Luke


1

1 Kunsooko iingĩ ĩkunkunĩĩlie kwiandĩka kĩĩsa-kĩĩsa impola naalĩ ntimĩĩligue pakatĩ yĩĩtu, 2 kĩna alĩ akuganulĩĩle kwipũna umuandio, ĩaasio naalĩ akuĩli aakola kuziona nĩĩtumi a Lukaani, 3 nineene gaa naona kĩna iiza kunsooko alĩ mpelelĩĩle kĩĩsa-kĩĩsa kwipũna ĩkalĩ impola tũlũ, kukukuandĩkĩla shekulu Teopilo numuKulu, 4 koona umane ĩtai ya nkaani nalumumanigue. 5 Patondo za kĩHelode mutemi wa Uyahũdi, alukoolĩ mupolia umuĩ, ĩliina liakue Zakalia, wa wĩali wa kĩAbia; numusungu waakue alĩ wa wĩleli wa kĩAloni, ĩliina liakue Elizabeti. 6 Tũlũ ensi abĩlĩ alĩ anakulukuuluu ntongela ya kĩNzua, naĩkamatĩkia mumalagĩĩlio mensi numuulagĩĩligua wa kĩShekulu, naĩĩ agila kishokio. 7 Nĩndĩo alĩ agila kamuana kunsooko uElizabeti alĩ mugumba, ndĩo tũlũ muubĩlĩ alĩ akombitile. 8 Pĩna alĩ wipolia mũlika lya wĩali waakue ntongela ya kĩNzua 9 kĩna alĩ ntendo ya apolia, nusaagulua wingĩle munumba ya kĩShekulu wakũũsĩĩle. 10 numulundo wensi wa antu alĩ ilompa panzi pityũngo lya kukũũsĩĩla. 11 Nũgyeleelua numalaĩka wa kĩShekulu, wĩĩmĩkile paluandĩ lwa kĩgoosia paupolelio wa kukũũsĩlĩla. 12 uZakalia pĩna numuona nukankanala, nũingĩĩlua nuooa. 13 Ĩpa uMalaĩka numuĩĩla, “Lekioopoka Zakalia, kuitĩ uulompi waako wiigagiguaa, numusungu waako uElizabeti ukakukulelelia muana mugosia, ukakumuĩta ĩliina liakue Yohana. 14 Nunduue ukitũla nuulumbi nukwiluluma, nĩantu iingĩ ĩkakuulumbĩĩlia uulelua waakue. 15 Kunsooko uzo ukitũla mukulu ntongela ya kĩShekulu, sikukikopa umubinio katia kĩgaalio Ukakijulua nuMuau Muelu, Sunga kwipũna mundaa ya kĩnina. 16 Ukakuagomola aana iingĩ a ĩSilaeli kwa kĩShekulu Nzua waao. 17 Nduyo ukitongela pausiu waakue mukola nkolo ningũlũ za kĩElia, wazigomole inkolo za ishee zitungĩnkane nĩaana, nĩaleki atiate ĩmasala ma anakulukuuluu, wamulĩganĩlĩlie ũShekulu ĩantu naĩzĩpĩlĩĩlie.” 18 uZakalia numuĩĩla uMalaĩka, “Nikimana mbii izi? Kuitĩ ĩne numunampala numusungu waane mukombi wa ntondo ningĩ.” 19 uMalaĩka numushookeelia nuũga, “Ĩne neene Gabilieli nanukuĩmĩkaa pantongela ya kĩnzua; numutumue kukĩtambuĩla nunduue nukukukuĩĩla impola izi nanziiza. 20 Ĩpa laaa, ukitũla munakĩmũũmĩ, ulemue kwitambula sunga kulutondo luasio pĩna izi zijile kigyelela, kunsooko sikusuĩlĩĩle inkaani zaane; nindizo zijilitimĩĩligua mũtyũngo liakue.” 21 ĩAntu naalĩ amutũngĩĩle uZakalia naakulĩlua uutinia waakue muasio muNumba ya kĩNzua. 22 Pĩna nupũna sika nusũũma kukĩtambuĩla nĩndĩo, naalĩnga ya kĩna azuoonie kyula munumba ya kĩNzua. Nduyo nuatambulĩla ĩmĩkono, kunu namunakĩmũũmĩ. 23 ĩNtondo za upolia waakue pĩna naziula, nulongola kukaa yaakue 24 Pĩna nazikĩla intondo zaasio, uElizabeti musungu waakue nuligia ndaa, nwĩpisa ĩmieli ĩtaano nuũga, 25 “Itĩ yoi alutendĩĩle ũshekulu muntondo pĩna alundaaĩkilie, nundeegelia inshoni zaane ntongela ya antu.” 26 Pamueli wa mutandatu uMalaĩka Gabilieli nutumua nuNzua kukaa ya Galĩlaya nyukuĩtaguaa Nazaleti, 27 kumunanso naalĩ muuuligue numuntu, ĩliina liakue Yosepũ wa kĩntua kya kĩDaudi; nĩliina lya munanso alĩ Malia. 28 Pĩna numuagaana, nuũga “matiliga kumuako numukembetue, ũShekulu wĩpalumuĩ ninduue,” 29 Nduyo nukankanala dũũ kunsooko ya lukaani luakue; nuĩ kĩsĩĩgia ĩĩ mĩlamu kĩ. 30 uMalaĩka numuĩĩla, “Ulekioopoka Malia, kuitĩ waligagiaa uukende kwa kĩNzua, 31 laaa, ukitũla nĩndaa ukilela muana, ukakumuĩta ĩliina liakue Yesu. 32 Uyo ukitũla mukulu, ukiĩĩtua Muana wa Nwa kukiania; ũShekulu Nzua ukakumupeela ityengu lya kĩtemi lya kĩDaudi ũshee. 33 Ukakumĩtema ĩnumba ya kĩYakobo sunga ĩkalĩ nakalĩ, nuutemi waakue ukaa ugila kampelo.” 34 uMalia numuĩĩla uMalaĩka “Ikitũla mbii, kuitĩ sika numuĩzĩ kamugoosia?” 35 uMalaĩka numushookeelia, nuũga “uMuau Muelu ukiiiza mumuako, ningũlũ za Nwa kukiania zĩkakukukũnĩkĩla umulũle; luulo gua umuana nukilelua ukiĩĩtua muelu, Muana wa kĩNzua. 36 Laaa, uElizabeti, muntua waako waligilie ndaa ya muana mugoosia muukombi waakue, numueli uu wa mutandatu kumuakue naalukuĩtaguaa mugumba; 37 kunsooko kutilĩ kalukaani nasika lũshũũmĩka kwa kĩNzua.” 38 uMalia nuũga, “Laaa, ĩne nĩmuasi wa kĩShekulu; naitũle kumuane mũlika lya lukani luako.” uMalaĩka nulega nulongola. 39 uMalia nuuuka muntondo zaasio, nulongolanga kunsĩĩ ya piikonko kukaa ĩmuĩ nya kũYuda. 40 Nũingĩla munumba ya kĩZakalia, numuũgia uElizabeti. 41 uElizabeti pĩna nũigia ĩMĩlamu ya kĩMalia, ĩkaana nakapũũta mundaa yaakue, uElizabeti nwijulua nuMuau Muelu, 42 nwĩtunta kululi lukulu, nuũga “wakembetaguaa ue pakatĩ ya asungu; numulelua wa ndaa yaako wakembetaguaa! 43 Lwingyelelaa mbii ulukaani ulu, sunga unina wa kĩShekulu waane wanzagaana ĩne? 44 Laaa gua pĩna ululi lwa mĩlamu yaako lũingĩla muakutuĩ aane, ĩkaana kapũũta kuulumbi mundaa yaane. 45 Umuliukũ naalusuĩlĩĩle, kunsooko zaasio zikikamĩnkĩĩligua naalĩ umuĩĩlue nũShekulu.” 46 uMalia nuũga “uMoo waane ukumukulagiaa ũShekulu, 47 nĩnkolo yaane yukumulumbĩĩlagiaa uNzua Mugũni waane; 48 kunsooko uulaile uuniinupia wa muasi waakue. Kuitĩ laaa, kwipũna nantende wĩleli tũlũ ukinjĩta muliukũ; 49 kunsooko Mukola ngũlũ wantendĩĩle makulu, nĩliina liakue ingĩ lielu. 50 Nĩkĩnishungu kiakue kĩkoolĩ wĩleli nawĩleli kuaasio naakumoopokaa. 51 Waatendile ngũlũ kumukono waakue; waapalansanagiaa ĩanalukeemo mumasĩĩgo ma nkolo zaao; 52 waaguusagiaa ĩakulu kwipũna mumatengu maao ma kĩtemi; nuanansula ĩaniino. 53 Naakolue nzala waikyutagiaa namaaza, nĩagolĩ waaleegagiaa mĩkono mĩtilĩ. 54 Wamualĩĩlagiaa uĨsilaeli umwĩtumi waakue ĩwijukile kĩnishungu kiakue; 55 Kĩna alĩ waaĩĩlĩĩle ĩatata ĩĩtu, uIbũlahimu nuwĩleli waakue sunga ĩkalĩ nakalĩ.” 56 uMalia nũkyala nunduyo zĩ mieli ĩtatu; nushooka kumuakue. 57 iTyũngo lya kĩtũnguĩla uElizabeti pĩna nalĩpika, numulela muana mugoosia 58 ĩAnakaa nĩantu aakue pĩna naigyũlia kĩna ũShekulu aluongelĩĩlie kumuakue kĩnishungu kingĩ, naalumba palumuĩ nduyo. 59 ulutondo lwa munaana pĩna nalupika, naaza kukumualamia umuana, naasiia kukumutea ĩliina lya kishee, Zakalia. 60 uNina nushookeelia nuũga, “Sika iio, ĩpa ikiĩĩtua Yohana.” 61 Naamuĩĩla, “Mukĩntua kiako kutilĩ nukuĩtaguaa ĩliina liasio.” 62 Naamukolia ũshee kunzĩla ya mĩkono muloe wĩitue liina kĩ. 63 Nulompa ulubao, nuandĩka “ĩLiina liakue Yohana Naakulĩlua tũlũ ensi.” 64 Ĩkamuĩ umulomo waakue naumũmuuka nululĩmĩ luakue nalutonta nutanbula nukukumukulia uNzua. 65 Naingĩĩlua nuooa ĩanakaa aao tũlũ. impola izi zensi naziganulua munsĩĩ tũlũ nya piikonko pya Uyahũdi. 66 Tũlũ naalĩ aziingilie naaziĩĩka munkolo zaao naaũga, “uMuana uyu ukitũla wĩmbi. Kuitĩ umukono wa kĩShekulu alĩ wĩpalumuĩ nduyo.” 67 uZakalia ũshee, nũjulua nuMuau Muelu, nupũnia uunakĩdagu, nuũga, 68 “Wakũmazukigue ũShekulu Nzua wa Ĩsilaeli, kuitĩ waaaganile ĩantu akue nukukuakomola. 69 wakuĩmĩkĩĩlie ulupembe lwa ugũnua munumba ya kĩDaudi umwĩtumi waakue 70 kĩna alutambuĩle kwipũna mualugu ĩĩtu, kumulomo wa anakĩdagu aakue naeelu. Kupuma ĩkalĩ 71 kugũnue kwipũna mualugu ĩĩtu, numumĩkono yaao naakusuukĩĩlue; 72 Koona waakolelue kĩnishungu ĩatata ĩĩtu, nukukijuka ilyago liakue nalielu, 73 uulapi naalumulapĩĩle uIbũlahimu utata wĩĩtu 74 Kukukupeela kugũnue kwipũna mumĩkono ya alugu ĩĩtu, kumutumĩle kutilĩ kaooa, 75 muweelu numukulukuuluu ntongela yaakue intondo zĩĩtu zensi. 76 Nunduue muana, ukiĩĩtua munakĩdagu wa Nwa kukiania, Kuitĩ ukitongela pausiu wa kĩShekulu umuzĩpĩlĩlie injĩla zaakue; 77 ualĩngie ĩantu aakue uugũnua kuuleegeligua wa mĩlandu yaao, 78 Kunzĩla ya kĩnishungu kĩkulu kya kĩNzua wĩĩtu, umuasio uweelu wa kukiania wakuagaanile ishie 79 Kukuamĩlĩkĩla naakikyalaa mukiiti numumulũle wa ukiu, nukwishongia ĩmĩgulu yĩĩtu munzĩla ya matiliga.” 80 uMuana nukula, nuongeeleka ingũlũ munkolo; nũ kyala mumbuga sunga palutondo lwa kigyelela kumuakue kũIsilaeli.



2

1 Pantondo zaasio lyagĩĩlio nalĩpũna kwa kĩKaisali Augusto ya kĩna mandĩkue ĩmiina ĩma antu tũlũ ensi ĩa muna unkũmbigyulu. 2 uWandĩkuua uu wau wa muandio pĩna uKilenio alutemile mũSilia. 3 Naalongola tũlũ kwiandikua, wensi kukaa yaakue. 4 uYosepu nduyo nulega kũGalilaya kwipũna mukaa ya Nazaleti, nuenda kuUyahũdi kukaa ya kĩDaudi nyukuĩtaguaa Betelehemũ, kunsooko alĩ wa numba muluuli lwa kĩDaudi, 5 koona wandĩkue palumuĩ nuMalia naalĩ umuulilie, nunduyo alutĩĩte ndaa. 6 Pĩna alĩ ĩĩlĩ kuasio, intondo za kĩtunguĩla nazipika. 7 Numulela muana waakue naalĩ tyangĩ, numutũnga pitiila pya kĩng'inia, numugonia muntũa ya ng'ombe kunsooko alĩ lyukutilĩ kalioma munumba ya agenda. 8 Alĩ akoolĩ adĩĩmi munsĩĩ niasio naalĩ ikyalile lugũndĩĩka nailindĩĩla kuwĩali idyale liao uutiku. 9 Malaĩka wa kĩShekulu nũigyeleela nuweelu wa kĩShekulu nauamĩlĩkĩla tũlũ pensi; naoopooka pũũ. 10 uMalaĩka nuaĩĩla, “Lekioopookĩ; laaĩ numuleetĩĩle inie impola nanziiza za ulumbi ukulu naukitũla kuantu tũlũ ensi, 11 Kuitĩ nantende mukaa ya kĩDaudi walelaguaa Mugũni kunsooko yaani, muene Kilisito Shekulu. 12 Nĩndĩĩkĩ kyokĩ kĩlĩngasĩĩlio kumuani mukakumuagaana muana mutũngue pitiila pya kĩng'inia mugoniugue muntũa ya ng'ombe.” 13 Kumpũmpũkĩli iingĩ iyũmbĩ lya kwigyulu nayĩĩ yĩensi numalaĩka, naaa kumukũmazukia uNzua, naaũga 14 “uUkulu kwa kĩNzua kukiania numuna nsĩĩ matiliga kuantu naamuloelĩĩlie.” 15 Pĩna ĩamalaĩka naalega naalongola kwienda kwigyulu, ĩadĩĩmi naĩĩ kĩĩĩla, “Kuĩni sunga kuBetelehemũ kuluone ulukaani ulu nalutendekile, ũShekulu naazukulĩngilie.” 16 Naambukanga naamuagaana uMaalia nuYosepu numuana mugonigue muntũa ya ng'ombe. 17 Pĩna naamuona, naaganula naalĩ aĩĩlue ulwa muana uyu. 18 Tũlũ ensi pĩna naiigia, naakulĩlua kuzaasio naalĩ aĩĩlaguaa nĩadĩĩmi. 19 Ĩpa uMalia nuziĩĩka inkaani zaasio zensi nukukuzipindĩkia munkolo yaakue. 20 ĩAdĩĩmi naashooka naakumukulia uNzua nukukumukũmazukia kumpola tũlũ zensi naalĩ aziigagiaa nukukuziona, kĩna alĩ aĩĩlue. 21 Pĩna nazipika intondo munaana za kumualamia umuana, nuteegua ĩliina liakue Yesu, lĩĩlo-lĩĩloo naalityeegue numalaĩka pĩna alĩ wikaalĩ kalauukĩĩligua ĩndaa. 22 iNtondo zaao za kĩeelia pĩna nazipika, kuUlagĩĩlio wa kĩMusa, naamutuala kũYelusalemũ, amupũnilie ũShekulu 23 (kĩna alĩ yandĩkue muUlagĩĩlio wa kĩShekulu “uMuana namugoosia nwityangi ukiĩĩtua muelu kwa kĩShekulu.”) 24 Nukwipũnia ĩshongelio kuUlagĩĩlio wa kĩShekulu, “Nkunda zibĩlĩ katia aana a nzĩa abĩlĩ.” 25 Laaa, alukoolĩ muntu mũYelusalemũ ĩliina liakue Simoni, nduyo alĩ muntu wa kulukuuluu mukulia-Nzua nulaaĩlĩĩle uupumbuligua wa Ĩsilaeli, nuMuau Muelu alukoolĩ mumuakue. 26 Alĩ wakũnukulĩĩlue nuMuau Muelu kĩna walekiona uukiu sunga wamuone tangua uKilisito wa kĩShekulu. 27 Nuuza muNumba ya kĩNzua mutongeelue nuMuau; nĩaleli pĩna alĩ amuleetile umuana ũYesu amutendele kuntendo ya Ulagĩĩlio, 28 Paapo uyo numusola numukũmazukia uNzua, nuũga, 29 “Ĩpaino Shekulu wamulekela umuasi waako wende nĩmatiliga, kulukaani luako. 30 kuitĩ ĩmiiso maane mauonaa uugũnua waako 31 naaluzĩpĩlĩĩlie pamiiso ma antu ensi, 32 uweelu wa kuamĩlĩkĩla ĩa ndugu nazĩngĩ, nuukulu kuantu aako ĩa Ĩsilaeli.” 33 ũShee nunina alĩ ikulĩlua kuzaasio naalĩ ntambulue kunsooko yaakue. 34 uSimoni nuakembeta, numuĩĩla uMalia unina, “Laaa, uyu waĩĩkaguaa iingĩ ague, iingĩ ĩĩmĩke mu Ĩsilaeli, ukitũla kĩlĩngasĩĩlio nakĩkikungumigua ibĩĩ 35 (nunduue, iyũmba likishoma ĩnkolo yaako), koona ĩmasĩĩgo ma nkolo ningĩ makũnukuke.” 36 Alukoolĩ munakĩdagu-mukĩĩma ĩliina liakue Ana muana wa kĩPanueli wa luuli lwa kĩAsheli; alĩ wakombitile. Alũkyalile numugoosia miaka mupũngatĩ kwipũna unanso waakue, 37 alĩ mukiĩlua wa miaka makumi munaana nĩnĩĩ. Nasika alukulegaa muNumba ya kĩNzua ĩpa alukuuza nwilaalĩla nukwilompa nukĩtekela munsĩ nuutiku. 38 Nunduyo nuuza ityũngo lĩĩlo-lĩĩloo numusongelia uNzua, nuaĩĩla impola zaakue ĩaasio tũlũ naalĩ alaaĩlĩĩle uukomolua wa Yelusalemũ. 39 Pĩna naazikondeelia tũlũ kuUlagĩĩlio wa kĩShekulu, naashooka kũGalilaya, kukaa yaao kuNazaleti. 40 uMuana nukula, nongeeleka ningulu, mũjuligue ĩmasala, nuukende wa kĩNzua alĩ wĩĩlĩ mumuakue. 41 ĩAleli aakue alĩ akuenda muaka kumuaka kũYelusalemũ kulutondo nalukulu ulwa Pasaka 42 ũYesu pĩna nuĩutĩĩte miaka kyumi nĩbĩlĩ, naalongola kĩna alĩ ntendo ya luutondo lukulu. 43 Pĩna naazikondia intondo, naashooka, ĩpa umuana ũYesu nusaaga kũYelusalemũ; ĩaleli aakue sika naamana. 44 Naasĩĩgile kĩna ukoolĩ mumusĩnzo; naagenda munsĩ pii, naĩĩ kumudũũma muantua nĩasuaĩĩa. 45 Pĩna naamuulia, naashooka kũYelusalemũ, naakumudũũma. 46 Pĩna nazikĩla ntondo zitatu naamuonela muNumba ya kĩNzua, wikyalansile pakatĩ ya amania nukukuategeela nukukuakolia. 47 Tũlũ naalĩ amutegelĩĩle naakulĩlua kuulĩngi nuushookeelia waakue. 48 Pĩna namuona naakũmia; nunina numuĩĩla, “Muana waane, nĩkĩ wakutendela itĩ. Laaa, ũshoo nineene aza kukukudũũmaa kuusungu.” 49 Nuaĩĩla, “Nĩkĩ aza mwindũũma? Sika mumanilene kĩna injĩpĩĩle nĩĩ nĩĩlĩ munumba ya kĩTata waane?” 50 Ndĩo sika naalulĩnga ulukaani naalĩ waaĩĩlĩĩle. 51 Nulongola palumuĩ ndĩo, nupika kuNazaleti, nwĩniinupilie kumiao. UNina nuziĩĩka inkaani zensi munkola yaakue. 52 ũYesu nwĩongeela mumasala nuukuli nuukende kwa kĩNzua nukuantu.



3

1 Pamuaka wikyumi nakataano wa kutema kwa kĩTibelio Kaisali, uPontio Pilatu pĩna alĩ mutemi wa Uyahũdi nuHelode pĩna alĩjũmbe wa Galĩlaya; nuFilipo umunũna waakue pĩna alĩ jũmbe wa Itulea nĩTalakoniti; nuLisania pĩna alĩ jũmbe wa Abilene. 2 Pĩna Anasi nuKayapa alĩ Apolia naAkulu, paapo ulukaani lwa kĩNzua nalumuagaana uYohana sha Zakalia mumbuga. 3 Nuenda kunsĩĩ zensi nazĩpiipĩ piYolidani, nuutanantia ubadĩĩzo wa upeli kuuleegeligua wa mĩlandu, 4 kĩna yoi nayandĩkue mukĩtabũ kya nkaani za kĩYesaya umunakĩdagu “Luli lwa muntu lukĩtunta mumbuga, Mĩzĩpĩĩliĩ ĩnzĩla ya kĩShekulu pigololĩ ipijĩla piakue. 5 Magĩlĩlĩ mensi mikitinĩĩlua, ĩnkonko yensi ikishĩmbuulua, nĩ makikilague mensi gaa pana yĩpetile ikitũla igolokũ; pana lyĩndĩ ikilĩganĩĩligua, 6 nĩ antu tũlũ ensi ĩkakuuona uugũnua wa kĩNzua.” 7 Itĩ numaĩĩla ĩmaũmbĩ naalĩ mamuagaanile mabadĩĩzigue nduyo “Inie wĩleli wa nzoka, waani numusuguĩle kukuutalama uutaki nawijile. 8 Pĩĩ gua inkali nazijĩpĩĩle uupeli; kangĩ mulekiandia kwitambula munkolo zaani, ‘Kutĩĩte utata, nduyo;’ uIbũlahimu, kuitĩ namuĩĩla kĩna uNzua usũũmile muna magũe aya kukumunansulĩlia uIbũlahimu ĩaana. 9 Ĩpaino ĩmpoopo yaĩĩkaguaa pamatina ma makota; kuitĩ ikyota liensi nalyasiitipĩa inkali nanziiza lyukutemaguaa nukwitaagua mumooto.” 10 ĩMaũmbĩ namamukolia, “kutendeeii gua?” 11 Nushookeelia nuaĩĩla, “Nutĩĩte intiila zibĩlĩ wamupeele namugila, nduyo nutĩĩte india watende iio-iioo.” 12 Nĩasangulia-koodi naamuagaana abadĩziigue, naamuĩĩla, “Mumania, aishie kutendeeii.” 13 Nuaĩĩla “Mulekishangulia kwikĩlĩkĩĩla namualagĩĩligue.” 14 Sunga ĩĩlaasi naamukolia naaũga, “Aishie kutendeeii.” Nuaĩĩla “Lekioopokiĩ kamumtu wensi katia kukumusokia kuulongo, kangĩ muendue muumo nĩkĩnamulĩmo kiani.” 15 Nĩantu pĩna alĩ alaaĩlĩĩle nazĩkakigyelela, naipindĩkia munkolo zaao impola za kĩYohana zĩmbũge kĩna uyo muene Kilisito, 16 uYohana nushookeelia nuaĩĩla tũlũ “ĩne tai nukumubadĩĩzagiaa kumazĩ, ĩpa upolokile umukola usũũmi kwinkĩla ĩne, nineene sikaka nijĩpĩĩle kukumutũngulĩlia sunga ĩmĩkoa ya ilaatu yaakue. Uzo ukakumubadĩĩzia kuMuau Muelu nukumooto. 17 ĩKĩsela kiakue kiĩlĩ mumukono waakue, nduyo ukakukĩpiagula sue ĩkĩuga kiakue, ukakuuĩĩka uupemba mwishagĩ liakue, ĩpa ĩmapuulĩlo ukakumasonsa mumooto nasika ukudibaa.” 18 Iio gua, nuasugula kunkaani nazĩngĩ ningĩ nukukuatanantĩlia ĩantu iMpola naNziiza. 19 Ĩpa ũjũmbe Helode pĩna nutakĩlua nduyo kunsooko ya kĩHelodia umusungu wa munũna waakue, nukunsooko ya ubĩĩ tũlũ uHelode naaluutendile, 20 nongeelia kangĩ nuutendi uu numutũnga uYohana mukĩtũngo. 21 ĩAntu tũlũ pĩna naabadĩĩzigua, nũYesu pĩna nubadĩĩzigua pĩna alĩ wilompa, igyulu nalĩkũnukuka 22 nuMuau Muelu nutima mumuakue zĩ kũkyelu lya nkunda, nululi nalupũna kwigyulu, naluũga “Ue uue Muana waaane muloogua, nanumuloeeligue ninduue.” 23 ũYesu pĩna nuandia umulĩmo waakue alĩ waalĩĩ zĩ miaka makumi matatu, nusĩĩgĩlua kĩna muana wa kĩYosefu, mwana wakĩ Heli, 24 wakĩ Matati, wakĩ Lawi, wakĩ Meliki, wakĩ Yosepũ, wakĩ Heli, 25 wakĩ Matatia, wakĩ Amosi, wakĩ Nahumũ, wakĩ Esili, wakĩ Nagai 26 wakĩ Maati, wakĩ Matatia, wakĩ Semei, wakĩ Yosepũ, wakĩ Yuda 27 wakĩ Yoana, wakĩ Lesa, wakĩ Zelubabeli, wakĩ Selitieli, wakĩ Neli, 28 wakĩ Meleki, wakĩ Adi, wakĩ Kosamũ, wakĩ Elimdamũ, wakĩ Eli, 29 wakĩ Yosua, wakĩ Eliezeli, wakĩ Yolimũ, wakĩ Matati, wakĩ Lawi, 30 wakĩ Simoni, wakĩ Yuda, wakĩ Yosepũ, wakĩ Yonamũ, wakĩ Eliakimũ, 31 wakĩ Melea, wakĩ Mena, wakĩ Yolamũ, wakĩ Matata, wakĩ Natani, wakĩ Daudi, 32 wakĩ Yese, wakĩ Obedi, wakĩ Boazi, wakĩ Salimoni, wakĩ Nasoni, 33 wakĩ Aminadabũ, wakĩ Alamũ wakĩ Heziloni, wakĩ Pelesi, wakĩ Yuda, 34 wakĩ Yakobo, wakĩ Isaki, wakĩ Ibũlahimu, wakĩ Tela, wakĩ Naholi, 35 wakĩ Sekugi, wakĩ Lagaũ, wakĩ Pelegi, wakĩ Ebeli, wakĩ Seela, 36 wakĩ Kenani, wakĩ Alifakisadi, wakĩ Semũ, wakĩ Noe, wakĩ Lameki, 37 wakĩ Metusala, wakĩ Enoki, wakĩ Yeladi, wakĩ Mahaleli, wakĩ Kenani, 38 wakĩ Enosi, wakĩ Seti, wakĩ Adamu, wakĩ Nzua.



4

1 ũYesu nwijuile uMuau Muelu, nushooka kwipũna kũYolidani, nutualua numuau kumbuga 2 kuntondo makumi manĩĩ kunu nũgemua nũShetani muntondo zaasio sika alukulĩaa kakĩntu, sunga pĩna naziula nukolua nzala. 3 ũShetani numuĩĩla “malĩĩ ue ĩwĩ Muana wa kĩNzua, lĩĩĩle igyũe ĩlĩ lĩtũle ugalĩ.” 4 ũYesu numushookeelia nuũga, “Yandĩkue, umuntu sika witũla muumĩ kuugalĩ dũũ.” 5 Numunankĩlia kukiania, numulagĩĩla uutemi tũlũ wensi wa unkũmbigyulu kukatũngo kaniino. 6 ũShetani numuĩĩla, “Nĩkakukupeela uusũũmi uu tũlũ nuukulu waakue, kunsooko uwaasio ĩne numupeeegue, nineene nukumupeela tũlũ wensi muna numuloelue. 7 Iio gua, ue kanga wĩntekele, tũlũ mikitũla maako.” 8 ũYesu nushookeelia numuĩĩla, “Yandĩkue, Umutekele ũShekulu Nzua waako, ninduyo wing'ene dũũ umutumĩle. 9 numutuala kũYelusalemũ numuĩmĩkia kunsonge ya Numba ya kĩNzua, numuĩĩla, Malĩĩ ue ĩwĩ Muana wa kĩNzua, ĩsuulie pansĩ kwipũna ĩpa; 10 Kuitĩ yandĩkue, ‘Ukakukulagĩlĩlia ĩmalaĩka aakue akulindĩĩle,’ 11 Kangĩ, ĩkakukukenka mumĩkono yaao, Uleke kĩkũmpia umugulu waako mwigyũe.” 12 ũYesu numushookeelia, “Itambulue Uleke kumugema ũShekulu Nzua waako.” 13 umupembelia, pĩna numala ĩmagemua mensi, numuleka kwityũngo. 14 ũYesu nushooka ningũlũ za kĩMuau, nuenda kũGalilaya; impola zaakue nazikũmuuka munsĩĩ tũlũ nazĩpiipĩ. 15 Ninduyo alukumanagiaa mumasũnagogi maao nwikuligua nĩantu tũlũ 16 Nupika kuNazaleti paasio pĩna alukulĩĩle, nũingĩla palutondo lwa wikyali mũshũnagogi kĩna alĩ ntendo yaakue, nuĩmĩka wasome. 17 Nupeegua ĩkĩtabũ kya munakĩdagu Yesaya. Pĩna nukĩkũnukula ĩkĩtabũ kiasio nuona pĩna yandĩkue, 18 “uMuau wa kĩShekulu wĩĩlĩ mumuane, kuitĩ wampakile ĩmakũta kukuatanantĩlia ĩatũka iMpola na Nziiza. Untumile nĩatanantĩlie ĩatũngua uutũnguĩlua waao, nĩapokũ aone kangĩ, nĩatende akolelua naalĩ atuunĩĩligue, 19 nuutanantie umuaka wa kĩShekulu namugombigue.” 20 Nukĩkũnĩkĩla ĩkĩtabũ, numushookelia umwĩtumi, nwikyalansa. Tũlũ ensi naalĩ akoolĩ mũshũnagogi naamutuupĩĩlĩkia. 21 Nuandia kukuaĩĩla, “Nantende uandĩkua uu watimĩĩlagiguaa muakutuĩ aani.” 22 Tũlũ naamukuĩla iiza, naakulĩlua kunsooko ya nkaani za ukende naalĩ zipũnile mumulomo waakue, naaũga “Uyu sika wayu muana wa kĩYosepũne?” 23 Nuaĩĩla “Tai, mukimbuĩla uung'enua uu, ‘Mukilĩki, ĩkamie uuue;’ inkaani zensi nalĩ kuziigilie kĩna alĩ zitendekile muKapelinaũmũ zitende nĩndĩĩpa gua muna nsĩĩ yaako.” 24 Nuũga “Tai namuĩĩla, Kutilĩ kamunakĩdagu nukugombagiguaa munsĩĩ yaakue umuene.” 25 Ĩpa tai namuĩĩla, “Pantondo za kĩElia alĩ akoolĩ akiĩlua iingĩ muĨsilaeli pĩna igyulu aligyalĩlue miaka ĩtatu nĩmieli mutandatu, pĩna nĩtũla nzala nkulu munsĩĩ yensi; 26 Ĩpa uElia sika alĩ mutume kuumuĩ wa aasio isiititũla kumukiilua wa Salepita munsĩĩ ya Sidoni. 27 Kangĩ alĩ akoolĩanamatana iingĩ muĨsilaeli pantondo za munakĩdagu Elisha, sunga kutilĩ naalĩ mueligue isiititũla uNamani wa kuSilia.” 28 Tũlũ ensi naalĩ akoolĩ mũshũnagogi pĩna naaziigia izi, naijulua nuutaki, 29 naauuka naamupũnia kĩnzinzi kya kaa, naamutuala kunkilimbua ya nkonko pana alĩ nzengue ĩkaa yaao, koona amugumĩle pansĩ; kĩngaalĩ ngaalĩ 30 Ĩpa uyo nukĩlĩla pakatĩ yaao, nulongola. 31 Nutima kuKapelinaũmũ, kaa ya Galĩlaya, nuĩ kuamania palutondo lwa wikyali. 32 Naakũmia uumania waakue kunsooko ulukaani luakue alĩ lutĩĩte usũũmi. 33 Mũshũnagogi alukoolĩ muntu munalĩsĩĩmuĩ, nukuuta kululi lukulu, 34 nuũga “Hai! Kwĩmbii nĩnduue, Yesu Munazaleti. Wijile kukukumalane, Nukuĩzĩ kĩnaue wĩwaani, wĩMuelu wa kĩNzua.” 35 ũYesu nulĩtakĩla nuũga Mũma! Pũna mumuakue! Paapo ĩlĩsĩĩmuĩ nalĩmuguusia pakatĩ yaao, nalĩmupũna, sika nalĩmulemaalia. 36 Ensi naakũmia, naĩtambuĩla eene kueene naaũga, “Lukaani kĩ ulu, kuusũũmi ningũlũ ukumalagĩĩlia ĩmasĩĩmuĩ, ndayo mipũna.” 37 iMpola zaakue nazikũmuuka munandĩ zensi za nsĩĩ niasio. 38 Nupũna mũshũnagogi, nũingĩla munumba ya kĩSimoni. uMukuĩ wa kĩSimoni, unina wa musungu waakue, alugonile muluĩle alĩ wisonselĩĩle naamulompa kunsooko yaakue. 39 Nuĩmĩka piipĩ nduzo, nuutakĩla uuluĩle naumulegela. ĩkamuĩ nuuuka, nuĩ kuatumĩla. 40 ĩMpasu pĩna nĩsaalĩĩla, ensi naalĩ atĩĩte ĩaluĩle naauluĩle nawĩsiasia naaaleeta kumuakue. Numuĩĩkĩla wensi ĩmĩkoono nuakamia. 41 Nĩmasĩĩmuĩ namaapũna iingĩ, namikuuta namiũga, “Uwe wĩmuana wa kĩNzua.” Numatakĩlĩkia, sika numagombia kwitambula, kunsooko alĩ mamanile kĩna uzo ingĩ Kilisito. 42 Pĩna naweela nupũna, nulongola kĩna tilĩ kaantu, ĩmaũmbĩ namaa kumudũũma, namapika kumuaakue, namaa kumugilĩĩlia walekilega kunsiao. 43 Ĩpa nuaĩĩla, “Injĩpĩĩle kwitanantia impola na Nziiza za utemi wa kĩNzua numukaa nzia, kuitĩ yoi alĩ numutumue.” 44 Nũitanantagiaa mumasũnagogi ĩma muGalĩlaya.



5

1 Pĩna iyũmbĩ nalĩmutuunĩĩlia kukulutegeela ulukaani lwa kĩNzua, uzo alĩ wĩĩmĩkile pikiki lya nanza ya Genesaleti; 2 nuona mapango mabĩlĩ namĩĩlĩ pikiki, ĩpa ĩazui alĩ apũnaa kukumoogia ĩmazũĩlo maao. 3 Nũingĩla mwipyango lĩmuĩ, naalĩ lya kĩSimoni, numulompa walĩtelie iniino nikiki. Nũkyalansa numamania ĩmaũmbĩ pĩna alĩ wĩĩlĩ mũpyango. 4 Pĩna nukondia kwitambula, numuĩĩla uSimoni, “Tuala pĩna ishimu mumagumĩle ĩmazũĩlo maani muzũe.” 5 uSimoni nushookeelia numuĩĩla, “Shekulu, kuagile utiku pee, sika kwaligia kakĩntu, ĩpa kulukaani luako nĩkakumagumĩla ĩmazũĩlo.” 6 Pĩna naatenda itĩ, naailingĩĩla inshiĩ ningĩ sunga ĩmazĩĩlo maao namiitiĩka. 7 Naaangaazĩlia ĩakamantani aao naalĩ ĩĩlĩ mũpyaango lĩĩa, aaze kukuaalĩĩlia; naaaza naamijulia ĩmapango tũlũ mabĩlĩ sunga namiisheketela. 8 uSimoni Petelo pĩna nuona, nutũngama pamĩgulu ya kĩYesu nuũga “Lega kumuane Shekulu, kunsooko ĩne numukola mĩlandu.” 9 Kuitĩ alĩ wakulĩlaguaa uwingĩ wa nsiĩ naalĩ aligagiaa, uzo nĩĩĩa tũlũ naalĩ ĩpalumuĩ nduyo; 10 sunga gaa uYakobo nuYohana ĩaana a kĩZebedayo, naalĩ akamantani a kĩSimoni. ũYesu numuĩĩla uSimoni, “Lekioopoka, kwipũna nantende ukitũlijũaa antu.” 11 Pĩna naamasũgamĩĩlia ĩmapango pikiki, naaleka tũlũ naamutiata. 12 Pĩna alĩ wĩĩlĩ mukaa ĩmuĩ ya kaa zaasio, laaa, alukoolĩ muntu naalukankatile ĩmatana. Pĩna numuona ũYesu, nugua uũndaala numupeepia nuũga, “Shekulu, malĩĩ umuloe, wishũũma kwinjelia.” 13 Paapo nuunansula umukono numuamba, nuũga, “Numuloe, eela!” Ĩkamuĩ ĩmatana namamulegela. 14 Numulagĩĩlia waleke kumuĩĩla kamuntu. Nuũga, “Ĩpa lenda wĩambie kumupolia, upũnie ĩsadaka ya kueligua kumuako kĩna uMusa alulagĩlĩĩlie, yĩĩ ukuĩli kumuao.” 15 Ĩpa impola zaakue nazishapatĩlĩkia; namĩlundĩĩla maũmbĩ makulu kwiigia nukwikamigua ĩmauluĩle maao. 16 Ĩpa uzo alukĩũnaa kumbuga nulompa. 17 Palutondo lumuĩ lwa ntondo zaasio alĩ wimania alĩ akoolĩ Apalisayo nĩalangi alĩ ikyalansile naalĩ apũnile mũishaalĩ yensi ya Galĩlaya nuUyahũdi niYelusalemũ.Nuusũũmi wa kĩShekulu alĩ wĩpalumuĩ ninduyo kwikamia. 18 Laaa, antu alĩ amukenkile muntu muluĩle wa kukiigyandi muulĩlĩ, naasiia kukumũingĩlia munumba kukumuĩĩka pamuakue. 19 Pĩna naaulia ĩlioma lya kumũingĩlia kunsooko iyũmbĩ, naanankĩla kwityembe, naamũikia pakĩkololo muulĩlĩ waakue pakatĩ ntongela ya kĩYesu. 20 Pĩna nuona uusuĩĩli waao, numuĩĩla “Mbuane, ĩmĩlandu yaako yeelagiguaa.” 21 Naandia ĩalangi nĩApalisayo kukĩsĩĩgia, naaũga “Aauyu waani nwitambula inkaani za utuki? Waani nusũũmile kwileegelania ĩmĩlandu isiititũla uNzua wing'ene udũũ.” 22 ũYesu pĩna nulĩnga uwĩsĩĩgia waao, nushookeelia, nuaĩĩla “Mwishĩĩga yaani munkolo zaani. 23 Nayĩmbi naitontũ; kwiũga, ĩMĩlandu yaako yaleegagiguaa; katia kwiũga, ‘Uuka, ulongole.’ 24 Ĩpa gua, mumane kĩna uMuana-muntu utĩĩte usũũmi muna nsĩĩ kwileegelania ĩmĩlandu.” Numuĩĩla umukiigyandi, “Nakuĩĩla uuka, wĩtuĩke uulĩlĩ waako, ulongole kukaa.” 25 Ĩkamuĩ nuĩmĩka ntongela yaao nwĩtuĩka waasio naaluugonĩĩle, nulongola kunumba yaakue, kunu nukumukulia uNzua. 26 Ukulĩlua nauityapa tũlũ ensi naamukulia uNzua, naijulua nuooa, naaũga Kuoonie makula natende. 27 Izi pĩna nazikĩla, nulongola, numuona musangulia koodi ĩliina liakue Lawi, wikyalansile panumba ya usangulĩlio wa koodi, numuĩĩla, “Ntiata.” 28 Nuleka yensi, nuuuka, numutiata. 29 NuLawi numulũgĩla ndia ningĩ munumba yaakue. Muasio alĩ lĩkoolĩ yũmbĩ kyulu lya asangulia-koodi nĩnaĩngĩ naalĩ ikyalansile palumuĩ ndĩo pandia. 30 ĩaPalisayo nĩalangi aao naĩĩ kuang'ung'untĩlia ĩamanigua aakue naaũga “Nĩkĩ mwilĩa nukwikopa palumuĩ nĩasangulia koodi nĩanamĩlandu?” 31 ũYesu nushookeelia nuaĩĩla Naapanga agila kansula ya mukilĩki, ĩpa naaluĩle 32 Sika nijile kukuĩĩta ĩanakulukuuluu, ĩpa ĩanamĩlandu, apele. 33 Nĩndĩo naamuĩĩla, “Nĩkĩ gua ĩamanigua a kĩYohana akulaalĩlaa nkua ningĩ nukwilompa, iio nĩamanigua a Apalisayo, ĩpa ĩaako akulĩaa nukwikopa?” 34 ũYesu nuaĩĩla, “Mwishũũma mbii kukualaalĩlia ĩanawĩnga pĩna umutooli yĩensi nĩndĩo.” 35 Ĩpa intondo zikiiiza pĩna ijilileegeligua umutooli; muntondo zaasio paapo ijilitũlilaalĩla. 36 Kangĩ nuaĩĩla ĩmpiani, “Kutilĩ kaumuĩ nukutemaa ĩkĩtaaso muntiila nampia nukukukĩĩĩkĩla muntiila nankulukulu; kanga watende itĩ umĩtanduĩle ĩntiila nampia, nĩkĩtaaso kiasio sika kilĩganĩĩla nĩniasio nankulukulu. 37 kangĩ kutilĩ kaumuĩ nukutaagĩlaa umubinio mũyĩndĩ ya ndĩlĩ naikulukulu; kanga wataagĩle, umubinio namupia ukakuitandula iyĩndĩ ya ndĩlĩ, nunduo wiitĩka, niyĩndĩ ya ndĩlĩ ioononeka. 38 Ĩpa umubinioo namupia utaagĩlue mũyĩndĩ ya ndĩlĩ naipia. 39 Sunga kutilĩkaumuĩ nukukopaa umubinio nwa kalĩ nukwiona nsula kwikopa namupia; kuitĩ ukuũgaa, ‘Nwa kalĩ muuza nangũlũ.’”



6

1 Palutondo lwa wikyali pĩna alukĩlĩĩle mumĩgunda, ĩamanigua aakue naaũna upikisua naakuupikisa-pikisa mumĩkono, naakuulĩa. 2 Ĩpa ityũmpĩ lya Apalisayo naaũga, “Nĩkĩmwitenda nalugiligue palutondo lwa wikyali.” 00244.tif Sinagogi (Mt 6:2) 3 ũYesu nushookeelia nuũga, “Sika musomilene kĩna alutendile uDaudi pĩna alĩ mukolue ĩnzala, uyo nĩndĩo naalĩ ĩensi nduyo. 4 Kĩna alĩ wingĩĩle munumba ya kĩNzua, numasola ĩmapũli naalĩ mĩkũmbĩkĩlo kwa kĩNzua, nuMalia, nuapeela nĩaasio naalĩ ĩensi ninduyo, ĩmaasio namũiko kwilĩĩgua nĩnaĩngĩ isiititũla ĩapolia udũũ?” 5 Nuaĩĩla, “uMuana-muntu ingĩ Shekulu wa lutondo lwa wikyali.” 6 Palutondo luua lwa wikyali nũingĩla mũshũnagogi nukwimania. Muasio alukoolĩ muntu, mukono waakue wa kĩgoosia alĩ mulema. 7 ĩAlangi nĩApalisayo namukũsĩla, aone kaukikamania palutondo lwa wikyali, koona aone uusokia kumuakue. 8 Ĩpa uyo nulĩnga ĩmasĩĩgo maao, numuĩĩla umuntu nwa mukono mulema, “Uuka, ĩĩmĩka pakatĩ.” Nuuuka nuĩmĩka. 9 ũYesu nuaĩĩla, “Numukolia inie, Ijĩpĩĩlene palutondo lwa wikyali kwitenda naiiza katia naibĩĩ, kwigũna ĩnkolo ya muntu katia kwilimĩĩlia.” 10 Nuakĩnduĩla tũlũ ensi pensi, numuĩĩla umuntu, “Golola mukono waako.” Nutenda iio, numukoono waakue naukamia. 11 Naijulua nuutaki, naĩtambuĩla eene kueene amutende yaani ũYesu. 12 Pantondo zaasio nuenda kunkonko kwilompa, nwikyala utiku pee kukumulompa uNzua. 13 Pĩna naweela, nuĩĩta ĩamanigua aakue, nuasaagula mumiao kyumi naabĩlĩ, nuĩĩta Atumua; 14 uSimoni numuĩta Petelo, nuAndelea munũna waakue, Yakobo nuYohana, Filipo nuBalitolomayo, 15 Matayo nuTomaso, Yakobo ũsha Alifayo nuSimoni nukuĩtanguaa Zelote, 16 Yuda sha Yakobo nũYuda nwa kuIsikaliote, uyo naalĩ musakania. 17 Nutima palumuĩ ndĩo nuĩmĩka paweeleela palumuĩ niyũmbĩ lya amanigua aakue numulundo namukulu wa antu naalĩ upũnile muUyahũdi wensi numũYelusalemũ numunkilimbua za Tilo nĩSidoni; naalĩ ijile kukumũigia nukwikamigua uuluĩle waao; 18 nĩndĩo naalĩ akuagagiguaa nĩmasĩĩmuĩ; naakamigua. 19 Niyũmbĩ tũlũ nalĩgema kukumupaatia kunsooko uusũũmi alĩ ukumupũnaa naukuakamia tũlũ. 20 Nunansula ĩmiiso maakue kuamanigua aakue, nuũga “Mualiukũ inie atũka kunsooko uutemi wa kĩNzua ingĩ waani. 21 “Mualiukũ inie namuakolue ĩnzala ĩpaino, kunsooko mukakikyutigua. “Mualiukũ inie namũlĩla ĩpaino, kunsooko mukisheka. 22 “Mualiukũ inie pĩna ĩantu ĩkakumusuukĩlua nukukumukamatula nukukumutukĩla nukukulĩtaaga kunzi ĩliina liani kĩna byĩĩ kunsooko ya muana-muntu. 23 Lumbĩkiĩ palutondo luasio, mupũũte-pũũte, kunsooko laaĩ, uupeegua waani wingĩ mwigyulu. Kuitĩ yoi ĩatata aao alĩ aatendile ĩanakĩdagu. 24 “Ĩpa ukĩa kumuani inie namuagolĩ, kuitĩ mwaligagiaa ipyumbulio liani. 25 “Ukĩa kumuani iinie namwikyutile ĩpaino, kuitĩ mukikolua ĩnzala. “Ukĩa kumuani inie namwisheka ĩpaino, kuitĩ mukilĩla suuka nukwilĩla 26 “Ukĩa kumuani inie pĩna ĩantu tũlũ akumutambulaa naiiza, kuitĩ iio ĩatata aao alĩ aatendile ĩanakĩdagu a ulongo.” 27 “Ĩpa inie namukigyũlia namuĩĩla, alooguĩ ĩalugu aani; atendelĩ maaza naakumusuukĩlua inie. 28 Akembetĩ nakumuzũmaa inie, alompeelĩ naakumutukĩlaa inie. 29 Nukukuile muluakasa, mupĩlulĩlie nuluua; nduzo nukukuleegelagia umunkũmbĩ, uleke kumũima nĩntiila. 30 Wensi nukukulompaa umupeele, nduzo nukukuleegelagiaa ĩzaako, ulekishiia zishookigue. 31 Kĩna musiiile ĩantu amutendele inie, niniinie muatendele iio-iioo. 32 “Kanga ĩmualoilue ĩaasio naamuloilue inie, ukoolĩ uuza kĩ kumuani? Kuitĩ sunga ĩanamĩlandu aaloilue ĩaasio naaaloilue. 33 Kanga ĩmuatendĩĩle naiiza ĩo naakumutendelaa inie naiiza, ukoolĩ uuza kĩ kumuani? Sunga ĩanamĩlandu akutendaa iio-iioo. 34 Kanga mualĩĩsie antu ĩmpaa kunu ĩmutũngĩĩle kwiligia kĩntu kumuao, ukoolĩ uuza kĩ kumuani? Sunga ĩanamĩlandu akualĩĩsagia mpaa ĩanamĩlandu, koona ashookeligue iio-iioo.” 35 Ĩpa alooguĩ ĩanaulugu aani, atendelĩ naiiza, nukukualĩĩsia ĩmpaa mulekitũngĩla kakĩntu, nuupeegua waani ukitũla wingĩ, niniinie mukitũla aana aakue Nwa kukiania, kunsooko uyo ingĩ muuza kumuao naagila kausongelio, nĩalaku. 36 Tulĩ nĩkĩsuusu kĩna uTata waani nwa kĩsuusu. 37 “Mulekilamula, niniinie sika mukilamulua; mulekishokia, niniinie sika mukishokigua; ĩlekelĩ; niniinie mukilekelua. 38 Peelanĩ, niniinie mukipeegua; ĩngele nanjuligue nukwikanangĩlua nukwishũkũnsigua sunga kwiitĩka, ĩĩo ĩkakumupeelela mũikũa yaani. Kuitĩ ĩngele ĩo namukugelelelanaa, ĩo-ĩĩoo mukigelelelua niniinie.” 39 Nuaĩĩla mpiani, “Usũũmilene umupokũ kukumutongeela umupokũ muua. Sika ikiguĩla tũlũ uubĩlĩ waao mũlyĩndĩne? 40 uMumanigua sikukumukĩlaa umumania waakue, ĩpa wensi pĩna wakondia kwimaniguaa ukitũla ilikalĩmuĩ numumania waakue. 41 Nĩkĩ ukukalaaa ĩkapalala muliiso lya munũna waako, numugamba naukoolĩ muliiso liako sikuuoonie? 42 Wishũũma mbii kukumuĩĩla umunũna waako, munũna waane, ndeka nĩkaleegie ĩkapalala nakakoolĩ muliiso liako, paapo ukionekia kwileegia ĩkapalala nakakoolĩ muliiso lya munũna waako. 43 Kuitĩ kutilĩ kikyota naliiza nalĩkupĩaa inkali nambĩĩ, sunga kutilĩ kikyota nibyĩĩ nalĩkupĩaa inkali nanziiza. 44 Kuitĩ ikyota liensi likigyelelaa kunkali zaakue. Kuitĩ sika akukalaa inkuu mwikota lya miigia, katia izabiibu mumĩambangoma. 45 uMuntu namuuza mukĩuto nakĩĩza kya nkolo yaakue ukupũnagiaa namaaza, numuntu namubĩĩ mukĩuto kiakue nakĩbĩĩ ukupũnagiaa namabĩĩ; kuitĩ umulomo waakue ukumatambulaa namijuile munkolo.” 46 “Nĩkĩ gua mwinjĩta ‘Shekulu, Shekulu,’ ĩpa nanitambula sika mwitenda. 47 Wensi nũjile kumuane nukukuziigia inkaani zaane nukukuzitenda, nĩkakumulagĩĩla inie kĩna uyo wĩpianile niyaani. 48 Wĩpianile zĩ muntu nukuzengaa ĩnumba, nukwishĩmbuula pansĩ zigi, nuĩĩka umukũlĩla mwipyampa. ĩMaazĩ pĩna namijula, umongo naukuanga ĩnumba niasio; sika nausũũma kukumĩsũngũsia kunsooko alĩ nzengue iiza. 49 Ĩpa nduyo nukigyũlagiaa nusiita kukuzitenda wĩpianile zĩ muntu naaluzengile ĩnumba mumusanga pĩna kutilĩ kamukũlĩla. Umongo numĩkuanga, ĩkamuĩ nĩgua, nuoononeki wa numba niasio nautũla ukulu.”



7

1 Pĩna nukondia kukuzitambula inkaani zaakue zensi muakutuĩ a antu, nũingĩla muKapelinaũmũ. 2 Numusese wa mutongeeli wa ĩlasi gyana, umuĩ alĩ mulemeeligue piipĩ kwikia, naalĩ muloogekigue nduyo. 3 Pĩna nũigia impola za kĩYesu, nutuma kumuakue anampala a Ayahũdi kukumulompa waaze wamukamie umusese waakue. 4 Pĩna naapika kwa kĩYesu naĩĩ kumupeepia naaũga, “Yumũjĩpĩĩle umutendele yaasio 5 kuitĩ umĩloilue ĩndugu yĩĩtu, nduyo nukuzengelia ishũnagogi liĩtu.” 6 Paapo ũYesu nuenda palumuĩ ndĩo. Pĩna nupigamĩĩla piipĩ nĩnumba yaakue, umutongeeli wa ĩlasi gyana nutuma asuaĩĩa kumuakue numuĩĩla, “Shekulu uleke kĩkunkunalia, kuitĩ sika injĩpĩĩle ĩne ue wingĩle mwityembe liane. 7 Luulo gua, aza nĩoonie kĩna sika injĩpĩĩle ĩne uneene kwiiza kumuako; ĩpa tambula ulukaani udũũ, numusese waane ukikamia. 8 Kuitĩ ĩne nineene nĩmuntu numuĩĩkue nsĩlĩlĩ ya usũũmi wa kĩtemi, ntĩĩte ĩĩlaasi naĩĩlĩ nsĩlĩlĩ yaane; nukumuĩĩlaa uyu, ‘Lenda,’ ukuendaa; numuua, ‘Nzuu,’ ukuuzaa; nukumusese waane, Tenda itĩ ukutendaa.” 9 ũYesu pĩna nũigia izi numukulĩlua, nulĩkea iyũmbĩ naalĩ lyumutiatile, nuũga “Namuĩĩla inie, sunga muĩSilaeli sika nalaona nĩnainiino uusuĩĩle naukulu kĩna uu.” 10 Nĩaasio naalĩ atumue pĩna naashooka kukaa naamuagaana umusese wakamagiaa. 11 Pembele nulongola sunga kukaa nyukuĩtaguaa Naini, nĩamanigua akue alĩ ĩtiatile nunduyo palumuĩ niyũmbĩ kyulu. 12 Pĩna nusũgamĩĩla palyumulango lya kaa, paasio alĩ ukoolĩ muimba mukenkue kunzi, muana wing'ene kwa kĩnina naalĩ mukiĩlua, nĩantu iingĩ a kaa alĩ yĩpalumuĩ nduyo. 13 ũShekulu pĩna numuona, numukolelua kĩsuusu, numuĩĩla “Lekilĩla.” 14 Nusũgamĩĩla nulĩamba ikyenkelo, ĩaasio naalĩ alĩkenkile naĩĩmĩka. Nuũga, “Musumbatĩ nakuĩĩla, Uuka!” 15 uMuimba nauuuka, nwikyalansa, nuandia kwitambula. Numupeela unina waakue 16 Tũlũ naingĩĩlua nuooa, naĩĩ kumukulia uNzua naiũga “Munakĩdagu mukulu wigyelelaa kunsĩĩtu;” kangĩ, “uNzua waagaanaa ĩantu aakue.” 17 iMpola zaakue izi nazishapatĩla mu Uyahũdi wensi numunsĩĩ tũlũ nazipilimĩkĩlĩĩlie. 18 ĩAmanigua a kĩYohana naamutualĩla ĩzaasio tũlũ. 19 Paapo uYohana nuĩĩta abĩlĩ muamanigua aakue, nuatuma kwa kĩYesu nukolia “Ue uuene unuasio nwijile, katia kumulaaĩĩle wĩngĩ?” 20 Nindĩo pĩna naapika kumuakue naaũga, “uYohana Mubadĩĩzia ukutumile kumuako uũgile itĩ Ue uuene nwijile katia kumulaaĩĩle wĩngĩ.” 21 Nityũngo lĩĩlo-lĩĩloo alĩ waakamilie iingĩ ĩmauluĩle maao ninjago nĩmasĩĩmuĩ, nĩapokũ iingĩ nualaĩlia. 22 Paapo nushookeelia nuaĩĩla, “Lendĩ, mumuĩĩle uYohana namuzioonie nukukuziigia ĩapokũ iona, ĩanakĩtele igenda, ĩanamatana ieeligua, ĩanakĩlĩmba iiigia, ĩakiu iiiukigua, ĩatũka itanantĩligua impola na Nziiza. 23 Muliukũ unuasio nasika mukũmpigue kunsooko yaane.” 24 Pĩna nalega naalĩ atumue nuYohana, nuandia kukumaĩĩla ĩmaũmbĩ impola za kĩYohana, “Alĩ mupũnile kwienda kumbuga kwilaaa yaani? Lunangine naalĩ lwishũngũsigua nĩnzega? 25 Ĩpa alĩ mupũnile kwienda kwilaaa yaani, muntu namujialue intiila nantitimũne? Laaĩ, ĩantu naajialile intiila za ukulu, naakulĩaa kumamona akoolĩ mumazumba ma kĩtemi. 26 Ĩpa alĩ mupũnile kwienda kwilaaa yaani? munakĩdagune? Eeze namuaĩĩla inie, nukĩlile munakĩdagu. 27 Uyu wayu naalĩ muandĩkĩlue izi, ‘Laaa, namutuma umutumua waane ntongela ya usiu waako, nukijĩpĩĩlia ĩnzĩla yaako ntongela yaako.’” 28 Nineene namuĩĩla, “Muaasio naalĩ alelue nĩasungu kutilĩ namukulu kwikĩla uYohana; ĩpa namuniino muutemi wa kĩNzua ingĩ mukulu kwikĩla uyo.” 29 (Nĩantu tũlũ nĩasangulia-koodi pĩna naigyũlia izi naamĩkuĩla ĩkulukuuluu ya kĩNzua, kuitĩ abadĩzĩgue kuubadiizo wa kĩYohana. 30 Ĩpa ĩApalisayo nĩanakialo naalĩsiita ishiio lya kĩNzua mumiao, kuitĩ sika alĩ abadĩĩzigue nunduyo.) 31 ũShekulu nuũga, “Nĩapianĩkĩĩlie ĩantu a wĩleli uu niyaani, ndĩo ĩpianile niyaani?” 32 Ĩpianile nĩang'inia naikyalansile pigyulaanĩlo nukukĩĩta eene kueene naiũga, aza kukumukuĩla inie impembe ĩpa sika mwaina; aza kukomilie ĩsuuka ĩpa sika mwalĩla. 33 Kuitĩ uYohana Mubadĩĩzia nuuza sika alukulĩaa uugalĩ katia kwikopa umubinio, niniinie namuũga, munalĩsĩĩmuĩ. 34 uMuana-muntu nuuza nwilĩa nukwikopa, niniinie namuũga, Laaĩ, mulakũ uyu, kangĩ mukopekia mubinio, musuamuua wa asangulia-koodi nĩanamĩlandu! 35 Nĩmasala migyelĩĩle kĩna ma kulukuuluu kwĩaana aakue tũlũ. 36 Muntu umuĩ wa Apalisayo alumusũgamĩlĩlie walĩe india kumuakue, nũingĩla munumba ya Mupalisayo, nwikyalansa pandia. 37 Laaa, musungu umuĩ wa kaa niasio, naalĩ munamĩlandu, pĩna nuligia impola ya kĩna wikyalansile pandia munumba ya Mupalisayo, nuleeta kasali ka makũta, 38 nuĩmĩka kunũma yaakue piipĩ nĩmĩgulu yaakue nũilĩla, nuandia kukumusonontekelia ĩmisholi mumĩgulu yaakue nukukuuĩpiagula kumatũmbĩ mityũe liakue, nuĩsunĩkia ĩmĩgulu yaakue nukukuĩpaka ĩmakũta. 39 Ĩpa uMupalisayo nalumusũgamĩlĩĩlie pĩna nuona yaasio, nuũga munkolo yaakue, “uMuntu uyu kanga ĩazaa munakĩdagu azũjile kumumana umusungu uyu nukumuapaatia kĩna waani, kangĩ nduyo muntu kĩ, ya kĩna ingĩ, munamĩlandu.” 40 ũYesu nushookeelia numuĩĩla, “Simoni, ntĩĩte lukaani lwa kukuĩĩla.” Nuũga “Lukaani kĩ, Mumania.” 41 Nuũga, “Muntu umuĩ nukupeelanaa ĩmpaa alutĩĩte antu abĩlĩ naalĩ alĩĩle ĩmpaa; umuĩ alulĩĩle magana mataano ma shilinge, nwa kabĩlĩ makumi mataano. 42 Nĩndĩo pĩna alĩ agila kya kumushookelia, nualekela alekilĩpa tũlũ uubĩlĩ waao. Muaasio naabĩlĩ nuĩmbi nukakumuloekigua?” 43 uSimoni nushookeelia nuũga, “Nĩmbũge uyu namulekelue iingĩ.” Numuĩĩla “Ulamuĩle ĩtai.” 44 Numupĩlukĩĩla umusungu, numuĩĩla uSimoni, “Wamuonaane umusungu uyu. Aza ningĩĩle munumba yaako; ĩpa uyu wansonontekelia ĩmisholi mumĩgulu yaane nukukuĩpiagula kumatũmbĩ mityũe liakue. 45 Ue sika azunsunile, ĩpa uyu kwipũna pĩna ningĩlĩlaa, sika waleke kwinshunĩkia ĩmĩgulu yaane. 46 Sika wampaka ĩmakũta mwityũe liane, ĩpa uyu azumpakile ĩmĩgulu yaane ĩmakũta. 47 Kunsooko ĩĩ nakuĩĩla waleegelagiguaa ĩmĩlandu yaakue namingĩ kunsooko muloekigue; ĩpa nukuleegelagiguaa iniino, uyo ukuloaguaa iniino.” 48 Paapo numuĩĩla umusungu, “Waleegelagiguaa ĩmĩlandu yaako.” 49 Nĩaasio naalĩ ikyalansile pandia palumuĩ ninduyo naandia kukĩĩĩla eene kueene, “Waani uyu sunga waĩleegelania ĩmĩlandu.” 50 Numuĩĩla umusungu, “uUsuĩĩli waako wakugũnaa, lenda nĩmatiliga.”



8

1 Pĩna naikĩla yaasio, alĩ wipilima-pilima mukaa numuũishaalĩ nũitanantia iMpola Nanziiza ĩza utemi wa kĩNzua. Nĩaasio naikyumi naabĩlĩ alĩ yĩpalumuĩ ninduyo, 2 nĩasungu ĩĩa naalĩ akamigue ĩmasĩĩmuĩ nĩmauluĩle; nĩndĩo alĩ Malia nukuĩtaguaa Magidalene naalĩ mupũnue nĩmasĩĩmuĩ mupũngatĩ, 3 nũJoana umusungu wa kĩKuuza muilisua wa kĩHelode, nuSũsana nĩnaĩngĩ iingĩ naalĩ akumutumĩla kunsao zaao. 4 iYũmbĩ kyulu pĩna nalĩlunda, nĩaasio naalĩ apũnile mukaa yensi naamuagaana, nũitambula kumpiani 5 “Mumizi alupũnile kwienda kwiminza imbeu zaakue. Nduyo pĩna alĩ wiminza, injia nazigua panzĩla nazitilangĩlua, ninoni za mukiania nazizilĩa. 6 iNjia nazigua mwipyampa; pĩna nazilia nazuuma kunsooko ya kuulia uugũndũ 7 iNjia nazigua pakatĩ ya miigia, nĩmiigia namaliania ndizo namazishopa. 8 iNjia nazigua muulongo nauuza, nazilia nazipĩa mpeke gyana.” Pĩna alĩ witambula izi, nwĩtunta kululi nuũga “Nutĩĩte ĩakutuĩ a kuigĩlia, nũigie.” 9 ĩAmanigua aakue naaamukolia ĩndogolelio ya mpiani ĩĩ. 10 Nuũga, “Inie mwapeegilue kwimana uunkũnkũ wa utemi wa kĩNzua ĩpa naĩngĩ kumpiani, koona naalaaa alekiona, kangĩ naiigia alekilĩnga. 11 Nĩmpiani ĩĩ ĩndogolelio yaakue ntĩĩ, ĩmbeu ingĩ uLukaani lwa kĩNzua. 12 ĩAasio a panzĩla ingĩ ao naakũigagiaa, paapo nuuza ũShetani nululeegia ulukaani munkolo zaao, alekiizishũĩĩla nukwigũnika. 13 Nĩaasio mwipyampa ingĩ aao naakũigagiaa naaluanũnkula ulukaani kuulumbi; nĩndĩo agila kamĩli, naasuĩĩla kwityũngo niino, numwityũngo lya ugemua naĩkamatula. 14 Nindizo naziguile pakatĩ ya miigia ingĩ aao naakũigagiaa, numulugendo luao naasopua nuukunkunali nuugolĩ, nuwĩloeelia wa uumĩ uu, sika naapĩa kakĩntu. 15 Nĩzaasio muulongo nauuza ingĩ aao kunkolo nangolokũ nuuuza akũigagiaa ulukaani nukukuluamba, naakupĩĩsagiaa inkali kuugigimĩlia.” 16 “Kutilĩ nukusonsagiaa ĩntala nukukumĩkũnĩkĩla munsĩ ya kĩseme katia kukumĩĩĩka muulũngũ, ĩpa ukumĩĩĩkaa muuĩĩko wa ntala, itĩ naiingĩla auone uweelu. 17 Kuitĩ kutilĩ ulukaani nalupisigue nasika lũjilikũnukulua, sunga lwa unkũnkũ nasika lũjile kigyelela nukwipũnĩla kualiĩ. 18 Ĩlaaĩkiĩ gua kĩna mwiiigia; kuitĩ umukola kĩntu ukiongeeligua nunuasio namugila ĩkĩntu, sunga kĩĩkio nusĩĩgile kĩna utĩĩte ukileegeligua.” 19 Naamuagana unina nĩanũna aakue, naalemua kukumusũgamĩĩla kunsooko ya mulundo. 20 Nuleetelua impola, nuĩĩlua “uMaau waako nĩanũna aako ĩĩmĩkile panzi asiiile kukĩona ninduue.” 21 Nushookeelia nuaĩĩla “uMaau waane nĩanũna aane aao naakũigagiaa ulukaani lwa kĩNzua nukukulutenda.” 22 Lutondo lumuĩ nunankĩla mwipyango umuene nĩamanigua aakue, nuaĩĩla “Kuĩni, kupũũte sunga kwityumbĩ lĩĩa lya nanza.” Naalĩganĩĩlia ipyango, naalongola. 23 Nĩndĩo pĩna alĩ alonguĩle nugona indoolo, nĩnzega nkulu nĩkũnka munanza sunga ipyango naliandia kukijulaa ĩmaazĩ, naĩĩma muluago. 24 Naamuagaana naamulaĩlia, naaũga, “Shekulu Shekulu, kwikapĩla!” Nulaĩla, numĩtakĩla ĩnzega, nĩmaĩngo ma maazĩ namatuula; naipola naituula dũũ. 25 Nuaĩĩla, “uUsuĩĩli waani wĩĩlĩ mpĩĩ?” Naoopoka naakulĩlua, naĩĩ kĩtambuĩla eene kueene, “Waani uyu, sunga ukumĩlagĩĩlia ĩnzega nĩmaazĩ nĩndayo mamũigĩa.” Muntu munalĩsĩĩmuĩ (Lk 8:26) 26 Naapika kunsĩĩ ya Agelasi nĩtungĩnkĩĩne nĩGalĩlaya. 27 Nunduyo pĩna nupika kwityumbĩ, naataagana numuntu wa kaa niasio nutĩĩte masĩĩmuĩ, sika alukĩtũngaa kantiila ntondo ningĩ, sunga sika alukikyalaa munumba ĩpa paibĩĩla. 28 Pĩna numuona ũYesu, nuzogolia nugua ntongela yaakue, nulikitia kululi lukulu, “Kwĩmbii ninduue Yesu, Muana wa kĩNzua nwa kukiania. Nakupeepia ulekinjagia.” 29 Kunsooko alĩ walĩlagĩĩlagiaa ĩlĩsĩĩmuĩ lĩmupũne umuntu nuasio. Kuitĩ alukuambaguaa nĩlĩsĩĩmuĩ nkua ningĩ, sunga nulindĩĩlua mukĩtũngo nukwitũngua ĩmatendele nĩmĩkoa; nutianga iitũngo yaasio, numankangigua nĩlĩsĩĩmuĩ kumbuga. 30 ũYesu numukolia “ĩLiina liako uue waani.” Nuũga “ĩLiina liane neene Legioni;” kunsoko masĩĩmuĩ mingĩ mamũingĩlĩĩle. 31 Namamupeepia waleke kumaĩĩla mapũne kwienda kuulungu. 32 Ĩpaasio alĩ lĩkoolĩ dyale lya ngũlũĩ ningĩ naalĩ zidĩĩma munkonko; namamupeepia wamalekele maziingĩle. Numagombia. 33 ĩMasĩĩmuĩ namamupũna umuntu namingĩla mungũlũĩ, nidyale nalĩtinĩntĩkĩla pigyĩlĩlĩ kuukaaũ sunga munanza, nazikapĩla mumaazĩ sue. 34 ĩAdĩĩmi pĩna naaona naalĩ zitendekile, naamanka naasapatĩlia impola mukaa numũishaalĩ. 35 ĩAntu naapũna ende aone naalĩ zitendekile, naamuagaana ũYesu, naamuona umuntu naaza mupũnue nĩmasĩĩmuĩ wikyalansaa pamĩgulu ya kĩYesu ujialile intiila, waazaa nĩmasala, naoopoka. 36 Nĩaasio naalĩ azioonie ĩzaasio naaaganuĩla kĩna alĩ mukamigue unuasio naalĩ muambue nĩmasĩĩmuĩ. 37 Nĩantu ensi a nsĩĩ nĩpilimĩkĩlĩĩlie ĩAgelasi naamulompa walege kunsiao kuitĩ alĩ ingĩĩlagua nuooa wingĩ; nunankĩla mwipyango, nushooka. 38 Numuntu naalĩ mupũnue nĩmasĩĩmuĩ numupeepia ĩtiate nunduyo, ĩpa numulaga nuũga 39 “Lenda kumuako, uganule namakulu uNzua naazukutendĩĩle. Nulongola nũitanantia mukaa yensi namakulu ũYesu naazumutendĩĩle.” 40 ũYesu pĩna nushooka, iyũmbĩ nalĩmusũgamĩĩlia kuulumbi kuitĩ tũlũ alĩ atũngĩĩle wapike. 41 Laaa muntu nuuza, ĩliina liakue Yailo, mukulu wishũnagogi, nugua pamĩgulu ya kĩYesu, numupeepia wapike kunumba yaakue 42 kuitĩ alutĩĩte munanso wing'ene, nĩmiaka yaakue alĩ zĩ kyumi nĩbĩlĩ, nduyo alĩ wĩpiipĩ kwikia. Nĩpĩna alulonguĩle, iyũmbĩ nalĩtũla kumuzũga-zũga. 43 Nuuza numusungu naalukupũnagiaa ĩmĩgali miaka kyumi nĩbĩlĩ, sika nusũũma kwikamigua numuntu wensi; 44 nuenda kunũma yakue nulĩamba ishogolo lya ntiila yaakue; ĩkamuĩ uupũni wa mĩgali yaakue nautipa. 45 ũYesu nuũga, “Waani wampaatia.” Pĩna tũlũ naasiita, uPetelo nuũga “Shekulu, iyũmbĩ lyukupilimĩkĩlĩĩlie nukukukupĩnga-pĩnga.” 46 Ĩpa ũYesu nuũga “Ukoolĩ naazumpaatilie, kuitĩ moonie ya kĩna ngũlũ zampũnaa.” 47 uMusungu pĩna nuona ya kĩna sika wĩpisile, nupoloka wikĩkĩma, nugua ntongela yaakue, numulondooselia ntongela ya antu tũlũ ĩnsooko ya kumupaatia, nĩkĩna aza mukamigue ĩkamuĩ. 48 Numuĩĩla “Maau, uusuĩĩli waako wakukamagia;” lenda nĩmatiliga. 49 Pĩna alĩ kĩlĩ witambula, nuuza muntu kwipũna kunumba ya mutemi nuũnga “uMunanso waako wakiaa, leka kumuagia uMumania.” 50 Ĩpa ũYesu Pĩna nwigyũlia ĩzaasio, numushookeelia “Lekioopoka, suĩĩla udũũ, ninduyo ukipangata,” 51 Pĩna nupika kunumba, sika numugombia kaumuĩ wingĩle palumuĩ ninduyo isiititũla uPetelo nuYohana nuYakobo nũshee nunina wa muana. 52 ĩAntu tũlũ alĩ ilĩla nukukumulĩĩla ĩsuuka, ĩpa nuũga “Lekilĩlĩ, sikukiile uyu, ĩpa ugonile ndoolo.” 53 Naamusekekia kuitĩ alĩ amanile kĩna ukiile. 54 Numũtyapa umukono, nwĩtunta kululi nuũga, “Munanso, uuka!” 55 uMuau waakue naumushookela, ĩkamuĩ nuuuka; nulagĩĩlia wapeegue india. 56 ĩAleli aakue naakulĩlua; ĩpa nualagĩĩlia aleke kumuĩĩla kaumuĩ naaza zitendekile.



9

1 Pĩna nuĩĩta ĩaasio naikyumi naabĩlĩ, nuapeela ingũlũ nuusũũmi mumasĩĩmuĩ tũlũ nukwikamia ĩmauluĩle. 2 Nuatuma autanantie uutemi wa kĩNzua nukukuakamia ĩaluĩle. 3 Nuaĩĩla “Mulekishola kakĩntu kya musĩnzo waani, si nkome, si mpĩnda, si mapũli, simpiia; sunga kaumuĩ waani walekishola ĩmĩnkũmbĩ ĩbĩlĩ. 4 Nĩnumba yensi namukiingĩla, kyalĩ muumo sunga mupũne muasio. 5 Nĩaasio nasika ĩkakumusũgamĩĩlia inie, pĩna mwipũna mukaa niasio lukũnũntĩ ulukundĩ mumĩgulu yaani wĩĩukuĩli kumiao.” 6 Naalongola, naakĩlĩla mũishaalĩ, naitanantia iMpola naNziiza nukwikamania ĩantu tũlũ pensi. 7 uMutemi Helode nũigia impola tũlũ naalĩ zitendekile nukunguala kunsooko naĩngĩ alĩ iũgaa ya kĩna uYohana wiiukile kwipũna muakiu, 8 ĩĩĩa ya kĩna uElia wigyelile, nĩĩĩa ya kĩna umuĩ wa anakĩdagu a kalĩ wiiukile. 9 uHelode nuũga; “uYohana alĩ namudumuĩle ityũe, ĩpa waani uyu naniigia impola kĩna izi?” Nudũũma wamuone. 10 ĩAtumua pĩna naashooka, naamuganuĩla impola tũlũ naalĩ azitendile. Nuasola nulongola nĩndĩo ing'ene sunga kukaa nĩkuĩtaguaa Betisaida. 11 Ĩpa ĩmaũmbĩ pĩna namamana namamutiata; nuasũgamĩĩlia nuĩ kuatambuĩla impola za utemi wa kĩNzua, nuakamia ĩaasio naalĩ asiiile kwikamigua. 12 Pĩna ĩmpasu alishaalĩĩla, ĩaasio naikyumi naabĩlĩ naamuagaana namuĩĩla, “Malage ĩmaũmbĩ malongole kũishaalĩ nukumĩgunda nĩpilimĩkĩlĩĩlie aligie pakugona nindia, kuitĩ ĩpa pĩna kuĩlĩ mbuga ntilĩ.” 13 Nuaĩĩla; “Apeelĩ uniinie india.” Naaũga; “Kuagila kakĩntu nakiĩngĩ isiititũla ĩmapũli mataano ninshiĩ zibĩlĩ kanga kusiitienda kuagulĩlie ĩantu ĩa tũlũ india.” 14 Kuitĩ ĩagoosia naalĩ akolĩ alĩ zĩ magana ma nzogũ mataano. Nuaĩĩla ĩamanigua aakue; “Ikyalansiĩ ĩantu nkĩlĩlĩ-nkĩlĩlĩ, zensi ĩzitĩĩte antu makumi mataano.” 15 Naatenda iio, naaikyalansia tũlũ. 16 Numasola ĩmapũli mataano ninshiĩ zibĩlĩ, nulangamĩla kwigyulu nuikembeta nuiega, nuapeela ĩamanigua aakue aatengelie ĩanamulundo. 17 Naalĩa naikyuta tũlũ; naamasoleela ĩmaminamgulua naalĩ masaagile, itooto kyuminaibĩlĩ. 18 Pĩna alĩ wilompa wing'ene, ĩamanigua aakue naalĩ ĩpalumuĩ ninduyo, nuakolia; “ĩMaũmbĩ makuũgaa ĩne neene waani?” 19 Naamushookelia naaũga; “Yohana Mubadĩĩzia, ĩpa ĩĩĩa akuũgaa Elia, nĩĩĩa ya kĩna umuĩ wa anakĩdagu a kalĩ wiiukile.” 20 Nuaĩĩla; “Ainie gua, mukuũgaa ĩne neene waani?” uPetelo nushookeelia nuũga, “Ue uue Kilisito wa kĩNzua.” 21 Nuasugula nukukualagĩĩlia aleke kumuĩĩla kaumuĩ ulukaani ulu; 22 nuũga; “Yumũjĩpĩĩle uMuana-muntu kwiaagigua mumpola ningĩ nukwishiitua nĩanampala nĩapolia naakulu nĩalangi, nukwiulagua; nulutondo lwa katatu kwiiukigua.” 23 Nuaĩĩla tũlũ ensi; “Wensi nusiile kwintiata nwĩĩime ĩmaakue, waukenke umusalaba waaakue lutondo luensi, wantiate ĩne. 24 Kuitĩ wensi nusiiile kwigũna uumĩ waakue ukakuulimĩĩlia, ĩpa wensi nukakuulimĩĩlia uumĩ waakue kunsooko yaane, uuyo ukakuugũna. 25 Kuitĩ umuntu wishaĩpigua yaani kanga wauligie uunkũmbigyulu wensi nukukĩlimĩĩlia, katia kukĩkapĩkia umuene? 26 Kuitĩ wensi nukinkolelua inshoni ĩne ninkaani zaane, uMuana-muntu ukakumukolelua inshoni unuasio pĩna ukiiza muukulu waakue nuwa kĩTata nuwa amalaĩka naeelu. 27 Nineene nukumuĩĩla ĩtai; Akoolĩ muĩa naĩĩmĩkile ĩpa nasika ikilũla kaukiu sunga auone tangua uutemi wa kĩNzua.” 28 Pĩna nukondia kwitambula inkaani izi, nazikĩla zĩ ntondo munaana, nuasola palumuĩ nduyo uPetelo nuYohana nuYakobo, nunankĩla munkonko walompe. 29 Pĩna alĩ wilompa, kyelu lya usiu waakue nalĩkaĩlĩka, nintiila zaakue nazitũla nzelu pee, naziimĩlĩmĩnta. 30 Laaa, antu abĩlĩ alĩ ĩkĩtambuĩla ninduyo, ndĩo alĩ uMusa nuElia, 31 naalĩ igyelĩĩle muukulu, naitambula impola za kulega kumuakue kĩna ukakuzitimĩĩlia kũYelusalemũ. 32 uPetelo nĩaasio naalĩ ĩpalumuĩ ninduyo, ĩmiiso maao alĩ maalũto, ĩpa pĩna naalaĩla naauona uukulu waakue, nĩantu nabĩlĩ naalĩ ĩĩmĩkile palumuĩ ninduyo. 33 ĩAasio pĩna naalekanuka ninduyo, uPetelo numuĩĩla ũYesu, “Shekulu, iiza ishie nakwĩĩpa, kuzenge pigyũnda pitatu, kamuĩ kaako, kamuĩ ka kĩMusa, kamuĩ ka kĩElia;” sika numanile nĩkĩna witambula. 34 Pĩna alĩ kĩlĩ witambula ĩzaasio, lyũnde naliĩza nalĩakũnĩkĩla; naoopoka pĩna alĩ iingĩla mũlyũnde. 35 Luli nalupũna mwilyũnde naluũga; “Uyu wayu Muana waane, Musaagulua waane, mũigiĩ umuene.” 36 Nĩpĩna ululi nalukondia kwitambula, ũYesu nũgyelela wing'ene dũũ, Nĩndĩo naatuulia; sika naamuĩĩla kaumuĩ intondo zaasio kalukaani naalĩ azioonie. 37 Palutondo lwa kabĩlĩ pĩna naiika munkonko, yũmbĩ kyulu nalĩtaagana ninduyo. 38 Laaa, muntu mwiyũmbĩ nwĩtunta nuũga; “Mumania, nakupeepia umulaae umuana waane kunsooko ingĩ muana waane wing'ene. 39 Laaa, ĩlĩsĩĩmuĩ lyukumũtyapaa; kumpũpũkĩlĩ ukukuutaa, ndĩlo lyukumugalagalagiaa sunga ukupũũtagia ipyombolũ, kangĩ lyukutinagiaa kukumulegela, nalĩkumutiunulanga.” 40 naapeepia ĩamanigua aako kukulĩĩnga, alemua 41 ũYesu nushookeelia nuũga; Kaaa, wĩleli naugila kausuĩĩli nuwa uleki! Sunga nalĩ nĩĩme kumiani nukukĩuumĩĩlia niniinie. Muleete umuana waako kunu. 42 Pĩna alulonguĩle, ĩlĩsĩĩmuĩ nalĩmuguusia pansĩ nukukumugalagalia. ũYesu nulĩtakĩla ĩlĩsĩĩmuĩ, numukamia umuana numushookelia ũshee. 43 Tũlũ ensi naakulĩlua pĩna naaona uukulu wa kĩNzua. Nĩndĩo pĩna alĩ akuzikulĩlua tũlũ naaluzitendile, nuaĩĩla ĩamanigua aakue, 44 “Inkaani izi naziingĩle muakutuĩ aani, kuitĩ uMuana-muntu ukiĩĩkĩlua mumĩkono ya antu.” 45 Ĩpa sika naalĩnga ulukaani luasio; alĩ lupisigue kumiao aleke kululĩnga; naoopoka kukumukolia ĩndogolelio ya lukaani luasio. 46 Nautũla wĩkungumi pakatĩ yaao, kĩna waani namukulu mumiao. 47 ũYesu pĩna nulĩnga ĩmasĩĩgo ma nkolo zaao, numusola mung'inia numuĩĩka pamuakue, 48 nuaĩĩla; “Wensi nukumuanũnkulaa umung'inia uyu muliina liane ukunanũnkulaa uneene; kangĩ wensi nukunanũnkulaa ĩne ukumuanũnkulaa uyo naaluntumile; kuitĩ namuniino pakatĩ yaani tũlũ, uuyo mukulu.” 49 uYohana nuũga; “Shekulu, alĩ kumuoonie umuntu naalĩ wiĩnga ĩmasĩĩmuĩ kuliina liako, nakumugilia kunsooko sika alĩ kwĩtiatile nindiishie.” 50 ũYesu numuĩĩla; “Leka kumugilia, kuitĩ nasikumusiitile inie wĩĩlĩ paluandĩa luani.” 51 Pĩna ntondo zaakue za kunankĩla kwigyulu naziishũgamĩĩla, uyo nutengemalia uusiu waakue wende kwitungĩnkana niYelusalemũ; 52 nuatuma atumua kuntongela yaakue, naalongola naingĩla mukĩsaalĩ kya Asamalia koona amuzĩpĩlĩlie pakugona. 53 Ĩpa ĩakolakaa sika naamusũgamĩĩlia kunsooko alĩ watungĩnkanagiaa uusiu waakue wende kũYelusalemũ. 54 ĩAmanigua aakue uYakobo nuYohana, Pĩna naaona ĩzaasio naaũga; “Shekulu, usiiile kulagĩĩliene umooto utime kwipũna kwigyulu uasonse kĩna uElia naalutendile?” 55 Nuapĩlukĩĩla nuatakĩla nuũga, “Sika mumanile inie kĩna muazaa nĩnkolo kĩ.” 56 Kuitĩ uMuana-muntu sika alĩ wijile kwioonona uumĩ wa antu ĩpa kukuagũna. Naalongola kukĩsaalĩ kiĩngĩ. 57 Pĩna alĩ alonguĩle munzĩla muntu numuĩĩla, “Nĩkakukutiata pensi pĩna ukienda.” 58 ũYesu numuĩĩla, “ĩAmulula atĩĩte ĩmalũlũ, ninoni za mukiania zitĩĩte uutimo, ĩpa uMuana-muntu mugila pakugonia ityũe liakue.” 59 Numuĩĩla umuua, “Ntiata.” Nuũga, “Shekulu, undeke nende numuĩĩke tangua utata waane.” 60 Numuĩĩla, “Aleke ĩakiu aaĩĩke ĩakiu aao, ĩpa ue lenda uutanantie uutemi wa kĩNzua.” 61 uMuua numuĩĩla; “Shekulu, nĩkakukutiata, ĩpa undeke nende tangua kukualaga ĩaasio a munumba yaane.” 62 ũYesu numuĩĩla; “uMuntu nukityapaa igyembe nukwilaaa kunũma sika wijĩpĩĩle uutemi wa kĩNzua.”



10

1 Pĩna nazikĩla izi, ũShekulu nuaĩĩka nĩĩĩa makumi mupũngatĩ, nuatuma abĩlĩ-abĩlĩ amutongeele kwienda kukaa zensi nuluandĩ luensi kĩna alulomile kwienda umuene. 2 Nuaĩĩla, “ĩMaogola mingĩ ĩpa ĩanamulĩmo akeei; iio gua mumulompe ũShekulu wa maogola waatuale ĩanamulĩmo mumaogola maakue. 3 Longolĩ; laaĩ, namutumaa inie zĩ aana-nkolo pakatĩ ya iyĩngi. 4 Mulekishola kambogoosi za mpiia sunga ĩmpĩnda sunga iilaatu, kangĩ muleke kĩsaaukia numuntu munzĩla. 5 Nĩnumba yensi namukiingĩla muũge tangua; ‘matiliga mĩĩ muna numba ĩyĩ!’ 6 Naaukoolĩ muana wa matiliga, ĩmatiliga maaani mĩkakumũkyalĩla uyu; naa ukutilĩ, ĩmatiliga maani mĩkakumushookela inie. 7 Mũkyale munumba ĩĩo gua ĩmwilĩa nukwikopa iyaao; kuitĩ umunamulĩmo wijĩpĩĩle ĩkĩnamulĩmo kiakue; mulekishaama-saama kwipũna munumba ĩĩ nukwienda kunzĩa. 8 Nĩkaa yensi namukiingĩla, naaamusũgamĩĩlia, mulĩe india nazikiĩĩkua ntongela yaani, 9 muakamie ĩaluĩle naakoolĩ; muaĩĩle; ‘uUtemi wa kĩNzua wasũgamĩĩlaa kumuani.’ 10 Nĩkaa yensi namukiingĩla, nĩndĩo kanga asiite kukumusũgamĩĩlia, mupũne muasio nĩpĩna mwakĩla munzĩla zaakue, ũgĩ; 11 ‘Sunga ulukundĩ lwa kaa yaani nalwakamantĩĩlaa mumĩgulu yĩĩtu kwalukũnũnta mumiani; ĩpa mumane izi, ya kĩna uutemi wa kĩNzua wasũgamĩĩlaa.’ 12 Namuĩĩla ya Kĩna ikitũla itontũ kuSodomũ kwigigimĩĩlia palutondo luasio kwikĩla kukaa ĩyo. 13 “Ukĩa kumuako Kolazini, ukĩa kumuako Betisaida! Kuitĩ kanga ĩmakula naalĩ matendekile kumiani kanga ĩalĩ matendekile kuTilo nĩSidoni, alĩ ijilee apelille kalĩ, ĩkikyalansa kunu ĩĩkĩtũnga imbuela nukukĩsemuĩla ĩmaũ. 14 Ĩpa ikitũla itontũ kuTilo nĩSidoni kwigigimĩĩlia muulamulua kwikĩla kumiani. 15 Ninduue Kapelinaũmũ, ukinansuluane sunga kwigyulu? Ukitimigua sunga kuulungu! 16 Nukumũigagiaa inie ukunzigagiaa uneene; nukumusiitaa inie ukunsiitaa uneene; nunduyo nukunsiitaa ĩne ukumusiitaa uyo naaluntumile.” 17 ĩAasio naa makumi mupũngatĩ naashooka kuulumbi, naaũga; “Shekulu, sunga ĩmasĩĩmuĩ makukugombia ishie kuliina liako.” 18 Nuaĩĩla; “Aza numuoonie ũShetani wigua kwipũna kwigyulu zĩ lupĩĩto. 19 Laaĩ, namupeelaa usũũmi kwitilata injoka ningĩĩ, nukũtilata ingũlũ tũlũ za mulugu; sunga kutilĩ kakĩntu nakĩkakumualaalia inie. 20 Ĩpa mulekilumba yaasio kĩna ĩmasĩĩmuĩ makumugombia, ĩpa lumbĩ kunsooko ĩmiina maani mandĩkue kwigyulu.” 21 iTyũngo lĩĩlo-lĩĩloo nulumbĩĩlia mwa kĩMuau Muelu, nuũga; Nakusongelia Tata, Shekulu wigyulu nĩnsĩĩ, kuitĩ waapisĩle izi ĩanamasala nuusugũ, nuakũnukuĩla naatakata. Eeze Tata, kuitĩ iio alĩ umuloeeligue. 22 Tũlũ yensi napeegilue nuTata waane; kutilĩ numulĩngile uMuana isiititũla uTata, kangĩ wensi kutilĩ numulĩngile uTata isiititũla uMuana kangĩ wensi uMuana nusiiile kukumukũnukulĩla. 23 Nuapĩlukĩĩla ĩamanigua aakue, nuĩ kĩtambuĩla nĩndĩo ing'ene dũũ, nuũga; “Maliukũ ĩmiiso namakuonaa namumaoonie inie. 24 Kuitĩ namuĩĩla ya kĩna anakĩdagu iingĩ nĩatemi alĩ asiiile kwiona namukumaonaa inie, sika naamaonaa; nukukumiigia namukumiigagiaa iinie; sika naamiigia.” 25 Laaa, umunakialo nuĩmĩka wamugeme, nuũga; “Mumania, ntende yaani nuusaale uupanga wa kalĩ nakalĩ?” 26 Numuĩĩla; “Yandĩkue yaani muUlagĩĩlio. Usomile mbii?” 27 Nushookeelia numuĩĩla; “Umuloogue ũShekulu Nzua waako kumoo waako tũlũ mukunkolo yaako tũlũ nukungũlũ zaako tũlũ nukumasala maako tũlũ, numunakaa waako kĩna ĩnkolo yaako.” 28 Numuĩĩla; “Washookeelia iiza; tenda iio nĩnduue ukitũla umupanga.” 29 Nunduyo nwĩsiia kukĩona kĩna munakulukuuluu, numukolia ũYesu; “uMunakaa waane waani?” 30 ũYesu nuluamba ulukaani ulu nuũga, “Muntu umuĩ alupũnile kũYelusalemũ kwienda kũYeliko, nuguĩlua nĩaleegelania; naamujiula intiila naamukua nguma naenda naamuleka piipĩ kwikia. 31 Kunsungia mupolia umuĩ alukĩlile ĩĩo nzĩla; pĩna numuona nuseenuka kĩmpeelo. 32 nuMulawi iio-iiioo, pĩna nupika paasio numuona, nuseenuka kĩmpeelo. 33 Ĩpa Musamalia umuĩ mumusĩnzo waakue numuagaana paapo pĩna alĩ wĩĩlĩĩ; ĩpa numuona numukolelua kĩsuusu. 34 Numusũgamĩĩla numutũnga inguma zaakue, nuzipaka ĩmakũta numubinio; numunankĩlia mundoguĩ yaakue numutuala kunumba ya agenda, numukendegeela. 35 Palutondo lwa kabĩlĩ nupũnia shilinge zibĩlĩ numupeela umukola numba ya agenda nuũga, ‘Mukendegeele uyu; tũlũ kiensi nukipũnia nakĩkĩlĩkĩlĩĩle, pĩna nikishooka nĩkakukushookelia.’ 36 Waonaa mbii ue, muĩa naatatu nuĩmbi naalĩ munakaa waakue unuasio naalĩ muguĩlue nĩaleegelania?” 37 Nuũga, “uUyo naalumukolĩĩlue ĩkĩsuusu.” ũYesu numuĩĩla, “Lenda utende iio-iioo.” 38 Pĩna naalongola nũingĩla mukĩsaalĩ kĩmuĩ, numusungu ĩliina liakue Malita numusũgamĩĩlia munumba yaakue. 39 Ninduyo alutĩĩte munũna nukuĩtaguaa Malia naalĩ wikyalansile pamĩgulu ya kĩYesu nũigia inkaani zaakue. 40 Ĩpa uMalita alĩ wĩkunkunĩĩlie kuwĩtumi wingĩ, numuendeela nuũga, “Shekulu, sika kĩntune kumuako kĩna umunũna waane wandeka itĩ nĩtume ĩmilĩmo ning'ene dũũ? Luulo gua, umuĩĩle wanzalĩĩlie.” 41 Ĩpa ũYesu nushookeelia nuũga; “Malita Malita, wĩkunkunĩĩlie nukukĩagia kunsooko ya intu iingĩ, 42 ĩpa kĩdũũmue kĩntu kĩmuĩ dũũ. uMalia usaaguĩle ityũmpĩ naliiza nasikukileegeligua.”



11

1 Pĩna alĩ wĩĩlĩĩ kĩluandĩ alĩ wilompa; pĩna nukondia, umuĩ muamanigua aakue numuĩĩla; “Shekulu, kumanie ishie kwilompa kĩna uYohana alĩ waamanilie ĩamanigua aakue.” 2 Nuaĩĩla; Pĩna mwilompa ũgĩ, “Tata wĩĩtu nukoolĩ kwigyulu, ĩLiina liako lieligue, uUtemi waako uuze uUlooa waako utendue muna nsĩĩ kĩna ukutendeguaa kwigyulu. 3 Ukupeele lutondo kulutondo india zĩĩtu. 4 Ukulegelie ĩmĩlandu yĩĩtu kuitĩ ishie nindiishie kukumuleegelagiaa ĩmĩlandu wensi nukutimulĩĩle; Uleke kukutuala muugemua.” 5 Nuaĩĩla, “Waani kunsiani nutĩĩte umusuamuua nukumuagaanaa muutiku wa katĩ nukukumuĩĩla, ‘Musuamuua waane, ndĩe mpaa ya mapũli matatu, 6 kunsooko umusuamĩaane waazaa kumuane, upũnile musĩnzo, nineene numugila kakĩntu kya kutenga ntongela yaakue!’ 7 Ninduyo nwa munumba ukakumushookeelia, Lekinjagia; uluĩgĩ lwigyalĩlaguaa, ĩaana aane akoolĩ palumuĩ nineene muulĩlĩ. Sika nsũũmile kwiuuka nukupeele ue. 8 Namuĩĩla ya kĩna kanga ĩsii wiuuka kunsooko ingĩ musuamuua waakue, ukiuuka wamupeele muna muloelue kunsooko ya usiitikatala waakue wa kulompa. 9 “Nineene namuĩĩla; Lompĩ gua, mukipeegua; dũũmĩ gua, mukiona; kinintiĩ gua, mukakigyuĩlua. 10 Kuuitĩ wensi nukulompaa ukuanũnkulaa, ninduyo nukudũũmaa ukuonaa, ninduyo nukuũgagiaa ukigwĩlagua. 11 Kangĩ tata kĩ kunsiani, kanga umuana waakue walompe ugalĩ ukumpeela igyũe, katia walompe nsiĩ, palioma lya nsiĩ ukumupeela ĩnzoka, 12 katia walompe igyĩĩ ukumupeela ĩngĩĩ? 13 Ĩpa malĩ uniinie namuabĩĩ mumanile kukuapeela ĩaana aani iipeegua naiiza, sika nangũlũne uTata nukolĩ kwigyulu ukakĩkakĩkia kukuapeela uMuau Muelu ĩo naakumulompaa!” 14 Ninduyo alĩ wiĩnga ĩlĩsĩĩmuĩ lĩnakĩmũũmĩ. Naitũla pĩna lĩsĩĩmuĩ nalĩpũna, umunakĩmũũmĩ nutambula, iyũmbĩ nalĩkulĩlua. 15 ĩĨĩa naaũga; “Ukumaĩnga ĩmasĩĩmuĩ kuusũũmi wa kĩBellizebuli mukulu wa masĩĩmuĩ.” 16 ĩĨĩa naamugema naidũũma ĩkĩlĩngasĩĩlio kumuakue nakĩpũnilekwigyulu. 17 Ninduyo pĩna nulĩnga ĩmasĩĩgo maao nuaĩĩla; uUtemi wensi kanga utemanuke uweene kuweene ukutũlaa shaamua, nĩnumba yukuguaa munumba nzĩa. 18 nũShetani nduyo kanga wĩtemanuke umuene, uutemi waakue ukiĩĩmĩka mbii? Kuitĩ inie mwiũga ya kĩna ĩne nukumaĩnga ĩmasĩĩmuĩ kuusũũmi wakĩ Belizebuli. 19 Ĩne gua, kanga ĩnukumaĩnga ĩmasĩĩmuĩ kuusũũmi wakĩ Belizebuli, aĩaana aani akumaĩngaa kuusũũmi wa kuani. Kunsooko ĩĩo, ĩaasio ikitũla alamuli aani. 20 Ĩpa malĩ ĩnukumaĩnga ĩmasĩĩmuĩ kuusũũmi wa luala lwa kĩNzua, paapo gua uutemi wa kĩNzua wamuuzĩlĩĩle. 21 Pĩna umunangũlũ nwĩtũngile nĩmata maakue nukwilindĩĩla ĩnumba yaakue, iisheme yaakue yĩĩlĩ mumatiliga; 22 ĩpa umunangũlũ kwikĩla unuasio pĩna ukakumuagaana nukukumudula, ukumuleegelia ĩmata maakue mensi naalumasanilie nukukumoomolania ĩmatepua. 23 Wensi nasika wĩĩlĩ palumuĩ nineene ukusapatĩlagiaa. 24 “ĩLĩsĩĩmuĩ pĩna lyukumupũnaa umuntu lyukukĩlĩlaa paluandĩ nalugila kamaazĩ, lyukudũũmaa pa kusũũpĩlia, kanga lĩsiite kwiona lyukuũgaa; ‘Nikishooka kunumba yaane muumo muna alĩ mpũnile.’ 25 Pĩna liaza lyukumĩonaa mpiagulue nukwijĩpĩĩligua. 26 Paapo ukulongola nusola nĩmĩĩa masĩĩmuĩ mupũngatĩ namabĩĩ kwikĩla ĩlo ĩliene, namingĩla nukukikyala muumo; numumalĩĩlio wa muntu nuasio kuuzaa ubĩĩ kwikĩlĩkĩĩla uwa muandio.” 27 Pĩna alĩ witambula izi, musungu mwiyũmbĩ nwĩtunta kululi luakue numuĩĩla; “Ndiukũ ĩndaa naalĩ yukulelile, nimbelele naaluzonkile.” 28 Ĩpa uyo aluũgile; “Taazu Aliukũ naigyũũlie ulukaani lwa kĩNzua nukukulukendegeela.” 29 Nĩmaũmbĩ pĩna namĩĩ kĩlundĩĩla nuandia kwiũga; Wĩleli uu ingĩ wĩleli naubĩĩ, widũũma ĩkĩlĩngasĩĩlio ĩpa sika ukipeegua kakĩlĩngasĩĩlio isiititũla ikĩlĩngasĩĩlio kya kiYona. 30 Kuitĩ kĩna ũYona naalĩ kĩlĩngasĩĩlio kuAninawi iio-iioo ikitũla nuMuana-muntu kuwĩleli uu. 31 uMutemi namukĩĩma nwa kutakama ukiĩĩmĩka palutondo lwa ulamuli palumuĩ nĩantu a wĩleli uu, ninduyo ukakualamula kĩna atimuĩle, kunsooko uyo alĩ wijile kwipũna ĩmpelo ya nsĩĩ koona wiigie ĩmasala ma kĩSolomoni; nĩndĩĩpa ukoolĩ namukulu kwikĩla uSolomoni. 32 ĩAntu a kuNinawi ikiĩĩmĩka palutondo lwa ulamuli palumuĩ nuwĩleli uu nĩndĩo ĩkakuulamula kĩna utimuĩle, kunsooko ĩo alĩ apelile kuutanantia wa kiYona; nĩndĩĩpa ukoolĩ namukulu kwikĩla ũYona. 33 “Ukutilĩ nukusonsagiaa ĩntala wamĩĩĩke muulungũ katia munsĩ ityooto; ĩpa ukumĩĩĩkaa pauĩĩko wa ntala koona naiingĩla auone uweelu. 34 ĩNtala ya muĩlĩ ingĩ ĩliiso; ĩliiso liako kanga liĩ liiza umuĩlĩ waako utĩĩte weelu; kanga liĩ lyema, umuĩlĩ waako utĩĩte wiilu. 35 Luulo gua laaa, uweelu nawĩĩlĩ munsĩ yaako ulekitũla wiilu. 36 Malĩ uweelu ĩwasapatĩĩle mumuĩlĩ waako wensi, sunga ityũmpĩ liĩ gila kawiilu, umuĩlĩ waako wensi ukitũla nuweelu utilĩ kĩna ĩntala nyukukumĩlĩkĩlaa kuweelu waakue.” 37 Pĩna alĩkĩlĩ witambula, Mupalisayo umuĩ numulompa waaze kumuakue walĩe india; nũingĩla nwikyalansa pandia. 38 uMupalisayo pĩna numuona nukulĩlua kunsooko sika alukalĩĩle tangua pĩna india zikaalĩ. 39 ũShekulu numuĩĩla; inie Apalisayo mukoogagiaa ĩkĩĩko niyungu kunzi, ĩpa munsĩ yaani mwijuile uuleegelania nuubĩĩ. 40 Inie anaulu, naalũijĩpilie iya kunzi, sika uuyone alũijĩpilie niya munsĩ gaa. 41 Ĩpa pũniĩ ĩsadaka nya munsĩ; laaa, tũlũ yaazaa yeelu kumuani. 42 “Ĩpa ukĩa kumuani Apalisayo, kuitĩ mukupũnagiaa ityũmpĩ likyumi lya ntole nĩmĩng'ang'ĩ ninani zensi. Paapo namulekile ĩkulukuuluu nuulooa wa kĩNzua; izi zimũjĩpĩĩle kukuzitenda nĩnazĩngĩ mulekigumanĩĩlia. 43 Ukĩa kumuani Apalisayo, kuitĩ mualoe kukikyalansa kuntongela mumasũnagogi nukwiũgigua mumagulĩlo. 44 Ukĩa kumuani kuitĩ mwĩpianile zĩ ibĩĩla nasika ikigyelaa, nĩantu akukĩlĩlaa mukiania yaao ndĩo sika aimanile.” 45 Umuĩ wa anakialo nushookeelia numuĩĩla, “Mumania kwitambula itĩ wakumela nindiisie gaa.” 46 Nuũga, “Inie anakialo, ukĩa kumuani kuitĩ mukuatuĩkaa ĩantu ĩmĩligo nasika yukukenkaguaa, sunga uniinie akola sika mukuĩlũlaa? ĩmĩligo niasio sunga kuluala nalumuĩ. 47 Ukĩa kumuani kuitĩ mukuzengaa iibĩĩla ya anakĩdagu, nĩatata aani alĩ aaulagile. 48 Iio gua, mukuĩlĩĩle nukukuugombia uutendi wa atata aani, kuitĩ ĩo alĩ aaulagile, niniinie mukunzengelaa ĩmijukĩlo. 49 Kunsooko ĩĩ ĩmasala makĩNzua alĩ maũgile; ‘Nĩkakuatuma kunsiao anakĩidagu nĩatumua, nĩndĩo ĩkakuaulaga ĩĩĩa nukukuaĩnga,’ 50 Koona uwĩleli uu usokigue ĩmĩgali ya anakĩdagu tũlũ naalĩ iitĩkile kwipũna pĩna umukũlĩla wa uunkũmbigyulu alĩ muĩĩkue; 51 Kwipũna ĩmĩgali ya kĩAbeli sunga ĩmĩgali ya kĩZakalia naalĩ muulague pakatĩ ya upolelio nĩnumba ya kĩNzua. Eeze, namuĩĩla ya kĩna ĩkishokigua kuwĩleli uu. 52 Ukĩa kumuani inie anakialo, kuitĩ mwauleegilie umũgyuĩlo wa umani; inie namuakola sika namũingĩla, nĩaasio naalĩ iingĩla namuagilia.” 53 Pĩna nupũna paasio, ĩalangi nĩApalisayo naandia kukumuzũga ibĩĩ nukukumukolekeelia inkaani ningĩ, 54 Kunu naakumukũsĩla koona aluguĩle ulukaani kwipũna mumulomo waakue.



12

1 Paasio pĩna iyũmbĩ naalĩ lĩlundĩlĩĩle magana magana sunga naĩĩ kĩtilangĩla, nuandia kukuaĩĩla ĩamanigua aakue tangua; “ĩsukukĩ nĩngaasio ya Apalisayo, ndĩo ingĩ unamampĩlu.” 2 Kutilĩ kalukaani gua nalukũnĩkĩlue nasika lũjilikũnuku lua, sunga nalupisue nasika lũjililĩngua. 3 Ĩpa zensi naalĩ muzitambuĩle mukiiti zĩkakigyũligua muweelu; nĩnamuzitambuĩle muakutuĩ a antu kumbele zijilitanantigua kwityembe. 4 “Nineene namuĩĩla inie asuaĩaane, muleke kĩoopooka ĩaasio naakuulagaa umuĩlĩ pembele agila kausũũmi wa kutenda namĩngĩ. 5 Ĩpa nĩkakumusugula namukakumoopooka; moopooke uyo nutĩĩte usũũmi wa kwiulaga, kangĩ utĩĩte usũũmi wa kutaaga muGehena eeze namuĩĩla, moopookĩ unuasio! 6 Mbii, ipinoni pitaano sika pyukugulaguaa kusenti zibĩlĩne? Sunga sika kakuĩaguaa kakamuĩ ntongela ya kĩNzua. 7 Ĩpa sunga ĩmatũmbĩ ma kumatũe maani maaligue tũlũ mensi. Mulekioopoka gua, mwĩaaza inie kwikĩla ipinoni pingĩ.” 8 Nineene namuĩĩla, “Wensi nukinkũmuula ntongela ya antu, uMuana-muntu nduyo ukakumukũmuula ntongela ya amalaĩka a kĩNzua; 9 nĩnduyo nukinkaana ntongela ya antu ukikaanua ntongela ya amalaĩka a kĩNzua. 10 Nuwensi nukitambula ulukaani lwa kumusiita uMuana-muntu ukilekelua, ĩpa nukumutukĩla uMuau Muelu sikakaukilekelua. 11 Pĩna ĩkakumutuala inie kuntongela ya masũnagogi nukuatemi nukuakulu, muleke kĩkunkunalia kwishĩĩga inkaani zaani namukakuashookeelia, katia kwitambula; 12 kuitĩ uMuau ũMuelu ukakumumania pityũngo lĩĩlo nazĩmũjĩpĩĩle kwitambula.” 13 Muntu umuĩ wiyũmbĩ numuĩĩla; “Mumania, muĩĩle umunũna waane wanomoele uusaali wĩĩtu.” 14 Numuĩĩla; “Muntu ue, waani alumbĩĩkile ĩne ntũle mulamuli katia moomolania pakatĩ yaani?” 15 Nuaĩĩla; “ĩsukukĩ, mwĩkendegeele nĩkĩaya, kuitĩ uupanga wa muntu ukutilĩ muwingĩ wa nsao zaakue nutĩĩte.” 16 Nuaĩĩla mpiani nuũga; “Mugunda wa muntu mugolĩ alĩ upĩĩkilie;” 17 nũishĩĩga munkolo yaakue nuũga; ntendeeii, kunsooko numugila kalioma lya kuĩĩkĩla ĩkĩuto kya maogola maane. 18 Nuũga; “nikitenda itĩ; nikitaula uĩĩkĩlo waane, nzenge wĩngĩ naukulu; muumo mbĩĩkĩle uupemba waane, tũlũ niintu yaane.” 19 paapo nĩĩĩle; “Eenkolo yaane, utĩĩte intu naiiza iingĩ nwĩĩĩkĩĩlie ĩkĩuto kumiaka mingĩ; sũũpia gua, ulĩe ukope, ulumbe.” 20 Ĩpa uNzua numuĩĩla; “Umunaulu uue, uutiku wau nĩmĩsiiile ĩnkolo yaako; niintu naalĩ wĩuutĩĩlie ikitũla ya kuani? 21 Iio wĩĩlĩ umuntu nwĩuutĩĩlie ĩkĩuto umuene, nusiita kĩgolĩpia kwa kĩNzua.” 22 Nuaĩĩla ĩamanigua aakue; “Kunsooko ĩĩ namuĩĩla mulekikunkunalĩla uumĩ waani, mulĩe yaani; sunga ĩmiĩlĩ yaani, mujiale yaani. 23 Kuitĩ uuumĩ ukĩlĩkĩlĩĩle india, numuĩlĩ ukĩlĩkĩlĩĩle uwĩtũngi. 24 Zilaaĩ inkungulu ya kĩna sika zukupandĩlaa sunga kwiogola; ngila kishagĩ sunga pauĩĩkĩlo nawĩngĩ, nuNzua ukuzilĩĩsagiaa. Inie mwĩaaza kwikĩlĩkĩĩla inoni! 25 Wĩĩlĩ mpĩĩ mumiani nukĩkunkunalagiaa wasũũme kwiongeelia uulĩĩpũ waakue sunga uwa mukono umuĩ. 26 Ĩpa malĩĩ sika musũũmile sunga ĩkalukaani nakaniino, yaakĩ kukĩkunkunalia kunsooko ya maasio namĩngĩ? 27 Malaaĩ ĩmasungĩ kĩna makuliaa, sika makĩtumaa kamulĩmo sunga kwitũma intiila; nineene namuĩĩla ya kĩna uSolomoni muugolĩpi waakue tũlũ sika alĩ mujialue kaiiza kĩna lĩmuĩ lya maasio. 28 Ĩpa malĩĩ uNzua ĩukumajialaa ĩmasanzĩ ma muweekusĩ namakoolĩ nantende numudaau namataagua mũlyungu sika, nangũlũne ukakumujiala, inie namwa usuĩĩli nauniino? 29 “Inie mulekidũũma namukilĩa sunga kwikopa, sunga muleke kwikunguala, 30 kuitĩ ĩzaasio akudũũmaa ĩa ndugu tũlũ za muna unkũmbigyulu. Ĩpa uTata waani umanile ya kĩna musiile ĩzaasio. 31 Ĩpa udũũmĩ uutemi waakue, nĩzaasio mukiongeeligua. 32 Mulekioopoka inie namwidyale niino, kuitĩ uTata waani waloilue kukumupeela inie uutemi. 33 Guliĩ namutĩĩte, mupũnie ĩsadaka. ĩzĩpĩliĩ iidanda nasika yukukulupala, kĩuto nasiika kyukukeepa mwigyulu pĩna sika yukusũgamĩĩlaguaa numuii, sunga ĩmpekũnĩ sika yukoononaa. 34 Kuitĩ kĩna ĩkĩuto kiani kiĩlĩ, inkolo zaani zikitũla zĩpaapo.” 35 “iYĩĩno yaani nayĩĩ itũngue, nintala zaani zĩĩ zaakĩĩle; 36 niniinie muĩ zĩ antu naamutũngĩĩle ũshekulu waao pĩna ukishooka kwipũna kuwĩnga, koona pĩna ukiiza nukwiũgia, ĩkamuĩ amũgyuĩle. 37 Aliukũ ĩĩtumi aasio, pĩna ũShekulu waao ukiiza waagaane alaĩĩle. Tai namuĩĩla, ukakĩtũnga nukukuasũgamĩĩlia pandia, ukiiiza nukukuatumĩla. 38 Kanga waazee muutiku wa katĩ katia waaze mũgyĩngu nukukĩaagaana iio, Aliukũ ĩĩtumi aasio. 39 Ĩpa gua, lĩngĩ ulukaani ulu, ya kĩna umukola numba kanga ĩalumanile umũii ukiiza tyũngo kĩ alũjilikengeala, ĩnumba yaakue ĩlekitalulua. 40 Luulo gua niniinie ĩzĩpĩĩliĩ, kuitĩ ityũngo nasika mulĩsĩĩgile, paapo uMuana-Muntu wijile.” 41 uPetelo numuĩĩla, “Shekulu, ĩmpiani ĩyĩ ukuĩĩlĩĩle undiishie dũũne, anga ĩantu tũlũ?” 42 ũShekulu nuũga, “Waani gua umulindĩĩli namusuĩĩli nĩnamusugũ, ũShekulu waakue ukakumuĩĩka munumba yaakue waapeele ĩantu india zaao pityũngo liao.” 43 Muliukũ umwĩtumi nuasio, ũshekulu waakue pĩna ukiiiza ukakumuagaana witenda yaasio. 44 Tai namuĩĩla, ukakumuĩĩka wĩĩ mukulu munsao zaakue zensi. 45 Ĩpa umwĩtumi nuasio kanga waũge munkolo yaakue, “ũShekulu waane watinagiaa kwiiiza; wandie kukuakua ĩĩtumi ĩĩa naagoosia nĩnaakĩma, nukwilĩa nukwikopa nukwigaala, 46 ũShekulu wa mwĩtumi nuasio ukiiiza palutondo nasikulusĩĩgile nĩnsaa nasika umĩlĩngile, ukakumutiĩnkanula nukukumuĩĩkĩlia ityũmpĩ liakue palumuĩ nĩaasio nasika asuĩlĩĩle. 47 “Numwĩtumi nuasio nuumanile uulooa wa kĩShekulu waakue, sika nukĩzĩpĩĩlia sunga kwitenda uulooa waakue, ukikuĩkigua. 48 Nunuasio nasikumanile, ninduyo utendile naijĩpĩĩle uukuua, ukikuugua iniino. Wensi namupeegue iingĩ, kumuakue ikidũũmua iingĩ, ninduyo naalĩ muĩĩkĩĩle iingĩ, kumuakue ikidũũmua iingĩ nangũlũ.” 49 “Nijile kwiguma umooto muna nsĩĩ; kangĩ kutilĩ nanulusiiile isiititũla waakĩĩligue! 50 Ĩpa ntĩĩte uubadĩĩzo nawinjĩpĩĩle kwibadĩĩzĩligua, nineene numutuunĩĩligue sunga ukondeeligue. 51 Musĩĩgilene ya kĩna alĩ nijile kwileeta matiliga munansĩĩ. Namuĩĩla sika iio, ĩpa uutemanuki. 52 Kuitĩ kwipũna ĩpaino, munumba ĩmuĩ ukaa akoolĩ antu ataano alemanile, atatu kuabĩlĩ, abĩlĩ kuatatu. 53 Ikilemana ũsheenumuana waakue, umuananũshee, unina numunanso waakue, umunanso nunina; umukuĩlĩmĩla numukuĩ waakue, umukuĩ numukuĩlĩmĩla.” 54 Nuaĩĩla nĩaniyũmbĩ gaa; “Pĩna mwaona ilyũnde kumpũmpũkĩli kuluandĩ lwa kumueli, ĩkamuĩ namuũga, mbũla yapolokaa, naitũla iio. 55 “Pĩna nzega yakuunkaa kwipũna kutakama namuũga, Ikitũla mpasu nkulu, naitũla iio. 56 Inie anamampĩlu, mumanile kwilĩnga uusiu wa nsĩĩ nigyulu; yatũla mbii gua kĩna sika muĩzĩ kwilĩnga ĩmatũngo aya? 57 Nĩkĩ inie uniinie namuakola sika mukulamulaa ĩkulukuuluu. 58 Kuitĩ pĩna mwĩtiatile numutakia waako kwienda kumutemi, muasio munzĩla ĩkamatĩkie kwikamantana ninduyo, waaze waleke kukukwesa sunga kuntongela ya mulamuli, numulamuli wakuĩĩkĩle mumĩkono ya mukola kulĩpania, numukola kulĩpania wakugumĩle mukĩtũngo. 59 Nakuĩĩla, sika ukipũna umuasio kainiino sunga ukondie kwilĩpa ĩkasenti ka mumalĩĩlio.”



13

1 iTyũngo lĩĩlo alĩ akoolĩ antu naalĩ akumuĩĩla impola za Agalĩlaya ĩaasio uPilatu naalusaalĩnkĩĩnie ĩmĩgali yaao palumuĩ nĩmapolia maao. 2 Nushookeelia nuaĩĩla, “Musĩĩgilene ya kĩna ĩAgalĩlaya aasio alĩ anamĩlandu nangũlũ kwikĩla ĩAgalĩlaya tũlũ naĩngĩ kunsooko naalĩ aagigue itĩ? 3 Namuĩĩla sika iio; ĩpa kanga musiitipela, niniinie ensi mukimalua iio-iioo. 4 Katia ĩaasio naikyumi namunaana naalĩ atũlatĩĩligue nĩnumba nandĩĩpũ uko kuSoloamu nĩaulaga, musĩĩgilene ya kĩna ĩaasio alĩ atimuli kwikĩla ĩantu tũlũ naĩngĩ naalĩ ikyalile mũYelusalemũ? 5 Namuĩĩla sika iio; ĩpa kanga musiitipela niniinie ensi mukimalua iio-iioo.” 6 Nutambula ĩmpiani ĩyĩ, “Muntu umuĩ alutĩĩte mukuu nalĩ mupandĩlue mumugunda waakue nwa mĩzabiibu; nulongola wende wakale inkali muasio, nuulia. 7 Numuĩĩla umukendegeeli wa mĩzabiibu, ‘Laaa, ĩmiaka ĩtatu ĩĩnukuuza nanidũũma inkali mumukuu uu ĩpa sika naniziona; uuteme. Nĩkĩ ukoonoonaa nĩnsĩĩ gaa.’ 8 Nushookeelia nummuĩĩla; ‘Shekulu, uuleke umuaka wau udũũ sunga nuugĩngĩle, nuwiitĩle nuutope, 9 nĩnduo kanga upĩe inkali umuaka naũjile, iiza; kanga usiitipĩa, paapo gua uuteme.’” 10 Palutondo lwa wikyali alĩ wimania mũshũnagogi lĩmuĩ. 11 Laaa, alukoolĩ musungu naalutĩĩte ĩlĩsĩĩmuĩ lya uneketũ ĩmiaka kyumi namunaana, ninduyo alĩ wĩpetile, sika alusũũmile kwigoloka. 12 ũYesu pĩna numuona, numuĩta numuĩĩla; “Maau, watũnguĩlaguaa muuneketũ waako.” 13 Nuĩĩka ĩmĩkono yaakue mumuakue, ninduyo ĩkamuĩ nugoloka, numukulia uNzua. 14 Ĩpa umukulu wishũnagogi nutaka kunsooko ũYesu alumukamilie umuntu palutondo lwa wikyali, nushookeelia nuaĩĩla ĩanamulundo; “Zikoolĩ intondo mutandatu nazijĩpĩĩle kukĩtuma ĩmĩlĩmo, iio gua nzuĩ mukamigue muntondo zaasio, ĩpa sika palutondo lwa wikyali.” 15 Paapo ũShekulu numushookeelia nuũga; “Inie anamampĩlu wensi mumiani sikukumĩtũnguĩlaane ĩng'ombe yaakue katia ndoguĩ yaakue mumpongolo palutondo lwa wikyali, wende kumĩkopia? 16 Numusungu uyu namuana wa kĩIbũlahimu, ũShetani nwamutũngile kumiaka kyumi namunaana, sika aza ijĩpĩĩlene watũnguĩlue muutũngua uu palutondo lwa wikyali?” 17 Pĩna nutambula izi, naakolua inshoni tũlũ naalĩ ĩkĩkunguma ninduyo, numulundo wensi naulumba kunsooko ya nkaani zensi nankulu naalĩ ntendue ninduyo. 18 Nuũga gua; “uUtemi wa kĩNzua wĩpianile niyaani? Nineene nuupianĩkĩĩlie niyaani.” 19 Wĩpianile zĩ kapeke ka haladali (kapeke nakaniino zĩ mbeu ya ukusi) naalukasolile umuntu nukapandĩla mumugunda wakue; nakalia nakatũla kyota; ninoni za mukiania naziishũũpĩlia muntambĩ zaakue. 20 Nulikitia nkua yakabĩlĩ, “Nuupianie niyaani uutemi wa kĩNzua? 21 Wĩpianile niigaaĩ naalũisholile umusungu nũishaalĩnkania mumiuuli naalĩ ijuile nungu zitatu sunga yensi nĩgaasigua.” 22 Nunduyo alĩ wikĩla mukaa numũishaalĩ nũmania mumusĩnzo wakue pĩna alulunziĩ kũYelusalemũ. 23 Muntu umuĩ numukolia; “Shekulu ĩantu naakugũnĩkaa akeeine?” Nuaĩĩla; 24 “Ĩkamatĩkiĩ kwiingĩla kumulango namupinĩ, Kuitĩ namuĩĩla ya kĩna iingĩ ikishiia kwiingĩla. Alemue. 25 Kwipũna paapo pĩna umukola numba ukiuuka nukukulũgyalĩla uluĩgĩ, niniinie mukiĩĩmĩka kunzi nukukinintia paluĩgi ĩmwiũga, ‘Shekulu, ukũgyuĩle,’ ninduyo ukishookeelia wamuĩĩle, ‘Sika numuĩzĩ kĩna mupũnile.’ 26 Paapo mukiandia kwiũga, ‘Alĩ kukulĩaa nukwikopa ntongela yaako nunduue alukukumanagiaa muishaalĩ yĩĩtu.’ 27 Ninduyo ukiũga, ‘Namuĩĩla, sika numuĩzĩ kĩna mupũnile. Legĩ kumuane inie tũlũ naalĩ mukutendaa namabĩĩ!’ 28 Paasio kikitũla kĩlĩlo nukwikelia ĩmiino pĩna mukakumuona uIbũlahiimu nuIsaki nuYakobo nĩanakĩdagu ensi muutemi wa kĩNzua, niniinie uniinie ĩmwataagilue kunzi. 29 Nĩantu ikiiza kwipũna kukĩĩlĩma nukumueli nukusũkũma nukutakama, nĩndĩo ĩkakikyalansa pandia muutemi wa kĩNzua. 30 Laaa, akoolĩ naa mumalĩĩlio naikitũla a muandio; akoolĩ naamuandio naikitũla a mumalĩĩlio” 31 iTyũngo lĩĩlo ityũmpĩ lya Apalisayo naamuagaana naamuĩĩla; “Lega kwipũna ĩpa kunsooko uHelode usiiile kukukuulaga.” 32 Nuaĩĩla, “Lendĩ mumuĩĩle unuasio nukiteenda musugu, ‘Laaa, nantende numudaau nukumaĩnga ĩmasĩĩmuĩ nukukuakamia ĩaluĩle; palutondo lwa katatu nikikondia ulugendo luane.’ 33 Ĩpa injĩpĩĩle kwiamba nzĩla yaane nantende numudaau nzĩa, kuitĩ sika ishũũmĩkile umunakĩdagu waulague isiititũla mũYelusalemũ. 34 “Ee Yelusalemũ Yelusalemũ, nukuaulagaa ĩanakĩdagu nukukuatũla ĩmagũe naatumue kumuako; nkua zinga kuuza nsiile kukuailingĩĩla ĩaana aako kĩna yoi ĩnkuku nyukupiiligĩĩlaa ipiana piakue mumbaa zaakue, ĩpa sika namugomba. 35 Laaĩ, ĩnumba yaani yaazaa shaamua! Kuitĩ namuĩĩla, sika mukimona sunga pĩna mukiũga, wakũmazukigue nũjile muliina lya kĩShekulu.”



14

1 Palutondo lwa wikyali pĩna nũingĩla munumba ya muntu umuĩ nwa akulu a Apalisayo walĩe india, alĩ amukũsĩĩle. 2 Laaa, ntongela yaakue alukoolĩ umuntu naalutĩĩte uluĩle wa saapula. 3 ũYesu nushookeelia nuaĩĩla ĩanakialo nĩApalisayo; “Mũikone kwikamia palutondo lwa wikyali kanga zũi?” 4 ĩAasio naatulia. Numũtyapa nu mukamia, numulekela walongole. 5 Nuaĩĩla; “Waani mumiani, kanga muana waakue katia ng'ombe yaakue ĩĩguĩlĩĩle muluzĩ, wasiite kukumĩpũnia ĩkamuĩ palutondo lwa wikyali.” 6 Nĩndĩo sika naasũũma kwishookeelia kalukaani. 7 Nuaĩĩla mpiani ĩaasio naalĩ aanue pĩna nuona kĩna alĩ asaaguĩle ĩmatengu ĩma kuntongela, nuũga, 8 “Pĩna umuanue numuntu kuwĩnga, uleke kukikyalansa mwityengu lya kuntongela, ilekitũla katia ĩmuanue muntu namukulu kwikĩla ue, 9 nukiiiza unuasio naalumuanile inie ensi, nukukukuĩĩla, ‘Leka ĩlioma kwa kĩuyu. Paapo ukiandia kwikolua inshooni kukikyalansigua paluandĩ ulwa kunũma.’ 10 Ĩpa pĩna wanua, lenda wikyalanse paluandĩ ulwa kunũma koona pĩna waaza naazukuanile wakuĩĩle, ‘Musuamĩaane, nzuu kĩna ntongela gua,’ paapo ukitũla nuukulu ntongela ya tũlũ naikyalansile palumuĩ ninduue. 11 Kuitĩ wensi nukĩkulagiaa ukiniinupagigua, ninduyo nukĩniinupagia ukikuligua.” 12 Numuĩĩla nunuasio naalumuanile; “Pĩna wilũga india ĩza pamunsĩ katia ĩza pampĩndĩ, uleke kuaana ĩasuaĩaako sunga ĩanũna aako, sunga ĩantu aako, sunga nĩanakaa ĩaako naazengua; nĩndĩo alekiiiza kukukuana kangĩ uligie kwishookeligua. 13 Ĩpa pĩna wilũga india, uane ĩatũka nĩalema nĩanakĩtele nĩapokũ, 14 ninduue ukitũla muliukũ kunsooko ĩaasio agila kya kukushookelia; kuitĩ ukishookeligua muwiiuki wa akola kulukuuluu.” 15 Pĩna nũgyũlia ĩzaasio, umuĩ wa aasio naalĩ ikyalansile pandia palumuĩ nduyo numuĩĩla, “Muliukũ unuasio nũjililĩa uugalĩ muutemi wa kĩNzua.” 16 Numuĩĩla; “Muntu umuĩ alulũgile india ningĩ, nuaana antu iingĩ, 17 numutuma umwĩtumi waakue pityũngo lya ndia waaĩĩle ĩaasio naalĩ aanue, Nzuĩ kuitĩ tũlũ yensi yakondagiguaa.” 18 Naandia tũlũ kwipũnia uwĩloongo kũshĩĩgo lĩmuĩ. Nwa muandio numuĩĩla; “Aza ngulile mugunda, injĩpĩĩle nende nuulaae; nakulompa undekele.” 19 Numuua nuũga; “Aza ngulile ng'ombe kyumi za mulimo, injĩpĩĩle nende niziigeme; nakulompa undekele.” 20 Numuua nuũga; “Aza ntoolile musungu nukunsooko ĩĩ sika nsũũmile kwiiza.” 21 uMwĩtumi nushooka numuĩĩla ũShekulu waakue impola zaasio. Paapo umukola numba nutaka, numuĩĩla umwĩtumi waakue, “Pũnanga, lenda kunzĩla nukupijĩla pya kaa, ualeete ĩpa ĩatũka nĩalema nĩapokũ nĩanakĩtele. 22 uMwĩtumi nuũga; Shekulu, zaasio naazundagĩlĩĩlie zatendekaa, sunga kĩlĩ lĩkoolĩ ĩlioma. 23 ũShekulu numuĩĩla umwĩtumu; Pũna kunzi wende kunzĩla nankulu nukumpongolo uakankanĩke ingĩle, koona ĩnumba yaane ijule. 24 Kuitĩ namuĩĩla ya kĩna muaasio naalĩ aanue kutilĩ kaumuĩ nukitoma india zaane.” 25 Pĩna maũmbĩ mingĩ alĩ mĩtiatile ninduyo, nupĩluka nuaĩĩla; 26 “Kanga wensi waaze kumuane ninduyo wasiite kumusuukĩlua ũshee nunina, sunga numusungu waakue nĩaana aakue nĩanũna nĩagũlĩ aakue, eeze, sunga ĩnkolo yaakue umuene, sikusũũmile kwitũla mumanigua waane. 27 Ninduyo nasikukuukenkaa umusalaba waakue nukwintiata, sikusũũmile kwitũla mumanigua waane.” 28 Kuitĩ waani mumiani nusiiile kwijenga ĩnumba nandĩĩpũ nasika wikyalansile tangua nukwialia kanga utĩĩte za kumĩkondelia? 29 Ilekitũla pĩna wakondia kwiĩĩka umukũlĩla walemue kwikondia, tũlũ naikiona ĩzaasio, ikiandia kukumupopota 30 ĩiũga, uMuntu uyu alĩ wandilie kwijenga, nulemua kukumĩkondia. 31 Katia mutemi kĩ nwilongola kuulugu kukĩkua numutemi wĩngĩ, nasika wikyalansile tangua nukwiikomia ĩkialo kĩna uyo kanga waatume ĩĩlaasi magana kyumi manzogũ usũũmilene kutaagana nunuasio nupolokile nĩĩlaasi magana makumi mabĩlĩ manzogũ. 32 Kanga waone kĩna sikusũũmile, ukutumaa mutumua walompe ĩmatiliga, kumutemi muua pĩna kĩlĩ wĩkulĩ. 33 Itĩ yoi, wensi mumiani nasikukulekaa tũlũ nutĩĩte sikusũũmile kwitũla mumanigua waane. 34 “uMulenge ingĩ muuza; ĩpa umulenge kanga usuuke, uĩĩkĩlue yaani ukolele. 35 Sika wijĩpĩĩle kumugunda sunga pawiito; ĩantu akuutaagaa kunzi. Nutĩĩte ĩakutuĩ a kuigĩlia, nũigie.”



15

1 Pĩna ĩasangulia-kooodi nĩanamĩlandu naiishũgamĩĩla amutegeele, 2 ĩApalisayo nĩalangi naĩĩ kĩulũnga naaũga; “uMuntu uyu ukuasũgamĩĩlagiaa ĩanamĩlandu, kangĩ nulĩaa ensi nĩndĩo.” 00005.tif Nkolo naalĩĩlĩmĩlĩĩle (Lk 15:4) 3 Paapo nuaĩĩla ĩmpiani ĩĩ, nuũga; 4 “Waani mumiani nutĩĩtee inkolo gyana, kanga walimĩĩlie ĩmuĩ wasiite kuzileka ĩzaasio namakumi kyenda nikyenda kumbuga, wende kumĩdũũma nĩlimĩlĩĩle sunga wamĩone? 5 Ninduyo pĩna wamĩona, numĩĩĩkĩla kumaega maakue kuulumbi. 6 Nĩpĩna ukipika kukaa, ukĩĩĩtaa ĩasuaĩĩa aakue nĩanakaa aakue waaĩĩle, ‘Lumbĩ palumuĩ nineene, kuitĩ namĩligagiaa ĩnkolo yaane naazĩlimĩlĩĩle!’ 7 Namuĩĩla, iio-iioo ukaa ukoolĩ ulumbi kwigyulu kunsooko ya munamĩlandu umuĩ nupelile, kwikĩla kunsooko ya anakulukuuluu naa makumi kyenda nikyenda nasika asiiile kwipela.” 8 Katia ukoolĩ musungu kĩ nutĩĩte shilinge kyumi, kanga wamĩlimĩĩlie ĩmuĩ nasikukusonsagiaa ĩntala nukwipiagula ĩnumba nukwidũũmĩkia sunga wamĩone. 9 Nĩpĩna wamĩona ukĩĩĩtaa ĩasuaĩĩa aakue nĩanakaa aakue nukukuaĩĩla, “Lumbĩ palumuĩ nineene kuitĩ namĩonaa kangĩ ĩshilinge yaane naaza nĩmĩlimĩlĩĩlie.” 10 Namuĩĩla, “Iio-iioo ukaa ukoolĩ ulumbi ntongela ya amalaĩka a kĩNzua kunsooko ya munamĩlandu umuĩ nupelile.” 11 Nuũga, “Alukoolĩ muntu umuĩ naalutĩĩte aana abĩlĩ. 12 namuniino numuĩĩla ũshee, ‘Tata, mpeela ityũmpĩ lya nsao nalikitũla liane.’ Nwĩoomolania inshao zaakue. 13 Pĩna nazikĩla ntondo sika ningĩ, umuana namuniino nuilingĩĩla tũlũ, nutũnga umusĩnzo kwienda kunsĩĩ ya kulĩ, nusapatĩlia inshao zaakue kuuko kuwikyalĩ wa usambo. 14 Pĩna nulĩa tũlũ, nzala nkulu ningĩla munsĩĩ niasio; nduyo nuandia kwikolua ĩnzala. 15 Nuenda nutũgua numukolakaa umuĩ wa nsĩĩ niasio, nduyo numutuala kumugunda waakue wadĩĩme ingũlũĩ. 16 Alutĩĩte nsula kukikyuta ĩmuululilua naalĩ zukulĩaa ingũlũĩ, ĩpa kutilĩ naalumupĩĩle kakĩntu. 17 Pĩna nwijuka mumoo waakue nuũga, ĩAnamulĩmo aanga a kĩtata waane nailĩa ĩkikyuta nukwishaagia, nineene ĩpa nikia nanzala. 18 Nikilongola nende kwa kĩtata, nĩkakumuĩĩla, ‘Tata, natimuĩle kwigyulu nĩntongela yaako. 19 sika nijĩpĩĩle kwiĩĩtua muana waako kangĩ; ntenda zĩ umuĩ wa anamulĩmo aako.’ 20 Nulongola nuenda kwa kishee. “Pĩna alĩ kĩlĩ wĩĩlĩĩ kulĩ, ũshee numuona numukolelua kĩsuusu, numanka numukũmbasĩla munkingo, numusunĩkia. 21 uMuana numuĩĩla ũshee, ‘Tata, natimuĩle kwigyulu nĩntongela yaako; sika nijĩpĩĩle kwiĩĩtua muana waako kangĩ.’ 22 Ĩpa ũshee nuaĩĩla ĩĩtumi aakue, ‘Mĩleetĩ kuukaaũ ĩntiila niasio nanziiza,’ mumujiale; mujialĩ nĩkĩnanzala muluala luakue niilaatu mumĩgulu yaakue; 23 Mĩleetĩ nĩndaama niasio nangĩnu mumĩtemie; nindiishie kulĩe nukwilumba. 24 Kuitĩ umuana waane uyu alĩ wakiile ninduyo wiiukaa, alĩ walimĩlĩĩle ninduyo wigyelaa. Naandia kwilumbĩĩlia. 25 “Ĩpa umuana namukulu alĩ wĩĩlĩ kumugunda; pĩna nupoloka nukwishũgamĩĩla panumba, nũigia induli za mĩmbo nĩmĩsĩgo. 26 Numuĩta mwĩtumi umuĩ numukolia, Mpola izi, ĩndogolelio yaakue yaani? 27 Numuĩĩla, ‘uMunũna waako waazaa, nũshoo wamĩtemagiaa ĩndaama nangĩnu.’ 28 Nutaka, nusiita kwiingĩla. ĩpa ũshee nupũna kunzi, numupeepeelia. 29 Numushookeelia ũshee nuũga, ‘Laaa, ĩne nukukutumĩlaa miaka yĩnga ĩzĩ, sunga sika alĩ ntimulĩĩle kilyagĩĩlio liako ityũngo liensi, ĩpa sika numpeela kakaana-mbuli, nzĩpie ulumbi palumuĩ nĩasuaĩaane; 30 ĩpa pĩna waazaa uyu umuana waako naalulĩĩle inshao zaako palumuĩ nĩagololia, wamutemelia uyo ĩndaama nangĩnu.’ 31 Numuĩĩla, ‘Muanuane, ukoolĩ palumuĩ nineene intondo tũlũ, kangĩ tũlũ nayaane ingĩ yaako. 32 Ĩpa kwijĩpia uulumbi nukwilumbĩĩlia aza ijĩpĩĩle kuitĩ uyu umunũna waako alĩ wakiile nduyo wiiukaa, alĩ walimĩĩlĩĩle nduyo wigyelaa.’”



16

1 Kangĩ nuaĩĩla ĩamanigua aakue, “Alukoolĩ muntu umuĩ mugolĩ naalutĩĩte umulindĩĩla-nsao. Uyo nusokigua kumuakue ya kĩna wishapatĩlia inshao zaakue. 2 Numuĩta numuĩĩla, Mpola kĩizi nanikigyũlia kumuako. Pũnia iyalo lya ulindĩĩli waako, kuitĩ sikusũũmile kwitũla mulindĩĩli kangĩ. 3 uMulindĩĩli nuũga munkolo yaakue, ntendeii, kuitĩ ũShekulu waane wandeegelia uulindĩĩli waane. Kwilĩma sika nsũũmile; kwigelelua niona nsoni. 4 Nalĩngaa kĩna nikitenda koona pĩna nikileegigua muulindĩlĩ waane, ĩantu ansũgamĩĩlie munumba zaao. 5 Nuĩĩta ĩantu a Mpaa ĩa kĩShekulu waakue umuĩ-umuĩ; numuĩĩla nwa muandio, ‘Alulĩĩle mpaa kĩ kwa kiShelulu waane?’ 6 Nuũga, iNgele gyana za makũta. Numuĩĩla, ‘Sola uwandĩkua waako, wikyalanse kuukaaũ, andĩka makumi mataano.’ 7 Paapo numuĩĩla numuua, aue, ‘alulĩĩle mpaa kĩ?’ Nuũga, ‘Mĩligo gyana ya upemba.’ Numuĩĩla, ‘Sola uwandĩkua waako, andĩka makumi munaana.’ 8 ũShekulu nuasio numukũmazukia umulindĩĩli nasika munakulukuuluu kuusugũ waakue; kuitĩ ĩaana a unkũmbigyulu uu muwĩleli waao uweene asugũ kwikĩla ĩaana a weelu.” 9 Nineene namuĩĩla, ĩpaĩlĩ ĩkĩsuakĩĩa kunsao nasika za kulukuuluu koona pĩna zijiliula, amusũgamĩĩlie muwikyalo waao uwa kalĩ nakalĩ. 10 “Namusuĩĩli mũintu nainiino ukutũlaa musuĩĩli sunga mũintu naikulu gaa; nasika munakulukuuluu mũintu nainiino ukutũlaa sika munakulukuuluu sunga mũintu naikulu gaa. 11 Kangĩ malĩĩ uniinie sika muasuĩĩli munsao nasika za kulukuuluu, waani ukakumusuĩĩla munsao za tai. 12 Malĩĩ sika alĩ muasuĩĩli munsao za muntu wĩngĩ, waani ukakumupeela inshao nazaani uniinie. 13 Kutilĩ umwĩtumi nusũũmile kukuatumĩla iShekulu naabĩlĩ, kuitĩ katia ukakumusuukĩlua umuĩ nukukumuloogua umuua, katia ukikamantana nuumuĩ nukukumumela umuua Sikaka musũũmile kukumutumĩla uNzua nĩmamona.” 14 ĩApalisayo naalĩ alogua mpiia, pĩna naigyũlia ĩzaasio tũlũ, naamumela. 15 Nuaĩĩla; “Inie niinie mukĩpeelaa ĩkulukuuluu ntongela ya antu, ĩpa uNzua ulĩngile inkolo zaani; kuitĩ nalukuligue pakatĩ ya antu lukutũla uĩĩpĩlua ntongela ya kĩNzua. 16 “uUlagĩĩlio nĩAnakĩdagu alĩ ikoolĩ sunga kuntondo za kĩYohana; kwipũna ĩmatũngo maao iMpola naNziiza ĩza utemi wa kĩNzua zukutanantagiguaa, numuntu wensi ukĩingĩlagiaa kungũlũ. 17 Ĩpa itontũ igyulu nĩnsĩĩ zilimansĩĩligue kwikĩla katonua kamuĩ ka Ulagĩĩlio kwioononeka. 18 “Wensi nukumuleka umusungu waakue nukwitoola wĩngĩ wagololagiaa; ninduyo nukumutoola uyo namulekue numugoosia wagololagiaa.” 19 “Alukoolĩ muntu umuĩ namugolĩ naalukĩtũnga intiila za kĩtemi naza ngele nkakũ nukulĩaa lutondo luensi kumamona. 20 Nĩpamulango waakue alukuĩĩkaaguaa mutũka umuĩ, ĩliina liakue Lazalo naalutĩĩte inkonko ningĩ. 21 ninduyo alukuuzaa muauwe wikyute kumaminangulua namaguile pameeza ya mugolĩ; sunga imbua nazukumulampa inkonko zaakue. 22 Numutũka nukia, nusolua nĩamalaĩka kukĩkũa kya kĩIbũlahimu. uMugolĩ nduyo nukia, nuĩĩkua. 23 Ĩpa kuasio kuulungu nunansula ĩmiiso maakue kĩna alĩ wĩĩlĩ muluago, numuona uIbũlahimu kĩna kulĩ nuLazalo mukĩkũa kiakue. 24 Nwĩtunta nuũga, Ee tata Ibũlahimu, unkolelue kĩnishungu, umutume uLazalo watoelie ĩnsonge ya luala luakue mumaazĩ walupolie ululĩmĩ luane, kunsooko niaaga muna mooto uu. 25 “uIbũlahimu nuũga, Muana waane, juka ya kĩna ue aluligilie maaza ĩmako muumĩ waako nuLazalo iio nuligia namabĩĩ. Ĩpaino nduyo wipumbuligua kunu, ninduue ualaalĩke. 26 Kangĩ sika kunsooko yoĩ dũũ, ĩpa pakatĩ yĩĩtu ishie niniinie, lyaĩĩkilue lyĩndĩ kyulu koona ĩaasio naasiiile kwipũna alongole kunsiani alemue, sunga ĩaaiso a kunsiani alemue kwipũũta aaze kunsĩĩtu. 27 Nuũga, Tata, nakulompa gua, umutume kunumba ya kĩtata wane, 28 kunsooko ntĩĩte anũna aane ataano, koona waakuĩle, alekipika ndĩo paluandĩ ulu ulwa luago. 29 uIbũlahimu nuũga, ‘Atĩĩte uMusa nĩanakĩdagu, naaiigie aao.’ 30 Nuũga, ‘Zũi Tata Ibũlahimu, ĩpa kanga muntu wapũne muakiu waagaane ndĩo ikipela.’ 31 Numuĩĩla, ‘Na asiita kukĩiigia uMusa nĩanakĩdagu, sika ikigomba kanga umuntu wiiuke nakĩ kwipũna muakiu.’”



17

1 Nuaĩĩla ĩamanigua aakue; “iInkũmpa ikiiiza kutilĩ kawĩnegelo, ĩpa ukĩa kumuakue umuntu nuasio naijile kunsooko yaakue! 2 Wijĩpĩĩle nangũlũ unuasio lĩluala lya kushiela lĩtũngĩĩligue munkingo yaakue, wagumĩlue munanza, kwikĩla wamutimulie umuĩ wa aniino ĩa. 3 Ĩkendegeelĩ! Kanga umunũna waako watimule, umusugule; na wapela umulekele. 4 Kanga wakutimulĩle nkua mupũngatĩ, kulutondo lumuĩ nukwishooka kumuako nkua mupũngatĩ, na waũga, Napelaa; umuleke.” 5 ĩAtumua naamuĩĩla ũShekulu, “Kongeelie uusuĩĩli!” 6 ũShekulu nuũga; “Kanga ĩazaa mutĩĩte uusuĩĩli kĩna kapeke ka haladali aza mwijile kuuĩĩla umukuu uu, Kuuluka upaandĩlue munanza, nĩnduo aza wijile kumugombia. 7 “Waani gua kunsiani nutĩĩte umwĩtumi wa kulĩma katia wa kudĩĩma nukakumuĩĩla pĩna ukishooka kwipũna kumugunda, Nzuu, kyalansa pandia? 8 Sika ukakumuĩĩlane, Nzĩpĩlĩlia india, ndĩe; ĩtũnge untumĩle; sunga nkondie kwĩlĩa nukwikopa, paapo nduue ukilĩa nukwikopa 9 Ukumusongeliane umwĩtumi kunsooko wĩtumaa kĩna alĩ mulagĩĩligue. 10 Iio niniinie, pĩna mukikondia tũlũ namualagĩĩligue, ũgĩ Kuĩtumi nasika kwijĩpĩĩle; kwĩtumile udũũ nayukũjipĩĩle kwĩtume.” 11 Pĩna alĩ wĩĩlĩ munzĩla kwienda kũYelusalemũ, alukĩlĩĩle pakatĩ ya Samalia nĩGalĩlaya. 12 Pĩna nũingĩla mukĩsaalĩ kĩmuĩ, naitaagana nĩantu kyumi anamatana naĩĩmĩka kulĩ 13 naĩtunta induli naaũga; “EeeYesu Shekulu, kukolelue kĩnishungu!” 14 Pĩna nuaona nuaĩĩla; “Lendĩ, mwĩlagĩĩle kuapolia.” Pĩna alĩ alonguĩle naeela. 15 Umuĩ waao pĩna nuona yakĩna wakamagiaa, nushooka kunu nukumukulia uNzua kululi lukulu, 16 nugua uũndaala pamĩgulu yaakue numusongelia, ninduyo alĩ Musamalia. 17 ũYesu nushookeelia nuũga, “Sika aza eeliguene tũlũ ensi kyumi; ĩaasio naikyenda ĩĩlĩ mpĩĩ? 18 Sika igyelelane naĩngĩ ashooke amupeele uNzua uukulu isiititũla umugenda wayu dũũ?” 19 Numuĩĩla, “Uuka, longola, uusuĩĩli waako wakukamagiaa.” 20 Pĩna nukoligua nĩ Apalisayo uutemi wa kĩNzua wijile nalĩ, nushookeelia nuaĩĩla; uUtemi wa kĩNzua sika wijile kuupeleelua; 21 sunga sika ikiũga, Laaa, ukoolĩ kunu, katia ukoolĩ uko; kuitĩ laaa, uutemi wa kĩNzua ukoolĩ mumuani. 22 Nuaĩĩla ĩamanigua; intondo zikiiiza pĩna mukiawa kwiona lumuĩ muntondo za Muana-muntu, sika mukakuluona. 23 Kangĩ ĩkakumuĩĩla, Laaĩ uuko! Laaĩ kunu! Mulekilega, sunga muleke kuatiata, 24 kuitĩ kĩna ulupĩĩto nalukumĩlĩkaa kwipũna luandĩ ulu nsĩlĩlĩ igyulu sunga kuluandĩ ulo nsĩlĩlĩ igyulu, iio ukitũla uMuana-muntu palutondo luakue. 25 Ĩpa tangua yumũjĩpĩĩle waligie nzago ningĩ nukwishiitua nuwĩleli uu. 26 Kĩna alĩ itũlile pantondo za kĩNoe, iio ikitũla pantondoza Muana-muntu. 27 Alĩ akulĩaa nukwikopa; alĩ akutoola nukwitoolua sunga palutondo uNoe pĩna nũingĩla mwipyango, ukapĩli nauuza nuamala tũlũ. 28 Iio, kĩna alĩ itũlile pantondo za kĩLoti alĩ akulĩaa nukwikopa, alĩ akugulaa nukwigulia, alĩ akupandĩlaa nukwijenga, 29 ĩpa palutondo uLoti pĩna nulega muSodomũ naupoloka mooto nĩkĩbiliti kwipũna kwigyulu zĩ mbũla nuamala ensi. 30 Iio ikitũla palutondo pĩna ukikũnukulua uMuana-muntu. 31 Palutondo luasio, nuĩlĩ kukiania ityembe niisheme yaakue yĩĩlĩ munumba, waleekitima waishole; iio nuĩlĩ mumugunda waleke kuishookela ya kunũma. 32 Mũjukĩ umusungu wa kĩLoti. 33 Wensi nukudũũmaa kukuugũna uumĩ waakue ukakuulimĩĩlia, wensi nukakuulimĩĩlia ukakuupangatia. 34 Namuĩĩla utiku waasio antu abĩlĩ ijile ĩagonile ulĩlĩ umuĩ, umuĩ ukitualua umuua walekue. 35 Asungu abĩlĩ ijile ishia palumuĩ; umuĩ ukitualua umuua walekue. 36 Antu abĩlĩ ijile akoolĩ mumugunda; umuĩ ukitualua umuua walekue. 37 Naashookeelia naũga; “Mpĩĩ Shekulu.” Nuaĩĩla; “Pĩna ukoolĩ umuimba, paapo nindĩĩ zĩkakĩlundĩĩla.”



18

1 Nuaĩĩla mpiani ya kĩna ijĩpĩĩle kukumulompa uNzua intondo tũlũ, sunga aleke kũtia ĩnsula. 2 Nuũga, “alukoolĩ mulamuli mukaa ĩmuĩ, sika alumoopokile uNzua sunga sika alumukeelĩĩle kamuntu. 3 Numukaa niasio alukoolĩ musungu mukiĩlua nukumuagaana nkua kunkua nuũga, ndigĩlia ĩkulukuuluu kumulugu waane. 4 Ĩpa nduyo kuntondo ningĩ alusiitile; pembele nuũga munkolo yaakue, malĩĩ sika numoopokile uNzua nakĩ sunga kukumukeela kamuntu, 5 ĩpa kunsooko umukiĩlua uyu winjagia, nĩkakumuligĩlia ĩkulukuuluu yaakue, waleke kwinkatalia kwinjagia matũngo mensi.” 6 ũShekulu nuũga; “Tegeelĩ kĩna witambula umulamuli nasika munakulukuuluu; 7 nuNzua, sika ukakualigĩliane ĩkulukuuluu ĩasaagulua aakue naakumulĩĩlaa munsĩ nuutiku? Ukakuatinĩliane mumpola zaao? 8 Namuĩĩla ukakualigĩlia ĩkulukuuluu kuukaaũ. Ĩpa gua, pĩna ukiiza uMuana-muntu, ukakuuonane uusuĩĩli muna nsĩĩ?” 9 Kangĩ nuaĩĩla ĩmpiani ĩĩ ĩantu naakĩsanagiaa ya kĩna akola kulukuuluu naakuamela naĩngĩ, 10 “Antu abĩlĩ alĩ anankĩĩlee kuNumba ya kĩNzua ende kwilompa, umuĩ Mupalisayo umuua musangulia-koodi. 11 uMupalisayo nuĩmĩka nũlompa itĩ pamuakue umuene, Ee Nzua, nakusongelia kunsooko ĩne sika kĩna ĩatu naingĩ, aleegelania, nasika anakulukuuluu, agololia sunga sika kĩna uyu umusangulia-koodi 12 Ĩne nukulaalĩlaa nkua zibĩlĩ kwijũma; nukupũnagiaa ityũmpĩ likyumi muuligia waane tũlũ. 13 Ĩpa umusangulia-koodi nuĩmĩka kulĩ, sunga sika nugimia kwinansula ĩmiiso maakue kwigyulu, ĩpa nwikuanga ĩkĩkũa kiakue nuũga, EeNzua, unkolelue kĩnishungu ĩne numukola mĩlandu. 14 Namuĩĩla, uyu nũika kwienda kukaa yaakue mukola kulukuuluu kwikĩla uyo; kuitĩ wensi nukĩkulagiaa ukiniinupigua, ninduyo nukĩniinupagiaa ukikuligua.” 15 Naamutualĩla sunga ipiana wapishumbule; ĩpa ĩamanigua pĩna naaona naagilia. 16 Ĩpa ũYesu nuĩĩta aaze kumuakue nuũga; “Alekĩ ĩang'inia aaze kumuane, muleke kuagilia, kuitĩ naĩkĩna ĩa, uutemi wa kĩNzua ingĩ waao. 17 Tai namuĩĩla, unuasio nasikukuwaanũnkulaa uutemi wa kĩNzua zĩ mung'inia sikukuwingĩla kainiino.” 18 Kangĩ muntu umuĩ namukulu numukolia nuũga; “Mumania numuuza, ntende yaani nuusaale uupanga wa kalĩ nakalĩ?” 19 ũYesu numuĩĩla; “Nĩkĩ winjĩta nĩmuuza. Kutilĩ namuuza isiititũla uNzua wing'ene. 20 Umamanile ĩmalagĩĩlio; Uleekigololia, Ulekiulaga, Ulekiiia, Ulekikuĩla uulongo, Kulia utata waako numaau waako?” 21 Nuũga; “Aya tũlũ namakendegelĩĩle kwipũna uulĩĩsia waane.” 22 ũYesu pĩna nwigyũlia ĩzaasio numuĩĩla; “Kĩlĩ umukeepeelue lukaani lumuĩ. Gulia tũlũ yensi nutĩĩte, uooomolanie ĩatũka, ninduue ukitũla utĩĩte nĩkĩuto kwigyulu; nzuu, untiate.” 23 Ĩpa pĩna nwigyũlia itĩ, nuona usungu kunsooko alĩ mugolĩ dũũ. 24 ũYesu pĩna numulaaa, nuũga; ikakũ kuaasio ĩakola nsao kwiingĩla muutemi wa kĩNzua. 25 Kuitĩ itontũ ĩngamĩa kwishelela munsungĩĩli ya lusinge kwikĩla umugolĩ kwiingĩla muutemi wa kĩNzua. 26 Nĩndĩo pĩna naigyũlia naaũga; Waani gua nusũũmile kwigũnĩka? 27 Nuũga, “Nasika masũũmĩkile kuantu masũũmĩkile kwa kĩNzua.” 28 uPetelo nuũga, “Laaa, katĩ, ishie kwalekile inumba zĩĩtũ nukukukutiata ue.” 29 Nuaĩĩla; “Tai namuĩĩla, Kutilĩ nulekile numba katia musungu, katia anũna, katia aleli, katia aana kunsooko ya utemi wa kĩNzua 30 nasikukipeegua nangũlũ nkua ningĩ munityũngo ĩlĩ, numuunkũmbigyulu naũjile uupanga wa kalĩ nakalĩ.” 31 Nuasola ĩaasio naikyumi naabĩlĩ nuaĩĩla; “Laaĩ, kwinankĩla kulunziĩ kũYelusalemũ, ninkaani tũlũ zikikondeeligua naalĩ muandĩkĩligue uMuana-muntu nĩanakĩdagu. 32 Ukiĩĩkĩlua mumĩkono ya ndugu nazĩngĩ watendelue ĩmapana, watendelue uugaali nukwitiĩlua ĩmatĩ. 33 Nĩndĩo ĩkakumukua ĩmĩkoa nukukumuulaga, nĩpalutondo lwa katatu ukiiiuka. 34 Ĩpa sika naalĩnga ĩzaasio nĩnainiino nulukaani luasio alĩ lupisigue kumiao, sunga sika naalekanula nalutambulue.” 35 Pĩna nusũgamĩĩla kũYeliko, alukoolĩ mupokũ alĩ wikyalansile panzĩla nũlompa ĩsadaka. 36 Pĩna nũigia iyũmbĩ lĩkĩlile, nukolia; “Yaani katĩ?” 37 Naamuĩĩla; “ũYesu Munazaleti ukĩlile.” 38 Nukulia ĩkĩlanga nuũga; “Yesu, Muana wa kĩDaudi, unkolelue kĩnishungu!” 39 ĩAasio naalĩ atongĩĩle naamukalamukĩla watuulie ĩpa uyo nwĩkakia nuũga; “Ee Muana wa kĩDaudi, unkolelue kĩnishungu!” 40 ũYesu nuĩma, nulagĩĩlia waleetue kumuakue. Pĩna numusũgamĩĩla, numukolia; 41 Usiiile nukutendele yaani? Nuũga; Shekulu, nsiile mone. 42 ũYesu numuĩĩla; Upeegue kwiona; uusuĩĩli waako wakukamagiaa. 43 ĩkamuĩ nuona, numutiata kunu nukumukulia uNzua. Nĩantu tũlũ pĩna naaona itĩ naamukũmazukia uNzua.



19

1 Nduyo nũingĩla mũYeliko, alukĩlĩĩle pakatĩ yaakue 2 Laaa alukolĩ muntu, ĩliina liakue Zakayo, mukulu umuĩ wa asangulia-koodi, nduyo alĩ mugolĩ. 3 Uyu alĩ widũũma wamuone ũYesu kĩna itĩ waani; sika nusũũma kunsooko ya wingĩ wa antu, kuitĩ alĩ mukuũpĩ 4 Numanka kutongela, nunankĩla mumukuu wamuone, kuitĩ ukiiiza kwikĩlĩla munzĩla ĩĩo. 5 Nũ Yesu pĩna nupika paasio, nulaaa kukiania, numuĩĩla; “Zakayo, iikanga, kuitĩ nantende injĩpĩĩle kukikyala munumba yaako.” 6 Nũikanga numusũgamĩĩlia kuulumbi. 7 ĩAntu Pĩna naaona, naĩũlũnga tũlũ, naaũga; “wingĩlaa munumba ya munamĩlandu, wikyale muumo.” 8 uZakayo nuĩmĩka numuĩĩla ũShekulu; “Shekulu, inshao zaane nukuatiĩla pakatĩ ĩatũka; kanga alĩ numuleegĩĩlie muntu kĩntu kuunele nukumushookelia nkua zinĩĩ.” 9 ũYesu numuĩĩla; “Nantende uugũnua wapikaa muna numba ĩĩ kuitĩ uyu ninduuyu muana wa kĩIbũlahimu. 10 Kuitĩ uMuana-muntu alĩ wijile kwidũũma nukwigũna naalĩ kĩlimĩlĩĩle.” 11 Pĩna naigyũlia ĩzaasio, nongeelia kwitambula ĩmpiani, kunsooko alĩ wĩĩlĩ piipĩ niYelusalemũ nĩndĩo alĩ asĩĩgile nĩmbũge uutemi wa kĩNzua ukakigyela kuukaaũ. 12 Luulo gua nuũga, “Muntu umuĩ wa kĩtemi nutũnga musĩnzo kwienda kunsĩĩ ya kulĩ koona waligie uutemi nukwishooka. 13 Nuĩĩta antu kyumi muĩtumi aakue, nuapeela shilinge gyana lya nzogũ, nuaĩĩla, muĩnzĩle ninjia sunga pĩna nijiliiiza. 14 Ĩpa ĩakolakaa aakue alĩ amusuukĩĩlue, naatuma anampala amutiate nukwiũga, Sika kualoe uyu wakuteme.” 15 “Pĩna nukondia kwiligia uutemi waakue, nushooka, nulagĩĩlia ĩĩtue ĩaasio ĩĩtumi aakue naalĩ waapĩĩle ishilinge, wamane kĩna alĩ aligilie nsaĩlo kĩ muwĩnzi waao. 16 Nuuza nwa muandio nuũga, ‘Shekulu, ityũmpĩ liako lyaleetaa nsaĩlo ya matũmpĩ kyumi nĩmĩĩa.’ 17 Numuĩĩla, ‘Iiza, mwĩtumi numuuza; kunsooko alumusuĩĩli kulukaani naluniino uziteme kaa kyumi.’ 18 Nuuza nwa kabĩlĩ nuũga, ‘Shekulu, ityũmpĩ liako lyaleetaa nsaĩlo ya matũmpĩ mataano nĩmĩĩa.’ 19 Numuĩĩla ninduyo, ‘Ue uziteme kaa zitaano.’” 20 “Nuuza numuua, nuũga, ‘Shekulu, ĩlĩ lyolĩ tyũmpĩ liako naalĩ ntũngile mukĩdeeo. 21 Kunsooko alĩ nakoopookaa kuitĩ ue umuntu mukakũ; ukuleegagiaa nĩnasika uĩĩkile, ukuogolaa nĩnasika upandĩĩle.’ 22 Numuĩĩla, ‘Nĩkakukulamula kumulomo waako umwĩtumi umubĩĩ ue. Alumanile kĩna ĩne nĩmuntu mukakũ, nukuleegagiaa nĩnasika mbĩĩkile nukwiogola nasika mpandĩĩle. 23 Ĩpa gua, nĩkĩ sika aluĩĩkile ishilinge zaane kuĩo naakupũnagiaa ĩnsaĩlo yaakue koona aza nĩĩze nsole ishilingr zaane nĩ nsaĩlo yaakue.’ 24 Nuaĩĩla naalĩ ĩĩmĩkile paasio, ‘Muleegeliĩ nityũmpĩ liasio, mupeelĩ unuasio nutĩĩte ĩmatũmpĩ kyumi.’ 25 Naamuĩĩla, ‘Shekulu, utĩĩte matũmpĩ kyumi.’ 26 ‘Namuĩĩla,’ wensi nutĩĩte ukipeegua; namugila gua, ukileegeligua sunga kĩĩkio nutĩĩte. 27 Kangĩ ĩaasio ĩanaulugu aane nasika aloe nĩateme, aleetĩ kunu, muaulage sue ntongela yaane.” 28 Pĩna nukondia kwitambula izi, nulongola kuntongela, nunankĩla ulunziĩ kũYelusalemũ. 29 Pĩna nusũgamĩĩla kuBetipage nĩBetania pankonko nyukuĩtaguaa Mĩzeituni, nutuma abĩlĩ muamanigua aakue 30 nuũga; “Lendĩ sunga kukĩsaalĩ namutungĩnkĩĩne, nĩpĩna mukiingĩla mukakumuona muana-ndoguĩ mutũngue nasika waladaamĩĩla kamuntu. Mutũngulĩ, muleetĩ ĩpa. 31 Nuensi kanga wamukolie, Nĩkĩ mukumutũngula, mumuĩĩle Shekulu umusiile.” 32 Nĩaasio naalĩ atumue naalongola naaona kĩna alĩ waaĩĩlĩĩle. 33 Nĩpĩna alĩ akumutũngula umuana ndoguĩ ĩakola naaaĩĩla, “Nĩkĩ mukumutũngula umuana ndoguĩ.” 34 Naaũga; “Shekulu umusiiile.” 35 Naamutuala kwa kĩYesu, naazaala intiila zaao mukiani ya muana-ndoguĩ, 36 Nĩpĩna alulonguĩle, naazaala intiila zaao munzĩla 37 Pĩna nusũgamĩĩla pantinintĩko ya nkonko ya mĩzeituni, iyũmbĩ tũlũ ĩlya amanigua na andia kwilumba nukukumukũmazukia uNzua kunduli nkulu kunsooko ya utendi tũlũ wa ngũlũ naalĩ auonaa, 38 naaũga; “wakũmazukigue uMutemi nũjile muliina lya kĩShekulu! Matiliga kwigyulu nuukulu kukiania!” 39 iTyũmpĩ lya Apalisayo naalĩ akoolĩ mwiyũmbĩ naamuĩĩla; “Mumania, agilie ĩamanigua aako.” 40 Nuashookeelia nuũga; “Namuĩĩla inie kanga atuulie ĩa, ĩmagũe aza mijilikuuta.” 41 Pĩna nusũgamĩĩla piipĩ, numĩona ĩkaa, numĩlĩĩla 42 nuũga; “Taazu azuzilimana sunga uuue palutondo luako ulu, naijĩpĩĩle ĩmatiliga! ĩpaino mapisue pamiiso maako. 43 Kuitĩ intondo zijiliiiza kumuako pĩna ĩanaulugu aako ĩkakukuzengela ĩnkĩlĩ yukupilimĩĩlie, ĩkakukupilimikĩĩlia nukukukutuunĩĩlia nandĩ zensi; 44 ĩkakukuguusia pansĩ, ue nĩaana aako muasio, asiite kukulekela kigyũe mukiania igyũe kunsooko sika alulĩngile ityũngo lya kukuagaana kumuako.” 45 Nũingĩla muNumba ya kĩNzua, nuandia kukuaĩnga ĩaasio naalĩ igulia, 46 Nuaĩĩla; “Yandĩkue, ĩNumba yane ikitũla numba ya wĩtekeli. Inie gua, mwamĩtendaa ĩtũle lyũlũ lya aleegelania.” 47 Nduyo alĩ wimania lutondo luensi munumba ya kĩnzua. ĩApolia naakulu nĩalangi nĩakulu a antu alĩ idũũma nzĩla ya kumuulaga, 48 sika naaona ulwa kutenda kuitĩ ĩantu alĩ akukamantanaa ninduyo nukukumũigia.



20

1 Lutondo lumuĩ pĩna alĩ wimania ĩantu munumba ya kĩNzua nukwitambula impola nanziiza, ĩapolia naakulu nĩalangi palumuĩ nĩanampala naamuagaana. 2 naamuĩĩla; “Kuĩĩle, ukutendaa inkaani izi kuusũũmi kĩ? Kangĩ waani nalukupĩĩle uusũũmi uu?” 3 Nushookeelia, nuaĩĩla; “Nineene nĩkakumukolia inie lukaaani lumuĩ, mbuĩlĩ, 4 Ubadĩĩzo wa kĩYohana alĩ upũnile kwigyulune kanga kuantu?” 5 Naĩkolia eene kueene, naaũga, “Kanga kuũge upũnile kwigyulu, ukiũga, ‘Nĩkĩ gua sika namumusuĩĩla?’ 6 Kanga kuũge upũnile kuantu, ĩAntu tũlũ ĩkakukukua ĩmagũe kunsooko agombile kĩna uYohana alĩ munakĩdagu. 7 Naashookeelia kĩna sika aoonie kĩna upũnile.” 8 ũYesu nuaĩĩla, “Sunga uneene sika nukumuĩĩla inie kuusũũmi kĩ nukutendaa inkaani izi.” 9 Nuandia kukuaĩĩla ĩantu ĩmpiani ĩĩ, “Muntu umuĩ alupandĩĩle mugunda waa mĩzabiibu, nualindĩĩlia ĩalindĩĩli, nulongola kikyala kunsĩĩ yĩngĩ kũtyũngo lyĩĩpũ. 10 Pĩna nazikonda intondo, nutuma mwĩtumi kuanamulĩmo aasio amupeele ityũmpĩ lya nkali za mĩzabiibu; ĩalindĩĩli naamukua naamuĩnga, nushooka mĩkono mĩtilĩ. 11 Nutuma mwĩtumi wĩngĩ; naamukua ninduyo gaa, naamukolia inshoni, naamuĩnga nushooka mĩkono mĩtilĩ. 12 Numutuma nunwa katatu. Uyo nduyo naamukua inguma, naamutaaga kunzi. 13 Paapo umukola mugunda wa mĩzabiibu nuũga, ‘Ntendeeii? Nĩkakumutuma umuana waane muloogua; nĩmbũge ĩkakumukulia uyo.’ 14 Ĩpa ĩalindĩĩli pĩna naamuona, naĩtambuĩla eene kueene naaũga, ‘Wayuyu musaali. Kuĩni kumuulage koona uusali utũle wĩĩtu.’ 15 Naamutaaga kunzi ya mugunda wa mĩzabiibu, naamuulaga. “Umukola mugunda wa mĩzabiibu gua, ukakuatendela yaani? 16 Ukiiiza nukukuamala ĩalindĩĩli aasio, numugunda wa mĩzabiibu ukakuapeela naĩngĩ?” Pĩna naigyũlia izi naaũga, “Leka yaasio.” 17 Nuatuupĩĩla nuũga, “ĩNdogolelio yaakue yaani gua, ulukaani ulunaluandĩkue, ‘iGyũe naalĩ alĩsiitille ĩazengi Lĩĩlo lĩtũlile gyũe kyulu lya kuluũno.’ 18 Wensi nukuguaa mwigyũe ĩlĩ ukiminanguka; nuwensi nalĩkakumuguĩĩla lĩkakumusiĩkia.” 19 ĩAlangi nĩapolia naakulu naadũũma amuguĩle ityũngo lĩĩlo, ĩpa naoopooka ĩantu kuitĩ alĩ alĩngile ya kĩna alutambuĩle ĩmpiani ĩĩ mumpola zaao. 20 Naamukũsĩla naatuma apeleeli naĩtendile zĩ aantu aa kulukuuluu amuguĩlie munkani zaakue, koona amuĩĩkĩle mungũlũ nuusũũmi wa mutemi. 21 Naamukolia naaũga; “Mumania, kumanile ya kĩna witambula nukwimania ĩtai sunga sika ukulaaa uusiu wa muntu, ĩpa ukumanagiaa ĩnzila ya kĩNzua kutai. 22 Iizane kukumupeela uKaisali ĩkoodi kanga zũi?” 23 Ĩpa uyo nulĩnga uupembeelia waao, nuaĩĩla; 24 “Ndagĩĩlĩ ĩshilinge. ĩtĩĩte ityũe nuwandĩkua wa kuani munu.” Naamushookeelia, “Lya kĩKaisali.” 25 Nuaĩĩla; “Luulo gua, naya kĩKaisali mupeelĩ uKaisali; naya kĩNzua mupeelĩ uNzua.” 26 Nĩndĩo sika naasũũma kukumuguĩlia munkaani zaakue ntongela ya antu; naakulĩlua kuushookeelia waakue, naatuulia. 27 iTyũmpĩ lya Asadukayo naamuagaana, ĩaasio naakuũgaa ya kĩna kutilĩ kawiiuki, naamukolia 28 naaũga, “Mumania, uMusa alukuandĩkĩĩle ya kĩna umuntu na wakiĩlua numunũna waakue nutĩĩte umusungu nuasio wamulelelie umunũna ĩaana. 29 Alĩakoolĩ antu ĩkĩnũna mupũngatĩ. Nwa muandio nutoola musungu, nukia mugila kamuana; 30 Nunwa kabĩlĩ numusola umusungu nuasio, nukia mugila kamuana; 31 sunga nwa katatu numusola; iio-iioo sunga tũlũ uumupũngati waao naakia agila kaaana 32 ĩMpelo ya ĩa tũlũ nukia numusungu gaa. 33 Iio gua, muwiiuki ũjilitũla musungu wa kuani, kunsooko alĩ amusolile tũlũ umupũngatĩ watũle musungu waao.” 34 ũYesu nuaĩĩla, “ĩAana a muna unkũmbigyulu uu akutoolaa nukwitoolua; 35 ĩpa ĩaasio naijilialĩĩligua kukuuligia unkũmbigyulu uu nukwiiiukigua kwipũna muakiu, sika akutoolaa katia kwitoolua. 36 Kuitĩ sika asũũmile kwikia kangĩ, kunsooko akutũlaa ilika lĩmuĩ nĩamalaĩka, ndĩo awa aana a kĩNzua kũyaasio naaana a wiiuki. 37 Ĩpa ya kĩna ĩakiu akũiukiguaa, sunga uMusa alulagĩlĩĩle mumpola za kĩtũnkũ paasio pĩna alumutĩĩle ũShekulu kĩna ingĩ Nzua wa kĩIbũlahimu, Nzua wa kĩIsaki, Nzua wa kĩYakobo. 38 Nduyo sika Nzua wa akiu ĩpa wa apanga, kuitĩ tũlũ apanga mumuakue.” 39 iTyũmpĩ lya alangi naashookeelia naaũga, “Mumania, utambuĩle iiza.” 40 Kuitĩ sika naagagũlia kukumukolia kalukaani kangĩ. 41 Nuaĩĩla gua, “Akuũgaa mbii ĩantu ya kĩna uKilisito ingĩ muana wa kĩDaudi? 42 Kuitĩ uDaudi umuene uũgile mukĩtabũ kya Malumbĩĩlio, ‘ũShekulu alumuĩĩlĩĩle ũShekulu waane, kyalansa pamukono waane nwa kĩgoosia. 43 Sunga pĩna nĩkakuaĩĩka ĩanaulugu aako Kwitũla tyengu lya kuĩĩkĩla ĩmĩgulu yaako.’ 44 uDaudi wamutea kĩna Shekulu; utũlile mbii muana waakue?” 45 Nĩ antu tũlũ pĩna alĩ amutegelĩĩle, nuaĩĩla ĩamanigua aakue, 46 “Ĩsukukĩ nĩalangi naaloe kwiumba-umba ĩajialile intiila nandĩĩpũ nukwiũgigua mumagulĩlo nukukikyalansa kuntongela mumasũnagogi numumatengu ma kuntongela pandia. 47 Akulĩaa inumba za akiĩlua, nukuunamampĩlu akulompaa ilĩĩpũ. ĩAasio ijililigia ulamulua naulũto.”



21

1 Nunansula ĩmiiso maakue nuaona ĩagolĩ iĩĩkĩla ishadaka zaao muuĩĩkĩlo wa sadaka. 2 Numuona mukiĩlua umuĩ mutũka nuĩĩkĩla pishenti pibĩlĩ muasio. 3 Nuũga, “Tai-taaii namuĩĩla, umukiĩlua nuasio namutũka azuĩĩkĩĩle iingĩ kwikĩlĩĩkĩĩla tũlũ ensi; 4 Kuitĩ ĩa tũlũ aza iĩĩkĩla kwipũna munsao zaao nazikĩlĩkĩlĩĩle, ĩpa uyu muutũka waakue azuĩĩkile tũlũ nuzitĩĩte za kĩlĩĩsia.” 5 Nityũmpĩ lya antu pĩna alĩ akĩtambuĩla impola za Numba ya kĩnzua, kĩna alĩ nzogeeligue kumagũe namaaza niipeelo ya antu, nuũga; 6 “Mumpola za aya namwilaaa, intondo zijiliiiza pĩna sika likishaaga kigyũe mukiania igyũe nasika likigũmulua.” 7 Naamukolia naaũga; “Mumania, impola izi zikitũla nalĩ, kangĩ kĩlĩngasĩĩlio kĩ pĩna aya mĩpiipĩ kukigyelela?” 8 Nuũga, “Laaĩ, aleke kumulimĩĩlia, kuitĩ iingĩ ikiiza kuliina liane Iiuga, ‘ĩne neene;’ kangĩ; ‘iTyũngo lyasũgamĩĩla!’ Muleke kuatiata ĩaasio. 9 Ĩnie pĩna mukakigyũlia impola za ulugu nĩmalanga, mulekioopookigua, kuitĩ ĩzaasio zĩkakigyelela umuandio kutilĩ kawĩnegelo; ĩpa ĩmpelo sikaa ĩkakigyelela kuukaaũ.” 10 Paapo nuaĩĩla, “ĩNdugu ikiuuka ĩkue nĩndugu, nuutemi wĩkue nuutemi; 11 ikitũla mĩmanga mĩkulu nĩnzala, nĩmauluĩle uko nĩnduuko, nimpola za koopokia, niilĩngasĩĩlio ikulu kwipũna kwigyulu. 12 Ĩpa pĩna aya tũlũ mikaalĩ kukigyelela ĩkakumuguĩla inie nukukumuagia; ĩkakumutuala kumasũnagogi nukũitũngo, kangĩ mukitualua kuntongela ya atemi niijũmbe kunsooko ya liina liane. 13 Nindaaya mĩkakigyela mutũle akuĩli. 14 Ĩpa gua, mukamie inkolo zaani, mulekipinda-pinda tangua kĩna mukishookeelia, 15 Kunsooko ĩne nĩkakumupeela ĩmĩlomo nĩmasala, ĩalugu aani nasika ikishũũma kukumadula nukukumupĩnga-pĩnga. 16 Niniinie mukishakigua sunga nĩaleli nĩanũna nĩantua nĩasuaĩaani, nĩndĩo ĩkakumuulaga namwĩingĩ mumiani. 17 Niniinie mukishuukĩlua nĩantu tũlũ kunsooko ya liina liane. 18 Ĩpa ityũmbĩ kalĩmuĩ sika likilimansĩĩligua mumatũe maani. 19 Niniinie kuugigimĩlia waani mukiligia inkolo zaani. 20 “Ĩpa pĩna mukakumĩona ĩkaa iYelusalemũ ipilimĩĩligua nĩmaũmbĩ ma ĩlaasi, paapo mumane ya kĩna uoononeki waakue wasũgamĩlaa. 21 Paapo naĩĩlĩ muUyahũdi atalamĩle kunkonko, nĩnaĩĩlĩ mukaa apũne kunzi, nĩnaĩĩlĩ mumĩgunda alekiingĩla muasio. 22 Kuitĩ intondo zaasio ingĩ za ukaasĩki, koona matimĩĩligue tũlũ naalĩ mandĩkue. 23 Ukĩa kumuao naatĩĩte ĩmaimbi nĩnaakonkagiaa pantondo zaasio! Kuitĩ lukitũla luago lukulu muna nsĩĩ nuutaki kuantu a luuli ulu. 24 Ikigua kuuugĩ wiyũmba, nĩndĩo ikiguĩlua utepua nukwisholua pakatĩ ya ndugu tũlũ, niYelusalemũ ikitilangĩlua nindugu nazĩngĩ sunga pĩna matũngo ma ndugu nazĩngĩ mikikondeeligua. 25 “Kangĩ ukaa ikoolĩ ilĩngasĩĩlio mumpasu, mumueli, munsonda, numuna nsĩĩ luago lwa ndugu muutunduali kunsooko ya musũngũsĩko wa nanza nĩmaĩngo. 26 ĩAntu ikia umukanka kuooa nukwilaaĩĩla impola nazijile muna unkũmbigyulu, kunsooko ingũlũ zigyulu zikishũngũsĩka. 27 Paasio paapo ĩkakumuona uMuana-muntu ĩwijile mwilyũnde palumuĩ ningũlũ nuukulu wingĩ. 28 Ĩpa impola izi pĩna zikiandia kukigyela, langamĩlĩ kwigyulu nukwinansula ĩmatũe maani, kunsooko uukomolua waani wasũgamĩĩlaa.” 29 Nuaĩĩla mpiani, “Ulaaĩ umukuu nĩmakota mensi. 30 Pĩna makondaa kwishonga ĩmalũka, mukuonaa nukwilĩnga inie uniinie ya kĩna ĩsongola yanũnkaa 31 Iio niniinie pĩna mwaona impola izi zandia kukigyela, mulĩnge ya kĩna uutemi wa kĩnzua wasũgamĩĩlaa. 32 Tai namuĩĩla, uwĩleli uu sika ukiula sunga aya tũlũ makondeeleke. 33 iGyulu nĩnsĩĩ zikikĩla, ĩpa inkaani zaane sika zikikĩla kainiino. 34 “Ĩsukukĩ gua, inkolo zaani zilekilemeeligua nuulakũ nulugaalo nuukunkunali wa uumĩ uu, sunga ulutondo luasio lumuagaane kumpũmpũkĩli zĩ mutego nukuguĩlanagiaa. 35 Kuitĩ iio yĩkakuaagaana ĩantu tũlũ naikyalile muusiu wa nsĩĩ tũlũ. 36 Kyalĩ nuukenge gua matũngo mensi nukwilompa, koona muligie ngũlũ kwimanka kwipũnĩĩla muaya tũlũ namĩkakigyela, nukwiĩĩmĩka ntoongela ya Muana-muntu.” 37 Nulutondo luensi alukumanagiaa munumba ya kĩNzua, ĩpa muutiku alukulongolaa kwigona munkonko nyukuĩtaguaa Mĩzeituni. 38 Nĩantu tũlũ alĩ akulaĩlaa kĩlĩ daau naenda naamuagaana munumba ya kĩNzua amũigie.



22

1 Nalũsũgamĩĩla ulutondo lukulu lwa ugalĩ naugila igaaĩ nalukuĩtaguaa Pasaka. 2 ĩApolia naakulu nĩalangi alĩ idũũma ĩnzĩla ya kumuulaga kunsooko alĩ aoopookaa ĩantu. 3 ũShetani numũingĩla ũYuda nukuĩtanguaa Isikaliote naalĩ umuĩ wa aasio naikyumi naabĩllĩ. 4 Nulongola nuenda naĩtambuĩla nĩapolia naakulu nĩatongeeli a ĩlaasi gyana ukakumusakĩlia kunzĩla kĩ. 5 Naalumba, naĩgombia amupeele mpiia. 6 Nugomba, nudũũma ĩlioma lya kumusakia kumiao pĩna kutilĩ kamulundo. 7 Nalupika ulutondo lwa ugalĩ naugila igaaĩ, pĩna alĩ ijĩpĩĩle kwipolelia ĩnkolo ya Pasaka. 8 ũYesu nuatuma uPetelo nuYohana nuũga; Lendĩ mukuzĩpĩlĩlie ĩPasaka kumĩlĩe. 9 Naamuĩĩla; “Usiiile kumĩzĩpĩlĩlie mpĩĩ.” 10 Nuaĩĩla; “Laaĩ, pĩna mukiingĩla mukaa, mukitaagana numugoosia nukenkile ntunda ya maazĩ; mumutiate, mũingĩle munumba nukiingĩla uyo. 11 Mumuĩĩle umukola numba, uMumania ukukuĩĩla, liĩlĩ mpĩĩ ityamdo lya agenda. Muasio muumo nĩkakumĩlĩĩla ĩPasaka palumuĩ nĩamanigua aane. 12 Ninduyo ukakumulagĩĩla ityando kyulu liĩlĩ kukiani ityembe, lyakondile kwijĩpĩĩligua; muzĩpĩĩlie muumo.” 13 Naalongola naaona kĩna iio naalĩ waaĩĩlĩĩle, naamĩzĩpĩĩlia ĩPasaka. 14 iTyũngo pĩna nalĩpika, nwikyalansa pandia umuene nĩatumua palumuĩ ninduyo. 15 Nuaĩĩla, “Ntĩĩte nsula nkankanaa kwilĩa ĩPasaka ĩĩ palumuĩ niniinie pĩna nikĩlĩĩ kalaagigua, 16 kuitĩ namuĩĩla yakĩna sika nijile kumĩlĩa kangĩ sunga pĩna ikitimĩĩligua muutemi wa kĩNzua.” 17 Nusola ĩkĩĩko, nusongelia nuũga, “Solĩ ĩkĩ mwĩalĩle niinie kuniinie, 18 Kuitĩ namuĩĩla ya kĩna kwipũna ityũngo lyolĩ sika nikikopa uupĩi wa mĩkali ya mĩzabiibu sunga uutemi wa kĩNzua ũjiliiiza.” 19 Nusola uugalĩ, nusongelia, nuuega nuapeela, nuũga, “Uu wau muĩlĩ waane namupũnigue kunsooko yaani; tendĩ yoi mwinjuke ĩne. 20 Iio nĩkĩĩko, pĩna naakondia kwilĩa, nuũga; ĩKĩĩko ĩkĩ ingĩ lyango nĩpia kumugali waane nũitĩkile kunsooko yaani. 21 Ĩpa laaĩ, umukono wa kĩuyo nwinshakia ukoolĩ palumuĩ nineene mumeeza. 22 Kuitĩ uMuana-muntu walongolaa kĩna alĩ musĩĩgĩlue ĩpa ukĩa kumuakue umuntu nuasio nukumusakia. 23 Naandia kukĩkolia eene kueene, waani pakatĩ yaao nukitenda ulukaani ulu?” 24 Nazigyela nkungumi pakatĩ yaao kĩna waani mumiao wasĩĩgaguaa kĩna mukulu 25 Nuaĩĩla; “ĩatemi a ndugu nazĩngĩ akuademelaa, nĩakulu aao akuĩtaguaa Akola-ukende. 26 Ĩpa kumiani sika iio, ĩpa namukulu kumiani nuĩ zĩ muniino, numutongeli nuĩ zĩ mwĩtumi. 27 Kuitĩ waani namukulu; uyo nwikyalansile pandiane, katia unuasio nukĩtuma, Sika uuyone nwikyalansile pandia? Ĩpa ĩne nkoolĩ pakatĩ yaani zĩ mwĩtumi. 28 Inie niinie naalĩ mwikyalile palumuĩ nineene mumagemua maane. 29 Nineene namuĩĩkĩlia uutemi kĩna iio u Tata waane aalumbĩĩkĩĩlie ĩne, 30 koona mulĩe nukwikopa pameeza yaane muutemi waane nukukikyalansa mumatengu ma kĩtemi paasio pĩna mukakuzilamula induuli kyumi nazibĩlĩ za Ĩsilaeli.” 31 Nuũga; “Simoni Simoni, laaa, ũShetani umusiile inie wamupeete zĩ upemba. 32 Ĩpa nukulompelĩĩle ue, uusuĩĩli waako ulekiula; ninduue pĩna ukipĩluka, uzikamie inkolo za anũna aako.” 33 Numuĩĩla; “Shekulu, ĩne nkoolĩ palumuĩ ninduue kwienda mukĩtũngo sunga munkia.” 34 Nuũga; “Nakuĩĩla Petelo, umumbĩ sika ukikunkula nantende ĩĩ sunga ukinkaana nkua zitatu ya kĩna sikunzĩzĩ.” 35 Nuakolia; “Aĩpa, pĩna alĩ numutumile ĩmuagila kambogoosi ya mpiia sunga ĩmpĩnda ya mpamba sunga ilaatu alĩ muakeepeelue kĩntune?” Naaũga; “Zũi,” sunga nakĩmuĩ. 36 “Nuaĩĩla, ĩpaino, umukola mbogoosi ya mpiia nwamĩsole, nĩmpĩnda ya mpamba iio, ninduyo na mugila iyũmba nwagulie ĩntiila yaakue walĩgule. 00202.tif Yũmba (Lk 22:36) 37 Kuitĩ namuĩĩla, ‘Ulo naalĩ luandĩkue ijĩpĩĩle lutimĩĩligue mumuane kutilĩ kawĩnegelo,’ ya kĩna, alĩ mualĩĩligue palumuĩ nĩatimuli. Kuitĩ naluandĩkue mumpola zaane lwatimĩĩlagiguaa.” 38 Naaũga, “Shekulu laaa, ĩpa makoolĩ maũmba mabĩlĩ.” Nuaĩĩla, “Yakondaa.” 39 Nupũna nulongola kunkonko ya Mĩzeituni kĩna alĩ kuuzaa wijiĩli waakue, nĩamanigua aakue ndĩo naĩtiata ninduyo. 40 Pĩna nupika kuasio nuaĩĩla, “Lompĩ mulekiingĩla muugemua.” 41 Nwĩkamatula iniino zĩ ukulĩ wa kuguma igyũe, nutũngama nulompa 42 nuũga; “Ee Tata, malĩĩ ĩulooa waako, ndeegelia ĩkĩĩko ĩkĩ; ĩpa sika uulooa waane ĩpa uwaako utendeke.” 43 Paapo malaĩka kwipũna kwigyulu numũgyeleela numupeela ngũlũ. 44 Ninduyo pĩna alĩ wĩĩlĩ muluago, nwĩkakia kwilompa, iyĩla liakue nalĩtũla zĩ ntununtu za mĩgali nishononteka pansĩĩ. 45 Pĩna nulega muulompi, nuaagaana ĩamanigua agonaa ĩndoolo kuusungu. 46 Nuaĩĩla, “Nĩkĩ mwagonaa indoolo? Uukĩ mulompe mulekiingĩla muugemua.” 47 Pĩna alĩ kĩlĩ witambula, laaa, iyũmbĩ lya antu naaaza, nunuasio nukuĩtaguaa Yuda, umuĩ wa aasio naikyumi naabĩlĩ, waatongelĩĩle. Numusũgamĩĩla ũYesu wamusune. 48 ũYesu numuĩĩla; “Yuda, wamusakiane uMuana-muntu kukumusuna?” 49 Nĩaasio naalĩ ĩpiipĩ nduyo, Pĩna naaona namĩkakigyela, naaũga; “Shekulu, kuatemene kwiyũmba.” 50 Umuĩ waao numukua umusese wa mupolia namukulu numudumula ukutuĩ wa kĩgoosia. 51 ũYesu nushookeelia nuũga; “Leka yaasio! Numuapaatia ukutuĩ, numukamia.” 52 ũYesu nuaĩĩla ĩapolia naakulu nĩatongeeli a ĩlaasi a Numba ya kĩNzua nĩanampala naalĩ amuagaanile; “Mbii, kamupũnile nĩmaũmba nĩmasukulĩ zĩ kukumuguĩla umuleegalania? 53 Lutondo kulutondo pĩna alĩ nĩpalumuĩ niniinie munumba ya kĩNzua, sika alĩ mwalantualĩĩla kamikono, ĩpa ĩlĩ Tyũngo liani nuusũmi wa kiiti.” 54 Paapo naamuguĩla, naamusola naamulongolia kunumba ya mupolia namukulu. nuPetelo alutiatĩlĩĩle kulĩ. 55 Nĩpĩna naakoleelia umooto mumpongolo naikyalansa palumuĩ, nuPetelo nwikalansa pakatĩ yaao. 56 Paapo katũgua-kakĩĩma kamuĩ nakamuona wikyalansile paweelu, nakamukĩnduĩla namiiso, nakaũga; “Ninduuyu aza ĩpalumuĩ ninduyo.” 57 Nukaana nuũga; “Maau ue, sika numuĩzĩ.” 58 Katũngo kaniino pĩna nakakĩla, muntu numuua numuaona, nuũga; “Ninduue aza wĩumuĩ waao.” uPetelo nuũga; “Muntu ue, sika neene.” 59 Pĩna naikĩla zĩ nsaa ĩmuĩ, muntu wĩngĩ nwĩkakia kwitambula; “Tai, uyu aza ĩpalumuĩ ninduyo, kuitĩ ninduyo Mugalĩlaya.” 60 uPetelo nuũga; “Muntu ue, sika manile nwitambula.” Ĩkamuĩ pĩna alĩ kĩlĩ witambula, umumbĩ nukunkula. 61 ũShekulu nupĩluka, numulaaĩkia uPetelo. uPetelo nulũjuka ulukaani lwa kĩShekulu naalumuĩĩlĩĩle; “Nantende yoĩ pĩna umunbĩ ukaa wikĩĩlĩ kalakunkula ukinkaana nkua zitatu.” 62 Nupũna kunzi nulĩlĩkia kuusungu. 63 Nĩantu naalĩ amuguĩlile ũYesu naamupopota, naamukua. 64 Kangĩ naamutuunga kumiiso, paapo naamukolia naaũga; “Pũnia unakĩdagu. Waani nukukuile?” 65 Naamupũnĩlia inkaani nazĩngĩ ningĩ ĩza kumutukĩla. 66 Pĩna naweela, naĩlundĩĩla ĩanampala a antu nĩapolia naakulu nĩalangi, naamutuala kũlindĩ liao, naaũga; 67 “Malĩĩ ue uue Kilisito, ukuĩĩle.” Nuaĩĩla; “Kanga numuĩĩleenoo, sika mukinshuĩĩla kainiino. 68 Kangĩ kanga numukolie, sika mwinshookeelia. 69 Ĩpa kwipũna ĩpaino uMuana-muntu ukitũla wikyalansile pamukoono wa kĩgoosia wa ngũlũ ya kĩNzua.” 70 Naaũga tũlũ; “Ĩpa gua, ue uue wĩMuana wa kĩNzuane?” Nualĩĩla; Niinie mwaũgaa kĩna ĩne neene. 71 Naaũga; “Aĩpa kusiiile ukuĩli kĩ kangĩ. Kunsooko ishie undiishie kwigyũlagiaa inkaani za mulomo waakue.”



23

1 uMulundo tũlũ nawĩĩmĩka, naamutuala kwa kĩPilatu 2 Naandia kukumusokia naaũga; “Kwamuonile uyu wipuutia ĩndugu yĩĩtu nukukuagilia ĩantu aleke kumupeela uKaisali ĩkoodi, nuũga ya kĩna uyo muene Kilisito mutemi.” 3 uPilatu numukolia nuũga; “Ue uuene umutemi wa Ayahũdi.” Nushookeelia numuĩĩla, Kĩna “Ue uũgile.” 4 uPilatu nuaĩĩla ĩapolia naakulu nĩmaũmbĩ, “Nasiitiiona kautimu kumuntu uyu.” 5 Nĩndĩo naazoma naaũga; “Ukuasuagĩĩlagiaa ĩantu, wimania muUyahũdi pensi kwipũna kũGalilaya sunga kwanu.” 6 uPilatu pĩna nwigyũlia izi, nukolia kĩna umuntu uyu muGalĩlayane? 7 Pĩna nuligia impola ya kĩna uyu alĩ wa utemi wa kĩHelode, numutuala kwa kĩHelode, nduyo umuene alĩ wĩĩlĩ mũYelusalemũ intondo zaasio. 8 uHelode pĩna numuona ũYesu, nulumbĩkia, kunsooko alĩ kuuza widũũma wamuone kwipũna ntondo ningĩ kuitĩ alĩ wigyũlilie impola zaakue; nusiia waone ĩkĩlĩngasĩĩlio nakĩtendue nduyo. 9 Numukolia nkaani ningĩ; uyo sika numushookeelia kalukaani. 10 ĩApolia naakulu nĩalangi naĩĩmĩka paasio, naamusokia kungũlũ dũũ. 11 uHelode numumelekia palumuĩ nĩĩlaasi aakue, nukukumupopota nukukumujiala intiila za kĩtemi; paapo numushookia kwa kĩPilatu 12 uLutondo luulo uHelode nuPilatu naakamantana naĩĩ kĩsuakĩĩa; kuitĩ pamuandio alĩ ĩulugu eene kueene. 13 NuPilatu nuailingĩĩla ĩapolia naakulu nĩakulu nĩantu 14 nuaĩĩla, “uMuntu uyu mumuleetile kumuane yakĩna alĩ wipuutia ĩantu; nineeene laaa, nalamulaa impola zaakue ntongela yaani, ĩpa sika moonie kumuakue umuntu uyu kautimu wensi mumpola izi naaza mukumusokia, 15 sunga uHelode, kuitĩ wamushookagiaa kuna nsĩĩtu. Laaa, lukutilĩ kalukaani nutendile nalumũjĩpĩĩle kwikia. 16 Luulo gua, nĩkakumukua, paapo nĩkakumutũnguĩla.” 17 Kunsooko alĩ yumũjĩpĩĩle kukuatũngulĩlia umuĩ palutondo nalukulu. 18 Naazogolia tũlũ palumuĩ naaũga; “Muleegiĩ uyu ukutũngulĩlie uBalaba.” 19 Ninduyo alĩ muntu naalĩ mugumĩlue mukĩtũngo kunsooko ya luntampa naalĩ lũgyelile mukaa nukunsooko ya uulagani. 20 uPilatu naĩtambuĩla nĩndĩo kangĩ kunsooko alusiiile kukumutũnguĩla ũYesu. 21 Ĩpa naazogolia kunduli nkulu, “Mukononteele mumusalaba! Mukononteele mumusalaba!” 22 Nuaĩĩla nkua ya katatu, “Kunsooko kĩ. Uyu utendile ubĩkĩ. Sika moonie kumuakue sunga kalukaani nalũjĩpĩĩle kukumuulaga, Luulo gua, nĩkakumukua, paapo nĩkakumutũnguĩla.” 23 Ĩpa naakulia ĩkĩlanga kungũlũ dũũ, naishiia wakononteelue mumusalaba. Ninduli zaao nazidula. 24 uPilatu nulamula ĩmasiio maao matendeke. 25 Numutũnguĩla unuasio naalĩ mugumĩlue mukĩtũngo kunsooko ya luntampa nuulagani, unuasio naalĩ amusiiile. Numupũnia ũYesu amutendele kĩna aloele. 26 Nĩpĩna alĩ akumulongolia, naamuguĩla muntu umuĩ, Simoni nwa kuKilene nalukĩlile kwipũna kumugunda, naamutuĩka umusalaba waukenke kunũma ya kĩYesu. 27 Naamutiata antu iingĩ dũũ nĩasungu naalĩ ĩkĩkuanga mũikũa nukukumulĩĩla. 28 ũYesu nuapĩlukĩĩla nuũga; Inie ananso iYelusalemũ, mulekindĩĩla ĩne, ĩpa ĩlĩĩlĩ uniinie nĩaana aani. 29 Kuitĩ laaĩ, intondo zikiiza naikiũga, Aliukũ naagumba nindaa nasika zukulelaa, nimbelele nasika zukonkagiaa. 30 Paapo ikiandia kukuziĩĩla inkonko, Kuguĩĩlĩ; nipiikonko, kukũnĩkĩlĩ. 31 Kuitĩ kanga ĩitenda itĩ kwikyota nityotũ, ikitũla mbii kuna liumu? 32 Naatualua nĩĩĩa abĩlĩ aleegelania aulague palumuĩ ninduyo. 33 Pĩna naapika paasio pana yukuĩtaguaa Nungulu iTyũe, paapo naamukononteela uyo mumusalaba, nĩaleegelania, umuĩ pakĩgoosia, umuua pakĩkĩĩma. 34 ũYesu nuũga, “Tata ualekele, kunsooko sika amanile naakumatenda.” Naoomolania intiila zaakue naazikuĩla nsimbi. 35 ĩAntu naĩĩmĩkile nailaaa; ĩpa ĩakulu alĩ akumumela, naaũga, “Aluagũnile naĩngĩ, nwĩgũne umuene malĩĩ ĩKilisito wa kĩNzua, Musaagulua waakue.” 36 Ĩĩlaasi ndĩo naamupopota, naamuagaana, naamuleetela siki nkalĩ 37 naaũga; “Malĩĩ uue ĩumutemi wa Ayahũdi, ĩgũne uuue.” 38 Pakiania yaakue alĩ ukoolĩ wandĩkua naalĩwandĩkue; UYU WAYU MUTEMI WA AYAHŨDI. 39 Umuĩ wa aleegalania naalĩ atumbĩkue numutukĩla nuũga; “Ue sika uue Kilisitone. Ĩgũne uue nindiishie.” 40 Ĩpa nwa kabĩlĩ numutakĩla nuũga; “Ue sikumoopokilene sunga uNzua, ninduue wĩĩlĩ muulamulua uo-uuoo. 41 Niindiishie kualamulue kulukuuluu kuitĩ kwiaanũnkula nawijĩpĩĩle uutendi wĩĩtu, ĩpa uyu sikutendile kalukaani nalubĩĩ.” 42 Nuũga; Ee Yesu, winjuke pĩna ukiiiza kuusũmi waako wa kĩtemi. 43 ũYesu numuĩĩla; Tai nakuĩĩla, nantende yoĩ ukitũla palumuĩ nineene muPaladiiso. 44 Pĩna naitũla zĩ nsaa ya mutandatu, nayĩĩ kiiti munsĩĩ tũlũ sunga kunsaa ikyenda, 45 uweelu wa mpasu nauula, ipyupa lya numba ya kĩNzua nalĩtanduka pakatĩ. 46 ũYesu nwĩtunta kululi lukulu nuũga; Tata mumĩkono yako namĩĩĩka ĩnkolo yaane. 47 Pĩna nukondia kwitambula izi, nutiĩka ĩnkolo. uMutongeeli wa ĩlaasi gyana pĩna nuona naalĩ matendekile numukulia uNzua, nuũga; Tai umuntu uyu alĩ munakulukuuluu. 48 Numulundo tũlũ wa antu naalĩ ĩilĩngĩlĩĩle kwilaaa aya, pĩna naaona naalĩ matendekile naashooka kukaa naĩĩ kĩkuanga mũikũa. 49 Tũlũ naalĩ ĩĩĩzĩ ninduyo nĩasungu naalĩ ĩtiatile ninduyo kwipũna kũGalilaya naĩĩmĩka kulĩ nailaaa aya. 50 Laa alukoolĩ muntu wa Alimatea, ĩkaa ya Uyahũdi, ĩliina liakue Yosepũ, munakialo muntu muuza kangĩ munakulukuuluu; 51 ninduyo sika alugombile inkaani nuutendi waao, kangĩ alulaaĩlĩĩle uutemi wa kĩNzua. 52 uMuntu uyu nuenda kwa kĩPilatu nulompa wapeegue umuĩlĩ wa kĩYesu. 53 Nuwiikia nuutũnga muntiila nankamũ, nuuĩĩka mukĩbĩĩla naalĩ kĩkũnue mwipyampa nakikĩĩlĩ waĩĩkue kamuntu muasio. 54 Nulutondo luasio alĩ lutondo lwa Wĩzĩpĩĩlia, nulutondo lwa wikyali nalũipika. 55 Nĩasungu naalĩ ijile ninduyo kwipũna kũGalilaya naĩtiata, naaona ĩkĩbĩĩla nĩkĩna umuĩlĩ waakue alĩ muĩĩkue. 56 Nashooka naazĩpĩĩlia ĩmakũta nuulũmba. Nulutondo lwa wikyali naasũpia kĩna alĩ ilagĩĩligue.



24

1 Palutondo lwa muandio lwijũma pĩna naiieeleela, naalongola kukĩbĩĩla naatualile ĩmakũta naalĩ azĩpĩlĩĩlie. 2 Naaagana igyũe lyapingilitagiguaa kulĩ nĩkĩbĩĩla; 3 naingĩla, sika naauona umuĩlĩ wa kĩShekulu Yesu. 4 Pĩna alĩ ikunguala kunsooko ya lukaani ulu, laaa antu abĩlĩ alĩ ĩĩmĩkile piipĩ nĩndĩo ajialile ntiila za kumĩlĩmĩnta; 5 nĩndĩo pĩna naingĩĩlua nuooa nukwitũna kĩtete-kĩtete pansĩ, ĩaasio naaaĩĩla; “Nĩkĩ mukumudũũmaa namupanga muakiu? 6 Ukutilĩ ĩpa. Wiiukaa. Jukĩ kĩna alumuĩĩlĩĩle inie pĩna alĩ kĩlĩ wĩĩlĩ kũGalilaya, 7 kĩna yumũjĩpĩĩle uMuana-muntu kwiĩĩkĩlua mumĩkono ya anamĩlandu nukwikononteelua mumusalaba, nukwiiiuka palutondo lwa katatu.” 8 Naijuka inkaani zaakue. 9 Naalega kukĩbĩĩla, naashooka naaaĩĩla ĩaasio naikyumi numuĩ nĩnaĩngĩ tũlũ impola izi zensi. 10 Nĩndĩo alĩ Malia nwa kuMagidala nũJoana nuMalia unina wa kĩYakobo nĩasungu naĩngĩ naalĩ ĩpalumuĩ nĩndĩo. Naaaĩĩla ĩatumua impola izi, 11 ĩpa inkaani zaasio nazigyelela kĩna ulu kumiao, sunga sika naasuĩĩla. 12 Ĩpa uPetelo nulongola kuukaaũ numanka kukĩbĩĩla, nutũna nukũũna munsĩ nuziona intiila zing'ene, nushooka kukaa, nukulĩlua kuzaasio naalĩ zatendekaa 13 Laaa, ulutondo luuo-luuloo antu abĩlĩ pakatĩ yaao alĩ alonguĩle kukĩsaalĩ ĩliina liakue Emau, naalĩ kyĩkulĩ nukũYelusalemũ kĩna zĩ lugendo lwa nsaa zibĩlĩ. 14 Nĩndĩo alĩ ĩkĩtambuĩla eene kueene impola za nkaani zaasio naalĩ zingyelelaa. 15 Pĩna alĩ ĩkĩtambuĩla nukukĩkolia, ũYesu muene nuasũgamĩĩla naĩtiata nĩndĩo. 16 Ĩpa ĩmiso maao alĩ matũlaa zĩ makũnĩkĩle aleke kumumana. 17 Nuaĩĩla, “Izi nkaani kĩ namukĩtambuĩla itĩ pĩna mwigenda?” Naĩĩma, naasiununala kuusiu waao. 18 Nushookeelia umuĩ waao, ĩliina liakue Kileopa, numuĩĩla, “U uue dũũne, umugenda muniYelusalemũ sunga sikumanilene naalĩ zigyelĩĩle munu intondo izi?” 19 Nuaĩĩla, “Mpola kĩ.” Naamuĩĩla, “Mpola za kĩYesu Munazaleti naalĩ munakĩdagu munkola ngũlũ za kutenda nukwitambula ntongela ya kĩNzua nĩantu tũlũ. 20 Kangĩ kĩna ĩapolia ĩĩtu naakulu naalĩ amupũnilie muulamulua wa kukia, naamukononteela mumusalaba. 21 Nindiishie alĩ kulaaĩlĩĩle ya kĩna muene ukakumĩkomola ĩĨsilaeli. Kwikĩla aya tũlũ, nantende lutondo lwa katatu kwipũna pĩna zatendekelaa impola izi. 22 Kangĩ asungu ĩĩa a kunsĩĩtu aza akutũmbile naaza endile kukĩbĩĩla padaau zigi. 23 Sika auona umuĩlĩ waakue; aza aũgile ya kĩna igyeleelua nĩamalaĩka naaza aũgile ya kĩna waazaa mupanga. 24 Nĩĩĩa naaza ĩĩlĩ palumuĩ nindiishie aza endile kukĩbĩĩla aona iio iioo kĩna ĩasungu naaza atambuĩle, ĩpa uyo sika amuona.” 25 Nuaĩĩla; “Inie adĩinie namuagila kaulĩngi, namutĩĩte inkolo nandũto kwishuĩĩla tũlũ naalĩ azitambuĩle ĩanakĩdagu. 26 Sika alĩ yumũjĩpĩĩlene uKilisito kwiaagigua itĩ, nukwiingĩla muukulu waakue.” 27 Nuandia kwipũma uMusa nĩanakĩdagu tũlũ, nualondooselia muwandĩkua tũlũ impola naalĩ zumũjĩpĩĩle uyo umuene. 28 Naasũgamĩĩla kukĩsaalĩ kĩna alĩ alunziĩ, ninduyo nwĩtenda zĩ waakiikĩla. 29 Naamupeepia naaũga, “Kyala palumuĩ nindiishie, kunsooko wiilaa numunsĩ waulaa.” Nũingĩla munumba kukikyala nĩndĩo. 30 Pĩna alĩ ikyalansile nĩndĩo pandia, nuusola uugalĩ, nuukembeta, nuuega, nuapeela. 31 ĩMiiso maao namakũnukulua, naamumana. Paapo nulimĩĩla ntongela yaao. 32 Naaa kĩĩĩla, “ĩNkolo zĩĩtu sika aza zaakĩĩlene munsĩ yĩĩtu ĩpo pĩna aza kukĩtambuĩla ninduyo munzĩla nukukukũnukulĩla uwandĩkua.” 33 Naalega ityũngo lĩĩlo-lĩĩloo, naashoka kũYelusalemũ, naaagaana ĩaasio naikyumi numuĩ ĩilingĩlĩĩle, nĩaasio naalĩ ĩpalumuĩ nĩndĩo. 34 Naaũga, “ũShekulu wiiukaa tai-taaii, ninduyo wamwigyelelaa uSimioni!” 35 Nĩndĩo naaaganuĩla impola za nkaani naalĩ zigyelelaa munzĩla nĩkĩna alĩ amumanile pĩna alĩ wiega uugalĩ. 36 Pĩna alĩ itambula ĩzaasio, uyo muene nuĩmĩka pakatĩ yaao, nuaĩĩla, “Matiliga mĩĩ kumiani.” 37 Naĩtũmba, naoopooka pũũ, nasĩĩga ya kĩna aoonie muntũnga. 38 Nuaĩĩla, “Nĩkĩ mwĩkunkunĩĩlie. Nĩkĩ mutĩĩte inkankani munkolo zaani? 39 Laaaĩ ĩmĩkono yaane nĩmĩgulu yaane, ya kĩna ingĩ neene, Ntyapangĩ muone, kuitĩ umuntũnga mugila kanama nĩmakũpa kĩna namumoonie ĩne nantĩĩte. 40 Pĩna nutambula ĩzaasio, nualagĩĩla ĩmĩkono yaakue nĩmĩgulu yaakue.” 41 Ĩpa pĩna alĩ ikĩĩlĩ kalasuĩĩla kuulumbi nukuukulĩlua, nuaĩĩla, “Mutĩĩte kĩntune kya kulĩa ĩpa.” 42 Naamupeela katũmpĩ ka nsĩĩ nakaaasigue. 43 Nukasola, nulĩa ntongela yaao. 44 Paapo nuaĩĩla, “Izi zozi nkaani zaane naalĩ numuĩĩlĩĩle pĩna alĩ kĩlĩ nkoolĩ palumuĩ niniinie, ya kĩna ijĩpĩĩle zitimĩĩligue tũlũ naalĩ nandĩkue mumpola zaane muUlagĩĩlio wa kĩMusa numuAnakĩdagu numuMalumbĩĩlio.” 45 Paapo nuakũnukulĩlia ĩmasala maao aulĩnge uwandĩkua. 46 Nuaĩĩla, “Iio yandĩkue ya kĩna uKilisito ukiaagigua nukwiiuka palutondo lwa katatu, 47 Kangĩ ya kĩna indugu tũlũ zensi zikitanantĩligua kuliina liakue impola za upelli nuuleegeligua wa mĩlandu, kwiandĩĩlia kũYelusalemũ. 48 Niniinie niinie muakuĩli a mpola izi. 49 Laaĩ, namuleetela kumuani ilyango lya kĩTata waane, ĩpa kyalĩ mwamu munakaa sunga mujialue ingũlũ nazipũnile kukiania.” 50 Nuatongeela sunga kuBetania, nunansula ĩmĩkomo yaakue nuakembeta. 51 Pĩna alukuakembeta nwĩkamatula nĩndĩo, nusolua nutualua kwigyulu. 52 Naamutekela, naashooka kũYelusalemũ nuulumbi ukulu. 53 Nĩndĩo alĩ kuuzaa akoolĩ ntondo zensi muNumba ya kĩNzua, naakumukũmazukia uNzua.



AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE