James


1

1 Yakobo, mtumo o Ruwa, na o Mndumii Yesu Kristo, ko wandu woose wa Ruwa wanyanyaṟikyie ipfo na ipfo; ngamuiṟikyiṟa. 2 Wana wa wama wako, talenyi kye nyi sia tikyi, mukooloka shiyeshonyi sha orio mbaṟe; 3 mochimanya kye iyesho lya iiṙikyia lyanyu lyekyeende wusimiri. 4 Wusimiri wuwaṙe iṟunda lyiafukyie, muiṙime iwa wandu muafutsie kui maṟunda na wuyendelyi wucha. 5 Kyaindi mndu o konyu kauṟa wuṟango, naterewe ko Ruwa, ekyeenenga woose kui ilekyia, maa ekyeṟoṟoma-pfo; na oe nechienengo. 6 Indi naterewe kui iiṙikyia, kulawoṙe ikapa kawi maa ale, kyipfa mokapa kawi nyi kyimwi na mṟinga oiṙa ipalyipalyinyi ukoṙoo nyi mkuma, na iwiyitso kunu na kunu. 7 Kyipfa mndu cha icho alakusaṟe kye neambilyia kyindo ko Mndumii. 8 Mndu o makusaṟo galagoṟokyi nekyekapa kawi njienyi tsakye tsoose. 9 Kyaindi mono-wama alawoṙe kyiṟumi kya maṟunda nachihiyo cha kyipfa naenengo kyiṟumi; 10 na mnjama nachihiyo kyipfa nasotso; cha kyipfa nechiṙeka cha kyiwaṟo kya maṟa. 11 Kyipfa mnengyeṟi okyeṙo na mrikye, ukoumiṟa iṟa, na kyiwaṟo kya iṟa-lyo kyekyeoloka, na wucha wolyo woose wokyenyamaṟika. Nyi wuṙo mnjama echirumatso njienyi tsakye tsoose. 12 Agusu mndu ekyekarishia shiyesho; cha kyipfa kamwiṙikyio neambilyia wori wo moo, wulya Mndumii aṟeyeṟie walya wamkundi. 13 Kyiyeri mndu ayesho, alagambe, “Ngyiyesho nyi Mndumii;” kyipfa Ruwa eiṙima iyesho nyi wunyamaṟi, maa oe amonyi ekyeyesha mndu-pfo. 14 Kyaindi orio umwi nekyeyesho nyi lango tsakye amonyi na kunu tsechimkuruo na imlemba. 15 Numa ya iho lango ngyiwicho tsekyeende wunyamaṟi, na wunyamaṟi wukomng'ana wokyeende upfu. 16 Wana wa wama wako wakunde, mulalembo. 17 Orio ienengyia lyikyeri lyicha, na orio kyindo kyekyewuto kyiafutsie, kyekyewuka wuye, kyekyesoka ko Awu agumbie mnengyeṟi, mori na nyenyeri. Kokye kuwoṙe iilachika lyekyeende meema-pfo. 18 Kui ikunda lyakye amonyi nalelufee kui Ṙeṙo lya loi, luwe cha wana wawagumbe nyi oe. 19 Isho muichi, wana wa wama wako wakunde. Kyasia orio mndu nawe mwanguhu iaṙanyia indi chi mwanguhu iṙeṙa maa ikapo nyi nyashi-pfo; maa moṙeṙa-pfo. 20 Cha kyipfa nyashi ya mndu yekyeṟunda wusumganyi wo Ruwa-pfo. 21 Koikyo wikyienyi kuleshi ukoe loose na wuwicho wuingyikyie, na iambilyia kui wuhoo Ṙeṙo lyilya lyilewooyo konyu, lyechiiṙima ikyiṟa mrima yanyu. 22 Kyaindi wenyi wandu mokyewuta kyilya mokyeicho, maa chi wandu weaṙanyia tikyi kunu mochikulemba muwenyi-pfo. 23 Cha kyipfa mndu kawa moaṙanyia tikyi maa ekyewuta kyilya aiicho-pfo, mndu-cho nyi kyimwi na mndu aikuambuya kyiyewonyi. 24 Kyipfa nekyekuambuya, numa kayenda, cha ilyi kawaṙima chandu akyeri. 25 Kyaindi mndu moambuya mawawaso gaafutsie galakyeri ga wutumo, na ikaa kyiiṙi kyago, alawe mndu ekyeaṙanyia na iwaṙima indi mowuta kyilya aiicho, icho nechiwa agusu kyiiṙi kya iwuta lyakye. 26 Mndu kakusaṟa kye nawoṙe mwiṙikyie, indi ekyeringa ulumi lokye-pfo, kunu echilemba mrima okye, mwiṙikyie o mndu-cho chi kyindo-pfo. 27 Mwiṙikyie mcha ulawoṙe kyindo kyifanyi mbele ya Mndumii Ruwa nyi ichu: indesaia ngoṙa na wakusu wukyiwenyi wowo, na ikushowa na wuyana kulawoṙe wunyamaṟi.



2

1 Wana wa wama wako, iiṙikyia lya Mndumii oṙu Yesu Kristo, Mndumii o mng'ano, maa mulawe nalyo kui ikundia wandu. 2 Kyipfa mndu aṟee peti ya sahapu na nguwo ngyicha kaiṙa na sinagoginyi lyanyu na numa ya iho mkyiwa aṟee masaṟa kaiṙa; 3 na nyoe mukokundia ulya aṟee nguwo ngyicha, na immbia, “Ṙamia iha handu hecha;” na iwia mkyiwa ulya, “Goṟoka halya,” ang'u “Ṙamia maṙendenyi gako,” 4 ngyesa mowuta uwicho mrimenyi konyu mukowa weanduya wawoṙe makusaṟo mawicho-pfoe? 5 Wana wa wama wako wakunde, aṙanyienyi, “Ngyesa Ruwa alesambuṟa wakyiwa wa wuyana wawe wanjama wa iiṙikyia na weoṟa Wumangyi aleteṟia wamkundi-pfoe?” 6 Indi nyoe mulemina mkyiwa. Ngyesa wanjama chiwo waimulyisa wukyiwa na imuṙuo kyianduyonyi-pfoe? 7 Chiwo wailahia rina lyilya lyicha muleenengo-pfoe? 8 Kyaindi mukoafutsia iwawaso lyilya lya Wumangyi chandu kyikyiṟeie, “Kunda momṟasa opfo cha iyoe kumonyi,” muiwuta necha. 9 Indi mukokundia wandu, muiwuta wunyamaṟi na ianduyo nyi uwawaso kye mui wanyamaṟi. 10 Kyipfa mndu oose echiosha mawawaso goose, indi kakapa ṙende kyindonyi kyimwi, naṙeko kyiiṙi kya goose. 11 Cha kyipfa icho alegamba, “Ulaṟuguye na Ulaṟuguyo,” nalewegamba taa, “Ulawaage.” Kyasia kokooya ulaṟuguya ang'u iṟuguyo, kyaindi kowaaga, nofunja uwawaso. 12 Ṙeṙenyi na iwuta cha wandu wechianduyo kui uwawaso lulawoṙe wutumo. 13 Kyipfa Ruwa echiwoṙo nyi fowa mrimenyi kyiyeri aianduya mndu alekyewoṙo nyi fowa mrimenyi-pfo. Kyipfa iwoṙo nyi fowa mrimenyi lying'anyi kuta ianduya. 14 Wana wa wama wako, kuwoṙe kyiira kyiha, mndu kagamba nawoṙe iiṙikyia, kyaindi awoṙe mawuto-pfo? Ngyesa iiṙikyia lyilya lyechiiṙima imkyiṟa? 15 Kokooya mono-wama o kyisoṟo ang'u o kyika namkuuye na awoṙe kyindo kyelyio-pfo, 16 na mndu o konyu kawawia, “Yendenyi na ufoṟo, mundeoṙa moṙo na iiguṙa,” kyaindi alawaenengye sha mmbiu, kyawaṙa kyiira kyiha? 17 Nyi wuṙo na iiṙikyia, lyilandewaṙe mawuto, lyapfa kyiiṙi kyalyo. 18 Kyaindi mndu negamba, “Iyoe nuwoṙe iiṙikyia, na inyi ngyiwoṙe mawuto. Ngyiloṟa iiṙikyia lyapfo kulawoṙe mawuto, na inyi ngyekuloṟa iiṙikyia lyako kui mawuto gako.” 19 Iyoe nuiṙikyie kye Ruwa nyi umwi; nowuta necha. Masatana nago gaiṙikyie na iṙeṙema. 20 Kyaindi nukundi imanya, iyoe mndu ulai kyindo, kye iiṙikyia lyilawoṙe mawuto lyiwoṙe ndunda-pfo? 21 Ngyesa awu oṙu Abrahamu aletalyio kye nawoṙe wusumganyi kui mawuto, lyilya alewuta Isakyi mono-kye mesenyi ya Mndumii-pfoe? 22 Ommbona kye iiṙikyia lyilewuta maṟunda hamwi na mawuto gakye, na kye iiṙikyia lyilya lyileafutsio kui njia ya mawuto galya. 23 Shiṟeio shilya shikaafutsio; shiṟeio shilegamba, “Abrahamu naleiṙikyia Ruwa, kyikatalo kokye kye nyi wusumganyi;” na oe nalelago mbuya ya Ruwa. 24 Muwonyi kye mndu nekyetalo kye nawoṙe wusumganyi kui mawuto gakye; chi kui iiṙikyia lyimonyi-pfo. 25 Nyi wuṙo na Rahabu ulya awei iṟai. Ngyesa aletalo kye nawoṙe wusumganyi kui mawuto, lyilya aleambilyia wandu walya waweowelyia mbonyi tsa Waisiraelyi, kawafumiṟia nja kui njia ingyi-pfoe? 26 Kyipfa chandu kyikyeri kye mmbiu ulawoṙe mrima upfiie, nyi wuṙo na iiṙikyia lyilawoṙe mawuto lyipfiie.



3

1 Wana wa wama wako, mulawe walosha wafoi, muichi kye soe walosha lochiambilyia ianduyo lying'anyi kuta. 2 Kyipfa lokyekapa ṙende soe loose shindonyi shifoi. Mndu alekyekapa ṙende kyiiṙi kya iṙeṙa, icho nyi mndu aafutsie, echiiṙima itirimisha mmbiu okye oose cha kui kyindo kyilya kyekyetirimisha shindo. 3 Ambuyenyi, lokyewika kyindo kyetirimisha shindo maṙumbunyi ga farasi, kundu tsiluindie, na kuṙo lukoweṟuo mmbiu yatso yoose. 4 Lyingyi-se ambuyenyi ngalawa; maa chandu tsing'anyi cha kyikyi, na iṙoo nyi shiwiṟi shing'anyi, tsekyeweṟutso nyi kyindo kyitung'tu kyeweṟutsa shindo, tsikayenda kundu koose ulya ekyetsiṙuo akunda tsiyende. 5 Na wuṙo taa ulumi nyi kyiwungo kyitutu, nalo lokyekushela ikushela lying'anyi. Ambuyenyi chandu moṙo mtung'tu okyekoṟa nguṙu ing'anyi mnu. 6 Na ulumi nyi moṙo; wuyana wulya wo wunyamaṟi, ulumi lulya, lulewiko shiwungonyi shaṙu, nalo nyilo lokyefanyiṟa mmbiu oose. Lokyeatsa moṙo ulya uwukyie Ngyehenenyi na ilurumatsa piu. 7 Kyipfa orio mbaṟe ya indo lya saka, na ya shileye, na ya shindo shekyekukuruo na ndewu, na ya shindo shikyeri ipalyipalyinyi, shekyeiṙima ichilyio, nasho shilemchilyio nyi wandu. 8 Indi ulumi kuwoṙe mndu eiṙima iluchilyia-pfo; nyi wuwicho wulekyetsia, wuichuo wuṟoi wokyeende upfu. 9 Kui ulumi lokyeṟumisha Ruwa Awu oṙu, na kui ulumi lokyesesa wandu walegumbo kui fana ya Ruwa. 10 Kyiiṙi kya ṙumbu lyilya lyilya kokyewuka mboṟa na seso. Wana wa wama wako, kyiwaṟi mbonyi-tso tsiwe kuṙo-pfo. 11 Ngyesa, shoka ṟukonyi lyimwi yechiiṙima iwuta mṟinga okyeloṙa na mṟinga okyesuka? 12 Wana wa wama wako, ngyesa, mfumu ochiiṙima iwika seituni, ang'u msabibu iwika nduo? Nyi wuṙo shoka yechiiṙima iwuta mṟinga okyesuka na mṟinga okyeloṙa-pfo. 13 Nyi wui awoṙe wuṟango na imanya konyu? Naloṟe maṟunda gakye kui wuyendelyi wokye mcha, wuhoonyi wo wuṟango. 14 Kyaindi mukowaṙa wunyeng'i wo nyashi na maluyano mrimenyi konyu, maa mulakuiring'ishe, maa mulaṙeṙe wongo kui iwingana na loi. 15 Wuṟango-wo chi wulya wuwukyie wuye-pfo, indi nyi wo wuyana, wo mbaṟe ya kyimndu na Satana. 16 Kyipfa handu hawoṙe wunyeng'i na maluyano, nyi ho-ndu hawoṙe kyituṟu, na orio kyindo kyiwicho. 17 Kyaindi wuṟango wuwukyie wuye, kya kuwooka wuwucha, ngoseṟa nyi wo ufoṟo, nyi wo wuhoo, wukuṟeyeṟie iaṙanyia maṙeṙo ga wandu, wuichuo isaṟia na ndunda ngyicha, wuwoṙe wuṟiingyi maa wuwoṙe wukulembecheṟi-pfo. 18 Na ndunda tsa wusumganyi tsekyeṙongo ufoṟonyi na walya wekyewuta sha ufoṟo.



4

1 Shiṙa nyi kwi shiwuka, na ngapano tsikyeri konyu nyi kwi tsiwukyie? Chi kunu langonyi tsanyu tsekyeende shiṙa shiwungonyi shanyu-pfoe? 2 Muilanga maa muwoṙe kyindo-pfo; muiwaaga na inyeng'a, maa mochiiṙima iwona-pfo. Muiende shiṙa na ikapana, maa muwoṙe kyindo-pfo kyipfa muiterewa-pfo. 3 Muiterewa mulawone cha kyipfa muiterewa uwicho, kundu muṟunde nasho ko lango tsanyu. 4 Lanyoe waṟui, muichi kye iwaṙa mbuya na wuyana nyi iwaṙa kyituwa na Ruwa-pfoe? Kyasia orio mndu akundi iwaṙa mbuya na wuyana nekyewa nawaṙa kyituwa na Ruwa. 5 Ang'u mokusaṟa kye shiṟeio shiṙeṙa wulya? Mumuyo-cho ekyekaa mrimenyi koṙu chi nekyelulanga mṟasa iluwaṙia wunyeng'i-pfoe? 6 Kyaindi nekyelutarama soe isaṟia lyiengyeṟikyie; koikyo nekyegamba, “Ruwa nekyewingana na walya wekyekuṙosa, indi nekyeenenga isaṟia wekyekutitiṟa.” 7 Kyasia indienyi Ruwa. Legenyi Satana, na oe nemṙicha. 8 Tikyirenyi ko Ruwa, na oe netikyira kufuhi na nyoe. Sanjenyi mawoko ganyu kyimṟumoe, nyoe wanyamaṟi, na isanja mrima yanyu nyoe wakulembecheṟi. 9 Sokyionyi nyi fowa na ikapa ṟanyi na ifiiṟa. Iseka lyanyu lyiilachikye lyiwe ikapa ṟanyi, na ichihiyo lyanyu lyiilachikye lyiwe iwihiyo. 10 Kutitiṟenyi ushangunyi lo Ruwa kyiyeri muiterewa na oe nemuenenga kyiṟumi. 11 Wana wa wama, maa mulairiane wongo. Moiria mono-wamae wongo, ang'u ianduya mono-wamae, nekyeiria wongo na ianduya uwawaso. Kyaindi koanduya uwawaso, noṙa iindia na iwooka ianduya. 12 Nyi Ruwa amonyi tikyi ekyewika uwawaso na nyi oe moanduya wandu. Nyi oe echiiṙima ikyiṟa na irumatsa. Iyoe nyi wui uianduya mndu ungyi? 13 Kyasia-ng'u, nyoe mokyegamba, “Inu ang'u ngama luiṙa na mṟinyi mlyiwe na ikaa pfo maka umwi, na ikapa mbucha na iwona kyiira;” 14 kyaindi muichi kyindo kyiwutika ngama-pfo. Moo onyu nyi kyikyi? Nyoe nyi kyimwi na mtsu okyewono kyiyeri kyifuhi, numa ulawono-se. 15 Kyiwechia igamba, “Mndumii kakunda, lulandepfe lochiwika kuṙi ang'u kuṙi.” 16 Kyaindi wulalu muikuiring'isha makushelonyi ganyu. Ikushela lya mbaṟe-i iyi nyi lyiwicho. 17 Kyasia ulya aichi iwuta mecha, indi alawute kuṙo, icho nanyamaṟia Ruwa.



5

1 Kyasia-ng'u, nyoe wanjama! Fiiṟenyi, mugambe kyelewui kyipfa kya matuuro gaicha na konyu. 2 Masaa ganyu gamaporu, na nguwo tsanyu tsingyilye nyi mashinu. 3 Sahapu tsanyu na shindo shanyu sha woguru wung'anyi shikyindie ukoe, na ukoe-lo lomuṟingyishia, na mmbiu yanyu yechinyamaṟika cha ilyi nyi ikoṟo nyi moṙo. Mulekooma kyiseyesoe mfirinyi ya mafurumionyi. 4 Kumbuonyi wori wo waṟundi walesambuo shilyimu shanyu mulalewataa. Aṙanyienyi chandu waifiiṟa. Kyifiiṟo kyawo kyileaṙanyio nyi Ruwa. 5 Ikaa lyanyu wuyanenyi nyi lya ichihiyo na ikushela. Mulekuwegia cha mfiri ulya Ruwa echianduya wandu woose. 6 Muleanduya mndu msumganyi na immbaaga, maa chandu alaiwingana na nyoe. 7 Koikyo, wana wa wama, karishienyi, mṟasa icha lya Mndumii. Ambuyenyi chandu mṙemi ekyeweṙelyia shilyimu sha woguru wung'anyi. Nekyekarishia kyipfa kyasho mṟasa mvuo tsa kuwooka na tsefurumia tsikape. 8 Na nyoe karishienyi muṟingyishie mrima yanyu, cha kyipfa icha lya Mndumii lyatikyira kufuhi. 9 Wana wa wama, maa mulanunuwiane, mulacheanduyo. Ambuyenyi moanduya nagoṟokyi mbele ya moongo. 10 Wana wa wama wako, weonguo shisuku walya waleende ndumo ya Ruwa nyi mfano mcha o wandu walekarishia matuuro. 11 Ambuyenyi, lokyegamba wagusu walya walesimiria. Muleicho mbonyi tsa wusimiri wo Yobu, mulewona mafurumionyi ga Mndumii kye Mndumii nyi nawoṙe isaṟia na iwoṙo nyi fowa mrimenyi. 12 Kyaindi ngoseṟa ya shoose, wana wa wama wako, mulalye nyamu, kui Ruwewu maa kui uruka; maa kui mbaṟe ingyi yoose; indi yee yanyu iwe yee, na ote yanyu iwe ote, kundu Ruwa alamuanduye. 13 Kokooya mndu o konyu naolokyio nyi fowa naterewe ko Ruwa. Kokooya nawoṙe mrima mkyesi naimbe shiimbo sheana. 14 Kokooya mndu o konyu naluoe nalage wameeku wa siṟi; wamterewie na imshia mafuṙa kui rina lya Mndumii. 15 Kokooya wameeku-wo waiṙikyia kye Ruwa neaṙanyia kyiterewo kyawo, ulya aluoe nechikyiṟo. Ruwa nemmbiyiṟia pfinya maa kokooya anyamaṟie nechihooṟio. 16 Tochianenyi ngyuunyamaṟi tsanyu nyoe wenyi ko wenyi, na iterewiana, muiṙime ikyiṟo. Iterewa lya mndu msumganyi lyiwoṙe kyiira mnu. 17 Elyiya nawei mndu o mbaṟe imwi cha soe, kapfuṟukana iterewa ko loi kundu mvuo ilakape, na mvuo ilekapa ko maka iṟaṟu na mori iṟandaaṟu-pfo. 18 Katerewa-se na mvuo tsikakapa na shilyimu shikaṙo. 19 Wana wa wama wako, kokooya mndu o konyu aṙetsa njia ya wukyiṟo, na mndu ungyi kamtarama iwuya; 20 manyenyi kye ulya motarama mṙeko iwuka njienyi ya wuṙetsi, nechikyiṟa mrima okye na upfu, na ishikyia wuingyi wo ngyuunyamaṟi.



AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE