Mark


1

1 Iyi nyi Ndumi Ngyicha ya Yesu Kristo, Mono-Ruwa, 2 chandu ingyiṟeie nyi moonguo shisuku Yesaya, “Ambuya, ngyiṙuma mndu awoṙe ulogo loko, mbele ya ushangu lopfo, echiachikyia njia yapfo, 3 Ṟui lya mndu aipoṟogoṟia nuka, reyeṟenyi njia ya Mndumii, Goṟotsenyi kundu echiiṙia.” 4 Yohane nalewoneka, echipatisia kundu ko nuka, na ionguo mbonyi, kundu wandu waṙumbuye wunyamaṟi na ipatiso; na Ruwa nawahooṟie maṙeko. 5 Wandu wafoi mnu wa uruka lo Uyuda wakayenda kokye, na wandu wa Yerusalemu, wakapatiso mfonyi o Yoridan, wechitocha wunyamaṟi wowo. 6 Na Yohane naweṟee mapfukye ga ngamia na ukowa lo njonyi kyitsinyi kyakye, kalya nzie na wukyi wo nguṙunyi. 7 Kalosha echigamba, “Numa yako kuicha awoṙe pfinya kuta inyi. Icho inyi ngyiwaṟi iarama na ituruchuo ngowa tsa shiaṙu shakye-pfo. 8 Inyi ngyilempatisa nyoe kui mṟinga; indi oe nechimpatisa nyoe kui Mumuyo Mweele.” 9 Kyasia mfiri iya, Yesu nalecha awuka Nasareti ya Galyilaya, kapatiso nyi Yohane kulya Yoridan. 10 Na chailyi kyiyeri aleṙo awuka mṟingyenyi, kawona mapuchi geseia na Mumuyo, cha mbuna, echimsokyia. 11 Na ṟui lyikawuka ruwewu, lyikagamba, “Iyoe nyi oe Mono-ko, mkunde oko; ngyimchihiye kyipfa kyapfo.” 12 Cha ilyi Mumuyo kammbuta nayende kundu ko nuka. 13 Kakaa ipfo nukyenyi ngyiumu suwaa ilawoṙe maa mṟinga mfiri makumi gaana, echiyesho nyi Satana. Na oe nawekyeri hamwi na mando ga saka, na malaika wawemṟundia. 14 Kyasia Yohane ammbiko kyipfungonyi, Yesu kayenda Galyilaya, echionguo Mbonyi Ngyicha tsa Ruwa, 15 echigamba, “Kyiyeri kyamshika, na Wumangyi wo Ruwa womtikyira kufuhi; ṙumbuyenyi wunyamaṟi na iiṙikyia Ndumi Ngyicha.” 16 Na oe kyiyeri aweiiṙa mbai ya ipalyipalyi lya Galyilaya, kawona Simion na Anderea, mono-wamae, wechiwiyitsa iṟambika ipalyipalyinyi; cha kyipfa wawekyeri wandu wekyeṙeia makunga. 17 Yesu kawawia, “Nnjonyi mungyioshe, na inyi ngyemugaluo wandu wekyeṙega wandu.” 18 Cha ilyi wakaṙa ngowa tsawo tseṙega makunga, wakamwosha. 19 Kayenda mbele kyitutu, kawona Yakobo o Sebedayo na Yohane, mono-wamae; nawo taa wawei ngalawenyi, wechiachikyia ngowa tsawo tseṙega makunga. 20 Cha ilyi kawalaga, wakaṙa awu-yawo Sebedayo ngalawenyi hamwi na wandu wa wori, wakayenda, wakamwosha. 21 Wakayenda mṟasa Kaperinaumu, na cha ilyi mfiri o onyonya kaiṙa na sinagoginyi, kalosha. 22 Wakaṟiyio mnu kyipfa kya malosho gakye; cha kyipfa naweiwalosha cha mndu awoṙe wuchilyi, maa chi cha walosha wa mawawaso-pfo. 23 Na cha ilyi hawewoṙe sinangoginyi lyawo mndu awoṙo nyi mṟufui mmbicho. Kakuilenga na ṟui lying'anyi, 24 echigamba, “Luwoṙe kyi na iyoe, Yesu o Nasareti? Ngyesa nocha ilurumatsa? 25 Ngyikuichi iyoe nyi Mweele o Ruwa.” Yesu kamṙeṙia, echigamba, “Tsia sau, uwukye ko mndu-chu.” 26 Mṟufui ulya mmbicho kamṙeṙemsha cha mndu ekyeuma nguku, kafiiṟa na ṟui lying'anyi, kammbuka. 27 Wakaṟiyio woose, mṟasa wakawesana, wechigamba, “Ny'kyikyi ikyi? Nyi wuṟango wuhya! Kyipfa kui wuchilyi naiṙeṙia maa waṟufui wawicho, nawo wakamwindia!” 28 Cha ilyi mbonyi tsakye tsikaṙunganana orio handu ngyuurukyenyi tsoose tsa mṟasenyi o Galyilaya. 29 Na kyiyeri walewuka sinagoginyi, waleshika kanyi ko Simion na Anderea, hamwi na Yakobo na Yohane. 30 Na mamka o Simion, nawekyeri kyitaṟenyi, nawoṙo nyi isemu; na cha ilyi wakammbia mbonyi tsakye. 31 Katikyira kufuhi na oe, kammbaṙa kuwoko kokye kamwira, isemu lyikamleka, kawaṟundia. 32 Kyasia kyiyeri kuleila, na mnengyeṟi omwolokyie, wawemwendie woose walawekuiṙima, na wawoṙo nyi waṟufui wawicho. 33 Na wandu wafoi mnu wa mṟi ulya wawekuumbie moongonyi. 34 Kakyiṟa wafoi wawewoṙe ndoṟe tsa orio mbaṟe, kawuta waṟufui wafoi wawicho, maa alelekyia waṟufui wawicho iṙeṙa-pfo, cha kyipfa wawemwichi. 35 Kyasia ngamenyi utuko, kafuma kayenda handu halawoṙe wandu, kandeterewa. 36 Simion na oṙoe wakamwosha. 37 Nawo kyiyeri walemmbona wakammbia, “Wandu woose waikupfula.” 38 Kawawia, “Sindenyi handu hengyi, mṟasa shikaṟo shikyeri kufuhi, na ipfo ngyiiṙime ionguo pfo mbonyi; kyipfa ikyo nyikyo kyilengyiende.” 39 Kayenda echionguo mbonyi masinagoginyi gawo, urukyenyi loose lo Galyilaya, na iwuta waṟufui wawicho. 40 Mndu awoṙo nyi taambo kacha na kokye, echimpfiria ndi, na imterewa, echigamba, “Kokunda noiṙima ingyulyisha na ingyiwuta ndoṟe-i.” 41 Na oe kawona fowa mrimenyi kyipfa kyakye, kalesha kuwoko kokye, kampaaya, kammbia, “Ngyikundi, ila.” 42 Na cha ilyi taambo lyakye lyikammbuka, kaila. 43 Kamwima na pfinya, kammbuta ho cha ilyi, 44 kammbia, “Ulawie mndu kyindo kyoose, indi yenda undekuloṟa ko mkohanyi, undeenengyia kyiṙaso chandu Mose alegamba kyipfa kya iila lyapfo, kyiwe wuṟingyishi kowo.” 45 Kyaindi kafuma, kuwooka iṙeṙa maṙeṙo gafoi, na igamba kyindo kyilya, mṟasa Yesu alaiṙime-se iiṙa na mṟinyi kulawoṙe ikuṟiika; indi nawekyeri nja handu halawoṙe wandu. Wandu wakayenda kokye wawuka ngyuura tsoose.



2

1 Kaiṙa-se na Kaperinaumu hamwiṙe mfiri ifoi, kyikamanyika kye nakyeri kanyi. 2 Halya kanyi hakasanzia wandu wafoi halatsugae maa ṙaawa moongonyi. Kawaongoya Ṙeṙo lyakye. 3 Kukocha wandu wechimwendie mndu apfiie ngapfu, aṙuṙo nyi wandu waana. 4 Na kyiyeri walelemo itikyira kufuhi na oe kyipfa kya wuingyi wo wandu, waletocha kai halya-ndu awekyeri; na wammarise iifunja walesotsa ikondoṟo mndu ulya apfiie ngapfu awelyilaaye. 5 Na Yesu, kyiyeri alewona iiṙikyia lyawo, kawia ulya apfiie ngapfu, “Mono-ko, omhooṟio ngyuunyamaṟi tsapfo.” 6 Na walosha waata wa mawawaso wawekyeri pfo, waṙamie, wechikusaṟa mrimenyi kowo, 7 “Ny'kyilyi ichu aigamba kuṙi? Nailahia Ruwa. Nyi wui echiiṙima ihooṟia wunyamaṟi sile umwi tupu, nyi oe Ruwa?” 8 Cha ilyi Yesu kamanya mrimenyi kokye kye waikusaṟa kuṙo mrimenyi kowo, kawawia, “Ny'kyilyi muikusaṟa kuṙi mrimenyi konyu? 9 Kyii kyaangu nyi kyiha, iwia apfiie ngapfu, ‘Nohooṟio ngyuunyamaṟi tsapfo’, ang'u igamba, ‘Amka ukuṙikye ikondoṟo lyapfo uyende?’ 10 Kyaindi muiṙime imanya kye Mono-Adamu nawoṙe wuchilyi wuyanenyi wo ihooṟia wunyamaṟi.” Iho naiwia ulya apfiie ngapfu, 11 “Ngakuwia, amka, ukuiṙikye ikondoṟo lyapfo uyende kanyi kopfo.” 12 Cha ilyi kaamka, kakuṙika ikondoṟo lyakye, kawuka mbele yawo woose; mṟasa wakaṟiyio woose, wakang'anyisa Ruwa, wechigamba, “Mbaṟe-i iyi lulandeenengo iiwona maa ale-pfo.” 13 Kafuma-se kayenda mbai ya ipalyipalyi, wandu woose wa kyisanzionyi wakayenda kokye kawalosha. 14 Na kyiyeri aweiiṙa, kawona Lewi, mana o Alyifayo, aṙamie handu hesania ukamba mbai ya ipalyipalyi, kammbia, “Ngyiosha.” Kaamka kamwosha. 15 Na kyiyeri aweṙamie kanyi kokye echilya, wesania ukamba wafoi na wanyamaṟi waleṙamia hamwi na Yesu na wanalosho wakye; cha kyipfa wawei wafoi wechimwosha. 16 Na walosha wa mawawaso na Mafarisayo kyiyeri walemmbona echilya hamwi na wesania ukamba na wanyamaṟi, walewia wanalosho wakye, “Ny'kyilyi ailya hamwi na wesania ukamba na wanyamaṟi?” 17 Kyiyeri Yesu aleicho nalewawia, “Walaluoe wekyepfula mganga-pfo, kyaindi walya walaikuiṙima. Ngyilecha ilaga wasumganyi-pfo, indi wanyamaṟi.” 18 Na wanalosho wa Yohane na Mafarisayo wawekyekuretekyia. Kyasia walecha, wakammbia, “Ny'kyilyi wanalosho wa Yohane na wanalosho wa Mafarisayo wekyekuretekyia, indi wanalosho wapfo wekyewuta kuṙo-pfo?” 19 Yesu kawawia, “Walage wolyinyi weiṙima kuṙa ikuretekyia kyiyeri monyi wolyi akyeri hamwi nawo? Kyiyeri kyoose monyi wolyi akyeri hamwi nawo wechiiṙima ikuretekyia-pfo. 20 Kyaindi kuicha mfiri monyi wolyi echiwuto kowo, nyi lyo-ndu wechiṙa ikuretekyia mfiri-cho. 21 Kuwoṙe mndu ekyewika kyiṙami kya nguwo ngyihya ikunyenyi lyiku-pfo; kawika kuṙo, kyilya kyihya kyawiko ho kyechinyamaṟa ikunya-lyo lyiku, na halya-ndu harandukyie hekyeengyeṟika. 22 Maa kuwoṙe mndu ekyewika mpfinyo shisagenyi shiku-pfo. Kokooya awika, mpfinyo ulya ochipaṟa shisaga-sho, mpfinyo ukopusuka, shisaga shilya shikanyamaṟika. Indi nekyewika mpfinyo shisagenyi shihya.” 23 Kyiyeri aweiiṙa maṙemenyi mfiri o onyonya wanalosho wakye wai kyaronyi walewooka iṙumbuo magaa ga nganu. 24 Mafarisayo wakammbia, “Ny'kyilyi waiwuta kyindo kyilai kya sungusinyi mfiri o onyonya?” 25 Kawawia, “Muichi chandu Dawidi aleṟunda, kyiyeri awemfooye, na iwoṙo nyi njaa, oe na oṙoe? 26 Chandu aleiṙa na numbenyi ya Ruwa, kacha kyiyeri kya Abiatari, Mkohanyi ang'anyi kuta woose, kalya mkate iya Ngyeele, ilawaṟi ilyio nyi mndu sile makohanyi, kaenenga na oṙoe?” 27 Kawawia, “Mfiri o onyonya ulewiko kyipfa kya mndu, chi mndu kyipfa kya mfiri o onyonya-pfo. 28 Kyasia Mono-Adamu nyi oe Mndumii o mfiri o onyonya taa.”



3

1 Kaiṙa-se na sinagoginyi; napfo kuwewoṙe mndu awoṙe kuwoko kupfiie ngapfu. 2 Wakamwowelyia kundu wawone kokooya nemkyiṟa mfiri o onyonya; waiṙime imṙuo mengyenyi. 3 Kawia ulya awoṙe kuwoko kupfiie ngapfu “Goṟoka makyiṙi-gawi.” 4 Kawawesa, “Nyi sungusinyi mfiri o onyonya iwuta shicha ang'u iwuta shiwicho? Ikyiṟa mrima ang'u iuwaaga?” Wakatsia. 5 Kawaitukuya ngyuura tsoose ko nyashi, echiwoṙo nyi fowa mrimenyi kyipfa kya wuumu wo mrima yawo. Kawia mndu ulya, “Goṟuo kuwoko kopfo.” Na oe kagoṟuo kuwoko; kuwoko kokye kukowaṙa-se pfinya. 6 Cha ilyi Mafarisayo walya wakayenda, wakachila mbonyi tsakye hamwi na Maherodi, chandu wechimrumatsa. 7 Na Yesu kakaa kuleshi, oe na wanalosho wakye, kayenda ipalyipalyinyi. Wuingyi wung'anyi wo wandu wukomwosha, iwuka Galyilaya na Uyuda, 8 na Yerusalemu, na Idumaya, na molyolya o Yoridan, na ngyuura tsa Tiro na Sidon. Wuingyi wung'anyi wo wandu kyiyeri waleicho mbonyi tsoose tsa shindo awekyeri iṟunda, wakayenda kokye. 9 Kawia wanalosho wakye kye kyingalawa kyitutu kyikae kufuhi na oe, kundu wuingyi wo wandu wulampeṟeetse. 10 Cha kyipfa nalekyiṟa wafoi, mṟasa woose wawewoṙe ngyuukyiwa wakamraia waiṙime impaaya. 11 Na waṟufui wawicho, orio kyiyeri walemmbona, waleoloka mbele yakye, wakafuga, wechigamba, “Iyoe nyi oe Mono-Ruwa.” 12 Kawaima mnu walamṟingyishie. 13 Kaṙooya fumvunyi, kalaga walya alekunda oe amonyi; wakayenda kokye. 14 Kawika wandu ikumi na wawi, waiṙime iwa hamwi na oe, na nawaṙume ionguo Mbonyi Ngyicha. 15 Ngoseṟa wawe na wuchilyi wo iwuta waṟufui wawicho. 16 Kawika walya ikumi na wawi. Simion kamlaga Petiro; 17 na Yakobo kamlaga mono-Sebedayo, na Yohane, mono-wama o Yakobo, kawalaga Bonerikye, kyimwi na igamba, wana wa ikuṟuṟuma. 18 Na Anderea, Filyipo, Baritolomayo, Matayo, Tomasi, Yakobo o Alyifayo, Tadayo, na Simion Mkananayo. 19 Na Yuda Isikariote, nyi oe alemṟiinga. 20 Numa ya iho kayenda kanyi. Wuingyi wung'anyi wo wandu wukosanza-se, mṟasa Yesu na wanalosho wakye walaiṙime maa ilya mkate. 21 Wandu wakye kyiyeri waleicho mbonyi wakafuma indemmbaṙa; kyipfa walegamba, “Nasuko.” 22 Na walosha wa mawawaso walesoka iwuka Yerusalemu wakagamba, “Nawoṙe Beelyisebulyi, na kui ang'anyi o waṟufui wawicho naiwuta waṟufui wawicho.” 23 Kawalaga, kawawia kui mfano, “Satana neiṙima kuṙa ifuna Satana? 24 Na wumangyi wukokuṟiinga wumonyi, wochiiṙima igoṟoka-pfo. 25 Na kanyi kukokuṟiinga kumonyi, kanyi-ko koiṙima igoṟoka-pfo. 26 Na kokooya Satana afuma kakapana na mrima okye amonyi, kakuṟiinga, eiṙima igoṟoka-pfo, indi neshika mafurumionyi. 27 Mndu echiiṙima iiṙa na numbenyi ya mndu awoṙe pfinya, na imsoka shindo shakye, sile apfunga kuwooka ulya awoṙe pfinya, naaho-ng'u echiṙuo ko pfinya numba yakye. 28 Ny'kyaloi ngammbia, wandu wechihooṟio ngyuunyamaṟi tsoose, na ilahia Ruwa lyawo lyoose; 29 indi mndu echilahia Mumuyo Mweele echihooṟio mṟasa mlungana-pfo; kyaindi nechiwaṙa ṙeko lyilechisia”; 30 kyipfa kya ilyi walegamba, “Nawoṙo nyi mṟufui mmbicho.” 31 Wamae na wana wa wamae wakacha; wakagoṟoka nja, wakaṙuma mndu imlaga. 32 Na wuingyi wo wandu waweṙamie, wechimwiṟiwia; wakammbia, “Ambuya, womoo na wana wa wama wapfo wai iho nja, waikupfula.” 33 Kawagaluo, echigamba, “Wama oko na wana wa wama wako nyi wakyi?” 34 Kaambuya walya waweṙamie wamwiṟiwie ngyuura tsoose, kagamba, “Ambuya wama oko na wana wa wama wako! 35 Cha kyipfa orio mndu echiṟunda shilya Ruwa akundi, icho nyi oe mono-wama oko, na mshikyi oko, na wama oko.”



4

1 Kawooka-se iloshia mbai ya ipalyipalyi. Wuingyi wung'anyi mnu wo wandu wukokuumbia kokye, mṟasa oe kaṙooya ngalawenyi, kakaa ipalyipalyinyi. Wuingyi woose wo wandu wuwei handu hagaṙutsu mbai ya ipalyipalyi. 2 Kawalosha shindo shifoi kui mfano. Kawawia maloshonyi gakye, 3 “Aṙanyienyi. Moolyia mbeu nalefuma indewaaya. 4 Na kyiyeri aweiwaaya, mbeu ingyi ileoloka mbai ya njia, shileye shikacha shikailya. 5 Ingyi ikaoloka handu hawoṙe iṟaṟa, halawoṙe teri ishikyie. Cha ilyi ikaṙo kyaindi kyipfa kya iwuṟa teri ishikyie, 6 kyiyeri mui ulewaa ukoikoṟa, na kyipfa ilawoṙe mri ikauma. 7 Ingyi ikaoloka handu hawoṙe msha; msha iya ikaṙo, ikaipfumba, ilakumbie ndunda. 8 Ingyi ikaoloka handu hawoṙe teri ngyicha, tsikakumbia ndunda, tsechiṙo na ing'ana, na ikumbia, imwi makumi gaṟaaṟu, imwi makumi gaṟandaaṟu, na imwi igana.” 9 Kagamba, “Awoṙe maṙwi geaṙanyia, naaṙanyie.” 10 Na oe kyiyeri awekyeri amonyi, wandu walya wawemwiṟiwie, na walya ikumi na wawi, walemmbesa mbonyi tsa mfano iya. 11 Kawawia, “Nyoe muwaenengye imanya kyiṟika kya Wumangyi wo Ruwa, indi ko walya wai nja ya Wumangyi-wo shoose shekyeṟundika kui mfano, 12 ‘Kundu wakaambuya waambuye walawone; na wakaaṙanyia waicho, walamanye; walachengyiwiyilyia, na ihooṟio.’ ” 13 Kawawia, “Muichi mfano-chu? Kyasia mfano yoose moimanya kuṙa? 14 Moolyia mbeu-cho nekyewaaya Ṙeṙo lya Ruwa. 15 Iwa nyiwo wai mbai ya njia, Ṙeṙo lya Ruwa lyekyewooyo kowo. Nawo wakamuicho, cha ilyi Satana nekyecha, kawuta ho Ṙeṙo lyilya lya Ruwa lyileṙongo mrimenyi kowo. 16 Na wuṙo iwa nyiwo wekyeṙongo handu hawoṙe maṟaṟa. Nyiwo wakammaa iicho Ṙeṙo lyilya lya Ruwa, cha ilyi wekyelyiambilyia na sia. 17 Kyaindi wawoṙe mri makyiṙi-gawi gawo-pfo, indi lyekyekaa kowo kyiyeri kyifuhi. Numa ya iho kukocha wukyiwa na ipfulutso nyashi kyipfa kya Ṙeṙo lyilya lya Ruwa, cha ilyi wekyekapa tuulyia. 18 Na iwa nyiwo walya wekyeṙongo handu hawoṙe msha. Nyi wandu wekyeicho Ṙeṙo lyilya lya Ruwa, 19 kyaindi ikuwinisha lya kyiwuyana, na wulembi wo masaa, na lango tsa shindo shingyi tsikacha, shekyepfumba Ṙeṙo lyilya lya Ruwa lyilakumbie. 20 Na iwa nyiwo wawaṙongye handu hawoṙe teri ngyicha. Nyi wandu wekyeicho Ṙeṙo lyilya lya Ruwa na ilyiambilyia, na ikumbia ndunda, umwi makumi gaṟaaṟu, umwi makumi gaṟandaaṟu, na umwi igana.” 21 Kawawia, “Muwonyi kuṙa? Taa yekyekoṟo kundu iwikyio wanda ya kyitela, ang'u wanda ya kyitaṟa? Chi yekyewikyio handu hakuirie-pfoe? 22 Cha kyipfa kuwoṙe kyindo kyikuṟiikyie kyilechimanyika-pfo; maa kuwoṙe kyindo kyikyiṟikye, kyilechiwoneka na pata-pfo. 23 Mndu kawaṙa maṙwi geaṙanyia, naaṙanyie.” 24 Kawawia, “Aṙanyienyi kyindo-kyi. Kyindo kyilya muianduya nakyo oṙianyu ny'kyo Ruwa echimuanduya nakyo, kyaindi na wulang'a ngoseṟa. 25 Cha kyipfa awoṙe kyindo nechienengo, na oe alawoṙe kyindo kying'anyi, maa kyilya kyitutu awoṙe nechisoko.” 26 Kagamba, “Wumangyi wo Ruwa, mfano okye nyi cha mndu aleola mbeu wuye ya uruka. 27 Kawamolaa na iamka, kyio na kyingoto, na mbeu iya ikaṙo na ing'ana, alaichi oe. 28 Kyipfa uruka lokyeṙosa shindo lumonyi; kuwooka iṟa, kawi igaa lya nganu, numa nganu ikoṟie igaenyi. 29 Na ndunda tsikammba tsesambuo, cha ilyi nekyeira ishami, cha kyipfa kyilyimu kyamwafukyia.” 30 Kagamba, “Lulyingatsane Wumangyi wo Ruwa na kyikyi? Ang'u luuwikye mfanonyi uha? 31 Nyi cha ndunda ya haradalyi. Kyiyeri yekyeṙongo urukyenyi, maa chandu ikyeri ngyitutu kuta mbeu tsoose tsikyeri urukyenyi, 32 ikamṙongo yekyeng'ana, ikawa ing'anyi kuta mashiṙi goose gawoṙe maṟa gekyelyio nyi wandu, ikawaṙa mbaga tsing'anyi; mṟasa shileye sha ngyinenyi shikaiṙima ikaa wanda ya mrinje oyo.” 33 Kui mfano ifoi ya mbaṟe-i naweiwaongoya Ṙeṙo lyakye, iṙuana na chandu waleiṙima ilyiaṙanyia. 34 Maa aleṙeṙa nawo kulawoṙe mfano-pfo; kyaindi kaongoya wanalosho wakye amonyi mbonyi tsoose kui kyiṟika. 35 Mfiri ulya kyiyeri kya kyukonyi kawawia, “Luambaṙe mṟasa molyolya.” 36 Wakaṙa wuingyi wulya wo wandu, wakamṙuo wuṙo chandu awekyeri ngalawenyi. Na ngalawa tsingyi tsiwekyeri hamwi na oe. 37 Kukocha kyiwiṟi kying'anyi kya mkuma, mṟinga uiyenda na pfinya ukokapa ngalawa iya mṟasa ikawooka iichuo mṟinga. 38 Na oe amonyi nawekyeri ura lo numa lo ngalawa, alee wuye ya mto. Wakamwamtsa, wakammbia, “Mlosha, chi kyindo kopfo iluṙa lurumare-pfoe?” 39 Kaamka, kaṙeṙia mkuma, kawia ipalyipalyi, “Tsia, ulakupaaye!” Mkuma ukotsia, kukowaṙa itsia sau lying'anyi. 40 Kawawia, “Ny'kyilyi mowa waowu? Mulandewaṙe iiṙikyia-pfoe?” 41 Wakawoṙo nyi wuowu wung'anyi, wakawiana, “Nyi wui ichu-ng'u, maa mkuma na ipalyipalyi shimwindia?”



5

1 Wakashika molyolya o ipalyipalyi mṟasa uruka lo Wakyerasi. 2 Na amsokye ngalawenyi, cha ilyi nalekarisana na mndu, awewukyie handu heṟika wandu wapfiie, awoṙo nyi mṟufui mmbicho. 3 Kanyi kokye kuwei handu halya heṟika wandu wapfiie; maa kuwoṙe mndu oose aleiṙima impfunga-se maa kui mshe-pfo, 4 cha kyipfa nawekyepfungo kafoi ko pingu na mshe; kaṙumbuo-ṙumbuo mshe iya na ifunja-funja pingu tsilya; maa kuwoṙe mndu awewoṙe pfinya tsemmbinga-pfo. 5 Na mfiri yoose, kyio na kyingoto, nawekyeri kulya kundu koṟika wandu wapfiie na mafumvunyi, ekalagatsa na ikuwega-wega na magoe. 6 Na kyiyeri alewona Yesu ai kuleshi, nalekapa mteeṟa, kamwindia. 7 Kakalagatsa kui ṟui lying'anyi, kagamba, “Lekana na inyi, Yesu, Mono-Ruwa akyeri ruwewu. Kui rina lya Ruwa ulangyilyise wukyiwa.” 8 Cha kyipfa nalemmbia, “Iyoe mṟufui mmbicho, wuka mndu-chu.” 9 Kammbesa, “Rina lyapfo nyi wui?” Kamgaluo, kagamba, “Rina lyako nyi ‘Wandu Walang'a’, cha kyipfa lui wafoi.” 10 Kamterewa mnu alawaṙuo nja ya uruka lulya. 11 Na iho mafumvunyi hawewoṙe poo lying'anyi lya nguwe, tsechilyiso. 12 Waṟufui wawicho woose wakamterewa, wechigamba, “Luṙuo ko nguwe, luiṙime iiṙa na mmbiunyi yatso.” 13 Kawaenenga momu. Waṟufui walya wawicho wakafuma, wakaiṙa na mmbiunyi ya nguwe tsilya; na poo lyilya lyoose lyikaseṟemka kyiiṟimikonyi lyeṙicha, tsikaiṙa na ipalyipalyinyi, cha nguwe shiku shiwi; tsikapfiia ipalyipalyinyi. 14 Walyisi wa nguwe tsilya wakaṙicha, wakaonguo mbonyi-tso mṟinyi na kundu kulai mṟinyi. Wandu wakafuma wawone kyindo kyilewutika. 15 Wakayenda ko Yesu, wakawona ulya awewoṙo nyi waṟufui wawicho, aṙamie, aṟee nguwo, alamsuko-se, na oe nyi oe awewoṙo nyi poo lyilya lya waṟufui wawicho; wakaowuo. 16 Na walya walekowawona walewaongoya mbonyi tsilewutikyia ulya awewoṙo nyi waṟufui wawicho, na mbonyi tsa nguwe. 17 Wakawooka imterewa nawukye kulya kowo. 18 Na oe kyiyeri aweiṙooya ngalawenyi, ulya awewoṙo nyi waṟufui wawicho nalemterewa nayende na oe. 19 Kyaindi alemlekyia-pfo, indi nalemmbia, “Yenda kanyi kopfo, ko wandu wa kopfo, ndewaongoye shindo shilya shing'anyi Mndumii alekuwutia, na chandu alekusaṟia.” 20 Kafuma kawooka ionguo mṟinyi ung'anyi uwoṙe shikaṟo ikumi okyelago Dekapolyi, shindo shilya shing'anyi Yesu alemmbutia; wandu woose wakaṟiyio. 21 Na kyiyeri Yesu amwambaṙe iwuya na molyolya akyeri kulya ngalawenyi, wuingyi wung'anyi wo wandu wukokuumbia kufuhi na oe; na oe nawekyeri mbai ya ipalyipalyi. 22 Kukocha mndu umwi kyiiṙi kya wang'anyi wa sinagogi, ekyelago Yairo; na kyiyeri alemmbona, kaoloka maṙendenyi gakye, 23 echimterewa mnu, echigamba, “Mono-ko mtutu o kyika naipfa. Ngyikuterewa uche, uwikyie kuwoko kopfo wuye yakye, naiṙime ikyia, na iwaṙa moo.” 24 Kayenda hamwi na oe. Wuingyi wung'anyi wo wandu wukomwosha, wechimpeṟeetsa-peṟeetsa. 25 Kuwewoṙe mndu mka umwi awoṙe ndoṟe yechoṟa kyiyeri kya maka ikumi na iwi, 26 maa chandu alelyiso wukyiwa kafoi echiṟundio nyi waganga wafoi. Shindo shoose awewoṙe shileenengyio shemṟundia, kyaindi shilamtarame maa ale, indi ndoṟe yakye ikaengyeṟa ing'ana. 27 Kyiyeri aleicho mbonyi tsa Yesu, naleiṙa wuingyinyi wulya wo wandu kakaa numa ya Yesu, kapaaya ikunya lyakye, 28 kyipfa nalegamba, “Ngapaaya maa mawale gakye tikyi, ngyechikyiṟo.” 29 Cha ilyi shoka ya samu yakye ikauma, na oe kamanya mmbiunyi okye kye amkyia wukyiwa wulya. 30 Cha ilyi Yesu, aichi mrimenyi kokye kye pfinya yammbuka, kaambuya numa kulya wuingyinyi wo wandu, kagamba, “Nyi wui angyipaaya mawale gako?” 31 Wanalosho wakye wakammbia, “Nuwewonyi chandu wuingyi wo wandu waikupeṟeetsa-peṟeetsa, na iyoe nuigamba, ‘Nyi wui angyipaaya?’ ” 32 Kaambuya ngyuura tsoose kundu nawone ulya aleṟunda kyindo-kyo. 33 Na mndu mka ulya kawoṙo nyi wuowu na iṙeṙema, aichi kyammbutikyia, kacha kamwolokyia, kamwongoya wuloi woose. 34 Kammbia, “Mono-ko o kyika, iiṙikyia lyapfo lyakukyiṟa, yenda na ufoṟo, ndoṟe-yo ilawe-se wukyiwa wopfo.” 35 Na kyiyeri aweiṙeṙa, kukocha wandu wawuka ko ulya ang'anyi o sinagogi, wechigamba, “Mono-pfo o kyika ampfa. Kuwoṙe kyiira kyiha iengyeṟa ituura mlosha?” 36 Kyaindi Yesu, kyiyeri aleicho mbonyi-tso, kawia ang'anyi ulya o sinagogi, “Ulaowuoe, waṙa iiṙikyia tupu.” 37 Maa alelekyia mndu ioshana na oe-pfo, sile Petiro, Yakobo, na Yohane, mono-wama o Yakobo. 38 Wakashika kanyi ko ang'anyi ulya o sinagogi, kawona kyituṟu, na wandu wechifiiṟa, wechikapa ṟanyi ing'anyi. 39 Amwiṙe na numba, kawawia, “Ny'kyilyi muwoṙe kyituṟu na ifiiṟa? Mana alandepfe-pfo, indi nalee tupu.” 40 Wakamsaaṟa mnu. Na oe amwafune na nja woose, kaṙuo awu o mana ulya na wamae, na walya wakyeri hamwi na oe, kaiṙa na halya-ndu mana ulya awekyeri. 41 Kawaṙa mana ulya kuwoko, kammbia, “Talyita, kumi”; kyitambuluo kyakye nyi “Mono-waka, ngakuwia, amka.” 42 Cha ilyi mana ulya kagoṟoka, kayenda, cha kyipfa nawewoṙe maka ikumi na iwi. Cha ilyi wakaṟiyio lying'anyi. 43 Kawatutuma mnu, mndu alamanye mbonyi tsilya, kagamba mana ulya naenengo kyelya.



6

1 Kawuka pfo, kayenda mṟasa uruka lo kowo; wanalosho wakye wakamwosha. 2 Kyiyeri mfiri o onyonya ulecha, nalewooka iloshia sinagoginyi. Wandu wafoi kyiyeri waleicho wakaṟiyio, wechigamba, “Ichu nyi kwi alewona ishi? Nyi wuṟango wuha amwenengye? Nyi kuṙa aiwuta shindo shing'anyi kuṙi sha maṟiyisho? 3 Ichu chi ulya ekyepacha mbau, mana o Maria, na mono-wama o wako-Yakobo, Yose, Yuda, na Simion-pfoe? Na washikyi wakye wakyeri iha koṙu-pfoe?” Koikyo wakammina. 4 Yesu kawawia, “Moonguo shisuku ekyewuṟa iindio, sile urukyenyi lokye amonyi-pfo, ko wandu wakye, na kanyi kokye.” 5 Maa aleiṙima iṟunda kyiṟiyisho kyoose ipfo-pfo, sile nalewikyia mawoko gakye wuye ya wandu waangu waluoe, kawakyiṟa. 6 Kaṟiyio kyipfa kya iiṙikyia lyawo lyaangu. Katenga-tenga kulya shikaṟonyi, echilosha. 7 Kalaga walya ikumi na wawi, kawooka iwaṙuma wawi wawi, kawaenenga pfinya yechilyia waṟufui wawicho. 8 Kawaima walaṙuo kyindo kyoose kyewatarama njienyi sile upoi tupu; maa mkate, maa mkunja, maa heleri tsa kyiseyesoe; 9 kyaindi waṟae shiaṙu. Kagamba, “Mulaṟae mawale gawi.” 10 Kawawia, “Handu hoose mochiiṙa na numba, kaenyi pfo mṟasa kyiyeri mochiwuka handu-ho. 11 Na handu hoose walandemuambilyie nyoe maa imuaṙanyia, kyiyeri mowuka ho, kute-kutenyi kyilulyi kyikyeri maṙendenyi ganyu, kundu wamanye wuwicho wo kyilya wawuta.” 12 Wakafuma, wakaonguo kye wandu waṙumbuye wunyamaṟi. 13 Wakafuna waṟufui wawicho wafoi; wakashia mafuṙa wandu wafoi waweluoe, wakawakyiṟa. 14 Na Mangyi Herode kaicho mbonyi, cha kyipfa rina lya Yesu lyiwesendo orio handu, kagamba, “Yohane Mpatisi naṟuka ko wapfu, koikyo pfinya-tsi tsiṟunda kyiiṙi kyakye.” 15 Wengyi walegamba, “Nyi Elyia.” Wengyi walegamba, “Ichu nyi moonguo shisuku, ang'u nyi cha umwi o weonguo shisuku.” 16 Kyaindi kyiyeri Herode aleicho nalegamba, “Yohane, ulya ngyilemṙumbuo mṙoe, naṟuka.” 17 Cha kyipfa Herode amonyi nalekoaṙuma wandu, kawaṙa Yohane, kammbika kyipfungonyi, kyipfa kya Herodia, mka o Filyipo, mono-wamae; cha kyipfa Herode nawemwalyikyie. 18 Cha kyipfa Yohane nalewia Herode, “Chi sungusinyi kopfo ialyika mka o mono-womoo-pfo.” 19 Na Herodia naweimwotia, kapfula immbaaga, alaiṙime. 20 Cha kyipfa Herode naleouwuo Yohane; amwichi kye nyi mndu o wusumganyi, mweele, kamringa. Na kyiyeri ammwaṙanyie nalewoṙo nyi fowa mrimenyi mnu; na oe nawemwaṙanyia na sia. 21 Na lyilya ṙaawa lyicha lyilewoneka, na Herode, mfiri ung'anyi o iwoneka lyakye, kyiyeri aleachikyia wang'anyi wakye shelya, na wasongoru wa asikari wa shiṙa, na wandu wawoṙe kyiṟumi wa Galyilaya; 22 nyi lyo-ndu mono-kyika o Herodia aleiṙa na numba, katema, kachihiṟa Herode na walya waweilya handu hamwi na oe. Mangyi kawia mana ulya, “Ngyiterewa kyoose ukundi, ngyechikuenenga.” 23 Kammbia, “Kyoose ochingyiterewa ngyekuenenga, maa kokooya nyi igawana wumangyi woko.” 24 Kyasia kafuma kawesa wamae, “Ngyiterewe kyi?” Na wamae kagamba, “Mṙoe o Yohane Mpatisi.” 25 Cha ilyi kayenda faṟa ko mangyi, katerewa echigamba, “Ngyikundi ungyienengye wulalu kuṙi ipongonyi mṙoe o Yohane Mpatisi.” 26 Mangyi kawihiyo mnu mrimenyi, kyaindi kyipfa kya nyamu tsakye, na kyipfa kya walya waweilya na oe, alekunda imlegia-pfo. 27 Cha ilyi mangyi kaṙuma asikari, kagamba mṙoe okye uendo. Asikari ulya kayenda, kaṙumbuo Yohane mṙoe kulya kyipfungonyi, 28 Kaende mṙoe okye ipongonyi, kaenengyia mana ulya, na oe kaenengyia wamae. 29 Kyiyeri wanalosho wa Yohane waleicho mbonyi, waleyenda, wakaṙuo mmbiu okye, wakauṟika kyilomenyi. 30 Na wanalosho wakasanza mbele ya Yesu, wakamwongoya mbonyi tsa shindo shoose waleṟunda, na shindo shoose walelosha. 31 Kawawia, “Nnjonyi nyoe muwenyi, na handu halawoṙe wandu, mucheonyonya kyitutu.” Cha kyipfa hawewoṙe wandu wafoi, wechicha, wechiyenda, mṟasa ṙaawa lyelya lyikawuṟika. 32 Wakayenda handu hakuṟiikyie ngalawenyi, handu halawoṙe wandu. 33 Wandu wakawawona wechiyenda, na wafoi wakamanya, wakayenda pfo mteeṟa ko maṙende, iwuka mṟi yoose, wakawooka ishika. 34 Na oe kyiyeri alesoka ngalawenyi, kawona wuingyi wung'anyi wo wandu, kawawonia wukyiwa; cha kyipfa wawekyeri cha moondo galawoṙe mlyisi; kawooka iwalosha shindo shifoi. 35 Na lyilya kyiyeri kying'anyi kya kyingoto kyileiṙa, wanalosho wakye waleyenda kokye, wakagamba, “Handu-ha nyi nuka mreesi, na wulalu kuila. 36 Sama wandu-wa, kundu wayende, maṙemenyi na shikaṟonyi sha kufuhi na iha, wandeguṟa kyelya.” 37 Kagaluo, kawawia, “Waenengyenyi kyelya.” Wakammbia, “Ngyesa, luende lundeguṟa mkate ya woguru wo dinari magana gawi kundu luwaenengye walye?” 38 Kawawia, “Muwoṙe mkate inga? Yendenyi mundeambuya.” Wammanye, wakagamba, “Itanu na makunga gawi.” 39 Kawawia wawaṟamiṟe woose, shiṙombo shiṙombo, handu hawoṙe maṟa mawishi. 40 Wakaṙamia nzengye nzengye, iha igana, iha makumi gataanu. 41 Kawaṙa mkate iya itanu na makunga galya gawi, kaambuya ruwewu, kaana, kapeṟenguo mkate iya, kaenengyia wanalosho wakye wawagawie; na makunga galya gawi kawagawia woose. 42 Wakalya woose wakaiguṙa. 43 Wakasania shipeṟengu sheiṙima iichuṟa mkunja ikumi na iwi; na shipeṟengu sha makunga taa. 44 Na walelya mkate iya nyi cha wasoṟo shiku shitaanu. 45 Cha ilyi kaitika wanalosho wakye waṙooye ngalawenyi, wasonguo iyenda molyolya mṟasa Betisaida, kyiyeri oe aweisama wuingyi wulya wo wandu. 46 Na amwasame kayenda fumvunyi indeterewa. 47 Na kyiyeri kuleila ngalawa iwekyeri makyiṙi-gawi ga ipalyipalyi, na oe nakyeri amonyi urukyenyi lugaṙutsu. 48 Kawawona wechilya wukyiwa kyipfa kya ikuruo makasia, cha kyipfa kyiwiṟi kyiwekyilang'a. Na lyilya kulewa (cha kamba lya kaana lyeringa kyio) naleyenda ko wanalosho echumia wuye ya ipalyipalyi; kawa cha ilyi nakundi iwaiṙa. 49 Nawo kyiyeri walemmbona echumia wuye ya ipalyipalyi, walekusaṟa kye nyi kyirinje, wakafuga. 50 Cha kyipfa woose walemmbona, wakawoṙo nyi wuowu, cha ilyi kaṙeṙa nawo, kawawia, “Kuwanzenyi nyi inyi, mulaowuoe.” 51 Kaṙooya kulya ngalawenyi kundu wakyeri; kyiwiṟi kyikatsia. Wakaṟiyio mnu mrimenyi kowo; 52 cha kyipfa walemanya mbonyi tsa mkate iya-pfo, kyaindi mrima yawo iwengyiumu. 53 Na wamuambaṙe, waleshika uruka lo Kyenesareti, wakatirimisha ngalawa. 54 Nawo wammbukye ngalawenyi, cha ilyi wandu walemmanya. 55 Wakakapa mteeṟa, wechitenga uruka lulya loose, wakawooka iṙuo wandu waluoe walee shitaṟenyi, iyenda orio handu waleicho kye nakyeri. 56 Na orio handu aleyenda, echiiṙa na shikaṟonyi, ang'u maṙemenyi, wakawikyia wandu waluoe sangaṙa, wakamterewa wapaaye maa ikyechu lya ikunya lyakye. Na woose walempaaya wakachia.



7

1 Numa ya iho Mafarisayo na walosha waata wa mawawaso wawewukyie Yerusalemu, wakakuumbia mbele yakye. 2 Wakawona wengyi kyiiṙi kya wanalosho wakye, wechilya shelya na mawoko galamasanje kyimṟumoe chandu Mafarisayo wawekyewuta. 3 Cha kyipfa Mafarisayo na Wayuda woose, walandesanje mawoko mṟasa ukokuo wekyelya-pfo, wechiindia shilya waleambilyia ko waku wawo. 4 Lyingyi-se wakawuka sangaṙa walandesambe, wekyelya-pfo. Na kuwoṙe shido shingyi waleshiambilyia ko waku wawo wawekyeshiindia, cha isanja shiṙoo, na shinungu, na shindo cha piṟika. 5 Kyasia Mafarisayo na walosha walya wa mawawaso wakammbesa, “Ny'kyilyi wanalosho wapfo walekyeindia shilya luleambilyia ko waku waṙu, indi wekyelya na mawoko gafanyi?” 6 Kawawia, “Yesaya nalesonguo ionguo necha mbonyi tsanyu nyoe wakulembecheṟi, chandu kyikyiṟeie, ‘Wandu-wa wekyengyiindia kui maṙumbu indi mrima yawo ikyeri kuleshi na inyi; 7 Nawo wekyengyiana na ingyiterewa wulya, wechilosha malosho gakyeri mawawaso ga wandu.’ ” 8 Nyoe mokyemina iwawaso lya Ruwa, na iwaṙa shilya wandu waambilyie ko waku wawo. 9 Kawawia, “Necha! Muilega iwawaso lya Ruwa muiṙime iindia shindo muleambilyia ko waku wanyu. 10 Kyipfa Mose nalegamba, ‘India awuyo na womoo’, na, ‘Alahia awuye ang'u wamae ipfa na napfe.’ 11 Kyaindi nyoe mokyegamba, ‘Mndu kawia awuye ang'u wamae, kyindo ngyikundi ikuenenga uwone ho kyiira nyi Koriban’, kyimwi na igamba, kyindo kyikyiwikyie mboṟa ko maṟunda ga Ruwa, kyekyewa kuṙo. 12 Maa numa ya iho mokyeenenga mndu-cho momu iṟundia awuye ang'u wamae kyindo-pfo; 13 kunu mochilega kyilya Ruwa agambie kui shindo nyoe cha Wayuda muleambilyia ko waku wanyu na iwia wana wanyu ishiṟunda.Lyingyi-se mokyeṟunda shindo shifoi shilyingananyi na isho.” 14 Kalaga-se wuingyi wo wandu, kawawia, “Ngyiaṙanyienyi moose na imanya. 15 Kuwoṙe kyindo kyikyeri nja ya mndu kyekyeiṙa na kokye kyikaiṙima imfanyiṟa kyimṟumoe-pfo. Indi shilya shekyewuka kokye, nyisho shekyefanyiṟa mndu ulya. [ 16 Mndu kawaṙa maṙwi geaṙanyia, na naaṙanyie.]” 17 Na lyilya aleiṙa na kanyi, nalekana na wuingyi wo wandu, wanalosho wakye wakammbesa mbonyi tsa mfano ulya. 18 Kawawia, “Maa nyoe muwoṙe wuṟango-pfoe? Muichi kye orio kyindo kyikyeri nja ya mndu, kyikaiṙa na kokye, kyeiṙima imfanyiṟa-pfo; 19 cha kyipfa kyekyeiṙa na mrimenyi kokye-pfo, indi ndewunyi tikyi; numa ya iho kyekyefuma iyenda choṟonyi?” Kui igamba kuṙo naleloṟa kye kuwoṙe kyelya kyiwicho-pfo. 20 Kagamba, “Kyekyewuka ko mndu nyikyo kyekyemfanyiṟa kyimṟumoe. 21 Cha kyipfa mrimenyi ko wandu kokyewuka makusaṟo mawicho, wuṟui, 22 wuiwi, uwaagi, lango ngyiwicho, wulang'a, ngyeṟo, ukoe, wunyeng'i, shilahio, ikuṙosa na wutondo. 23 Ishi shoose shekyewuka ko mndu, nasho shekyefanyiṟa mndu kyimṟumoe.” 24 Kawuka pfo, kayenda mṟasa uruka lo Tiro na Sidon. Kaiṙa na numba, alakunde kyimanyikye; kyaindi aleiṙima ikuṟiika-pfo. 25 Cha ilyi mndu mka, mono-kye awoṙo nyi mṟufui mmbicho, naleicho mbonyi tsakye, kacha kamwolokyia maṙendenyi gakye. 26 Na mndu mka ulya nyi Mkyiṟikyi, amfee ko Wasirofoinikye. Kamterewa nawute mana ulya okye o kyika mṟufui mmbicho. 27 Kammbia, “Leka wana waiguṙe kuwooka; kyipfa chi necha iwuta kyelya kya wana na iwiyitsia shite-pfo.” 28 Na oe kagaluo, kammbia, “Yee, Mndumii, kyaindi maa shite shikyeri wanda ya mesa shekyelya matsugaṟo ga wana.” 29 Kammbia, “Kyipfa kya ṙeṙo-lyo, yenda; mṟufui mmbicho ammbuka ko mono-opfo.” 30 Kayenda kanyi kokye, kakooya mana ulya amlaṟe kyitaṟenyi, na mṟufui ulya mmbicho amwummbuka. 31 Kawuka-se urukyenyi lo Tiro, kaiṙa makyiṙi-gawi ga Sidon, kayenda mṟasa ipalyipalyi lya Galyilaya, mṟasenyi na uruka luwoṙe mṟi ung'anyi uwoṙe shikaṟo ikumi okyelago Dekapolyi. 32 Wakamwendie mndu mpfu maṙwi, alawekyeiṙima iṙeṙa, wakamterewa namwekyie mawoko. 33 Kammbikyia kuleshi na wuingyi wo wandu handu hakuṟiikyie. Kawika shimnyoe shakye maṙwinyi gakye, kapucha maṙa, kampaaya ulumi. 34 Kaambuya wuye ruwewu, katerewa Ruwa kui isumkyia lying'anyi, kammbia, “Efata”, kyimwi na igamba, “Tambuluka.” 35 Cha ilyi maṙwi gakye gakaṟusuka, ulumi lokye lukoṟengyeṟa, kaṙeṙa necha. 36 Kawaima walaongoye mndu; kyaindi chandu aleengyeṟa iwaima, nyi wuṙo waleengyeṟa ionguo mbonyi. 37 Wakaṟiyio mnu, wechigamba, “Naṟunda shindo shoose necha. Wapfu maṙwi naiwaenenga iicho, na wai ndiṟi iṙeṙe.”



8

1 Mfiri iya, chandu wuingyi wulya wo wandu wuweng'anyi-se nawo wauṟa kyindo kyelya, kalaga wanalosho wakye, kawawia, 2 “Ngawonia wuingyi-wu wo wandu wukyiwa cha kyipfa nyi mfiri iṟaṟu wakyeri na inyi, maa wawoṙe kyindo kyelya-pfo; 3 na inyi ngawasama wayende kanyi kowo na kunu wakuretekyie, wechioloka njienyi; na waata wawukyie kuleshi.” 4 Wanalosho wakye wakamgaluo, “Ngyesa mndu neiṙima kuṙa iigutsa iwa kui mkate iha nuka?” 5 Kawawesa, “Muwoṙe mkate inga?” Wakagamba, “Mfungaaṙe.” 6 Kagamba wuingyi wo wandu waṙamie wanda. Kaira mkate iya mfungaaṙe, kaana, kaipeṟenguo, kaenengyia wanalosho wakye wawagawie; wakagawia wuingyi wulya wo wandu. 7 Wawewoṙe shipere shaangu; kashiwikyia mboṟa, kagamba wagawio na isho taa. 8 Wakalya, wakaiguṙa, wakasania matsugaṟo ga shipeṟengu sha mkate, mkunja mfungaaṙe ikaichuo. 9 Na wandu walelya waweshikyie shiku shiina. Kawasama. 10 Cha ilyi kaṙooya ngalawenyi hamwi na wanalosho wakye, kayenda mṟasa ura lo Dalyimanuta. 11 Mafarisayo wakacha, wakawooka igaluana na oe; wechipfula kokye kyiṟingyishio kyiwukyie ruwewu; wechimyesha. 12 Kawona fowa mrimenyi kokye, kagamba, “Ny'kyilyi rika-lyi lyipfula kyiṟingyishio? Ny'kyaloi, ngammbienyi, rika-lyi lyechienengo kyiṟingyishio kyiwukyie ruwewu-pfo.” 13 Kalekana nawo, kaṙooya-se ngalawenyi, kayenda mṟasa molyolya. 14 Wakawaṙima iṙuo mkate, maa ngalawenyi wawewoṙe kyindo sile mkate umwi tupu-pfo. 15 Kawaikyimbia, kagamba, “Kushowenyi na chachu ya Mafarisayo na chachu ya Herode.” 16 Wakagaluana wo wenyi ko wenyi, cha kyipfa walawewoṙe mkate. 17 Na Yesu kamanya, kawawia, “Ny'kyilyi muigaluana kyipfa mulawoṙe mkate? Maa mulandemanye-pfoe? Ngyesa mrima yanyu nyi ingyiumu? 18 Muwoṙe meso, muwonyi-pfo. Muwoṙe maṙwi, muichuoe-pfoe? Maa mukumburie-pfoe? 19 Kyiyeri ngyilepeṟenguo mkate iya itanu na ienengyia walya shiku shitaanu, muleira mkunja inga iichuo shipeṟengu?” Wakammbia, “Ikumi na iwi.” 20 “Na iya mfungaaṙe ienengyia walya shiku shiina, muleira mkunja inga iichuo shipeṟengu?” Wakammbia, “Mfungaaṙe.” 21 Kawawia, “Mulandemanye-pfoe?” 27 Yesu kafuma na wanalosho wakye, wakayenda shikaṟonyi sha Kaisaria-Filyipi na njienyi kawesa wanalosho wakye, kagamba, “Wandu wekyegamba kye inyi nyi wui?” 28 Wakamgaluo, “Yohane Mpatisi; wengyi Elyia; wengyi, umwi o waikyimbi.” 29 Na oe kawawesa, “Na nyoe muigamba kye inyi nyi wui?” Petiro kamgaluo, kammbia, “Iyoe nyi oe Kristo.” 30 Kawatutuma walawie mndu mbonyi tsakye. 31 Kawooka iwalosha kye Mono-Mndu nawaṟi iwona matuuro gafoi, na ilego nyi wasongoru, na wang'anyi wa makohanyi, na walosha wa mawawaso, na iwoogo, na numa ya mfiri iṟaṟu iṟuka. 32 Na oe naweionguo mbonyi-tso na pata. Petiro kamṙuo, kawooka imṙeria. 33 Kagaluka, kaambuya wanalosho wakye, kaṙeṙia Petiro, kagamba, “Wuka koko, Satana; kyipfa uikusaṟa shii sha Ruwa-pfo, indi sha wandu.” 34 Kalaga wuingyi wo wandu hamwi na wanalosho wakye, kawawia, “Mndu oose akundi ingyiosha nakulege amonyi, nakuṙikye msalaba okye, nangyioshe. 35 Cha kyipfa mndu akundi ikyiṟa moo okye, nechiuṙetsa, na mndu echiṙetsa moo okye kyipfa kyako na kyipfa kya Ndumi Ngyicha, ichu nechiukyiṟa. 36 Cha kyipfa mndu nechiiria ho kyi iwona wuyana woose, echiṙetsa mrima okye? 37 Ang'u mndu naenengyie kyi handu ha moo okye? 38 Kyipfa orio mndu echirigo nyi sonu kyipfa kyako, na malosho gako, kyiiṙi kya rika-lyi lya wuṟui na wunyamaṟi, Mono-Adamu nechirigo nyi sonu kyipfa kya mndu-cho, kyiyeri echicha mng'anonyi o Awu okye hamwi na malaika waele.”



9

1 Kawawia, “Ny'kyaloi, ngammbia, kuwoṙe wandu kyiiṙi kya iwa wagoṟokyi iha, wechiwaṙa moo, mṟasa kyiyeri wechiwona Ruwa echichilyia.” 2 Na lyilya mfiri iṟandaaṟu ileiṙa Yesu kaṙuo Petiro, na Yakobo, na Yohane, kawaṙuo wuye ya fumvu lyileshi handu hakuṟiikyie, wo wawenyi; kailachika fana mbele yawo. 3 Mawale gakye gechikyema-kyema, gameelyi mnu, kulawoṙe mndu wuyanenyi koose eiṙima igasanja gaile kuṙo. 4 Elyia hamwi na Mose wakacha na handu halya, nawo waweiṙeṙa na Yesu. 5 Petiro kawia Yesu, “Mlosha, nyi kyicha soe ikaa iha. Luwikye matengo gaṟaaṟu, lyimwi lyapfo iyoe, lyimwi lya Mose, na lyimwi lya Elyia.” 6 Petiro alemanya kyeṙeṙa-pfo, cha kyipfa walewoṙo nyi wuowu wung'anyi. 7 Numa ya iho hakawoneka ipuchi, lyikawaendie kyirinje. Ṟui lyikawuka kulya ipuchinyi, “Ichu nyi Mono-ko, mkunde oko, mwaṙanyienyi oe.” 8 Cha ilyi kyiyeri waleambuya kunu na kunu, walawone mndu akyeri nawo sile Yesu amonyi tupu. 9 Na lyilya waweisoka fumvunyi nalewaima walaongoye mndu shilya walewona, mṟasa kyiyeri Mono-Mndu echiṟuka ko wapfu. 10 Wakawuta kyilya walewio, wechiwesana wo wenyi ko wenyi, “Iṟuka-lyo ko wapfu lyagamba kyi?” 11 Wakammbesa, wechigamba, “Ny'kyilyi walosha wa mawawaso wekyegamba kye kyiwaṟi Elyia icha kuwooka?” 12 Kagaluo kawawia, “Nyi loi Elyia naicha kuwooka, na iwiyiṟia wuhya shindo shoose, kyaindi, hamwi na isho, kyikyiṟeie kuṙa kye Mono-Mndu nechiwona matuuro gafoi na imino? 13 Kyaindi ngammbia, Elyia amcha, nawo wakammbutia shoose walekunda chandu kyiwekyiṟeie.” 14 Na lyilya walekooyana na wanalosho, walewona wuingyi wung'anyi wo wandu wuwaiṟiwie na walosha wa mawawaso wechigaluana nawo. 15 Cha ilyi kyiyeri wuingyi wung'anyi wo wandu walemmbona waleṟiyio, wakakapa mteeṟa, wakamwiṟikyiṟa. 16 Kawawesa, “Ny'kyikyi muigaluana nawo?” 17 Mndu umwi wuingyinyi wulya wo wandu kagaluo kagamba, “Mlosha, ngaende mono-ko na kopfo, nawoṙo nyi mṟufui mmbicho ekyemwima iṙeṙa. 18 Na orio kyiyeri ammbaṙa, nekyemwolotsa wanda, na oe nekyeṙosa mawia na ilya ngakuru na imwumiṟa ng'ashu. Ngaṙeṙa na wanalosho wapfo wammbute mṟufui-cho mmbicho walaiṙime.” 19 Kawagaluo, kagamba, “Nyoe rika lyiwoṙe iiṙikyia lyifofo, ngyikae na nyoe mṟasa indi? Ngyiṙuane na nyoe mṟasa indi? Muendenyi na koko.” 20 Wakamwende na kokye. Na lyilya alemmbona, cha ilyi mṟufui ulya nalemṙeṙemsha, na oe kaoloka wanda, kakuoṟoosa-oṟoosa, echiṙosa mawia. 21 Kawesa awuye, “Ishi shimmbookyie indi?” Kagamba, “Wookyia wututunyi. 22 Na kafoi nekyemmbiyitsa moṙonyi, na mṟingyenyi, namrumatse. Kyaindi koiṙima, luwonie wukyiwa, na ilutarama.” 23 Yesu kammbia, “Koiṙima! Shoose shekyeiṙimika ko ulya aiṙikyie.” 24 Cha ilyi awu o manakye ulya kakuilenga na ṟui lying'anyi, kagamba, “Ngaiṙikyia, ngyitarama kundu ngyiiṙikyie.” 25 Na Yesu awonyi kye wuingyi wo wandu wuisanza iwinyi, kaṙeṙia mṟufui ulya mmbicho, kammbia, “Iyoe mṟufui mmbicho moima iṙeṙa na iaṙanyia, inyi ngakuwia, wuka ko ichu, maa ulaiṙe-se na kokye.” 26 Kafuga, kamṙeṙemsha mnu, kammbuka; na oe kawa cha ilyi apfiie; mṟasa wafoi wakagamba, “Napfa.” 27 Kyaindi Yesu kammbaṙa kuwoko kamwira; na oe kagoṟoka. 28 Na lyilya aleiṙa na kanyi, wanalosho wakye wakammbesa kui kyiṟika, “Kyitewe soe lulaleiṙima immbuta ny'kyi?” 29 Kawawia, “Mbaṟe-i yeiṙima iwuka kui ṙeṙo lyoose, sile kui iterewa-pfo.” 30 Wakawuka pfo, wakaiṙa makyiṙi-gawi ga Galyilaya; na oe alekunda mndu namanye-pfo. 31 Cha kyipfa naweilosha wanalosho wakye, kawawia, “Mono-Mndu naindewiko mawokonyi ga wandu, nawo wechimmbaaga; na kammboogo, numa ya mfiri iṟaṟu nechiṟuka.” 32 Kyaindi walemanya ṙeṙo lyilya-pfo, wakaowuo immbesa. 33 Wakashika Kaperinaumu; na lyilya awekyeri kanyi, kawawesa, “Ny'kyikyi muweiṙeṙa njienyi?” 34 Wakatsia; cha kyipfa njienyi waweigaluana wo wenyi ko wenyi, nyi wui akyeri ang'anyi. 35 Kaṙamia wanda, kalaga walya ikumi na wawi, kawawia, “Mndu akundi iwa o kuwooka nechiwa o mafurumionyi kuta woose, na mṟundi o woose.” 36 Kaira kyikoku, kakyiwikyia makyiṙi-gawi gawo, kakyichunguṟia, kawawia, 37 “Mndu kaambilyia mana umwi o mbaṟe-i kui rina lyako, nangyiambilyia inyi; na mndu kangyiambilyia inyi, naambilyia, chi inyi-pfo, indi ulya alengyiṙuma.” 38 Yohane kamgaluo, kammbia, “Mlosha, lulewona mndu echiwuta waṟufui wawicho kui rina lyapfo, alekyeoshana na soe; lukomwima, cha kyipfa ekyeoshana na soe-pfo.” 39 Yesu kagamba, “Mulamwime-pfo, cha kyipfa kuwoṙe mndu echiwuta kyindo kya kyiṟiyisho kui rina lyako kaweiṙima na iṙeṙa kyiwicho kyako-pfo. 40 Cha kyipfa ai ura loṙu, nyi oṙu. 41 Orio mndu echimrutsa nyoe kyiṙoo kya mṟinga, cha kyipfa nyoe nyi wandu wa Kristo, ny'kyaloi, ngammbia, easha wori wokye-pfo.” 42 “Na mndu echitewe umwi o iwa watutu wangyiiṙikyie, nanga apfungyio ikyesa nzingonyi kokye, na iwiyitso ipalyipalyinyi. 43 Na kuwoko kopfo kukokutewe, ṙumbuo kuwoko-ko. Nyi nanga iiṙa na moonyi o mlungana uwoṙe kuwoko kumwi, kuta iwaṙa mawoko gawi na iyenda ngyehenenyi, kundu kuwoṙe moṙo ulekyeruma; [ 44 kulya-ndu mashinu gekyelya mawoko-ga galekyepfa, maa moṙo ulekyeruma.] 45 Na kuṙende kopfo kukokutewe, ṙumbuo kuṙende-ko. Nyi nanga iiṙa na moonyi o mlungana, ui kyiwete, kuta iwaṙa maṙende gawi na iwiyitso ngyehenenyi; [ 46 kulya-ndu mashinu gekyelya maṙende-ga galekyepfa, maa moṙo ulekyeruma.] 47 Na riso lyapfo lyikakutewe, lyikuluoe, ulyiwiyitse. Nyi nanga iiṙa na Wumangyinyi wo Ruwa, uwoṙe riso lyimwi, kuta iwaṙa meso gawi, na iwiyitso ngyehenenyi 48 kulya-ndu mashinu gekyelya meso-ga galekyepfa, maa moṙo ulekyeruma.” 49 “Cha kyipfa iiṙikyia lya orio mndu lyechilotsiṟo nyi moṙo chandu munyu okyelotsiṟa shindo. 50 Munyu nyi kyindo kyicha, kyaindi munyu ukowa chi munyu-se-pfo, mochiuwika kyi uṙahie? Waṙenyi munyu mrimenyi konyu, mukae na ufoṟo nyoe wenyi ko wenyi.”



10

1 Kawuka pfo kashika mṟasenyi ya Uyuda, na molyolya o Yoridan. Wuingyi wufoi wukosanza-se wakayenda kokye, kawalosha-se chandu aweichiwie. 2 Kyasia Mafarisayo wakayenda kokye, wakammbesa, “Ngyesa nyi sungusinyi mndu iṙa mka okye?” kunu wechimyesha. 3 Na oe kagaluo, kawawia, “Mose nalemmbia kyi?” 4 Wakagamba, “Mose naleenenga momu iṟeia kyiṟeio kyelekana na imṙa.” 5 Yesu kawawia, “Kyipfa kya wuumu wo mrima yanyu nalemuenenga iwawaso-lyi. 6 Kyaindi wookyia mawookyionyi ga igumbo wuyana, nalegumba mii na mka. 7 Kyipfa kya ikyo mndu nechilekana na awuye na wamae, naawishane na mka okye; 8 na iwo wawi wechiwa mmbiu umwi; kyasia wai-se wawi-pfo, indi mmbiu umwi. 9 Kyasia ikyo Ruwa akyilunga, mndu alakyiletsane.” 10 Na lyilya walewuya na kanyi wanalosho wakammbesa mbonyi tsa ṙeṙo-lyo. 11 Kawawia, “Orio mndu echiṙa mka okye na ialyika ungyi nawa mṟui; 12 na mka, kaṙa mii okye na ialyiko nyi mndu ungyi, nawa mṟui.” 13 Kyasia wakaendie Yesu wana watutu kundu nawapaaye; wanalosho wakye wakawaṙeṙia. 14 Indi Yesu kyiyeri alewona kasuo mnu, kawawia, “Lekyenyi wana watutu wache na koko, mulawashingyie-pfo; cha kyipfa wana cha iwa Wumangyi wo Ruwa nyi wowo. 15 Ny'kyaloi ngammbia, orio oose alechiiṙikyia Wumangyi wo Ruwa cha mana mtutu echiiṙa napfo maa ale-pfo.” 16 Kawachunguṟia, kayekyia mawoko gakye wuye yawo, kawawikyia mboṟa. 17 Na lyilya awefuma iyenda njienyi, mndu umwi kacha eṙicha, kampfiria ndi, kammbesa, “Mlosha mcha, ngyiwute kyi ngyiiṙime ioṟa moo o mlungana?” 18 Yesu kammbia, “Ny'kyilyi uigamba ngyimcha? Kuwoṙe ai mcha sile umwi tupu-pfo, nyi oe Ruwa. 19 Nuichi mawawaso: Ulawaage, Ulaṟuguye maa Ulaṟuguyo, Ulaiwe, Ulaṟingyishie wongo, Ulalembe, India awuyo na womoo.” 20 Kammbia, “Mlosha, iga goose ngyekyegaosha wookyia wututu woko.” 21 Yesu kamwitukuya ko pfinya kamkunda, kammbia, “Nuuṟie kyindo kyimwi. Yenda, undekumba shoose uwoṙe, uenengye wakyiwa, na iyoe nochiwaṙa kyiseyesoe ruwewu; numa ya iho nnjo ungyioshe.” 22 Kyaindi oe kalema nzineeri kyipfa kya ṙeṙo-lyo, kawuka halya ammbihie mrimenyi; cha kyipfa nawewoṙe masaa gafoi. 23 Yesu kaambuya ngyuura tsoose, kawia wanalosho wakye, “Kyechiwa kyuumu ko wawoṙe masaa iiṙa na Wumangyinyi wo Ruwa!” 24 Wanalosho wakaṟiyio kyipfa kya malosho gakye. Yesu kagaluo-se kawawia, “Wana, kyikyilemeri iiṙa na Wumangyinyi wo Ruwa! 25 Kyikyeri kyaangu ngamia iiṙa ṟochonyi lya sindanu kuta mnjama iiṙa na Wumangyinyi wo Ruwa.” 26 Nawo wakaṟiyio mnu, wechimmbia, “Nyi wui-ngu ngyesa, echiiṙima ikyia?” 27 Yesu kawaitukuya, kagamba, “Ko wandu kyechiiṙimika-pfo, indi ko Ruwa chi wuṙo-pfo; kyipfa shoose shekyeiṙimika ko Ruwa.” 28 Petiro kawooka immbia, “Ambuya, soe luleṙa shoose lukokuosha iyoe.” 29 Yesu kagamba, “Ny'kyaloi, ngammbia, kuwoṙe mndu aleṙa numba, ang'u wana wa wama wa kyisoṟo, ang'u washikyi, ang'u mama, ang'u awu, ang'u wana, ang'u maṙema kyipfa kyako, na kyipfa kya Ndumi Ngyicha-pfo, 30 alechienengo ka igana kyiyeri-kyi kya wulalu, numba, na wana wa wama wa kyisoṟo, na washikyi, na mama, na wana, na maṙema, hamwi na ngapo, na kulya wuyanenyi wuicha moo o mlungana. 31 Kyaindi wafoi wakyeri wa kuwooka wechiwa wa mafurumionyi; na wa mafurumionyi wechiwa wa kuwooka.” 32 Nawo wawekyeri njienyi, kunu wechiṙo iyenda Yerusalemu; na Yesu nawewasongoye. Wakaṟiyio, nawo wechiosha wakaowuo. Kawuta-se walya ikumi na wawi, kawooka iwawia mbonyi tsa shindo shechimmbutikyia, 33 echigamba, “Ambuyenyi luiṙo iyenda Yerusalemu; na Mono-Mndu nechiwiko mawokonyi ga wang'anyi wa makohanyi na walosha wa mawawaso. Nawo wechimwanduya napfe, wechimmbika mawokonyi ga masanga, 34 nawo wechimtaluo, na impuchia maṙa, na imkapa na ngowa, na immbaaga, na numa ya mfiri iṟaṟu nechiṟuka.” 35 Na Yakobo na Yohane, wana wa Sebedayo, wakayenda kokye, wakammbia, “Mlosha, lukundi uluwutie ikyo kyoose lochikuterewa.” 36 Kawawia, “Mukundi ngyimmbutie kyi?” 37 Wakammbia, “Uluenengye soe luṙamie, umwi kuwoko kopfo ko kulyoe, na umwi kuwoko kopfo ko kumoso, mng'anonyi opfo.” 38 Yesu kawawia, “Muichi kyindo muiterewa-pfo. Moiṙima iiṙia matuuro ngyigaiṙia, ang'u ipatiso wupatiso ngyipatiso inyi?” 39 Wakammbia, “Loiṙima.” Yesu kawawia, “Matuuro ngyigaiṙia, mochigaiṙia, na wupatiso ngyipatiso inyi mochipatiso, 40 kyaindi mbonyi tsa iṙamia kuwoko koko ko kulyoe ang'u kuwoko koko ko kumoso chi momu oko imuenenga-pfo, sile wechienengo iwo wamuṟeyeṟio.” 41 Na kyiyeri walya ikumi waleicho wakawooka isuuya Yakobo na Yohane. 42 Yesu kawalaga, kawawia, “Muichi kye walya wawatale iwa wang'anyi wa masanga wekyemuchilyia kui pfinya, na wasongoru wawo wekyemugaluo nyoe waṟundi wawo. 43 Kyaindi kyechiwa kuṙo konyu-pfo; indi mndu akundi iwa ang'anyi konyu, nechiwa mṟundi onyu, 44 na mndu akundi iwa o kuwooka konyu, nechiwa isinga lya woose. 45 Cha kyipfa Mono-Adamu alecha icheṟundio-pfo, indi iṟundia wengyi, na ireka moo okye uwe kyindo kyekyiṟa wengyi.” 46 Wakashika Yeriko; na kyiyeri aweiwuka pfo, hamwi na wanalosho wakye, na kyisanzionyi, mana o Timayo, Baritolomayo, kyipfupfuṟe kyilya kyiwekyeeṟeṟa, kyiweṙamie mbai ya njia. 47 Nakyo kyiyeri kyileicho kye nyi Yesu o Nasareti, kyilewooka ikuilenga, na igamba, “Mono-Dawidi, Yesu, ungyisaṟie.” 48 Na wandu wafoi wakakyiṙeṙia kundu kyitsie, kyaindi kyikaengyeṟa ikuilenga, “Mono-Dawidi, ungyisaṟie.” 49 Yesu kagoṟoka, kagamba, “Kyilagenyi.” Wakalaga kyipfupfuṟe kyilya, wakakyiwia, “Kuwanze mrimenyi; goṟoka, naikulaga.” 50 Kyikawiyitsa ikunya lyakyo, kyikatoola, kyikayenda ko Yesu. 51 Yesu kakyigaluo, kakyiwia, “Nukundi ngyikuwutie kyi?” Kyipfupfuṟe kyilya kyikammbia, “Mlosha oko, ngyikundi ngyiiṙime iwona.” 52 Yesu kakyiwia, “Yenda, iiṙikyia lyapfo lyakukyiṟa.” Cha ilyi kyikaenengo iwona; kyikamwosha njienyi.



11

1 Na kyiyeri wawei kufuhi na Yerusalemu, kufuhi na Betifage na Betania, iambuyana na fumvu lya mashiṙi ga mseituni, naleṙuma wawi kyiiṙi kya wanalosho wakye, 2 kawawia, “Yendenyi mṟasa kyikaṟo kyilya kyiambuyanyi na nyoe; na mukoiṙa napfo, cha ilyi mochiwona igache lya nzoi, lyilandeṙamilyio nyi mndu; lyipfunguonyi, mulyiende. 3 Na mndu kammbia, ‘Ny'kyilyi muiwuta kuṙi?’ gambenyi ‘Mndumii kuwoṙe kyindo aindeṟunda nalyo, na cha ilyi nechilyiwiyiṟa-se na iha.’ ” 4 Wakayenda, wakawona igache lya nzoi lyilyipfungye moongonyi, njienyi ing'anyi. 5 Wandu waata wawegoṟokyi halya-ndu waleṙumo wakawawia, “Ny'kyilyi muipfunguo igache-lyi lya nzoi?” 6 Wakawawia chandu Yesu alewawia, nawo wakawaenenga momu. 7 Wakaendie Yesu igache lyilya lya nzoi, wakaala mawale gawo wuye yalyo; kalyiṙamilyia. 8 Wandu wafoi wakaala mawale gawo njienyi, na wengyi maṟamba walefunja maṙemenyi. 9 Na wandu wawesongoye na walya wawei numa wakakuilenga wechigamba, “Hosiana; nyi oe ammbikyie mboṟa ulya aicha kui rina lya Mndumii. 10 Wumangyi wuicha wo awu-yoṙu Dawidi wuwuwikyie mboṟa. Hosiana wuye ruwewu.” 11 Na oe kaiṙa na Yerusalemu mṟasa hekalunyi; na kyiyeri amwambuye shoose ngyuura tsoose, cha kyipfa nyi kyiyeri kya kyukonyi, kafuma, kayenda Betania hamwi na walya ikumi na wawi. 12 Na lyilya kulekya kyiyeri walewuka Betania nalewoṙo nyi njaa. 13 Kuleshi na oe kawona mfumu uwoṙe maṟa, kayenda kundu nawone kokooya uwoṙe ndunda; na kyiyeri aleshika halya-ndu uwekyeri alewona kyindo sile maṟa-pfo; kyipfa chi kyiyeri kya ikumbia ndunda-pfo. 14 Kagaluo kauwia, “Wookyia inu mṟasa mlungana mndu alalye ndunda kopfo.” Wanalosho wakye wakaicho. 15 Wakashika Yerusalemu, na oe kaiṙa na hekalunyi, kawooka ifuna walya waweikapa mbucha kulya hekalunyi, kapfuluo mesa tsa weilacha heleri, na shiṙi sha walya wekyekumba mbeta. 16 Maa aleenenga mndu momu o iitsia kyindo kulya hekalunyi-pfo. 17 Kalosha, kagamba, “Ngyesa kyikyiṟeie kye numba yako yechiwa yeterewia masanga goose-pfoe? Indi nyoe moigaluo iwa usanja lo wasokyi.” 18 Wang'anyi wa makohanyi na walosha wa mawawaso wakamanya mbonyi wakapfula chandu wechimrumatsa; kyipfa walemwowuo, cha kyipfa wuingyi woose wo wandu waleṟiyio kyipfa kya malosho gakye. 19 Na lyilya kuleila kawuka kulya mṟinyi. 20 Na ngamenyi kyiyeri waweiṙa, walewona mfumu ulya uumie nakamwi. 21 Petiro kakumbuo mbonyi tsa mfumu ulya, kammbia, “Mlosha, ambuya, mfumu ulya uleusesa omwuuma.” 22 Yesu kagaluo, kammbia, “Iṙikyienyi Ruwa. 23 Ny'kyaloi ngammbia, orio oose echiwia fumvu-lyi, kuluka undewiyitso ipalyipalyinyi, maa alawe moilacha-ilacha kyilya aiṙikyie mrimenyi, indi naiṙikyie kye isho agamba shaafukyia, shechiwa kuṙo. 24 Kyipfa kya ikyo ngammbia, orio kyoose moterewa ilyi muiterewa iṙikyienyi kye moshiambilyia, nasho shechiwa shanyu. 25 Na nyoe orio kyiyeri mogoṟoka na iterewa, hooṟienyi, orio ṙeṙo muwoṙe na mndu; kundu na Awu-yonyu akyeri ruwewu namuhooṟie nyoe maṙeko ganyu. [ 26 Kyaindi kokooya nyoe mulaihooṟia, maa Awu-yonyu akyeri ruwewu echimuhooṟia nyoe maṙeko ganyu-pfo.]” 27 Wakashika-se Yerusalemu. Na kyiyeri aweichumia hekalunyi, wang'anyi wa makohanyi, na walosha wa mawawaso na wasongoru wa wandu waleyenda kokye. 28 Wakammbia, “Nyi kui wuchilyi wuha uiṟunda shindo-shi? Na nyi wui alekuenenga wuchilyi uṟunde ishi?” 29 Yesu kawawia, “Ngyechimmbesa kyindo kyimwi, na nyoe mungyigaluoe; naaho-ng'u ngyechimmbia nyi kui wuchilyi wuha ngyiṟunda ishi. 30 ‘Wupatiso wo Yohane wulewuka ruwewu, ang'u ko wandu?’ Ngyigaluonyi.” 31 Wakawesana wo wenyi ko wenyi, wechigamba, “Kokooya logamba wulewuka ruwewu negamba, ‘Ny'kyilyi-ng'u mulalemwiṙikyia?’ 32 Indi lukogamba, ‘Wulewuka ko wandu...’ ”, waleowuo wandu, kyipfa wandu walewona Yohane cha mwikyimbi nakamwi. 33 Wakagaluo Yesu wakagamba, “Luichi-pfo.” Yesu kawawia, “Maa inyi ngyimmbia nyoe nyi kui wuchilyi wuha ngyiṟunda ishi-pfo.”



12

1 Kawooka iṙeṙa nawo kui mfano. “Mndu umwi naleṙonga ṙema lya msabibu, karingyichia uṟigo, kasuma rina lyekamia mafuṙa, kawika kyitaanga, kagawia waṙemi, kayenda kyaro. 2 Na kui kyiyeri kyakye kaṙuma mtumo ko waṙemi walya, kundu naambilyie ko waṙemi ndunda tsa msabibu. 3 Wakammbaṙa, wakamkapa, wakammbiyitsa nja, alawoṙe kyindo. 4 Kawaṙumia-se mtumo ungyi, na oe wakamfaṟa mṙoenyi, wakammbutia shindo shiwicho. 5 Kaṙuma ungyi, icho wakammbaaga; na wengyi wafoi, iwa wechiwakapa na iwa wechiwawaaga. 6 Kyasia nawewoṙe umwi-se, mana mkunde okye. Ichu na oe kamṙuma kowo mafurumionyi, echigamba, ‘Wechiindia mono-ko.’ 7 Kyaindi waṙemi walya wakawiana, ‘Ichu nyi mokyioṟa, lummbaage, na kyioṟa kyechiwa kyaṙu.’ 8 Wakammbaṙa, wakammbaaga, wakammbiyitsa nja ya ṙema lya msabibu. 9 Kyasia monyi ṙema lya msabibu newuta kyi? Neecha na irumatsa waṙemi walya, na ṙema lyilya lya msabibu neenengyia wengyi. 10 Maa mulandesome shiṟeionyi shiele, ‘Igoe wewika numba walelyilega lyo lyawa igoe lying'anyi lya ndumbenyi. 11 Ṙeṙo-lyi lyiwukyie ko Mndumii, nalyo nyi kyiṟiyisho mbele yaṙu?’ ” 12 Nawo wakapfula immbaṙa, wakaowuo wandu wa kyisanzionyi; kyipfa walemanya kye kui mfano ulya naleṙeṙa mbonyi tsawo. Wakamṙa wakayenda. 13 Wakaṙuma kokye Mafarisayo waata na Maherodi, kundu wamṙege kui maṙeṙo. 14 Na kyiyeri waleafukyia walemmbia, “Mlosha, luichi kye iyoe nyi mndu o loi, maa okyesaṟa kyiṟumi kya mndu-pfo; cha kyipfa okyeambuya fana tsa wandu-pfo kyaindi kyiiṙi kya wuloi nokyelosha njia ya Ruwa. Ngyesa nyi sungusinyi ienenga Kaisari kodi ang'u ote? 15 Lumwenengye, ang'u lulamwenengye?” Na oe, aichi wukulembecheṟi wowo, kawawia, “Ny'kyilyi mongyiyesha? Ngyiendienyi dinari ngyiiwone.” 16 Wakaiende. Kawawia, “Nyi ya wui sanamu-i na kyiṟeio-kyi?” Wakammbia, “Nyi ya Kaisari.” 17 Yesu kagaluo, kawawia, “Enengyenyi Kaisari shikyeri sha Kaisari, na shikyeri sha Ruwa enengyienyi Ruwa.” Wakaṟiyio mnu kyipfa kyakye. 18 Naaho-ng'u Masadukayo, wandu wekyegamba kye kuwoṙe iṟuka lya wapfu-pfo, wakayenda kokye, wakammbesa, wachigamba, 19 “Mlosha, Mose naleluṟeia kye mono-wama o mndu kapfa, kaṙa mka okye alawoṙe mana, mono-wamae naṙuo mka ulya okye nawonie mono-wamae mana. 20 Kyasia kuwewoṙe wana wa mka mfungaaṙe. O kuwooka kaalyika mka, kapfa, alaṙe mana. 21 O kawi na oe kamwalyika kapfa, maa oe aleṙa mana-pfo. Na o kaṟaaṟu na wuṙo taa; 22 mṟasa woose mfungaaṙe, walaṙe mana. Mafurumionyi ga woose mndu mka ulya na oe kapfa. 23 Kyasia, kyiiṙi kya iṟuka lya wapfu nechiwa mka o uha kyiiṙi kya iwo? Kyipfa woose mfungaaṙe walekaa na oe.” 24 Yesu kagaluo, kawawia, “Ngyesa muiṙeka kyipfa kya ikyi, cha kyipfa mulaichi shiṟeio maa wuiṙimi wo Ruwa? 25 Cha kyipfa kyiyeri wechiṟuka ko wapfu, wekyealyika maa ialyiko-pfo, indi wekyewa cha malaika wakyeri ruwewu. 26 Na ko mbonyi tsa wapfu kye wekyeṟutso, mulandesome kyitapunyi kya Mose, halya-ndu haṙeṙie mbonyi tsa kyinguṙu, chandu Ruwa alemmbia echigamba, ‘Inyi nyi Ruwa o Abrahamu, na Ruwa o Isakyi, na Ruwa o Yakobo?’ 27 Oe chi Ruwa o wapfu-pfo, indi o wai na moo. Koikyo muiṙeka mnu.” 28 Na umwi o walosha wa mawawaso kacha, kaicho weṙeṙa na oe, kamanya kye nawagaluo necha, kammbesa, “Kyiiṙi kya mawawaso goose nyi lyiha lyikyeri lya kuwooka?” 29 Yesu kamgaluo, “Lya kuwooka nyilyo ilyi, ‘Aṙanyia, Isiraelyi, Mndumii Ruwa oṙu nyi Mndumii umwi. 30 Na iyoe kunda Mndumii Ruwa opfo kui ngoo yapfo yoose, na kui mrima opfo oose, na kui wuṟango wopfo woose, na kui pfinya tsapfo tsoose.’ 31 Na lya kawi nyilyo ilyi. ‘Kunda momṟasa opfo chandu ukukundi iyoe kumonyi.’ Kuwoṙe iwawaso lying'anyi kuta iga-pfo.” 32 Mlosha ulya o mawawaso kammbia, “Ny'kyaloi, Mlosha, nogamba necha kye Ruwa nyi umwi, kuwoṙe ungyi sile oe-pfo. 33 Na imkunda oe kui ngoo yoose, na kui wuṟango woose, na kui pfinya tsoose, na ikunda momṟasa chandu ukukundi kumonyi kuwoṙe kyiira kuta shiṙaso shoose na shienengo taa.” 34 Na Yesu, kyiyeri alewona kye nagaluo kui wuṟango, nalemmbia, “Iyoe ukyeri kuleshi na Wumangyi wo Ruwa-pfo.” Maa mndu alekaria-se immbesa kyindo wookyia iho-pfo. 35 Na kyiyeri Yesu aweiloshia hekalunyi nalegaluo, kagamba, “Walosha wa mawawaso wekyegamba kuṙa kye Kristo nyi Mono-Dawidi? 36 Dawidi amonyi nalegamba, kui wuiṙimi wo Mumuyo Mweele, ‘Mndumii nalewia mndumii oko, uṙamie kuwoko koko ko kulyoe, mṟasa ngyechiwikyia washituwa wapfo ikaa wanda ya wuchilyi wopfo.’ ” 37 “Dawidi amonyi nagamba nyi Mndumii; kyasia nawa kuṙa mono-kye?” Na wuingyi wung'anyi wo wandu waweimwaṙanyia kui sia. 38 Kawawia maloshonyi gakye, “Kushowenyi na walosha wa mawawaso wakundi ichumia waṟee magale maleshi, na iiṟikyiṟo sangaṙa, 39 na iṙamia mbele masinagoginyi, na shiṙi sha mbele shelyenyi. 40 Wekyesoka wakusu shindo shawo, na kui wukulembecheṟi iterewa shiterewo shileshi. Iwa wechiwona ianduyo lying'anyi.” 41 Na Yesu aṙamie kufuhi na halya-ndu wandu wawekyewika heleri, kaambuya chandu wuingyi wo wandu wawewika heleri handu halya. Wanjama wakawika shifoi. 42 Mndu mka umwi mkusu, mkyiwa kacha, kawika helo tsiwi, tsilyingananyi na kyindo kyilashikyie maa dinari. 43 Kalaga wanalosho wakye, kawawia, “Ny'kyaloi ngammbia, mkusu-chu mkyiwa nawika ngoseṟa kuta woose waiwika handu-ha hewika heleri; 44 kyipfa iwo woose walewika shindo wawuta ngoseṟenyi ya masaa gawo.”



13

1 Na kyiyeri aweiwuka hekalunyi, umwi o wanalosho wakye nalemmbia, “Mlosha, ambuya, chandu magoe-ga na numba-tsi shikyeri!” 2 Yesu kagaluo, kammbia, “Uwonyi manumba-ga gang'anyi? Hechitsugaa igoe wuye ya igoe lyilechiolotso-pfo.” 3 Na kyiyeri aweṙamie fumvunyi lya mashiṙi ga mseituni; iambuyana na hekalu, Petiro, na Yakobo, na Yohane, na Anderea walemmbesa handu halawoṙe wandu, 4 “Luwie, mbonyi-tsi tsechiwa indi? Na nyi kyikyi kyiṟingyishio kya kyiyeri, isho shoose shechiwa kufuhi iafukyia?” 5 Yesu kawooka iwawia, “Kuṟiisenyi, mndu alamlembe. 6 Wandu wafoi wechicha kui rina lyako, wechigamba, ‘Inyi nyi oe Kristo’, nawo wechilemba wafoi. 7 Na nyoe kyiyeri mochiicho mbonyi tsa shiṙa, na iweweṙo lya shiṙa mulakangaṟikye. Isho shiwaṟi iwoneka, kyaindi mafurumionyi galya galandeche-pfo. 8 Cha kyipfa isanga lyechiamka ikapana na isanga, na wumangyi ikapana na wumangyi. Kochiwaṙa shiṙiinza handu kui handu na kochiwaṙa njaa. Igo nyigo mawookyionyi ga iwawio lying'anyi. 9 “Na nyoe kuṟiisenyi mrima yanyu. Kyipfa wechimṙuo nyoe mengyenyi; na masinagoginyi wechimkapa; na nyoe mochiṙoo mbele ya wachilyi na wamangyi kyipfa kyako, iwa wuṟingyishi kowo. 10 Na kyiwaṟi Ndumi Ngyicha iongoyo kuwooka masangyenyi koose. 11 Na kyiyeri wechimsuo nyoe, na imṟiinga, mulakusaṟe kuwooka shilya mochigamba, kyaindi orio kyindo mochienengo saa iya, kyigambenyi cha kyipfa chi nyoe muiṙeṙa-pfo, indi nyi Mumuyo Mweele. 12 Na mndu nechiṟiinga mono-wamae kundu nawoogo, na awu nechiṟiinga mana, na wana wechigalukyia wafee wawo, na iwawaaga. 13 Na nyoe mochiwa muwasuoe nyi wandu woose kyipfa kya rina lyako; kyaindi mokarishia mṟasa mafurumionyi, nyi oe echikyia.” 14 “Kyaindi mukowona ulya aoweshie, na ekyenyamaṟa shindo shiele agoṟokyi handu halawaṟi, (aisoma namanye), nyi lyo-ng'u wakyeri urukyenyi lo Uyuda waṙichilyie mafumvunyi. 15 Na mndu akyeri kai alasokye pfo, maa alaiṙe na kanyi kokye iṙuo kyindo. 16 Na akyeri mṙemenyi alawuye na numa iṙuo ikunya lyakye. 17 Kyaindi ochia lowo iwo wai wanene, nawo waionza mfiri-yo! 18 Indi terewenyi isho shilawutikye kyiyeri kya mbeho. 19 Cha kyipfa mfiri-yo yechiwaṙa wukyiwa, chandu kyilandewe wookyia mawookyionyi ga Ruwa igumba mṟasa wulalu, maa kyechiwa maa ale-pfo. 20 Na kokooya Mndumii alalefuiṟa mfiri-yo mndu oose awechikyia-pfo; kyaindi kyipfa kya wasambuṟe alewasambuṟa nalefuhiṟa mfiri-yo. 21 Na kyiyeri-kyo mndu kammbia, ‘Kristo nakyeri iha’, ang'u ‘nakyeri kulya’, maa mulaiṙikyie. 22 Cha kyipfa kochiwoneka Makristo ga wongo, na weonguo shisuku wa wongo, wechiloṟa shiṟingyishio na maṟiyisho, waiṙime imlemba, kokooya kyaiṙimika, maa iwo wasambuṟe. 23 Indi nyoe kuṟiisenyi; ngamumuikyimbia shoose.” 24 “Kyaindi mfiri iya, numa ya wukyiwa-wo, mnengyeṟi oshikyio nyi meema, na mori ochiwuta ngyeela yacho-pfo, 25 na nyenyeri tsa ruwewu tsechioloka, shindo shingyi shikyeri ruwewu shechikupaaya-paya. 26 Iho nyilyo wechiwona Mono-Adamu echicha mapuchinyi kui pfinya tsifoi na mng'ano. 27 Nyilyo echiṙuma malaika na isania wasambuṟe wakye iwuka ngyuura tsoose tsiina tsa wuyana, iwuka ura lo kyishingonyi kya uruka mṟasa matsitsionyi ga ruwewu.” 28 “Ko mfumu kuloshenyi mfano. Kyiyeri mbaga yacho yawiṟa-wiṟa, na ioṟia maṟa, mokyemanya kye kyiyeri kya kyilyimu kyikyeri kufuhi. 29 Na nyoe taa, mukowona mbonyi-tso tsewooka, manyenyi kye nai kufuhi moongonyi. 30 Ny'kyaloi, ngammbia, rika-lyi lyechiiṙa-pfo, mṟasa isho shoose shiafukyie. 31 Ruwewu na uruka shechiiṙa; kyaindi maṙeṙo gako gechiiṙa maa ale-pfo.” 32 “Kyaindi mbonyi tsa mfiri ulya na saa iya kuwoṙe aichi-pfo, maa malaika wakyeri ruwewu, maa Mana, sile Awu. 33 Ambuyenyi necha, laenyi kyiṙombo, terewenyi, cha kyipfa muichi kyiyeri kyechiwa indi-pfo. 34 Mfano okye nyi cha mndu aiyenda kyaro, kawia watumo wakye waambuye numba yakye, na ienenga orio mndu iṟunda lyakye, na oe kawia mringyi o moongonyi nalae kyiṙombo. 35 Kyasia, laenyi-ng'u kyiṙombo, cha kyipfa muichi kyiyeri monyi kanyi aicha-pfo, kye nyi kyukonyi, ang'u kye nyi kyio kya mayeleyele, ang'u kyiyeri ilying'onyi lyifuga, ang'u ngamenyi; 36 alache kyituukyia namukooye mulee. 37 Na ikyo ngyimmbia nyoe, ngammbia moose, laenyi kyiṙombo.”



14

1 Numa ya mfiri iwi kuwekyeri mfiri ung'anyi o Pasaka na mkate ilawengyitarang'ishe wang'anyi wa makohanyi na walosha wa mawawaso wakapfula njia ya immbaṙa kui ngyeṟo na immbaaga. 2 Cha kyipfa walegamba, “Kyilacheewa kyiyeri kya mfiri ung'anyi, kulachewaṙa kyituṟu wandunyi.” 3 Na oe kyiyeri awekyeri Betania, kanyi ko Simion awewoṙo nyi taambo, echilya kyelya, mndu mka awoṙe kyimkyepe kya mafuṙa mecha ga woguru wung'anyi kacha, kapfunuo kyimkyepe kyilya kagaletsia mṙoenyi kokye. 4 Hawewoṙe na wandu walesuo wechigamba, “Kyitewe nyi kyikyi iṙetsa mafuṙa mecha ga woguru wung'anyi mbaṟe-i iyi? 5 Cha kyipfa mafuṙa-ga gaweiṙima ikumbo ko dinari magana gaṟaaṟu na ngoseṟa, wakyiwa wakaenengo. Wakanuṟia mnu kyipfa kya mka ulya.” 6 Yesu kagamba, “Mlekyenyi. Ny'kyilyi mumlyisa wukyiwa? Nangyiṟundia kyindo kyicha. 7 Kyipfa mfiri yoose muwoṙe wakyiwa hamwi na nyoe, na orio kyiyeri mukokunda moiṙima iwaṟundia mecha; kyaindi inyi mungyiwoṙe mfiri yoose-pfo. 8 Naṟunda chandu aiṙima. Nasonguo ishia mmbiu oko mafuṙa mecha kyipfa kya iṟiko. 9 Ny'kyaloi, ngammbia, orio kyiyeri Ndumi Ngyicha yaongoyo wuyanenyi koose, ikyi ichu aṟunda kyechisendo imkumbuo.” 10 Yuda Isikariote, umwi o walya ikumi na wawi, kayenda mṟasa ko wang'anyi wa makohanyi, naiṙime imṟiinga kowo. 11 Nawo kyiyeri waleicho walechihiyo, wakateṟia imwenenga heleri. Kapfula kyiyeri kyicha kyemṟiinga. 12 Na mfiri o kuwooka o mkate ilangyitarang'ishe kyiyeri waleshinja shimana sha moondo ga Pasaka, wanalosho wakye wakammbia, “Nyi kwi ukundi luyende lukuṟeyeṟie ulye pasaka?” 13 Kaṙuma wawi kyiiṙi kya wanalosho wakye, kawawia, “Yendenyi mṟinyi, mndu msoṟo akuṙikyie kyigondi kya mṟinga nechikarisana na nyoe, muoshenyi. 14 Na handu hoose echiiṙa naho wienyi monyi kanyi, ‘Mlosha nagamba, nyi hanga kyiṟi kyako kya wayenu kyikyeri, ngyilyiie pfo pasaka, hamwi na wanalosho wako?’ 15 Na oe amonyi nechimloṟa, kai ing'anyi, ingyichope, ipfo luṟeyeṟienyi.” 16 Wanalosho wakafuma, wakayenda mṟinyi, wakawona chandu alewawia, wakaṟeyeṟa pasaka. 17 Kyasia kyiyeri kuleila Yesu kacha hamwi na walya ikumi na wawi. 18 Kyiyeri waweilya, Yesu nalegamba, “Ny'kyaloi, ngammbia, umwi onyu, na oe nailya hamwi na inyi nechingyiṟiinga.” 19 Wakawooka iwona fowa mrimenyi, wakammbia umwi umwi, “Ngyesa, nyi inyi?” 20 Kawawia, “Nyi umwi o iwo ikumi na wawi, aikapa itongye hamwi na inyi kyitelenyi. 21 Cha kyipfa Mono-Mndu naindepfa chandu shiṟeio shigambie; kyaindi ochia lokye mndu ulya echiṟiinga Mono-Mndu! Kyiwechiwa nanga kokye mndu-cho alawefeo.” 22 Nawo kyiyeri waweilya, kaira mkate, kawikyia mboṟa, kaupeṟenguo, kawaenenga, kagamba, “Ambilyienyi; ichu nyicho mmbiu oko.” 23 Kaira kyiṙoo, kaana, kawaenengyia; wakaikanana kyiṙoo kyilya woose. 24 Kawawia, “Iyi nyiyo samu yako ya mma, ipusuka kyipfa kya wafoi. 25 Ny'kyaloi, ngammbia nyoe, ngyechinyo-se mpfinyo-pfo, mṟasa mfiri ulya ngyechiunyo uhya Wumangyinyi wo Ruwa.” 26 Nawo wamuimbe walefuma iyenda fumvunyi lya mashiṙi ga mseituni. 27 Yesu kawawia, “Kyio-kyi nyoe moose mochiṙicha mungyiṙe ngyimonyi, cha kyipfa kyikyiṟeie, ‘Ngyechikapa mlyisi, na moondo gechinyanyaṟika.’ 28 Kyaindi numa ya iṟuka lyako, ngyechimusongoya iyenda Galyilaya.” 29 Petiro kammbia, “Wechiṙicha woose, kyaindi chi inyi-pfo.” 30 Yesu kammbia, “Ny'kyaloi, ngakuwia iyoe, inu, kyio-kyi, ilying'onyi lyilafuga kawi, nochingyikana kaṟaaṟu.” 31 Na oe kaengyeṟa mnu igamba, “Maa kyikangyikooya ipfa na iyoe, ngyechikukana maa ale-pfo.” Na woose wakawegamba kuṙo. 32 Numa ya iho wakacha mṟasa bustanyi yekyelago Getisemane; kawia wanalosho wakye, “Ṙamienyi iha kyiyeri-kyo ngyiterewa.” 33 Kaṙuo Petiro na Yakobo na Yohane hamwi na oe, kawooka iiṟewe mnu na ikutuura. 34 Kawawia, “Mrima oko uiṟewe cha mndu aipfa. Kaenyi iha mulae kyiṙombo.” 35 Katikyira mbele kyitutu, kaoloka wanda, echiterewa kye, kyikaiṙimika, saa iya ya matuuro immbukye. 36 Kagamba, “Awu, Awu-yoko, shoose shekyeiṙimika kopfo. Ungyiwute matuuro-ga; kyaindi, chi chandu ngyikundi inyi-pfo, indi chandu ukundi iyoe.” 37 Kacha kawakooya walee maṙoe, kawia Petiro, “Ngyesa, Simion, nulee? Oiṙima ilaa kyiṙombo maa saa imwi-pfoe? 38 Laenyi kyiṙombo muterewe, mulacheyesho. Mrima ukundi indi mmbiu umfafa.” 39 Kayenda-se, katerewa, echigamba kyindo kyilya kyilya. 40 Kacha-se kawakooya walee, kyipfa meso gawo gawa malemeri, maa walamanye kyemgaluo. 41 Kacha lya kaṟaaṟu, kawawia, “Laenyi wulalu, muonyonye. Kyishikyie. Saa yamcha. Ambuya, Mono-Adamu naiwiko mawokonyi ga wandu wawoṙe wunyamaṟi. 42 Amkyenyi, sindenyi. Ambuya ulya aingyiṟiinga amshika kufuhi.” 43 Kyasia kyiyeri aweiṙeṙa, cha ilyi Yuda nalecha, umwi o walya ikumi na wawi, na hamwi na oe ṟiima lya wandu, wawoṙe ngyuushu na maṟeta, wawukyie ko wang'anyi wa makohanyi, na walosha wa mawawaso, na wasongoru wa wandu. 44 Na ulya momṟiinga nalekoawaenenga kyiṟingyishio, echigamba, “Icho ngyechimkomba, icho nyi oe; mmbaṙenyi, mumṙuo mochimringa.” 45 Kyasia kyiyeri alecha, cha ilyi kayenda kokye, kagamba, “Rabi,” kamkomba. 46 Wakagoṟuo mawoko gawo wakammbaṙa. 47 Na umwi o walya wawekyeri ho kaira ushu, kakapa mtumo o Mkohanyi ang'anyi kuta woose, kamṙumbuo kurwi. 48 Yesu kagaluo, kawawia, “Ngyesa, nyi cha msokyi mofuma muwoṙe ngyuushu na maṟeta, ingyiwaṙa inyi? 49 Orio mfiri ngyiwekyeri mbele yanyu hekalunyi ngyechilosha, mulangyiwaṙe; kyaindi ishi shawa kundu shiṟeio shiiṙime iafukyia.” 50 Naaho-ng'u wakamṙa, wakaṙicha woose. 51 Na manakye umwi kamwosha, alaṟee kyindo sile iwale lya uwiṟo, wakammbaṙa. 52 Na oe kaṙa iwale lyilya, kaṙicha ai kyiṟanguoe. 53 Nawo wakaṙuo Yesu ko Mkohanyi ang'anyi kuta woose wakakuumbia kufuhi na oe, wang'anyi wa makohanyi na wasongoru wa wandu na walosha wa mawawaso. 54 Na Petiro kamwosha akyeri kuleshi, mṟasa numbenyi ya Mkohanyi ang'anyi kuta woose; kaṙamia hamwi na waṟundi, echioṙa moṙo. 55 Kyasia wang'anyi wa makohanyi na woose halya mengyenyi wakapfula wuṟingyishi waiṙime iwaaga Yesu; walawone. 56 Cha kyipfa wafoi walemṟingyishia wongo, kyaindi wuṟingyishi wowo wulaṙuane. 57 Mṟasa wengyi wakagoṟoka, wakamṟingyishia wongo, wechigamba, 58 “Soe lulemwicho echigamba, ‘Inyi ngyechiunduo hekalu-lyi lyilyiachikyie kui mawoko, na kyiiṙi kya mfiri iṟaṟu ngyechiwika lyingyi lyilalyiachikyie kui mawoko.’ ” 59 Maa kuṙo wuṟingyishi wowo wuleṙuana-pfo. 60 Naaho-ng'u Mkohanyi ang'anyi kuta woose kagoṟoka makyiṙi-gawi, kawesa Yesu, echigamba, “Ugaluo kyindo? Iwa waikuṟingyishia kyi?” 61 Kyaindi katsia tsi, maa alegaluo kyindo-pfo. Mkohanyi ulya ang'anyi kuta woose kammbesa-se kammbia, “Iyoe nyi oe Kristo, Mana o ulya awoṙe mng'ano?” 62 Yesu kagamba, “Inyi nyi oe, na nyoe mochiwona Mono-Adamu aṙamie kuwoko ko kulyoe ko Ruwa monyi pfinya, echicha na mapuchi ga ruwewu.” 63 Mkohanyi ulya ang'anyi kuta woose karanduo mawale gakye, echigamba, “Kuwoṙe-se kyimaṙuma kya kyikyi ipfula waṟingyishi? 64 Momuicho chandu alahia Ruwa. Muwonyi kuṙa nyoe?” Woose wakamwanduya kye kyimmbaṟi iwoogo. 65 Wengyi wakawooka impuchia maṙa, wakamshikyia kyaam, na imkapa nzina, na immbia, “Lasha. Maa waṟundi nawo wakamkapa ngofi.” 66 Na Petiro nawekyeri halya-ndu aweioṙia moṙo. Umwi o shisinga sha Mkohanyi ang'anyi kuta woose kacha, 67 kawona Petiro eoṙa moṙo kamwitukuya, kagamba, “Maa iyoe nuwekyeri hamwi na Yesu, Mnasareti ulya.” 68 Kakana kagamba, “Ngyiichi maa ngyimanya isho ugamba iyoe-pfo.” Kafuma na nja, ilying'onyi lyikafuga. 69 Na kyisinga kyilya kyikammbona-se, kyikawooka-se iwia walya wawegoṟokyi halya, “Ichu nyi umwi owo.” 70 Kakana-se. Numa ya kyiyeri kyifuhi-se walya wawegoṟokyi halya wakawia Petiro, “Loi nui umwi owo, cha kyipfa iyoe nui Mgalyilaya.” 71 Kawooka ilya nyamu, “Ngyiichi mndu-chu mumsenda-pfo.” 72 Na cha ilyi ilying'onyi lyikafuga lya kawi. Petiro kakumbuo kyindo kyilya alewio nyi Yesu, “Ilying'onyi lyilafuga kawi, nochingyikana kaṟaaṟu.” Na kyiyeri alekusaṟa kyipfa kya ṙeṙo-lyo, kalyia.



15

1 Na kyiyeri kulekya wang'anyi wa makohanyi walewaṙa kyisanzionyi hamwi na wasongoru wa wandu na walosha wa mawawaso na mengye yoose, wakapfunga Yesu, wakamṙuo mbele ya Pilato. 2 Pilato kammbesa, “Iyoe nyi oe mangyi o Wayuda?” Kagaluo, kammbia, “Iyoe nogamba.” 3 Na wang'anyi wa makohanyi wawemwanduya shindo shifoi. 4 Pilato kammbesa-se, echigamba, “Ugaluo kyindo? Ambuya nyi shindo shinga waikuanduya!” 5 Maa Yesu alegaluo kyindo-se-pfo, mṟasa Pilato kaṟiyio. 6 Kyasia kyiyeri kya mfiri ung'anyi nekyewapfunguya mpfungo umwi wamkundi. 7 Hawewoṙe mndu umwi ekyelago Baraba, nampfungye hamwi na walya walelya wuṟiingyi, na iwaaga kyiiṙi kya wuṟiingyi-wo. 8 Wandu wa kyisanzionyi wakacha wakawooka iterewa nawawutie chandu aweichiwie. 9 Pilato kawagaluo, echigamba, “Ngyesa, mukundi ngyimpfunguye mangyi o Wayuda?” 10 Cha kyipfa nalemanya kye wang'anyi wa makohanyi wamṙambika kokye kui wunyenyi. 11 Kyaindi wang'anyi wa makohanyi wakaamtsa kyituṟu kyiiṙi kya walya wawesanzie halya, kye nanga wapfunguyo Baraba. 12 Pilato kagaluo-se, kawawia, “Kyasia ngyimmbutie kyi ichu mugamba kye nyi mangyi o Wayuda?” 13 Wakakalagatsa-se, “Mkapie msalabenyi.” 14 Pilato kawawia, “Nyi wuwicho wuha alewuta?” Wakaengyeṟa mnu ikalagatsa, “Mkapie msalabenyi.” 15 Pilato akundi ichihiṟa walya wasanzie halya, kawapfunguya Baraba; kawuta Yesu, numa ya igamba nakapo na ngowa, kundu nakapio msalabenyi. 16 Na asikari wakamṙuo mṟasa Praitorio (kyimwi na igamba numba ya wuchilyi), wakasanzia ho asikari walya wengyi woose. 17 Wakamṟika iwale lya kyimaande-maande, wakaoka oṟo ya msha, wakaimṟika mṙoenyi. 18 Wakawooka imwiṟikyiṟa, “Lokuiṟikyiṟa, Mangyi o Wayuda!” 19 Wakamkapa na upoi mṙoenyi, wakampuchia maṙa, wakapfiria ndi, wakamwindia. 20 Na wamumkape makuukuu, wakammbuta iwale lyilya lyakye lya kyimaande-maande, wakamṟika mawale gakye amonyi; wakamṙuo nja kundu wamkapie msalabenyi. 21 Wakaitika mndu aweiiṙa, awukyie mṙemenyi, Simion o Kyirene, awu-yawo Iskanda na Ṟufo, kundu naṙuo msalaba okye. 22 Wakamwende mṟasa handu hekyelago Golyigota, kyimwi na igamba, “Ipoṟong'u.” 23 Wakamwenenga mpfinyo ummbikye manemane, alaambilyie. 24 Wakamkapia msalabenyi, wakagawa mawale gakye, wakagakapia kuṟu kuha orio mndu naṙuo kyi. 25 Kyasia kyiwekyeri kyiyeri kya saa tsiṟaaṟu, nawo wakamkapia msalabenyi. 26 Hawewoṙe na kyiṟeio kya ianduyo lyakye kyigambie, “MANGYI O WAYUDA.” 27 Na hamwi na oe walekapia msalabenyi wasokyi wawi, umwi kuwoko kokye ko kulyoe na umwi kuwoko kokye ho kumoso. [ 28 Kyasia kyiṟeio kyikaafutsio kyigambie, “Naletalo hamwi na wefunja mawawaso.]” 29 Na wandu waweiṙa njienyi wakamlahia, wechisunza-sunza mṙoe, wechigamba, “Mwambuye! Iyoe mounduo hekalu na ilyiwika mfirinyi iṟaṟu, 30 kukyiṟe mrima opfo, usokye msalabenyi.” 31 Na wuṙo na wang'anyi wa makohanyi wakamkapa makuukuu, hamwi na walosha wa mawawaso, wechigamba, “Nalekyiṟa wengyi, aiiṙima ikukyiṟa amonyi-pfo. 32 Kristo, mangyi o Isiraelyi, nasokye wulalu msalabenyi luiṙime iwona na iiṙikyia. Maa walya walekapio msalabenyi hamwi na oe wakamṙeṙia maṙeṙo mawicho.” 33 Na kyiyeri kulewa saa tsiṟandaaṟu, kukowaṙa meema urukyenyi koose, mṟasa saa kyenda. 34 Na saa kyenda Yesu kakuilenga na ṟui lyakye ko pfinya, “Eloi, eloi, lama sabakyitani?” Ikyo kyagamba, “Ruwa oko, Ruwa oko, ny'kyilyi ongyiṙa?” 35 Na wandu waata wawegoṟokyi halya, walegamba, “Nailaga Elyiya.” 36 Na umwi kakapa mteeṟa, kaichuṟa kyindo kyekyetarang'ia kyindonyi kyekyeongyia mṟinga, kakyiwikyia upoinyi, kamrutsa, echigamba, “Lekyenyi, luwone kokooya Elyiya neecha imsotsa msalabenyi.” 37 Na Yesu kafiiṟa na pfinya kalekyia moo. 38 Isulyia lyeshingyia hekalunyi lyikaranduka kawi wookyia wuye mṟasa wanda. 39 Kyasia mchilyi ulya, awegoṟokyi ho iambuyana na oe, kyiyeri alewona kye nalelekyia moo mbaṟe-yo, kagamba, “Loi mndu-chu nawekyeri Mono-Ruwa.” 40 Hawewoṙe na waka waiambuya wakyeri kuleshi; kyiiṙi kyawo hawewoṙe Maria Makyidalena, na Maria wama o Yakobo ulya mtutu na Yose, na Salome. 41 Iwo nyiwo waleoshana na oe ipfo Galyilaya, na imṟundia; na wengyi wafoi waleṙo hamwi na oe mṟasa Yerusalemu. 42 Na kommbe kyukonyi, cha kyipfa nyi Ikuṟeyeṟa, nyicho mfiri osongoya mfiri o onyonya, 43 Yosefu, mndu o Arimataya, mndu ekyeindio, mndu o mengye yeanduya wandu, na oe naweiweṙelyia iafukyia lya Wumangyi wo Ruwa; kayenda kulawoṙe wuowu, mṟasa mbele ya Pilato katerewa mmbiu o Yesu. 44 Kyaindi Pilato kaṟiyio, kye ampfa. Kalaga mchilyi ulya kammbesa kokooya ampfa kyiyeri kyileshi kyamwiṙe. 45 Na ammbone wuṟingyishi ko mchilyi ulya, kaenenga Yosefu mnying'a ulya. 46 Na oe kaguṟa sanda, kamsotsa msalabenyi, kamwaṟahia sanda iya, kammbika kyilomenyi kyiwekyiachikyie iṟaṟenyi; kawikyia igoe mbele ya moongo o kyilome. 47 Na Maria Makyidalena na Maria mama o Yose wakaambuya handu alewikyio.



16

1 Na mfiri o onyonya omwiṙe Maria Makyidalena na Maria mama o Yakobo na Salome waleguṟa mafuṙa gekyepfaama necha waiṙime indemshia. 2 Na ngamenyi utuko, mfiri o kuwooka o juma, wakayenda kyilomenyi, kyiyeri mnengyeṟi uweiṙo; 3 wakawesana wo wenyi ko wenyi, “Nyi wui echiwuta igoe lyilya halya moongonyi o kyilome?” 4 Na lyilya waleambuya walewona kye igoe lyilya lyammbuto ho; nalyo lyiweng'anyi mnu. 5 Wakaiṙa na kyilomenyi wakawona manakye aṙamie kuwoko ko kulyoe, aṟee iwale lya uwiṟo; wakaṟiyio. 6 Na oe kawawia, “Mulaṟiyio. Muipfula Yesu Mnasareti; alekapio msalabenyi. Amṟuka; akyeri iha-pfo. Ambuyenyi handu walemmbikyia. 7 Kyaindi yendenyi, mundewia wanalosho wakye, na Petiro, kye namsongoi iyenda Galyilaya; ipfo mochimmbona, chandu alemmbia.” 8 Wakafuma na nja, iwuka kulya kyilomenyi weṙicha; cha kyipfa walewoṙo nyi iṙeṙema na iṟiyio. Maa walewia mndu kyindo-pfo, kyipfa waleowuo. 9 Na oe kyiyeri aleṟuka mfiri o kuwooka o juma, nalewoneka ko Maria Makyidalena kuwooka, ulya alemmbuta waṟufui wawicho mfungaaṙe. 10 Icho naleyenda kaongoya mbonyi walya wawekyeri hamwi na oe, nawo waweikapa ṟanyi na ifiiṟa. 11 Kyaindi iwo kyiyeri waleicho kye nai na moo, na oe nammbona, waleiṙikyia-pfo. 12 Numa ya isho kawoneka ko wandu wawi kyiiṙi kyawo, nawoṙe fana ingyi; nawo waweiyenda mṙemenyi. 13 Na iwo wakayenda wakaongoya mbonyi walya wengyi; maa iwo walewairikyia-pfo. 14 Numa ya iho kawono nyi walya ikumi na umwi kyiyeri waweilya. Kawaṙeṙia kyipfa kya iiṙikyia lyawo lyaangu na wuumu wo mrima yawo, cha kyipfa waleiṙikyia walya walemmbona kyiyeri aleṟuka ko wapfu-pfo. 15 Kawawia, “Yendenyi wuyanenyi koose, mundeonguo Ndumi Ngyicha ko orio kyigumbe. 16 Aiṙikyia na ipatiso nechikyia; alaiṙikyia, nechianduyo. 17 Na shiṟingyishio-shi shechioshana na iwo waiṙikyie. Kui rina lyako wechifuna waṟufui wawicho; wechiṙeṙa kui mṙeṙie ngyihya. 18 Wechiwaṙa njoka; maa wakanyo kyindo kya wuṟoi; kyechiwawutia kyindo maa ale-pfo. Wechiyekyia mawoko gawo wuye ya waluoe, nawo wechiwaṙa pfinya.” 19 Kyasia Mndumii Yesu, amṙeṙe nawo, kaṙoo wuye ruwewu, kaṙamia kuwoko ko kulyoe ko Ruwa. 20 Na walya wakafuma, wakaonguo Ndumi Ngyicha kundu koose, Mndumii echiṟunda maṟunda hamwi nawo, na iṟingyishia mbonyi tsilya kui shiṟingyishio shileoshana natso.



AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE