɛi ma i to Sakaraya ma, Barakaya loi, na wu paani Ngewɔ Wɛlei bu saagbuamɛi gbla. 36Ngi hugɛ a wue a tɔnya, nungei jisia kpɛlɛɛ ti waalɛi yee kpelɛi a la haablei jisia lɔ ma.” 37Yesu ndeilɔ yɛ, “Oo Jelusalɛm, Jelusalɛm! Bia ba Ngewɔ lutuisia waa, ba tutui nasia hɔwɔhɔwɔ Ngewɔ a ti lo bi gama! Heima lolɛ ngi yɛ loni ngi bi leengeisia gbi lɛma hinda yila, kia tɛhɛi a ngi leengeisia lɛma ngi gbakisia bu, kɛɛ wuii lumani mbɛ! 38Faale nungeisia ta vayalɔ wu Yewɔ Wɛlei Wai ma i wopo. 39Gbɛɛ ngi nde wu ma, i hiye kiahuna ma, wɛɛ yaa nya lɔ gbɔma kɛlee foloi na ma wa nde wɛɛ, ‘Ngew� � i numui na luba i wama Ndemɔi biyei hu.’ ”MATIU 241Kia Yesu i gbuani Ngewɔ Wɛlei bu i yɛ lima, ngi gaalopoisia ti wailɔ ngi gama, ta pɛlei nasia gɛ a ngie ti looni. 2Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Tɔnya le, kungɔi wu jisia kpɛlɛɛ gbe; kɛɛ gbɛɛ ngi hugɛ a wue, kɔtu yakpe bɛɛ ɛɛ lo mbei laani ngi mbaa maahu, ta ti kpɛlɛɛ wololɔ ti ti gula.” 3Kia Yesu i yɛ heini ɔlivi Yiyei wumba, ngi gaalopoisia ti wɛilɔ ngi gama, tia lekee, tɛɛ, “Hugɛ a mue migbe lɔ ji a wie tawao gbɔɔ a wie kɛva kɛ bi wa-gbelei i hitinga kɛɛ haa-hindeisia ti gbɔyɔlei.” 4Yesu kpɛmboilɔ yɛ, “A wu mahugbe numu gbi aa wu yaka. 5Gbamaile numu gboto ta walɔ ta nya biyei wumbu, ta nde tɛɛ, ‘Ngewɔ Maha Heingɔi lɔ a nge!’ tawao ta numu gboto yakalɔ. 6Wa kɔisia gɔwoi mɛnilɔ wu gblanga kɛɛ kɔisia ti malɔwɔi kuhama; kɛɛ wu lii aa hɛlɛ; ajifa hindei jisia nyɔkɔ ta wielɔ huɛɛŋ kɛɛ tɛɛ kɛ kɛ kɛlɛmɛi i hitinga ma. 7Kɛnyɛisia ta gɔlɔ a ti nyɔunyɔ, ndɔleisia ta lapi a ti nyɔunyɔ. Ndɔleisia ta walɔ tawao ndɔɔlei a gbɛlilɔ hu gbi; 8Hindei jisia kpɛlɛɛ ta wielɔ kia ndo-le-goohu-gbalei lɔtomɛi i na. 9“Yeewatii na, wu juwuisia ta wu houlɔ ti wu ve mahubleisia wɛ kpalɛ lava wu ma kɛɛ wu waava. Nuuvui gbi ta lololɔ a wue jifa wu langɔ a nge. 10Nya woomablaa gboto ta gbelɔ a lala a nge; ta ti nyɔunyɔ velɔ, ti lolo a ti nyɔunyɔ. 11Ndɛɛ Yewɔ lutui gboto ta gbɔkulɔ tawao ta numu gboto yakalɔ. 12Jifa hinda nyamu wielei a gulɔ hu gbi, ndomɛi na numu gboto ti piengɔ a ti nyɔunyɔ, hu a haalɔ. 13Kɛɛ numui na a liilo i to yeekɛlɛmɛi a bawolɔ. 14Tawao Ngowili Yekpei ji kɔlooni Ngewɔ Mahayɛi ma a lelɔ dunyei hu gbi aako numui gbi ti mɛni; na wooma kɛ haa-hindeisia ti gɛlɛmɛi i hitinga. 15“Wu hunyanimɔ maluwangɔi na lɔngalɔ Ngewɔ lutui Daniɛl i ngi yɛpɛ leni, i looni Ngewɔ Wɛlei Wai bu (kɔlɛi ji gaamɔi i ji yeembui gɔɔ), 16nungei nasia ta yɛ Judia lɔlei hu ti wila ti lɛ ngiyeisia hu. 17Numui na a yɛ ngi wɛlei wumba, aa hitɛ ngi mahaakeisia wumbuva pɛlei bu. 18Numui na a yɛ kpalɛi hu aa yaama ngi lomɛi wooma. 19A yɛ nyamuni kpa foloi nasia ma koonyahangɛisia va kɛɛ koimɛisia! 20A Ngewɔ vɛli wu wilalɛi aa yɛ a haamɛi ɔɔ Ndɛvu Volei. 21Ajifa watii na yeendimɔnɛi nyɔkɔ ii yaa yɛni wɔɔ na, i hiye dunyei lɔto-gbelei ma i to kiahuna ma, tawao ɛɛ yɛ na kunafɔ. 22Kɛɛ Ngewɔ i yeelɔwɔi maahu gbuanga; ina na ii le numu gbi ii yɛ bawo. Kɛɛ nasia va i loko longa ti ma ti bawova, a yeelɔwɔi maahu gbualɔ. 23“A watii na, numu gbi i ndengaa wu ma yɛ, ‘A wote, Ngewɔ Maha Heingɔi gbe mbei!’ ɔɔ ‘Ta gbe mia!’ waa la a ngie. 24Gbamaile ndɛɛ Yewɔ Maha Heingɔisia kɛɛ ndɛɛ Yewɔ lutuisia ta gbɔkulɔ tawao ta kabande hinda waawaangaa wielɔ aako nasia vulii bɛɛ Ngewɔ i loko longa ti ma ti bawova ti ti yaka, ina ti guilɔ. 25A wolo! I longa kulɔ ngi ji hugɛnga a wue. 26“Faale, nungaa ti ndengaa tɛɛ, ‘A wote, taa ndɔgbɔ lambɛi ma!’ waa li na; ti ndengaa tɛɛ, ‘Taa pɛlei ji bu!’ waa la la. 27Ajifa nya nya Nuuvu Hindoloi nga walɔ kia ngelei a baahugbua ngelei ma i hiye ngejahu i foo gɔwɔhu. 28“Hinda gbi lekee pomɛi i na, na lɔ yibɛisia ta gbɔtɔ na. 29“Foloi nasia yeendimɔnɛi i lewengaa lekee, foloi a gbindilɔ, ngalui ɛɛ voo; tumbekeisia ta gbualɔ ngelei ma ti gula tawao kpayei nasia ti ngelei ma ta gbɛlilɔ ti gbua ti jia-weleisia ma. 30A watii na, Nuuvu Hindoloi walei yeetɔmaseli a gɛlɔ ngelei ma tawao kɛnyɛi gbi dunyei hu ta wɔlɔ ji ta nya nya Numu Hindoloi lɔ nga wa njagbili hu ngelei ma a kpaya waa kɛɛ temaya. 31Bulu wai a yialɔ kɛ i ngi malikeisia vayanga hu tawao ta nasia lɛlɔ ma i loko longa ti ma ti bawova ta gbua dunyei luwuma gbi. 32“A kaa wumbu figi wulii ma; ngi bekeisia ti wundungaa, i tɔtoo a ndawa gbuala kɛ wu kɔɔnga kɛ haamɛi lɔ wama. 33Hii lɔɔ hindei na wieyii i na, wu hindei jisia kpɛlɛɛ lɔnga ti wiema, wa kɔɔlɔ kɛ ngi fongɔ jɔngɔ le pɛlei laama. 34Gbɛɛ ngi nde wu ma a tɔnya kɛ hindei jisia kpɛlɛɛ ta wie pɛiŋ nuuvui nasia ti na kiahuna ti yaa gbɔyɔ a haala. 35Ngelegoohu tia dunyei ta gbɔyɔlɔ kɛɛ nya layie ɛɛ nyani. 36“Kɛɛ numu gbi ii kɔɔ migbe lɔ lɔwɔi na a hiti ma, malikeisia vulii bɛɛ ti ngelegoohu tii kɔɔ; nya nya Ngewɔ Hindoloi ngii kɔɔ, mu Kɛkɛ Ngewɔ yakpe mia i kɔɔngɔ. 37Kia i wieni Noa watii hu, hii a wie Nuuvu Hindoloi wa-gbelei ma. 38Ajifa pɛiŋ wɔɔ njavei i yaa waa, nungaa ti yɛlɔ a mɛhɛɛ mɛ, ta ndɔ gboli, ta nyahangaa jɔɔ, ta nyahangaa ve hiingaa wɛ, i to foloi na ma Noa i wuaani ndɛndɛi hu. 39Tii yɛ magɔni gbɔɔ i wiema i lohu njavei i wa i ti gbi waa. Hii mia a wie a nya nya Nuuvu Hindoloi nya wa-gbelei. 40Yeewatii na, numu fele ta yɛlɔ yengema kpalɛi hu; nya Nuuvu Hindoloi nya malikeisia ta yeengila wumbulɔ, yeena i lo. 41Nyaha fele ta yɛlɔ mbei hiyama; ta yeengila wumbulɔ, yeena i lo. 42Faale, wu valangɔ i yɛla, gbamaile wuii foloi na gɔɔ nya wu Lemɔi a nge nga wa. 43Kɛɛ a ji gɔɔ, ina pɛlɛmɔi i yɛ kɔɛilɔ kpindi yeemigbe lɔ humamɔi i wama, ii yɛ yii tawao ii yɛ luma humamɔi aa wili pɛlei bu. 44Faale wu valangɔ i yɛla kpele gbi, ajifa nya nya Nuuvu Hindoloi nga wa a watii na lɔ wu lii gbi ii ma. 45“Ye lɔ hɔɔ bɔilopo golongɔ nɛmahulewengɔi le, na ngi lemɔi i ngi loni bɔilopo wekeisia maahu ti mɛhɛɛ veva ti wɛ yeewatii ma. 46Bɔilopoi na lubangɔe ngi lemɔi a wa i male i piema hii. 47A tɔnya, ngi hugɛ a wue, ndemɔi na a ngi yeyahani gbi loko wuaalɔ bɔilopoi na yeya. 48Kɛɛ ina bɔilopo nyamu mia a ngie, a ndelɔ ta yekpe ma yɛ, ‘Nya lemɔi ii humbuma a wa,’ 49tawao a tɔtolɔ a ngi mbaa bɔilopoisia lewela, a mɛhɛɛ mɛ, a ndɔ gboli tia ndɔhoubleisia. 50Kɛɛ yeebɔilopoi ji ngi lemɔi a walɔ folo yila ma ngi lii gbi ɛɛ yɛ ngi walaa ma kɛɛ hawei ma ii kɔɔ. 51Ngi lemɔi a kpalɛ waa lalɔ ngi ma, i ngi wili baayablɛisia li a. Na lɔ a yɛ na a wɔɔ, a ngi yɔngɔlii yaamɛ.MATIU 251“Watii na nya nya Nuuvu Hindoloi nga wa, ngelegoohu mahayɛi a wielɔ kia nyahalengaa puungaa, ti ti lamboisia wumbuni ti li nyaha-gɔli-gomɛi hu nyaha jɔmɔi maleva. 2Ti lɔɔlu ti baabangɔ yɛla, yeenasia lɔlisia ti nɛmahu lewengɔ. 3Yeebabangɔisia ti liilɔ a ti lamboisia kɛɛ tii lini a kaosii mɔnu gbi, 4kɛɛ yeenɛmahu lewengɔisia ti liilɔ gba a kaosii haaka wekangaa hu. 5Kɛɛ nyaha jɔmɔi ii humbuni a wa, kɛ njiimanii i ti lɔnga, njii i lewe a tie. 6“A kpindiliɛi yelewoi i wɛilɔ tɛɛ, ‘Nyaha gɔimɔi lɔ wama! A wa wu ngi male!’ 7Nyahalo puisia ti wuilɔ njii hu, ti ti lamboisia hugbatɛ, ti to nga. 8Kɛ yeebabangɔisia ti ndenga yeenɛmahulewengɔisia ma tɛɛ, ‘A mu gɔ kulo wu kaosii hu, jifa mu lamboisia lɔ lufema.’ 9Kɛɛ yeenɛmahulewengɔisia ti poteilɔ tɛɛ, ‘Sawo, kaosii i na aa gu mua wueni va; a li majiablɛisia gama wu wu nda yeya.’ 10Kia nyahalo baabangɔisia ti lini kaosii yeyamɛi kɛ nyaha jɔmɔi i fonga. Nyahalo lɔɔlii nasia i maleni ti magbatɛngɔ, tia tieni ti wuailɔ nyaha-gɔli-gomɛi hu ti yeepɛlei gbɔwu. 11“Na wooma nyahalo lɔɔlu wekeisia ti wɛilɔ ti pɛlei laalewe tɛɛ, ‘Ndemɔi, ndemɔi, ndawo mu wɛ.’ 12Kɛɛ nyaha gɔimɔi i poteilɔ yɛ, ‘A tɔnya, ngi nde wu ma, ngii wu gɔɔ.’ ” 13Yesu i ngi yɛpɛi yakpuɛilɔ yɛ, “Faale, wu valangɔ i yɛla ajifa wuii foloi gɔɔ ɔɔ hawei na wu Lemɔi a wa. 14“Yeewatii na ma, Ngelegoohu Mahayɛi a wielɔ kia kena yila na i yɛ lima jia hu, i ngi bɔilopoisia loli, i ngi yeyahani gbi loko wuaa ti yeya. 15Navoei na a bɛ bɔilopo yilayei gbi ma, tamia i feni ti wɛ. I tauji hɔndɔɔ lɔɔlu veilɔ yeengila wɛ, i tauji hɔndɔɔ fele ve yeepekei wɛ, i tauji hɔndɔɔ yila ve yeena wɛ, kɛ i ya ngi jiei hu. 16Bɔilopoi na i tauji hɔndɔɔ lɔlii majɔɔni i liilɔ yakpe i tɔtoo a veela la, i gu tauji hɔndɔɔ lɔɔlu weka ma. 17Hii lɔɔ bɔilopoi na i tauji hɔndɔɔ felei majɔɔni i pieni, i gu tauji hɔndɔɔ fele weka ma. 18Kɛɛ bɔilopoi na i tauji hɔndɔɔ yilei majɔɔni i liilɔ, i ndowei bɔ, i ngi lemɔi navoei lɔwu na. 19“Ti lemɔi i lɛmbilɔ hu kaka kɛ i wanga i nde yɛ ti wa ti gona. 20Bɔilopoi na i tauji hɔndɔɔ lɔɔli majɔɔni i wɛilɔ a tauji hɔndɔɔ weka yɛ, ‘Ndemɔi, bi tauji hɔndɔɔ lɔɔlu lɔ wɔɔ veni nya wɛ; tauji hɔndɔɔ lɔɔlu weka gbe i lani ma.’ 21Kenɛi ndeilɔ ngi ma yɛ, ‘Bi hinda yekpe waa wienga; bɔilopo yekpe lɔ a bie; kia bi lɔnyanga hinda wulo hu, nga bi lolɔ hinda waa maahu; wuaa mu mɛhɛɛ mɛ, mu kohunɛ wie.’ 22Kɛ bɔilopoi na i tauji hɔndɔɔ felei majɔɔni i wanga yɛ, ‘Ndemɔi, bi tauji hɔndɔɔ felelɔ wɔɔ veni nya wɛ; tauji hɔndɔɔ fele weka mia i lani ma.’ 23Ngi Lemɔi ndeilɔ yɛ, ‘Bi hinda yakpe waa wienga; bɔilopo yekpe lɔ a bie; bi lɔnyanga hinda wulo hu, nga bi lolɔ hinda waa maahu; wuaa mu mɛhɛɛ mɛ, mu kohunɛ wie.’ 24Na wooma bɔilopoi na i tauji hɔndɔɔ yilei majɔɔni i wɛilɔ yɛ, ‘Ndemɔi, ngi yɛ kɔɔlɔ kɛ bi yagbalɛngɔ waa le, na bii hini tamia ba tewe, tawao na bi woo ii le tamia ba mbumbu; 25famia ngi luwɛilɔ ngi li ngi bi navoei lɔwu ndowei hu. Bi navoei gbe!’ 26Ngi lemɔi ndeilɔ yɛ, ‘Bɔilopo nyamu lɔ a bie tawao bi hawangɔ! Bi yɛ kɔɔlɔ kɛ na ngɛɛ hii tamia nga tewe, tawao na nya woo ii le tamia nga mbumbu. 27Maa a houlɔ gɛ bi nya navoei wu bankii ma, na hii nya wangɔi hu nga yeenavoei majɔɔlɔ mato i laani ma.’ 28Kɛ i ndenga bɔilopoi wekeisia ma yɛ, ‘A navoei na gbua ngi yeya wu fe bɔilopoi na wɛ tauji puii i ngi yeya. 29Gbamaile numu gbi hani i ngi yeya, mato a velɔ ngi wɛ kɛ i gbotonga ngi yeya; kɛɛ numui na hani gbi ii ngi yeya, na wuloi bɛɛ a yɛ ngi yeya, a gbualɔ ngi yeya. 30A bɔilopo nyamui ji wumbu wu pili ngiti ya kpindi hu; na mia nungeisia ta wɔɔ na ta ti yɔngɔlii yaamɛ.’ 31“Kpelei Nuuvu Hindoloi a wa ngi mahayɛi hu; Ngewɔ malikeisia gbi ti ngi ma, a heilɔ ngi maha-heimi. 32Kɛnyɛi gbi yeehubleisia ta yandɔlɔ ngi gulɔ tawao a ti luahu gɔlɛlɔ kia mbala mahugbemɔi a mbalangɛisia kɛɛ njengɛisia luahu gɔlɛ. 33A mbalangɛisia lewe ngi yejei hu lɔ, tia mia a numu yekpeisia, i njengɛisia lewe ngi gɔwɔi hu, tia mia a numu nyamuisia. 34A ndelɔ na nungei nasia ma ti ngi yejei hu yɛ, ‘A wa, wua nya Kɛkɛ i wu lubanga! A wa wu mahayɛi na mɛ Ngewɔ i hugbatɛnga wɔɔ wu va i hiye dunyei gbatɛ-gbelei ma; 35ajifa ndɔlɛ yɛlɔ wɔɔ nya ma wu nya gɔ a mɛhɛɛ ngi mɛ, nya bolohu bengɔ wu nya gɔ a nja ngi kpɔle, hota a nge, wu nya hota-hinda wie, 36nya magbukangɔ, wu kula ve ngi ngili, nya heegbɛngɔ, wu gbɔ nya ma, ngi kpindiwɛlei bu, wu va nya ma.’ 37Numu yekpeisia ta ngi mɔlilɔ tɛɛ, ‘Ndemɔi, migbe lɔ wɔɔ mu bi lɔni ndɔlɛ bi ma mu bi gɔni a mɛhɛɛ bi mɛ, ɔɔ bi bolohu bengɔ mu bi gɔ a nja bi kpɔle? 38Migbe lɔ mu bi lɔni hota a bie mu bi hota-hinda wie, ɔɔ bi magbukangɔ mu kula ve bi ngili? 39Migbe lɔ mu bi lɔni bi heegbɛngɔ ɔɔ bi kpindiwɛlɛ bu mu gbɔ bi ma?’ 40Mahɛi a kpɛmbolɔ yɛ, ‘Gbɛɛ ngi hugɛ a wue a tɔnya, na lekee wu pienga wɔɔ a nya ndewe mumui jisia yeengila gbi baa ii ti ma wɔɔ, wu pieni a nya lɔ.’ 41“Na wooma a ndelɔ nungei nasia ma ti ngi gɔwɔhui yɛ, ‘A hiye nya yaama, wua Ngewɔ jondii i wu ma. A li ngɔmbu wai na hu Ngewɔ i ndani Seitana va tia ngi malikeisia tawao yeengɔmbui ɛɛ lufe kunafɔ; 42ajifa ndɔlɛ yɛlɔ wɔɔ nya ma, kɛɛ wuii nya gɔni a mɛhɛɛ nga mɛ, nya bolohu bengɔ. Kɛɛ wuii nya gɔni a nja nga kpɔle; 43hota a nge kɛɛ wuii nya hota-hinda wieni, nya magbukangɔ kɛɛ wuii kula veni nga ngili, nya heegbɛngɔ ɔɔ ngi kpindiwɛlei bu kɛɛ wuii gbɔni nya ma.’ 44Tia bɛɛ ta ngi mɔlilɔ tɛɛ, ‘Ndemɔi, migbe lɔ wɔɔ mu bi lɔni ndɔlɛ i bi ma ɔɔ bi bolohu bengɔ ɔɔ hota a bie ɔɔ bi magbukangɔ ɔɔ bi heegbɛngɔ ɔɔ bi kpindiwɛlei bu muii gbɔni bi ma?’ 45Mahɛi a kpɛmbolɔ yɛ, ‘Kia wuii kpɔma wieni a jisia mumuisia yeengila bɛɛ, wuii pieni a nge.’ ” 46Yesu i ngi yɛpɛi yakpuɛilɔ yɛ, “Faale jisia ta lilɔ kunafɔ liimavɔɔni hu, kɛɛ numu yekpei j isia ta wililɔ ndɛvui na hu ɛɛ gɛlɛ kunaf.”MATIU 261Kia Yesu i kpɔyoni a kaai jisia kpɛlɛɛ gela a nungeisia, i ndeilɔ ngi gaalopoisia ma yɛ, 2“Wu kɔɔlɔ kɛ njii fele goohu Tewema Gomɛi a hitilɔ ma. Ta nya nya Nuuvu Hindoloi houlɔ ti ngi ve ngi waava.” 3A watii na Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ kpakoleisia ti gomɛilɔ Saagbuablɛisia ti gulɔmɔi Kayafasi yeepɛlɛbu, 4ti wuhitɛ ta yee pie ti ngi hou ndɔwuma ti ngi waa. 5Kɛɛ ti ndeilɔ tɛɛ, “Aa yɛ a komɛi ji hu, ajifa mu piengaa kiahuna ndapi a gulalɔ.” 6Yesu i yɛlɔ Bɛtani, Saimɔn na wɔɔ kpɔukpɔu heegbɛi i yɛ ngi ma, ŋgi yeepɛlɛbu. 7Kia i yɛ heini a mɛhɛɛ mɛ, nyaapo yila i wɛilɔ ngi gama baabɔɔ-jani i ngi yeya ndavengɔ a ngulɔ baagbangɔ waa, i yeengulɔi ji yei Yesu wui hu. 8Kɛɛ ji kaalopoisia ti hulɔni, i gbalɛilɔ ti ma kɛ ti mɔlinga tɛɛ, “Gbɛe i ngulɔi ji hunyaninga? 9Aa majialɔ a navoo lakpa waa, i yeenavoei ve fɛɛliblɛisia wɛ.” 10Yesu i na gɔɛilɔ ti yɛ nde kɛ i ndenga ti ma yɛ, “Gbɛe wu nyaapoi vawɔlima? Hinda yekpe waa mia i pienga a nge. 11Wua fɛɛlibla lɔ wu heini fɔ, kɛɛ nya mua wueni ɛɛ yɛla watii gbi. 12I ngulɔi ji wungalɔ nya ma nya gbuhɛi magbatɛvaa nya gbɔwuva. 13Gbɛɛ ngi nde wu ma a tɔnya kɛ hinda gbi lekee ta Ngowili Yekpei ji le na dunyei hu gbi, ji nyaapoi ji i pienga hu a gɛlɔ na ngi hinda hitɛva nungaa nɛmahu.” 14Folo yakpei na, Yesu gaalopo puu maahu feleisia yeengila ta toli a Judasi Kɛriɔtmɔi i liilɔ Saagbuablaa Waawaisia gama 15i mɔli yɛ, “Gbɔɔ wa fe nya wɛ ina ngi gbɔilɔ wu ma wu Yesu hou?” Kɛ ti ngi gɔnga a kanigole gbaa numu gbɔyɔngɔ maahu puu. 16I hiye watii na ma Judasi yɛlɔ a watii yekpe gɔli Yesu veva. 17Bledii Gbama Gomɛi yeehaalaa volei ma, kaalopɔisia ti wɛilɔ Yesu gama ti ngi mɔli tɛɛ, “Mindo lɔ bi longɔ mu Tewema Gomɛ mɛhɛɛ hugbatɛ na bi wɛ?” 18I ndeilɔ ti ma yɛ, “A li taa wai hu taamɔ yila gama wu nde ngi ma wɛɛ, ‘Kaamɔ yɛ, Nya watii i hitinga; mua nya gaalopoisia ma Tewema Gomɛi hou bi yeepɛlɛbu lɔ.’ ” 19Kaalopoisia ti pieilɔ kia Yesu i ndeni la ti ma, ti Tewema Gomɛ mɛhɛɛ hugbatɛ. 20Kia kpɔkɔ i wɛlɛni, Yesu tia ngi gaalopo puu maahu feleisia ti heilɔ mɛhɛɛ mɛmɛi. 21Kia ti yɛ mɛhɛɛ mɛma Yesu i ndeilɔ yɛ, “Gbɛɛ ngi hugɛ a wue a tɔnya, wu yilayee lɔ i nya vema.” 22Kaalopoisia ti lii i gbavoilɔ, kɛ ti tɔtonga a ngi mɔlila a ngilangila tɛɛ, “Ndemɔi, nya le?” 23Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Numui na mua ta mu loko hitɛma mɛhɛɛi hu tamia i nya vema. 24Nya nya Nuuvu Hindoloi nga haalɔ huɛɛŋ kia Ngewɔ Gɔlɛi ndeni la, kɛɛ i nyamuni kpa numui na va a Nuuvu Hindoloi ve! Aa fisalɔ yeenumui na va ina tii yɛ ngi leni gbi.” 25Judasi na i ngi veni i ngi mɔlilɔ yɛ, “Kaamɔ, nya le?” Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Bia vulii bi ndea.” 26Kia ti yɛ mɛhɛɛ mɛma, Yesu i bledii gbuha yila wumbuilɔ, i siɛgbua Ngewɔ ma, i ngaingai, i fe ngi gaalopoisia wɛ yɛ, “A hou wu mɛ, nya luwui lɔ.” 27Kɛ i bolei wumbunga, ndɔi i hu, i siɛgbua Ngewɔ ma, i fe ti wɛ yɛ, “Wu kpɛlɛɛ a ji gboli; 28nya ŋamɛi lɔ, na i Ngewɔ hinda yangilingɔi gbakpama, nya ŋamɛi na i wama wuma numu gboto va aako Ngewɔ i manu jumbuisia ma. 29Gbɛɛ ngi hugɛ a wue, ngɛɛ yaa ndɔi ji gboli kɛlee foloi na mua wueni ma ndɔ ninɛi gbɔle nya Kɛkɛ mahayɛi hu.” 30Na wooma ti Tewema Gomɛi Yeenguleisia yailɔ kɛ ti ya ɔlivi Yiyei hu. 31Kɛ Yesu i ndenga ti ma yɛ, “Kpindi ji, wu kpɛlɛɛ wa lewelɔ a piimɛ wu vaya nya ma; gbamaile Ngewɔ i ndeilɔ ngi Gɔlɛi hu yɛ, ‘Nga mbala mahugbemɔi waalɔ kɛ mbalangɛisia ti hu i vayanga.’ 32Kɛɛ ngi vulungaa ngi hiye hee hu, nga lilɔ wu gulɔ Galili.” 33Pita i yɛpɛilɔ Yesu gama yɛ, “Numui kpɛlɛɛ bɛɛ ti vaya bi ma, nya ngɛɛ vaya bi ma.” 34Yesu ndeilɔ Pita ma yɛ, “Gbɛɛ ngi hugɛ a bie a tɔnya, kpindi ji, pɛiŋ tɛhinɛi i yaa gokole, ba mawalilɔ nya hinda ma heima sawa.” 35Pita i poteilɔ i nde ngi ma yɛ, “Ti yɛ bɛɛ mua bie waama, ngɛɛ mawali bi hinda ma.” Kaalopoisia gbi ti njia yakpei ji lɔ leni. 36Na wooma Yesu tia ngi gaalopoisia ti liilɔ hinda yila, ta na loli a Gɛtsimani, kia ti foni, Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “A hei mbei, ngi li mia ngi Ngewɔ vɛli.” 37I Pita wumbuilɔ kɛɛ Sɛbidi leengaa feleisia tia tieni ti li kulo tawao ngi maa i tɔtoilɔ a manulaa a ndiinyani. 38Kɛ i ndenga ti ma yɛ, “Ndiinyani na i nya ma yɛkɛ i nya waa; a lo mbei wu yɛ a pelehu gbee.” 39I liilɔ kulo, i wɛlɛ ndɔmɛi, i Ngewɔ vɛli yɛ, “Nya Kɛkɛ, ina a gulɔ a wiela kɛ pie bolei ji kpalɛi i ndavengɔ i veela nya ma; na hu gbi bi liimɛi i wie, nya ndɛi ii le.” 40Kɛ i yamanga ngi gaalopo saweisia gama i male ti njii hu; kɛ i ndea Pita ma yɛ, “Gbɛe, wuii guni a pelehu gbela hawa yakpe bɛɛ va? 41A yɛ a pelehu gbe, wa Ngewɔ vɛli aako waa wili kɔlɛya hu; wu lii lumangɔe kɛɛ wu luwui gahu gbɔyɔngɔ.” 42Yesu i yamɛilɔ gbɔma yeeheima felei ma, i Ngewɔ vɛli yɛ, “Kɛkɛ, ina kpalɛi na i bolei ji hu ɛɛ lewe nya ma kɛlee ngi kpɔle, kɛ bi liimɛi i wie.” 43I gbɔma liilɔ ti gama i male ti njii hu, gbamaile tii yɛ gu a ti yamɛisia voola. 44Yesu i gbɔma ti loilɔ yeeheima sawei ma, i li, i Ngewɔ vɛli, a njia yakpei nasia le. 45Kɛ i yamanga ngi gaalopo saweisia gama i nde ti ma yɛ, “Wuaa lɛ njii hu, wa lɛɛvu? A wote mbei, watii i hitinga tawao tiaa Nuuvu Hindoloi vema jumbubleisia ti gbayei wɛ. 46A hiye mu li. A tɔ lɛɛ, numui na i nya vema taa mbei gbla.” 47Yesu i loni njɛpɛi ji lemaa kɛ Judasi i gbuanga nga, kaalopoisia yilayee, faha waa ti ngi wooma kɔboweisia ti ti yeya kɛɛ kpɔnɛisia, Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ kpakoleisia ti ti longa. 48Yeebayamɔi ji i wilanga a tɔmaseli gɛla a fahii yɛ, “Numui na lekee wa tɔ ngi ngi laagɔmi, tamia; a ngi hou.” 49Judasi i liilɔ yakpe Yesu gama yɛ, “Kaamɔ, ndiilɛli i yɛ bi ma”, i ngi laagɔmi. 50Yesu i ndeilɔ ngi ma yɛ, “Ndiamɔ, na bi piema, mavula.” Kɛ nungeisia ti waa, ti Yesu hou, ti ngi makpa. 51Nasia ti yɛ Yesu wooma yeengila i ngi gɔbowɛi laalɛilɔ nga i Saagbuablɛisia ti gulɔmɔi bɔilopoi i ngi wolii lewe na. 52Yesu ndeilɔ ngi ma yɛ, “Bi gɔbowei yaama yeetei hu; gbamaile nasia ta lapi a kɔbowei, kɔbowei lɔ a ti waa. 53Bii kɔɔ kɛ nga gulɔ a kpɔma vɛlila nya Kɛkɛ ma tawao kɛ a malika tauji gboto waa yoyolɔ mbɛ ngaama nya bawova? 54Kɛɛ na i wiengaa, Ngewɔ Gɔlɛi la a yeehou, na i ndeni yɛ ji lɔ a nya wie?” 55Kɛ Yesu i yɛpɛnga fahii gama yɛ, “Mahoungɔ yɛla wu wa a kɔbowangaa kɛɛ kpɔnangaa nya houva bi tɔaa bɛɛ humamɔ mia a nge? Folo gbi nyaa wɔɔ heini nga nungaa gaa Ngewɔ Wɛlei Wai bu, kɛɛ wuii nya houni. 56Kɛɛ ji i wiengalɔ aako na Ngewɔ lutuisia ti nyɛini Ngewɔ Gɔlɛi hu nda i hou.” Kɛ ngi gaalopoisia gbi ti vayanga ngi ma, ti lewe a piimɛ. 57Nasia ti Yesu houni ti liilɔ a ngie Saagbuablɛisia ti gulɔmɔ wai Kayafasi gama, Sawei Yeekaamɔisia tia kpakoleisia ti gomɛngɔ na. 58Pita i yɛlɔ a to Yesu ma kuhama, i lo hu ti foo Saagbuablɛisia ti gulɔmɔ wai gatei hu. I wuailɔ i hei sojei nasia lia ti yɛ katei mahugbe, aako i yeehindei ji gɛlɛyii lɔ. 59Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ Kotii lebleisia gbi ti selingaa gɔlilɔ ndɛɛ gualava Yesu ma aako ti ngi waa. 60Kɛɛ tii yeeseli majɔɔni kia bɛɛ seli gboto ti wɛilɔ Kotii gulɔ ti ndɛi guala ngi ma. Kɛlɛmɛi numu fele ti wɛilɔ Kotii gulɔ 61tɛɛ, “Taamɔi ji i ndeilɔ yɛ, ‘Nga gulɔ ngi Ngewɔ Wɛlei Wai wolo, ngi to njii sawa goohu.’ ” 62Saagbuablɛisia ti gulɔmɔ wai i hiyeilɔ i lo, i nde Yesu ma yɛ, “Njia gbii bi laa hindei ji va seli jisia ti tɛma bi wumba?” 63Kɛɛ Yesu malondongɔ yɛla. Saagbuablɛisia ti gulɔmɔ wai i gbɔma ndeilɔ ngi ma ye, “Ngi bi jondunga Ngewɔ vulungɔi ma, hugɛ a mue ina bia lɔ Ngewɔ Maha Heingɔi a bie, Ngewɔ Hindoloi.” 64Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Bia vulii bi ndenga. Kɛɛ ngi hugɛ a wu gbi kɛ i hiye watii ji ma wa nya nya Nuuvu Hindoloi lɔlɔ i heini Ngewɔ gbayangɔi yejahui, a gbɔma wa dunyei hu i heini njagbilisia maahu ngelei ma.” 65Kɛ Saagbuablɛisia ti gulɔmɔ wai i ngi bobani blanga a ndiilewe yɛ, “I Ngewɔ bɛlɛ nyaninga. Gbɛ jeli lɔ gbɔma ma gbewe fa? Wu mɛninga na a Ngewɔ bɛlɛ nyani. 66A kiti lewe njɛpɛi ma!” Ti kpɛmboilɔ tɛɛ, “Ngi lɛɛ le, mahoungɔ i haa.” 67Kɛ ti ndayɛi valinga ngi yaama, ta ngi lewe, ti lɛɛnga ta ngi bahu gbolɛ, 68tɛɛ, “Ngewɔ Maha Heingɔi! Hugɛ lɛɛ a mue ye lɔ i bi leweni.” 69Pita i yɛ heinilɔ ngitii ya katei hu kɛ foninge nyaha yila i wanga ngi gama yɛ, “Bia bɛɛ bi yɛlɔ Yesu Galilimɔi wooma.” 70Kɛɛ i mawalilɔ ma ti gbi yaama yɛ, “Ngii na gɔɔ bi ndema.” 71Kia i gbuani i lo katei laa, foninge nyaha weka i ngi lɔilɔ, kɛ i ndenga hingei nasia ma ti yɛ na yɛ, “Taamɔi ji i yɛlɔ Yesu Nasalɛtimɔi wooma.” 72Pita i gbɔma mawalilɔ ma, i jondu yɛ, “Ngii taamɔi na gɔɔ.” 73Kia hu i lɛmbini kulo, nasia ti yɛ looni na ti wɛilɔ Pita gama tɛɛ, “A tɔnya, bia bɛɛ ti yilayee lɔ a bie, ajifa bi yɛpɛyii a bi velɔ.” 74Kɛ Pita i tɔtonga a jondulaa yɛ, “Ngii taamɔi na gɔɔ.” Ngaamɛi na kɛ tɛhinɛi i gokolenga. 75Kɛ Yesu layie i hitɛnga Pita wɛ ji i ndeni yɛ, “Pɛiŋ tɛhinɛi i yaa gokole ba mawalilɔ nya hinda ma heima sawa.” Kɛ Pita i gbuanga katei hu, i woo gbua ma i wɔɔ kaka.MATIU 271Kia ngele i woni, Saagbuablaa Waawaisia tia kpakoleisia ti wuhitɛilɔ; ti ngangili Yesu waavaa. 2Ti Yesu yiliilɔ ti li a ngie Gɔvinei Paileti gama. 3Kia baayamɔi Judasi i mɛnini kɛ ti Yesu lɛɛnga tawao tɛɛ ti ngi waamaa ngi lii i woteilɔ, i yama a kanigole gbaa numu gbɔyɔngɔ maahu puii Saagbuabla Waawaisia gama kɛɛ kpakoleisia, 4yɛ, “Ngi jumbu wulinga ji ngi pɔɔnamɔɔ venga ti ngi waama.” Ti ndeilɔ ngi ma tɛɛ, “Mu nda ii na ma, bi nda hinda mia.” 5Judasi i yeenavoei vayɛilɔ Ngewɔ Wɛlei bu, i gbua, i li, i ta yekpe hɛlɛ. 6Saagbuablaa Waawaisia ti yeenavoei wɔyɛilɔ tɛɛ, “Ii wɔnani navoei ji wuva Ngewɔ Wɛlei yeenavoo wumɛi ajifa nuuvu lɛɛvu jɔngɔ lɔ.” 7Faale ti wuhitɛilɔ yeenavoei hinda ma, ti ndɔlɔma yeya la fɛɛ-lomɔ yila ma hotangɛisia gbɔwuva na. 8Na vamia ta yeendɔlɔmɛi loli a Akɛldama, yeembui a “Ŋama Lɔlɔmɛi” i to foloi ji ma. 9Kɛ njɛpɛi na la i hounga Ngewɔ lutui yia lemɔi Jɛrimaya i ndeni wɔɔ yɛ, “Ti kanigole gbaa numu gbɔyɔngɔ maahu puii wumbuilɔ, navoei na Isrɛlbleisia lɛɛnga ti lumani feva a ngi jɔngɔi, 10ti fɛɛ-lomɔi lɔlɔmɛi yeya la, kia Ndemɔi i ndeni la nya ma.” 11Yesu i loilɔ Gɔvinei Paileti gulɔ, kɛ Gɔvinei i ngi mɔlinga yɛ, “Bia lɔ Juubleisia ti Mahɛi a bie?” Yesu i kpɛmboilɔ yɛ, “Bia vulii bi ndenga.” 12Kɛɛ kia Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ kpakoleisia ti yɛ kpuisia hei ngi wumba, ii yeemɔli gbi gbɛmboni. 13Famia Paileti i ngi mɔlilɔ yɛ, “Bii kpui jisia mɛnima ti tɛma bi wumba?” 14Kɛɛ Yesu ii njɛpɛ yakpe bɛɛ leni; kɛ Gɔvinei wuhu i wunga kpu. 15Tewema Gomɛ gbi hu kungɔ yɛla Gɔvinei hu gbeva kpindiwɛlɛbumɔ yila ma, yeena lekee nungeisia ta lo la. 16A watii na, kpindiwɛlɛbumɔ lɔwɔngɔ yila yɛlɔ na ngi laa a Barabasi. 17Famia kia fahii ti gomɛni, Paileti i ti mɔlilɔ yɛ, “Ye lɔ wu longɔ ngi gbe ngi ma? Barabasi ɔɔ Yesu na ta toli a Ngewɔ Maha Heingɔi?” 18Gbamaile Paileti vuii i yɛ kɔɔlɔ kɛ toloi na ti yɛ kpua Yesu ma fahii na va ti yɛ ngi wooma famia ti ngi veni ngi waava. 19I baa na ma, Paileti i loni heini yeekootii na hu lɔ ngi nyahɛi i ngoo yoyo ngi gama yɛ, “Loko gbua taamɔ yekpei na mahinda hu ajifa hinda gboto i langa gbue nya ma hengei hu ngi va.” 20Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ kpakoleisia ti wuailɔ fahii woohu ndeva Paileti ma i gbe Barabasi ma, i Yesu waa. 21Kɛɛ Paileti i gbɔma ti mɔlilɔ yɛ, “Jisia feleisia yeegbɔɔ wu longɔ ngi gbe ma wu wɛ?” Kɛ ti kpɛmbonga tɛɛ, “Barabasi!” 22Kɛ i ti mɔlinga yɛ, “Gbɔɔ wu longɔ ngi pie a Yesu na ta toli a Ngewɔ Maha Heingɔi?” Ti gbi ti ndeilɔ tɛɛ, “Ngi gbakpa krɔsii ma!” 23Paileti i mɔlilɔ yɛ, “Gbɛ nyamu lɔ i pienga?” Kɛɛ ti tɔtoilɔ a yele waa gulala tɛɛ, “Ngi gbakpa krɔsii ma!” 24Kia Paileti tɔni kɛ kɛwɛ-laahu haa mia i piema Yesu mabawova, tawao ndapi yɛkɛ i lewe, i njɛi wumbuilɔ i ngi yeya wua ti gbi yaama yɛ, “Nya nda gbi ii taamɔi ji haala ma; a wu mbe wie.” 25Fahii gbi ti yelei gulailɔ tɛɛ, “Ngi haalei i lɛ mu wumba mua mu leengeisia!” 26Kɛ Paileti i gbenga Barabasi ma ti wɛ, tawao kia i pieni ti Yesu lewe a lo te i haa, i ngi veilɔ ngi sojeisia wɛ ngi gbakpava krɔsii ma. 27Kɛ Paileti sojeisia ti ya a Yesu Paileti gatei hu, ti sojei nasia gbi lɛma ti yɛ na, ti ngi gaala. 28Ti ngi nda guleisia gbuailɔ ngi ma, ti bobani gbɔugbɔi waa wu ngi ma. 29Kɛ ti ngaali lekee huvɛlɛnga a maha-bɔlɛi, ti njei a ngi wui, ti ngulu guhɛi wuaa ngi yeya a maha-likpɔi. Na wooma ti wombi gbakpailɔ ngi gɔwɔbu, ta ngi gbafa tɛɛ, “Hooyoo, Juubleisia ti mahɛi!” 30Ti yɛlɔ a ndayɛi vali ngi ma, ti ngulii gbua ngi yeya ta ngi wumba lewe la. 31Kia ti kpɔyɔni a ngi gbafala, ti bobani gbuailɔ ngi ma, ti ngi nda guleisia wu ngi ma, ti gbua a ngie katei hu ti li a ngie ngi gbakpava. 32Kia ti yɛ gbuama tei hu, ti taamɔ yila maleilɔ, a gbua Sairini, ngi laa a Saimɔn, kɛ sojeisia ti kpɔndanga ngi ma liva a Yesu krɔsii. 33Kia ti foni hinda yila ta na loli a Gɔlgɔta (yeembui a Ngugoko), 34ti ndɔ veilɔ ngi wɛ ngahupungɔ a hani ŋɔnaŋɔnangɔ, kɛɛ kia i kɔɔni, ii lumani aa kpɔle. 35Sojeisia ti ngi gbakpailɔ krɔsii ma, ti kɔhani gɔ ngi maguleisia va, numu gbi i na wumbu i paani. 36Na wooma ti heilɔ ta ngi gaama gbe. 37Njiɛi na ti pɛlɛni ngi ma, ti ngi waama fa, ti nyɛilɔ gbembele-gɛkɛlɛi ma tɛɛ, “Yesu lɔ, Juubleisia Ti Mahɛi,” ti kpakpa ngi wukɔɔ. 38Kɛ ti humablaa fele gbakpanga tia Yesu-ni, yeengila i ngi yejahui, yeepekei i ngi gɔwɔhui. 39Tewe-a-pelebleisia ti yɛlɔ a ti wui vivii, ta ngi gbafa, 40tɛɛ, “Bia gɛ bi Ngewɔ Wɛlei Wai woloma bi to njii sawa goohu, bia yekpe bawo lɛɛ! Ina Ngewɔ Hindoloi lɔ a bie, gbua krɔsii ma bi hitɛ.” 41Hii Saagbuablaa Waawaisia bɛɛ kɛɛ Sawei Yeekaamɔisia kɛɛ kpakoleisia ti yɛ ngi gbafa tɛɛ, 42“I yɛlɔ a nungaa wekeisia bawo kɛɛ ɛɛ gu a ta yekpe bawola. Isrɛlblɛisia ti Mahɛi mia a ngie; i gbua lɛɛ krɔsii ma i hitɛ, kɛ mu langa a ngie. 43Ngi langɔe a Ngewɔ tawao yɛ Ngewɔ Hindoloi lɔ a ngie. Mu tɔ lɛɛ na ina Ngewɔ longɔi a ngie i ngi bawo lɛ.” 44Humablɛi nasia vulii bɛɛ ti tia tieni gbakpani ti yɛlɔ a ngi gbafa hii. 45A fologundiei, kpindi waa i wɛleilɔ ndɔlei na hu gbi i to kpɔkɔvolei ma. 46A kpɔkɔvolei, Yesu ndeilɔ ngeleya yɛ, “Ilai, Ilai, lama sabaktani?” yeembui mia a “Nya Yewɔɛi, nya Yewɔɛi, gbɛe bi gbuanga nya woohu?” 47Nungei nasia lɛɛnga ti yɛ looni na ti ndeilɔ tɛɛ, “Taa Ilaija lolima!” 48Kɛ ti yilayee i ya a piimɛ, i njavɔɛfɔɛ-hani wumbu, i ndɔmbu ndɔi hu, i nguaa ngulu-guha ya, i tɛ ngi gama yɛ i kpɔle. 49Kɛɛ pekeisia ti ndeilɔ tɛɛ, “A mawulo, mu tɔ lɛɛ ina Ilaija a walɔ i ngi bawo.” 50Yesu i gbɔma yɛpɛilɔ ngeleya kɛ ngi lii i wuaanga. 51Kɛ kula kpɔtukpɔtu wai na i yɛ hɛlɛni Ngewɔ Wɛlei Wai bu i blanga ndia, i hiye yeemaahui i to yeembui; ndɔlei i gbɛlilɔ, faweisia ta bla ndia, 52kambɛisia ta lawo, Ngewɔblaa gboto wɔɔ ti haanga ta vulu ta hiye. 53Ti gbuailɔ kambɛisia hu; tawao Yesu hiyengɔi wooma hee hu, ti liilɔ Jelusalɛm numu gboto ti ti lɔ na. 54Kia Kugbei na tia ngi sojeisia ti yɛ Yesu gama gbe ti ndɔlei lɔni i gbɛlini, kɛɛ na gbi i wieni, nduwɛi i ti huveilɔ, kɛ ti ndenga tɛɛ, “A tɔnya, Ngewɔ Hindoloi vulii lɔ wɔɔ a taamɔi ji!” 55Nyaha gboto ti toni Yesu ma ta gbua Galili, tawao ta gbɔ ngi ma ngovama, ti yɛlɔ na ti looni kuhama ta na gbe. 56Meri Magdalamɔi i yɛlɔ ti lia, kɛɛ Meri, Jemisi tia Josɛfi ti nje, kɛɛ Sɛbidi leengeisia ti nje. 57Kia foloi i yɛ gulama, Kpatɛmɔ yila i hiyeilɔ Arimatia i wa, ngi laa a Josɛfi, tawao ta bɛɛ i yɛni a Yesu woomamɔ lɔ. 58I liilɔ Paileti gama, i Yesu womɛi vɛli. Paileti i ndeilɔ yɛ ti fe ngi wɛ. 59Kɛ Josɛfi i pomɛi wumbunga, i mbeembee kasange nina sɛwɛsɛwɛ hu, 60i nda ta vulii ngi nda gamba ninɛi hu ti mbɔni fawei hu, i kɔtu lakpa waa gilikili i ndagbɔwu la, i li. 61Meri Magdalamɔi kɛɛ Meri wekei ti yɛ heini na lɔ, ti wotengɔ kambɛi gama. 62Kia ngele i woni, Ndɛvu Volei ma, Saagbuablaa Waawaisia kɛɛ Farisiisia ti lɛilɔ ma Paileti gama 63tɛɛ, “Ndemɔi, i hitɛnga mu wɛ kɛ watii lɛ ndɛvu i yɛ ndɛɛmɔi na hokpala, i yɛlɔ a nde yɛ, ‘Lɔwɔ sawa nya haangɔi wooma, nga vululɔ ngi hiye hee hu.’ 64Faale, pie sojeisia ti li ti ngi gambɛi mahugbe pandawanda i lohu lɔwɔ sawei i hiti, ina na ii le ngi gaalopoisia ta lilɔ ti ngi womɛi huma, ti nde nungeisia ma tɛɛ, ‘I hiyenga hee hu,’ tawao na wiengalɔ, ndɛi yeekɛlɛmayei a yɛ nyamuni yeehaalayei ma.” 65Paileti i ndeilɔ ti ma yɛ, “A sojeisia wumbu, wu li wu kambɛi mahugbe kia wa gu la.” 66Ti liilɔ ti kambɛi hinda hugbatɛ, kɔtu wai na i yɛ na ti hei kpa uŋ ndama a ti lokowoi, ti sojeisia lo na kambɛi mahugbeva.MATIU 281Ndɛvu voloi lewengɔ woma, kia ngele i yɛ woma Sɔndei ma, Meri Magdalamɔi kɛɛ Meri wekei ti liilɔ kambɛi gama lɔma. 2Ngaamɛi na ndɔlei i gbɛlilɔ waa; gbamaile Ngewɔ malikei i gbuailɔ ngelegoohu, i hitɛ i kɔtii gilikili i kpua kambɛi laama, i hei ma. 3Ngi gbuhɛi gbi i yɛ voolɔ kia ngelei a baahu gbua, ngi magulɛisia ti golengɔ fo fo. 4Sojeisia ti luwɛilɔ hulewengɔ, ti maa a gbɛli, ti wie kia pomangaa. 5Malikei i yɛpɛilɔ nyahangɛisia gama yɛ, “Waa luwa; ajifa ngi kɔɔlɔ kɛ Yesu na ti paani tamia wu ngi gɔkɔlima. 6Ii mbei; ajifa i vulunga i hiyenga hee hu, kia i ndeni la. A wa wu mia lɔ i yɛ laani na. 7A li na kaakaa wu hugɛ a ngi gaalopoisia kɛ i hiyenga hee hu, tawao taa lima Galili wu gulɔ; na lɔ wa ngi lɔ na. Na ngi ndenga i lo wu nɛmahu.” 8Kɛ ti gbuanga kambɛi gama a piimɛ, ti luwangɔ kɛɛ ti goohu nɛngɔ waa, ti li a piimɛ hugɛva a ngi gaalopoisia. 9Ngaama kɛ Yesu i ti malenga yɛ, “Ndiilɛli i yɛ wu ma.” Kɛ ti wanga ti hou ngi gɔwɔisia ma ti hɛɛ ngi ma. 10Yesu i ndeilɔ ti ma yɛ, “Waa luwa; a li wu nde nya ndewengeisia ma ti li Galili, na mia ta nya lɔ na.” 11Ti loni limalɔ kɛ sojei nasia ti yɛ kambɛi mahugbe ti lɛɛnga ti yamanga taa wai hu ti gona Saagbuablaa Waawaisia ma a na kpɛlɛɛ i wieni. 12Saagbuablaa Waawaisia tia kpakoleisia ti wuhitɛilɔ, ti navoo waa ve sojeisia wɛ 13tɛɛ, “A nde nungaa ma wɛɛ, ‘Mu loni njii hu lɔ ngi gaalopoisia ti wa a kpindi ti ngi womɛi huma.’ 14Gɔvinei Paileti i ji humɛningaa, ma ngi liilɛlilɔ na hii wɛɛ njia gbi jɔɔ.” 15Sojeisia ti yeenavoei houilɔ, ti pie kia ti ndeni la ti ma; tawao yeenjɛpɛi ji lɔ wɔɔ jiama Juubleisia maahu i to foloi ji ma. 16Kaalopo puu maahu yileisia ti liilɔ Galili yeengiyei na hu Yesu i na gɛni a tie. 17Kia ti ngi lɔni, ti wɛleilɔ ngi gɔwɔbu ti hɛɛ ngi ma, kɛɛ ti lɛɛnga ti sekangɔ yɛla hu ina ta vulii mia. 18Yesu i lukpeilɔ ti gbla i nde ti ma yɛ, “Ngewɔ i kpayei gbi venga nya wɛ hani gbi maahu ngelegoohu kɛɛ dunya. 19Faale, a li nungaa gbi gama dunyei hu, wu ti yɛ a nya woomableisia, wu ti wua Kɛkɛi biyɛi hu kɛɛ Hindoloi kɛɛ Ngewɔ Ngafɛi, 20wu ti gaa ti sawei na gbi hou ngi feni wu wɛ; tawao nyaa wu wooma watii gbi i to haa-hindeisia ti gbɔyɔ-gbelei ma.” |