Luke


1

1 Kyipfa kya ilyi wandu wafoi waletambagana iṟeia necha mbonyi tsilya tsilewutika koṙu, 2 chandu walya waleṟingyishia na iwona mbonyi-tsi waleluongoya, hamwi na waṟundi wa Ṙeṙo lyilya wookyia mawookyionyi, 3 ngawona nyi necha inyi, kyipfa kya ilyi ngyilepfula wuṟingyishi wo mbonyi-tso wookyia mawookyionyi, ikuṟeia necha, Tofilo Monyi Kyiṟumni, 4 umanye necha mbonyi tsilya ulelosho. 5 Kacha kyiyeri kya Herode, mangyi o Wayuda, kuwewoṙe mkohanyi umwi, ekyelago Sakaria, o kamba lya Abiya, na mka okye nawei umwi o kyishari kya Aron, ekyelago Elyisapeti. 6 Na woose wewawi wawewoṙe wusumganyi mbele ya Ruwa, wechiosha mawawaso goose ga Mndumii na shilya atutumie kulawoṙe igambo kye wawoṙe kyindo kyoose kyiwicho. 7 Nawo wawewoṙe mana-pfo, kyipfa Elyisapeti nawei muumba na woose wewawi wawewaku mnu. 8 Kyasia kyiyeri kya kamba lyakye lyeṟunda cha mkohanyi mbele ya Ruwa, 9 chandu kyiwekyeri kyiṙo kya wukohanyi, kaolokyio nyi kuṟu kuha iiṙa na hekalunyi lya Mndumii indekoṟa uvumba. 10 Na wuingyi woose wo wandu wawekyeri iterewa Ruwa nja ya hekalu kyiyeri kya ikoṟa uvumba. 11 Malaika o Mndumii kacha na kokye agoṟokyi ura lo kulyoe lo mesa ya Mndumii yekoṟia shindo shekyeṙutsa mtsu. 12 Kyiyeri Sakaria alemmbona naleiṟewe, kawoṙo nyi wuowu. 13 Kyaindi malaika ulya kammbia, “Ulaowuoe, Sakaria, kyipfa kyiterewo kyapfo kyaaṙanyio, na mka opfo, Elyisapeti, nechifee mana o kyisoṟo, na nochimlaga Yohane. 14 Na iyoe nochiwaṙa sia na ichihiyo lying'anyi, na wandu wafoi wechichihiyo kyiyeri mana-cho echifeo. 15 Kyipfa nechiwa ang'anyi mbele ya Ruwa. Echinyo mpfinyo maa kyindo kya wunanzi-pfo; na oe nechiichuṟo nyi Mumuyo Mweele wookyia wosinyi ko wamae. 16 Na oe nechiwiyiṟa wandu wafoi wa Isiraelyi na ko Mndumii Ruwa owo. 17 Nechisonguo mbele yakye awoṙe pfinya tsa mrima cha tsilya tsa Elyiya, kundu nagaluo waawu wasanze na wana, na ienenga wawicho wuṟango wo wandu wasumganyi, na iṟeyeṟia Mndumii wandu wawaṟeyeṟie Wumangyi wo Ruwa.” 18 Sakaria kawia malaika, “Ngyechimanya kuṙa wuloi wo mbonyi-tsi? Inyi ngyimku na mka oko nyi mkyeku o mfiri ifoi.” 19 Malaika kamgaluo, kammbia, “Inyi nyi Kapreelyi, ngekyegoṟoka mbele ya Ruwa; na inyi ngaṙumo ngyiṙeṙe na iyoe na ikuwia mbonyi-tsi ngyicha. 20 Nochiwa ndiṟi, ulechiiṙima iṙeṙa, mṟasa mfiri ulya shechiṟundika isho, kyipfa oiṙikyia maṙeṙo gako-pfo, nago gechiafukyia kui kyiyeri kyago.” 21 Na wandu walya waweiweṙelyia Sakaria, wakaṟiyio kya ifurumia lyakye kulya hekalunyi. 22 Na lyilya alefuma pfo alaiiṙima iṙeṙa nawo, walemanya kye nalewona shindo shilandewono akyeri cha mndu ailoṙo kulya hekalunyi, na oe kawatsinia kaṙio ai ndiṟi. 23 Kyasia na lyilya mfiri ya kamba lyakye ileafukyia kayenda kanyi kokye. 24 Na numa ya mfiri iya mka okye, Elyisapeti, naleira mana kakaa numba mori itanu, echigamba, 25 “Kuṙi nyi wuṙo Mndumii alengyiwutia mfiri iya alengyiambuya kundu nangyiwute sonu mbele ya wandu.” 26 Mori iṟandaaṟu wookyia kyiyeri Elyisapeti aleira mana, malaika Kapreelyi naleṙumo nyi Ruwa nayende mṟasa mṟi o Galyilaya okyelago Nasareti, 27 ko mana mkyega aweṙuṙo nyi mndu awekyelago Yosefu, o kyishari kya Dawidi; na rina lya mana-cho mkyega nyi Mariamu. 28 Kaiṙa na kanyi kokye, kagamba, “Ngakuiṟikyiṟa, iyoe umwenengye isaṟia, Mndumii nai hamwi na iyoe.” 29 Na oe kaiṟewe mnu mrimenyi kyipfa kya maṙeṙo ga malaika ulya kakusaṟa mrimenyi, “Kyiiṟikyiṟo-kyi nyi kya mbaṟe iha?” 30 Malaika kammbia, “Ulaowuoe, Maria, kyipfa nowona isaṟia ko Ruwa. 31 Nochiira mana na nofee mana o kyisoṟo; na nochimlaga Yesu. 32 Icho nechiwa ang'anyi. Nechilago Mana o ulya ai wuye, na Mndumii Ruwa nemwenenga kyiṙi kya wuchilyi kya Dawidi, awuye. 33 Nechichilyia numba ya Yakobo mlungana, na Wumangyi wokye wochisia-pfo.” 34 Maria kawia malaika ulya, “Kyechiwa kuṙa kyindo-kyi, na inyi ngyilamwalyikye?” 35 Malaika kagaluo, kammbia, “Mumuyo Mweele necha na kopfo na pfinya tsa icho ai wuye tsekushikyia cha kyirinje. Kyipfa kya ikyo, ikyo kyechifeo kyelago nyi kyiele, Mana o Ruwa. 36 Lyingyi-se, mshari opfo, Elyisapeti, na oe naleira mana o kyisoṟo wukunyi wokye; na mori-chu nyi o kaṟandaaṟu ko icho alelago muumba. 37 Kyipfa kuwoṙe kyindo kyilekyeiṙimika ko Ruwa-pfo.” 38 Maria kagamba, “Inyi nyi kyisinga kya Mndumii; kyiwe koko chandu ogamba.” Numa ya iho malaika kawuka halya kayenda. 39 Kyasia, mfiri-yo Maria kafuma, kayenda faṟa mṟasa uruka lo mafumvunyi mṟinyi umwi o Yuda, 40 kaiṙa na kanyi ko Sakaria, kaiṟikyiṟa Elyisapeti. 41 Na lyilya Elyisapeti aleicho kyiiṟikiṟo kyilya kya Maria, kyikoku kyikakupaaya wosinyi kokye. Elyisapeti kaichuṟo Mumuyo Mweele 42 kaṙeṙa kui ṟui lying'anyi, echigamba, “Nummbikyie mboṟa iyoe kyiiṙi kya waka, na mono-pfo nechiwikyio mboṟa. 43 Mbonyi-tsi tsangyiwutikyia kuṙa, utane mama o Mndumii oko acha na koko inyi? 44 Kyipfa ilyi ṟui lyapfo lyeiṟikyiṟa lyileiṙa na maṙwinyi gako, kyikoku kyilekupaaya kui sia wosinyi-koko. 45 Na agusu icho aleiṙikyia; kyipfa isho alewio nyi Mndumii shechiafukyia.” 46 Maria kagamba, 47 “Mrima oko ong'anyisa Mndumii, na ngoo yako yachihiyo kyipfa kya Ruwa, Mkyiṟa oko. 48 Kyipfa naambuya wufofo wo kyisinga kyakye. Kyipfa, ambuya, wookyia wulalu marika goose gengyilaga ammbikyie mboṟa. 49 Kyipfa awoṙe pfinya nangiwutia maṟiyisho, na rina lyakye lyilyiele. 50 Na isaṟia lyakye lyekyekaa marika mṟasa marika ko iwo wekyemwowuo na imwindia. 51 Nawoṙe pfinya yewuta shindo sha maṟiyisho; naleola-ola walekyeicho makusaṟonyi ga ngoo tsawo. 52 Naleolotsa wang'anyi shiṙinyi shawo sha wuchilyi, na wafofo kawang'anyisa. 53 Wawoṙo nyi njaa kawaigutsa mecha, na wanjama kawaima iwona kyiira. 54 Naleikanyia Isiraelyi, mṟundi okye; kundu nakumbuo isaṟia lyakye. 55 Chandu alewia waku waṙu, Abrahamu na ushari lokye mṟasa mlungana.” 56 Maria kakaa na oe cha mori iṟaṟu, numa ya iho kawuya na kanyi kokye. 57 Na kyiyeri mfiri ya Elyisapeti yesaṟio mana ileafukyia, naleenengo mana o kyisoṟo. 58 Wamṟasa na wa kyishari kyakye wakaicho kye Mndumii namwengyeṟia isaṟia lyakye, wakachihiyo hamwi na oe. 59 Mfiri o nyanya wakacha icheṙina mana; wakakunda imṙumbuya rina lya awuye, Sakaria. 60 Wamae kagaluo, kagamba, “Chi wuṙo-pfo; nechilago Yohane.” 61 Wakammbia, “Kuwoṙe mndu ekyelago kuṙo kunu kyisharinyi kyapfo-pfo.” 62 Wakatsinia awuye wamanye chandu echimlaga. 63 Kawawia wamwenenge handu heṟeia, kaṟeia kye rina lyakye nyi Yohane. Wakaṟiyio woose. 64 Iho iho ṙumbu lyakye lyikatambuluka na ulumi lokye taa, kawooka iṙeṙa echiṟumisha Ruwa. 65 Woose wawei kufuhi wakawoṙo nyi wuowu; na mbonyi-tso tsoose tsikaongoyo urukyenyi loose lo Uyuda luwewoṙe mafumvu. 66 Na woose waleicho wakawika mbonyi-tso mrimenyi kowo, wechigamba, “Mana-chu nechiwa o mbaṟe iha? Kyipfa pfinya ya Mndumii iwei hamwi na oe.” 67 Na Sakaria, awuye, kaichuṟo Mumuyo Mweele kaonguo shisuku, kagamba, 68 “Naṟumisho Mndumii, Ruwa o Isiraelyi, kyipfa nalecha na ko wandu wakye, na iwakyiṟa. 69 Nalelugoṟotsia membe ya wukyiṟo moongonyi o Dawidi, mṟundi okye. 70 Chandu agambie wookyia mawookyionyi kui ṙumbu lya weonguo shisuku wakye waele; 71 Lukyiṟo iwuka ko washituwa waṙu na mawokonyi ga woose walusuuye. 72 Kundu nawutie waku waṙu, isaṟia na ikumbuo mma okye mweele. 73 Nyamu alelyiia Abrahamu awu-yoṙu, 74 kye nechilutarama soe, lukyiṟo iwuka mawokonyi ga washituwa waṙu, na imṟundia kulawoṙe wuowu, 75 ko wuele na wusumganyi mbele yakye mfiri yaṙu yoose. 76 Na iyoe, mana, nolago moonguo shisuku o icho ai wuye, kyipfa nochisonguo mbele ya Mndumii umṟeyeṟie njia tsakye; 77 umanyishe wandu wakye wukyiṟo, kyiiṙi kya ihooṟio ngyuunyamaṟi tsawo. 78 Kui njia ya isaṟia lya Ruwa oṙu, na kui njia-tso ngyeela iwukyie wuye yacha na koṙu. 79 Ilyimikyia wai meemenyi na kyirinjenyi kya upfu, na isongoya maṙende gaṙu kui njia ya ufoṟo.” 80 Mana ulya kang'ana, kaengyeṟika pfinya mrimenyi. Kakaa kundu ko nuka kuumu suwaa kulawoṙe maa mṟinga mṟasa mfiri o kuloṟa ko Waisiraelyi.



2

1 Mfiri iya iwawaso lyilewuka ko Kaisari Agusto kye kuṟeio marina ga wandu woose wa wuyana. 2 Marina-ga nyigo ga kuwooka galeṟeio kyiyeri Kyirenio awekyeri mchilyi o Shamu. 3 Wandu woose wakandeṟeio, orio mndu mṟinyi kokye. 4 Yosefu na oe nalefuma Galyilaya, awuka mṟi o Nasareti, kaṙo kayenda Uyuda mṟasa mṟi o Dawidi, okyelago Betilehemu, kyipfa oe nyi o kyishari kya Dawidi; 5 kundu naṟeio hamwi na Maria awekyeri tindi yakye na oe nawei mnene. 6 Na kyiiṙi kya ikaa-pfo, mfiri yakye yesaṟio mana ikaafukyia, 7 kafee mono-kye mmbele, kamṟika nguwo tsa kyikoku, kamlaṟa mugondinyi o umbe, kyipfa walewona ṙaawa numbenyi ya wayenu-pfo. 8 Na kulya urukyenyi kuwewoṙe walyisi wawekyeri mapatenyi wechiringa mapoo gawo kyio kui iseiyana. 9 Malaika o Mndumii kacha na kowo walakuṟeyeṟie, mng'ano o Mndumii ukowaa ngyuura tsoose, wakaowuo mnu. 10 Malaika kawawia, “Mulaowuoe; kyipfa inyi ngyimuendie mbonyi ngyicha tsa sia ing'anyi yechiwa ko wandu woose. 11 Kyipfa inu mṟinyi o Dawidi nafeo, kyipfa kyanyu, Mkyiṟa, nyi oe Kristo Mndumii. 12 Na ikyi nyikyo kyiṟingyishio konyu; mochikooya mana aionga amṟikye nguwo tsa kyikoku, alee mgondinyi o umbe.” 13 Cha ilyi wawei hamwi na malaika-cho, wuingyi o ngyuulyimalyi tsa ruwewu, wechiṟumisha Ruwa na igamba, 14 “Naṟumisho Ruwa wuye Ruwewu, na wuyanenyi kuwe ufoṟo ko wandu awakundi.” 15 Na lyilya malaika-wo walelekana nawo wechiyenda ruwewu, walyisi walya walewiana, “Luyende mṟasa Betilehemu lundewona kyindo-kyo Ruwa aleluwia.” 16 Wakayenda faṟa wakakooya Maria na Yosefu, na mana ulya aionga alee mgondinyi. 17 Wamummbone wakaonguo mbonyi tsakye chandu walekowaongoyo. 18 Woose waleicho wakaṟiyio kyipfa kya isho walewio nyi walyisi. 19 Kyaindi Maria kakumbuo shindo-sho shoose, echikusaṟa mrimenyi kokye. 20 Walyisi walya wakawuya weching'anyisa na iṟumisha Ruwa kyipfa kya mbonyi tsoose waleicho na iwona chandu walewio. 21 Hamwiṙe mfiri nyanya, kyiyeri kyeṙina mana kyamwafukie, nalelago nyi Yesu, chandu Malaika alekoamlaga kyiyeri alandemogo. 22 Numa ya iho lyilya kyiyeri kya iilyiro lyawo kyileafukyia, chandu mawawaso ga Mose gagambie, waleyenda na oe mṟasa Yerusalemu, wammṙambikye ko Mndumii, 23 Chandu kyikyiṟeie mawawasonyi ga Mndumii: “Orio mana o kyisoṟo mmbele ko wamae nalago mweele ko Mndumii.” 24 Wandewuta kyiano chandu kyikyigambe mawawasonyi ga Mndumii, “Mbuna tsiwi ang'u maalea gawi ga mbeta.” 25 Na halya Yerusalemu hawewoṙe mndu ekyelago Simion, na oe nyi mndu msumganyi, akundi na iowuo Ruwa, echiweṙelyia kyiyeri kya Waisiraelyi, iwiyiṟio moo na Mumuyo Mweele nawei na oe. 26 Na oe nawemmbie nyi Mumuyo Mweele kye echipfa alawona Kristo o Mndumii-pfo. 27 Kyasia kacha na hekalunyi echisongoyo nyi Mumuyo; na lyilya wafee waleende mana ulya Yesu na numba, kundu wammbutie chandu kyiwekyigambe. 28 Oe amonyi nalemwambilyia kaana Ruwa, echigamba, 29 “Wulalu Mndumii, noenenga kyisinga kyapfo momu, kui ufoṟo chandu ugambie. 30 Kyipfa meso gako gawona wukyiro wopfo, 31 ulewuṟeyeṟia wandu woose; 32 Ngyeela yelyimika Masanga, na iwa mng'ano o wandu wapfo Isiraelyi.” 33 Na awuye na wamae waweiṟiyio kyipfa kya isho shileṙeṙo kyipfa kyakye. 34 Simion kawawikyia mboṟa, kawia Maria, wamae, “Ichu nammbikye kyipfa kya ioloka na igoṟoka lya wandu wafoi wakyeri Isiraelyi, na iwa kyindo kya maṟiyisho kyechiṙeṙo uwicho. 35 Na iyoe kumonyi, kyechiwa cha ilyi ushu loiṙa na mrimenyi kopfo, kundu mrima ya wandu wafoi igalutso.” 36 Kuwewoṙe moonguo shisuku o kyika, ekyelago Ana, mana o Fanuelyi, o ushari lo Asheri, na maka yakye iwefoi. Nalekoamkaa na mii maka mfungaaṙe wookyia kyiyeri alealyiko. 37 Na oe nyi mka mkusu o maka makumi nyanya na ina, ekyewuka hekalunyi-pfo, indi nyi iterewa Ruwa kyio na kyingoto echikuretekyia na iterewa. 38 Ichu nalecha kyiyeri kyilya kyilya kaana Ruwa, na woose waweiweṙelyia wukyiṟo kulya Yerusalemu kawawia mbonyi tsakye. 39 Na kyiyeri walemarisa iwuta shoose chandu kyikyigambe mawawasonyi ga Mndumii, walewuya na Galyilaya mṟasa mṟinyi kowo, Nasareti. 40 Mana ulya kang'ana, kaengyeṟika pfinya, aichuo wuṟango na isaṟia lya Ruwa lyiwei wuye yakye. 41 Kyasia, wafee wakye wekyeyenda Yerusalemu orio maka, kyiyeri kya mfiri ung'anyi o Pasaka. 42 Na kyiyeri alesutsa maka ikumi na iwi, waleṙo chandu kyiwekyeri mwichiwie o mfiri ung'anyi. 43 Na mfiri yawo yekaa Yerusalemu yamsie, kyiyeri kya iwuya lyawo, mana ulya Yesu naleṙio numa kulya Yerusalemu, na wafee wakye waweichi-pfo. 44 Nawo wakakusaṟa kye nakyeri wandunyi, wakayenda handu ha mfiri umwi, wechimpfula wandunyi wa kyishari kyakye na woṙiao, 45 na lyilya walalemmbona, wakawuya na Yerusalemu wechimpfula. 46 Na hamwiṙe mfiri iṟaṟu wakammbona hekalunyi, aṙamie makyiṙi-gawi ga walosha, echiwaaṙanyia na iwawesa shindo. 47 Na woose waleicho shilya awegamba waleṟiyio kyipfa kya wuṟango wokye na chandu aweiwagaluo. 48 Lyilya walemmbona waleṟiyio, na wamae kammbia, “Mono-ko, ny'kyilyi oluwutia kuṙi? Awuyo na inyi luwekupfula luwoṙo nyi fowa mrimenyi.” 49 Kawawia, “Kyitewe mungyipfula ny'kyi? Muichi kyangyikooya ikaa numbenyi ya Awu oko?” 50 Nawo walemanya kyindo-kyo alewawia-pfo. 51 Kayenda nawo mṟasa Nasareti, na oe nawekyewaindia; na wamae kawika isho shoose mrimenyi kokye. 52 Na Yesu kang'ana, echiengeṟika wuṟango, echichihiṟa Ruwa na wandu.



3

1 Maka o ikumi na kataanu o ichilyia lya Kaisari Tiberia, kyiyeri Pontio Pilato awei mchilyi o Uyuda, na Herode mangyi o Galyilaya, na Filyipo, mana o wamae, mangyi o Iturea na uruka lo Tirakoniti, na Lyisania, mangyi o Abilene, 2 kyiyeri kya wukohanyi wung'anyi wo Anasi na Kayafa, Ṙeṙo lya Ruwa lyileshika ko Yohane mana o Sakaria, kundu kuumu suwaa kulawoṙe maa mṟinga. 3 Kashika urukyenyi loose lukyeri kufuhi na Yoridan echionguo mbonyi tsa wupatiso wokyeende iṙumbuya wunyamaṟi na ihooṟio maṙeko. 4 Chandu kyikyiṟeie kyitapunyi kya moonguo shisuku Yesaya, “Ṟui lya mndu aieṟeṟia nuka, ‘Ṟeyeṟenyi njia ya Mndumii, goṟotsenyi kundu echiiṙia. 5 Orio pichi lyechiichuṟo, na orio fumvu na kyifumvu kyechititiṟo; handu haleme hechigoṟoka, na halaharendekyeri herendekyia. 6 Na wandu woose wechiwona wukyiṟo wo Mndumii.’ ” 7 Kyasia kawia wuingyi wo wandu walya waleyenda kokye kundu nawapatise, “Nyoe maalea ga njoka, nyi wui alemuikyimbia nyoe iṙicha nyashi-yo iicha? 8 Kyasia kumbienyi ndunda tsifananyi na iṙumbuya wunyamaṟi; maa mulagambe mrimenyi konyu kye muwoṙe awu, nyi oe Abrahamu, kyipfa ngammbia kye, iwuka kunu magoenyi Ruwa nechiiṙima ienenga Abrahamu wana. 9 Na wulalu kuṙi soka lyilyiwikyie matsindenyi ga mashiṙi. Kyasia orio ikyiṙi lyilaikumbia ndunda ngyicha lyechimanyo na iwiyitso moṙonyi.” 10 Wuingyi wulya wo wandu wukommbesa, “Kyasia luwikye kuṙa?” 11 Kagaluo, echiwawia, “Awoṙe kanzu tsiwi naenengye ulya alawoṙe kanzu; na awoṙe shelya nawewute kuṙo.” 12 Wesania ukamba nawo wakacha ipatiso, wakammbesa, “Mlosha, luwikye kuṙa soe?” 13 Kawawia, “Maa mularikye ngoseṟa ya ikyo muwawie.” 14 Asikari nawo wakammbesa, wechigamba, “A soe luwikye kuṙa?” Kawawia, “Mulaṙuo kyindo kya mndu ko pfinya, maa mulaṙuo mndu mengyenyi kyipfa kya shindo sha wongo, ngoseṟa shikonyi na shilya muitoo cha wori wonyu.” 15 Kyasia, lyilya wandu waweiweṙelyia kyindo kyechiwutika, woose wechikusaṟa mrimenyi kowo mbonyi tsa Yohane, kokooya oe nyi oe Kristo, 16 Yohane nalegaluo kawia woose, “Loi inyi ngyimupatisa kui mṟinga, kyaindi naicha mndu awoṙe pfinya kuta inyi, ngilechiiṙima maa ituruchuo ngowa tsa shiaṙu shakye. Oe nemupatisa kui Mumuyo Mweele na kui moṙo. 17 Oe indo lyakye lyeela shindo lyikeri kuwokonyi kokye, na oe nechiaia muului oose handu hakye heelyia shindo, na isania nganu yakye kyikumbinyi indi muului nechiurumatsa moṙonyi ulekyeruma.” 18 Kyasia, kui shindo shifoi shetutuma naleongoya wandu mbonyi ngyicha. 19 Kyaindi lyilya mangyi Herode aleṙeṙio nyi Yohane kyipfa kya Herodia, mka o mono-wamae, na mawicho goose Herode alewuta, 20 naleengyeṟa-se na wuwicho wungyi wuye ya shoose, kawika Yohane kyipfungonyi. 21 Kyikawa-ng'u wandu woose wampatiso, na Yesu ampatiso na oe naiterewa, mapuchi galeseia. 22 Mumuyo Mweele kasokyia wuye yakye kui mfano o mmbiu cha mbuna; ṟui lyikawuka Ruwewu, “Iyoe nyi Mana oko, mkunde oko, ngyimchihiye kyipfa kyapfo.” 23 Na Yesu amonyi, kyiyeri alewooka ilosha, nawewoṙe cha maka makumi gaṟaaṟu, echikusaṟo kye nyi mana o Yosefu, o Elyi. 24 O Matati, o Lewi, o Melyikyi, o Yana, o Yosefu. 25 O Matatia, o Amosi, o Nahomu, o Esilyi, o Nakai. 26 O Maati, o Matatia, o Semei, o Yosefu, o Yuda. 27 O Yoana, o Resa, o Serubabelyi, o Shealyitielyi, o Neri. 28 O Melyikyi, o Adi, o Kosamu, o Elyimadamu, o Eri. 29 O Yosua, o Elyieseri, o Yorimu, o Matati, o Lewi. 30 O Simion, o Yuda, o Yosefu, o Yonamu, o Elyiakyimu. 31 O Melea, o Mena, o Matata, o Natan, o Dawidi. 32 O Yese, o Obedi, o Boasi, o Salyimone, o Nashon. 33 O Aminadabu, o Aramu, o Hesiron, o Peresi, o Yuda. 34 O Yakobo, o Isakyi, o Abrahamu, o Tera, o Nahori. 35 O Seṟuikyi, o Rakau, o Pelekyi, o Eberi, o Sala. 36 O Kyenan, o Arifakyisadi, o Semu, o Noe, o Lamekyi. 37 O Metusela, o Enokyi, o Yaredi, o Mahalalelyi, o Kyenan. 38 O Enosi, o Seti, o Adamu, o Ruwa.



4

1 Na Yesu, amwichuṟo nyi Mumuyo Mweele nalewuya iwuka Yoridan, kaṙoo nyi Mumuyo Mweele kyiyeri kya mfiri makumi gaana kundu ko nuka, 2 echiyesho nyi Mokyiriinzi. Na mfiri-yo nawekuretekyia; na kyiyeri mfiri yekuretekyia ilesia nalewoṙo nyi njaa. 3 Mokyiriinzi kammbia, “Kokooya iyoe nyi mana o Ruwa, wia igoe-lyi lyiwe mkate.” 4 Yesu kamgaluo, “Kyikyiṟeie kye mndu echiwona moo kui mkate tikyi-pfo.” 5 Kamṙosia wuye, kamloṟa ngyuuchilyi tsoose tsa wuyana ko kyiyeri kyifuhi. 6 Mokyiriinzi kammbia, “Ishi shoose ngyechikuenenga, na wung'anyi wosho kyipfa nyi shako na inyi ngyekyeenenga orio mndu chandu ngakunda. 7 Kyasia iyoe kongyiindia shoose shechiwa shapfo.” 8 Yesu kagaluo, kammbia, “Kyikyiṟeie ‘India Mndumii Ruwa opfo, umterewe oe amonyi.’ ” 9 Kamṙuo mṟasa Yerusalemu, kammbikyia wuye ya uweri lo hekalu, kammbia, “Kokooya iyoe nyi mana o Ruwa kuwiyitse wanda; 10 kyipfa kyikyiṟeie, ‘Nechikuṙikyia malaika wakye wakuringye;’ ” 11 na kye, “Mawokonyi gawo wechikuwaṙa ulachekapa ṙende igoenyi.” 12 Yesu kagaluo, kammbia, kyikyigambe, “Ulayeshe Mndumii Ruwa opfo.” 13 Kyasia Mokyiriinzi ammarise shiyesho shoose, kamleka ko kyiyeri kyifuhi. 14 Yesu kawuya kui pfinya tsa Mumuyo, kayenda Galyilaya; mbonyi tsakye tsikaṙunganana ngyuurukyenyi tsoose tsa mṟasenyi. 15 Na oe naweiloshia masinagoginyi gawo, echiṟumisho nyi wandu woose. 16 Kayenda Nasareti, halya-ndu aleembeṟio na mfiri o onyonya kaiṙa na sinagoginyi chandu aweichiwie, kagoṟoka kundu nasome. 17 Kaenengyio kyitapu kya moonguo shisuku Yesaya, kakyitaṟahuo, kapfula handu haṟeie, 18 “Mumuyo o Mndumii nai wuye yako, kyipfa nalengyishumbuo iongoya wakyiwa mbonyi ngyicha nalengyiṙuma iongoya wapfungo kya ilekyio lyawo, na shipfupfuṟe iiṙima iwona-se. Na iashuo walya wawailame. 19 Na ionguo kya maka o Mndumii umteseṟe.” 20 Kapfunga kyitapu kyilya kakyienengyia mṟundi ulya, kaṙamia; na wandu woose wawei kulya sinagoginyi wakamwitukuya karii. 21 Kawooka iwawia, “Inu shiṟeio-shi shaafukyia maṙwinyi ganyu.” 22 Wakamṟingyishia woose, wechiṟiyio kyipfa kya shindo sha isaṟia aleṙeṙa, wakagamba, “Ichu chi mana o Yosefu-pfoe?” 23 Kawawia, “Nyi loi mochingyiwia mṙeṙie-chu kye mganga, kukyiṟe kumonyi; mbonyi tsoose luleicho kye tsilewutika Kaperinaumu, uwetsiwute taa iha urukyenyi lopfo kumonyi.” 24 Kagamba, “Ny'kyaloi, ngammbia kye, kuwoṙe moonguo shisuku ekyeiṙikyio urukyenyi lokye amonyi-pfo.” 25 Kyaindi, kyaloi ngyimmbia, “Kuwewoṙe waka wakusu wafoi urukyenyi lo Isiraelyi kacha kyiyeri kya Elyiya, lyilya ngyina tsileshingo tsilawute mvuo kyiyeri kya maka iṟaṟu na mori iṟandaaṟu, uruka loose lukowaṙa njaa ing'anyi. 26 Maa Elyiya aleṙumo ko umwi o wakusu-wo-pfo, indi ko mka umwi mkusu o Serepta urukyenyi lo Sidon. 27 Ngoseṟa, kuwewoṙe wandu wafoi wawewoṙo nyi taambo urukyenyi lo Isiraelyi nyi kacha kyiyeri kya moonguo shisuku Elyisha, maa kuwoṙe aleilyish sile nyi Naiman, mndu o Shamu-pfo.” 28 Wakaicho nyashi woose wawei kulya sinagoginyi kyiyeri waleicho isho. 29 Wakamfuna na nja ya mṟi, wakamṙuo mṟasa wuye ya fumvu handu mṟi owo ummbikye kundu wammbiyitse wanda. 30 Kyaindi oe naleiṙa makyiṙi-gawi gawo kayenda. 31 Kasoka mṟasa Kaperinaumu, mṟi o Galyilaya, kawalosha mfiri o onyonya. 32 Wakaṟiyio mnu kyipfa kya malosho gakye, kyipfa ṙeṙo lyakye lyiwewoṙe pfinya. 33 Na kulya sinagoginyi kuwewoṙe mndu awewoṙo nyi mṟufui mmbicho. Kafiiṟa kui ṟui lying'anyi, 34 echigamba, “Leka! Lokukyi, Yesu o Nasareti? Nocha ilurumatsa? Ngyikuichi iyoe nyi wui, Mweele o Ruwa.” 35 Yesu kamṙeṙia echigamba, “Tsia, mmbukye.” Naaho-ng'u mṟufui ulya mmbicho kamwolotsa makyiṙi-gawi kammbuka kulawoṙe immbutia kyindo kyiwicho. 36 Wakaṟiyio woose, wakawesana, wechigamba, “Kyindo-kyi nyi kya mbaṟe iha, kyipfa naiṙeṙia waṟufui wawicho ko pfinya na wuiṙimi, wakawuka.” 37 Mbonyi tsakye tsikaṙunganana koose kulya urukyenyi. 38 Kawuka kulya sinagoginyi, kaiṙa na kanyi ko Simion. Na mamka o Simion, nawewoṙo nyi isemu, wakamterewa kyipfa kyakye. 39 Kagoṟoka kufuhi na oe, kaṙeṙia isemu lyilya, lyikamleka; cha ilyi kafuma, kawaṟundia. 40 Na lyilya kuleila, wandu woose wawewoṙe wandu waluoe ndoṟe tsa mbaṟe tsoose walewaende na kokye, kayekyia mawoko wuye ya orio umwi owo kawakyiṟa. 41 Waṟufui wawicho nawo wakawuka ko wandu wafoi; wechikalagatsa na igamba, “Iyoe nyi Mana o Ruwa.” Kawaṙeṙia, alawalekyie iṙeṙa, kyipfa walemmanya kye oe nyi Kristo. 42 Na lyilya kulekya nalefuma kayenda handu halawoṙe wandu, wuingyi wo wandu waweimpfula wakashika kokye, wakatambagana imshingyia alawukye kowo. 43 Kawawia, “Kyangyikooya ionguo Mbonyi Ngyicha tsa Wumangyi wo Ruwa mṟi ingyi taa, kyipfa nyi kyipfa kya ikyo ngyileṙumo.” 44 Kyasia, naweionguo Mbonyi Ngyicha masinagoginyi ga Galyilaya.



5

1 Kyiyeri awekyeri mbai ya ipalyipalyi lya Kyenesareti wuingyi wo wandu wukokuumbia kufui iaṙanyia Ṙeṙo lya Ruwa na oe alawone maa handu hegalukyia. 2 Kawona ngalawa tsiwi tsikyeri mbai ya nduwa, kyaindi weṙeia makunga waweisanja ndusu tsawo. 3 Kaiṙa na ngalawenyi imwi, nayo nyi ya Simion, kammbia, naiṙuo kuleshi kyitutu na halya mbai ya nduwa iya. Kaṙamia, kalosha wuingyi wo wandu akyeri ngalawenyi. 4 Na ammarise iṙeṙa, nalewia Simion, “Ṙuonyi ngalawa mṟasa handu nduwa iyendie wanda kuta hengyi, musotse ndusu tsanyu muwaṙe makunga.” 5 Simion kagaluo, kagamba, “Mndumii, ang'anyi, luwinie kyio kyoose lulawone kyindo, kyaindi kui ṙeṙo lyapfo ngyesotsia ndusu nduwenyi.” 6 Kyasia; wammbute kuṙo wakawaṙa makunga gafoi mnu, ndusu tsawo tsikawooka iṙumbuka. 7 Wakatsinia walya waweiṟunda nawo wawekyeri kulya ngalawenyi ya kawi, wachewatarama. Wakacha, wakaichuṟa ngalawa tsilya tsitsiwi, mṟasa tsikakyiṟesoṟowia. 8 Simion Petiro ammbone kuṙo, naleoloka maṙendenyi ga Yesu, echigamba, “Wuka koko, kyipfa inyi nyi mndu mnyamaṟi, Mndumii.” 9 Kyipfa naleṟiyio, oe na walya wawei na oe woose, kyipfa kya chandu walewaṙa makunga gafoi. 10 Na wuṙo taa kyilewa ko wana wa Sebedayo, wawekyeṟunda hamwi na Simion. Yesu kawia Simion, “Ulaowuoe. Wookyia wulalu nowamoṙega wandu.” 11 Na wammbikyie ngalawa tsawo mbai ya ipalyipalyi, wakaṙa shoose wakamwosha. 12 Na kyiyeri awei mṟinyi umwi kyiiṙi kya mṟi iya hawewoṙe mndu awoṙo nyi taambo. Na oe lyilya alewona Yesu naleoloka na ndewu, kamterewa echigamba, “Mndumii, kokunda, nochiiṙima ingyiilyisha.” 13 Na oe kagoṟuo kuwoko kokye, kampaaya echigamba, “Ngyikundi, ila.” Cha ilyi taambo lyakye lyikammbuka. 14 Kamwima alawie mndu, indi kammbia, “Yenda undekuloṟa ko mkohanyi; undewuta ko iilyiro lyapfo chandu Mose agambie, kyiwe wuṟingyishi kowo.” 15 Kyaindi mbonyi tsakye tsikaengyeṟa iṙunganana, wuingyi wufoi wo wandu wakasanzia handu hamwi, wamwaṙanyie na ikyiṟo ndoṟe tsawo. 16 Kyaindi oe nalelekana nawo, kayenda handu halawoṙe wandu, kandeterewa. 17 Na kyiyeri kyilya naweilosha, na Mafarisayo na walosha wa uwawaso waweṙamie ho, wawewukyie orio kyikaṟo kya Galyilaya, na Uyuda, na Yerusalemu. Na pfinya tsa Mndumii tsiwekyeri ho kundu naiṙime ikyiṟa. 18 Wakacha wandu waṙuṙe mndu kyitaṟenyi awoṙe ndoṟe ya ipfa ngapfu ura lumwi wakundi imṙuo numba wammbikyie mbele yakye. 19 Na lyilya waleuṟa ṙaawa lyemṙuo numba kyipfa kya wuingyi wulya wo wandu, waleṙooya kai, wakatocha kai iya, wakamsotsa oe na kyitaṟa kyakye makyiṙi-gawi mbele ya Yesu. 20 Na oe lyilya alewona iiṙikyia lyawo, nalewia ulya aluoe, “Mbuya-ko, omhooṟio maṙeko gapfo.” 21 Kyasia walosha walya wa mawawaso na Mafarisayo wakawooka iwesana, wechigamba, “Nyi wui ichu ailahia Ruwa? Nyi wui echiiṙima ihooṟia ngyuunyamaṟi sile nyi Ruwa amonyi?” 22 Na Yesu aichi makusaṟo gawo, kagamba, “Ny'kyilyi mukusaṟa shiwicho mrimenyi konyu? 23 Kyipfa nyi kyiha kyii kyaangu, nyi igamba ‘Omhooṟio ngyuunyamaṟi tsapfo,’ ang'u nyi igamba, ‘Amka uyende?’ 24 Kyaindi muiṙime imanya kye Mono-Adamu nawoṙe wuchilyi wuyanenyi wo hooṟia ngyuunyamaṟi, (nalewia ulya awoṙe ndoṟe ya ipfa ngapfu ura lumwi) ‘Ngakuwia, amka ukuṙikye kyitaṟa kyapfo uyende kanyi kopfo.’ ” 25 Cha ilyi kagoṟoka mbele yawo, kakuṙika kyilya awelee wuye yakyo, kayenda kanyi kokye, echiana Mndumii. 26 Wakaṟiyio woose, wakang'anyisa Ruwa; wakawoṙo nyi wuowu, wechigamba, “Inu lowona mbonyi tsa maṟiyisho.” 27 Numa ya isho kawuka pfo kawona mosania ukamba, ekyelago Lewi, aṙamie handu hesania ukamba, kammbia, “Ngyiosha.” 28 Kaṙa shoose, kaamka kamwosha. 29 Na Lewi kamwachikyia shelya shifoi kanyi kokye. Napfo kuwewoṙe wuingyi wufoi wo wesania ukamba na wandu wengyi waweilya hamwi nawo. 30 Mafarisayo na walosha wawo wa mawawaso wakanunuwia wanalosho wakye, wechigamba, “Ny'kyilyi muilya na inyo hamwi na wesania ukamba na wanyamaṟi?” 31 Yesu kagaluo, kawawia, “Walya walaluoe wekyepfula mganga-pfo, sile walya waluoe. 32 Ngyilecha ilaga walya wasumganyi-pfo indi wanyamaṟi waiṙime iṙumbuya.” 33 Nawo wakammbia, “Wanalosho wa Yohane wekyekuretekyia kafong'ui na iterewa. Na wuṙo taa wanalosho wa Mafarisayo; kyaindi wanalosho wapfo wekyelya na inyo!” 34 Kyaindi Yesu kawawia, “Mochiiṙima kuṙa iwia wandu walage wolyinyi wakuretekyie wakyeri na monyi wolyi? 35 Kyaindi kochicha mfiri monyi wolyi echiwuto kowo; nyi lyo-ndu wechikuretekyia.” 36 Kawawia mfano, “Kuwoṙe mndu ekyewika kyiṙami kya nguwo ngihya nguwonyi ngyiku-pfo. Na kokooya awika naṙumbuo iya ngyihya, na kyiṙami kya nguwo iya ngyihya kyechiwa cha kyilya kyiku-pfo. 37 Maa kuwoṙe mndu ekyewika mpfinyo mhya maselelenyi maku-pfo. Na kokooya awika pfo, mpfinyo ulya mhya opaṟa maselela galya, mpfinyo-cho ukopusuka, na maselela gakanyamaṟika. 38 Kyaindi kyiwaṟi iwika mpfinyo mhya maselelenyi mahya. 39 Maa kuwoṙe mndu ekyenyo mpfinyo o kacha kalanga mhya-pfo; kyipfa negamba ulya o kacha nyicho ui mcha.”



6

1 Kyasia mfiri o onyonya Yesu naweiiṙa maṙemenyi na wanalosho wakye wakawooka itumuo magaa ga nganu na igasusa-susa mawokonyi gawo wakalya. 2 Naaho-ng'u Mafarisayo waata wakawawia, “Ny'kyilyi muiṟunda kyilai kya sungusinyi mfiri o onyonya?” 3 Yesu kawagaluo, kawawia, “Mulekulosha ikyo Dawidi alewuta, lyilya alewoṙo nyi njaa, oe na oṙoe? 4 Chandu aleiṙa na numbenyi ya Ruwa, kalya mkate iya ngyiele, kaenenga na oṙoe kyilawaṟi iilya sile nyi makohanyi wawenyi.” 5 Kawawia, “Mono-Adamu nyi oe Mndumii o mfiri o onyonya.” 6 Kyasia mfiri ungyi o onyonya naleiṙa na sinagoginyi kalosha, napfo kuwewoṙe mndu awewoṙe kuwoko ko kulyoe kupfiie ngapfu. 7 Na walosha wa mawawaso hamwi na Mafarisayo waweimṙega kundu wawone kokooya nekyiṟa mndu mfiri a onyonya; kundu waiṙime iwona kyindo kyemmbusia uwingo. 8 Kyaindi oe kamanya makusaṟo gawo, kawia ulya awoṙe kuwoko kupfiie ngapfu, “Nnjo goṟoka iha makyiṙi-gawi.” Kagoṟoka. 9 Naaho-ng'u Yesu kawawesa, “Nyi sungusinyi iṟunda mecha mfiri o onyonya, ang'u iṟunda mawicho? Ikyiṟa mrima ang'u iurumatsa?” 10 Kawaitukuya woose echiambuya ngyuura tsoose, kawia mndu ulya, “Goṟuo kuwoko kopfo.” Kagoṟuo kuwoko, kukochia na iwaṙa pfinya cha kuwooka. 11 Wakasuo mnu, wakawesana wo wenyi ko wenyi wawutie kyi Yesu. 12 Kyasia mfiri iya naleyenda fumvunyi kundu nandeterewa, kalaa kyiṙombo kyio kyoose echiterewa Ruwa. 13 Na kyiyeri kya kyingoto kalaga wanalosho wakye; kasambuṟa ikumi na wawi kyiiṙi kyawo, kawalaga wasu. 14 Simion, ulya alemlaga rina lya kawi Petiro, Anderea, mono-wamae, Yakobo na Yohane, Filyipo na Baritolomayo. 15 Na Matayo, Tomasi, Yakobo o Alyifayo, na Simion ekyelago Selote. 16 Na Yuda o Yakobo, na Yuda Isikariote, na oe nyi oe alemṟiinga. 17 Kasoka hamwi nawo, kagoṟoka handu ha rendewele, hamwi na wanalosho wakye wafoi. Na wuingyi wo wandu walewuka Uyuda koose na Yerusalemu, na mbai ya Tiro na Sidon; walecha imwaṙanyia na ikyiṟo ndoṟe tsawo. 18 Na walya waweituuro nyi waṟufui wawicho walekyiṟo. 19 Na wuingyi wulya woose wuwekundi impaaya kyipfa pfinya tsekyiṟa tsiwewuka kokye na ikyiṟa woose. 20 Kapaluo meso kaambuya wanalosho wakye, kagamba, “Wagusu nyoe mui wakyiwa wa mrima, kyipfa Wumangyi wo Ruwewu nyi wonyu. 21 Wagusu nyoe muwoṙo nyi njaa wulalu, kyipfa mochiiguṙa. Wagusu nyoe muifiiṟa wulalu, kyipfa mochiseka.” 22 “Wagusu nyoe ilyi wandu wemsuo, na imshingyia nja, na imlahia, na inyamaṟa rina lyanyu, kyipfa kya Mono-Adamu. 23 Chihiyonyi mfiri-cho na ishoonga-shonga, kyipfa wori wonyu wung'anyi Ruwewu, kyipfa nyi wuṙo waawu wawo walewutia weonguo shisuku. 24 Kyaindi, ochia lonyu muwoṙe masaa, kyipfa wori wonyu mulemuambilyia. 25 Ochia lonyu nyoe muigutsu wulalu kyipfa mochiicho njaa. Ochia lonyu nyoe muiseka wulalu, kyipfa mochikapa ṟanyi na ifiiṟa. 26 Ochia lonyu nyoe ilyi wandu woose wechimuenenga kyiṟumi, kyipfa nyi wuṙo waku wawo walewutia weonguo shisuku wa wongo.” 27 “Kyaindi ngyimmbia nyoe muingyiaṙanyia, kundenyi washituwa wanyu, wutienyi mecha walya wamsuuye nyoe. 28 Wikyienyi mboṟa walya waimpfulutsa nyashi, terewienyi walya waimuilama nyoe. 29 Mndu kakukapa ura lumwi, mgalutsie ura lo kawi, na mndu akusoka ijoho lyapfo, ulamwime maa iwale. 30 Enenga orio mndu akuterewa, na mndu akusoka shindo shapfo maa ulalangye nakuwiyiṟie. 31 Na kyilya mukundi wandu wammbutie nyoe, na wuṙo mochiwawutia. 32 Kyipfa mukokunda walya wamukundi nyoe, moloṟa kyi? Kyipfa maa wanyamaṟi na wuṙo wekyekunda walya wawakundi. 33 Na nyoe mukowutia shicha walya wekyemmbutia shicha moloṟa kyi? Maa wanyamaṟi na wuṙo wekyewuta. 34 Mukoakuya mndu kyindo na kunu mukundi iwona kyindo kowo moloṟa kyi? Maa wanyamaṟi wekyeakuya wanyamaṟi kundu wawiyiṟio wuṙo. 35 Indi kundenyi washituwa wanyu. Wutenyi shicha, na mukoakuya mulakunde itoo kyindo, na wori wonyu woching'ana. Na nyoe mochiwa wana wa ai wuye, kyipfa oe namcha ko walya walekyemwana, na wawicho. 36 Kyasia, wenyi wandu wekyehooṟia chandu Awu-yonyu ai mohooṟia.” 37 “Maa mulaanduye, na nyoe mochianduyo-pfo. Mulagambe kye wandu wengyi wawawicho kundu mulagambo kye muwawicho. Lekyienyi na nyoe mochilekyio. 38 Enengyenyi wandu shindo, na nyoe mochienengo. Kyiyeṟo kyiichuo na itsindo, na ipaayo-payo mṟasa ipusuka, nyikyo wandu wechimuenenga nyoe. Kyipfa kyiyeṟo kyilya kyilya mochiyeṟa ny'kyo mochiyeṟio.” 39 Kawawia mṙeṙie, “Ngyesa kyipfupfuṟe kyechiiṙima isongoya kyipfupfuṟe? Shechioloka mkuwenyi shoose shishiwi-pfoe? 40 Manalosho ekyeng'ania mlosha okye-pfo, kyaindi orio mndu aafutsia nechiwa cha mlosha okye. 41 Kyasia, ny'kyilyi uiambuya kyiunana kyikyeri risonyi lya mono-womoo, na mriti-cho ukyeri ipfo risonyi lyapfo ulauambuye? 42 Ang'u nowia kuṙa mono-womoo, ngyileka ngyiwute kyiunana ipfo risonyi kopfo ulaiambuya mriti ukyeri ipfo risonyi lyapfo kumonyi? Iyoe mkulembecheṟi, wuta kuwooka mriti-cho ipfo risonyi lyapfo, naaho-ng'u ochiwona necha iwuta kyiunana kyilya kyikyeri risonyi lya mono-womoo.” 43 “Kyipfa kuwoṙe ikyiṙi lyicha lyekyekumbia ndunda ngyiwicho-pfo; maa ikyiṙi lyiwicho lyekyekumbia ndunda ngyicha-pfo. 44 Kyipfa orio ikyiṙi lyekyemanyika kui ndunda tsalyo; kyipfa wandu wekyehaa sabibu mshenyi ang'u ndunda ngyicha tseloṙa nduonyi-pfo. 45 Mndu mcha kyiseyesoenyi kyicha nekyewuta shicha. Na mndu mmbicho kyiseyesoenyi kyiwicho nekyewuta shiwicho. Kyipfa ṙumbu lya mndu lyekyeṙeṙa shilya shiichuṟie mrima okye.” 46 “Ny'kyilyi mungyilaga, Mndumii, Mndumii, kyaindi mulawute shilya ngyigamba? 47 Orio mndu echa na koko na iaṙanyia maṙeṙo gako na igaosha, ngyemuloṟa mfano okye. 48 Mfano okye nyi cha mndu alewika numba, kasuma wanda na iwika urende wuye ya iṟaṟa; na kyiyeri kulecha mra ung'anyi, mfu ukokapa numba iya ko pfinya, ulaiṙime iiolotsa, kyipfa ingyiwikye necha. 49 Kyaindi ulya aleicho alawute kuṙo, mfano okye nyi cha mndu alewika numba handu halawoṙe iṟaṟa, mfu ukosoka ko pfinya, ikaoloka cha ilyi; na inyamaṟo lyayo lyikawa lying'anyi.”



7

1 Na kyiyeri alemarisa iwawia maṙeṙo gakye goose naleiṙa na Kaperinaumu. 2 Na mṟundi o mchilyi umwi naweluoe mnu, kufuhi na ipfa; na oe nawemkundi mnu. 3 Kyiyeri aleicho mbonyi tsa Yesu, naleṙuma wameeku wa Kyiyuda kokye imterewa nache nakyiṟe mṟundi okye. 4 Nawo kyiyeri waleshika ko Yesu, walemterewa mnu, wechigamba, “Ichu nawaṟi ummbutie kyindo-kyi, 5 kyipfa nakundi mnu wandu waṙu na oe naleluwikyia sinagogi.” 6 Kyasia Yesu kayenda hamwi nawo. Na lyilya awei kufuhi na numba ya mchilyi ulya, mchilyi ulya naleṙuma mbuya yakye ko Yesu, kammbia, “Mndumii, maa ulakuwinishe, kyipfa inyi ngyiwaṟi iyoe uiṙe na numba koko-pfo. 7 Koikyo ngyilewona kyingyiwaṟi icha ngyimonyi na kopfo-pfo; kyaindi gamba ṙeṙo lyimwi tikyi, na mṟundi oko nechichia. 8 Cha kyipfa inyi nyi mndu ngyiwoṙe wuchilyi. Ngyiwoṙe asikari wanda yako; ngawia ichu ‘yenda’; na ichu ‘nnjo’ nekyecha; na kyisinga kyako, ‘wuta kuṙi’, kyekyewuta.” 9 Kyiyeri Yesu aleicho isho, naleṟiyio, kaindukyia wuingyi wulya wo wandu, kawia walya wawemwosha, “Ngammbia ngyilandewone iiṙikyia lying'anyi kuṙi, kunu Isiraelyi-pfo.” 10 Na walya waleṙumo kyiyeri walewuya na kanyi, wakakooya mṟundi ulya amchia. 11 Numa ya iho naleyenda mṟasa mṟi umwi okyelago Nain, na wanalosho wakye hamwi na wuingyi wung'anyi wo wandu wukooshana na oe. 12 Na kyiyeri aletikyira kufuhi na moongo o mṟi, hawewoṙe mndu apfiie aweiṙoo nja, nyi kyimuumwi kya mndu mka umwi mkusu, na wandu wafoi wa mṟi ulya wawei hamwi na oe. 13 Kyiyeri Mndumii alemmbona nalewoṙo nyi fowa mrimenyi kammbia, “Maa ulafiiṟe.” 14 Katikyira, kapaaya jeneza lyilya; walya wawelyiṙuṙe wakatirima. Kagamba, “Manakye, ngakuwia, amka.” 15 Ulya awepfiie kaamka, kaṙamia, kawooka iṙeṙa. Kamwenengyia wamae. 16 Wuowu wukowawaṙa woose, wakaṟumisha Ruwa, wechigamba, “Moonguo shisuku ang'anyi nacha na koṙu, na Ruwa naambuya wandu wakye.” 17 Mbonyi-tsi tsakye tsikaṙunganana Uyuda koose, na ngyuuruka tsoose tsa mṟasenyi. 18 Wanalosho wa Yohane wakamwendie mbonyi tsa isho shoose. 19 Naaho Yohane kalaga wawi kyiiṙi kya wanalosho wakye, kawaṙuma ko Yesu, echiwesa, “Iyoe nyi ulya aicha, ang'u luweṙelyie ungyi?” 20 Nawo kyiyeri waleshika kokye, walegamba, “Yohane Mpatisi naluṙuma kopfo, echigamba, ‘Iyoe nyi ulya aicha, ang'u luweṙelyie ungyi?’ ” 21 Na kyiyeri kyilya kyilya nalekyiṟa wandu wafoi ndoṟe tsawo, na wawaolokyie nyi ngyuukyiwa, na waṟufui wawicho, na shipfupfuṟe shifoi shikaiṙima iwona. 22 Naaho-ng'u kagaluo, kawawia, “Yendenyi mundeongoya Yohane shilya mushiicho na ishiwona. Shipfupfuṟe shienengo iwona, shileeta shichumia, wawoṙo nyi taambo waiilyiṟo, wapfu maṙwi waiicho, wapfu waiṟutso, na wakyiwa waiongoyo Mbonyi Ngyicha. 23 Agusu orio mndu alammbihie kyipfa kyako.” 24 Kyasia wanalosho wa Yohane wamuyende, Yesu nalewooka iongoya wuingyi wo wandu mbonyi tsa Yohane, “Mulefuma iyenda nuka iambuya-pfo kyi? Unyatsi lochiṙeṙemsho nyi mkuma? 25 Kyaindi mulefuma indewona kyi? Mndu amṟikye nguwo tsa wusuṟi? Manyenyi kye wandu waṟee nguwo tsa wusuṟi wakyeri numbenyi tsa kyimangyi. 26 Kyaindi mulefuma indewona kyikyi? Nyi iwona moonguo shisuku? Yee loi ngammbia, na akyeri ang'anyi kuta moonguo shisuku. 27 Ichu nyi oe shiṟeio shilegamba, ‘Ngyiṙuma mndu oko mbele ya ushangu lopfo, echisungusia njia yapfo mbele yapfo.’ ” 28 “Inyi ngammbia, kyiiṙi kya walya wawafee nyi waka kuwoṙe ang'anyi kuta Yohane Mpatisi-pfo. Kyaindi akyeri mtutu Wumangyinyi wo Ruwewu nang'anyi kuta oe.” 29 Wandu woose na wesania ukamba kyiyeri waleicho isho, waleṟingyishia loi ya Ruwa kyipfa walepatiso wupatiso wo Yohane. 30 Kyaindi Mafarisayo na walosha wa mawawaso, walelega iwuta kyilya Ruwa awekundi wawute, kyipfa wawewapatise nyi Yohane-pfo. 31 Mndumii kagamba, “Ngyilyingatsane na kyikyi wandu wa rika-lyi? Nyi kyikyi kyikyeri chawo? 32 Wakyeri cha wana waṙamie sangaṙa na ilagana, wechigamba, ‘Lulekapa mtoṟiṟo maa muleshina-pfo. Lulekapa ṟanyi, maa mulefiiṟa-pfo.’ 33 Kyipfa Yohane Mpatisi nalecha alailya mkate maa alainyo mpfinyo, na nyoe mukogamba, nawoṙo nyi waṟufui wawicho. 34 Mana o Adamu nalecha echilya na inyo; na nyoe mukogamba, ichu nawoṙe ndewu, na nekyenyo mpfinyo, mbuya ya wesania ukamba na wanyamaṟi. 35 Na wuṟango wo Ruwa womanyika kye wuwoṙe wuloi ko wana wakye woose.” 36 Mndu umwi kyiiṙi kya Mafarisayo nalemlaga nalye kyelya kanyi kokye. Kaiṙa na numba ko Mfarisayo ulya, kaṙamia ilya kyelya. 37 Na mndu mka umwi o mṟi ulya, awei mnyamaṟi, kyiyeri aleicho kye naṙamie numba ko Mfarisayo ulya, naleende kyimkyepe kyiwewoṙe mafuṙa gekyepfaama necha. 38 Kagoṟoka numa kufuhi na maṙende gakye, echifiiṟa, kawooka itonyitsia Yesu mcheṟeṟe maṙendenyi gakye, na imwanguo kui njui tsakye echimkomba-komba maṙende na imshia mafuṙa galya. 39 Kyasia, Mfarisayo ulya alemlaga ammbone kuṙo, nalegamba mrimenyi kokye, mndu-chu kokooya awei moonguo shisuku, naweimanya mndu mka-chu aimpaaya nyi wui, na oe nyi o mbaṟe iha, kye nyi mnyamaṟi. 40 Yesu kagaluo, kammbia, “Simion, ngiwoṙe kyindo ngikundi ikuwia.” Kagamba, “Mlosha, gamba.” 41 Kagamba, “Mndu umwi ekyeakuya nawewoṙe wasile wawi, umwi naweriko dinari magana gataanu, na o kawi makumi gataanu. 42 Nawo kyiyeri walawewoṙe kyemtaa nalewahooṟia woose wewawi. Kyiiṙi kya iwo wawi nyi wui emkunda ngoseṟa?” 43 Simion kagaluo kagamba, “Ngakusaṟa nyi ulya alemhooṟia tsifoi.” Kammbia, “Nogaluo necha.” 44 Kagalukyia mndu mka ulya kawia Simion, “Uwonyi mndu mka-chu? Ngyileiṙa na kanyi kopfo, ulengyienenga mṟinga o sanja maṙende gako-pfo; indi ichu naitonyitsia mcheṟeṟe maṙende gako na ianguo maṙende gako kui njui tsakye. 45 Iyoe ongyikomba-pfo; kyaindi ichu wookyia ngashika iha aṙa ingyikomba maṙende gako-pfo. 46 Oshia mṙoe oko mafuṙa-pfo; indi ichu nashia maṙende gako mafuṙa gekyepfaama necha. 47 Kyipfa kya ikyo ngakuwia, nahooṟio ngyuunyamaṟi tsakye tsifoi, kyipfa nakunda mnu, kyaindi ulya ahooṟio kyitutu, icho nekyekunda kyitutu.” 48 Naaho kawia mndu mka ulya, “Nohooṟio ngyuunyamaṟi tsapfo.” 49 Nyi lyo-ng'u walya waweilya hamwi na oe walewooka ikusaṟa mrimenyi kowo, “Nyi wui ichu tane ahooṟia ngyuunyamaṟi?” 50 Kawia mndu mka ulya, “Iiṙikyia lyapfo lyakukyiṟa. Yenda na ufoṟo.”



8

1 Kyikawa-ng'u numa ya iho naweitenga-tenga mṟinyi na shikaṟonyi echionguo mbonyi tsa Wumangyi wo Ruwa, na walya ikumi na wawi wawei hamwi na oe. 2 Na waka waata wawewoṙo nyi waṟufui wawicho na ndoṟe wakakyiṟo; nawo nyi Maria ekyelago Makyidalena, alewuto waṟufui wawicho mfungaaṙe, 3 na Yoana, mka o Kusa, mṟundi mṟango o Herode, na Susana, na wengyi wafoi, wawemṟundia kui masaa gawo. 4 Kyiyeri wuingyi wung'anyi wo wandu wulekuumbia na wandu walya walewuka orio mṟi wechicha na kokye, nalewawia kui mfano, 5 “Moolyia mbeu nalefuma indewaaya mbeu tsakye. Na oe kyiyeri aweiwaaya, tsingyi tsileoloka kufuhi na njia, tsikachumo-chumo, na shileye sha ngyinenyi shikatsilya. 6 Tsingyi tsikaoloka handu hawoṙe iṟaṟa; kyiyeri tsilewooka iṙo tsikauma ko iuṟa teri ngyicha. 7 Tsingyi tsikaoloka handu hawoṙe msha, na msha iya ikaṙo hamwi natso ikatsiilama. 8 Tsingyi tsikaoloka handu hawoṙe teri ngyicha; tsikaṙo, tsikakumbia orio imwi igana.” Kyiyeri aweiṙeṙa isho naleṙeṙa na ṟui lying'anyi echigamba, “Awoṙe maṙwi geaṙanyia naaṙanyie.” 9 Wanalosho wakye wakammbesa kyimaṙuma kya mfano-cho. 10 Kagamba, “Nyoe muwaenengye imanya shiṟika sha Wumangyi wo Ruwa; indi wengyi nyi kui mfano, kundu wakaambuya walawone, na wakaicho walamanye. 11 Na mfano-cho kyitambuluo kyacho nyi ikyi, mbeu nyi Ṙeṙo lya Ruwa. 12 Walya wa kufuhi na njia nyi walya wekyeicho, numa Satana nekyecha karakuo Ṙeṙo lyilya lya Ruwa mrimenyi kowo, walacheiṙikyia na ikyia. 13 Na walya wa iṟaṟenyi nyi walya wekyeicho na iambilyia Ṙeṙo-lyo lya Ruwa kui sia; nawo wawoṙe mri-pfo. Wekyeiṙikyia kyiyeri kyifuhi, na kyiyeri kya iyesho wekyewuya na numa. 14 Na tsileoloka mshenyi, nyi walya waleicho na kyiiṙi kya iyenda wakailamo nyi wulembi wo masaa, na ichihiyo lya wuyana, walakumbie ndunda ngyicha. 15 Na tsilya tsa terinyi ngyicha nyi walya wekyeicho na iambilyia Ṙeṙo lyilya lya Ruwa mrimenyi kowo na kui iindia wekyelyiaṙanyia na ilyiwaṙa, numa wekyekumbia ndunda wechikarishia.” 16 “Kuwoṙe mndu ekyekoṟa taa na iishikyia na kyindo numa kaiwikyia handu hakuṟiikyie-pfo, indi nekyeiwikyia handu hakuirie, kundu ilyimikyie woose wechiiṙa na ipfo numba. 17 Cha kyipfa kuwoṙe kyindo kyikyishikyie maa kyikuṟiikyie kyilechimanyika-pfo. 18 Ambuyenyi-ng'u chandu muiaṙanyia, kyipfa awoṙe kyindo nechienengo, na ulya alawoṙe kyindo nechisoko maa kyilya kyitutu awoṙe.” 19 Wamae na wana wa wamae wakayenda kokye, walaiṙime ishika kufuhi na oe kyipfa kya wuingyi wo wandu. 20 Kaendio mbonyi, echiwio, “Womoo na wana wa womoo wagoṟokyi nja wakundi ikuwona.” 21 Kagaluo, kawawia, “Wama oko na wana wa wama wako nyi iwo waiaṙanyia Ṙeṙo lya Ruwa na iosha kyilya lyikundi.” 22 Kyikawa-ng'u kyiyeri kyimwi kyiiṙi kya mfiri iya naleṙooya ngalawenyi hamwi na wanalosho wakye, kawawia, “Luambaṙe mṟasa molyolya o nduwa.” Wakayenda. 23 Nawo kyiyeri waweiyenda, oe nalelaa maṙoe. Kukocha kyiwiṟi kulya nduwenyi, kyikashikyia ngalawa iya, ikawooka iichuo mṟinga, wakawa ndengyenyi. 24 Wakayenda kokye wakamwamtsa, wechigamba, “Mndumii, ung'anyi, Mndumii ung'anyi, luisia.” Kaamka, kaṙeṙia kyiwiṟi na mṟinga ulya o nduwa shikatsia sau, kukowaṙa itsia lying'anyi. 25 Kawawia, “Lyookwi iiṙikyia lyanyu?” Wakaowuo, wakatandiṟi, wechigamba wo wenyi ko wenyi, “Ichu nyi wui aṙeṙia shiwiṟi na mṟinga, nasho shikamwaṙanyia?” 26 Wakashika mbai ya ipalyipalyi lya uruka lo Wakyerasi, iambuyana na Galyilaya. 27 Na oe kyiyeri alesoka ngalawenyi, nalekarisana na mndu awewoṙo nyi waṟufui wawicho; alawendeṟae nguwo mfiri ifoi, maa awekyekaa kanyi-pfo, indi kundu awekyelaa nyi kundu kuwekuṟikye wandu wapfiie. 28 Na kyiyeri alewona Yesu nalekalagatsa na ioloka wanda mbele yakye na iṙeṙa na ṟui lying'anyi, echigamba, “Ngyiwoṙe kyikyi na iyoe, Yesu, Mana o Ruwa ai wuye? Ngyikuterewa ulangyituure.” 29 Kyipfa nalekoaṙeṙia mṟufui ulya mmbicho nawukye mndu ulya. Kyipfa nawekyemmbaṙa kyiyeri kyifoi, mṟasa kawamoringo kyipfungonyi, echipfungo na mshe na ngowa; kaṙumbuo shipfungo shilya, kaṟichiṟo nyi mṟufui ulya mmbicho mṟasa nukyenyi ngyiumu suwaa ilawoṙe maa mṟinga. 30 Yesu kammbesa, “Rina lyapfo nyi wui?” Kagamba, “Rina lyako nyi ulyimalyi.” Kyipfa waṟufui wawicho wafoi wawemmboṙe. 31 Wakamterewa kawawuta alawafune wayende ṟungunyi. 32 Kyasia, iho hawewoṙe poo lya nguwe tsifoi tsiweilyiso fumvunyi, wakamterewa nawaenengye momu waiṙe na kulya nguwenyi. Kawaiṙikyia. 33 Waṟufui walya wawicho wakawuka mndu ulya wakaiṙa na kulya nguwenyi, na poo lyilya lyikaiṟimika iwinyi, tsikasokyia nduwenyi, tsikapfiia mṟingyenyi. 34 Kyiyeri walyisi walewona kyindo kyilewutika, waleṙicha, wakaonguo mbonyi-tso mṟinyi na handu hengyi hoose. 35 Wandu wakafuma indewona ikyo kyilewutika, wakayenda ko Yesu, wakawona mndu ulya alewuto waṟufui wawicho aṙamie maṙendenyi ga Yesu, aṟee nguwo na makusaṟo gakye gai mecha, wakaowuo. 36 Walya walekowammbona waleonguo chandu ulya awewoṙo nyi waṟufui wawicho alekyiṟo. 37 Na wandu wa uruka lo Wakyerasi lui mbai ya halya walemterewa nawukye kowo, kyipfa walewoṙo nyi wuowu wung'anyi. Kyasia na oe kaṙooya ngalawenyi, kawuya. 38 Na mndu ulya alewuto waṟufui wawicho nalemterewa naoshane na oe; kyaindi oe nalesamana na oe echigamba, 39 “Wuya na kanyi kopfo; undeonguo maṟiyisho Ruwa alekuwutia.” Kayenda echionguo kulya mṟinyi koose, maṟiyisho gang'anyi Yesu alemmbutia. 40 Kyasia kyiyeri Yesu alewuya wuingyi wo wandu wulemwambilyia kui sia, kyipfa waweimmbeṙelyia woose. 41 Na mndu umwi ekyelago Yairo kacha, na oe nawei ang'anyi o sinagogi. Kaoloka maṙendenyi ga Yesu, kamterewa naiṙe na kanyi kokye; 42 kyipfa mana okye o kyika nawei kufuhi na ipfa, na nyi mana kyimuumwi kokye, awewoṙe cha maka ikumi na iwi. Na kyiyeri aweiyenda wuingyi wo wandu wulemwiṟiwia. 43 Na mndu mka umwi, awekyechoṟa kyiyeri kya maka ikumi na iwi, [alekoammbuta masaa gakye goose echienenga waanga] alaiṙime ikyiṟo nyi mndu oose, 44 nalekaa kyanuma ko Yesu kapaaya ikyechu lya iwale lyakye; na cha ilyi ichoṟa lyakye lyikaṙumbuka. 45 Yesu kagamba, “Nyi wui angyipaaya?” Kyasia kyiyeri wandu woose wamlege, Petiro nalemmbia, “Mndumii ang'anyi, wuingyi-wu wo wandu wukuiṟiwie na ikupeṟeetsa.” 46 Yesu kagamba, “Kuwoṙe mndu angyipaaya, kyipfa ngyikuichuoe pfinya tsangyiwuka.” 47 Mka ulya ammbone kye echiiṙima ikuṟiika-pfo, kacha eṙeṙema, kaoloka mbele yakye, kamwongoya mbele ya wandu woose, kyimaṙuma kya impaaya, na chandu alewekyiṟo cha ilyi. 48 Kammbia, “Mana, iiṙikyia lyapfo lyakukyiṟa. Yenda na ufoṟo.” 49 Kyiyeri aweiṙeṙa isho, kukocha mndu awuka kanyi ko ulya ang'anyi o sinagogi, kammbia, “Mana opfo ampfa; maa ulawinishe mlosha.” 50 Kyaindi lyilya Yesu aleicho isho, nalemgaluo, “Maa ulaowuoe. Iṙikyia tupu, na oe nechichia.” 51 Kyiyeri aleshika kanyi ko ulya ang'anyi o sinagogi alelekyia mndu iiṙa na kulya numba sile nyi Petiro, Yohane, Yakobo, na awu o mana ulya na wamae-pfo. 52 Na wandu woose wawefiiṟa na ikapa ṟanyi. Kawawia, “Maa mulafiiṟe, ichu apfa-pfo, indi nalaa maṙoe tupu.” 53 Wakamseka mnu, kyipfa walemanya kye awempfa. 54 Kammbaṙa kuwoko, kaṙeṙa na ṟui lying'anyi, echigamba, “Mana, goṟoka.” 55 Moo okye ukommbiyilyia na oe cha ilyi kagoṟoka. Kagamba naenengo kyelya. 56 Wafee wakye wakaṟiyio mnu, kyaindi kawaima walawie mndu kyindo kyilewutika.



9

1 Yesu kalaga walya ikumi na wawi kawaenenga wuiṙimi na pfinya yechilyia waṟufui woose wawicho na ikyiṟa ndoṟe. 2 Kawaṙuma waonguo Wumangyi wo Ruwa, na ikyiṟa waluoe. 3 Kawawia, “Mulaṙuo kyindo ilyi moyenda kyaro, upoi maa kyikuchu, maa mkate, maa heleri; maa umwi onyu alaṙuo kanzu tsiwi. 4 Na orio numba mochiiṙa napfo kaenyi pfo mṟasa kyiyeri mochiwuka pfo iyenda mṟi ungyi. 5 Na walya walechimuambilyia, ilyi mochiwuka ipfo mṟinyi, kute-kutenyi kyilulyi kyikyeri maṙendenyi ganyu, kyiwe wuṟingyishi kowo.” 6 Wakayenda wakatenga-tenga shikaṟonyi, wechionguo Ndumi Ngyicha, na ikyiṟa wandu handu hoose. 7 Na Mangyi Herode kaicho mbonyi tsa isho shoose shilewutika, kaiṟewe mnu kyipfa wandu wengyi walegamba kye Yohane naṟuka ko wapfu; 8 na wengyi kye nyi Elyiya awoneka, na wengyi kye nyi umwi o weonguo shisuku wa kacha aṟuka. 9 Kyaindi Herode kagamba, “Yohane ngyilemṙumbuo mṙoe, kyasia nyi wui ichu ngyiichuoe mbonyi-tsi tsake?” Kakunda immbona. 10 Kyasia kyiyeri wasu walya walewuya walemwongoya mbonyi tsoose tsilewutika; kawaṙuo kayenda nawo handu hakuṟiikyie mṟasa mṟi umwi okyelago Betisaida. 11 Na kyiyeri wuingyi wo wandu wulemanya, wulemwosha, kawaambilyia, kawamoṙeṙa nawo mbonyi tsa Wumangyi wo Ruwa, kakyiṟa walya wawelangyie ikyiṟo. 12 Na mnengyeṟi ukowooka iolokyia, walya ikumi na wawi wakayenda kokye, wakammbia, “Samana na wuingyi-wu wo wandu kundu wayende shikaṟo sha mṟasenyi na iha, wawone handu helaa na shelya kyipfa iha handu lukyeri nyi nuka mreesi.” 13 Kawawia, “Waenengyenyi kyelya.” Wakagamba, “Luwoṙe kyindo kya ngoseṟa sile nyi mkate itanu na makunga gawi-pfo; ang'u lundewuṟa shelya ko wandu-wa woose.” 14 Kyipfa wasoṟo wawekyeri ho wawei cha shiku shitaanu. Kawia wanalosho wakye, “Ṟamiṟenyi wandu kui nzengye, orio nzengye wandu makumi gataanu.” 15 Wakawuta kuṙo, wakawaṟamiṟa woose. 16 Kawuta mkate iya itanu na makunga galya gawi, kaambuya wuye ruwewu kashiwikyia mboṟa, kapeṟenguo, kaenengyia wanalosho wakye kundu wagawie wuingyi wulya wo wandu. 17 Wakalya, wakaiguṙa woose; na shipeṟengu shilya shiletsugaa walesania shikaichuo mkunja ikumi na iwi. 18 Kyasia kyiyeri aweiterewa handu hakuṟiikyie, wanalosho wakye wawei hamwi na oe, kawawesa, “Wuingyi-wo wo wandu waigamba inyi nyi wui?” 19 Wakamgaluo, wechigamba, “Yohane Mpatisi; kyaindi wengyi, Elyia; na wengyi kye nyi umwi o weonguo shisuku wa kacha aṟuka.” 20 Kawawia, “Aa nyoe mokyegamba inyi nyi wui?” Petiro kamgaluo, kagamba, “Iyoe nyi Mshumbuoe o Ruwa.” 21 Kawawawasa, kawaima walawie mndu kyindo-kyi; 22 echigamba, “Kyakooya Mana o Adamu iwona matuuro gafoi na ilego nyi wameeku wa mengye na wang'anyi wa makohanyi na walosha wa mawawaso, na iwoogo na mfiri o kaṟaaṟu iṟuka.” 23 Kawawia woose, “Mndu oose kakunda ingyiosha nakulege amonyi, nakuṙikye msalaba okye orio mfiri nangyioshe. 24 Kyipfa mndu mokunda ikyiṟa moo okye nechiuṙetsa, na mndu echiṙetsa moo okye kyipfa kyako nyi oe echiukyiṟa. 25 Cha kyipfa nyi kyiira kyiha mndu echiwona kawona wuyana woose; kokooya aṙetsa moo okye na ikuṙetsa amonyi? 26 Cha kyipfa orio mndu echingyiwonia sonu inyi na maṙeṙo gako, Mana o Adamu nechiwonia sonu mndu-cho kyiyeri echicha mng'anonyi okye na o Awu na malaika waele. 27 Na inyi ngyimmbia loi, kuwoṙe wandu wagoṟokyi iha, walechiwona upfu maa ale, mṟasa wawone kuwooka Wumangyi wo Ruwa.” 28 Numa ya mbonyi-tso, hamwiṙe mfiri nyanya, naleṙuo Petiro na Yohane na Yakobo, kaṙo na fumvunyi kundu nandeterewa. 29 Kyiyeri aweiterewa fana ya kyaam kyakye ikailachika, mawale gakye gakailachika gakaila peṟu gakakyema-kyema. 30 Na wandu wawi waweiṙeṙa na oe, nawo nyi Mose na Elyiya; 31 walewono mng'anonyi, wakaṙeṙa mbonyi tsa ipfa lyakye echilyiafutsia Yerusalemu. 32 Petiro hamwi na walya wawei na oe wawewalemie nyi maṙoe; kyaindi kyiyeri wamuamkye walewona mng'ano okye, na walya wawi walegoṟoka hamwi na oe. 33 Kyasia kyiyeri waweilekana na oe, Petiro nalewia Yesu, “Mndumii, ung'anyi, kyachia ilyi lui iha. Luachikyie matengo gaṟaaṟu, lyimwi lyapfo iyoe, na lyimwi lya Mose, na lyimwi lya Elyiya”; alaichi kyindo aweiṙeṙa. 34 Kyiyeri aweigamba isho, kulewoneka ipuchi lyikawashikyia, wakaowuo lyilya waleiṙa na ipfo ipuchinyi. 35 Ṟui lyikawuka kulya ipuchinyi, lyechigamba, “Ichu nyi Mono-ko, msambuṟe oko, mwaṙanyienyi oe.” 36 Na kyiyeri ṟui-lyo lyiletsia, Yesu kawoneka akyeri amonyi. Nawo wakatsia, walaongoye mndu isho shoose walewona mfiri iya yoose. 37 Kyikawa-ng'u ilya-ngama, lyilya walesoka kulya fumvunyi, wuingyi wung'anyi wo wandu wulekarisana na oe. 38 Na mndu umwi kyiiṙi kya kyisanzionyi naleiṟuka, echigamba, “Mlosha, ngyikuterewa usaṟie mono-ko, kyipfa oe nyi mono-ko kyimuumwi. 39 Na mṟufui mmbicho nekyemmbaṙa, na cha ilyi nekyekalagatsa; kamtewe kauma nguku, echiṙosa mawia, maa ekyemṙa sile kui imtuura lying'anyi na impirichuo-pirichuo-pfo. 40 Ngaterewa wanalosho wapfo wammbute, walaiṙime.” 41 Yesu kagaluo, kagamba, “Nyoe rika lyilawoṙe iiṙikyia, lyiyendie njia ilawaṟi, ngyechikaa hamwi na nyoe na iṙuana na nyoe mṟasa indi? Ende mana-cho na iha.” 42 Kyiyeri aweiyenda kokye, mṟufui mmbicho ukomwolotsa wanda, kauma nguku. Yesu kaṙeṙia mṟufui ulya mmbicho, kakyiṟa mana ulya, kammbiyiṟia awuye. 43 Woose wakaṟiyio, wechiwona mng'ano o Ruwa. Nawo kyiyeri waweiṟiyio kyipfa kya shindo shoose aleshiwuta, nalewia wanalosho wakye, 44 “Aṙanyienyi necha mbonyi-tsi ngyimmbia, cha kyipfa Mana o Adamu naindewiko mawokonyi ga wandu.” 45 Kyaindi walemanya kyindo kyilya-pfo, kyikaṟiko kowo walakyimanye; wakaowuo immbesa kyitambuluo kya kyindo-kyo. 46 Wakawooka iwesana, nyi wui echiwa ang'anyi kyiiṙi kyawo. 47 Na Yesu kyiyeri alemanya kyindo wawekusaṟie mrimenyi kowo, nalewuta mana mtutu kammbikyia kufuhi na oe, 48 kawawia, “Mndu oose echiambilyia mana-chu kui rina lyako nangyiambilyia inyi; na mndu oose echingyiambilyia inyi naambilyia ulya alengyiṙuma. Kyipfa ai mtutu kyiiṙi kyanyu moose icho nyi oe ang'anyi.” 49 Yohane kagaluo, kammbia, “Mndumii, ung'anyi, lulewona mndu aiwuta waṟufui wawicho kui rina lyapfo, lukomwima, kyipfa ekyeoshana na soe-pfo.” 50 Yesu kammbia, “Maa mulamwime, cha kyipfa icho alaiwingana na nyoe nakyeri ura lonyu.” 51 Kyikawa-ng'u, kyiyeri mfiri yakye yeṙo na Ruwewu iletikyira kufuhi, nalekuṟeyeṟa iyenda Yerusalemu. 52 Kaṙuma wandu wasonguo mbele yakye, wakayenda wakaiṙa na kyikaṟonyi kya Wasamaria, kundu wamwachikyie handu echikaa. 53 Kyaindi wandu wa ipfo walelega imwambilyia kyipfa kya ilyi awekuṟeyeṟie iyenda Yerusalemu. 54 Wanalosho wakye, Yakobo na Yohane, wammbone isho, walegamba, “Mndumii, nukundi lugambe moṙo usokye iwuka ruwewu, uwarumatse; [chandu na Elyiya alewuta?]” 55 Kawaindukyia, kawaṙeṙia, [kagamba, “Muichi nyi mrima o mbaṟe iha muwoṙe-pfo.] 56 Kyipfa Mana o Adamu alecha irumatsa mrima ya wandu-pfo, indi iikyiṟa.” Wakafuma wakayenda kyikaṟonyi kyingyi. 57 Nawo kyiyeri wawekyeri njiyenyi, mndu umwi nalemmbia, “Ngyekuosha orio handu ochiyenda.” 58 Yesu kammbia, “Mapaara gawoṙe mṟeshe, na shileye sha ngyinenyi shiwoṙe singyi, kyaindi Mana o Adamu awoṙe handu heonyonyia-pfo.” 59 Kawia ungyi, “Ngyiosha.” Kagamba, “Mndumii, ngyienenga momu kuwooka ngyindeṟika awu oko.” 60 Kammbia, “Leka wapfu waṟikye wapfu wawo; indi iyoe yenda undeonguo Wumangyi wo Ruwa.” 61 Mndu ungyi-se kammbia, “Mndumii, ngyekuosha; indi ngyienenga momu kuwooka ngyindesamana na wandu wa kanyi koko.” 62 Yesu kammbia, “Mndu akuṟeyeṟa iṙema, naaho kaambuya numa, awaṟi Wumangyi wo Ruwa-pfo.”



10

1 Kyasia, numa ya isho Mndumii nalewika wandu wengyi makumi mfungaaṙe, kawaṙuma wawi wawi wamsongoye iyenda orio mṟi na orio handu awekusurie iyenda amonyi. 2 Kawawia, “Shilyimu nyi shifoi, kyaindi waṟundi nyi waangu. Kyasia terewenyi Mndumii o shilyimu naṙikye waṟundi shilyimunyi shakye. 3 Yendenyi; ngyimṙuma nyoe cha shiondo shikyeri na shisii. 4 Maa mulaṙuo mkunja, maa kyikuchu, maa shiaṙu. Maa mulaiṟikiṟe mndu njienyi. 5 Na orio numba mochiiṙa napfo, gambenyi kuwooka kye ufoṟo lukae kunu kanyi. 6 Na kukowaṙa mndu echiiṙima iambilyia ufoṟo, ufoṟo lonyu lochikaa na oe. Kyaindi kokooya kulawoṙe, ufoṟo lonyu lochiwuya na konyu. 7 Kyasia, kaenyi ipfo numbenyi, mochilya na inyo sha kowo; kyipfa mṟundi nawaṟi ienengo wori wokye. Maa mulakyame-kyame iwuka numba imwi iyenda numba ingyi. 8 Na orio mṟi mochiiṙa napfo, wakamuambilyia, lyenyi shelya shechiwikyio mbele yanyu. 9 Kyiṟenyi wandu woose waluoe wakyeri pfo. Wawienyi, ‘Wumangyi wo Ruwa womtikyira kowo.’ 10 Na orio mṟi mochiiṙa napfo, nawo walamuambilyie, wukyenyi pfo, na nyoe mukoiṙa njienyi tsa mṟi-cho gambenyi, 11 ‘Maa kyilulyi kya mṟi onyu kyikuwoṙe maṙendenyi gaṙu luikyimukutia-kutia.’ Kyaindi manyenyi kye Wumangyi wo Ruwa womtikyira kufuhi. 12 Ngammbia kye mfiri ulya kyechiwa kyaangu uruka lo Sodoma ihooṟio maṙeko kuta mṟi-cho.” 13 “Ochia lopfo, Korasini! Ochia lopfo Betisaida! Kyipfa kokooya shiṟiyisho shilewutika konyu shilewutika kulya Tiro na Sidon, wawechiṙumbuya wunyamaṟi wookyia iho, wechiṟaa masaṟa ga makunyia na iṙamia ifunyi. 14 Kyaindi, mfiri o ianduyo kyechiwa kyaangu wandu wa Tiro na Sidon ikarishia ngapo tsawo kuta nyoe. 15 Na iyoe Kaperinaumu, ochienengo kyiṟumi-pfo indi nochisotso mṟasa ko waṟumu. 16 Momuaṙanyia nyoe, nangyiaṙanyia inyi; na amulega nyoe nangyilega inyi; na angyilega inyi nalega ulya alengyiṙuma.” 17 Naaho-ng'u walya makumi mfungaaṙe walewuya na sia, wechigamba, “Mndumii, maa waṟufui wawicho wailuindia kui rina lyapfo.” 18 Kawawia, “Ngyilewona Satana, echioloka iwuka ruwewu cha mbawa. 19 Ngamuenenga pfinya yechuma njoka na shisheshe, na pfinya tsoose tsa mokyituwa ulya, maa kuwoṙe kyindo kyemmbutia kyindo kyiwicho-pfo. 20 Kyaindi mulachihiyo kyipfa kya ilyi waṟufui wawicho waimuindia; indi chihiyonyi kyipfa marina ganyu gamaṟeie ruwewu.” 21 Kyiyeri kyilya kyilya Yesu kachihiyo Mumuyonyi Mweele, kagamba, “Ngakuana, Awu, Mndumii o ruwewu na uruka, kyipfa shindo-shi, uleshitambuluya wandu waṟango-pfo indi nuleshitambuluya wana watutu. Yee, loi Awu, kyipfa nyi wuṙo kyilekuchihiya.” 22 Kagamba, “Ngyimwenengye shoose nyi Awu-yoko, maa kuwoṙe aichi Mana, sile Awu-pfo; maa kuwoṙe aichi Awu, sile Mana-pfo, na orio oose ulya mana akundi imshukuya.” 23 Kaindukyia wanalosho wakye, kaṙeṙa nawo kyiṟika, kawawia, “Wagusu meso ganyu gaiwona isho muwonyi nyoe. 24 Cha kyipfa ngammbia kye weonguo shisuku wafoi na wamangyi walelanga iwona ishi muwonyi nyoe walashiwone; na iicho isho mushiichuoe nyoe walashiicho.” 25 Na mlosha umwi o mawawaso nalegoṟoka nayeshe Yesu, echigamba, “Mlosha, ngyiwute kyi kundu ngyioṟe moo o mlungana?” 26 Kammbia, “Kyikyiṟeie kuṙa uwawasonyi? Nosoma ho kuṙa?” 27 Kagaluo, kagamba, “Kunda Mndumii Ruwa opfo kui ngoo yapfo yoose, na kui mrima opfo oose, na kui pfinya tsapfo tsoose, na kui wuṟango wopfo woose; na momṟasa opfo cha iyoe kumonyi.” 28 Kammbia, “Nogaluo necha; wuta kuṙo na iyoe nochiwaṙa moo.” 29 Na oe akundi ikuloṟa kye nai msumganyi, kawesa Yesu, “Aa momṟasa oko nyi wui?” 30 Yesu kagaluo kagamba, “Mndu umwi nalesoka iwuka Yerusalemu echiyenda Yeriko, kakarisana wasokyi, wakammbuta mawale gakye, wakamkapa, wakayenda, wakamṙa kufuhi na ipfa. 31 Mkohanyi umwi naweiiṙia njia iya; na lyilya alemmbona naleiṙa mbai. 32 Na Mlewi wuṙo, kyiyeri aleshika halya kammbona, kaiṙa mbai. 33 Kyaindi Msamaria umwi echiyenda kyaro naleshika halya-ndu awei; na lyilya alemmbona nalemmbonia wukyiwa. 34 Katikyira kufuhi, kampfunga shifaṟa shakye, kashishia mafuṙa na mpfinyo, kamṙosia wuye ya nzoi yakye, kamṙuo mṟasa numbenyi ya wayenu, kamwonduṟa necha. 35 Na ilya-ngama kawuta dinari tsiwi, kaenengyia ulya monyi numba ya wayenu, echigamba, ‘Onduṟa necha mndu-chu, na kokooya kuwoṙe kyindo kya ngoseṟa ochimwenenga, ilyi ngyechiwuya ngyekutaa.’ 36 Nuwonyi kuṙa iyoe, kyiiṙi kya iwo waṟaaṟu, nyi wui awei momṟasa o ulya alekarisana wasokyi?” 37 Kagamba, “Nyi ulya alemmbonia wukyiwa.” Yesu kammbia, “Yenda na iyoe undewuta wuṙo.” 38 Kyasia kyiyeri waweiyenda naleiṙa kyikaṟonyi kyimwi; mndu mka umwi ekyelago Marita kamlaga na kanyi kokye. 39 Na oe nawewoṙe mono-wamae o kyika ekyelago Maria, aleṙamia maṙendenyi ga Yesu, kaaṙanyia maṙeṙo gakye. 40 Kyaindi Marita naweikuwinisha na maṟunda gafoi, kayenda ko Yesu, kammbia, “Mndumii, uwonyi uwicho chandu mono-wama-chu oko angyiṙa ngyiṟunde ngyimonyi-pfoe? Kyasia mmbie nangyitarame.” 41 Mndumii kagaluo kammbia, “Marita, Marita, nukuwinisha na iiṟewe kyipfa kya shindo shifoi; 42 kyaindi nyi kyindo kyimwi tikyi kyikyikunde; na Maria nasambuṟa ṙombo lyicha lyilechiwuto kokye.”



11

1 Kyasia kyiyeri awei handu halyiwe echiterewa, ammarise, umwi o wanalosho wakye nalemmbia, “Mndumii, luloshe iterewa chandu Yohane alelosha wanalosho wakye.” 2 Kawawia, “Kyiyeri muiterewa, gambenyi ‘Awu [oṙu ukyeri ruwewu], rina lyapfo lyitano lyiele, Wumangyi wopfo wuche, [kyindo ukundi, kyiṟundikye iha wuyanenyi cha ipfo ruwewu.] 3 Uluenengye kando kaṙu mfiri yoose. 4 Uluhooṟie ngyuunyamaṟi tsaṙu, kyipfa na soe lokyehooṟia orio mndu ekyeluṙekyio. Na ulaluṙuo kyiyeshionyi indi ulukyiṟe ngyeṟo tsa mmbicho ulya.’ ” 5 Kawawia, “Nyi wui konyu awoṙe mbuya, kayenda kokye kyio, na immbia; ‘Mbuya-yako, ngyiakuya mkate iṟaṟu, 6 kyipfa mbuya yako yashika koko, yawuka kyaro, na inyi ngyiwoṙe kyindo kyeienenga-pfo,’ 7 na ulya ai numba namgaluoe echigamba, ‘Maa ulangyiwinishe; moongo omshingo, na soe lomlaa hamwi na wana wako, ngyechiiṙima iamka ngyikuenengye-pfo?’ 8 Ngammbia kye, maa chandu alaiamka namwenengye kyipfa kya ilyi akyeri mbuya yakye, chandu alaiṙa imterewa, nechiamka namwenengye kyilya aiterewa. 9 Na inyi ngyimmbia, ‘Terewenyi na nyoe mochienengo; pfulenyi, na nyoe mochiwona; kape-kapenyi moongo, na nyoe mochipfunguyo.’ 10 Kyipfa orio moterewa nekyeambilyia; na ulya mopfula nekyewona; na ulya mokapa-kapa moongo nechipfunguyo. 11 Kyipfa nyi wui konyu akyeri awu, mono-kye kamterewa mkate, echimwenenga igoe? Ang'u kamterewa ikunga, namwenengye njoka? 12 Ang'u kamterewa iyai, namwenengye kyisheshe? 13 Kyasia, kokooya nyoe mui wawicho muichi ienenga wana wanyu shisumbo shicha, ngyesa chi ngoseṟa mnu awu onyu akyeri ruwewu echienenga Mumuyo Mweele walya wekyemterewa-pfoe?” 14 Na oe naweiwuta mṟufui mmbicho ko mndu awei ndiṟi. Kyiyeri mṟufui ulya mmbicho alewuka, mndu ulya kaṙeṙa wuingyi wo wandu wukoṟiyio. 15 Wengyi wakagamba, “Naifuna waṟufui wawicho kui pfinya tsa Beelyisebulyi, ang'anyi o waṟufui wawicho.” 16 Wengyi walemyesha wepfula kokye kyiṟingyishio kyiwukyie ruwewu. 17 Na oe kamanya makusaṟo gawo, kawawia, “Orio wumangyi wukowaṙa wuṟiingyi kokyewaṙa wukyiwa; na wandu wa nja imwi wakaṟiingana wekyenyanyaṟika. 18 Kyasia, kokooya Satana nakuṟiinga oe amonyi, wumangyi wokye wochigoṟoka kuṙa? Kyipfa nyoe mugamba kye ngyifuna waṟufui wawicho kui Beelyisebulyi, 19 Kyasia, kokooya ngafuna waṟufui wawicho kui Beelyisebulyi, ngyesa wana wanyu wekyewafuna kui pfinya tsa wui? Kyipfa kya ikyo iwo nyiwo wechimuanduya. 20 Kyaindi kokooya inyi ngyifuna waṟufui wawicho kui kyimnyoe kya Ruwa, kyasia Wumangyi wo Ruwa womcha na konyu. 21 Mndu awoṙe pfinya aṟee shisha shakye, karinga numba yakye, shindo shakye shechikaa necha. 22 Kyaindi mndu awoṙe pfinya kuta oe kyiyeri ayenda kokye na imkapa, nemsoka shisha shakye shoose awekusurie, na igawia wandu wakye shoose awewoṙe. 23 Mndu alai hamwi na inyi naiwingana na inyi; na mndu alaisania hamwi na inyi nekyeola-ola.” 24 “Mṟufui mmbicho ilyi awuka ko mndu, nekyeiṙia handu halawoṙe mṟinga, echipfula handu heonyonya, alandewone nekyegamba, 25 ‘Ngyechiwiyilyia numba yako ngyilewuka.’ 26 Na kashika, kawona ingyiaie na ichopo, nyi lyo-ng'u ekyeyenda kaṙuo handu hamwi na oe waṟufui wengyi wawicho mfungaaṙe wakyeri wawicho kuta oe amonyi, wakaiṙa na ikaa pfo; na mndu ulya mafurumionyi gakye gekyewiha kuta kulya mawookyionyi.” 27 Kyikawa-ng'u kyiyeri aweiṙeṙa mbonyi-tso, mndu mka umwi wandunyi wa kyisanzionyi, naleṙeṙa na ṟui lying'anyi kammbia, “Agusu mndu-mka-cho alekufee na mawee uleonga.” 28 Kyaindi oe nalegamba, “Nanga, wagusu walya wekyeicho Ṙeṙo lya Ruwa na iosha shilya lyikundi.” 29 Na kyiyeri wuingyi wo wandu wulekuumbia halya-ndu Yesu awei nalewooka igamba, “Rika-lyi nyi rika lyiwicho. Lyipfula kyiṟingyishio, maa lyechienengo kyiṟingyishio-pfo, sile nyi kyiṟingyishio kya Yona. 30 Kyipfa, chandu Yona alewa kyiṟingyishio ko Waninawi, nyi wuṙo echiwa Mana o Adamu ko rika-lyi. 31 Mangyi o kyika o ura lo kyaseri nechigoṟoka mfiri o ianduyo hamwi na wandu wa rika-lyi, na oe nechiwaanduya kye waleṙeko; kyipfa oe nalecha iwuka ngyuura tsa kyishingonyi tsa wuyana kundu naicho wuṟango wo Solomon, na iha hakyeri ai ang'anyi kuta Solomon. 32 Wandu wa Ninawi wegoṟoka mfiri o ianduyo hamwi na rika-lyi, nawo wechiwaanduya kye waleṙeko; kyipfa wo waleṙumbuya wunyamaṟi kyipfa kya mbonyi Yona aleonguo, na iha hakyeri ang'anyi kuta Yona.” 33 “Kuwoṙe mndu ekyekoṟa taa kaiwikyia handu hakuṟiikyie, ang'u wanda ya kyitela-pfo indi nekyeiwikyia handu hakuirie, kundu iwo wechiiṙa napfo wawone ngyeela. 34 Taa ya mmbiu nyi riso. Kyasia riso lyapfo lyechiwona necha mmbiu opfo oose ochiwaṙa ngyeela. Kyaindi lyikanyamaṟika, mmbiu opfo oose ochiwaṙa meema. 35 Kyasia, ambuya-ng'u, ngyeela iya ikyeri kopfo ilacheewa meema. 36 Kokooya ngyeela yaṙunganana mmbiunyi opfo oose, maa kuwoṙe handu hawoṙe meema-pfo, mmbiu opfo oose ochiwaṙa ngeela tupu; chandu na taa yekyekulyimika kui ngyeela yayo.” 37 Kyiyeri aweiṙeṙa, Mfarisayo umwi nalemlaga nache na kokye nalye kyelya. Kaiṙa, kaṙamia nalye kelya. 38 Kyiyeri Mfarisayo ulya alemmbona, naleṟiyio kyipfa alesamba mawoko kyimṟumoe kuwooka alalya-pfo. 39 Mndumii kammbia, “Nyoe Mafarisayo mokyesanja kyiṙoo na kyitela kyanja, indi mrimenyi konyu muichuo wusokyi na wuwicho. 40 Nyoe matondo; icho aleachikyia isho sha nja chi oe aleachikyia isho shikyeri shiṙoonyi na shitelenyi taa-pfoe? 41 Kyaindi wutenyi kyiano shilya sha kyanumba, na shoose shechiwa shicha konyu. 42 “Indi ochia lonyu, Mafarisayo, cha kyipfa mokyewuta shiano shishiwawase na mboka tsa maṟa tsa orio mbaṟe, na kunu mochiṙa shilya shiwaṟi, na ikunda lya Ruwa. Kyamukooya iwuta isho sha kuwooka kulawoṙe iṙa isho sha kawi. 43 Ochia lonyu, Mafarisayo, cha kyipfa mukundi iṙamia mbele masinagoginyi na iiṟikyiṟo sangaṙa. 44 Ochia lonyu, cha kyipfa mukyeri cha shilome shilekyewono, shikyeri kye wandu wakaiṙa mbai yasho waichi mbonyi tsasho-pfo.” 45 Mndu umwi kyiiṙi kya walosha wa mawawaso kagaluo, kammbia, “Mlosha, kui igamba isho noluṙeṙia uwicho maa soe.” 46 Kagamba, “Na nyoe walosha wa mawawaso, ochia lonyu, cha kyipfa mokyeṙika wandu maṟio malemeri maa nyoe muwenyi mokyepaaya maṟio-go maa na kyimnyoe kyanyu-pfo. 47 Ochia lonyu, cha kyipfa muichopa shilome sha weonguo shisuku walya waku wanyu walewawaaga. 48 Kyasia muṟingyishia na iiṙikyiana na kyilya waku wanyu walewuta; kyipfa wo walewaaga weonguo shisuku-wo, na nyoe muchopa shilome shawo. 49 Na kyipfa kya ikyo wuṟango wo Ruwa wulegamba, ‘Ngyeṙuma kowo weonguo shisuku na wasu, nawo wewaaga waata kyiiṙi kyawo na iwafuna,’ 50 kundu rika-lyi lyiweso samu ya weonguo shisuku woose, ilepusuka wookyia igumbo lya wuyana; 51 wookyia samu ya Abelyi mṟasa samu ya Sakaria, ulya alewoogio kyiiṙi kya mesa ya Mndumii na hekalu. Yee, ngyimmbia kye rika-lyi lyechiweso samu-yo. 52 Ochia lonyu, nyoe walosha wa mawawaso, kyipfa muleṟika upfunguo lo halya-ndu wandu weiṙima iwona wuṟango nyoe muwenyi mulaiṙe napfo, na walya waweiṙa mukowashingyia.” 53 Kyiyeri alewuka pfo, walosha wa mawawaso na Mafarisayo walewooka imringyichia uwicho na imsouo kui immbesa shindo shifoi, 54 wemṙega kundu waicho ṙeṙo lyawuka ṙumbunyi kokye.



12

1 Kyiyeri-kyo, wuingyi wo wandu wulesanza shiku kui shiku, mṟasa wakachumana, kawooka iwia wanalosho wakye kuwooka, “Kuringyenyi na chachu ya Mafarisayo, ya wukulembecheṟi. 2 Kyaindi kuwoṙe kyindo kyikuṟiikyie kyilechiloṟo na pata, maa kyikyiṟikye kyilechimanyika-pfo. 3 Kyasia orio kyindo muleṙeṙa meemenyi kyemanyika saenyi; na kyindo muleweweṙia mndu shiṟinyi sha numba shegambo iwuka kai.” 4 “Na inyi ngyimmbia nyoe mbuya tsako, maa mulaowuoe iwo wekyewaaga mmbiu, na numa ya iho wawoṙe kyindo kya ngoseṟa weiṙima iwuta-pfo. 5 Kyaindi ngyemmbia mochimwowuo. Owuonyi ulya akyeri kye kammbaaga mndu nechiiṙima immbiyitsa Ngyehenenyi. Yee ngyimmbia, owuonyi icho. 6 Ngyesa shilepuru shitaanu shekyekumbo helo tsiwi-pfoe? Maa kuwoṙe maa kyimwi kyekyewaṙimika mbele ya Ruwa-pfo. 7 Kyaindi maa njui tsa mṙoe yanyu tsingyitale tsoose. Kyasia mulaowuoe; nanga nyoe kuta shilepuru shifoi.” 8 “Na inyi ngyimmbia, orio mndu echingyiṟingyishia mbele ya wandu, Mana o Adamu nemṟingyishia mbele ya malaika wa Ruwa. 9 Na echingyikana mbele ya wandu, icho nekano mbele ya malaika wa Ruwa. 10 Na orio mndu echiṙeṙa kyindo kyiwicho kya Mana o Adamu nechihooṟio, indi mndu alahia Mumuyo Mweele echihooṟio-pfo. 11 Na ilyi wemuṙuo mbele ya Masinagogi na wachilyi na wawoṙe pfinya ya ichilyia, maa mulaiṟewe mochikusaṟa maṙeṙo ganyu chandu mogaluo ang'u iṙeṙa. 12 Cha kyipfa Mumuyo Mweele nemulosha saa iya iya kyilya muwaṟi iṙeṙa.” 13 Mndu umwi halya kyisanzionyi kammbia, “Mlosha, wia mono-wama oko nangyigawie kyioṟa kyaṙu.” 14 Kammbia, “Iyoe mndu, nyi wui alengyiwika inyi ngyiwe moṙumbuo moondu yanyu ang'u mogawa shindo shanyu?” 15 Kawawia, “Kushowenyi na wuneesi, kyipfa moo o mndu ukyeri shindonyi shakye awoṙe-pfo.” 16 Kawawia mfano, echigamba, “Ṙema lya mndu umwi mnjama lyiwewoṙe shilyimu shifoi mnu. 17 Kawooka ikusaṟa mrimenyi kokye, echigamba, ‘Ngyiwikye kuṙa, kyipfa ngyiwoṙe handu ngyekooma shilyimu shako-pfo?’ 18 Kagamba, ‘Ngyewika kuṙi, ngyeunduo shikumbi shako ngyiwikye shingyi shing'anyi kuta ishi, na ipfo ngyechikooma kyilyimu kyako kyoose na shindo shako. 19 Numa ya iho ngyegamba, iyoe mrima oko, nuwoṙe shindo shicha shifoi ukoomie ko maka ifoi. Onyonya-ng'u, ulye, unyo, uchihiyo.’ 20 Kyaindi Ruwa kammbia, ‘Iyoe tondo, kyio-kyi kya inu wakundi mrima opfo. Na shindo-sho ukoomie shewa sha wui?’ 21 Nyi wuṙo akyeri mndu ekyekoomia mrima okye kyiseyesoe alakusurie Ruwa.” 22 Kawia wanalosho wakye, “Kyipfa kya ikyo ngyimmbia, maa mulawinie moo yanyu, mochilya kyi; maa mmbiu yanyu mochiṟaa kyi. 23 Cha kyipfa iwaṙa moo nyi kyindo kying'anyi kuta kyelya, na mmbiu nyi ngoseṟa kuta nguwo. 24 Kusaṟenyi mbonyi tsa makuru, kye gekyewaaya maa isambuo-pfo; gawoṙe shikumbi maa handu hekooma shindo-pfo, indi Ruwa nekyegaenenga kyelya. Nanga nyoe kafoi kuta shileye! 25 Nyi wui konyu kakuwinisha echiiṙima iengyeṟa moo okye maa mfiri umwi? 26 Kyasia, kokooya mulechiiṙima iwuta maa kyindo kyitutu, ny'kyilyi mukuwinisha kya shilya shingyi? 27 Kusaṟenyi mbonyi tsa shiwaṟo chandu shekyeṙo. Shekyeṟunda kyindo kyoose-pfo; indi inyi ngyimmbia kye maa Solomon mng'anonyi okye oose aleṟiko necha cha kyiwaṟo kyimwi kya isho-pfo. 28 Kyasia kokooya Ruwa nekyeṟika kuṙo maṟa ga ipfo ṙemenyi, gakyeri ho inu na ngama gakawiyitso moṙonyi ngyesa emmbutia ngoseṟa, nyoe wa iiṙikyia lyaangu? 29 Nyoe mulapfule mulye kyi ang'u munyo kyi-pfo. Maa mulaiṟewe mrimenyi, 30 kyipfa isho shoose nyisho masanga ga wuyana gekyepfula, kyaindi Awu onyu naichi kye mukundi isho. 31 Indi pfulenyi Wumangyi wo Ruwa, na isho mochiengyeṟio.” 32 “Maa mulaowuoe nyoe poo lyitutu, cha kyipfa Awu onyu nawona nyi kyicha imuenenga Wumangyi wulya. 33 Kumbenyi isho muwoṙe, muwute kyiano. Achikyienyi shikuchu shilekyekuo, koomenyi kyiseyesoe kyanyu ruwewu handu kyechiengyeṟika, handu halekyeshika mbafu, maa shinu lyilekyenyamaṟa. 34 Cha kyipfa handu kyiseyesoe kyanyu kyikyeri nyi ho-ndu na mrima yanyu yechikaa.” 35 “Mukuṟeyeṟe, mukuinewie kyitsinyi, na taa tsanyu tsikae tseaka; 36 muwe cha wandu waiweṙelyia mndumii owo, ilyi ewuya iwuka wolyinyi, kundu kyiyeri echicha na ikapa-kapa moongo, wampfunguye moongo cha ilyi. 37 Wagusu waṟundi walya, kyiyeri mndumii owo echicha nawakooye walee kyiṙombo. Loi ngyimmbia, nekuinewa na iwaenenga kyelya, na iwaṟundia. 38 Na oe kacha lya kawi, ang'u kacha lya kaṟaaṟu, na iwakooya kuṙi, wagusu waṟundi-wo. 39 Kyaindi manyenyi kyindo-kyi kye monyi kanyi awemanya kyiyeri mbafu yechicha, nawelaa kyiṙombo, maa aweṙa numba yakye ifunjo-pfo. 40 Na nyoe kuṟeyeṟenyi, cha kyipfa kyiyeri mulaichi nyi lyo-ndu Mana o Adamu echicha.” 41 Petiro kammbia, “Mndumii, mfano-cho noluwia soe tikyi, ang'u wandu woose taa?” 42 Mndumii kagamba, “Kyasia, nyi wui-ng'u akyeri mṟundi msimiri, amṟango, ulya mndumii okye echimmbika nasongoye maṟunda gakye goose, naenengye wandu shelya kui kyiyeri kyiwaṟi? 43 Agusu mṟundi ulya mndumii okye echicha namkooye echiwuta kuṙo. 44 Loi ngyimmbia, nemmbika nachilyie shindo shakye shoose. 45 Kyaindi, mṟundi ulya kagamba mrimenyi kokye, ‘Mndumii oko naikyelyio icha’, kawooka ikapa walya wekyeṟunda na oe, wasoṟo na waka, echilya na inyo na inango; 46 Mndumii o mṟundi-cho nechicha mfiri alaukusaṟie na kyiyeri alaichi, nemṙumbuo mateng'eta gawi na immbikyia hamwi na walaiṙikyie. 47 Na mṟundi ulya alemanya kyindo mndumii okye akundi, alakuṟeyeṟe, maa alawute kyilya mndumii okye akundi, nechikapo mnu. 48 Na ulya alaichi na oe nawuta kyiwaṟi ikapo, nekapo kyitutu. Na orio mndu aleenengo shifoi, icho neweso shifoi, na ulya alekoomio shindo shifoi, kokye werika na ngoseṟa.” 49 “Ngyilecha iwiyitsa moṙo wuyanenyi; na moṙo-cho wukomwaka ny'kyikyi ngyikundi ngoseṟa? 50 Kyaindi ngyiwoṙe wupatiso ngyiwaṟi ipatiso, na inyi ngyiwoṙo fowa ing'anyi mṟasa wupatiso-wo wuafutsio! 51 Ngyesa mokusaṟa kye ngyilecha iende ufoṟo wuyanenyi? Ngyimmbia, ote, chi wuṙo-pfo, indi maletsano. 52 Cha kyipfa wookyia wulalu numbenyi imwi kowaṙa wandu wataanu walekanyi, waṟaaṟu wewingana na wandu wawi, wawi wewingana na wandu waṟaaṟu. 53 Awu na mono-kye wechilekana, na mana na awuye; mama o mndu na mono-kye o kyika, na mana o kyika na wamae; mndu na watoe okye na watoe na watoe o mndu.” 54 Yesu kawia-se wuingyi wulya wo wandu, “Orio kyiyeri mokyewona ipuchi ura lo kyukonyi cha ilyi mokyegamba, ‘Mvuo iicha’; kyikawa kuṙo. 55 Na ilyi kokyecha mkuma owuka ura lo kyawuye, mokyegamba, ‘Kowaṙa mrikye’; na nyi wuṙo kyikyeri. 56 Nyoe wakulembecheṟi mokyeiṙima imanya chandu kochiwa urukyenyi na ngyinenyi; kyasia, kyawa kuṙa-ng'u kye moiṙima imanya kyiyeri-kyi-pfo?” 57 “ Ny'kyilyi nyoe muwenyi kui mrima yanyu mulekyeṙumbuo iwuta shikyeri sha sungusinyi? 58 Kokooya ooshana na ulya uwoṙe na oe moondu iyenda ko moṙumbuo moondu, ipfo njienyi pfuṟukana isanza na oe, alachekukuruo mṟasa ko mchilyi, mchilyi ulya kakuṙambika mawokonyi ga ulya ekyeṙumbuo moondu, kakuwiyitsa kyipfungonyi. 59 Ngyikuwia, owuka pfo mṟasa umarise itaa helo ya mafurumionyi-pfo.”



13

1 Na kyiyeri kyilya kyilya kuwewoṙe wandu walemwendie mbonyi tsa Wagalyilaya walya Pilato alewawaaga kyiyeri waweiṙasa. 2 Kawagaluo, kawawia, “Ngyesa mokusaṟa kye Wagalyilaya-wo wawewoṙe maṙeko kuta Wagalyilaya wengyi woose, mṟasa wakawutio kuṙo? 3 Ngyimmbia, chi wuṙo-pfo; kyaindi mulandeṙumbuye wunyamaṟi, nyoe moose mowerumatso mbaṟe-yo iyo. 4 Ang'u walya ikumi na nyanya, waleolokyio nyi numba ipfo Siloamu, ikawawaaga, mokusaṟa kye wawewanyamaṟi kuta wandu woose wawekyeri Yerusalemu? 5 Ngyimmbia, chi wuṙo-pfo, kyaindi mulandeṙumbuye wunyamaṟi, nyoe moose mochirumatso mbaṟe-yo iyo.” 6 Yesu kawawia mfano chu: “Mndu umwi nawewoṙe mfumu umṙongye ṙemenyi lyakye lya msabibu, kayenda indepfula pfo ndunda alawone. 7 Kawia ulya awekyeambuya ṙema-lyo lya msabibu, ‘Maka-i iṟaṟu ngyekyecha ipfula ndunda kunu mfumunyi, ngyilawone kyindo. Umanye, kyipfa uinyamaṟa teri.’ 8 Kagaluo, kammbia, ‘Mndumii uṙe maka-chu, ngyiukawilyie, ngyiuwikye sari; 9 nacho ukowika ndunda, nyi kyicha, ote, numa ya iho ulandewikye ndunda, uumanye-ng'u.’ ” 10 Mfiri o onyonya naweiloshia sinagoginyi lyimwi. 11 Naaho hawewoṙe mndu mka awewoṙo nyi waṟufui wa wufafa kyiyeri kya maka ikumi na nyanya, na oe nalemekyie, eiṙima igoṟoka-pfo. 12 Kyiyeri Yesu alemmbona nalemlaga, kammbia, “Mama, nowuto wufafenyi wopfo.” 13 Kayekyia mawoko wuye yakye, na oe kagoṟoka cha ilyi kaṟumisha Ruwa. 14 Kyasia ang'anyi o sinagogi nalesuo kyipfa Yesu nakyiṟa mndu mfiri o onyonya. Kagaluo, kawia walya wawesanzie halya, “Kuwoṙe mfiri iṟaandaṟu iwaṟi iṟunda, kyasia nnjonyi mukyiṟo mfiri-yo, maa chi mfiri o onyonya-pfo.” 15 Kyaindi Mndumii kagaluo, kagamba, “Nyoe wakulembecheṟi, orio umwi onyu, ngyesa ekyepfunguo umbe yakye ang'u nzoi yakye mfiṟigenyi mfiri o onyonya nandeirutsa mṟinga-pfoe? 16 Na mndu mka-chu, akyeri o kyishari kya Abrahamu, ichu Satana alempfunga maka-i ikumi na nyanya, kyiwewaṟi nawuto kyipfungo-kyi mfiri o onyonya-pfoe?” 17 Kyiyeri alegamba ikyo walewoṙo nyi sonu woose wawewingana na oe. Kyisanzionyi kyoose kyikachihiyo kyipfa kya mbonyi tsa mng'ano tsileṟundo nyi oe. 18 Numa ya iho kagamba, “Wumangyi wo Ruwa wukyeri cha kyikyi? Na inyi ngyiwulyingatsane na kyikyi? 19 Wukyeri cha mbeu ya haradalyi mndu alewuta kaiolyia ṙemenyi lyakye; ikaṙo, ikawa ikyiṙi, shileye sha ngyinenyi shikaṙamia mbagenyi tsalyo.” 20 Kagamba lya kawi, “Ngyilyingatsane na kyikyi Wumangyi wo Ruwa? 21 Wukyeri cha chachu mndu mka alewuta kaisanzia shitelenyi shiṟaaṟu sha mso, mṟasa ukotarang'aa woose taa.” 22 Na oe naweiiṙa mṟinyi na shikaṟonyi echilosha, kyaronyi kyakye kya iyenda Yerusalemu. 23 Mndu umwi kammbesa, “Ngyesa Mndumii, wandu waikyiṟo nyi waangu?” Kawawia, 24 “Pfuṟukanenyi iiṙia moongonyi msuse, cha kyipfa ngyimmbia kye wafoi wechikunda iiṙa walaiṙime. 25 Kyiyeri monyi kanyi echigoṟoka na ishinga moongo, na nyoe mukowooka igoṟoka nja na ikapa-kapa moongo, mochigamba, ‘Hoi Mndumii, lupfunguye moongo’; oe negaluo na immbia, ‘Ngyiichi kundu muwukyie-pfo’. 26 Nyi lyo-ndu mowooka igamba, ‘Lulelya na inyo mbele yapfo, na iyoe nulelosha njienyi tsaṙu.’ 27 Na oe negamba, ‘Ngammbia, ngyiichi kundu muwukyie-pfo; wukyenyi koko nyoe moose mokyeṟunda mawicho.’ 28 Nyi lyo-ndu kochiwaṙa kyifiiṟo na ilya ngakuru, kyiyeri mochiwona Abrahamu, Isakyi na Yakobo na weonguo shisuku woose Wumangyinyi wo Ruwa, na nyoe muwenyi muwawiyitse nja. 29 Na kochicha wandu iwuka ura lo ngamenyi na lo kyukonyi, na iwuka ura lo kyawuye na lo kyaseri, nawo weṙamia wechilya kyelya Wumangyinyi wo Ruwa. 30 Kuwoṙe wakyeri wa mafurumionyi wechiwa wa kuwooka, na wa kuwooka wechiwa wa mafurumionyi.” 31 Kyiyeri kyilya kyilya Mafarisayo waata wakayenda kokye, wakammbia, “Wuka iha, uyende handu hengyi, cha kyipfa Herode nakundi ikuwaaga.” 32 Kawawia, “Yendenyi mundewia ipaara lyilya, ‘Ambuya, inu na ngama ngyiwuta waṟufui wawicho na ikyiṟa waluoe, mfiri o kaṟaaṟu ngyemarisa iṟunda lyako.’ 33 Hamwi na isho, ngama na kyilalau, kyangyikooya iengyeṟa iwa mokyaro. Kyipfa chi kyicha moonguo shisuku nawoogo ai nja ya Yerusalemu-pfo. 34 Iyoe Yerusalemu, Yerusalemu, uiwaaga weonguo shisuku na ikapa na magoe walya waleṙumo kopfo, nyi kyenga ngyilekunda isania wana wapfo chandu nguku yekyesania shiwana shayo makungonyi gayo, maa mulekunda-pfo. 35 Moṙeeyo numba yanyu ilawoṙe mndu! Na inyi ngyimmbia, mochingyiwona-se maa ale-pfo mṟasa kyiyeri mochigamba, ‘Nammbikyie mboṟa ulya aicha kui rina lya Mndumii.’ ”



14

1 Kyikawa-ng'u kyiyeri aleiṙa na numbenyi ya mndu umwi kyiiṙi kya wang'anyi wa Mafarisayo mfiri o onyonya, nalye kyelya, wawemlaalyia. 2 Na mbele yakye hawewoṙe mndu awoṙe ndoṟe ya safura. 3 Yesu kagaluo, kawia walosha wa mawawaso na Mafarisayo, “Ngyesa nyi sungusinyi ikyiṟa mndu mfiri o onyonya ang'u chi wuṙo-pfo?” 4 Wakatsia. Kammbaṙa kamkyiṟa, kamwenenga momu nayende. 5 Kawawia, “Nyi wui kyiiṙi kyanyu, kokooya umbe yakye ang'u nzoi yakye yaoloka kyisimenyi alechiiwuta-pfo mfiri o onyonya?” 6 Nawo waleiṙima igaluo maṙeṙo-ga-pfo. 7 Kawia mfano walya wawewalage, kyiyeri alewona chandu walesambuṟa shitima sha mbele; echigamba, 8 “Mndu kakulaga na wolyinyi, ulaṙamie kyitimenyi kya mbele. Kyilawe kye mndu ekyeindio kuta iyoe namlage, 9 na ulya awekulagie iyoe kacha na ikuwia, ‘Seiya ichu!’ Nyi lyo-ndu ochiwooka iṙamia handu ha numa kui sonu. 10 Indi kolago, yenda undeṙamia handu ha numa, kundu ulya alekulaga kacha nakuwie, ‘Mbuya-yako, nnjo na kunu mbele ngoseṟa.’ Nyi lyo-ndu owaṙa kyiṟumi mbele ya woose waṙamie hamwi na iyoe. 11 Cha kyipfa orio mokung'anyisa nechititiṟo na ulya mokutitiṟa neching'anyiso.” 12 Kawia ulya alemlaga, “Kyiyeri okoṟa kyelya kya kyingoto ang'u kya kyukonyi, maa ulalage mbuya tsapfo maa wana wa wama wapfo, maa kyishari kyapfo, maa wamṟasa wapfo wawoṙe masaa; kundu wo walachekulaga iyoe kotoo. 13 Indi kyiyeri okoṟa shelya laga wakyiwa, wawoṙe shiwungo shifiri, shileeta, shipfupfuṟe, 14 na iyoe nochiwa nanga, cha kyipfa iwo wawoṙe kyekutaa-pfo; kyipfa nochitoo kyiyeri kya iṟuka lya wasumganyi.” 15 Kyasia kyiyeri aleicho isho umwi o walya waweilya hamwi na oe nalemmbia, “Agusu ulya echilya mkate Wumangyinyi wo Ruwa.” 16 Kammbia, “Mndu umwi naleachikyia karama ing'anyi kalaga wandu wafoi. 17 Kaṙuma mṟundi okye kyiyeri kya ilya kyelya nawie walya wawewalage, ‘Nnjonyi, cha kyipfa shindo shoose shamuṟeyeṟo.’ 18 Wakawooka woose iloṟa chandu walechiiṙima iyenda: O kuwooka nalemmbia, ‘Ngyileguṟa ṙema, kyangyikooya iyenda ngyindelyiambuya; ngyiterewa ungyihooṟie.’ 19 Ungyi kagamba, ‘Ngyileguṟa umbe ikumi tseṙema, ngyindetsiyesha; ngyiterewa ungyihooṟie.’ 20 Ungyi kagamba, ‘Ngyilealyika mka, na kyipfa kya ikyo ngyechiiṙima icha-pfo.’ 21 Mṟundi ulya kayenda, kaenenga mndumii okye mbonyi tsa shindo-sho. Kyasia, ulya monyi kanyi kasuo, kawia mṟundi okye, ‘Fuma iwinyi, uyende njienyi ing'anyi na shimṟaṟu sha mṟi, uende wakyiwa na iha, na wawoṙe shiwungo shifiri, na shipfupfuṟe, na shileeta.’ 22 Mṟundi kagamba, ‘Mndumii, isho ogamba shamṟundika. Kyaindi maa wulalu kuwoṙe ṙaawa.’ 23 Mndumii kawia mṟundi, ‘Fuma na nja uyende mtandaṟenyi na mṟasenyi, undewaitika iiṙa na numba, numba yako iiṙime iichuo. 24 Kyipfa ngyimmbia kye kyiiṙi kya walya wawewalage, kuwoṙe maa umwi esonja karama yako-pfo.’ ” 25 Kyiyeri wuingyi wufoi wo wandu wuweoshana na oe, naleinduka kawawia, 26 “Kokooya mndu acha na koko na oe asuuye awuye maa wamae, na mka okye, na wana wakye, na wana wa wamae wa kyisoṟo na wa kyika; yee maa mrima okye amonyi, echiiṙima iwa manalosho oko-pfo. 27 Mndu oose alechiṙuo msalaba okye na ingyiosha, echiiṙima iwa manalosho oko-pfo. 28 Kyipfa nyi wui kyiiṙi kyanyu, kokooya akundi iwika numba, alechiṙamia na itala woguru, kye nawoṙe sheimarisia? 29 Alachelemo iimarisia ammbikye urende, wandu woose wawonyi wakawooka imwinyala, 30 wechigamba, ‘Mndu-chu nalewooka iwika numba, kyikawa awoṙe pfinya tseimarisia-pfo.’ 31 Ang'u kuwoṙe mangyi uha, akundi indekapana na mangyi ungyi, alechiṙamia kuwooka na ikusaṟa kye oe na wandu shiku ikumi nechiiṙima ikapana na ulya awoṙe wandu shiku makumi gawi? 32 Na kokooya awona echiiṙima-pfo, nekyeṙuma ndumi iterewa ufoṟo, mndu ulya akyeri kuleshi. 33 Kyasia, na wuṙo orio umwi onyu alandeṙe shoose awoṙe, eiṙima iwa manalosho oko-pfo.” 34 “Munyu nyi kyindo kyicha. Kyaindi munyu ukomnyamaṟika owiko-kyi uiṙime ilotsiṟa? 35 Ochiwaṙa-se kyiira ko kyindo kyoose-pfo. Wandu wekyeuwiyitsa nja. Awoṙe maṙwi geaṙanyia, naaṙanyie.”



15

1 Kyasia wesania ukamba woose na wanyamaṟi wawetikyira kufuhi na oe wamwaṙanyie. 2 Mafarisayo na walosha wa mawawaso wakamnunuwia, wechigamba, “Mndu-chu nekyeambilyia wanyamaṟi, na ngoseṟa nekyelya nawo.” 3 Kawawia mfano-chu, echigamba, 4 “Nyi wui konyu, awoṙe moondo igana, lyimwi lyikaṙeka ho, alechiṙa galya makumi kyenda na kyenda patenyi, nandepfula lyilya lyiṙekyie mṟasa nalyiwone? 5 Na oe kamlyiwona, nekyelyiwika mayewenyi gakye amchihiye. 6 Na kamshika kanyi kokye, nekyelaga mbuya tsakye na wamṟasa wakye, kawawia, ‘Chihiyonyi hamwi na inyi, cha kyipfa ngammbona ondo lyako lyiweṙekyie.’ 7 Ngyimmbia nyi wuṙo kochiwaṙa sia ruwewu kyipfa kya mnyamaṟi umwi echiṙumbuya wunyamaṟi, kuta kyipfa kya wasumganyi makumi kyenda na kyenda walawaṟi iṙumbuya wunyamaṟi.” 8 “Ang'u kuwoṙe mndu mka uha awoṙe shilyingyi ikumi, kaṙetsa imwi alechikoṟa taa na iaiya numba, na ipfula kui wuragari mṟasa naiwone? 9 Na kamwiwona, nekyelaga mbuya tsakye na wamṟasa wakye, kawawia, ‘Chihiyonyi hamwi na inyi, cha kyipfa ngawona-se shilyingyi iya iweṙekyie.’ 10 Ngyimmbia, ‘Nyi wuṙo kuwoṙe sia mbele ya malaika wa Ruwa kyipfa kya mnyamaṟi umwi aṙumbuya wunyamaṟi.’ ” 11 Kagamba, “Mndu umwi nawewoṙe wana wawi. 12 Ulya mtutu kawia awuye, ‘Papa, ngyienenga ugawi loko lungyiwaṟi.’ Kawagawia shindo shakye. 13 Na komiiṙe mfiri ngyaangu, ulya mtutu kasania shoose, kayenda kyaro uruka lo kuleshi; kaola-ola masaa gakye mbonyinyi tsa wuṟui. 14 Na amwole-ole shoose, kukocha njaa ing'anyi kulya urukyenyi, na oe kawooka iuṟa kyindo kyelyio. 15 Kandeterewa kyiṟundio ko mndu umwi o uruka lulya, na oe kamṙuo ṙemenyi lyakye iambuya nguwe. 16 Kalanga ilya makanda gawekyelyio nyi nguwe, maa kuwoṙe mndu alemwenenga kyindo-pfo. 17 Kyiyeri alekusaṟa mrimenyi kokye, nalegamba, ‘Nyi waṟundi wenga wa awu oko wekyelya shelya na itsugaṟa, na inyi iha ngyiipfa njaa?’ 18 Ngyefuma, ngyiyende ko awu oko ngyimmbie, ‘Papa, ngyileṙekyio Ruwa na iyoe. 19 Ngyiwaṟi ngyilago mono-pfo-se-pfo. Ngyigaluo cha umwi o waṟundi wapfo.’ 20 Kafuma kayenda ko awuye. Kyiyeri awekyeri kuleshi, awuye nalemmbona, kamsaṟia, kakapa mteeṟa, kamwolokyia ipfo nzingonyi kamkomba mnu. 21 Mana ulya kammbia, ‘Papa, ngyileṙekyio Ruwa na iyoe; ngyiwaṟi ngyilago-se mana opfo-pfo.’ 22 Kyaindi awuye nalewia waṟundi wakye, ‘Endenyi iwinyi nguwo ngyicha, mumṟikye; mṟikyenyi na peti kyimnyoenyi, na shiaṙu maṙendenyi. 23 Endenyi ngache iya ngyinoru muishinje; na soe lulye na ichihiyo. 24 Cha kyipfa mana-chu oko nawepfiie, na oe naṟuka; naweṙekyie, na oe nawono.’ Wakawooka ianga na ichihiyo. 25 Kyasia, mana ulya okye mmbele nawekyeri ṙemenyi na lyilya aweicha na itikyira kufuhi na numba, naleicho ṟui lya shiimbo na temo. 26 Kalaga mṟundi umwi, kammbesa, ‘Mbonyi-tso tsaloṟa-kyi?’ 27 Kammbia, ‘Mono-womoo nacha, na awuyo namshinjia ngache gyinoru, kyipfa nammbona-se ai na moo.’ 28 Kasuo, kalega iiṙa na numba. Kyasia awuye kafumia nja, kamterewa. 29 Kagaluo awuye, kagamba, ‘Inyi ngyilekuṟundia maka-i yoose, maa ngyilandekuṙekyio-pfo, kyaindi ulandengyienengye maa kyiṙaina, ngyichihiyo na mbuya tsako-pfo. 30 Kyaindi, kyiyeri mana-chu opfo acha, alelya shindo shapfo hamwi na maṟai nomshinjia ngache gyinoru.’ 31 Kammbia, ‘Mono-ko, iyoe nukyeri na inyi mfiri yoose, na shoose ngyiwoṙe nyi shapfo. 32 Lyingyi-se, ichihiyo na ishina kyiwaṟi cha kyipfa mono-wama-chu opfo nawepfiie, na oe naṟuka; naweṙekyie, na oe nawono.’ ”



16

1 Lyingyi-se nalewia wanalosho wakye. “Kuwewoṙe mndu umwi, mnjama, awewoṙe mringyi okye o masaa. Ichu naleshitakyio kokye kye naiola-ola masaa gakye. 2 Kamlaga, kammbia, ‘Nyi mbonyi tsa mbaṟe iha itsi ngyiichuoe tseṙeṙo kyipfa kyapfo? Loṟa matala ga iṟunda lyapfo, cha kyipfa uiṙima iwa-se mringyi o masaa-pfo.’ 3 Mringyi ulya kagamba mrimenyi kokye, ‘Ngyiwikye kuṙa? Kyipfa mndumii oko naingyifuna kyiṟundionyi kyako. Iṙema ngyeiṙima-pfo, iterewa, ngiwona sonu. 4 Ngammanya kyindo ngyechiwuta, kundu ngamfuno kyiṟundionyi kyako, wangyiambilyie kanyi kowo.’ 5 Kalaga walya waweriko na mndumii okye, umwi umwi; kawia o kuwooka, ‘Nuriko kyi na mndumii oko?’ 6 Kagamba, ‘Shiyeṟo igana sha mafuṙa.’ Kammbia, ‘Wuta kyiṟeio kyapfo, ṙamia iwinyi, ṟeia makumi gataanu.’ 7 Numa kawia ungyi, ‘Aa iyoe nuiriko kyi?’ Kagamba, ‘Makunyia igana ga nganu.’ Kammbia, ‘Wuta kyiṟeio kyapfo, ṟeia makumi nyanya.’ 8 Mndumii ulya kaṟumisha mringyi ulya mmbicho kyipfa ilyi alewuta kui wuṟango; cha kyipfa wana wa wuyana-wu rikyenyi lyawo wawenyi waṟango kuta wana wa saa. 9 Na inyi ngyimmbia, waṙenyi mbuya na shindo sha wuyana, kundu kyiyeri shewuṟika wamuambilyie kulya-ndu mochikaa mlungana. 10 Mndu moringa necha kyilya kyitutu amwenengye, neringa necha na shilya shing'anyi taa. 11 Kyasia, kokooya nyoe mulechiiṙima iringa shindo sha wuyana, nyi wui emuenenga iringa shilya sha wuloi? 12 Na kokooya mulechiiṙima iringa shindo sha mndu ungyi, nyi wui echimuenenga shilya shikyeri shanyu muwenyi. 13 Kuwoṙe mṟundi eiṙima iṟundia wandumii wawi-pfo; cha kyipfa, nechisuo ichu na ikunda ichu, ang'u newaṙana na ichu na imina ichu. Mochiiṙima iṟundia Ruwa na masaa-pfo.” 14 Kyasia Mafarisayo, wakyeri kye wo wawenyi nyi wandu wakundi heleri, waleicho isho shoose, wakamtaluo. 15 Kawawia, “Nyoe mokyekushelyia wusumganyi mbele ya wandu, kyaindi Ruwa naichi mrima yanyu; cha kyipfa kyindo kyang'anyiso ko wandu kyekyewa wusutsu mbele ya Ruwa. 16 Uwawaso na weonguo shisuku shiwekyeri-pfo mṟasa Yohane, wookyia kyiyeri-kyo ulogo lucha lo Wumangyi wo Ruwa lokyeongoyo, na orio mndu nekyeiṙa napfo ko pfinya. 17 Kyaindi nyi kyaangu Ruwewu na uruka shiwukye ho, kuta kyindo kyitung'tu kya uwawaso kyechiwuka ho. 18 Orio mndu echiṙa mka okye na ialyika ungyi naṟuguya; na mndu moalyika ulya aṙio nyi mii okye naṟuguya.” 19 Kagamba, “Kuwewoṙe mndu umwi, mnjama, awekyeṟaa nguwo tsa kyimaande-maande na kyimari-mari kyicha, echilya mfiri yoose kui wunjama. 20 Na mkyiwa umwi, ekyelago Lasaro, awewoṙe mapee gafoi, nawekyeṟamiṟo moongonyi o mnjama-cho, 21 na oe nawekyelanga iigutso kui shelya-sho shiwekyetonyika mesenyi ko mnjama ulya; mṟasa shite shikachemkomba mapee gakye. 22 Kyikawa kye mkyiwa ulya nalepfa, malaika wakamṙuo wakammbikyia kufuhi na Abrahamu. Mnjama ulya na oe kapfa, kaṟiko. 23 Kyasia, akyeri matuuronyi kulya ko wapfu kawona Abrahamu akyeri kuleshi, na Lasaro kufuhi na oe. 24 Kafiiṟa, kagamba, ‘Hoi papa Abrahamu, ngyiwonia wukyiwa, uṙume Lasaro nawikye kyimnyoe kyakye mṟingyenyi naoloṟe ulumi loko, kyipfa ngyituuro kunu moṙonyi.’ 25 Abrahamu kagamba, ‘Mono-ko, kumbuo kye iyoe nuleambilyia mecha gapfo kyiyeri uwekyeri na moo, na Lasaro nyi wuṙo alewona mawicho; na wulalu oe nakyeri iha naiwiyiṟio moo, na iyoe nutuuro. 26 Na ngoseṟa ya isho, makyiṙi-gawi gaṙu soe na nyoe hawikye mkuwa ung'anyi, kundu wakundi iwuka kunu wache na konyu walaiṙime; maa wandu wa konyu walaambaṙe icha na koṙu.’ 27 Kagamba, ‘Kyasia-ng'u papa, ngyikuterewa, uṙume kanyi ko awu oko, 28 cha kyipfa ngyiwoṙe wana wa wama wataanu, kundu nawaṟingyishie, kundu maa wo taa walacheecha na handu-ha ha matuuro.’ 29 Abrahamu kagamba, ‘Wawoṙe Mose na weonguo shisuku; wawaaṙanyie wo.’ 30 Kagamba, ‘Ote, papa Abrahamu, kyaindi kokooya mndu awukyie ko wapfu ayenda kowo, weṙumbuya.’ 31 Kammbia, ‘Walandeaṙanyie Mose na weonguo shisuku, wesaṟa kyindo maa mndu kaṟuka ko wapfu-pfo.’ ”



17

1 Kawia wanalosho wakye, “Shindo shetewe shiwaṟi icha, kyaindi ochia lo mndu ulya shiicha kyipfa kyakye! 2 Nanga mndu-cho awepfungyio ikyesa nzingonyi kokye, nandewiyitso ipalyipalyinyi, kuta itewe umwi o iwa watutu. 3 Kuṟiisenyi! Kokooya mono-wama opfo akuṙekyio mṙeṙie; kaṙumbuya wunyamaṟi mhooṟie. 4 Na kokooya akuṙekyio ka mfungaaṙe mfiri umwi, na iwuya na kopfo ka mfungaaṙe, kagamba, ‘Ngaṙumbuya’, mhooṟie.” 5 Wasu wakammbia, “Mndumii, luengyeṟie iiṙikyia.” 6 Mndumii kagamba, “Kokooya muwewoṙe iiṙikyia lyitutu cha mbeu ya haradalyi, muwewia mkuu-chu, ‘Kuluka, undeṙongo ipalyipalyinyi’, nakyo kyiwechiwa kuṙo.” 7 “Kyaindi, nyi wui konyu awoṙe mṟundi moṙema ang'u molyisa umbe, echimmbia ilyi awuka patenyi, ‘Nnjo iwinyi, ṙamia, ulye kyelya?’ 8 Ngyesa emmbia, ‘Ngyiachikyia kyelya, ngyilye; kuṟeyeṟe ungyiṟundie, mṟasa ngyimarise ilya na inyo, nyilyo na iyoe ochilya na inyo-pfoe?’ 9 Ngyesa nemmbia haika mṟundi ulya, kyipfa awuta shilya alewio? 10 Nyi wuṙo maa nyoe, mukommarisa iwuta shoose mulewio, gambenyi, ‘Soe nyi waṟundi walawoṙe kyiira, loṟunda shilya shiweluwaṟi iwuta tikyi.’ ” 11 Kyiyeri waweiyenda Yerusalemu, naweiṙa makyiṙi-gawi ga Samaria na Galyilaya. 12 Na kyiyeri aleiṙa na kyikaṟonyi kyimwi, nalekarisana na wandu ikumi wawoṙo nyi taambo; wakagoṟoka kuleshi. 13 Wakakuilenga wechigamba, “Hoi Yesu, Mndumii ung'anyi, ulusaṟie!” 14 Kyiyeri alewawona nalewawia, “Yendenyi mundekuloṟa ko makohanyi.” Kyiyeri waweiyenda, waleila. 15 Na umwi owo ammbone kye nachia, nalewuya, echiana Ruwa kui ṟui lying'anyi. 16 Kakuolotsa wanda maṙendenyi gakye, kamwana; na oe nyi-we Msamaria. 17 Yesu kagaluo, kagamba, “Waleilyisho woose ikumi-pfoe? Walya kyenda wookwi? 18 Ngyesa kuwoṙe walewuya icheenenga Ruwa mng'ano sile myenu-chu?” 19 Kammbia, “Goṟoka, yenda, iiṙikyia lyapfo lyakukyiṟa.” 20 Na kyiyeri aleweso nyi Mafarisayo Wumangyi wo Ruwa wochicha indi nalegaluo, kawawia, “Wumangyi wo Ruwa wuicha kui iwusoruo-pfo. 21 Maa wechigamba, ‘Ambuya, wukyeri kunu, ang'u kulya-pfo;’ cha kyipfa Wumangyi wo Ruwa wukyeri kyiiṙi kyanyu.” 22 Kawia wanalosho wakye, “Mfiri iicha kyiyeri mochilanga iwona mfiri umwi kyiiṙi kya mfiri ya Mana o Adamu, mulechiuwona. 23 Lyingyi-se wemmbia, ‘Ambuya, kulya! Ambuya, kunu!’ Maa mulawukye handu mukyeri, maa mulawaoshe. 24 Cha kyipfa, chandu mbawa tsekyelyimika iwuka ura-lu mṟasa ura-lu wanda ya ngyina, nyi wuṙo kyechiwa ko Mana o Adamu kyiyeri echicha lya kawi. 25 Kyaindi kuwooka, kyamkooya iwona matuuro gafoi, na ilego nyi rika-lyi. 26 Na chandu kuwei kyiyeri kya Noe, nyi wuṙo kochiwa mfiri Mana o Adamu echicha lya kawi. 27 Waweilya na inyo, waweialyika na ialyiko, mṟasa mfiri ulya Noe aleiṙa na Safinenyi, ngapo ikacha ikawarumatsa woose. 28 Nyi wuṙo taa, chandu kuwekyeri mfiri iya ya Loti, weweilya na inyo, waweiguṟa na ikumba, waweiwaaya na iwika numba; 29 kyaindi mfiri ulya Loti alewuka Sodoma kuleoloka moṙo na kyipiriti iwuka ruwewu, shikawarumatsa woose. 30 Nyi wuṙo kochiwa mfiri ulya o iwoneka lya Mana o Adamu. 31 Mfiri ulya, akyeri kai na shindo shakye shikyeri numba, alasokye icheshionduo. Nyi wuṙo taa, akyeri mṙemenyi alaambuye numa. 32 Kumbuonyi mka o Loti. 33 Mndu oose echikyiṟa mrima okye, neuṙetsa, na oose echiuṙetsa neukyiṟa. 34 Ngyimmbia, kyio-kyo wandu wawi wechikooyo kyitaṟenyi kyimwi; umwi neṙoo na umwi neṙio. 35 Waka wawi wekooyo wesaa handu hamwi; umwi neṙoo na umwi neṙio.” [ 36 “Wandu wawi wekooyo mṙemenyi, umwi neṙoo, umwi neṙio.”] 37 Wakagaluo, wakammbesa, “Ny'kwi, Mndumii?” Kawawia, “Handu hawoṙe mnying'a nyi ho-ndu hechikuumbia mtonyi.”



18

1 Kawawia mfano, kye kyawakooya iterewa Ruwa mfiri yoose, maa walapfiio nyi mṙoe. 2 Kagamba, “Kuwewoṙe moanduo moondu mṟinyi mlyiwe, alekyeindia Ruwa, maa iwutia wandu mecha. 3 Na ipfo mṟinyi kuwewoṙe mndu mka mkusu, awekyeyenda-yenda kokye, echigamba, ‘Ngyienenga kyilya kyingyiwaṟi inyi na mokyituwa oko.’ 4 Na oe kui kyiyeri kyifuhi nalelega. Numa ya iho kagamba mrimenyi kokye, ‘Maa chandu ngyilaiṙikyie Ruwa, maa iwutia wandu mecha, 5 kyipfa mka-chu mkusu naingyipfulutsa nyashi ngyemwenenga kyilya kyimmbaṟi, alechengyiwinisha kui icha na koko shiyeri shoose.’ ” 6 Mndumii kagamba, “Aṙanyienyi chandu aigamba moanduo moondu ulya mmbicho. 7 Ngyesa Ruwa, echiwaenenga kyilya kyiwawaṟi wasambuṟe wakye wekyemfiiṟia kyio na kyingoto- pfoe? Ngyesa nechikyelyio iwatarama? 8 Ngyimmbia, newaenenga kyilya kyiwaṟi iwinyi; kyaindi, kyiyeri Mana o Adamu echicha, ngyesa newona iiṙikyia wuyanenyi?” 9 Kawia mfano wandu walekuloṟa kye wo nyi wandu wawoṙe wusumganyi, wechipiṟa wengyi woose. 10 “Wandu wawi waleṙo iyenda hekalunyi indeterewa, umwi Mfarisayo, na o kawi mosania ukamba. 11 Mfarisayo ulya kagoṟoka echiterewa kuṙi mrimenyi kokye, ‘Hoi Ruwa, ngakuana kyipfa inyi chi kyimwi na wandu wengyi, wasokyi, wawicho, waṟui maa cha mosania ukamba-chu-pfo. 12 Inyi ngyekyekuretekyia kawi ko juma. Ngyekyewuta kyiano iwuka shienengonyi shako shoose.’ 13 Kyaindi mosania ukamba ulya nalegoṟoka kuleshi maa alekaria iambuya ruwewu-pfo, indi nalekapa-kapa kyipoota echigamba, ‘Hoi Ruwa, ungyihooṟie inyi mnyamaṟi.’ 14 Ngyimmbia, ichu nalesoka iyenda kanyi kokye amtalyie wusumganyi kuta ulya; cha kyipfa orio mokung'anyisa nechititiṟo, na ulya mokutitiṟa neching'anyiso.” 15 Wakamwendie wana wanangu kundu nawapaaye; kyaindi kyiyeri wanalosho walewona walewatuukyia. 16 Indi Yesu kawalaga wache na kokye, kagamba, “Lekyenyi wana-wa wache na koko, maa mulawashingyie, cha kyipfa wandu cha iwa Wumangyi wo Ruwa nyi wowo. 17 Kyaloi, ngyimmbia, mndu oose alandeambilyie Wumangyi wo Ruwa cha mana mtutu echiiṙa napfo maa kyitutu-pfo.” 18 Lyingyi-se, mndu umwi msongoru nalemmbesa, echigamba, “Mlosha mcha, ngyiwute kyi kundu ngyiiṙime ioṟa moo o mlungana?” 19 Yesu kammbia, “Ny'kyilyi ungyilaga mcha? Kuwoṙe akyeri mcha sile umwi-pfo, na oe nyi Ruwa. 20 Nuichi mawawaso: Ulaṟuguye maa Ulaṟuguyo, Ulawaage, Ulaiwe; Maa ulaṟingyishie wongo, India awuyo na womoo.” 21 Kagamba, “Isho shoose ngyekyeshiosha wookyia wututunyi woko.” 22 Kyiyeri Yesu aleicho ikyo nalemmbia, “Nuwuṟie kyindo kyimwi. Kumba shoose uwoṙe, undegawia wakyiwa, na iyoe nochiwaṙa kyiseyesoe ruwewu, numa ya iho nnjo ungyioshe.” 23 Indi kyiyeri aleicho ikyo nalewihiyo mrimenyi mnu, kyipfa nawewoṙe masaa gafoi. 24 Kyiyeri Yesu alewona kuṙo nalegamba, “Nyi kui wukyiwa wo mbaṟe iha wanjama wechiiṙa na Wumangyinyi wo Ruwa! 25 Cha kyipfa nyi kyaangu ngamia iiṙa ṟochonyi lya sindanu kuta mnjama iiṙa na Wumangyinyi wo Ruwa.” 26 Na walya waleicho walegamba, “Nyi wui-ng'u echiiṙima ikyia?” 27 Kagamba, “Shilekyeiṙimika ko wandu shekyeiṙimika ko Ruwa.” 28 Petiro kagamba, “Soe luleṙa shindo shoose na ikuosha.” 29 Kawawia, “Ny'kyaloi ngyimmbia, kuwoṙe mndu aleṙa numba, ang'u mka, ang'u wana wa wamae, ang'u wafee, ang'u wana, kyipfa kya Wumangyi wo Ruwa, 30 alechiambilyia ngoseṟa mnu kyiyeri-kyi na wuyanenyi wuicha moo o mlungana-pfo.” 31 Kaṙuo walya ikumi na wawi, kawawia, “Luiṙo iyenda Yerusalemu, na mbonyi tsoose tsa Mana o Adamu weonguo shisuku waleṟeia tseafukyia. 32 Cha kyipfa newiko mawokonyi ga wandu walaiṙikyie Ruwa. Wechimwinyala; wemtaluo, na impuchia maṙa. 33 Nawo wemkapa na msharite, na numa ya iho wemmbaaga; na mfiri o kaṟaaṟu neṟuka.” 34 Kyaindi walemanya mbonyi-tso maa ale-pfo, na kyindo-kyo kyiwekyiṟikye kowo, maa walemanya kyileṙeṙo-pfo. 35 Kyiyeri aleshika kufuhi na Yeriko, mndu umwi kyipfupfuṟe, naweṙamie mbai ya njia, eterewa shienengo. 36 Na lyilya aleicho wuingyi wo wandu wochiiṙa, nalewesa, “Kuwoṙe kyikyi?” 37 Wakammbia, “Yesu o Nasareti aiiṙa.” 38 Kalaga ṟui lying'anyi, echigamba, “Yesu, Mana o Dawidi, ungyisaṟie.” 39 Kyasia walya wawesongoi wakamtuukyia kundu natsie; kyaindi oe naleengyeṟa mnu ilaga na ṟui lying'anyi, “Hoi Mana o Dawidi, ungyisaṟie.” 40 Yesu kagoṟoka, kagamba naendo na kokye, na kyiyeri alecha na kufuhi Yesu nalemmbesa, 41 “Nukundi ngyikuwutie kyi?” Kagamba, “Mndumii, ngyiiṙime iwona.” 42 Yesu kammbia, “Enengo iwona. Iiṙikyia lyapfo lyakukyiṟa.” 43 Cha ilyi kaenengo iwona, kamwosha kunu echiana Ruwa. Na wandu woose wammbone isho waleṟumisha Ruwa.



19

1 Na oe kyiyeri aleiṙa na Yeriko, naleiṙa makyiṙi-gawi ga mṟi-cho. 2 Na hawewoṙe mndu ekyelago Sakayo, msongoru umwi kyiiṙi kya wesania ukamba, na oe nyi mnjama. 3 Ichu naweipfula iwona Yesu nyi mndu o mbaṟe iha, alaiṙime kyipfa kya wuingyi wo wandu, kyipfa nawemfuhi. 4 Kasonguo eṙicha, kaṙooya mkuunyi naiṙime immbona, cha kyipfa Yesu nawecheiṙia njia iya. 5 Na kyiyeri Yesu aleshika handu halya, naleambuya wuye, kammbia, “Sakayo, soka iwinyi, cha kyipfa inu kyangyikooya itsinda kanyi kopfo.” 6 Kasokyia wanda faṟa, kamwambilyia, kui sia. 7 Lyilya wandu walewona, walenunuwa woose, wechigamba, “Nayenda kanyi ko mndu mnyamaṟi.” 8 Sakayo kagoṟoka, kawia Mndumii, “Mndumii, masaa gako goose ngyechigagawa kawi na kyifunjoe kyimwi ngyienengye wakyiwa, na kokooya ngyisokyie mndu kyindo kui ngyeṟo ngyemmbiyiṟia kaana.” 9 Yesu kammbia, “Inu wukyiṟo woshika kunu kanyi, kyipfa ichu na oe nyi mana o Abrahamu. 10 Cha kyipfa Mana o Adamu nalecha ipfula na ikyiṟa kyilya kyiweṙekyie.” 11 Kyiyeri waleicho isho, naleengyeṟa iṙeṙa kui mfano, kyipfa nawekyeri kufuhi na Yerusalemu, nawo walekowakusaṟa kye Wumangyi wo Ruwa wowono cha ilyi. 12 Kyasia kagamba, “Mndu umwi, awoṙe rina nalepfunga kyaro iyenda kuleshi kundu nandeambilyia wumangyi na iwuya. 13 Kalaga wandu ikumi kyiiṙi kya waṟundi wakye kaenenga orio umwi owo heleri, kawawia, ‘Kapenyi natso mbucha mṟasa ilyi ngyechicha.’ 14 Kyaindi wandu wa uruka lokye walemsuo, wakaṙuma wandu imwosha na igamba, ‘Lukundi ichu naluchilyie-pfo.’ 15 Kyiyeri alewuya, amwambilyie wumangyi wokye, nalegamba waṟundi walya alewaenenga heleri walago kundu namanye kyiira walewona orio mndu mbuchenyi yakye. 16 Kacha o kuwooka, kagamba, ‘Mndumii, kyiira ngyilewona halya helerinyi nyi mafungu ikumi.’ 17 Kammbia, ‘Necha, mṟundi mcha. Kyipfa uleringa necha kyilya kyitutu uleenengo chilyia mṟi ikumi.’ 18 Kacha o kawi, kagamba, ‘Heleri ulengyienenga tsileengyeṟika ngawona ho kyiira mafungu gataanu.’ 19 Kawia ichu na oe, ‘Iyoe nochilyia mṟi itanu.’ 20 Kacha ungyi, kagamba, ‘Mndumii, ilyi nyilyo fungu lyapfo ngyilepfungyia kyitambeenyi. 21 Cha kyipfa ngyilekuowuo kyipfa iyoe nyi mndu muumu, nokyeambilyia kyilakyeri kyapfo, na isambuo ulawaaya.’ 22 Kammbia, ‘Iyoe mṟundi mmbicho. Ngyekuanduya kui maṙeṙo gapfo. Nulemanya kye inyi nyi mndu muumu, ngyekyeambilyia kyilakyeri kyako na isambuo ngyilawaaya. 23 Kyasia, ny'kyilyi ulalekooma heleri tsako ko walya wekyewuta heleri tsa ngoseṟa, kundu ilyi ngyechicha ngyitsiambilyie hamwi na itso tsa ngoseṟa?’ 24 Kawia walya wawegoṟokyi kufuhi, ‘Msokyenyi fungu-lyo, muenengye ulya awoṙe mafungu ikumi.’ 25 Wakammbia, ‘Mndumii, nawoṙe ikumi.’ 26 Ngyimmbia, ‘Orio mndu awoṙe kyindo nechienengo, indi ulya alawoṙe kyindo nesoko maa kyilya awoṙe. 27 Lyingyi-se, washituwa walya wako, walakundi ngyiwachilyie, waendenyi na iha muwawaage mbele yako.’ ” 28 Na kyiyeri amgambe isho, nalesonguo mbele echiṙo iyenda Yerusalemu. 29 Na lyilya aleshika kufuhi na Betifage na Betania, fumvunyi lyekyelago lya Mseituni, naleṙuma wawi kyiiṙi kya wanalosho walya, 30 echigamba, “Yendenyi mṟasa kyikaṟo kyilya kyiambuyanyi na iha, na ilyi mochiiṙa napfo mowona igache lya nzoi lyilyipfungye, lyilandeṙamilyio nyi mndu oose. Lyipfunguonyi mulyiende na iha. 31 Na kokooya mndu ammbesa, ny'kyilyi mulyipfunguo gambenyi kuṙi: ‘Mndumii nawoṙe nalyo iṟunda.’ ” 32 Na walya waleṙumo wakayenda wakawona chandu alewawia. 33 Na kyiyeri wawepfunguo igache lyilya lya nzoi, wenyi walyo walewawia, “Ny'kyilyi mupfunguo igache lya nzoi?” 34 Wakagamba, “Mndumii nawoṙe nalyo iṟunda.” 35 Wakalyiṙuo ko Yesu, wakaala nguwo tsawo wuye ya igache-lyo lya nzoi, wakaṙosia ho Yesu. 36 Na kyiyeri aweiyenda waleala nguo tsawo njienyi. 37 Na kyiyeri awei kufuhi na mseṟemko ya fumvu lya Mseituni, wanalosho wakye woose walewooka ichihiyo na iṟumisha Ruwa na ṟui lying'anyi, kyipfa kya maṟunda goose ga maṟiyisho walegawona, 38 wechigamba, “Nyi oe ammbikyie mboṟa Mangyi aicha kui rina lya Mndumii. Ufoṟo ruwewu, na mng'ano ipfo wuye.” 39 Mafarisayo waata wawekyeri wuingyinyi wo wandu wakammbia, “Mlosha, wia wanalosho wapfo watsie.” 40 Kagaluo, “Ngyimmbia, wakatsia iwa, magoe gekalagatsa.” 41 Kyiyeri aleshika kufuhi nalewona mṟi, kaufiiṟia 42 echigamba, “Kokooya uwemanya, maa iyoe, kyiiṙi kya mfiri-chu, kyiwaṟi ufoṟo! Kyaindi wulalu uiṙima iwona-pfo. 43 Cha kyipfa mfiri iicha, kyiyeri washituwa wapfo wechikuwikyia moombo ukuringyichie. Wechikuiṟiwia na ikushingyia ngyuura tsoose. 44 Wekuolotsa wanda iyoe na wana wapfo wakyeri ipfo moombonyi, walechikuṙeeya igoe wuye ya igoe, kyipfa ulemanya kyiyeri kya Ruwa icha na kopfo-pfo.” 45 Kaiṙa na hekalunyi, kawooka ifuna na nja walya waweikapa mbucha, 46 echiwawia, “Kyikyiṟeie, ‘Numba yako yechiwa numba ya kyiterewo’; kyaindi nyoe moigaluo usanja lo wasokyi.” 47 Na oe kawamolosha mfiri yoose hekalunyi. Indi wang'anyi wa makohanyi, na walosha wa mawawaso, na wang'anyi wa wandu waweipfula njia ya imrumatsa. 48 Walawone kyewuta, cha kyipfa wandu woose waweoshana na oe, wemwaṙanyia.



20

1 Mfiri umwi, kyiyeri aweilosha wandu hekalunyi, na ionguo Ndumi Ngyicha, wang'anyi wa makohanyi na walosha wa mawawaso hamwi na wasongoru wa wandu wakacha na kokye kyituukyia. 2 Wakammbesa, “Luwie, nuiwuta shindo-sho kui wuchilyi wo wui? Lyingyi-se nyi wui alekuenenga wuchilyi-wu?” 3 Kagaluo, kawawia, “Na inyi ngyemmbesa nyoe kyindo kyimwi. 4 Wupatiso wo Yohane, ngyesa wulewuka ruwewu ang'u nyi ko wandu?” 5 Wakawesana wo wenyi ko wenyi, wechigamba, “Kokooya logamba wulewuka ruwewu, negamba, ‘Kyasia ny'kyilyi mulalemwiṙikyia?’ 6 Na lukogamba wulewuka ko wandu, wandu woose welukapa na magoe, cha kyipfa waleiṙikyia Yohane kye nyi moonguo shisuku.” 7 Wakagaluo, “Luichi kundu wulewuka-pfo.” 8 Yesu kawawia, “Maa inyi ngyimmbia nyoe nyi kui wuchilyi wuha ngyiwuta shindo-shi-pfo.” 9 Kawooka iwia wandu mfano-chu: “Mndu umwi nalewaaya ṙema lya msabibu; kalyiṙambika waṙemi, kayenda kandekaa uruka lungyi kyiyeri kyileshi. 10 Na kyiyeri kya shilyimu naleṙuma mṟundi ko waṙemi walya kundu wamwenengye ndunda ngyaata tsa msabibu; indi waṙemi wakamkapa wakamfuna alawoṙe kyindo. 11 Kaṙuma-se mṟundi ungyi. Ichu na oe wakamkapa, wakamsutsa, wakamfuna alawoṙe kyindo. 12 Kaṙuma na o kaṟaaṟu. Ichu na oe wakamfaṟa, wakammbiyitsa nja. 13 Kyasia, mndumii o ṙema lya msabibu nalegamba, ‘Ngyiwikye kuṙa? Ngyeṙuma mono-ko, mkunde oko; kofia wemwindia oe.’ 14 Kyaindi, waṙemi walya lyilya walemmbona, wakawiana wo wenyi ko wenyi, wechigamba, ‘Ichu nyi oe mokyioṟa. Lummbaage kundu kyioṟa kyiwe kyaṙu.’ 15 Wakammbiyitsa nja ya ṙema lya msabibu, wakammbaaga. Kyasia, mndumii o ṙema lya msabibu newawutia kuṙa? 16 Nechicha na irumatsa waṙemi walya, na ṙema lyilya lya msabibu nechienenga wandu wengyi.” Kyiyeri waleicho isho, walegamba, “Ote! Shilawutikye isho!” 17 Kawaitukuya, kagamba, “Kyasia kyindo-kyi kyagamba-kyi chandu kyikyiṟeie, ‘Igoe walelega wewika numba ilyo lyilewa igoe lying'anyi lya ndumbenyi.’ ” 18 “Orio mndu echioloka wuye ya igoe-lyo nefunjika-funjika; na oose lyechimwolokyia lyemmamiṟa.” 19 Na walosha wa mawawaso na wang'anyi wa makohanyi walepfula immbaṙa kyiyeri kyilya kyilya, wakaowuo wandu, kyipfa walemanya kye mfano-cho alewawia naleṙeṙa kyipfa kyawo. 20 Wakamwowelyia wakaṙuma shisookyi shilekuloṟa cha wandu wasumganyi, kundu wammbaṙe maṙeṙonyi gakye, waiṙime imṙuo ko mchilyi. 21 Wakammbesa, wechigamba, “Mlosha, luichi kye nuiṙeṙa na ilosha gakyeri ga wusumganyi, maa okyesaṟa wung'anyi wo mndu-pfo, indi nuilosha njia ya Ruwa kui wuloi. 22 Ngyesa nyi sungusinyi luenengye Kaisari kodi ang'u ote?” 23 Kyaindi oe nalemanya ngyeṟo tsawo, kawawia, 24 “Ngyiloṟenyi dinari. Iwoṙe fana na kyiṟeio kya wui?” 25 Wakamgaluo, “Kya Kaisari.” Kawawia, “Kyasia, sha Kaisari enengyenyi Kaisari, na sha Ruwa enengyenyi Ruwa.” 26 Maa waleiṙima immbaṙa kui maṙeṙo gakye mbele ya wandu-pfo; wakaṟiyio chandu alewagaluo wakatsia. 27 Numa ya iho Masadukayo waata wakayenda kokye, walya wekyegamba kye kuwoṙe iṟutso lya wapfu-pfo, wakammbesa, 28 wechigamba, “Mlosha, Mose naleluṟeia kye mndu awoṙe mono-wamae awoṙe mka, kyaindi awoṙe mana-pfo, naṙuo mka-chu, nawonie mono-wamae mana. 29 Kyasia, kuwewoṙe wana wa mka mfungaaṙe. O kuwooka nalealyika mka kapfa alawoṙe mana; 30 na o kawi [kaṙuo mka ulya, kapfa alawoṙe mana.] 31 Mṟasa o kaṟaaṟu kamwalyika, na wuṙo woose mfungaaṙe, wakapfa, walaṙe wana. 32 Lyefurumia mka ulya na oe kapfa. 33 Kyasia, kyiyeri kya iṟutso lya wapfu nechiwa mka o wui? Kyipfa nalealyiko na woose mfungaaṙe.” 34 Yesu kawawia, “Wana wa wuyana-wu wekyealyika na ialyiko; 35 kyaindi, walya wekyetalo kye wawaṟi iambilyia wuyana wulya, na kulya iṟuka ko wapfu, wekyealyika maa ialyiko-pfo. 36 Maa weiṙima ipfa-se-pfo; cha kyipfa wekyewa cha malaika, nawo nyi wana wa Ruwa, kyipfa kya ilyi wakyeri wana wa iṟutso. 37 Kyaindi kye wapfu wekyeṟutso, maa Mose naleloṟa kyiṟeionyi kya kyiṙi iho-ndu alegamba kya Mndumii kye nyi Ruwa o Abrahamu, na Ruwa o Isakyi, na Ruwa o Yakobo. 38 Na oe chi Ruwa o wapfu-pfo, indi o wakyeri na moo; cha kyipfa woose wekyewaṙa moo kokye.” 39 Walosha wengyi wa mawawaso wakagaluo, wakammbia, “Mlosha, nogamba necha.” 40 Maa walekaria immbesa kyindo numa ya isho-pfo. 41 Kawawia, “Wandu waigamba kuṙa kye Kristo nyi Mono-Dawidi? 42 Kyipfa Dawidi oe amonyi naigamba kyitapunyi kya Shiimbo, ‘Mndumii nalewia Mndumii oko, uṙamie kuwoko koko ko kulyoe, 43 mṟasa ngyiwikye washituwa wapfo iwa kyitima kyewikyia maṙende gapfo.’ ” 44 “Kyasia Dawidi naimlaga ‘Mndumii,’ nawa-se kuṙa mana okye?” 45 Na kyiyeri wandu woose wawemwaṙanyia, nalewia wanalosho wakye, 46 “Kushowenyi na walosha wa mawawaso, wakundi ichumia waṟee nguwo ngyileshi, na iiṟikyiṟo sangaṙenyi, na iṙamia mbele masinagoginyi, na shitima sha mbele karamenyi. 47 Wekyesoka waka wakusu masaa gawo, na kui wukulembecheṟi wekyeterewa shiterewo shileshi. Iwo wewona ianduyo lying'anyi.”



21

1 Kapaluo meso kawona wanjama wewika shiano shawo sandukunyi ya shiano. 2 Kawona mndu mka umwi mkusu na mkyiwa ewika pfo helo tsiwi. 3 Kagamba, “Kyaloi ngyimmbia, mndu mka-chu mkusu na mkyiwa nawika ngoseṟa kuta woose; 4 kyipfa, iwo woose wawika shindo wawuta ngoseṟenyi ya masaa gawo indi ichu wukyiwenyi wokye nawika shoose awoṙe.” 5 Na kyiyeri wandu waata waweiṙeṙa mbonyi tsa Hekalu, chandu lyiwelyichope kui magoe mecha na shiano sha wandu, nalegamba, 6 “Ishi muishiambuya, kuicha mfiri halechiṙio igoe wuye ya igoe lyingyi indi geolo-olo goose.” 7 Wakammbesa, wechigamba, “Mlosha, shindo-sho shechiwa indi? Na nyi kyiṟingyishio kyiha kyeloṟa kye shindo-sho shikyeri kufuhi na icha?” 8 Kagamba, “Ambuyenyi, mulachelembo, cha kyipfa wafoi wechicha kui rina lyako, wechigamba, ‘Inyi nyi oe.’ Lyingyi-se, ‘Kyiyeri kyamshika.’ Kyasia, maa mulawaoshe. 9 Na nyoe kyiyeri mochiicho mbonyi tsa shiṙa na wuṟiingyi, maa mulaowesho; kyipfa isho shoose kyakooya icha kuwooka, indi mafurumionyi galya gecha iwinyi-pfo.” 10 Numa ya iho kawawia, “Isanga lyefuma ikapana na isanga, na wumangyi ikapana na wumangyi. 11 Kowaṙa shiriinza shing'anyi na njaa na ndoṟe ya tauni; na shindo sheowesha na shiṟingyishio shing'anyi iwuka ruwewu. 12 Kyaindi, maa kyiyeri shoose shilandewono, wemmbaṙa na imsuiṟa; wemṙuo mbele ya masinagogi, na immbika kyipfungonyi, mochiṙoo mbele ya wamangyi na wachilyi kyipfa kya rina lyako. 13 Na isho sheewa kyiṟingyishio konyu. 14 Kyasia, maa mulakusaṟe-saṟe mrimenyi konyu chandu mochiṙeṙa; 15 cha kyipfa inyi ngyemuenenga maṙeṙo na wuṟango watuuri wanyu woose walechiiṙima iwingana nawo maa imulega. 16 Na nyoe mochiṟiingyio nyi wafee wanyu, na wana wa wama wanyu, na wa kanyi konyu, na mbuya tsanyu, na wafoi wanyu mochiwoogo. 17 Na nyoe wandu woose wemusuo kyipfa kya rina lyako. 18 Kyaindi maa uchui lumwi lo mṙoe yanyu loṙeka-pfo. 19 Na nyoe kui wusimiri wonyu mochikyiṟa mrima yanyu.” 20 “Kyaindi, kyiyeri-kyo mochiwona mṟi o Yerusalemu umringyichie nyi wamesa, manyenyi-ng'u kye irumatso lyacho lyatikyira. 21 Nyi lyo-ndu wakyeri urukyenyi lo Uyuda waṙichilyie fumvunyi, na wakyeri makyiṙi-gawi gacho waṙichilyie nja, na wakyeri maṙemenyi walaiṙe na mṟinyi. 22 Cha kyipfa mfiri-yo nyiyo yetaa kyiṟaache, kundu shiafukyie shoose shishiṟeie. 23 Ochia lo iwo wawanene na waionza mfiri-yo! Cha kyipfa kochiwaṙa wukyiwa wung'anyi urukyenyi, na nyashi kyipfa kya isanga-lyi. 24 Wechiwoogo kui ushu, nawo wewoṙo na iṙoo masangyenyi koose, na mṟi o Yerusalemu ochichilyio nyi walya walaiṙikyie Ruwa mṟasa kyiyeri kya walya walaiṙikyie Ruwa kyechiafukyia.” 25 “Lyingyi-se, kochiwaṙa kyiṟingyishio mnengyeṟinyi, na morinyi, na nyenyerinyi, na urukyenyi wukyiwa wung'anyi wo masanga gechiṟiyio kyipfa kya ndiṟimo tsing'anyi tsa ipalyipalyi. 26 Wandu wechiuma wechiweṙelyia shindo shewutikyia wuyana. Cha kyipfa shindo shikyeri ruwewu shekupaaya-paya. 27 Iho nyiho wewona Mana o Adamu echicha ipuchinyi hamwi na pfinya na mng'ano ung'anyi. 28 Kyasia kyiyeri shindo-sho shechiwooka icha, kaṟamkyenyi mochiira mṙoe yanyu, cha kyipfa wukyiṟo wonyu womtikyira.” 29 Kawawia mfano, “Ambuyenyi mfumu na mashiṙi gengyi goose. 30 Kyiyeri gamuoṙie, mokyewona na imanya muwenyi kye kyiyeri kyesambuo kyamtikyira kufuhi. 31 Na nyoe taa, mukowona shindo-sho shewooka icha, manyenyi kye Wumangyi wo Ruwa wukyeri kufuhi. 32 Ny'kyaloi, ngyimmbia, rika-lyi lyechiiṙa-pfo mṟasa isho shoose shiafukyie. 33 Ngyina na uruka shechiiṙa, kyaindi maṙeṙo gako gechiiṙa maa ale-pfo.” 34 “Kyasia ringyenyi mrima yanyu ilachelemeṟo nyi shindo shelya, na wunanzi, na iwinia shindo sha wuyanenyi; mfiri ulya ukocha na konyu kyituukyia chandu mṙego okyetalasuka. 35 Cha kyipfa nyi wuṙo mfiri ulya ochicha ko wandu woose wakyeri wuyanenyi koose. 36 Kyasia, nyoe laenyi kyiṙombo orio kyiyeri, mochiterewa kundu muiṙime ikyia kyiiṙi kya isho shoose shewutika, na igoṟoka mbele ya Mana o Adamu.” 37 Kyasia, orio kyingoto nawekyeloshia hekalunyi, na kyio nawekyendelaa fumvunyi lyiwekyelago Mseituni. 38 Na wandu woose wawekyeamka ngamenyi utuko iyenda hekalunyi kundu wamwaṙanyie.



22

1 Mfiri ung'anyi o mkate ilangyitarang'ishe, okyelago Mfiri ung'anyi o Pasaka, uletikyira kufuhi. 2 Na wang'anyi wa makohanyi na walosha wa mawawaso waweipfula njia ya immbaaga; kyipfa wawekyeowuo wandu. 3 Satana kacha na ko Yuda, ekyelago Isikariote, na oe nyi umwi o walya ikumi na wawi. 4 Kafuma kandeṙeṙa na wang'anyi wa makohanyi, na wang'anyi wa asikari wa shiṙa, chandu eiṙima immbika mawokonyi gawo. 5 Wakachihiyo, wakaiṙikyiana na oe imwenenga heleri. 6 Kaiṙikyia, kapfula ṙaawa lyemṟiinga kowo kyiyeri wandu wa kyisanzionyi walaichi. 7 Mfiri o mkate ilangyitarang'ishe ukoshika na mfiri-cho kyiwewaṟi ishinja Kyiondo kya Pasaka. 8 Kaṙuma Petiro na Yohane, echigamba, “Yendenyi, mundeluṟeyeṟia Pasaka luiṙime ilya.” 9 Wakammbia, “Nukundi lukuṟeyeṟie hanga?” 10 Kawawia, “Ilyi muiṙa na mṟinyi mokarisana msoṟo akuṙikyie kyitongoṟima. Muoshenyi muiṙe na numba-yo echiyenda. 11 Na mowia monyi numba, ‘Mlosha nakuwia, kyookwi kyiṟi kya wayenu ngyilyiie-pfo pasaka hamwi na wanalosho wako?’ 12 Na oe nemuloṟa kyiṟi kying'anyi kyikyeri kai, kyamchopo; ṟeyeṟenyi pfo.” 13 Wakayenda, wakawona chandu alewawia, wakaṟeyeṟa pasaka. 14 Lyilya kyiyeri kyileshika nalewooka ilya, oe hamwi na wasu walya. 15 Kawawia, “Ngalanga mnu ilya pasaka-i hamwi na nyoe ituuro lyako lyilandeshikye. 16 Cha kyipfa ngyimmbia kye ngyechilya-se mṟasa kyiyeri yeafutsio Wumangyinyi wo Ruwa-pfo.” 17 Kaambilyia kyiṙoo, kaana, echigamba, “Ambilyienyi ikyi, mugawane nyoe wenyi ko wenyi. 18 Kyipfa ngyimmbia kye wookyia wulalu ngyechinyo-se kyindo kyawuka msabibunyi sile mṟasa kyiyeri Wumangyi wo Ruwa wochicha-pfo.” 19 Kaambilyia mkate, kaana, kaupeṟenguo, kawaenengyia echigamba, “Ichu nyicho mmbiu oko uiwuto kyipfa kyanyu. Wutenyi kuṙi kui ingyikumbuo.” 20 Kyiṙoo nakyo na wuṙo amlye; kagamba, “Kyiṙoo-kyi nyi mma mhya samunyi yako, ipusuka kyipfa kyanyu. 21 Kyaindi kuwoko ko ulya aingyiṟiinga kukyeri hamwi na inyi iha mesenyi. 22 Cha kyipfa Mana o Adamu naindepfa chandu kyiwaṟi kyaindi ochia lokye mndu ulya momṟiinga!” 23 Wakawooka iwesana wo wenyi ko wenyi, nyi wui kyiiṙi kyawo ewuta kyindo-kyo. 24 Kukowaṙa iwingana kyiiṙi kyawo, kye nyi wui aitalo nang'anyi. 25 Kawawia, “Wamangyi wa walya walaiṙikyie Ruwa wekyemchilyia, na walya wamchilyie wekyelago nyi wesaṟia; 26 kyaindi konyu nyoe chi wuṙo-pfo, indi ang'anyi konyu nawe cha akyeri mtutu; na mochilyia nawe cha ulya aiṟundia wengyi. 27 Kyipfa ang'anyi nyi uha? Ulya aṙamie echilya ang'u nyi ulya aiṟundia wengyi? Chi ulya aṙamie echilya-pfoe? Kyaindi inyi kyiiṙi kyanyu nyi cha mndu aiṟundia wengyi. 28 Na nyoe muleṙio hamwi na inyi kyiyeri kyoose kya iyesho lyako. 29 Chandu alengyienenga inyi Wumangyi, na wuṙo ngyechimuenenga nyoe Wumangyi; 30 muiṙime ilya na inyo mesenyi yako Wumangyinyi woko; na iṙamia shitimenyi sha mng'ano, kunu mochianduya wandu wa mbaṟe ikumi na tsiwi tsa Isiraelyi.” 31 Kagamba, “Simion, Simion; Satana namlanga nyoe namuele cha nganu. 32 Kyaindi ngakuterewia iyoe kundu iiṙikyia lyapfo lyilawe lyifofo; na iyoe ilyi okyiṟo ukarishe wana wa womoo.” 33 Kammbia, “Mndumii, kyiyeri ngyikyeri hamwi na iyoe, ngyikuṟeyeṟie iyenda kyipfungonyi ang'u upfunyi.” 34 Kagamba, “Ngakuwia, Petiro, ilying'onyi lyechifuga inu, iyoe ulangyikana kaṟaaṟu kye ungyiichi-pfo.” 35 Kawawesa, “Ngyesa lyilya ngyilemuṙuma mulawoṙe kyikuchu, maa mkunja, maa shiaṙu, muleuṟa kyindo?” Wakagamba, “Ote.” 36 Kawawia, “Kyaindi wulalu mndu awoṙe kyikuchu nakyiṙuo, na mkunja na wuṙo; na alawoṙe ushu, nakumbe ijoho lyakye nandeguṟa. 37 Cha kyipfa ngyimmbia, isho shileṟeio kyakooya iafutsio koko, kye naletalyio hamwi na wanyamaṟi. Cha kyipfa isho shingyiwaṟi shiwoṙe mafurumionyi gasho.” 38 Wakagamba, “Mndumii, iha hawoṙe mapanga gawi.” Kawawia, “Lekyenyi, kyishikyie.” 39 Kafuma kayenda mṟasa fumvunyi ya Mseituni chandu aweichiwie, wanalosho wakye wakaoshana na oe. 40 Kyiyeri aleshika handu halya nalewawia, “Terewenyi kundu mulacheṙoo kyiyeshionyi.” 41 Oe amonyi kalekana nawo cha handu hewiyitsa igoe, kapfiria ndi katerewa, 42 echigamba, “Hoi Awu, kokooya nyi wuṙo ukundi ungyiwute kyiṙoo-kyi. Indi chi chandu ngakunda inyi-pfo, kyaindi kyilya ukundi kyiwutikye.” 43 Malaika iwuka ruwewu kacha na kokye kamkarisha. 44 Na oe kyipfa awekyeri wukyiwenyi wung'anyi, kaengyeṟa mnu iterewa; msino okye ukowa cha maṙonyi ga samu gechitonyika wanda. 45 Kyiyeri alewuka kyiterewonyi, kacha na ko wanalosho wakye, kawakooya walee maṙoe kui fowa. 46 Kawawia, “Ny'kyilyi molaa maṙoe? Amkyenyi, mundeterewa, mulacheiṙa na kyiyeshionyi.” 47 Kyasia, kyiyeri aweiṙeṙa, wuingyi wo wandu, na ulya ekyelago Yuda, umwi o walya ikumi na wawi, nawewasongoye. Katikyira ko Yesu kundu namkombe. 48 Yesu kammbia, “Yuda, noṟiinga Mana o Adamu kui imkomba?” 49 Na walya wawekyeri kufuhi na oe kyiyeri walewona kyindo kyichewutika, walegamba, “Mndumii, lukowakapa na ushu?” 50 Umwi owo kakapa mṟundi o Mkohanyi ang'anyi kuta woose kamṙumbuo kuṙwi ko kulyoe. 51 Yesu kagaluo, kagamba, “Lekyenyi, kuwoṙe ikapana-se-pfo.” Kampaaya kuṙwi kamkyiṟa. 52 Yesu kawia wang'anyi wa makohanyi, na wasongoru wa hekalu, na wasongoru wa wandu, walecha kyipfa kyakye, “Ngyesa mocha muwoṙe ngyuushu na ṟungu cha ilyi muichewaṙa msokyi? 53 Orio mfiri ngyiwekyeri na nyoe hekalunyi kyaindi mulengyileshia kuwoko-pfo, indi ikyi nyikyo kyiyeri kyanyu, na wuchilyi wo meema.” 54 Wakammbaṙa, wakamṙuo, wakayenda na oe kanyi ko Mkohanyi ang'anyi kuta woose. Na Petiro nalemwosha ai kuleshi. 55 Na kyiyeri wamuatse moṙo makyiṙi-gawi ga pata, waleṙamia handu hamwi, na Petiro kaṙamia kyiiṙi kyawo. 56 Nyi lyo-ndu kyisinga kyimwi kyilemmbona aṙamie saenyi, kyikamwambuya karii, kyikagamba, “Na ichu nawekyeri hamwi na oe.” 57 Kakana, echigamba, “Iyoe mndu mka, ngimwichi-pfo.” 58 Hamwiṙe kyiyeri kyitutu mndu ungyi nalemmbona, kagamba, “Na iyoe nyi umwi owo.” Petiro kagamba, “Iyoe mndu, chi inyi-pfo.” 59 Numa ya iho cha saa imwi, mndu ungyi kapfuṟukana igamba, “Kyaloi na ichu nawei hamwi na oe, cha kyipfa oe taa nyi Mgalyilaya.” 60 Petiro kagamba, “Iyoe mndu, ngyiichi kyindo uigamba-pfo.” Na kyiyeri aweiṙeṙa kuṙo, ilying'onyi lyilefuga. 61 Mndumii kainduka kaambuya Petiro. Petiro kakumbuo kyindo kyilya Mndumii alemmbia, “Inu ilying'onyi lyilafuga, nongyikana kaṟaaṟu.” 62 Kafuma na nja kafiiṟa mnu. 63 Na wandu walya waweiweṙa Yesu walemtaluo na imkapa. 64 Wakamshikyia meso, numa wakammbesa-wesa, wechigamba, “Manya nyi wui akukapa?” 65 Wakammbia na shindo shingyi shifoi shemlahia. 66 Kyiyeri kulekya, wasongoru wa wandu walewaṙa kyisanzionyi na wang'anyi wa makohanyi, na walosha wa mawawaso, wakamwende na mengyenyi kowo, wechigamba, 67 “Kokooya iyoe nyi oe Kristo, luwie.” Kawawia, “Maa ngammbia, mochiiṙikyia maa ale-pfo. 68 Lyingyi-se, ngammbesa mongyigaluo-pfo. 69 Kyaindi wookyia wulalu Mana o Adamu nechiṙamia ura lo kulyoe lo Ruwa Mopfinya.” 70 Wakagamba woose, “Kyasia, iyoe nyi oe Mono-Ruwa-ng'ue?” Kawawia, “Nyoe mogamba kye inyi nyi oe.” 71 Wakagamba, “Kyasia, lukundi-se wuṟingyishi wokyi? Kyipfa, soe luwenyi loicho maṙeṙo ga ṙumbu lyakye.”



23

1 Wandu woose wa kyisanzionyi wakagoṟoka wakamṙuo ko Pilato. 2 Wakawooka imshitakyi, wechigamba, “Lulewona ichu eṙetsa wandu waṙu, na iima wandu walatae kodi ko Kaisari, echigamba kye oe amonyi nyi Kristo, mangyi.” 3 Pilato kammbesa, echigamba, “Iyoe nyi oe mangyi o Wayuda?” Kagaluo, kammbia, “Iyoe nogamba.” 4 Pilato kawia wang'anyi wa makohanyi na wuingyi wo wandu, “Ngyiwonyi kyindo kyiwicho ko mndu-chu-pfo.” 5 Nawo wakaengyeṟa mnu, wechigamba, “Nekyeṙetsa wandu elosha urukyenyi lo Uyuda loose wookyia Galyilaya mṟasa kunu.” 6 Kyiyeri Pilato aleicho isho nalewesa kokooya nyi-we mndu o Galyilaya. 7 Na kyiyeri alemanya kye nakyeri wuchilyinyi wo Herode, nalemṙika ko Herode, kyipfa maa oe nawekyeri Yerusalemu mfiri iya. 8 Na kyiyeri Herode alewona Yesu nalechihiyo mnu, cha kyipfa nawekundi immbona wookyia mfiri ifoi, kyipfa awemwicho mbonyi tsakye, kalanga iwona kyiṟingyishio kyilewuto nyi oe. 9 Kammbesa shindo shifoi, oe alamgaluo kyindo kyoose. 10 Wang'anyi wa makohanyi na walosha wa mawawaso wakagoṟoka wakamshitakyi ko pfinya mnu. 11 Kyasia Herode kammina, hamwi na asikari wakye, kamtaluo, na imṟika nguwo ngyicha, numa kammbiyiṟa na ko Pilato. 12 Kyasia mfiri ulya ulya Herode na Pilato wakaiṙikyiana iwaṙa umbuya, cha kyipfa ipfo mawookyionyi wawesuanyi. 13 Na Pilato kasanzia handu hamwi na wang'anyi wa makohanyi, wasongoru wa wandu, na wandu, 14 kawawia, “Mndu-chu momuende na koko mochigamba kye naiṙetsa wandu; na inyi ngaaṙanyia mbonyi tsakye mbele yanyu, indi ngawona ṙeko lyoose kokye ko shindo shilya shamuenenga imshitakyi-pfo. 15 Maa Herode, cha kyipfa nammbiyiṟa na koṙu. Kyasia kuwoṙe kyindo kyoose awutie kyemwenenga ianduyo ipfa-pfo. 16 Koikyo ngyigamba nakapo, numa ya iho ngyimlekyie nayende.” [ 17 Kyipfa kyilemkooya iwapfunguya mpfungo umwi kyiyeri kya mfiri ung'anyi.] 18 Wakakalagatsa woose, wechigamba, “Mmbaage ichu, ulupfunguye Baraba.” 19 Na oe nyi mndu alewiko kyipfungonyi kyipfa kya wuṟiingyi wulecha mṟinyi, na wuwaagi. 20 Kyasia Pilato naleṙeṙa nawo lya kawi, kyipfa kya chandu awekundi ipfunguo Yesu. 21 Kyaindi wakakalagatsa, wechigamba, “Mkapie msalabenyi! Mkapie msalabenyi!” 22 Kawawia lya kaṟaaṟu, “Kyipfa kya kyikyi? Ichu nawuta wuwicho wuha? Ngawona nawoṙe kyindo kyechimwenenga ipfa-pfo. Kyasia ngamumkapa ngyemlekyia.” 23 Kyaindi wakaṙeṙa na pfinya wakundi nawoogo. Maṟui gawo gakawinga. 24 Pilato kaanduo kye kyilya wakundi kyiṟundikye. 25 Kapfunguo ulya awempfungye kyipfa kya wuṟiingyi na wuwaagi, ulya wawemkundi, kawuta Yesu wammbutie chandu wawekundi. 26 Na kyiyeri wawemṙuo walekarisana mndu umwi ekyelago Simion Mkyirene, alekoawuka ṙemenyi, wakamṙika msalaba, nauṙuo numa ya Yesu. 27 Wuingyi wung'anyi wo wandu wukomwosha, na waka wawekapa-kapa shipoota na ikapa ṟanyi kyipfa kyakye. 28 Yesu kawaindukyia, echigamba, “Nyoe waka wa Yerusalemu, maa mulangyilyilyie inyi, indi lyilyienyi mrima yanyu na wana wanyu. 29 Cha kyipfa mfiri iicha, wechigamba, ‘Nanga walawoṙe wana na waumba, na mawee galekyeonza.’ 30 Nyi lyo-ndu wewooka iwia mafumvu, ‘Luolokyienyi’, na shifumvu ‘Lushikyienyi.’ 31 Cha kyipfa kokooya wawutia ikyiṙi lyiwishi shindo-shi, kyechiwa kuṙa ikyiṙinyi lyiumu?” 32 Wakaṙoo na wandu wengyi wawi, wandu wanyamaṟie, wawoogo hamwi na oe. 33 Na lyilya waleshika handu hekyelago, “Ipoṟong'u,” nyi ho-ndu walemkapia msalabenyi, oe na walya wengyi wawi, umwi ura lo kulyoe, na umwi ura lo kumoso. 34 Yesu kagamba, “Awu, uwahooṟie, kyipfa waichi kyindo waiwuta-pfo.” Wakagawana nguwo tsakye, wechikapa kuṟu kuha. 35 Wandu wakagoṟoka wechiambuya. Wasongoru walya nawo wawemtaluo, wegamba, “Nalekyiṟa wengyi; nakukyiṟe amonyi, kokooya oe nyi Kristo o Ruwa, msambuṟe okye.” 36 Asikari walya wakawemtaluo, wechiyenda kokye na imwendie kyindo kyekyetarang'ia, 37 wechigamba, “Kokooya iyoe nyi mangyi o Wayuda, kukyiṟe kumonyi.” 38 Na wuye yakye hawewoṙe kyiṟeio: “ICHU NYI OE MANGYI O WAYUDA.” 39 Na umwi o wanyamaṟi walya wawewamanyikye msalabenyi nalemlahia, echigamba, “Ngyesa iyoe chi Kristo-pfoe? Kyiṟa mrima opfo na soe.” 40 Kyaindi ulya o kawi kamgaluo, kamṙeṙia, echigamba, “Iyoe uowuye maa Ruwa, na iyoe nukyeri kyiiṙi kya ianduyo-lyo ilyo? 41 Nakyo nyi sungusinyi koṙu soe, cha kyipfa luambilyia wori wuwaṟi mawuto gaṙu; indi ichu alewuta kyindo kyoose kyiwicho-pfo.” 42 Numa kagamba, “Hoi Yesu, ungyikumbuo ilyi ochiiṙa na Wumangyinyi wopfo.” 43 Yesu kammbia, “Ny'kyaloi, ngakuwia, inu kuṙi nochikaa hamwi na inyi paradiso heonyonya mlungana.” 44 Kuwekyeri cha saa tsiṟandaaṟu, kukowaṙa meema urukyenyi koose mṟasa saa kyenda. 45 Ngyeela ya mnengyeṟi ikatitia; isulyia lyeshingyia hekalunyi lyikaranduka makyiṙi-gawi. 46 Yesu kakuilenga na ṟui lying'anyi, kagamba, “Hoi Awu, mawokonyi gapfo ngawika mrima oko.” 47 Amgambe kuṙo nalelekyia moo. Kyiyeri mchilyi ulya alewona shindo shilewutika, naleana Ruwa, echigamba, “Loi mndu-chu nawekyeri msumganyi.” 48 Na wandu wa kyisanzionyi kyoose walekowakuumbia iambuya shindo-sho, wammbone kyindo kyilewutika, wakayenda kowo wechikapa-kapa shipoota. 49 Na woose wawemwichi, na waka walya waleoshana na oe iwuka Galyilaya, wakagoṟoka kuleshi weambuya shindo-sho. 50 Kukocha mndu umwi, ekyelago Yosefu, awekyeri nyi mndu o mengye ya Wayuda, mndu mcha, awoṙe wusumganyi. 51 (Maa aleiṙikyiana na kyilya walewuta-pfo), na oe nyi mndu o Arimataya, mṟi umwi o Wayuda, lyingyi-se naweiweṙelyia Wumangyi wo Ruwa. 52 Mndu-cho naleyenda ko Pilato, kakunda naenengo mmbiu o Yesu. 53 Kasotsa mmbiu-cho iwuka msalabenyi, kauaṟahia sanda, kauwika kyilomenyi kyiwekyipache iṟaṟenyi, nakyo kyilawendeṟiko mndu-pfo. 54 Na mfiri ulya uwekyeri mfiri o ikuṟeyeṟa, na mfiri o onyonya ukowooka iafukyia. 55 Na waka walya walecha na oe iwuka Galyilaya waleosha, wakawona kyilome, na chandu mmbiu okye uwemmbikyie. 56 Wakawuya wakaṟeyeṟa mafuṙa gekyepfaama necha. Na mfiri o onyonya walechihiyo chandu kyiwekyigambe.



24

1 Mfiri o kuwooka o juma, kyiyeri kulewooka ikya, waleyenda kyilomenyi, wechiende mafuṙa galya waweṟeyeṟie. 2 Wakakooya igoe lyilya lyilyiimbiṟitsie kuleshi na kyilome, 3 wakaiṙa napfo walawone mmbiu o Mndumii Yesu. 4 Kyiyeri waweiṟewe kyipfa kya kyindo-kyo, wandu wawi walegoṟoka kufuhi nawo, waṟee nguwo tsikyema-kyema. 5 Nawo kyiyeri walewoṙo nyi fowa na iarama mṟasa wanda, iwo walewawia, “Ny'kyilyi muipfula ai na moo ko wapfu? 6 Akyeri iha-pfo, amṟuka. Kumbuonyi chandu aleṙeṙa na nyoe kyiyeri awekyeri Galyilaya, 7 echigamba, ‘Kyakooya Mana o Adamu iwiko mawokonyi ga wanyamaṟi, na iwoogo, na iṟuka mfiri o kaṟaaṟu.’ ” 8 Wakakumbuo maṙeṙo gakye. 9 Wakawuka kyilomenyi, wakawuya; wakawia walya ikumi na umwi na wengyi woose mbonyi-tso tsoose. 10 Nawo nyi Maria Makyidalena, na Yoana, na Maria, wama o Yakobo, na waka walya wengyi wawekyeri nawo; 11 iwo walewia wasu mbonyi tsa shindo-sho. 12 Maṙeṙo gawo gakawa cha kyindo kyerooiya kowo, maa walewaiṙikyia-pfo. Indi Petiro nalefuma kakapa mteeṟa mṟasa kyilomenyi, kaarama kaimemia pfo, kawona nguwo iya awemwaṟahie, kayenda echiṟiyio ko isho shilewutika. 13 Na mfiri ulya ulya wandu wawi kyiiṙi kyawo waweiyenda kyikaṟo kyimwi, kyekyelago Emau, kyiwekyeri kuleshi na Yerusalemu cha handu ha kyaro kya saa tsiwi. 14 Nawo waweiṙeṙa wo wenyi ko wenyi mbonyi tsa shindo-sho shoose shilewutika. 15 Na kyiiṙi kya ikapa sumu na iwesana lyawo, Yesu amonyi naletikyira kufuhi, kaoshana nawo. 16 Meso gawo gakashingo walammanye. 17 Kawawia, “Nyi maṙeṙo ga mbaṟe iha muwiana kuṙi ilyi muichumia?” Wakagoṟoka walemie nzineeri. 18 Kagaluo umwi owo, ekyelago Kyileopa, kammbia, “Ngyesa nyi iyoe kumonyi ukyeri myenu kulya Yerusalemu, mṟasa ulamanye shilewutika pfo mfiri-i?” 19 Kawawesa, “Mbonyi tsiha?” Wakammbia, “Mbonyi tsa Yesu o Nasareti, awekyeri moonguo shisuku awewoṙe wuiṙimi kyiiṙi kya iwuta na iṙeṙa mbele ya Ruwa na wandu woose. 20 Lyingyi-se chandu wang'anyi wa makohanyi, na wasongoru waṙu walemwanduya ipfa, wakammbaaga. 21 Na soe luwekusurie kye oe nyi oe echikyiṟa Isiraelyi. Ngoseṟa ya isho shoose, inu nyi mfiri o kaṟaaṟu wookyia shilewutika isho. 22 Lyingyi-se, waka waata wa koṙu waleluowesha, waleyenda kyilomenyi ngamenyi utuko, 23 walawone mmbiu okye; wakachegamba kye walechio nyi malaika walegamba kye nakyeri na moo. 24 Na wengyi wawekyeri hamwi na soe waleyenda kyilomenyi wakawewona kuṙo chandu waka walya walegamba, indi oe walemmbona-pfo.” 25 Kawawia, “Nyoe wandu mulaichi, muwoṙe mrima ngyilemeri iiṙikyia shoose weonguo shisuku walegamba! 26 Ngyesa kyilekooya Kristo iwona matuuro-ga na iiṙa na mng'anonyi okye-pfoe?” 27 Kawooka wookyia Mose na weonguo shisuku woose, kawaongoya shiṟeionyi shoose, mbonyi tsakye oe amonyi. 28 Wakatikyira kufuhi na kyikaṟo kyilya waweiyenda, na oe kawa cha ilyi naweiyenda mbele. 29 Wakamterewa, wechigamba, “Kaa hamwi na soe, cha kyipfa komiila na kyio kyamcha.” Kaiṙa na numba ikaa nawo. 30 Na kyiyeri aweṙamie nawo echilya, naleira mkate, kauwikyia mboṟa, kaupeṟenguo. 31 Meso gawo gakatambaṟuka, wakammanya; numa ya iho kawuka mbele yawo. 32 Wakawiana, “Ngyesa mrima-i yaṙu yaluloṟa ilyi aweiṙeṙa na soe njienyi, na ilutambuluya shiṟeio-pfoe?” 33 Wakaamka saaiya-iya, wakawuya na Yerusalemu, wakakooya walya ikumi na umwi wakusanie, wo na walya wawekyeri hamwi nawo, 34 wechigamba, “Mndumii amṟuka loi loi, na oe nawonekyia Simion.” 35 Nawo wakawawia mbonyi tsilya tsa njienyi, na chandu alemanyika kowo kyiyeri alepeṟenguo mkate. 36 Na lyilya waweiṙeṙa mbonyi-tso oe amonyi nalegoṟoka makyiṙi-gawi gawo, kawawia, “Ufoṟo lukae konyu.” 37 Wakaṙumbuko nyi maṙima wakaowuo mnu, wekusaṟa kye wawonyi mumuyo. 38 Kawawia, “Ny'kyilyi muiṟewe? Na kyitewe mokapa kawi mrimenyi konyu ny'kyi? 39 Ambuyenyi mawoko gako na maṙende gako, kye nyi inyi ngyimonyi. Ngyiwaṙe-waṙenyi muwone; cha kyipfa mumuyo uwoṙe mmbiu na mafuo chandu mungyiwonyi ngyiwoṙe-pfo.” 40 Amgambe isho nalewaloṟa mawoko gakye na maṙende gakye. 41 Kyasia kyiyeri walelemo iiṙikyia kyipfa kya sia, na kunu wechiṟiyio, nalewawia, “Muwoṙe kyelya kyoose iha?” 42 Wakamwenenga kyipeṟengu kya ikunga kyiwekyikagaṟe. 43 Kakyiambilyia, kalya mbele yawo. 44 Numa ya iho kawawia, “Igo nyigo maṙeṙo gako ngyilemmbia lyilya ngyiwekyeri hamwi na nyoe, kye kyakooya shiafutsio shoose Mose aleṟeia Uwawasonyi kyipfa kyako na shilya weonguo shisuku waleṟeia na shilya shishiṟeie shiimbonyi.” 45 Nyi lyo-ng'u aletambuluo ngyuuṟango tsawo waiṙime imanya shiṟeio. 46 Kawawia, “Nyi wuṟo kyiwekyiṟeie, kye Kristo nechituuro na iṟuka mfiri o kaṟaaṟu. 47 Na kye masanga goose geongoyo mbonyi ngyicha kui rina lyakye, mbonyi tsa iṙumbuya wunyamaṟi na ihooṟio gyuunyamaṟi, iwookyia Yerusalemu. 48 Na nyoe nyi waṟingyishi wa mbonyi-tsi. 49 Na inyi ngyimuendie kyaasa kya Awu oko; kyaindi ṙionyi kunu mṟinyi, mṟasa muṟiko pfinya tsiwukyie wuye.” 50 Kawasongoya mṟasa Betania, kaira mawoko gakye kawawikyia mboṟa. 51 Na kyiyeri aweiwawikyia mboṟa, nalelekana nawo; kaṙoo wuye ruwewu. 52 Wakamwindia; numa ya iho wakawuya na Yerusalemu wawoṙo nyi sia ing'anyi. 53 Nawo kyiyeri kyoose wawekyeri hekalunyi, weṟumisha Ruwa.



AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE