Vagla of Ghana.

JOHN

1 Lugli la Wiŋᴐᴐlii bɛllɛ faa du de. A Wiŋᴐᴐlii faa ɛɛ Kᴐraawiizii ka faa du Kᴐraawiizi ge be. 2 U ni Kᴐraawiizi maanii faa du de lugli la. 3 U fᴐŋŋa biinii kummaa wer lii. Kummaa waa hore di waa u fᴐŋŋa biini liwɛɛ. 4 U benii miibᴐᴐ lii. A miibᴐᴐ dee ra chaani nɛra ni. 5 U du bᴐbirii di ra chaani. Bᴐbiri la wàá wer kpegluu maa. 6 Baal bɛl faa izi. U sᴐnnɛ faa Jᴐn. Kᴐraawiizi huŋhunnii. 7 U ba ú wa ɛɛ Bᴐchaaŋ Hiŋ la daansɛɛ di bagli u wia nɛ́r maa wer sɛɛ u wia dikuu u daansɛɛ la wia. 8 A Jᴐn faa waa a Bᴐchaaŋ Hiŋ ɛɛwɛ. U faa ballᴐᴐ ú wa bagli Bᴐchaaŋ Hiŋ la n faa ra ba la wia. 9 Unla n ɛɛ Bᴐchaaŋ Hiŋ himmaa faa ba durnyaa ú waa chaani nɛra maa ni. 10 Ka uŋ wa ballɛ la, ba wᴐᴐ zummɛ. Waabuu faa ta baa, ka uŋ wa ba ba be, ba waa wette ba zumuu. 11 U ba u himmaa hɛrii. U himmaa nɛra vɛɛu ta. 12 Ka banlawaa maa n sɛɛ u wia di yarduu nɛnnɛ la, u gillᴐᴐ ba wer birgi Kᴐraawiizi biizi. 13 Gunla nɛra n ᴐᴐ ɛɛ di lul ba biizi la, guŋ lɛi u ɛɛ ka lul baa. Newea fᴐŋŋa biini lɛi ba wer birgi u biizi. Kᴐraawiizi fᴐŋŋa biinii ba wer birgi u biizi. 14 Wiŋᴐᴐlii la n faa du de saŋa maa la wa birgi neweere di ba wa du yaa be. Yaa na u girme di wer zum lugᴐ Kᴐraawiizi biikpaŋkpannɛ. U wia maa wessoo werge. U kaa dᴐᴐ wibii ge werge. 15 Jᴐn faa ɛɛ u daansɛɛrɛ di ŋᴐ u wia ni bᴐkpega, dí, Nɛr la miŋ faa ŋᴐ u wia lugᴐ mìŋ́ feluu ba, ka waabuu ɛɛ nabᴐma n ni werge maa di du de mᴐᴐ ka ba haa wa luliŋ la, a hinnɛ keŋ. 16 U faa dᴐᴐ Kᴐraawiizi hiinaare werge, yaa maa ra na hiinaa werge u ge be. 17 Moosis faa bagli yaabuu Kᴐraawiizi widaulaa. Yeesu Kristo genii bagli yaa Kᴐraawiizi hiinaa ani u wibii. 18 Nɛr maa haa waa Kᴐraawiizi nawɛɛ. Ka Yeesu la n ɛɛ Kᴐraawiizi himmaa ka ɛɛ u biinᴐŋŋii la, waabuu bagli yaa u wia yaa wer zumuu. 19 Denii Jus hina baŋhina n du Jɛrusalɛm hum ba kizee hina baŋhina ni ba hᴐnzunna ge baŋhina dí bá la Jᴐn be di ga pɛɛzuu gunla nɛdee n ɛɛu. U ɛɛ Kristo la n niŋ ba labuu gɛɛ́ waa lɛiyɛi? Ba ba wa pɛɛzuu. Jᴐn jaa bagli u himmaa wia tɛɛ baa. 20 Waa sɛɛwɛ dar baa ka ŋᴐ, Akai. Miŋ lɛi Kristo la. 21 Ba ŋᴐ, Ka anɛɛ hinnɛi? Hinuu Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ la banna yir Ɛlija la n niŋ bir ba laa? U ŋᴐ, Akai. Amᴐ, hinuu Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ laa? U ŋᴐ, Miŋ lɛi. 22 Ba ŋᴐ, Ka anɛɛ hinnɛi? Bagli yaa i wia ya wer di ga bagli tɛɛ banla n hum yaa la. Ɛrɛɛ i ge ra yir i hinnɛi? 23 U ŋᴐ, Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ Aizaya faa ŋᴐ n wiarɛ u hᴐŋ biini, dí, Ba daŋ nuu nɛbɛl loobii bᴐduma unna sii di ra ŋᴐ, Yaa dᴐᴐri ra bau. Ií ra ɛɛ wia á ra deŋli ni a ŋmɛnizi ka ú ba. 24 Denii banla n ɛɛ Farisizi la pɛɛzuu, 25 Di haa Kristo ɛɛwɛ, haa kaa ɛɛ Ɛlija, haa a dᴐgtɛɛ gba ɛɛwɛ, ka ɛrɛɛ i ɛɛ di wer di ra sᴐ nɛra Kᴐraawiizi nii kennei? 26 U ŋᴐ, Niirɛ miŋwaa kpa di ra sᴐ baa. Ka baal bɛl du ii be, ii siwee waa u ni chaanɛɛ. 27 Mìŋ́ ballɛ mᴐᴐ ka u ge ba. Ka waabuu ɛɛ nabᴐma n ni werge maa. Maa dɛg miŋ niŋ lizi u gawa gba tɛu. 28 Ba maa n na ŋᴐ wia naa, Bɛtani la n du Jᴐᴐdan muu keŋkere bᴐr la Jᴐn n faa ra sᴐ nɛra Kᴐraawiizi nii labuu ba du. 29 Hᴐᴐŋ wa pizɛɛ, Yeesu ra ba u be. Jᴐn kaa nau unna ba di ŋᴐ nɛra la n du de la be, Ií na Kᴐraawiizi peezi. Waabuu niŋ waa lizi durnya wichᴐgaa di ra ha la. 30 Miŋ faa ŋᴐ baal bɛl wia lugᴐ mìŋ́ feluu ba ka u ɛɛ nabᴐma n ni werge maa di du de mᴐᴐ ka ba haa waa luliŋ la, a hinnɛ keŋ. 31 N himmaa gba faa wᴐᴐ zummɛ. Ka u wiarɛ n ba di waa sᴐ nɛra Kᴐraawiizi nii ízrɛl hina wer zumuu. 32 U kaa ŋᴐ, N na Kᴐraawiizi Dumnanii n lii chiŋ di tuu di wa togni u nyuu u lugᴐ komma. 33 N faa wᴐᴐ zummɛ, ka Kᴐraawiizi la n humiŋ la feli bagliŋ lugᴐ di n wa na u Dumnanii n tuuwe di wa du nɛr maa ni, amᴐ waabuu nɛr la n niŋ kpa u Dumnanii di du nɛra ni la. 34 Too. N na guŋ. Awia, n na ŋᴐ ii benii, Baal naa ɛɛ Kᴐraawiizi biere. 35 Hᴐᴐŋ wa pizɛɛ, Jᴐn ni u hiŋra banɛɛ kaa chi de 36 di Yeesu ge ga ba kɛra di waa kaali. Jᴐn nau di ŋᴐ u hiŋra be, Ií na Kᴐraawiizi peezi la. 37 U hiŋra la nuu guŋ di izi di gaa hiŋ Yeesu harbᴐᴐ di ra la. 38 Yeesu kɛɛ binni di na baa banna hiŋuu di pɛɛzi baa, Bɛɛ ii ra nyiŋŋei? Denii ba kpa ba nɛbagli sᴐŋ di yiruu, dí, Rabai, lee i dia duɛ? 39 U ŋᴐ ba be, Ií ba wa na. Ba la di ga na u duuri bᴐr a chᴐᴐzi ni di du u be guŋŋ wiizi wa chol. 40 Baala la n faa nuu Jᴐn wiŋᴐzi di hiŋ Yeesu la bɛl sᴐnnɛ faa Andiru. U kpɛɛma ge sᴐnnɛ faa Saimᴐn Pitta. 41 U la ga nyiŋŋi u kpɛɛma la di ŋᴐ u be, Yaa na nɛr la n ɛɛ Mɛssia labuu. Andiru n yiruu Mɛssia la, Kristo la Kᴐraawiizi n faa ŋᴐ lugᴐ u daŋ ŋmɛnɛ ba la wiarɛ u ŋᴐ. 42 U lawuu la ú ga zum Yeesu. Yeesu n wa na Saimᴐn la, u ŋᴐ, Ba faa ra yiriibuu Jᴐn bie Saimᴐn. Filaŋkeŋ yaa daŋ jaa ra yirii Siifas. A sᴐŋ zɛɛrɛ Bii. Girik hina mᴐᴐri biini genii ba kaa ra yiruu Pitta. 43 Hᴐᴐŋ wa pizɛɛ Yeesu a nyiŋŋi u kaali Galili hɛri. U la ga nyiŋŋi baal bɛl, u sᴐnnɛ faa Filip, di ŋᴐ u be, Izi di ra hiŋiŋ. 44 A Filip ni Andiru ni Pitta maa bolle faa Bɛtseida. 45 Filip ge ga nyiŋŋi baal bɛl, u sᴐnnɛ faa Nataniɛl, di ŋᴐ u be, N na nɛr la Moosis ni dᴐgtɛɛzi n faa sɛbi u wia Kᴐraawiizi Hᴐŋ biini labuu. U ɛɛ Joosɛf bie Yeesu labuu di lii Nazarɛt. 46 Nataniɛl ŋᴐ, Aa! Boljaga naa! Maa sɛɛwɛ nɛpa maa n niŋ lii a Nazarɛt. Filip ŋᴐ, Ba wa na. 47 Ba kpa la. Banna hel Yeesu be, Yeesu binni Nataniɛl ka ŋᴐ, Jus hina nɛnanii bɛllɛ ra ba. Waa daraa maa dᴐᴐwɛ. 48 Nataniɛl ŋᴐ, Lee i lii zuminnɛi? Yeesu ŋᴐ, Hiŋ faa du fig daa zɛɛ mᴐᴐ ka Filip ba i be di wa yirii la, n naibuu de. 49 Nataniɛl ŋᴐ, N Nabᴐma, i ɛɛ Kᴐraawiizi biere. Izrɛl hina koorii hiŋ. 50 Yeesu ŋᴐ, Miŋ ŋᴐ miŋ nai fig daa zɛɛ la wiarɛ i yardiŋ gɛɛ? Ka i daŋ haa na wizenaa aŋhina á kaali annii. 51 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. I daŋ ŋmɛnɛ na chiŋ n pillɛɛ, Kᴐraawiizi mɛlikazi ga de ra lii di ra tuu mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ be ka bir tinni ra kaali.

1 Hᴐpizaa anɛɛ n wa bɛrɛɛ, baal bɛl kpa haaŋ bol bɛl n du Galili hɛri, ba ra yir de Keena. Ba yir Yeesu maa ú ba wa di ba haŋfalii diwee, 2 di kaa yir Yeesu ni u hiŋra bá ge gba ba wa di ba haŋfalii diwee la. 3 Ba ba di waa di. Denii ba siŋ la waa birgee ka tuŋ. Yeesu maa ba Yeesu be di wa ŋᴐ, Ba siŋ la tunnᴐᴐ. 4 Yeesu ŋᴐ, N maa, gil. Saŋa la miŋ niŋ hum n huma haa waa helle. 5 U maa bir ŋᴐ a dia balaa be, Di Yeesu wa ŋᴐ ií ɛɛ wii maa, ií ɛɛu. 6 Golaa anumbɛllɛ du de. Ba ᴐᴐ ɛɛ nii di du a maa biini dikuu ba naana wii bɛl wia nɛ́ra wer di ra sanzi sanzaa bɛl dee mᴐᴐ ka ra di. 7 Yeesu ŋᴐ balaa la be, Ií ɛɛ nii su golaa naa. Ba ɛɛ nii di su a maa. 8 U ŋᴐ, Ií ɛɛ nii la aŋhina di wa tɛɛ ii haŋfalii koori naa. Ba ɛɛ a nii tɛu, di sinnɛ. 9 U kpa siŋ la di nyᴐᴐ. U ge waa zum bᴐr la siŋ la n liwɛɛ. Dia la balaa la n ɛɛ nii la bɛnnɛ zum bᴐr la a siŋ n liwɛɛ. 10 U yir haŋfalii jaari la di ŋᴐ, Saŋa maa nɛra ᴐᴐ kpa sinnanaarɛ di ra ba mᴐᴐ nɛ́ra nyᴐᴐ di piŋ ka bá jaa kpa sinchᴐgaa di tᴐ harbᴐᴐ di haa ra ba ŋᴐ bá nyᴐᴐ. Ka hiŋwaa haa gil ananaa du de ka yaa haa nyᴐᴐ achᴐgaa tuŋ. 11 Yeesu lugli wizenne la. Keena la n du Galili hɛri labuu u du ka ɛɛ guŋ di bagli u fᴐŋŋazeŋ la. U hiŋra na di yarduu. 12 Denii u izi, u ni u maa ni u niwizi ni u hiŋra la maa, di kpa kaali Kapɛrnaum di ga du de hᴐpizaa anɛɛ. 13 Ka Jus hina hᴐpizizenaa la banna di ba Gillikaali diwee la n waa dugli, u kaa izi di la Jɛrusalɛm 14 di ga zuu Kᴐraawiizi dia diŋŋizeŋ la biini, di nɛra su de maa di ra yoo ba kuna. Baŋhina kpogli nauni, baŋhina kpogli peeza, baŋhina ge kpogli kommazi di ra yoo. Kebichɛtta hina ge gba kpa ba tɛɛbulzi di ba wa so de. 15 Yeesu ga nyiŋŋi kurhᴐna di kpaa mil dᴐŋa ni alugᴐ bulaali hiŋ la ka ba di wa duŋŋi a nayoora ni peyoora la ni ba kuna la maa lii diŋŋee la biini di lᴐ kebichɛtta hina ge tɛɛbulzi ni ba kebee la maa yaari, 16 ka ŋᴐ tɛɛ banla n na yoo kommazi la dí bá kpa ba kuna kaali de. Dí bá gilɛɛ kpa u mɛɛ dia la di ra birgi yawa. 17 U hiŋra la liizi gunla baŋ faa sɛbɛɛ Kᴐraawiizi Hᴐŋ biini la, dí, Kᴐraawiizi dia wiarɛ aah n siwii werge maa. 18 Denii Jus hina ba wa pɛɛzi Yeesu, Bɛɛ wideere í wer ɛɛ di bagli yaa ya zum lugᴐ i dᴐᴐ fᴐŋŋaa í wer vol di ra ɛɛ wia naanɛi? 19 Yeesu ŋᴐ, Ií lau Kᴐraawiizi dia naa purgi, ka hᴐpizaa ahoro biini ń ge lalluu ú kaa chi. 20 A Jus hina ŋᴐ, Aa! Binni tokko anɛɛ ni anumbɛl biinii ba hum Kᴐraawiizi dia naa huma ka jaa mau tuŋ. Ka híŋwaa wer lalluu hᴐpizaa ahoro biinia? 21 Ka Yeesu n faa ŋᴐ Kᴐraawiizi dia wia gunla, u himmaa bᴐrahᴐnnɛ u ra ŋᴐ la. 22 Un jaa wa izi siu biini, u hiŋra jaa liizi u wiŋᴐzi la di yardi Kᴐraawiizi Hᴐŋ ni Yeesu wiŋᴐzi la. 23 Yeesu n faa du Jɛrusalɛm ba hᴐpizizenaa la biini, nɛkpila na wizenaa la uŋ ᴐᴐ ra ɛɛ la di yarduu lugᴐ waabuu Kristo. 24 Ama Yeesu waa sɛɛwɛ bá kpau birgi ba nabᴐma ú ni baa du, dikuu bɛɛwiai u zum nɛra maanii nɛnnɛ. 25 A waa ɛɛwɛ lugᴐ ba daŋ kaa wer bagluu nɛr maa wia. U himmaa teŋ zum ba biine maanii.

1 Baal bɛllɛ faa du de. U sᴐnnɛ faa Nikᴐdɛmus. U faa ɛɛ Farisii di kaa ɛɛ Jus hina nabᴐma bɛl. 2 A baal izi hamuŋa ni di ba Yeesu be, u nuu ra ŋᴐ wia. U ŋᴐ, N Nabᴐma, yaa zummᴐ lugᴐ Kᴐraawiizii humii i ɛɛ yaa bagli, dikuu bɛɛwiai, nɛr maa wàá wer ɛɛ wizenaa naa dizi hinna ɛɛ naa, di Kᴐraawiizi wᴐᴐ hiinee. 3 Yeesu ŋᴐ, Gil ń ŋᴐ wibii maa tɛi. Nɛr maa wàá wer zuu Kᴐraawiizi kora biini di ba wᴐᴐ lullɛ bunɛɛ. 4 Nikᴐdɛmus pɛɛzi, Ka di nɛr teŋ zɛŋŋᴐ, ɛrɛɛ bá kaa ɛɛ di wer luluu bunɛɛ hinnɛi? U daŋ kaa wer zuu u maa hia ú kaa wer luluuwaa? 5 Yeesu ŋᴐ, Gil ń ŋᴐ wibii maa tɛi. Nɛr maa wàá wer zuu Kᴐraawiizi kora biini di ba wᴐᴐ lullɛ ani nii ka kaa luluu ani Kᴐraawiizi Duma. 6 Newee lulaa ɛɛ bᴐrahᴐŋ lulaarɛ. Kᴐraawiizi Duma ge lulaa ɛɛ duma lulaa. 7 Gilɛɛ gil á tirii dikuu miŋ ŋᴐ lulaa bunɛɛ naa wia. 8 Peu ᴐᴐ tau ra ba. Bᴐr la maa n paruu, denii ᴐᴐ ra la. Ɛɛ ra nuu u gbᴐga ka hàá wer zum bᴐr la maa un liwɛɛ ra ba, hàá wer zum bᴐr la ge unna la. Banla Kᴐraawiizi Duma n lullɛ la, gunnɛ ba ge gba du. 9 Nikᴐdɛmus ŋᴐ, I wiŋᴐzi hiŋ zɛɛ luŋŋoo werge. 10 Yeesu pɛɛzuu, I ɛɛ Izrɛl hina nɛbaglii, ka haa wia naa zummɛa? 11 Gil n ŋᴐ wibii maa tɛi. Wia la yaa n zummɛ, aabuu yaa ᴐᴐ ra bagli ani wia la yaa siwee n nawɛɛ. Ka ii waa sɛɛwɛ ií nuu tɛɛ yaa. 12 N bagliibuu durnya wia di kaa baglii Kᴐraawiizi ge wia. Di haa wette sɛɛ tɛɛ durnya wia la, ɛrɛɛ í wer sɛɛ Kᴐraawiizi wiai? 13 Nɛr maa haa waa Kᴐraawiizi bol zuuwɛ. Amᴐ mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ la n lii de ba la, n bɛnnɛ zum de. 14 Saŋa la yaa naabaala n faa du pir la, Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ Moosis la faa kpa lugbiirɛ di luu hɛrikuŋ ka kpau du daa ni ka lawuu lalli chiŋ. Gunnɛ bá wa lalli mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ ge chiŋ. 15 Di ba wa lalliŋ guŋ, nɛr la maa n niŋ yardiŋ, a hiŋ daŋ na Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la. 16 Kᴐraawiizi nᴐŋŋi durnya werge maa. Awiarɛ u gil mìŋ́ u biikpaŋkpaŋ ba. U ɛɛ gunnɛ, di hinla maa sɛɛ n wia di yardiŋ, í gilɛɛ siu ka í na Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la. 17 Kᴐraawiizi n humiŋ durnya naa be, u faa waŋ hummɛ dikuu unna nyiŋŋi u di ia seriya ii chol wia. U humimbuu ń ba di wa wer na ŋmɛnɛɛ tɛɛ ia ka K'ᴐraawiizi wer lɛɛ ia. 18 Nɛr la maa n niŋ sɛɛ mìŋ́ Kᴐraawiizi bie la wia, Kᴐraawiizi wàá ka di a hiŋ seriya u chol. Ka nɛr la maa n wàá sɛɛ tɛŋ, Kᴐraawiizi teŋ di a hiŋwaa seriyaa tuŋ. U teŋ cholloo dikuu uŋ waa sɛɛwɛ tɛɛ mìŋ́ Kᴐraawiizi biikpaŋkpaŋ la wia. 19 Kenne Kᴐraawiizi seriya dii du. Bᴐchaaŋ ba durnyaa. Ka newea haa ra nyiŋŋi bᴐbiri werge kaali bᴐchaaŋ la. Ii zum wii la n baani ba ra nyiŋŋi a bᴐbiria? Ba hunchᴐgaa wiarɛ ba haa ra nyiŋŋi a bᴐbiri. 20 Nɛr la maa n na ɛɛ wichᴐgaa waa nyiŋŋi bᴐchaaŋ wia. Wàá sɛɛ lii bᴐchaaŋ u wolo lii. 21 Nɛr la maa ge n na ɛɛ winanaa ᴐᴐ ra lii bᴐchaannɛ nɛ́ra zum lugᴐ Kᴐraawiizi hiinaa biinii u wer di ra ɛɛ wii maa. 22 Denii Yeesu ni u hiŋra izi de di la Judia hɛri di ga birgi de tama di ra sᴐ nɛra Kᴐraawiizi nii de. 23 Jᴐn ge gba faa ra sᴐ nɛraa nii. U ge faa du bol bɛl n dugli Salim, ba ra yiruu Ainᴐn, dikuu bɛɛwiai, nii faa du denii werge. Nɛra ᴐᴐ ra ba u be, u ra sᴐ baa Kᴐraawiizi nii de. 24 A saŋa di ba haa wᴐᴐ tᴐwɛɛ dia. 25 Denii Jus hinuu bɛl ni Jᴐn hiŋra baŋhina ra ŋᴐ gunla baŋ ᴐᴐ ra sanzi ba nonee ni ba naazi di ra sᴐ nɛra nii dikuu ba biine doŋa wia la di ra di hᴐᴐzi. 26 Ba maa izi di la Jᴐn be di ga ŋᴐ u be, Yaa Nabᴐma, baal la n faa du i be Jᴐᴐdan muu keŋkere i ŋᴐ u wia tɛɛ yaa la, u gba ra sᴐ nɛraa Kᴐraawiizi nii. Nɛkpila maa ra la u be. 27 Jᴐn ŋᴐ, Di Kᴐraawiizi wan tɛɛwɛ wii la maa ŋmɛnɛɛ, màá wer na u ŋmɛnɛɛ. 28 Ii gba faa du denii di nuu gunla miŋ faa ŋᴐwɛɛ lugᴐ maa Kristo la ɛɛwɛ. Ka Kᴐraawiizi humimbuu ŋᴐ ń tᴐ Kristo la see di ba. 29 Nɛr la maa n kpa haŋfalii, waabuu dᴐᴐ u kuŋ. Ka u dammu ᴐᴐ chi di ra nuu u wiŋᴐzi, u bᴐra a sᴐᴐnuu werge maa dikuu u wia. Gunnɛ n ge bᴐra sᴐᴐniŋ werge maa di wa tuŋ dikuu Yeesu la wia. 30 A dɛkkᴐ waabuu n na zenni di ra jaa, ka míŋwaa wia dinzi. 31 Unla n lii Kᴐraawiizi be la, u ɛɛ yaa maa nabᴐmaa. Unla ge n lii newea be ɛɛ newee. Newea wiŋᴐzii u ra bagli. Ka Kᴐraawiizi be hinuu la ɛɛ kummaa nabᴐmaa. 32 U ra bagli wia la maa un nuuwɛ Kᴐraawiizi be labuu. Ka nɛra waa sɛɛwɛ ra tɛu. 33 Unla maa n wa sɛɛ u wia ᴐᴐ wer zum u himmaa biini lugᴐ Kᴐraawiizi wia dᴐᴐ wibiire. 34 Unla Kᴐraawiizi n hummɛ u lii u be ba la, waabuu ᴐᴐ ra ŋᴐ Kᴐraawiizi wiŋᴐzi, dikuu bɛɛwiai, Kᴐraawiizi tɛubuu u Dumnanii werge di wa tuŋ. 35 Kᴐraawiizi nᴐŋŋi u bie labuu werge di wer tɛu fᴐŋŋa werge kummaa ni. 36 Nɛr la maa n sɛɛ Kᴐraawiizi bie wia di yarduu, Kᴐraawiizi tɛɛ a hinnɛ u miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la. Nɛr la maa ge n waa sɛɛwɛ tɛu, wàá na u miibᴐᴐ la. Kᴐraawiizi baaŋ daŋ haŋ du a hiŋ ninɛɛ di hanna la saŋaa saŋa maa.

1 Denii Farisizi nuu lugᴐ nɛra ᴐᴐ ra hiŋ Yeesuu werge di kaali Jᴐn di sɛɛ ra tɛu u ra sᴐ baa Kᴐraawiizi nii. 2 Ama Yeesu himmaa faa waa ᴐᴐ ra sᴐ a nɛra Kᴐraawiizi nii la. U hiŋraa faa ᴐᴐ ra sᴐ baa a nii. 3 Yeesu n wa zummɛ lugᴐ Farisizi la nuu guŋ, u izi Judia hɛri di bir ra la Galili hɛri. 4 Banna la la, ba ŋᴐ bá ga Samaria hɛri. 5 Denii ba ga hel bol bɛl, ba ra yir de Saikar. A bol dugli hɛri bɛl Jus hina naabaal Jakᴐb n faa kpawɛɛ tɛɛ u bie Joosɛf labuu. 6 U kᴐlᴐŋ bɛl du de. Yeesu n volle wibaŋkanchirii ni guŋŋ di jaa wa kuuh, u ba wa so kᴐlᴐŋ la zɛɛ. 7 U hiŋra ge kpa zuu bol biini di ŋᴐ bá ga nyiŋŋi diwee di. 8 A bol haaŋ bɛl ba kᴐlᴐŋ la ú wa dᴐᴐ nii, di Yeesuu soge de. Yeesu ŋᴐ u be, Ɛɛ nii tɛŋ ń nyᴐᴐ. 9 A haaŋ pɛɛzuu, Hiŋ ɛɛ Jus hinuu, ka ɛrɛɛ i ra suŋŋi mìŋ́ Samaria hinuu niiyɛi? U ŋᴐ gunnɛ, dikuu bɛɛwiai, Jus hina faa ᴐᴐ ra gbɛlli Samaria hinaa. Ba faa waa ᴐᴐ ra nyiŋŋi bá ni baa ra kpau kummaa bᴐr. 10 Yeesu ŋᴐ, Di i vii zum kunla Kᴐraawiizi n niŋ tɛi di zum nɛr la dee i nuu n na ŋᴐ wia naa, i ge daŋ faa suŋŋuu ú vii tɛi nii la dee n dᴐᴐ miibᴐᴐ. 11 U ŋᴐ, N mɛɛ, hiŋwaa waa jaayir dᴐᴐwɛ, a kᴐlᴐŋ ge du luŋ. Ɛrɛɛ í ɛɛ na nii naa dee n dᴐᴐ miibᴐᴐ di tɛnnɛi? 12 Yaa naabaal Jakᴐbrɛ faa tɛɛ yaa kᴐlᴐŋ naa. U ni u biizi ni u sela maanii ᴐᴐ faa na nii u biini di ra nyᴐᴐ. Amᴐ hinuu ɛɛ nɛzeŋ di kaali a Jakᴐbaa? 13 Yeesu ŋᴐ u be, Nii naa n du kᴐlᴐŋ naa biini naa, i daŋ nyᴐᴐu ka ninyᴐgzi daŋ haa vɛɛ kpui. 14 Ka nii naa dee miŋ dᴐᴐwɛ di ra tɛɛ nɛra naa, di i nyᴐᴐ a nii, ninyᴐgzi wàá ka kpui maa. Nii la miŋ niŋ tɛi la ɛɛ niibulee di ra bul i biini saŋa maa di ra tɛi miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la. 15 Haaŋ la ŋᴐ, N mɛɛ, tɛŋ a nii ń nyᴐᴐ ninyᴐgzi gilɛɛ kaa waa kpuŋ maa, ń kaa waa dᴐᴐ nii. 16 Yeesu ŋᴐ, La ga yir i jaari ba. 17 U ŋᴐ, Maa jaari dᴐᴐwɛ. Yeesu ŋᴐ, Hiŋ ŋᴐ haa jaari dᴐᴐwɛ naa, wibiire i ŋᴐ. 18 I janna la hiŋ faa yuuwɛ la du baala banue. Ka baal la be hiŋ duwɛɛ filaŋkennaa, i jaari lɛi. Awia, i ŋᴐ wibiire. 19 Denii haaŋ la ŋᴐ, N mɛɛ, ajaa i ɛɛ Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ bɛllɛa? 20 Amᴐ gil ń pɛɛzii wii bɛl. Yaa Samaria hina naabaala ᴐᴐ faa ra jaami Kᴐraawiizii giŋgimii naa nyuu. Ka ii Jus hina ᴐᴐ ŋᴐ dí Jɛrusalɛmnɛ Kᴐraawiizi jaamibᴐr du. Lee i ge ŋᴐ ya ra jaami Kᴐraawiizɛi? 21 Yeesu ŋᴐ, Gil ń ŋᴐ wibii maa tɛi. Saŋa bɛl ba wàá ka waa jaami yaa mɛɛ Kᴐraawiizi giŋgimii naa nyuu, ba wàá ka waa jaamuu Jɛrusalɛm gba. 22 Ka ii Samaria hina, ii waa Kᴐraawiizi zummɛ nɛnnɛ ka ra jaamuu. Yaa Jus hinawaa zumuubuu nɛnnɛ di ra jaamuu. Kᴐraawiizi Lɛɛri daŋ lii Jus hina be. 23 Ka saŋa bɛl daŋ wa ba, a saŋa jaa ra dugluu gba bánla n ɛɛ Kᴐraawiizi jaama himmaa kpa biinihuŋŋu di ra jaamuu u Dumnanii fᴐŋŋa biini. Yaa mɛɛ Kᴐraawiizi a nyiŋŋi guŋ hinaa bá ra jaamuu. 24 Kᴐraawiizi ɛɛ Dumaa. Banla maa n na jaamuu, bá ra jaamuu u Dumnanii fᴐŋŋa biini di ra jaamuu ani biinihuŋŋu. 25 Haaŋ la ŋᴐ, N zummᴐ lugᴐ Mɛssia la banna yir Kristo la daŋ ba. Di u wa ballᴐ, u daŋ bagli yaa wii maa. 26 Yeesu ŋᴐ, I nuubuu ra ŋᴐ wia la. Minuu a Mɛssia. 27 Denii Yeesu hiŋra jaa bir ba u be. Baŋ wa nawɛɛ lugᴐ u ni haaŋ bɛl ra ŋᴐ wia, a tir baa. Ka ba waa sɛɛwɛ ba pɛɛzi Yeesu kunla unna nyiŋŋi haaŋ la be gɛɛ́ wii la n baani u ni haaŋ la a ŋᴐ wia. 28 Haaŋ la gil u vii ta de ka bir kaali bol di gaa yirgi nɛra di ra ŋᴐ, 29 Ií ba wa na baal bɛl n wette di ra bagliŋ wii la maa miŋ ɛɛwɛ. Kristoo nii. 30 Ba izi lii bol biini di ba wa na Yeesu. 31 Haaŋ la n kaali bol la, Yeesu hiŋra ŋᴐ Yeesu be, Yaa Nabᴐma, lɛɛ diwee di. 32 U vɛɛ ka ŋᴐ ba be, N dᴐᴐ diwee aŋhina dee iiŋ waa a wia zummɛ. 33 U hiŋra la jaa ra pɛɛzi dᴐŋa, Nɛbɛllɛ ballɛ wa tɛu diwee u di gɛɛ? 34 Yeesu ŋᴐ, N diweere lugᴐ ń ɛɛ unla n humiŋ la kipar di hum u huma la maa di tuŋ. 35 Ba ra ŋᴐ lugᴐ baaguzi anaazuu kawɛɛ ka kúna kumaa saŋa hel. Ka miŋwaa ra ŋᴐ ii be, Ií binni na. Kᴐraawiizi kumaa biini, mia la teŋ huuhzᴐᴐrɛ alugᴐ ií ra kumaa. 36 Nɛr la maa n kummɛ di ra tɛɛ Kᴐraawiizi ra na u kinturgaarɛ. Newearɛ a hiŋ kum la di ra lɛɛ baa bá wer na Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la ú ni unla n duuwe maa bᴐra sᴐᴐni baa. 37 Sɛɛlii bɛl a bagli wibii bɛllɛ. Dí, I daŋ duu mia, i dᴐŋhiŋ ge kumaa. 38 Miŋ gillɛ ii ra bagli nɛra n wiŋᴐzi naa, a ɛɛwᴐᴐ lugᴐ n gillᴐᴐ ii ra kum bᴐr la iiŋ waa pattɛ. Baŋhina kuuhwᴐᴐ de mᴐᴐ ka ii ge ba di waa di suma la. 39 Samaria hina la n du a bol bakpila yardi Yeesu. Haaŋ la n ŋᴐ ba be lugᴐ u bagluu wii la maa uŋ ɛɛwɛ la wia ba wer chi de yardi Yeesu. 40 Ba ba u be di waa suŋŋuu ú du ba be tama mᴐᴐ. U la ga du ba be hᴐpizaa anɛɛ di ra bagli baa. 41 Baŋ wa nuu u baglaa la, nɛkpila maa kaa sɛɛ u wia de. 42 Ba ŋᴐ haaŋ la be, Yaa gba sɛɛ u wiarɛ. Hinuu felee ŋᴐ u wia tɛɛ yaa. Ka yaa himmaa digna jaa nuu u wiarɛ filaŋkeŋ. Awiarɛ yaa sɛɛ. Yaa zummᴐ lugᴐ durnya Lɛɛrii, ɛnɛ maa. 43 Yeesu n wa di hᴐpizaa anɛɛ de, u bir izi de di ŋᴐ ú la Galili hɛri, 44 dikuu bɛɛwiai, u faa ŋᴐ, dí, Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ waa girme dᴐᴐwɛ u himmaa barii. 45 Uŋ wa hel de, de hina jaamuu nɛnnɛ, dikuu bɛɛwiai, ba gba faa la Jɛrusalɛmnɛ di ga di ba hᴐpizizenaa diwee de di na u wiɛɛlaa la maa uŋ ɛɛwɛ de a saŋa. 46 U kaa ba Keena la n du Galili hɛri la, bol la uŋ faa gillɛ nii birgi siŋ la, di wa du de. Baal bɛl ge faa du Kapɛrnaum di ɛɛ nɛzeŋ. U faa hummᴐᴐ di ra tɛɛ de hɛri hina nabᴐma. U bie ge faa ra wiiu. 47 Uŋ wa nuuwɛ lugᴐ Yeesu lii Judia hɛrii di bir ba Galili hɛri la, u izi la u be di gaa suŋŋuu werge maa ú ba wa chaa u bie tɛu. U bie la faa ra nyiŋŋi siwaarɛ. 48 Yeesu ŋᴐ, Di maa wizenaa ni wisɛɛlaa ra ɛɛ di ra bagli ia, ii wàá yardiŋ. 49 A baal kaa suŋŋuu, N mɛɛ, jaande maa, di haa ballɛ manaŋ, n bie la daŋ siu. 50 Yeesu ŋᴐ, A la dia. I bie la nyaagᴐᴐrɛ. Uŋ wa ŋᴐ guŋ, a baal yarduu di bir kaali u bol. 51 Uŋ haa du ŋmɛnɛɛ ra ba la, u balaa wa chem u ni di ŋᴐ u be, I bie la nyaagᴐᴐrɛ. 52 U pɛɛzi baa saŋa la a bie n nyaagɛɛ. Ba ŋᴐ, Dɛɛla wibaŋaa karfi kpaŋ saŋaa u bᴐra waa kaa wenzi, u nyaagi. 53 Baal la zum lugᴐ a dɛɛla saŋa hiŋ dᴐnnɛ Yeesu ŋᴐ u be dí u bie daŋ nyaagi la. Denii u ni u dia hina maa yardi Yeesu. 54 Yeesu n lii Judia hɛri di ba Galili hɛri la, u wizenaa nɛhinnɛ guŋ uŋ ɛɛwɛ Galili hɛri.

1 Denii Jus hina hᴐpizizeŋ bɛl wa hel. Yeesu izi di bir la Jɛrusalɛm. 2 Pol bɛl faa du Jɛrusalɛm ba ra yiruu Bezata, u dugli Peeza Dominua. Ba faa ma sogni bᴐra anue lugᴐ jaŋgalli pol la nua. 3 Wiila hina kpilakpila maa ᴐᴐ chᴐᴐ a biini. Nyuŋŋaa, gbɛraa, banla nonee ni ba naazi n siuzɛɛ, ba maanii ᴐᴐ ra chᴐᴐgi de. 4 Yeesu ba a pol be. 5 Baal bɛl ge du a wiila hina be. U wiiwᴐᴐ binni tokko ni fidiŋmantannaazi. 6 Yeesu nau un chᴐᴐ de di zum lugᴐ u wiiwᴐᴐ birgi. U la u be di ga pɛɛzuu, I ra nyiŋŋi í nyaagia? 7 Wiila hiŋ la ŋᴐ, Ɛɛh. Ka nii la n ᴐᴐ waa birgi gunla, maa ᴐᴐ na nɛr ú kpaŋ di du u biini ń nyaagi. Di u wa izoo di ra birgi, anna nyiŋŋi lugᴐ ń wa zuu u biini, ka bɛl ᴐᴐ feliŋ di wa zuu. 8 Yeesu ŋᴐ u be, Izi kpa i kalaŋ di chi di ra la. 9 Yeesu n haŋ wa ŋᴐ guŋ tuŋ, di baal la nyaagᴐᴐ di izi kpa u kalaŋ chi di ra la. Ba heezaa hᴐpizii hᴐllɛ faa. 10 Unna la, Jus hina baŋhina ga ŋᴐ u be, Yaa heezaa hᴐpiziirɛ keŋ. Ka i izi kpa i kalaŋ chi. Yaa kiire i ra chᴐgi. 11 A baal ŋᴐ, Nɛr la n chaaŋ la, waabuu ŋᴐ ń kpa n kalaŋ di chi di ra la. 12 Ba pɛɛzuu, Anɛɛ n ŋᴐ dí í kpa i kalaŋ chi di ra lanɛi? 13 Baal la waa zum nɛr la n chaau la. Yeesu n chaau tuŋ la, u bir kaali dikuu nɛkpila n faa du pol la be wia. A baal waa kaa wer ú zumuu. 14 Aŋ wa ɛɛ tama, Yeesu wa huuzuu Kᴐraawiizi dia diŋŋee di ŋᴐ u be, Haa nawɛɛa? I nyaagᴐᴐrɛ. Awia gilɛɛ kaa ra ɛɛ wichᴐgaa. Di i kaa ra ɛɛ wichᴐgaa, i daŋ kaa di tᴐᴐrᴐᴐ di kaali gunla hiŋ faa di tᴐᴐrᴐᴐ la. 15 A baal jaa la Jus hina la be di ga ŋᴐ, Yeesuu chaaŋ la. 16 Yeesu n ᴐᴐ ra ɛɛ guŋ ba heezaa hᴐpizii la wiarɛ a Jus hina ᴐᴐ ra tᴐᴐruu. 17 Yeesu kaa ŋᴐ ba be, N mɛɛ ra hum u humaa saŋa maa. N ge gba ra hum guŋ. 18 Denii Jus hina jaa ra nyiŋŋi werge maa alugᴐ bá kpuu. Uŋ ᴐᴐ ra chᴐgi ba heezaa hᴐpizii kiizi la ka ᴐᴐ ra yir Kᴐraawiizi u mɛɛ alugᴐ u nuu ɛɛ kpannɛ la, awiarɛ ba ra nyiŋŋi bá kpuu la. 19 Yeesu ŋᴐ, Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Kᴐraawiizi bie wàá wer ɛɛ wii maa u bɛŋ. Wia la u mɛɛ n ᴐᴐ ra ɛɛ u ra na la, aabuu u ge ᴐᴐ ra ɛɛ, 20 dikuu bɛɛwiai, Kᴐraawiizi nᴐŋŋi u biere di ᴐᴐ ra bagluu wia la maa u himmaa n ᴐᴐ ra ɛɛ la. U daŋ haa bagluu wia la n ɛɛ wizenaa kaali annii gba á tir ia. 21 Kᴐraawiizi wetto di ra lalli banla n siuzɛɛ bá kaa wer dᴐᴐ miibᴐᴐ. Gunnɛ ú bie gba wer lalli banla maa unna nyiŋŋi u lalli bá dᴐᴐ miibᴐᴐ. 22 Kᴐraawiizi himmaa wàá di nɛr maa seriya. U gillᴐᴐ u bie ɛɛ seriya diiri ú wer di nɛr maa seriya. 23 U ɛɛ gunnɛ nɛ́r maa ra kpa u bie girme gunla baŋ ᴐᴐ ra kpa u ge girme la. Waabuu Kᴐraawiizii humuu. Nɛr la n waa u bie la a kpa girme waa Kᴐraawiizi ge gba a kpa girme. 24 Ií gil n kaa ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Nɛr la maa n nuuwɛ ra tɛŋ di sɛɛ Kᴐraawiizi la n humiŋ la wia di yarduu, waabuu dᴐᴐ Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la. Màá ka di a hiŋ seriya ú chol. U teŋ bɛri siu ninɛɛ di du Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la biini. 25 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Saŋa bɛl daŋ wa ba, a saŋa jaa heluu gba, lálaa nuu Kᴐraawiizi bie loobii. Banla maa n niŋ nuu daŋ na miibᴐᴐ. 26 Kᴐraawiizi dᴐᴐ miibᴐᴐrɛ di gil u bie gba wer dᴐᴐ miibᴐᴐ 27 di ka ɛɛ nɛr maa seriya diiri, dikuu bɛɛwiai, u bie la ɛɛ Nɛhalala Hinnɛ. 28 U gunna tir iabuuwaa? Wibii maa. Saŋa bɛl jaa ra dugluu. A saŋa banla maa n siuzɛɛ ba hug baa la, ba maa daŋ nuu mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ loobii 29 di izi siu biini. Banla n ɛɛ winanaa daŋ izi di dᴐᴐ Kᴐraawiizi miibᴐᴐ. Banla n ɛɛ wichᴐgaa ge gba daŋ izi, ka Kᴐraawiizi bie daŋ di ba seriya ba chol. 30 N himmaa waa fᴐŋŋa dᴐᴐwɛ ń wer di a seriyazi. Gunla Kᴐraawiizi n bagliŋ la, gunnɛ n na di la. A ᴐᴐ deŋluu nɛnnɛ, dikuu bɛɛwiai, n himmaa kipar lɛi n na di a seriyazi. Kᴐraawiizi la n humiŋ la kiparuu n na di a seriyazi. 31 Di n ɛɛ n himmaa daansɛɛ hinnɛ, ii daŋ ŋᴐ karaa n na kanni. 32 Ka bɛl hinnɛ du de di ɛɛ n daansɛɛ hiŋ. A hinnɛ Jᴐn. U daansɛɛ hiŋ ɛɛ wibiire n zum. 33 Ii himmaa faa hum nɛraa u be, u bagli ia wibii. 34 Miŋwaa waa newee be ra binni ú ɛɛ n daansɛɛ hiŋ. Ka ii wiarɛ n ŋᴐ gunla ií wer sɛɛ K'ᴐraawiizi wer lɛɛ ia. 35 Jᴐn la faa ɛɛwᴐᴐ lugᴐ fintina la baŋ ᴐᴐ choŋŋi u ra chaani la. U bᴐchaaŋ la wia zuu iabuu suma, ii chaali u be tama di nuu ra tɛu. 36 Ka n daansɛɛ bɛl du de di du kpeg kaali Jᴐn hor naa uŋ ɛɛŋ naa gba. N wiɛɛlaa la miŋ ᴐᴐ ra ɛɛ la, aabuu ra ɛɛ n daansɛɛ. N mɛɛrɛ ŋᴐ dí ń ɛɛ a wiɛɛlaa, n ɛɛa. Aabuu ra bagli lugᴐ n mɛɛ Kᴐraawiizi labuu humiŋ. 37 N mɛɛ la gba ᴐᴐ ra ɛɛ n daansɛɛrɛ. Ii haa wᴐᴐ nawɛɛ. Ii haa waa u loobii nuuwɛ maa. 38 U wiŋᴐzi gba waa hore ii bampiree, dikuu bɛɛwiai, ii waa sɛɛwɛ tɛɛ unla uŋ hummɛ tɛɛ ia la. 39 Ii gba tamᴐᴐrɛ lugᴐ di ii zum Kᴐraawiizi Hᴐŋ la di ga tuŋ, ii daŋ na miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la. Awia ií pigzuu di ra na. U gba ra bagli n wiarɛ. 40 Ka ii wàá sɛɛ ba n be di wa na miibᴐᴐ la. 41 Maa sᴐnna nyiŋŋi newea be. 42 N zum iabuu. Ii bampiree waa Kᴐraawiizi lauwɛ. 43 N ba n mɛɛ Kᴐraawiizi sᴐŋ ninɛɛ, ii vɛɛŋ. Ka di baal la maa izoo di ba ii be ni u himmaa sᴐŋ, ka ii ᴐᴐ nuu tɛu. 44 Ii ᴐᴐ ra nyiŋŋi sᴐnnɛ dᴐŋa be. Ka a waa ia titte iin niŋ wer na sᴐŋ Kᴐraawiiziwaa be. Iin du kennaa, ii daŋ wer yardimbuu naá? 45 Ií gilɛɛ ra binni lugᴐ mìŋ́ niŋ pɛɛzi ia nua Kᴐraawiizi be. Miŋ lɛi. Moosis la iiŋ ᴐᴐ dᴐᴐ u tamii la, waabuu niŋ pɛɛzi ia nua Kᴐraawiizi be. 46 Di ii faa yardi Moosis la, ii daŋ vii yardiŋ gba, dikuu bɛɛwiai, u sɛbi n wiarɛ u hᴐŋ biini. 47 Ka di ii waa sɛɛwɛ tɛɛ gunla Moosis n sɛbɛɛ la, ii wàá sɛɛ di tɛɛ n ge.

1 Denii Yeesu izi de di gi Galili muuzeŋ la banna yir Tibɛrias la. 2 Nɛdamta maa ra hiŋuu. Uŋ ᴐᴐ ra ɛɛ wizenaa di ra chaa wiila hina wiarɛ a nɛkpila ra hiŋuu. 3 Yeesu tinni giŋgimii bɛl nyuu di ga so de, u ni u hiŋra. 4 A saŋa ge Jus hina hᴐpizizeŋ la banna yir Gillikaali la ra dugli. 5 Ban soge de la, Yeesu binni di nɛdamta maa ra ba u be. U pɛɛzi u hiŋri bɛl banna yir Filip, 6 Ɛrɛɛ ya ɛɛ di wer na diwee di tɛɛ nɛdamta naa bá dei? Um pɛɛzuu gunla, u ŋᴐ ú ɛɛubuu na, ka u himmaa teŋ zum gunla un niŋ ɛɛ. 7 Filip ŋᴐ, Di yaa haŋ wer na siidizi damta maa paanuu gba, ka a wàá hel baa bá maa wer na tama tama di di gba. 8 U hiŋri bɛl sᴐnnɛ Andiru. Pitta niweere. U ŋᴐ Yeesu be, 9 Na! Bie bɛl du ɛŋ di dᴐᴐ paanuuzi anue ni nyinni anɛɛ. Ka a ge du aŋmɛnɛbuuwɛi? Nɛra la kannᴐ werge. 10 Yeesu ŋᴐ, Ií gil nɛra la so. Kooriitaaraa ge faa du de. Ba maa so kooriitaaraa la ni. Ba baala bɛŋ faa hel kagboŋ bunue. 11 Denii Yeesu kpa paanuuzi la di suŋŋi Kᴐraawiizi di du a ni ka lawaa mᴐnni di bᴐnni nɛra la maa n soge de la maa di wa tuŋ. Gunnɛ u kaa ɛɛ nyinni la ge gba. Ba maa di di piŋ. 12 Baŋ wa diwee tuŋ, Yeesu ŋᴐ u hiŋra la be, Ií ga paagi anla ban diwee ka ka la á gilɛɛ ta. 13 Ba ga paagaa. Paanuuzi anuere u faa mᴐnni bᴐnni baa la, ka baŋ wa paagi a bᴐr la ban diwee ka ka la di tuŋ, a su kɛɛgᴐzi fidaanɛɛ. 14 A nɛra n wa na wizeŋ la Yeesu n ɛɛwɛ la, ba jaa ra ŋᴐ dᴐŋa be, Baal naa nii ɛɛ Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ la uŋ faa ŋᴐ u daŋ ba labuu, wibii maa. Ba jaa ra nyiŋŋi ba gurguu fᴐŋŋa ni ú ɛɛ ba koori. 15 Yeesu n wa zum guŋ, u gil baa ka kaa la giŋgimee bᴐr u bɛŋ. 16 Bᴐr n wa duanɛɛ u hiŋra tuu di la muuzeŋ la be 17 di ga zuu muugbera bɛl di jaa ra gi muuzeŋ la baŋgia bɛl banna yir Kapɛrnaum. Bᴐr n wa biree, di Yeesu haa waa ba be ballɛ. 18 Peuzeŋ bɛl jaa izi lau nii la maa ra birgi. 19 Ba saa muugbera la guŋŋ lugᴐ maayilzi ahoro gɛɛ anaazu. Denii ba ga na Yeesu di u vol nii la nyuu di ra ba ba be. Ɔnsii lau baa werge maa. 20 Yeesu ŋᴐ ba be, Minuu. Ií gilɛɛ ra ᴐm guŋ. 21 Ba jaa gil u zuu ba be. Uŋ wa zuu ba be la, ba binni di ba teŋ hel bᴐr la baŋ faa ra la la. 22 Hᴐᴐŋ wa pizɛɛ, nɛra la n haa du a muuzeŋ keŋkere la ra nyiŋŋi Yeesu bᴐr. Ba faa nawᴐᴐ lugᴐ muugberkpaŋkpannɛ faa du de. U genii Yeesu hiŋra faa zuu ba bɛŋ di kaali. Yeesu faa waa ba be duwɛɛ. 23 Denii baŋhina ni ba muugbessi lii Tibɛrias di ba bᴐr la nɛra la n faa soge Yeesu suŋŋi Kᴐraawiizi di du paanuuzi ni ka kpa tɛɛ baa ba hee la. 24 Baŋ wa zummɛ lugᴐ Yeesu waa hore de, u hiŋra ge gba waa hore la, ba ge gba zuu a muugbessi di ra la Kapɛrnaum bá ga nyiŋŋi Yeesu de. 25 Baŋ wa gi muuzeŋ la, ba na Yeesu de di ba wa pɛɛzuu, Yaa Nabᴐma, saŋa bɛɛ i ba ɛnnɛi? 26 Yeesu ŋᴐ ba be, Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. N wizenaa wia lɛi ii ra nyiŋŋi n bᴐr keŋ. Diwee wiarɛ ii ra nyiŋŋi n bᴐr. Ii dɛɛ hee paanuu labuu di piŋ. Awiarɛ ii jaa ra nyiŋŋi n bᴐr. 27 Ií gilɛɛ ra kuuh dikuu diwee naa n na tuŋ ka lᴐzi kaa ra kpu ia naa wia. Ií ra kuuh dikuu diwee aŋhina n wàá tuŋ ka a dᴐᴐ miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la wia. Mìŋ́ Nɛhalala Hinnɛ niŋ tɛɛ ia a diwee dee, dikuu bɛɛwiai, minuu yaa mɛɛ Kᴐraawiizi gil n dᴐᴐ u fᴐŋŋa la. 28 Ba jaa pɛɛzuu, Ɛrɛɛ ya ɛɛ di wer hum Kᴐraawiizi humai? 29 U ŋᴐ, Kᴐraawiizi kipar humaa keŋ. Ií yardi unla uŋ hummɛ la. 30 Ba pɛɛzuu, Beedee fᴐŋŋawiirɛ í ɛɛ di bagli yaa ya na di jaa sɛɛ i wiai? Bɛɛ í ɛɛ di bagli yaai? 31 Saŋa la yaa naabaala n faa ra vol pir la, Moosis tɛɛ baabuu diwii dee bɛl n lii chiŋ ba di. Kᴐraawiizi Hᴐŋ biinii ba sɛbi guŋ, dí, U tɛɛ baabuu paanuu aŋhina n lii chiŋ ba di. 32 Yeesu ŋᴐ ba be, Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Paanuuzi la n lii chiŋ la ɛɛ paanuu dizi anɛɛrɛ. Moosis lɛi tɛɛ ia u himmaa. N mɛɛrɛ tɛɛ ia u himmaa. 33 U ge paanuu dee lii chinne di ra tɛɛ nɛra miibᴐᴐ. 34 Ba ŋᴐ u be, Yaa Dᴐᴐri, tɛɛ yaa paanuu naa dee ya ra hee saŋa maa. 35 Yeesu ŋᴐ, Minuu paanuu la n na tɛɛ miibᴐᴐ la. Nɛr la maa n ba n be wàá ka zum lᴐzi wia. Di u yardiŋ, ninyᴐgzi gba wàá ka kpuu maa. 36 Miŋ faa ŋᴐ lugᴐ ii nambuu ka ii waŋ yardɛɛ la, gunnɛ la. 37 Banla maa n mɛɛ Kᴐraawiizi n tɛŋ la daŋ ba n be. Nɛr la maa n niŋ ba n be, màá sɛɛ duŋŋuu ha maa, 38 dikuu bɛɛwiai, n himmaa kipar wia lɛi n lii chiŋ ba. Unla n humiŋ la kipar wiarɛ n ba. 39 N mɛɛ Kᴐraawiizi n humiŋ la kipar wiarɛ keŋ alugᴐ banla maa un lizɛɛ tɛŋ bá bɛl maa gilɛɛ waa leu, ka ń wer lɛɛ baa di lalli baa siu biini hᴐpizaa tuna hiŋ la. 40 N mɛɛ ra nyiŋŋuu ú kpa u miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ labuu di tɛɛ banla maa n naŋ di sɛɛ n wia ka ń lalli baa siu biini hᴐpizaa tuna hiŋ la. 41 Denii Jus hina la jaa ra di u wiŋᴐzi la ᴐzi alugᴐ waabuu paanuu la n lii chiŋ di ba hɛri la. A waa baa pattɛ. 42 Ba ŋᴐ, Yeesu naa, Joosɛf bie lɛiyaa? Yaa zum u mɛɛrɛ di zum u maa gba. Ka ɛrɛɛ u kaa ŋᴐ lugᴐ u lii chinne naanɛi? 43 Yeesu ŋᴐ ba be, Ií gilɛɛ ra di n wiŋᴐzi hiŋ hᴐᴐzi guŋ. 44 Nɛr maa wàá wer ba n be di n mɛɛ la n humiŋ la lɛi tɛrguu di ba n be. Ka di u wa ba n be, n daŋ lalluu siu biini hᴐpizaa tuna hiŋ la. 45 Ba sɛbᴐᴐrɛ Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛzi hᴐŋ biini, dí, Ba maa daŋ helli wia Kᴐraawiizi be. Awia nɛr la maa Kᴐraawiizi n na helluu u wia, di u wa nuu n wiŋᴐzi, u daŋ ba n be. 46 Maa ŋᴐwɛɛ ŋᴐ nɛr maa daŋ wer na yaa mɛɛ Kᴐraawiizi siwii ni. Unla n lii u be la, u bɛnnɛ nau siwii ni. 47 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Di nɛr maa sɛɛ n wia, u daŋ na Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la. 48 N ɛɛ paanuu la dee n dᴐᴐ miibᴐᴐ labuu. 49 Ii naabaala n faa du pir la, ba faa hee paanuu la n lii chiŋ labuu. Ka ba maanii siuzɛɛ. 50 Paanuu naa ge minna ŋᴐ u wia naa, u ge gba lii chinne. Ka di nɛr la maa hee paanuu naa dee, wàá siu. 51 Minuu paanuu la dee n lii chiŋ di dᴐᴐ miibᴐᴐ la. Di nɛr la maa wa hee paanuu naa, u miibᴐᴐ wàá tuŋ. N bᴐrahᴐŋ naa miŋ niŋ kuu durnya maa wia di chᴐgi bá wer na miibᴐᴐ naa, waabuu a paanuu. 52 Jus hina jaa ra di hᴐᴐzi dᴐŋa be di ra ŋᴐ, Ɛrɛɛ báal naa wer tɛɛ yaa u bᴐrahᴐŋ yaa hee naanɛi? 53 Yeesu bir ŋᴐ ba be, Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Di ii waa mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ bᴐrahᴐŋ heewe, di ii waa kaa nyᴐᴐ n chal ge, ii waa miibᴐᴐ dᴐᴐwɛ. 54 Nɛr la maa n na hee n bᴐrahᴐŋ naa di ra nyᴐᴐ n chal naa, u dᴐᴐ Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ labuu. N daŋ lalli a hiŋ siu biini hᴐpizaa tuna hiŋ la. 55 N bᴐrahᴐŋ ɛɛ diweere ba ra di. N chal ge ɛɛ nii ba ra nyᴐᴐ. 56 Nɛr la maa n na hee n bᴐrahᴐŋ di ra nyᴐᴐ n chal la, u du n benii, n ge du u be. 57 N mɛɛ la n dᴐᴐ miibᴐᴐ la humimbuu, n ge gba dᴐᴐ a miibᴐᴐ dikuu u wia. Gunnɛ nɛr la maa n na hee n bᴐrahᴐŋ naa, u ge daŋ na miibᴐᴐ la dikuu n wia. 58 Paanuu la n lii chiŋ himmaanii keŋ. Anla ii naabaala n heewe la faa waa miibᴐᴐ dᴐᴐwɛ. Ba maa faa siuzi. Ka banla maa n na hee paanuu naa, ba miibᴐᴐ wàá tuŋ maa. 59 Kapɛrnaum kisɛr dia biinii Yeesu faa du di ra bagli wia naa. 60 U hiŋra n wa nuu u baglaa la, bakpila maa ŋᴐ, U baglaa naa kpollo yaa be werge. Yaa wàá wer sɛɛ guŋ. 61 Yeesu teŋ zum lugᴐ u wiŋᴐzi labuu waa baa pattɛ wiarɛ ba ra ŋᴐ a wia guŋ. U pɛɛzi baa, N wiŋᴐzi naa tir iabuu gɛɛ? 62 Ka di ii ŋmɛnɛ wa na mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ n tinnɛɛ di ra la bᴐr la miŋ faa liwɛɛ ba la, ɛrɛɛ ií jaa ŋᴐi? 63 Ka ií zum lugᴐ duma benii miibᴐᴐ lii. Bᴐrahᴐŋ waa kummaa ɛɛwɛ. Wia la miŋ ŋᴐwɛɛ ii be la, a ɛɛ duma wiarɛ di kaa dᴐᴐ miibᴐᴐ. 64 Ka ii baŋhina waŋ yardɛɛ. Saŋa maanii Yeesu ᴐᴐ zum banla n wᴐᴐ yardɛɛ di kaa zum nɛr la n niŋ wa ɛɛu sᴐsᴐgᴐ la. 65 U ŋᴐ, Awiarɛ n ŋᴐ ii be lugᴐ nɛr maa wàá wer ba n be di n mɛɛ Kᴐraawiizi lɛi tɛrguu ba n be la. 66 Denii banla n faa ra hiŋ Yeesu la bakpila maa jaa bir har. Ba waa kaa ra hiŋuu. 67 Yeesu pɛɛzi u hiŋra fidibanɛɛ la, Ii ge gba daŋ giliŋ gɛɛ? 68 Saimᴐn Pitta ŋᴐ, N Dᴐᴐri, anɛɛ benii ya kaa la ga duɛ? I bɛnnɛ ra ŋᴐ wia la n dᴐᴐ miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ. 69 Yaabuu sɛɛ i wiarɛ di zum lugᴐ i ɛɛ Kᴐraawiizi biinaniirɛ. 70 Yeesu ŋᴐ ba be, Ii nɛra fidibanɛɛ naa, minuu lizi ia ii ɛɛ n hiŋra. Ka ii bɛl ɛɛ Sitaani hinnɛ. 71 U ge n ŋᴐ Sitaani hiŋ naa wia, Saimᴐn Iskariᴐt bie Judas wiarɛ u ŋᴐ gunla. A Judas faa ɛɛ Yeesu hiŋra fidibanɛɛ la bɛllɛ ka waabuu niŋ wa ɛɛu sᴐsᴐgᴐ la.

1 Denii Yeesu ra gaagi Galili hɛri bɛŋ. Waa kaa ra gaagi Judia hɛri, dikuu bɛɛwiai, Jus hina la n faa du de la faa ra nyiŋŋuu ba kpuu. 2 Jus hina hᴐpizizeŋ la baŋ ᴐᴐ ra du luffazi di ra du a biini la saŋa n waa dugli, 3 Yeesu niwizi ŋᴐ u be, Izi ɛŋ di la Judia hɛri ií hiŋra wer na wiɛɛlaa la hinna ɛɛ la. 4 Di i ra nyiŋŋi nɛra zum i wia, bɛɛ wiarɛ i kaa suahzi di ra ɛɛ i wiai? Di gunnɛ i ra ɛɛ, amᴐ í lii chaaŋ dúrnya maa wer zum i wia. 5 Ba gba wᴐᴐ yardɛɛ. Awiarɛ ba ŋᴐ guŋ. 6 Yeesu ŋᴐ, N saŋa haa waa helle mᴐᴐ. Iawaa daŋ wer la saŋa la maa n par ia. 7 Durnya waa wette hah iawaa. Minuu ba hah la, dikuu bɛɛwiai, minuu ᴐᴐ ra ŋᴐ lugᴐ ba wiɛɛlaa waa wer. 8 Awia ií tᴐ see di ra la ii gaa di hᴐpizizeŋ diwee la. Miŋwaa haa waa la mᴐᴐ. N laŋaa saŋa haa waa helle. 9 U ŋᴐ guŋ ka haa so Galili hɛri. 10 Baŋ wa kaalɛɛ tuŋ, denii u ge izi di la. Ka waa sɛɛwɛ vol nɛra baaŋ ka suahzi la de. 11 Jus hina la n chaalɛɛ bá di ba hᴐpizizeŋ diwee la faa ra binni u ŋmɛnɛɛrɛ di ra pɛɛzi u wia dᴐŋa be, dí, Lee a hiŋ duɛ? 12 Nɛdamta la maa ra ŋᴐ u wia de, ka ba waa nuukpaŋ dᴐᴐwɛ dᴐŋa ni. Baŋhina ŋᴐ u ɛɛ nɛpaa. Baŋhina ge ŋᴐ, Kai. Waa nɛpa ɛɛwɛ. Dí, u ra dar nɛraa ba ra leu. 13 Ba maa suahzi di ra munni u wia dikuu banna ᴐm Jus hina la wia. 14 A hᴐpizizenaa baambaaŋ Yeesu jaa izi di ga zuu Kᴐraawiizi dia la di jaa ra bagli nɛra Kᴐraawiizi wia de. 15 U baglaa la tir Jus hina werge werge maa. Ba ŋᴐ, Baal naa waa hᴐnzunni ɛɛwɛ. Ka lee u wer lii zum wia naa kennei? 16 Yeesu ŋᴐ, N baglaa naa, n himmaa hor lɛi. Unla n humiŋ la baglaarɛ. 17 Di nɛr la maa wetto di ra sɛɛ Kᴐraawiizi kipar hiŋaa, u daŋ wer zum wibii n baglaa naa biini, di a ɛɛ n himmaa wiarɛ gɛɛ́ Kᴐraawiizi wiarɛ. 18 Nɛr la maa n kpa u himmaa hor di ra bagli, sᴐnnɛ u nyiŋŋi ra tɛɛ u hiŋ. Ka nɛr la n nyiŋŋi sᴐŋ di ra tɛɛ nɛr la n humuu la, u wia dᴐᴐ wibiire. Daraa waa hore u be. 19 Ii faa na Kᴐraawiizi kiizii Moosis be, ka ii bɛl maa waa u kiizi ra hiŋ. Bɛɛ wiarɛ ii ra nyiŋŋi ií kpunnɛi? 20 Nɛra la ŋᴐ, Di kpuinɛi? Aliizinachᴐgii hinnɛ hiŋ! Ubɛɛ n na nyiŋŋi ú kpuinɛi? 21 Yeesu ŋᴐ, Wikpannɛ n ɛɛ a tir ia. Ka ií binni ii ge wiɛɛlaa na. 22 Ii na hɛŋ teŋaare Moosis be. Ii naabaala maanii faa ra ɛɛ guŋ, ka Moosisii dau guŋ u hᴐŋ biini di ŋᴐ, Di ii wa lul biibaal, ií teŋ u hɛŋ hᴐpizaa ŋmantannaazi hiŋ la. 23 Too. Di u hᴐpizaa ŋmantannaazi hiŋ la ɛɛ ii heezaa hᴐpizii, ka ii daŋ haa teŋ u hɛŋ la dikuu uŋ ɛɛ Moosis kii bɛl wia. Di ii ra ɛɛ guŋ, di n ge hiini baal bɛl u wer nyaagi ii heezaa hᴐpizii la biini, bɛɛ n baani a waa ia pattɛi? 24 Ií ra pessi wii maa nɛnnɛ ka ra ŋᴐ u wia. Ií gilɛɛ ᴐᴐ ŋᴐ lugᴐ wii waa wer di ii haa waa u zɛɛ zummɛ ií wer tɛu wibii. 25 Denii Jɛrusalɛm hina baŋhina jaa ra ŋᴐ, Baal la banna nyiŋŋi u bᴐr bá kpu la, waa lɛi keŋ? 26 Ka u ra bagli wiarɛ bᴐchaaŋ, ba waa wii maa ŋᴐwɛɛ di tɛu. Amᴐ yaa nabᴐnzi gba jaa sɛɛu lugᴐ u ɛɛ Kristoo gɛɛ? 27 Ɛrɛɛ? Yaa zum baal naa ni u liiri bᴐr maa. Di Kristo himmaa wa ballᴐ, nɛr maa wàá zum u liiri bᴐr. 28 Banna ŋᴐ kennaa, Yeesu jaa chi Kᴐraawiizi dia la di jaa ra ŋᴐ wia ni bᴐkpega, dí, Wibiire. Ii zumimbuu di zum n liiri bᴐr gba. Ka n himmaa sᴐŋ biini lɛi n ba. Unla n humiŋ la du denii di ɛɛ wibii hiŋ. Ii wa waabuu zummɛ. 29 Miŋwaa zumuubuu, dikuu bɛɛwiai, u benii n lii. Waabuu humiŋ n ba. 30 Denii ba jaa ra ɛɛ ania maa bá lawuu ka lawuu huhzi, dikuu bɛɛwiai, u saŋa faa haa waa helle. 31 Nɛdamta la bakpila maa sɛɛ Yeesu wia ka ŋᴐ, Wizenaa la baŋ faa ŋᴐwɛɛ lugᴐ Kristo daŋ wa ɛɛa la, a daŋ wa ɛɛ wizenaa kaali annii baal naa n na ɛɛ naa? 32 Farisizi n wa nuu gunla a nɛra n na munni u wia di ra tɛɛ dᴐŋa la, ba ni Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi hum Kᴐraawiizi dia balaa bá la ga lawuu. 33 Ba la, di Yeesu haa ra ŋᴐ wia, dí, Màá ka birgi ii be. N daŋ du ii be tama bɛŋ ka jaa bir la unla n humiŋ la ge be. 34 Ii daŋ nyiŋŋi n bᴐr ka nyiŋŋiŋ huhzi. Bᴐr la minna la la, ii ge wàá wer la de. 35 Jus hina jaa ra pɛɛzi dᴐŋa, Lee ú la ya wa nyiŋŋuu huhzi naanɛi? U ŋᴐ ú lau ga du yaa banla n yaarɛɛ di du Girik hina biini la benii di ra bagli a Girik hina gɛɛ? 36 Kennaa unna ŋᴐ alugᴐ yaa daŋ nyiŋŋi u bᴐr ka nyiŋŋuu huhzi naa, di kaa ŋᴐ lugᴐ bᴐr la unna la, yaa ge wàá wer la de naa, u ge zɛɛrɛ ɛrɛɛ? 37 Denii ba hᴐpizizenaa la tuna hiŋ la n ɛɛ ba hᴐpizizeŋ himmaa la, Yeesu izi di chi di ŋᴐ ani bᴐkpega ni, Hinla maa n na wii ninyᴐgzi, í ba n be di wa na nii nyᴐᴐ. 38 Hinla maa n niŋ yardiŋ, i daŋ wa ɛɛ lugᴐ Kᴐraawiizi Hᴐŋ n baglɛɛ yembɛl, dí, Nii la n dᴐᴐ miibᴐᴐ daŋ ᴐᴐ lii u ni saŋa maa alugᴐ muu n na pal. 39 Nii naa ge wia uŋ ŋᴐwɛɛ naa, Kᴐraawiizi Dumnanii la un niŋ wa kpa di du banla n yarduu la ni wiarɛ u kpa ra mɛgzi nii la. A saŋa ba faa haa waa u Dumnanii la nawɛɛ, dikuu bɛɛwiai, Yeesu faa haa waa u girme nawɛɛ. 40 Yeesu n wa ŋᴐ kennaa, a nɛra baŋhina ŋᴐ, Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛrɛ keŋ. 41 Baŋhina ge ŋᴐ, Kristoo. Ka baŋhina waa sɛɛwɛ ka ŋᴐ, Di Kristo wa ballᴐ, u daŋ ɛɛ Galili hinuurɛ naá? 42 Kᴐraawiizi Hᴐŋ baglᴐᴐrɛ lugᴐ Kristo daŋ ɛɛ Deevid naana bɛllɛ di lii u bol Bɛtlihɛm. Awia, waa lɛi. 43 Ba waa wette dᴐᴐ nuukpaŋ dᴐŋa be. 44 Baŋhina faa ra nyiŋŋi ba lawuu, ka nɛr maa waa u be helle ú lawuu. 45 Kᴐraawiizi dia balaa la bir la Farisizi ni Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi la be. Ba ga pɛɛzi baa, Ka ɛrɛɛ ii wᴐᴐ lauwɛ banɛi? 46 Ba ŋᴐ, Wiŋᴐzi naa dizi baal naa n na ŋᴐ naa, yaa haa waa nuuwɛ nɛr maa n na ŋᴐ a dᴐŋa. 47 Farisizi la pɛɛzi, Amᴐ u wettoo dar ii ge gbaa? 48 Ii na yaa nabᴐnzi bɛl maa n na sɛɛ u wiaa? Ii kaa na yaa Farisizi bɛl maa n na sɛɛ u wiaa? 49 Ka nɛdumazi la n waa Moosis Hᴐŋ zummɛ la, baabuu ra sɛɛ u wia. Kᴐraawiizi see baabuu nua. 50 Ba bɛl ɛɛ Nikᴐdɛmus la n faa la Yeesu be labuu. U ge ŋᴐ, 51 Ka Moosis Hᴐŋ la biini ba baglᴐᴐrɛ lugᴐ ya gilɛɛ feli di baal maa seriya u chol di yaa haa waa u be nuuwɛ di zum u wiɛɛlaa la maa nɛnnɛ mᴐᴐ. 52 Ba ŋᴐ, Amᴐ i gba ɛɛ Galili hinuurɛa? Pigzi Kᴐraawiizi Hᴐŋ maa di na. Waa baglɛɛ lugᴐ Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ bɛl maa daŋ wa lii Galili hɛri. 53 Ba maa jaa izi yaari di kaali ba diini.

1 Yeesu izi kaali giŋgimii la banna yir Ɔlivizi giŋgimii la. 2 Chᴐᴐzin pikke ni u kaa ba Kᴐraawiizi dia. Nɛdamta la kaa chaali ba u be. U so di ra bagli baa Kᴐraawiizi wia. 3 Denii Kᴐraawiizi Hᴐŋ Karma ni Farisizi baŋhina kpogli haaŋ bɛl di ba u be di gil u chi ba maa baambaaŋ. A haaŋ ge ni baal bɛl faa ra sɛmuu, ba lawuu. 4 Farisizi la ŋᴐ Yeesu be, Yaa nabᴐma, haaŋ naa ni baal bɛl faa ra sɛmuu, yaa lawuu. 5 Moosis Hᴐŋ biini u bagli yaabuu lugᴐ di nɛr maa ra ɛɛ guŋ, bá paa bia di lᴐᴐzuu ú siu. Ka ɛrɛɛ i ge ŋᴐ u wiai? 6 Ba pɛɛzuubuu guŋ bá ɛɛu na di wer na u cholli bᴐr di ŋᴐ u wia. Yeesu siigi ba ni ka togni di kpa u nonibii di ra sɛbi hɛri. 7 Ba haa vɛɛ ra pɛɛzuu guŋŋ, u jaa izi chiŋ di ŋᴐ ba be, Hinla maa n waa wichᴐgaa dᴐᴐwɛ, hìŋ́ niŋ feli di kpa bii di lᴐu. 8 Uŋ wa ŋᴐ guŋ tuŋ, u kaa togni di ra sɛbi hɛri. 9 Uŋ ŋᴐ gunla, ba maa biine ra tɛɛ baa wichᴐgaa, ba nabᴐnzi izi kaali kpaŋkpaŋa guŋŋ di wa hel bichalli, ba maa kaali ka ka Yeesu ni haaŋ la n faa chigɛ ba maa baambaaŋ la. 10 Yeesu izi chiŋ di a haaŋ bɛnnɛ chigɛ u see. U pɛɛzuu, Lee ba maa duɛ? Bɛl maa waa kaa hore ú kpa wichᴐgaa sagii gɛɛ? 11 U ŋᴐ, Bɛl maa waa hoo, n Dᴐᴐri. Yeesu ŋᴐ, N gba wàá kpa wichᴐgaa sagii. A la, ka gilɛɛ kaa waa ɛɛ i wichᴐgaa hiŋ haŋ lii zinaa di ra la. 12 Yeesu kaa ra bagli nɛra la, di ra ŋᴐ, N ɛɛ fintinaa di ra chaani durnya. Hinla maa n niŋ hiŋiŋ, hàá ka vol bᴐbiri. I daŋ du bᴐchaaŋ biini di dᴐᴐ miibᴐᴐ. 13 Farisizi baŋhina du de di ŋᴐ, Hinuu ŋᴐ i wia la. Hinuu kaa ɛɛ i himmaa daansɛɛ. Awia karaa i ra kanni. 14 Yeesu ŋᴐ, N himmaa daansɛɛrɛ n ɛɛ, ka kara lɛi. Wibiire, dikuu bɛɛwiai, n zum bᴐr la miŋ liwɛɛrɛ di kaa zum bᴐr la miŋ niŋ la. Iabuu waa zum n liiri bᴐr. Ii waa kaa zum n laŋri bᴐr ge. 15 Durnya zumaarɛ ii kpa di ra binni n wia biini di ra ŋᴐ n wia. Miŋwaa waa nɛra wia ra ŋᴐ. 16 Ka di n vii ra ŋᴐ ba wia, n daŋ wer ŋᴐa a deŋli, dikuu bɛɛwiai, n bɛŋ lɛi niŋ ŋᴐ ba wia gunla ban duwɛɛ. N ni unla n humiŋ labuu niŋ ŋᴐ ba wia guŋ. 17 Ka Moosis Hᴐnna bagluu lugᴐ nɛkpaŋ wiŋᴐzi waa wette lɛɛu. Ka nɛra banɛɛ wiŋᴐzi dᴐᴐ wibiire. 18 N ɛɛ n himmaa daansɛɛ hinuurɛ. N mɛɛ la n humiŋ la kaa ɛɛ n daansɛɛ hinuu bɛl di jaa n ni. 19 Ba jaa ra pɛɛzuu, Lee i mɛɛ du ya zumuuwɛi? U ŋᴐ, Ii wan zummɛ. Ii waa kaa zum n mɛɛ ge. Di ii vii zumiŋ, ii vii zum n mɛɛ gba. 20 Yeesu faa du Kᴐraawiizi dia kebibᴐr di ra bagli wia naa. Nɛr maa wᴐᴐ lauwɛ de, dikuu bɛɛwiai, u saŋa faa haa waa helle. 21 Yeesu kaa ŋᴐ nɛra la be, N daŋ la n laŋri bᴐr, ii nyiŋŋiŋ guŋŋ wa huhzi ka siu ani ii wichᴐgaa. Ii wàá wer la bᴐr la minna la la. 22 Jus hina la jaa ra pɛɛzi dᴐŋa, Unna ŋᴐ kennaa alugᴐ bᴐr la unna la, yaawaa wàá wer la de naa, amᴐ u ŋᴐ ú kpu u hinnɛ gɛɛ? 23 Yeesu ŋᴐ, Ii ɛɛ hɛri hinaa. N ge ɛɛ chiŋ hinuu. Ii ɛɛ durnya naa kunaa. N ge waa durnya naa kuŋ ɛɛwɛ. 24 Awiarɛ n ŋᴐ ii be lugᴐ ii daŋ siu ani ii wichᴐgaa la. Di ii waa sɛɛwɛ lugᴐ n ɛɛ nɛr la miŋ ɛɛwɛ, ii daŋ siu ani ii wichᴐgaa. 25 Ba jaa ra pɛɛzuu, Anɛɛ hinnɛi? Yeesu ŋᴐ, Ka saŋa maanii n na bagli ia guŋ. 26 N dᴐᴐ wikpila miŋ niŋ vii ŋᴐ di pɛɛzi ia nua, ka màá ŋᴐ. Wia la maa miŋ nuuwɛ unla n humiŋ la be, aabuu anna bagli nɛra. U wia dᴐᴐ wibiire. 27 Yeesu n ŋᴐ gunla, nɛra la waa zummɛ lugᴐ u mɛɛ Kᴐraawiizi wiarɛ u ŋᴐ gunla. 28 Yeesu ŋᴐ, A hᴐl la iin niŋ lalli mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ chiŋ, a hᴐllɛ ií zum lugᴐ n ɛɛ nɛr la miŋ ŋᴐwɛɛ di zum lugᴐ maa wii maa ra ɛɛ n bɛmbɛŋ. Gunla maa n mɛɛ n bagliŋ ŋᴐ ń ŋᴐ, gunnɛ aŋ ŋᴐ la. 29 Unla n humiŋ la du n benii. Waŋ gillɛ ta, dikuu bɛɛwiai, n ᴐᴐ ra ɛɛ wia la n paruu labuu. 30 Yeesu n na ŋᴐ wia kennaa, nɛkpila yarduu. 31 U ŋᴐ Jus hina la n yarduu la be, Di ii ᴐᴐ gil n wiŋᴐzi du ii bampiree di ra hiŋaa, ii daŋ ɛɛ n hiŋra himmaa 32 di wer zum wia la n ɛɛ wibii. A wibii ge daŋ gil ií dᴐᴐ ii hinaa. 33 Ba ŋᴐ, Yaa ɛɛ Abraham nannaa. Nɛr maa waa yaa lauwɛ yoma. Ka ɛrɛɛ wiarɛ i ŋᴐ a wibii daŋ gil ya dᴐᴐ yaa hinaa naanɛi? 34 Yeesu ŋᴐ ba be, Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Nɛr la maa n na ɛɛ wichᴐgaa, a hiŋ birgi wichᴐgaa yonne. 35 Yom waa ᴐᴐ du u dᴐᴐri dia di ra la. Ka biilulliiwaa ᴐᴐ du u benii di ra la. 36 Awia, di Kᴐraawiizi bie wa lɛɛ ia ha, ii daŋ dᴐᴐ ii hinaa, wibii maa. 37 N gba zummᴐ lugᴐ ii ɛɛ Abraham nannaa, ka ii ra nyiŋŋi ii kpuŋ dikuu n wiŋᴐzi waa bᴐr nawɛɛ á chᴐᴐ ii bampiree wia. 38 N mɛɛ be baglaarɛ n na bagli ia la. Ii ge mɛɛ be wiɛɛlaarɛ ii ra ɛɛ la. 39 Ba ŋᴐ, Yaa mɛɛrɛ Abraham. U ŋᴐ, Di ii ɛɛ Abraham biizii, wibii, amᴐ ií ra hiŋ a Abraham wiɛɛlaa. 40 N bagli ia wibii la miŋ nuuwɛ Kᴐraawiizi be, ka ii ra nyiŋŋi ii kpuŋ. Abraham wiɛɛlii lɛi guŋ. Awia ii mɛɛ lɛi Abraham. 41 Ii mɛɛ himmaa wiɛɛlaarɛ ii ra hiŋ la. Ba ŋᴐ, Yaa waa sɛnsɛn biizi ɛɛwɛ. Kᴐraawiizi bɛnnɛ yaa mɛɛ. 42 Yeesu ŋᴐ, Di Kᴐraawiizi vii ɛɛ ii mɛɛrɛ ɛnɛ maa, ii daŋ vii nᴐŋŋi n wia, dikuu bɛɛwiai, u benii n lii ka wa du ɛŋ. N himmaa kipar wia lɛi n ba. Kᴐraawiizii humiŋ n ba la. 43 Ii waa n wiŋᴐzi naa biini ra nuu dikuu iiŋ waa nyiŋŋi ii sɛɛ tɛu la wia. 44 Ii lii ii mɛɛ Sitaani benii. U dᴐᴐ kunnyiŋŋichᴐgaarɛ. U wiɛɛlaarɛ ii ra nyiŋŋi ii ra hiŋ la. Waabuu ɛɛ nɛkpuuri saŋa maa. Waa wibii ra hiŋ dikuu uŋ waa wibii maa dᴐᴐwɛ wia. Kara bɛnnɛ u dᴐᴐ di ra kanni kara saŋa maa dikuu guŋ n ɛɛ u manni wia. U benii kara kannaa lii la. 45 Miŋ ŋᴐ wibii tɛɛ ia wiarɛ ii waa sɛɛwɛ tɛŋ. 46 Ii bɛl maa daŋ wer tɛŋ wichᴐgaa? Ii wàá wer. Ka di n na ŋᴐ wibii, ɛrɛɛ ii waa sɛɛwɛ tɛnnɛi? 47 Nɛr la maa n ɛɛ Kᴐraawiizi bie, waabuu ᴐᴐ ra nuu u wiŋᴐzi. Iawaa n waa u biizi ɛɛwɛ wiarɛ ii waa nuu. 48 Jus hina la ŋᴐ u be, Yaa faa ra yiriibuu Samaria hinuu. Wibii maa, gunnɛ. Aliizinachᴐgii hinnɛ hiŋ! 49 Yeesu ŋᴐ, Aliizinachᴐgii hiŋ lɛi miŋ. N na kpa n mɛɛrɛ girme guŋ, ka ii ra gbɛlliŋ. 50 Miŋ lɛi niŋ nyiŋŋi sᴐŋ di tɛɛ n hiŋ. Nɛr la n niŋ nyiŋŋi sᴐŋ tɛŋ, u du de. Waabuu niŋ di nɛra maa seriya. 51 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Unla maa n niŋ hiŋ n baglaa naa, wàá ba siwaa. 52 Jus hina la jaa ŋᴐ u be, Yaa waa ŋᴐwɛɛa? Aliizinachᴐgii hinnɛ hiŋ. Yaa naabaal Abraham siuwᴐᴐ. Dᴐgtɛɛzi la maa ge siuzi. Ka hiŋwaa ŋᴐ unla maa n niŋ hiŋ i baglaa naa wàá siu? 53 Hìŋ́ ɛɛ nɛzeŋ kaali yaa naabaal Abraham gɛɛ? Waabuu siuwᴐᴐ, dᴐgtɛɛzi la gba siuzi. Beedee nɛzenne hiŋwaa ɛɛi? 54 Yeesu ŋᴐ, Di n himmaa ra tɛɛ n hiŋ sᴐŋ, sᴐmpɛɛrɛ. Ka n mɛɛ labuu ra tɛŋ a sᴐŋ. Ii gba ra yiruubuu ii mɛɛ Kᴐraawiizi. 55 Ka ii waa u wia zummɛ. Miŋwaa zumuubuu. Di n ŋᴐ mᴐᴐ zummɛ, n ni ia maanii niŋ jaa birgi kara hina. N zumuubuu di ᴐᴐ ra hiŋ u nua. 56 Ii naabaal Abraham biini faa ᴐᴐ huuhzuu dikuu uŋ faa dᴐᴐ n balaa naa tamii wia lugᴐ ú naŋ. U naŋ. U bᴐra sᴐᴐni. 57 Jus hina la ŋᴐ, Aa! Haa binni adunu gba helle, ka ŋᴐ dí i na Abrahamnɛa? 58 Yeesu ŋᴐ ba be, Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Mìŋ́ du de mᴐᴐ ka Abraham haa wa du de. 59 Uŋ wa ŋᴐ guŋ, ba paagi bia bá lᴐᴐzuu, ka Yeesu leu ba siwee di lii Kᴐraawiizi dia la biini.

1 Yeesu ni u hiŋra ra la di wa na nyuŋŋi bɛl. Ban luluu maa, gunnɛ u nyuŋŋi. 2 Yeesu hiŋra pɛɛzi Yeesu, Yaa Nabᴐma, Baal naa himmaa wichᴐgaa wiarɛ u nyuŋŋi gɛɛ́ u maa ni u mɛɛ wichᴐgaa wiarɛ u nyuŋŋɛi? 3 Yeesu ŋᴐ, U himmaa wichᴐgaa wia lɛi. U maa ni u mɛɛ gba wichᴐgaa wia lɛi. Kᴐraawiizii gillɛ u nyuŋŋi ka ú wer bagli u fᴐŋŋa u ni. 4 A wesso yaa n aah siwii di ra hum unla n humiŋ la huma, dikuu bɛɛwiai, bᴐr haa chaanᴐᴐrɛ filaŋkeŋ. Ka di bᴐr wa biroo, huma wàá ka wer di ra hum. 5 Miŋ haa du durnya naa, n ɛɛ fintinaa di ra chaani baa. 6 Uŋ wa ŋᴐ guŋ tuŋ u puuzi nuhaahri ha hɛri di koozaa ka kpaa di fᴐg baal la siwee, 7 ka ŋᴐ u be dí ú izi la pol la banna yir Silᴐam di ga sam u siwee. A pol sᴐŋ zɛɛrɛ Ba humimbuu. Nyuŋŋi la izi di la di ga sam u siwee. Uŋ wa sammɛ tuŋ, u siwee pilli. U bir ba. 8 Denii u barii hina ni banla n zummɛ lugᴐ u faa ɛɛ nyuŋŋii di ra suŋŋi kuna la nau di ra pɛɛzi dᴐŋa, Baal naa lɛi ᴐᴐ faa so di ra suŋŋi kuna laa? 9 Baŋhina ŋᴐ, Ɛɛh. Waabuu. Baŋhina ge ŋᴐ, Waa lɛi, ka u liubuu werge maa. U himmaa ge ra ŋᴐ, Minuu. 10 Ba ra pɛɛzuu, Ka ɛrɛɛ i kaa wer di ra na naanɛi? 11 U ŋᴐ, Baal la banna yir Yeesu labuu ɛɛ kpɛchɛgaa di fᴐg n siwee ka ŋᴐ n be dí ń la pol la banna yir Silᴐam la di ga sam n siwee. N la di ga samaa. Miŋ wa samaa tuŋ, a jaa pilli. 12 Ba ŋᴐ, Lee u duɛ? U ŋᴐ, Maa zumᴐu. 13 Denii ba lawuu la Farisizi la be. 14 Ba heezaa hᴐpizii genii Yeesu ɛɛ kpɛchɛgaa fᴐg a baal siwee a pilli la. 15 Farisizi la kaa pɛɛzuu gunla aŋ ɛɛwɛ u jaa wer di ra na. U ŋᴐ, U kpa kpɛchɛgaarɛ di fᴐg n siwee, n samaa di jaa wer ra na. 16 Denii Farisizi la baŋhina ra ŋᴐ, Kᴐraawiizi be hinuu lɛi, dikuu bɛɛwiai, ᴐᴐ ra chᴐgi yaa heezaa hᴐpizii kiizi labuu. Baŋhina ge pɛɛzi, Wichᴐg ɛɛri daŋ wer ɛɛ wizenaa naa dᴐŋaa? Ba waa nuukpaŋ dᴐᴐwɛ. 17 Ba kaa pɛɛzi baal la, Ka i ge, um pilli i siwee, bɛɛ nɛdeere i ge ra yiruuwɛi? U ŋᴐ, dí, Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛ bɛllɛ. 18 Ka Jus hina la faa waa sɛɛwɛ lugᴐ a baal faa nyuŋŋᴐᴐrɛ ka kaa wer ra na. Ba yir u himmaa maa ni u mɛɛ. Ba ba. 19 Ba pɛɛzi baa, Ii biere keŋ? Amᴐ wibiire iin luluu maa gunnɛ u nyuŋŋia? Ka ɛrɛɛ a ɛɛ u jaa wer ra na filaŋkennei? 20 Ba ŋᴐ, Yaa biere ɛɛu. Yaa kaa zum lugᴐ yaa n luluu maa, gunnɛ u nyuŋŋi. 21 Ka gunla aŋ ɛɛwɛ u wer ra na filaŋkeŋ, yaa waa u guŋ zummɛ. Yaa waa zum nɛr la n pilli u siwee tɛu ge. Ií pɛɛzi u himmaa na. U helloo tuŋ. U daŋ wer bagli ia. 22 Ba ge n na ᴐm Jus hina la wiarɛ ba ŋᴐ guŋ, dikuu bɛɛwiai, a Jus hina faa ɛɛ nuukpannɛ di ŋᴐ lugᴐ di nɛr la maa wa ŋᴐ lugᴐ Yeesu ɛɛ Kristoo la, ba daŋ duŋŋi a hiŋ ba kisɛr dia la biini zuui. 23 Awiarɛ u maa ni u mɛɛ ŋᴐ dí u helloo tuŋ, bá pɛɛzi u himmaa la. 24 Ba kaa yir a baal di kaa ŋᴐ u be, Binni Kᴐraawiizi ka bagli yaa wibii. Yaawaa zummᴐ lugᴐ baal la ɛɛ wichᴐg ɛɛrii. 25 U ŋᴐ, Di wichᴐg ɛɛrii gɛɛ́ wichᴐg ɛɛri lɛi, maa zum. U keŋ bɛnnɛ n ge zum. N siwee faa waa na, ka filaŋkeŋ a jaa ra nau. 26 Ba kaa pɛɛzuu, Ɛrɛɛ u ɛɛ di wer pilli i siwee hinnɛi? 27 U ŋᴐ, Miŋ teŋ bagli ia a maa tuŋ, ii waa sɛɛwɛ. Ɛrɛɛ wiarɛ ii kaa ŋᴐ ń ŋᴐ ií nuuwɛi? Ii gba ra nyiŋŋuu ii birgi u hiŋra gɛɛ? 28 Ba ra chagzuu di ra ŋᴐ, Hinuu ɛɛ u hiŋri gɛɛ. Yaawaa ɛɛ Moosis hiŋraa. 29 Yaa wettoo zum lugᴐ Kᴐraawiizi faa ŋᴐ wiarɛ Moosis be. Ka baal naawaa, yaa waa zum bᴐr la maa un liwɛɛ. 30 A baal ŋᴐ, Gooŋga! U wettoo wa pilli miŋwaa siwee, ka iabuu ŋᴐ ii waa zum bᴐr la un liwɛɛ? 31 Yaa maa zummᴐ lugᴐ Kᴐraawiizi waa ᴐᴐ nuu ra tɛɛ wichᴐg ɛɛra. Ka di nɛr la maa jaamuu di ra hiŋ u kipar, u daŋ nuu ra tɛɛ a hiŋ. 32 Ka saŋa maa miŋwaa haa waa nuuwɛ lugᴐ nɛr maa wetto pilli u dᴐŋhiŋ siwee ban luluu u biifulli maa u nyuŋŋi. 33 Di Kᴐraawiizi be lɛi u lii, u vii wàá wer ɛɛ wii naa. 34 Ba ŋᴐ, I ni i wichᴐgaarɛ ba lul, ka i ge wa ŋᴐ í bagli yaa? Ba duŋŋuu ba kisɛr dia biini zuui. 35 Yeesu n wa nuuwɛ ban duŋŋuu la, u ba wa nyiŋŋuu. Uŋ wa nau u pɛɛzuu, Hiŋwaa yardi Nɛhalala Hiŋ labuuwaa? 36 U bir pɛɛzuu, N Nabᴐma, anɛɛ a Nɛhalala Hinnɛi? Bagliŋ a hiŋ ń wer yarduu. 37 Yeesu ŋᴐ, I na a hinnɛ. I nuubuu ra ŋᴐ wia filaŋkeŋ la. 38 U ŋᴐ, N Dᴐᴐri, n yardiibuu, ka jaa togni di jaamuu. 39 Yeesu ŋᴐ, N ba durnyaa ń wa di durnya seriya, bánla n waa na bá wer na, ka banla n na na ge, bá nyuŋŋi. 40 Farisizi baŋhina du u be di nuu. Ba pɛɛzuu, Amᴐ yaa nyuŋŋᴐᴐrɛ gɛɛ? 41 Yeesu ŋᴐ, Di ii vii nyuŋŋᴐᴐrɛ, ii faa waa wichᴐgaa dᴐᴐwɛ. Ka iiŋ ᴐᴐ ŋᴐ lugᴐ ii ra nau la, awiarɛ ii wichᴐgaa haa du ii ni.

1 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Nɛr la maa n wàá sɛɛ ga pelig dominua di zuu peeza be, ka ga bᴐduma di tinni di ra tuu de, ŋmɛɛnnɛ a hiŋ. 2 Ka nɛr la n ᴐᴐ ga a dominua zuu la, waabuu a penᴐᴐni. 3 Di penᴐᴐni himmaa wa ballᴐ, pelig hiŋ binni la daŋ pilli dominua tɛu ú zuu. A peeza ge daŋ zum u loobii, u ra yir anla n ɛɛ u hora sᴐna a hiŋuu di ra lii. 4 Di u wa lizi anla n ɛɛ u hora tuŋ, ᴐᴐ tᴐ a see a ra hiŋuu. A zum u loobiire. Awiarɛ a ᴐᴐ ra hiŋuu. 5 Di penᴐᴐniduma bɛl wa yiraa, a wàá sɛɛ hiŋ a hiŋ. A daŋ chᴐ u be dikuu aŋ waa nɛdumazi loobee zummɛ wia. 6 Sɛɛliirɛ Yeesu ta gunla, ka ba waa u zɛɛ zummɛ. 7 U kaa ŋᴐ ba be, Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Minuu pelig dominua la. 8 Banla n faa feliŋ ba la ba ɛɛ ŋmɛɛnaa. Peeza la waa nuuwɛ tɛɛ baa. 9 N bɛnnɛ ɛɛ dominua. Gunla peeza n ᴐᴐ ba dominua di wa zuu, ka bir di lii di ra nyiŋŋi kooree á hee la, gunnɛ nɛ́r la maa n niŋ ba n be wer na lɛɛi n be. 10 Winanaa wia lɛi ŋmɛɛŋ ᴐᴐ ba. U ᴐᴐ bau di wer ŋmɛɛ peeza di ra kpu di ra chᴐgaa. Miŋwaa ballᴐᴐ nɛ́ra wer na miibᴐᴐnanii di kaa wer dᴐᴐ wia la maa n niŋ gil ba di suma. 11 Minuu penᴐᴐninanii. N daŋ kuu n peeza wia di siu. 12 Nɛr la n waa penᴐᴐni himmaa ɛɛwɛ ka ra binni peeza la n waa u himmaa hora ɛɛwɛ di ra lɛɛ kebee la, di a hiŋ wa na saŋkarahiŋ n na ba, ᴐᴐ gil a peeza ka ra chᴐ, a saŋkarahiŋ ba di wa lauri a peeza aŋhina kaali, anla n kawɛɛ la ge maa yaari. 13 Kebee wiarɛ a hiŋ ra binni a peeza. Waa a bila dᴐᴐwɛ. Awiarɛ ᴐᴐ chᴐ la. 14 Minuu penᴐᴐninanii la. N zum n peezaa, a ge zumiŋ. 15 Gunnɛ n ni n mɛɛ gba. N zumuubuu, u ge zumiŋ. N daŋ kuu n peeza wia di siu. 16 N peeza aŋhina haa du liga aŋhina biinii. N daŋ nyiŋŋi a ge bᴐr di tᴐ a see. A gba daŋ zum n loobii di hiŋiŋ á maa waa ɛɛ kpaŋ á binni ge jaa ɛɛ nɛkpaŋ. 17 N mɛɛ nᴐŋŋi n wiarɛ dikuu miŋ niŋ kuu n peeza la wia di siu ka kaa izi siu biini wia. 18 Nɛr maa lɛi niŋ firiŋ n siu. N himmaanii niŋ siu. N dᴐᴐ fᴐŋŋaa miŋ niŋ wer siu di kaa dᴐᴐ fᴐŋŋa miŋ niŋ kaa wer izi siu biini. N mɛɛrɛ ŋᴐ ń ɛɛ guŋ. 19 Yeesu n ŋᴐ wia naa, Jus hina kaa ra di dᴐŋa hᴐᴐzi. 20 Nɛra bakpila maa ŋᴐ, Aliizinachᴐgiirɛ lawuu, u ra chugli. Bɛɛ wiarɛ ii kaa nuu ra tɛuwɛi? 21 Baŋhina ge ŋᴐ, Wiŋᴐzi naa, aliizinachᴐgii hiŋ wiŋᴐzi lɛi, di kaa pɛɛzi, Aliizinachᴐgii hiŋ daŋ wer pilli nɛra siweea? 22 Denii ba hᴐpizizeŋ la baŋ ᴐᴐ ra kuari Kᴐraawiizi dia Jɛrusalɛm la wa hel. Waari saŋaa la. 23 Yeesu ra vol Kᴐraawiizi dia jaŋgal la banna yir Sᴐlᴐmᴐn Jaŋgal la biini, 24 di Jus hina ballᴐ di wa baruu di ra pɛɛzuu, Ɛrɛɛ i haa gil yaa ra bil i wia kennei? Di i ɛɛ Kristoo, ŋᴐ yaa be kaaih. 25 Yeesu ŋᴐ, N faa ŋᴐ ii benii, ka ii waa sɛɛwɛ. N wiɛɛlaa la miŋ ᴐᴐ ra ɛɛ n mɛɛ fᴐŋŋa biini la gba a ɛɛmbuu guŋ daansɛɛ. 26 Ka iawaa n waa n peeza ɛɛwɛ wia ii waa sɛɛwɛ tɛŋ. 27 Banla n ɛɛ n himmaa peeza la ᴐᴐ nuu ra tɛŋ di ra hiŋiŋ. N zum baabuu 28 di ra tɛɛ baa miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ. Ba wàá siu maa. Nɛr maa wàá wer foozi baa n nonee biini. 29 N mɛɛ la n kpa baa tɛŋ la kpekkoo kaali kummaa. Nɛr maa wàá wer foozi baa n mɛɛ la nonee biini. 30 N ni n mɛɛ hiŋ ɛɛ kpannɛ. 31 Denii Jus hina la kaa paagi bia bá ga lᴐᴐzuu. 32 Yeesu ŋᴐ, N ɛɛ winanaa kpila maanii n mɛɛ fᴐŋŋa biini ii maa naŋ. A winanaa ubɛlii wiarɛ ii kpa bia di ŋᴐ ií lᴐᴐziŋ naanɛi? 33 A Jus hina ŋᴐ, Winanaa wia lɛi yaa ŋᴐ ya lᴐᴐzii. Hiŋ gbɛlli Kᴐraawiizi di ŋᴐ hìŋ́ newee ɛɛ Kᴐraawiizi wiarɛ yaa ŋᴐ ya lᴐᴐzii. 34 Yeesu ŋᴐ, Kᴐraawiizi Hᴐŋ biini u ŋᴐ, dí, N ŋᴐ ii ɛɛ kᴐraawiizizii. Ii haa waa de karmɛɛa? 35 Di u wetto yir banla um bagli baa u wia la kᴐraawiizizi, Kᴐraawiizi Hᴐŋ ge waa wette ra vɛɛ gunla, 36 amᴐ u bie la un lizɛɛ di tɛɛ u hiŋ di hum durnya biini la waa guŋ dɛkkɛa? Ɛrɛɛ i ge kaa ŋᴐ n na gbɛlluubuu dikuu miŋ ŋᴐ n ɛɛ u biere wiai? 37 Di u wiɛɛlaa lɛi n na ɛɛ, amᴐ Ií gilɛɛ sɛɛ n wia. 38 Ka di u wiɛɛlaarɛ n na ɛɛ, ií sɛɛ n wia. Di ii wàá wer sɛɛ tɛɛ miŋwaa himmaa, ka ií sɛɛ di ra tɛɛ n wiɛɛlaawaa. Denii ií wer zum lugᴐ Kᴐraawiizi du n ninɛɛ, n ge du u ni. 39 Ba kaa ra nyiŋŋi bá lawuu. U kaa foozi ba nonee di lii, 40 di kaa gi Jᴐᴐdan muu la di kaa la bᴐr la Jᴐn n faa ra sᴐ nɛra Kᴐraawiizi nii la, di ga du de. 41 Nɛkpila ba u be de di ra ŋᴐ dᴐŋa be, Jᴐn la faa waa wisɛɛlaa ra ɛɛ. Ka gunla maa uŋ faa ra bagli baal naa wia la, wibiire u faa ra bagli. 42 De hina kpilakpila maa yarduu di sɛɛ u wia.

1 Baal bɛllɛ faa du Bɛtani di ra wii. U sᴐnnɛ faa Lazarus. 2 Mɛɛri la n faa kpa tulaale bɛl di waari Yeesu naazi ni ka kpa u nyuhuna billaa la, u niubambiere faa ra wii la. U ni u kpɛɛma Maata bolle a Bɛtani. 3 Awia ba hum nɛra Yeesu be di ŋᴐ, Yaa Dᴐᴐri, i dammu labuu ra wii. 4 Yeesu n wa nuu guŋ, u ŋᴐ, Siu wia lɛi u ra wii a wiila. Kᴐraawiizi girme wiarɛ u kuu di ra wii a wiila, nɛ́ra wer kpa sᴐŋ di tɛɛ u bie u wiila naa biini. 5 Yeesu faa nᴐŋŋi Maata ni Mɛɛri ni Lazarus labuu. 6 Ka uŋ wa nuu Lazarus wiila wia, u haa laŋŋi bᴐr la un duwɛɛ la hᴐpizaa anɛɛ mᴐᴐ. 7 Denii u izi di ŋᴐ u hiŋra be, Ya bir la Judia hɛri. 8 U hiŋra ŋᴐ, Yaa Nabᴐma, yaa n faa du de la, Jus hina faa ra nyiŋŋuu ba lᴐᴐzii bia. Ka i kaa ŋᴐ ya bir la de filaŋkeŋ? 9 Yeesu ŋᴐ, Di hᴐᴐ wa pizᴐᴐ guŋŋ di wa hel wiizi cholaa saŋa la, karfizi fidaanɛɛ lɛiyaa? Di hinla maa ra vol bᴐchaaŋ ni, hàá lᴐ i naa dikuu wiizi n na chaani bᴐr wia. 10 Ka hinla maa n na vol hamuŋa ni daŋ lᴐ i naa dikuu i siwee n waa chaanɛɛ wia. 11 Uŋ wa ŋᴐ guŋ tuŋ, u kaa ŋᴐ, Yaa dammu Lazarus a chᴐᴐ dᴐᴐrɛ. N ŋᴐ ń la di ga lalluu. 12 U hiŋra ŋᴐ, Yaa Dᴐᴐri, di u ra chᴐᴐ dᴐᴐ, amᴐ u daŋ nyaagi. 13 Baawaa faa zumᴐᴐ lugᴐ dᴐᴐ himmaanii Yeesu faa ŋᴐ. Ka siu wiarɛ u ŋᴐ gunla. 14 Denii Yeesu ŋᴐ kaaih, Lazarus siuwᴐᴐ. 15 Ii daŋ yardiŋ jaa di lii wia naa biini. Awia n bᴐra sᴐᴐnᴐᴐrɛ miŋ faa waa hoo de. Ka ií izi ya la u be. 16 Yeesu hiŋri bɛl sᴐnnɛ Tᴐmas, ba kaa ra yiruu Biinɛɛri. U ŋᴐ u dᴐŋa Yeesu hiŋra la be, Ií gil ya nuu maa la, di ba gaa kpuu, ya nuu maa siu. 17 Ba la. Baŋ ga hel de, ba bagli Yeesu lugᴐ baŋ hug Lazarus la, u hᴐpizaa anaazuu guŋ. 18 Bɛtani ni Jɛrusalɛm faa waa nɛɛ. U daŋ ɛɛ lugᴐ maayilzi anɛɛ bɛŋ. 19 Jɛrusalɛm hina kpila lii de ba bá wa tig Maata ni Mɛɛri bampiree dikuu ba kpɛɛma n siuwɛ la wia. 20 Maata n nuuwɛ lugᴐ Yeesu ra bau la, u lii di ga chem u ni ŋmɛnɛɛ, ka Mɛɛri haa so dia. 21 Uŋ ga chem Yeesu ni la, u ŋᴐ u be, N Dᴐᴐri, di i faa du ɛnnɛ, n kpɛɛma faa waa siuwɛ. 22 Ama di i suŋŋi Kᴐraawiizi filaŋkeŋ gba, Kᴐraawiizi daŋ tɛi gunla maa hiŋ niŋ suŋŋi. 23 Yeesu ŋᴐ u be, I kpɛɛma daŋ izi siu biini. 24 Maata ŋᴐ, N zummᴐ. Durnya tunaa saŋa la lalaa la maa n niŋ izi la, u gba daŋ izi a saŋa. 25 Yeesu ŋᴐ, Minuu siu biini izaa. Minuu#bn43#sch11#tn#pn0216##kaa miibᴐᴐ. Nɛr la maa n yardiŋ, di u siuwᴐ gba, ka u daŋ izi. 26 Nɛr la maa n dᴐᴐ miibᴐᴐ di yardiŋ, wàá siu maa. I yardi gunnɛ gɛɛ? 27 U ŋᴐ, Ɛɛh, n Dᴐᴐri. N yardᴐᴐrɛ lugᴐ hinuu Kᴐraawiizi bie Kristo la n niŋ faa ba durnya la. 28 Uŋ wa ŋᴐ guŋ, u bir la dia di ga yir u niwee Mɛɛri la di ŋᴐ u be bᴐᴐih, dí, Nabᴐma la ballᴐᴐ di ra yirii. 29 Mɛɛri n wa nuu guŋ, u izi manaŋ di la Yeesu be. 30 Yeesu faa haa waa bol zuuwɛ ka haa du bᴐr la Maata n wa chem u ni la. 31 Jus hina la n faa du Mɛɛri be dia di ra tig u bampirii la n wa na uŋ izee manaŋ di lii la, ba gba izi di hiŋuu lii. Ba zumᴐᴐ lugᴐ u ra la ŋmam la bᴐttɛ ú gaa wii de. 32 Mɛɛri n wa hel bᴐr la Yeesu n duwɛɛ la di wa nau, u la ga togni u see di ra ŋᴐ u be, N Dᴐᴐri, di i faa du ɛnnɛ, n kpɛɛma faa waa siuwɛ. 33 U ra wii. Jus hina la maa n faa hiŋuu ba la gba ra wii. Yeesu n wa na guŋ, a tiruu werge maa, u biini chᴐgi. 34 U pɛɛzi baa, Lee ii huguuwei? Ba ŋᴐ, Yaa Dᴐᴐri, ba wa na a bᴐr. Ba ra la. 35 Yeesu ge jaa ra wii. 36 Jus hina la n wa na Yeesu n na wii la, ba ŋᴐ, Baal naa faa ra nyiŋŋi u wiarɛ paa. 37 Ka baŋhina ge ŋᴐ, Baal naa n faa wette pilli nyuŋŋi siwee naa, di u vii faa du ɛnnɛ, u vii wàá wer lalli baal la ú gilɛɛ siuwaa? 38 Yeesu biini kaa chᴐgi werge, u him. Ba jaa ga hel ŋmam la bᴐr. U ŋmam la ɛɛ bᴐr la ban tug bii bᴐᴐrɛ ka kpa bii bɛl di tᴐ u nua. 39 Yeesu ŋᴐ ba be, Ií lau bii la pilli bᴐᴐ la nua. Maata ŋᴐ, N Dᴐᴐri, u hᴐpizaa anaazuu keŋ zinaa. U daŋ jaa ra sᴐᴐhri. 40 Yeesu ŋᴐ u be, Maa ŋᴐwɛɛ ŋᴐ lugᴐ di i yardiŋ, i daŋ wer na Kᴐraawiizi girmeea? 41 Ba jaa lau bii la pilli bᴐᴐ la nua. Yeesu binni chiŋ ka ŋᴐ, N mɛɛ, n na jaamii hiŋ nuuwɛ ra tɛŋ. 42 Ɛɛ nuu ra tɛŋ, ka nɛdamta naa n chaalɛɛ naa wiarɛ n ŋᴐ guŋ bá wer zum lugᴐ hinuu humiŋ. 43 Uŋ wa ŋᴐ guŋ tuŋ, u ŋᴐ ani bᴐkpega, Lazarus, wa lii. 44 A Lazarus izi wa lii. U nonee ni u naazi maanii faa haa vᴐᴐzi yakᴐssi. A yakᴐza bɛl ge faa haa vᴐᴐ u nyuu. Yeesu ŋᴐ, Ií ga pur u yakᴐssi la ha ka ú wer lii a biini. 45 Denii Jus hina la n ba Mɛɛri be la, baŋ wa na gunla Yeesu n ɛɛwɛ la, bakpila maa jaa yarduu. 46 Ka baŋhina ge la Farisizi be di ga ŋᴐ ba be gunla uŋ ɛɛwɛ la. 47 Awia Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi ani Farisizi yir seriya diire la maa. Ba ba wa sɛr. Ba ŋᴐ, Ɛrɛɛ ya ɛɛ naanɛi? Baal naa ra ɛɛ wisɛɛlaarɛ werge. 48 Di yaa siigi u ni guŋ, nɛr maa daŋ jaa sɛɛ u wia, ka yáa dᴐᴐra Room hina la ba di wa lɛɛ bᴐr naa di kaa lɛɛ yaa hɛri fᴐŋŋa maa. 49 A Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐma bɛl sᴐnnɛ faa Kaifas. Waabuu ɛɛ ba nabᴐma a saŋa. U ŋᴐ ba be, Ii waa nfɛrɛ dᴐᴐwɛ gɛɛ? 50 Di nɛkpaŋ lɛɛ nɛkpila siu di siu bá dee gilɛɛ dinzi, u guŋ waa bᴐᴐ? 51 Uŋ ŋᴐ wia naa kennaa, u himmaa fᴐŋŋa biini lɛi u wer ŋᴐa. Ka uŋ ɛɛ Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐma a saŋa wiarɛ u wer ŋᴐ guŋ di feli bagli gunla Yeesu n niŋ lɛɛ ba hɛri hina siu di siu. 52 Ba hɛri hina bɛŋ siu lɛi ú lɛɛ. Yeesu daŋ siu di wer chaali Kᴐraawiizi biizi la maa n du yeŋa maa bá maa wer kpau ɛɛ kpaŋ. 53 Denii ba ɛɛ nuukpaŋ a hᴐl bá kpuu. 54 Awia Yeesu waa kaa sɛɛ ú ni Jus hina a vol, ka suahzi di la bol bɛl n du hɛri la n dugli pirbaaŋ la. A bol sᴐnnɛ Ifrayim. U ni u hiŋra ga du de. 55 Denii Jus hina hᴐpizizeŋ Gillikaali saŋa n waa dugli, nɛkpila lii kɛraazi di la Jɛrusalɛm bá wer ɛɛ wia aŋhina di lizi ba doŋa ha ka wer di ba Gillikaali diwee la. 56 Ban du Jɛrusalɛm la, ba ra nyiŋŋi Yeesu bᴐr di ᴐᴐ chi Kᴐraawiizi dia biini di ra pɛɛzi dᴐŋa, Amᴐ u daŋ ba di wa di Gillikaali diwee naa gɛɛ wàá banɛi? Ɛrɛɛ i ge nai? 57 Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi ni Farisizi la maa faa ŋᴐwᴐᴐrɛ, Di unla maa zum u bᴐr, ú bagli baa bá wer lawuu.

1 Denii hᴐpizaa anumbɛl n haa kawɛɛ ka bá di Gillikaali diwee la, Yeesu ba Bɛtani di wa zuu Lazarus la un lallɛɛ siu biini la dia. 2 Ba wa hᴐᴐhruu. U ni nɛra so di ra di. Lazarus gba so, u ni baa ra di. Ka Maata ge paagi diwee di waa tɛɛ baa. 3 Denii Mɛɛri kpa tulaale bɛl n wesse werge u yoola ge du kpol werge di ba di wa waari Yeesu naazi ka lau u nyuhuna di ra billi u naazi. A dia maa ra sᴐᴐhri sumai. 4 U hiŋri Judas Iskariᴐt la n niŋ wa ɛɛu sᴐsᴐgᴐ la pɛɛzuu, 5 Ka bɛɛ n baani waa tulaale naa kpawɛɛ yoo di kpa a kebee tɛɛ nyaarai? U vii kpau yoo, u kebee daŋ faa du kaŋ. 6 Un dᴐᴐ nyaara bila wia lɛi u ŋᴐ guŋ. Waa ba bila dᴐᴐwɛ. Ka uŋ ɛɛ ŋmɛɛŋ wiarɛ u ŋᴐ guŋ. Ba faa lizuubuu ŋᴐ ú ra kpogli ba kebee. An du u be la, ᴐᴐ ra ŋmɛɛabuu tama tama di ra di. 7 Yeesu ŋᴐ, Ií giluu. U feloore di kuari n bᴐra bá wa hugiŋ. 8 Nyaara daŋ ᴐᴐ du ii be di ra la. Ka miŋwaa wàá du ii be di ra la. 9 Jus hina kpila kpila maa nuu lugᴐ u du Bɛtanii. Ba ba bá vii wa nau di wer na Lazarus la un lallɛɛ siu biini la jaa. 10 Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi ɛɛ jina bɛl lugᴐ bá kpu Lazarus gba 11 dikuu Jus hina kpila kpila maa n vɛɛ ba hiŋaa ka ra hiŋ Yeesu di ra sɛɛ u wia la wia. 12 Hᴐpizi nɛdamta la n ba Jɛrusalɛm bá wa di ba hᴐpizizeŋ diwee la nuu lugᴐ Yeesu ra ba denii. 13 Ba ga teŋri daazi paŋwoori aŋhina alugᴐ abɛ paŋwoori di lii bol biini bá wa chem u ni. Banna la la, ba maa ra kᴐᴐ di ra ŋᴐ, Tibaarikala! Ií ra tɛɛ Izrɛl hina koori la Kᴐraawiizi n hummɛ la sᴐŋ. 14 Yeesu tinni kawipᴐl bɛl ban nyiŋŋee tɛu di ra la. U guŋ wiɛɛlaarɛ ba faa sɛbi Kᴐraawiizi Hᴐŋ biini di ŋᴐ, 15 Ziᴐn hina, ií na di gilɛɛ ra ᴐm. Ii koori labuu tinni kawipᴐl bɛl di ra ba la. 16 Yeesu hiŋra faa waa wia naa zɛɛ zummɛ a saŋa. Ka Yeesu n bittɛ la u mɛɛ be di ga di girme la ba jaa liizi Kᴐraawiizi Hᴐŋ wiŋᴐzi la di pessaa di zum lugᴐ gunla baŋ faa sɛbi u wia la, guŋ himmaanii wa ɛɛwɛ. 17 A nɛra baŋhina faa du Yeesu be saŋa la un la bᴐr la baŋ faa hug Lazarus la di ŋᴐ ú wa lii, u izi siu biini di wa lii la. Ba ra bagli nɛra a wia. 18 Ban nuu u wizeŋ naa wiarɛ, nɛdamta la chaali lii bá ga chem u ni ŋmɛnɛɛ la. 19 Farisizi la ra ŋᴐ dᴐŋa be, Ii waa nawɛɛa? Ɛrɛɛ ya wer ɛɛ naanɛi? Ba maanii a chᴐ bá ga hiŋ u ni. 20 Girik hina baŋhina gba du banla n ballɛ bá wa di a hᴐpizizeŋ diwee di ra jaami Kᴐraawiizi la biini. 21 Ba ba Filip la n lii Galili hɛri bol la banna yir Bɛtseida la be di wa suŋŋuu, Yaa Nabᴐma, yaa ra nyiŋŋi ya na Yeesuu. 22 Filip ŋᴐ guŋ tɛɛ Andiru. Ba maa la ga kali Yeesu. 23 Yeesu ŋᴐ, N saŋa helloo. Mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ daŋ jaa na n girme. 24 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Di mibii waa hɛri zuuwɛ di pᴐᴐh, waa kpila a du. U bɛnnɛ. Ka di u zuu hɛri di pᴐᴐh, u daŋ jaa wer du kpil. 25 Nɛr la maa n kpa u miibᴐᴐ wia di birgi u wii maa, wàá na u hiŋ. Ka nɛr la maa n kuu Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la wia di ra gbɛlli u himmaa miibᴐᴐ wia durnya naa be, u daŋ na u hiŋ di kaa wa na Kᴐraawiizi miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la di jaa. 26 Nɛr la maa n niŋ hum n huma, ú ra hiŋiŋ. Bᴐr la maa miŋ niŋ ga du, n balii gba daŋ du de. N mɛɛ daŋ tɛɛ nɛr la maa n na hum n huma la sᴐŋ. 27 Filaŋkeŋ n bampirii waa kpaŋ ɛɛwɛ. N mɛ, ɛrɛɛ ń kaa suŋŋiinɛi? ń suŋŋii í liziŋ tᴐᴐrᴐᴐ naa n na ba filaŋkeŋ naa biini gɛɛ? Ka a tᴐᴐrᴐᴐ wiarɛ n ba durnya. N ballᴐᴐ ń wa diu. 28 N mɛ, gil í sᴐŋ na girme. Uŋ wa ŋᴐ guŋ tuŋ, ba nuu loobii bɛl n lii chiŋ di ra ŋᴐ, N teŋ gillᴐᴐ n sᴐŋ na girme. N daŋ kaa gil u na girme di jaa. 29 Nɛdamta la n chigɛ u be la nuu guŋ di ŋᴐ, Dooŋ pozoo. Baŋhina ŋᴐ, Mɛlika bɛllɛ ŋᴐ wia tɛu. 30 Yeesu ŋᴐ, N wia lɛi loobii la ŋᴐ a wia. Ii wiarɛ u kuu ŋᴐ a wia. 31 Durnya seriya dii saŋa a bau. Filaŋkeŋ n duŋŋi durnya koorii ha. 32 Ba daŋ lalliŋ di sag chiŋ. Ka di ba wa lalliŋ la, n daŋ wer tɛrgi nɛra maa ba ba n be. 33 Yeesu ŋᴐ gunnɛ bá zum siu la un niŋ siu. 34 Nɛdamta la ŋᴐ, Yaa nuuwᴐ banna karmi Kᴐraawiizi Hᴐŋ di ra ŋᴐ dí Kristo wàá siu maa. Ka hiŋwaa ŋᴐ dí ba daŋ lalli Nɛhalala Hiŋ di sag chiŋ. Anɛɛ a Nɛhalala Hinnɛi? 35 Yeesu ŋᴐ, Bᴐchaaŋ wàá birgi ii be filaŋkeŋ. Di u haa du de, ií ra vol u biini. Di guŋ lɛi, bᴐbiri daŋ wa du ii ni. Nɛr la maa n na vol bᴐbiri waa zum bᴐr la maa unna la. 36 Bᴐchaaŋ naa n haa du ii be naa, ií yarduu di birgi bᴐchaaŋ hina. 37 Yeesu n wa ŋᴐ guŋ tuŋ, u gil baa ka la ga suah. Wizenaa kpilakpila maanii u ɛɛ ba baambaaŋ, ka ba waa sɛɛwɛ tɛu. 38 Kᴐraawiizi dᴐgtɛɛrɛ faa ŋᴐ guŋ, guŋ wa ɛɛ. U faa ŋᴐwᴐᴐrɛ, dí, N dᴐᴐri, yaa n faa ŋᴐ i wiŋᴐzi la, anɛɛ n sɛɛwɛ tɛɛ yaai? Ba na i fᴐŋŋazeŋ, ka anɛɛ n wette zum lugᴐ hinuuwɛi? 39 Ba waa wette sɛɛ tɛŋ, dikuu bɛɛwiai, Aizaya kaa sɛbi yembɛllɛ, dí, 40 Kᴐraawiizi tᴐ ba siweere di gil ba bampiree du tᴐg. Di guŋ lɛi, ba siwee daŋ vii na, ba zum a zɛɛ di bir ba bampiree, n chaa baa. 41 Aizaya faa wettoo na Yeesu girme di ŋᴐ u wia guŋ. 42 Jus hina nabᴐnzi kpila maa gba sɛɛ Yeesu wia. Ka ba waa sɛɛwɛ ŋᴐ nɛra be dikuu Farisizi la wia bá gilɛɛ wa duŋŋi baa ba kisɛr dia biini zuui. 43 Newea n niŋ chᴐli baa la, waabuu ɛɛ wizeŋ ba be kaali Kᴐraawiizi n niŋ chᴐli baa. 44 Yeesu kaa ŋᴐ ani bᴐkpega ni, Unla maa n niŋ sɛɛ n wia, unla n humiŋ la wiarɛ a hiŋ sɛɛ la. 45 Unla maa n naŋ, unla n humiŋ labuu u na. 46 N ba durnyaa di wa ɛɛ fintina di ra chaani nɛr la maa n sɛɛ n wia ú gilɛɛ kaa du bᴐbiri. 47 Nɛr la maa n nuu n wiŋᴐzi ka vɛɛa, miŋ lɛi niŋ di a hiŋ seriya, dikuu bɛɛwiai, seriya dii wia lɛi n ba durnya. N ballᴐᴐ ń wa lɛɛ durnya hina ha. 48 Ka n wiŋᴐzi naa miŋ ŋᴐwɛɛ naabuu niŋ wa di nɛr la n vɛɛ n ni n wiŋᴐzi hiŋ seriya hᴐpizaa tuna hiŋ la, 49 dikuu bɛɛwiai, n himmaa fᴐŋŋa biini lɛi n ŋᴐ a wia. N mɛɛ la n humiŋ la, waabuu bagliŋ gunla maa miŋ niŋ wa ŋᴐ. 50 N zummᴐ lugᴐ u wiŋᴐzi la uŋ gillɛ n na ŋᴐ la ɛɛ miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la wiŋᴐzii. Awia wii la maa miŋ ŋᴐwɛɛ, n mɛɛrɛ bagliŋ mᴐᴐ ka n wa ŋᴐ guŋ.

1 Ba hᴐpizizeŋ la banna di ba Gillikaali diwee la saŋa jaa ra dugluu. Yeesu zum lugᴐ u daŋ jaa lii durnya di bir kaali u mɛɛ be. Un du durnya la, u nᴐŋŋi banla n ɛɛ u hora labuu werge maa di ga tuŋ. 2 A duana hiŋ u ni u hiŋra maa chaali so di ra di. Sitaani teŋ feli kpa nfɛrchᴐgii bɛl di du Saimᴐn bie Judas Iskariᴐt la bampirii alugᴐ ú ɛɛ Yeesu sᴐsᴐgᴐ. 3 Yeesu n zummɛ lugᴐ Kᴐraawiizi kpa wii maa fᴐŋŋaa di tɛu la di zum lugᴐ u lii Kᴐraawiizi benii ka kaa ra nyiŋŋi ú kaa la u be la, 4 u izi ba diiri bᴐr la di kpa u kunlaala dau, ka kpa bᴐrduba di niŋni 5 di ɛɛ nii du tassa bɛl biini di kpa la ga sanzi u hiŋri bɛl naazi, ka pur bᴐrduba la uŋ kpawɛɛ niŋni la di ra billi u naazi. 6 Gunnɛ u ɛɛ ba maa guŋŋ di wa hel Saimᴐn Pitta. Pitta ŋᴐ, N Dᴐᴐri, hàá sam miŋwaa naazi. 7 Yeesu ŋᴐ, Gil n samaa. Haa zum wii la minna ɛɛ filaŋkeŋ, ka ŋmɛnɛbɛl i daŋ wa zum u zɛɛ. 8 Pitta ŋᴐ, Akai! Màá gil i sanzi n naazi maa. Yeesu ŋᴐ, Di maa i naazi sanzɛɛ, amᴐ n nii waa wii maa dᴐᴐwɛ. 9 Pitta ŋᴐ, N Dᴐᴐri, di gunnɛ, í sanzi n naazi naa di kaa sanzi n nonee ni n siwee naa maa gba. 10 Yeesu ŋᴐ, Nɛr la maa n sᴐ nii, u guŋ wesso. Wàá ka sᴐ nii di u naazi bɛŋ lɛi u sanzi. Awia ii wessoo guŋ. Ka ii maa lɛi wesse. 11 U zum unla n niŋ wa ɛɛu sᴐsᴐgᴐ labuu. Awiarɛ u ŋᴐ ba maa lɛi wesse la. 12 U sanzi ba maa naazi guŋŋ di wa tuŋ, ka kaa kpa u kuna laali di ba wa so di pɛɛzi baa, Wii naa miŋ ɛɛwɛ tɛɛ ia naa, ii zum u zɛɛa? 13 Ii ᴐᴐ ra yirimbuu ii nabᴐma gɛɛ ii dᴐᴐri. Gunnɛ. N ɛɛ ii dᴐᴐrii di kaa ɛɛ ii nabᴐma. Awia a dɛkkᴐ iinna yiriŋ guŋ. 14 Too. Ii dᴐᴐri n sanzi ii naazi filaŋkennaa, u gunnɛ a bagli lugᴐ a dɛkkᴐᴐ ii ge n ninna sanzi ii dᴐŋa naazi guŋ. 15 N ɛɛ gunnɛ ií wer na di hiŋ. 16 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Balii waa u dᴐᴐri ra kaali, huŋhunni ge waa nɛr la n humuu a kaali. 17 Di ii zum wia naa di kaa ra hiŋ guŋ, ii bᴐra daŋ sᴐᴐni ia. 18 Ka ii maa wia lɛi n ŋᴐ guŋ. N zum ii banla miŋ lizɛɛ ii ra hiŋiŋ labuu. Ka wii la baŋ faa sɛbɛɛ Kᴐraawiizi Hᴐŋ biinii niŋ wa ɛɛ. Ba faa sɛbᴐᴐrɛ, dí, N dammu la n nuu n na di la daŋ chᴐᴐ hɛri di vir hɛɛhraa du n siwee. 19 Filaŋkeŋ n danna bagli ia wia aŋhina n niŋ wa ɛɛ ií zum a wia mᴐᴐ ka a waa ɛɛ ií wer yardiŋ. 20 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Nɛr la maa n niŋ lɛɛ n huŋhunni di dau, minuu u lɛɛ dau la. Nɛr la maa n niŋ lɛɛ n ge dau, unla n humiŋ labuu u lɛɛ dau. 21 Yeesu n wa ŋᴐ guŋ tuŋ, u biini jaa chᴐgi werge maa. U ŋᴐ, Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Ii bɛl daŋ ɛɛŋ sᴐsᴐgᴐ. 22 U hiŋra binni dᴐŋa siwee. Ba waa zum unla maa wia uŋ ŋᴐ guŋ. 23 U hiŋrinᴐŋŋii bɛl sogo di dugluu. 24 Pitta kamzi ŋᴐ u be dí ú pɛɛzuu nɛr la wia uŋ ŋᴐ guŋ. 25 U kuli pɛɛzuu, N Dᴐᴐri, anɛɛwɛi? 26 Yeesu ŋᴐ, Unla miŋ niŋ kpa paanuu di lii dᴐzi tɛu la, waabuu niŋ ɛɛŋ a sᴐsᴐgᴐ. U kpa paanuu di lii di kpa tɛɛ Saimᴐn Iskariᴐt bie Judas. 27 Judas lɛɛ a paanuu. Kakpaŋ Sitaani zuu u ni. Yeesu ŋᴐ u be, Wii la hiŋ niŋ ɛɛ, izi manaŋ di ga ɛɛ a widee. 28 Ka banla maa n soge de di ra di la waa u wiŋᴐzi la zɛɛ zummɛ. 29 Baŋhina zumᴐᴐ lugᴐ Judas n kpogli ba kebee la, aabuu Yeesu ŋᴐ ú kpa ga yau ba hᴐpizizeŋ la diwee gɛɛ u ŋᴐ ú kpa a kebee yenne di ga tɛɛ nyaara. 30 Judas n wa hee paanuu la tuŋ, u izi lii ba be, di bᴐr biroo. 31 Uŋ wa liwɛɛ la, Yeesu jaa ŋᴐ ba be, Filaŋkeŋ mìŋ́ Nɛhalala Hiŋ jaa na n girmee, Kᴐraawiizi ge na girme dikuu n wia. 32 Di Kᴐraawiizi na girme dikuu n wia, u daŋ kaa gil ń na girme. Filaŋkeŋ naabuu ń na girme la. 33 N biizi, màá ka birgi ii be filaŋkeŋ. Ii daŋ nyiŋŋi n bᴐr ka gunla miŋ ŋᴐ Jus hina be la, gunnɛ n na ŋᴐ i ge be la. Ii wàá wer ba bᴐr la miŋ niŋ la naa. 34 Widaulifalii bɛllɛ keŋ n ŋᴐ ń dau tɛɛ ia. Ií nᴐŋŋi dᴐŋa. Gunla miŋ nᴐŋŋi ia la, ií ge nᴐŋŋi dᴐŋa guŋ. 35 Di nɛra wa na lugᴐ ii nᴐŋŋi dᴐŋa guŋ, denii bá chi zum lugᴐ ii ɛɛ n hiŋraa. 36 Saimᴐn Pitta pɛɛzuu, Lee i ra lanɛi, n Dᴐᴐri? Yeesu ŋᴐ, Hàá wer hiŋiŋ la bᴐr la minna la. Ka i gba daŋ ŋmɛnɛ ba. 37 Pitta kaa pɛɛzuu, N Dᴐᴐri, bɛɛ n baani màá wer la filaŋkeŋ waai? Di siu gbaa, n daŋ wer siu dikuu i wia. 38 Yeesu pɛɛzuu, Wibii maa, i daŋ sɛɛ di siu dikuu n wiaa? Gil ń ŋᴐ wibii maa tɛi. I daŋ hᴐᴐ n wia buhoro lugᴐ n nii lɛi ka zabal haa wii.

1 Ií gilɛɛ gil wia zuu ii nyuuni ii bampiree chᴐgi. Ií yardi Kᴐraawiizi di kaa yardi n ge jaa. 2 N mɛɛ dia dᴐᴐ diinii kpila kpila, wibii maa. Di u vii waa guŋ dᴐᴐwɛ, n daŋ faa bagli ia guŋ? N na la denii ń gaa ɛɛ a diini sirya di ra dau ia ií ra ba. 3 Di n wa laŋŋᴐ di ga ɛɛ a sirya maa wa tuŋ, n daŋ kaa bir ba di wa chaali ii maa di la de yáa maa ga wer du bᴐkpaŋ de. 4 Ii ge zum bᴐr la minna la ŋmɛnɛɛrɛ. 5 Tᴐmas ŋᴐ, N Dᴐᴐri, yaa waa zum bᴐr la hinna la. Ka ɛrɛɛ ya ɛɛ zum u ŋmɛnɛɛi? 6 Yeesu ŋᴐ, Minuu ŋmɛnɛɛ, minuu wibii minuu miibᴐᴐ. Nɛr maa wàá wer la Kᴐraawiizi be di waa n be ballɛ lɛi. 7 Di ii vii zumimbuu nɛnnɛ, ii daŋ vii zum n mɛɛ gba. Filaŋkeŋ ii jaa zumuubuu di ra nau. 8 Filip ŋᴐ u be, N Dᴐᴐri, gil ya na yaa mɛɛ Kᴐraawiizi la ka á jaa par yaa. 9 Yeesu ŋᴐ, Filip, miŋ du ii be birgi kennaa, ka i haa wan zummɛa? Nɛr la maa n naŋ, u na n mɛɛ Kᴐraawiizi gbaa. Ɛrɛɛ wiarɛ i kaa ŋᴐ ń gil i na i mɛɛ Kᴐraawiizɛi? 10 Haa sɛɛwɛ lugᴐ n du Kᴐraawiizi ninɛɛ, u ge du n nii? Wii la maa minna ŋᴐ, n be lɛi a lii. N mɛɛ la n du n ni la, waabuu ᴐᴐ ra hum u huma guŋ. 11 Ií yardiŋ alugᴐ n du Kᴐraawiizi ninɛɛ, u ge du n ni. Di ii wàá wer kuu n wiŋᴐzi naa wia di sɛɛ, ka ií sɛɛ dikuu n hunzenaa naawaa wia. 12 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Nɛr la maa n niŋ sɛɛ n wia, wizenaa la miŋ ᴐᴐ ra ɛɛ la, a hiŋ gba daŋ ɛɛa di kaa ɛɛ anla n kpekke di kaali annii gba dikuu minna la n mɛɛ be wia. 13 Di ii wa suŋŋiŋ wii la maa, n daŋ ɛɛu tɛɛ ia, dikuu iiŋ kpa n sᴐŋ di suŋŋi la wia ń wer na girme tɛɛ n mɛɛ Kᴐraawiizi. 14 Di ii kpa n sᴐŋ di suŋŋiŋ wii maa, n daŋ ɛɛu tɛɛ ia. 15 Di ii nᴐŋŋiŋ, amᴐ ii daŋ hiŋ n nuuzi. 16 N daŋ suŋŋi n mɛɛ Kᴐraawiizi ú kaa tɛɛ ia Nɛhiini bɛl n niŋ wer du ii be di ra la. 17 U duma labuu ń suŋŋi tɛɛ ia. U daŋ bagli ia wibii. Nɛdumazi wàá wer sɛɛ u Duma la wia, dikuu bɛɛwiai, ba siwee wàá wer nau bá zumuu. Ka iawaa zumuubuu dikuu uŋ ᴐᴐ du ii be wia. U daŋ wa du ii biine. 18 Màá gil ia ha ii birgi lugᴐ lalbiizi. N daŋ bir ba ii be. 19 Di a wa ɛɛ tama, durnya wàá ka naŋ. Ka iawaa daŋ haa ra naŋ. N daŋ haa ra nyiŋ. Ii gba daŋ na miibᴐᴐ dikuu miŋwaa miibᴐᴐ la wia. 20 Di n saŋa wa hello, ii daŋ jaa zum nɛnnɛ lugᴐ n du n mɛɛ ninɛɛ, ii ge du n ni, n ge du ii ge ni. 21 Nɛr la maa n sɛɛwɛ tɛɛ n nuuzi naa di ᴐᴐ ra hiŋaa, waabuu nᴐŋŋiŋ nɛnnɛ. N mɛɛ daŋ nᴐŋŋi unla maa n nᴐŋŋiŋ guŋ. N gba daŋ nᴐŋŋuu di bagluu n himmaa. 22 Judas jaa pɛɛzuu wii bɛl. (Judas Iskariᴐt la lɛi. U tᴐgma bɛllɛ pɛɛzi Yeesu, dí, N Dᴐᴐri, bɛɛ n baani i ŋᴐ i daŋ bagli yaa i himmaa ka hàá sɛɛ bagli durnya maa waai? 23 Yeesu ŋᴐ, Di ii nᴐŋŋimbuu wibii, amᴐ ii daŋ ᴐᴐ ra hiŋ n baglaa. Denii ń mɛɛ nᴐŋŋi ia ń nuu maa ba ii be di ᴐᴐ wa du ii ni. 24 Nɛr la maa n wan nᴐŋŋɛɛ, wàá ra hiŋ n baglaa. Ka wiŋᴐzi la iin nuuwɛ n be la, n hora lɛi. N mɛɛ la n humiŋ la benii a lii. 25 Miŋ haa du ii be naa, minuu ra bagli ia. 26 Ka di n wa kaalᴐᴐ, Nɛhiini la, Kᴐraawiizi Dumnanii la un niŋ hum ú ba wa lɛɛ n bᴐr la, waabuu niŋ waa bagli ia wii maa di ra liizi ia wii la maa miŋ bagli ia la. 27 Minna kaali naa, n tɛɛ iabuu bampirsᴐna. N himmaa bampirsᴐnaa n kpa tɛɛ ia la. Durnya bampirsᴐna lɛi. Awia ií gilɛɛ gil wii maa kaa tir ia di gilɛɛ ra ᴐm. 28 Ii nuuwᴐᴐ miŋ ŋᴐwɛɛ lugᴐ n daŋ la ka bir ba. Di ii vii nᴐŋŋimbuu nɛnnɛ, ii bᴐra daŋ vii sᴐᴐni ia lugᴐ miŋ ŋᴐ minna la n mɛɛ benii naa. N mɛɛrɛ dᴐᴐ zenni kaaliŋ. 29 N feloore di ra ŋᴐ wia naa ii be ka á haa wa ɛɛ, di a wa ɛɛwᴐ ií jaa wer yardiŋ. 30 N ni ia wàá ka ŋᴐ wia werge filaŋkeŋ. Durnya koori ra bau. Waa n wii maa fᴐŋŋa dᴐᴐwɛ ú firiŋ. 31 Ka u ra bau dúrnya maa wer zum lugᴐ n nᴐŋŋi Kᴐraawiizii di ra ɛɛ u kipar la uŋ faa ŋᴐ ń na ɛɛ la maa di ga tuŋ. Ií izi, ya kaali.

1 Minuu laaliŋla himmaa. N mɛɛ genii ra par u biini di ra binnuu. 2 Di kel bɛl maa waa kaa ra nᴐŋ, ᴐᴐ teŋuu ha. Ka anla n na nᴐŋ la, ᴐᴐ teŋri a nuuzi ha ka á wer hel di nᴐŋ nɛnnɛ. 3 Ii ɛɛwᴐᴐ lugᴐ kela la n mɛɛ n teŋri a nuuzi ha labuu dikuu n baglaa la miŋ ᴐᴐ ra bagli ia la wia. 4 Ií gil n ni ia kpau nɛnnɛ ń miibᴐᴐ wer du ii ni, ií ge wer du n ni. Laaliŋla kel wàá wer nᴐŋ di waa u lau ni duwɛɛ. Gunnɛ ii ge gba wàá wer ɛɛ Kᴐraawiizi kipar di ii waa n ni duwɛɛ la. 5 Minuu laaliŋla la. Ii ge ɛɛ u kela. Di hìŋ́ kel sɛɛwᴐ di du n ni nɛnnɛ, n ge du i ni, i daŋ wer nᴐŋ werge. Di haa n ni duwɛɛ, hàá wer nᴐŋ. 6 Di hinla maa waa sɛɛwɛ di du n ni, i daŋ ta lugᴐ kel la ban teŋŋe ha u hil ba kpau ha niŋ biini u fuuh la. 7 Di ii ᴐᴐ du n ninɛɛ, n wiŋᴐzi ge du ii ni, ii danna suŋŋi wii la maa iin niŋ suŋŋi di nau. 8 Di ii ᴐᴐ wer di ra ɛɛ Kᴐraawiizi kipar alugᴐ kel la n na nᴐŋ nɛnnɛ la, n mɛɛ daŋ na girme, nɛr maa wer zum lugᴐ ii ɛɛ n hiŋraa, wibii maa. 9 N nᴐŋŋi iabuu gunla n mɛɛ n nᴐŋŋi n ge la. Ií ᴐᴐ du n nᴐŋŋaa la biini. 10 Di ii ᴐᴐ ra hiŋ n baglaa, ii daŋ ᴐᴐ du n nᴐŋŋaa la biini. N gba hiŋ n mɛɛ nuuzii di du u nᴐŋŋaa biini. 11 N bagli iabuu wia naa ń bᴐsᴐna wer du ii ni, ií ge bᴐra wer sᴐᴐni ia werge di ga tuŋ. 12 N widauliirɛ keŋ. Ií nᴐŋŋi dᴐŋa gunla miŋ nᴐŋŋi ia la. 13 Nɛr la n wette di kuu u dammuzi wia di siu, u nᴐŋŋaa labuu kannɛ di kaali nᴐŋŋaa maa. 14 Di ii ᴐᴐ ra hiŋ n nuuzi la, amᴐ ii ɛɛ n dammuzii. 15 Màá kaa ra yir ia n balaa, dikuu bɛɛwiai, balii waa ᴐᴐ zum u dᴐᴐri wikpoglaa. Ka n bagli iabuu wii la maa miŋ nuuwɛ n mɛɛ be. Awia n dammuzii jaa ia. 16 Ii wan lizɛɛ. Minuu lizi ia di kaa ra hum ia ií wer di ra ɛɛ Kᴐraawiizi kipar wia werge maa alugᴐ kel la n nᴐnnɛ di ra la saŋa maa la. Di ii wetto ɛɛ guŋ, wii la maa iin niŋ kpa n sᴐŋ di suŋŋi n mɛɛ Kᴐraawiizi, u daŋ tɛɛ ia. 17 Wii la miŋ ŋᴐ ií ra ɛɛ la, waabuu lugᴐ ií nᴐŋŋi dᴐŋa. 18 Di durnya hina hah ia, ií zum lugᴐ minuu ba feli hah mᴐᴐ. 19 Di ii vii ɛɛ ba baŋhina, ba daŋ vii nᴐŋŋi ia. Ka miŋ lizi ia tɛɛ n hiŋ la, ii waa kaa hore ba be. Awiarɛ ba hah ia la. 20 Ií ᴐᴐ ra liizi wii la miŋ faa bagli ia lugᴐ balii waa u dᴐᴐri a kaali la. Di ba faa tᴐᴐrimbuu, ba daŋ tᴐᴐri ii ge gba. Di ba faa hiŋ n nuarɛ, ba daŋ hiŋ ii ge gba nuuzi. 21 Ka wii la maa ban niŋ ɛɛ ia dikuu n wia, baŋ waa unla n humiŋ la zummɛ wiarɛ bá ɛɛ ia guŋ. 22 Di n faa waa ba be ballɛ di wa bagli baa, ba vii wàá dᴐᴐ chᴐgri. Ka ban nuuwɛ ka vɛɛ la, ba waa kaa dᴐᴐ nua ban niŋ ŋᴐ di lii a biini. 23 Nɛr la maa n hahŋ, n mɛɛrɛ u hah jaa. 24 Di n faa waa ba be ballɛ di wa ɛɛ wizenaa la baŋ faa haa waa a dᴐŋa nawɛɛ, di ɛɛa ba baaŋ la, ba vii wàá dᴐᴐ chᴐgri. Ba na a maanii ka haa vɛɛ hah n ni n mɛɛ maa la. 25 Keŋ ɛɛwᴐᴐ dikuu wii la ban sɛbɛɛ Kᴐraawiizi Hᴐŋ biini yembɛl, dí, Ba hahmbuu pɛɛ. 26 Ka n daŋ hum Nɛhiini la di lii Kᴐraawiizi be di tɛɛ ia. Waabuu Kᴐraawiizi Duma la n na bagli u wibii la. Kᴐraawiizi benii ú lii. Di u wa ballᴐ, u daŋ ɛɛ n daansɛɛ hiŋ. 27 Ii gba ɛɛ n daansɛɛ hinaa dikuu iin du n be lugli la guŋŋ di wa hel zinaa la wia.

1 N bagli iabuu wia naa, wií maa gilɛɛ wa wer bir ia har. 2 Ba daŋ duŋŋi ia ba kisɛr diini biini zuui. Wibii maa, ŋmɛnɛbɛl ba danna binni lugᴐ di ba kpu ia, Kᴐraawiizi kiparuu ba ra ɛɛ guŋ. 3 Annii maanii bá ɛɛ ia dikuu baŋ waa n ni n mɛɛ zummɛ la wia. 4 Ka n bagli iabuu a wia, di a wa ɛɛwᴐ, ií wer liizi di zum lugᴐ n faa bagli iabuu guŋ. N faa waa ia baglɛɛ wia naa saŋa la dikuu miŋ ᴐᴐ faa du ii be la wia. 5 Ka filaŋkeŋ naa n daŋ bir la unla n humiŋ la be. Ii bɛl maa waa kaa pɛɛziŋ bᴐr la minna la, 6 Ka ii gillᴐᴐ ii biine chᴐgi dikuu n wiŋᴐzi naa wia. 7 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Minna kaali naa, u guŋ daŋ lii suma tɛɛ ia. Di maa haŋ kaali, Nɛhiini la ge wàá ba ii be. Ka di n wa kaalᴐᴐ, n daŋ humuu tɛɛ ia. 8 Di u wa ballᴐ, u daŋ di wibii tɛɛ durnya di bagli unla hor n waa sum ani unla hor n summɛ ani gunla Kᴐraawiizi seriya dii n na vol. 9 U daŋ di wibii tɛɛ baa bá sɛɛ lugᴐ ba hor waa sum dikuu baŋ waa sɛɛwɛ tɛŋ wia, 10 di kaa bagli lugᴐ n hor summᴐ dikuu minna la n mɛɛ be ii wàá ka naŋ wia, 11 di kaa bagli gunla Kᴐraawiizi seriya dii n duwɛɛ, dikuu bɛɛwiai, u teŋ di durnya naa koorii seriya u chol. 12 N dᴐᴐ wikpila miŋ niŋ ŋᴐ ii be. Ka a daŋ du kpol ii be iin niŋ wer zum a zɛɛ filaŋkeŋ. 13 Ka di Kᴐraawiizi Duma la n ᴐᴐ bagli wibii la wa ballᴐ, u daŋ pilli wii maa ni u zɛɛ di tɛɛ ia. Wàá kpa u himmaa hor bagli ia. Gunla un nuuwɛ Kᴐraawiizi be, gunnɛ ú bagli ia di gil ii zum wia la n niŋ haa ba la. 14 U daŋ tɛɛ n ge sᴐŋ, dikuu bɛɛwiai, u daŋ kpa n wia di bagli ia. 15 N mɛɛ wia la maa ɛɛ n gba wiarɛ. Awiarɛ n ŋᴐ u daŋ kpa n wia di bagli ia la. 16 Di a wa ɛɛ tama, ii wàá ka naŋ. Di a kaa wa ɛɛ tama ge, ii daŋ kaa naŋ. 17 U hiŋra baŋhina pɛɛzi dᴐŋa, U wiŋᴐzi naa zɛɛrɛ ɛrɛɛ? U ŋᴐ di a wa ɛɛ tama yaa wàá ka nau, di a kaa wa ɛɛ tama ge, yaa daŋ kaa nau, di kaa ŋᴐ yaa wàá nau dikuu unna la u mɛɛ be wia. 18 Ba maa ra aani u wiŋᴐzi la zɛɛ di ŋᴐ, A ka tama naa, u zɛɛrɛ ɛrɛɛ? Yaa waa zum wii la maa wia unna bagli keŋ. 19 Yeesu zum lugᴐ ba ra nyiŋŋuu ba pɛɛzuu guŋ. U ge pɛɛzi baa, Miŋ ŋᴐ a ka tama ii wàá ka naŋ, a kaa wa ɛɛ tama, ii daŋ kaa naŋ naa, ii ra aani u zɛɛrɛ gɛɛ? 20 Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. Ii biine daŋ chᴐgi werge maa ii ra wii, ka durnyawaa bᴐra sᴐᴐni baa. Wibii maa, ii biine daŋ chᴐgi. Ka di a kaa wa ɛɛ tama, ii bᴐra bir sᴐᴐni ia werge maa. 21 Di haaŋ na nyiŋŋi u lul bie, di u saŋa wa hello, a ᴐᴐ ra nuubuu, u biini chᴐgi. Ka di u wa luluu tuŋ, u bᴐra ᴐᴐ kaa sᴐᴐnuu dikuu uŋ wette lul bie di du durnya wia. Waa kaa ra liizi gunla aŋ faa nuuu la. 22 Gunnɛ ií ge du. Ii biine chᴐkkᴐᴐ filaŋkeŋ, ka n daŋ kaa na ia. Denii ií bᴐra sᴐᴐni ia werge maa nɛra chᴐg ii bᴐsᴐna hiŋ wa huhzi. 23 Ii wàá ka pɛɛziŋ wii maa a saŋa. Ií gil n ŋᴐ wibii maa tɛɛ ia. N mɛɛ daŋ kuu n wia di tɛɛ ia wii la maa iin niŋ suŋŋuu. 24 Ii faa waa kummaa ra suŋŋi n sᴐŋ ni. Ka filaŋkeŋ naa, ií ra suŋŋi. Di ii ra suŋŋi, ii daŋ na ií bᴐra sᴐᴐni ia werge maa di ga tuŋ. 25 N faa ta sɛɛliizii di ra bagli ia. Ka saŋa bɛl daŋ wa hel, di a saŋa wa hello, màá ka ta sɛɛliizi di ra bagli ia n mɛɛ wia, ka ra bagli ia u wia la kaaih. 26 Di ii wa kpa n sᴐŋ di suŋŋi Kᴐraawiizi a saŋa, a wàá ka ɛɛ lugᴐ miŋ niŋ suŋŋuu tɛɛ ia. 27 U himmaa nᴐŋŋi iabuu dikuu iin nᴐŋŋiŋ di yardiŋ lugᴐ n lii u benii wia. 28 U benii n lii di ba durnya. Filaŋkeŋ n jaa ra nyiŋŋuu n gil durnya ka bir la u be. 29 Denii u hiŋra ŋᴐ u be, Filaŋkeŋ i wiŋᴐzi jaa ra lii bᴐchaannɛ. A waa kaa du kpol lugᴐ sɛɛliizi la. 30 Yaa jaa zum lugᴐ i zum wii maanii. A waa ɛɛwɛ lugᴐ nɛr daŋ pɛɛzii wia mᴐᴐ ka i haa zum a wia biini. Awia yaa yardiibuu lugᴐ i lii Kᴐraawiizi benii. 31 Yeesu pɛɛzi baa, Ii jaa yardimbuu naá? 32 Saŋa bɛl daŋ wa hel, u duglᴐᴐrɛ gba, ií maa chᴐ yaari ii bᴐrazi ka ka n bɛŋ. Ka n bɛŋ lɛi. N mɛɛ ᴐᴐ du n benii. 33 N bagli iabuu wia naa ií wer dᴐᴐ bampirsᴐna dikuu n ni ia n ɛɛ kpaŋ wia. Durnya daŋ tɛɛ ia tᴐᴐrᴐᴐ, ka ií gilɛɛ ra ᴐm. N kpegli durnya labuu.

1 Yeesu n wa ŋᴐ anniizi maa di wa tuŋ, u binni chiŋ ka ŋᴐ, N mɛ, n saŋa hello. Jaa kpa girme tɛɛ mìŋ́ i bie ka ń ge wer kpa girme tɛi. 2 I tɛmbuu fᴐŋŋa newee maa ni ń wer kpa i miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la di du banla maa hiŋ tɛŋ la ni. 3 Banla n zumii di zum lugᴐ i bɛnnɛ ɛɛ Kᴐraawiizi himmaa la di kaa zumiŋ miŋ ɛɛ i huŋhunni di zum lugᴐ n ɛɛ Kristoo la, baabuu niŋ wer na i miibᴐᴐ la n waa tunaa dᴐᴐwɛ la. 4 Miŋ du durnya naa be, i na girmee n be, dikuu bɛɛwiai, i huma la maa hiŋ faa tɛŋ ŋᴐ ń hum la, n hum a maanii wa tuŋ. 5 Awia, n mɛ, gil n kaa wer wa du i be filaŋkeŋ di kaa dᴐᴐ girme gunla miŋ faa du i be di dᴐᴐ girme lugli la, saŋa la durnya n faa haa waa hoo la. 6 Baala la hiŋ lizɛɛ durnya hina biini di tɛŋ la, n gillᴐᴐ ba zumii nɛnnɛ. Ba faa ɛɛ i horaa, i bir kpa baa tɛɛ n ge. N bagli baabuu i wiŋᴐzi ba ra hiŋaa. 7 Filaŋkeŋ ba jaa zum wii la maa hiŋ tɛŋ labuu nɛnnɛ, dí, wibiire, i benii a maa lii. 8 I wiŋᴐzi la hiŋ bagliŋ la, a maanii n kpa bagli baa, ba sɛɛ di jaa wer zum lugᴐ n lii i benii. Hinuu humiŋ. 9 N na suŋŋiibuu ra tɛɛ baa. Durnya hina maa lɛi n suŋŋii ra tɛɛ. Banla hiŋ lizɛɛ ba biini di tɛŋ labuu n suŋŋii ra tɛɛ dikuu baabuu n ɛɛ i hora wia. 10 N kummaa ɛɛ i kummaanii. I kummaa ge ɛɛ n kummaa. N na girmee dikuu ba wia. 11 Miŋwaa, n na ba i benii. Màá ka du durnya. Ka banniiwaa daŋ haa du durnya. Awia, n mɛ, a binni ba ni ani i fᴐŋŋa la hiŋ tɛŋ la biini bá maa wer ɛɛ kpaŋ gunla yaa ge n ɛɛ kpaŋ la. 12 Miŋ faa du ba be la, n wettoo di binni baa ani i fᴐŋŋa la hiŋ tɛŋ la biini. Ba bɛl maa waa tawɛɛ. Unla wia baŋ faa dauwɛ i Hᴐŋ biini di ŋᴐ waabuu niŋ ta la, u bɛnnɛ tawɛɛ, í Hᴐŋ la wer ɛɛ wibii. 13 Filaŋkeŋ naa, n na ba i benii ń wa du i be. Ama, miŋ haa du durnya biini naa, n na ŋᴐ wia naabuu bá wer dᴐᴐ n bᴐsᴐna werge di wa tuŋ. 14 Miŋ bagli baa i wiŋᴐzi la, ba waa kaa ɛɛ durnya hora alugᴐ n ge n waa durnya hor ɛɛwɛ la. Awia durnya hah baabuu. 15 Maa ŋᴐ í lizi baa a durnya biini. Ka í lizi baa Sitaani be. 16 Maa durnya hor ɛɛwɛ. Ba ge gba waa durnya hora ɛɛwɛ. 17 Gil í wibii la lizi doŋa maa ba ni di ha bá wer ɛɛ i bɛmbɛŋ hora. I wiŋᴐzi la ɛɛ wibiire. 18 Gunla hiŋ faa humiŋ durnya la, gunnɛ n ge hum baa durnya. 19 N kpa n hinnɛ di tɛi di ɛɛ i bɛmbɛŋ hor ka bá ge gba wer birgi i bɛmbɛŋ hora guŋ dikuu i wibii la banna hiŋ la wia. 20 Bannii bɛŋ lɛi n suŋŋii ra tɛɛ. N na suŋŋiibuu ra tɛɛ banla maa n niŋ haa yardii dikuu bannii wiŋᴐzi la wia. 21 N na nyiŋŋi ba maa wer ɛɛ kpaŋ. N mɛ, gunla hiŋ du n ni, n ge du i ni la, n na nyiŋŋi bannii ge wer du yaa ni guŋ, dúrnya maa wer sɛɛ lugᴐ hinuu humiŋ. 22 Gunla hiŋ gillɛ n dᴐᴐ girme, n gillᴐᴐ ba ge dᴐᴐ girme guŋ bá maa wer ɛɛ kpaŋ gunla yaa ge n ɛɛ kpaŋ la. 23 N na nyiŋŋi n du ba ni, i ge du n ni, bá maa wer ɛɛ kpaŋ nɛnnɛ, dúrnya ge wer zum nɛnnɛ lugᴐ hinuu humiŋ di zum lugᴐ i nᴐŋŋi baabuu lugᴐ gunla hiŋ nᴐŋŋiŋ la. 24 N mɛ, hiŋ kpa baa tɛŋ naa wia, n na nyiŋŋuu ba ge wer du n be bᴐr la miŋ niŋ wa la la di wer na n girme la miŋ dᴐᴐwɛ i be la. I nᴐŋŋimbuu guŋŋ di durnya faa haa waa hore gba, di tɛŋ girme. 25 N mɛɛnanii, durnya faa wɛɛ zummɛ, ka n zumii. Bannii gba wettoo di zum lugᴐ hinuu humiŋ. 26 N faa gillᴐᴐ ba zumii nɛnnɛ. N daŋ gil ba haa zumii di ra jaa. N daŋ du ba ni bá wer zum nᴐŋŋaa la hiŋ nᴐŋŋiŋ la gunla un duwɛɛ di wer zum lugᴐ i nᴐŋŋi ba ge gbaa guŋ.

1 Yeesu n wa ŋᴐ anniizi maa wa tuŋ, u ni u hiŋra lii di gilli Kaidrᴐn Faaluŋ di la bᴐr la ban duu daazi la. 2 Sᴐsᴐgᴐ hiŋ la gba zum a bᴐttɛ, dikuu bɛɛwiai, Yeesu ni u hiŋra faa ra la denii saŋa maa. 3 U chaali soojazi ni Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi balaa baŋhina ani Farisizi balaa baŋhina. Ba maa paa ba fintinazi ni kacheela ani ba kapɛrɛzi di ra la. 4 Yeesu teŋ zum a maanii di zum wii la maa ban niŋ wa ɛɛu. Awia banna ba la, u lii di ra chem ba ni di pɛɛzi baa, Anɛɛ ii ra nyiŋŋi gunnɛi? 5 Ba ŋᴐ, Yeesu Nazarɛt labuu yaa ra nyiŋŋi. U ŋᴐ, Minuu keŋ, di Judas sᴐsᴐgᴐ hiŋ la gba chigᴐ ba be. 6 Yeesu n wa ŋᴐ minuu keŋ, ba maa bir la harbᴐᴐ burumbu di chogli hɛssi. 7 U kaa pɛɛzi baa, Anɛɛ ii ra nyiŋŋi gunnɛi? Ba kaa ŋᴐ, dí Yeesu Nazarɛt labuu ba ra nyiŋŋi. 8 Yeesu ŋᴐ, Maa ŋᴐwɛɛ lugᴐ minuu keŋ? Di minuu ii ra nyiŋŋi, amᴐ ií gil banniiwaa ra la. 9 Yeesu n faa ŋᴐ u mɛɛ be dí banla maa un tɛu la, bɛl maa waa tawɛɛ la, awiarɛ u ŋᴐ guŋ. 10 Saimᴐn Pitta dᴐᴐ u kizee. U pamuu di ŋmɛŋ Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐma balii bɛl nodig digni kpɛlli. A baal sᴐnnɛ faa Malkus. 11 Yeesu ŋᴐ Pitta be, Kpa i kizee la suu u too. Nii la n mɛɛ n chᴐŋ ŋᴐ ń nyᴐᴐ la, màá nyᴐᴐuwaa? 12 Denii soojazi la ni ba nabᴐma ni Jus hina balaa la wa lau Yeesu di vᴐᴐzuu di kpau kaali. 13 Kaifas la n faa ɛɛ Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐma a saŋa la, u hilabaal benii ba feli kpau la. U sᴐnnɛ faa Annas. 14 A Kaifas hinnɛ faa ŋᴐ Jus hina la be lugᴐ a dɛkkᴐᴐ nɛkpaŋ n lɛɛ nɛkpila siu di siu. 15 Baŋ kpau ra la la, Saimᴐn Pitta ni Yeesu hiŋri bɛl suahzi di hiŋ baa ra la. Baŋ wa hel u dia, Yeesu hiŋri bɛl n ɛɛ a diahiŋ zunni la, u wer hiŋ Yeesu di zuu diŋŋee. 16 Ka Pitta ge chi bossee. Awia Yeesu hiŋri la lii di ga ŋᴐ biihambie la n ɛɛ a dia balii di ra binni dominua la be lugᴐ ú gil Pitta zuu, ka jaa ga kpau zuu diŋŋee. 17 A balii jaa pɛɛzi Pitta, Amᴐ i ge gba ɛɛ a baal hiŋri bɛllɛ gɛɛ? Pitta hᴐᴐ ka ŋᴐ, Akai. Maa u hiŋri ɛɛwɛ. 18 Waari ge du de a saŋa. A dia balaa ni Kᴐraawiizi dia balaa nyiŋŋi hᴐla di chem niŋ di chi di ra ŋmaani. Pitta gba ba di wa chi ba be di ra ŋmaani niŋ la. 19 Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐma jaa ra pɛɛzi Yeesu u hiŋra ni u baglaa la wia. 20 Yeesu ŋᴐ, Miŋ ᴐᴐ faa ra bagli nɛra la, bᴐchaannɛ n faa ra bagli baa nɛr maa ra nuu. Kisɛr diini biini ani Kᴐraawiizi dia biinii n ᴐᴐ faa ra bagli baa, bᴐra la Jus hina n ᴐᴐ ra chaali la. Maa suahzɛɛ ra bagli wii maa. 21 Awia, bɛɛwiarɛ i kaa ra pɛɛziŋ gunnɛi? Pɛɛzi banla n nuuwɛ bá baglii gunla miŋ ᴐᴐ ra bagli baa. Baabuu zum gunla miŋ ᴐᴐ ra bagli. 22 Yeesu n wa ŋᴐ guŋ, Kᴐraawiizi dia balii bɛl n chigɛ u be chɛ u lia di ŋᴐ, Kenne i ŋᴐ wia di ra tɛɛ Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐmaa? 23 Yeesu bir ŋᴐ, Di n ŋᴐ wii la maa n waa deŋlee, amᴐ í bagli tɛɛ yaa. Ka di guŋ lɛi, bɛɛ n baani i chɛ n lia gunnɛi? 24 Denii Annas gil ba vᴐᴐzuu di kpau la Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐma Kaifas la be. 25 Baŋ faa ra ɛɛ gunla, di Pitta haa chigᴐ niŋ la zɛɛ di ra ŋmaani. Baŋhina pɛɛzuu, U hiŋri bɛl lɛi hiŋ? U hᴐᴐ ka ŋᴐ, U hiŋri lɛi miŋ. 26 Baal la Pitta n ŋmɛŋ u digni kpɛlli la lulli bɛl ɛɛ Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐma la balii bɛllɛ. U ge du de di pɛɛzi, Miŋ faa du daazi bᴐr la, mɛɛ nawɛɛ dee? 27 Pitta kaa kuari hᴐᴐ di ŋᴐ, Miŋ lɛi. Uŋ haŋ wa hᴐᴐ tuŋ di zabal wiiwo. 28 Denii ba lii Kaifas ge be di kpa Yeesu la ba hɛri nabᴐma seriya diiri bᴐr di hᴐᴐ jaa pizi. Awia Jus hina la waa sɛɛwɛ zuu de dikuu ba naana kii bɛl wia. De zuuirɛ niŋ faa gil bá doŋ. Di ba wa doŋŋo, ba wàá ka wer na bᴐr di sᴐ ba doŋa ha ka wer di ba Gillikaali diwee la. 29 Awia ba waa sɛɛwɛ ba zuu de ka ba hɛri nabᴐma Pailᴐt la lii di la ba be bossee di wa pɛɛzi baa, Beedee widizii u ɛɛ ii ra pɛɛzuu nuai? 30 Ba ge bir pɛɛzuu, Di u faa waa wichᴐg ɛɛri ɛɛwɛ, yaa daŋ faa kpau ba i bee? 31 Pailᴐt ŋᴐ, Ii himmaa kpau di ga di u seriya ani gunla ii kiizi n na hiŋ. Jus hina la ŋᴐ, Ba wàá sɛɛ ya wer di nɛr maa siu seriya ka kpuu. 32 Gunnɛ ba ɛɛ ka gúnla Yeesu n faa bagli siu la un niŋ siu la wer ɛɛ wibii. 33 Pailᴐt kaa zuu u seriya diiri dia di yir Yeesu. U ba u be. U pɛɛzuu, I ɛɛ Jus hina koorii gɛɛ? 34 Yeesu ge pɛɛzuu, I himmaa nfɛrɛ biinii i pɛɛziŋ guŋ, gɛɛ nɛraa baglii n wia gunnɛi? 35 Pailᴐt pɛɛzi, Jus hinuurɛ miŋ? I himmaa nɛra ni ba kizee hina nabᴐnzii kpai di ba n be. Bɛɛ wichᴐgaarɛ i ɛɛi? 36 Yeesu ŋᴐ, N dᴐᴐ kora bɛllɛ, ka durnya kossi dee lɛi n kora la. Di u faa ɛɛ durnya kora bɛllɛ, n balaa daŋ faa yoo nɛra la bá gilɛɛ wer lawiŋ di du Jus hina la nonee biini keŋ. Ka n kora naa waa durnya hor ɛɛwɛ. 37 Pailᴐt ŋᴐ, Amᴐ koori lɛi hiŋ? Yeesu ŋᴐ, N ɛɛ koorii. Wibii baglaa wiarɛ ba luliŋ. U wiarɛ n ba durnya be ń wer ŋᴐ a wibii tɛɛ ia. Nɛr la maa n nᴐŋŋi wibii, waabuu nuuwɛ ra tɛŋ. 38 Pailᴐt ŋᴐ, Newee daŋ wer zum wibiire naá? Uŋ wa ŋᴐ guŋ, u bir lii bossee di la Jus hina la be di ga ŋᴐ ba be, Miŋwaa waa wii maa nawɛɛ ń tɛɛ a baal. 39 Ka n ni ia dᴐᴐ nuukpaŋ bɛllɛ lugᴐ miŋ niŋ lizi diitᴐᴐri dia hinuu bɛl di tɛɛ ia ii hᴐpizizeŋ naa biini. Awia ií gil n pilli ii koori tɛɛ ia. Gɛɛ u guŋ waa werei? 40 Ba ra pogzi werge di ra ŋᴐ, Unnii lɛi yaa ra nyiŋŋi. Barabas labuu yaa ra nyiŋŋi i pilli tɛɛ yaa ka gil unniiwaa. Barabas la ge faa ɛɛ ŋmɛɛnnɛ.

1 Denii Pailᴐt gil ba lᴐᴐzi Yeesu. 2 Soojazi nyiŋŋi sᴐᴐhri di lawaa gurgi lugᴐ kahuro, ka kpa chig Yeesu nyuu di nyiŋŋi tagta aahmu bɛl lugᴐ koori tagta di laaluu, 3 ka ra ɛɛu chɛɛtɛ di ra hel u be ka ra ɛɛu, Jus hina koori, jaanjaamu, di ra chɛ u lia. 4 Pailᴐt kaa lii di la Jus hina la be bossee di ga ŋᴐ ba be, Ií na u ni. Baal labuu ba kpa lii di ra bagli ia la. Maa wii maa nawɛɛ ń tɛu. 5 Yeesu wa lii di sᴐᴐhri kahuro la ani tagta aahmu la haa du u ni. Pailᴐt ŋᴐ, Waabuu keŋ. 6 Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi ni ba balaa n wa nau la, ba izi di ra pogzi, Gil ba kpuu! Gil ba kpuu daakaŋlii ni. Pailᴐt ŋᴐ, Amᴐ ií himmaa kpau la di ga di u kpui seriya ka kpuu daakaŋlii ni. Dafini miŋwaa waa wichᴐgaa maa nawɛɛ u ni ń di u kpui seriya. 7 Jus hina la ŋᴐ, A baal faa ŋᴐ u ɛɛ Kᴐraawiizi biere. Yaa kiire u chᴐgi guŋ di dɛg kpui. 8 Pailᴐt n wa nuu ba wiŋᴐzi naa guŋ, a kaa ɛɛu ᴐnsii di ra jaa. 9 U kaa zuu seriya diiri bᴐr di kaa wa pɛɛzi Yeesu, Lee i lii naanɛi? Yeesu waa wii maa ŋᴐwɛɛ. 10 Pailᴐt ŋᴐ u be, Hàá sɛɛ bagliŋ bᴐr la hiŋ liwɛɛ? Amᴐ haa zummɛ lugᴐ n dᴐᴐ fᴐŋŋaa lugᴐ miŋ niŋ wer pillii i ra la, di kaa dᴐᴐ fᴐŋŋa miŋ niŋ di i kpui seriya bá kpui daakaŋlii la nii? 11 Yeesu ŋᴐ, Di Kᴐraawiizi faa waa guŋ sɛɛwɛ, i faa waa fᴐŋŋa maa dᴐᴐwɛ n ni. Ama nɛr la n ɛɛŋ sᴐsᴐgᴐ di kpaŋ di du i nonee biini naa, u wichᴐgaa kannᴐ kaali i hor. 12 Denii Pailᴐt jaa ra ɛɛ ania maa ú wer tɛu ŋmɛnɛɛ ú ra la, ka Jus hina la ra pogzi di ra ŋᴐ, Di i tɛu ŋmɛnɛɛ u ra la, amᴐ i ɛɛ yagboŋ koori Siiza dᴐmnɛ. Di nɛr haŋ ŋᴐ lugᴐ waabuu koori, amᴐ a koraa u ra foozi la, 13 Pailᴐt n wa nuu guŋ, u kpa Yeesu lii bossee di soŋŋi bᴐr la bam paa bia dau, de sag chiŋ di ɛɛ ba seriya diiri sogni bᴐr, Jus hina ra yir de Gabata la. 14 Hᴐpizii la Jus hina maa n ᴐᴐ ra ɛɛ sirya ka kɛrɛ bá di ba Gillikaali diwee labuu ba ra ɛɛ wia naa. Chᴐᴐzin barii, Pailᴐt ŋᴐ Jus hina la be, Ií na ii koori la ni. 15 Ba ra pogzi, Gil ba kpuu! Gil ba kpuu daakaŋlii la ni! Pailᴐt pɛɛzi baa, Ii koorii ii ŋᴐ ń kpu naá? Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi la bir ŋᴐ, Yaa waa koori dᴐᴐwɛ di yagboŋ koori Siiza la lɛi. 16 Denii Pailᴐt jaa kpau tɛɛ baa bá ga kpu daakaŋlii la ni. Ba kpau la bá ga kpu. 17 U himmaa kpa u daakaŋlii sag u baŋaa ba ra la. Ba wa hel bᴐr la banna yir de Nyuhog bᴐr, Jus hina ge ra yir de Gᴐlgᴐta la. 18 Denii ba kpau di kpaahzi mari daakaŋlii la ni di kpau baŋ chiŋ ka kaa ɛɛ baala banɛɛ baŋhina ge guŋ di kpa ba ge baŋzi chiŋ Yeesu kɛra, ka Yeesu du ba maa baambaaŋ. 19 Pailᴐt faa gillᴐᴐ ba mᴐŋ hᴐŋ bɛl di kpa pɛli de di sɛbi wia naa di du de, dí, Yeesu Nazarɛt labuu keŋ, Jus hina koorii. 20 A bᴐr ni Jɛrusalɛm faa waa nɛɛ. Awia Jus hina kpila maanii liwɛɛ di ba de di waa karmi a hᴐŋ. Ba himmaa mᴐᴐri biinii ba sɛbi guŋ ani Room hina mᴐᴐri biini ani Girik hina ge mᴐᴐri biini. 21 Awia Kᴐraawiizi dia kizee hina nabᴐnzi ŋᴐ Pailᴐt be, Kennaa hiŋ gillɛ ba sɛbi ŋᴐ lugᴐ Jus hina koorii kennaa, guŋ waa wer. Gil bá sɛbi lugᴐ u himmaanii ŋᴐwɛɛ lugᴐ u ɛɛ Jus hina koorii. 22 Pailᴐt bir ŋᴐ, Gunla miŋ gillɛ ba sɛbi la, gunnɛ miŋwaa hor. N teŋ sɛbᴐᴐrɛ tuŋ. 23 Soojazi banaazuu faa kpaahzi Yeesu di mari a daakaŋlii ni. Baŋ waa ɛɛwɛ tuŋ, ba paa u kunlaalaa di lawaa mᴐnni bᴐra anaazu di bᴐnni dᴐŋa. Ka unla uŋ ᴐᴐ laali di du biini lawaa, ba waa u yemmaa nyɛttɛ ban niŋ wer lau u de di pur. Ka u maa ɛɛ ubir. 24 Awia ba ŋᴐ dᴐŋa be, Ya gilɛɛ lawuu bargi, ka ra ta kuna, unla maa n niŋ diu, ya zum a hiŋ. Kᴐraawiizi Hᴐŋ biini ba faa feloore di sɛbi yembɛl di ŋᴐ, Ba lau n kunlaalaarɛ di bᴐnni dᴐŋa, ka kpa kuna ge di ta bá zum unla n niŋ di biini tagtalaalii la ge. Gunla baŋ faa sɛbɛɛ la, guŋ himmaanii a soojazi ge wa ɛɛ la. 25 Yeesu maa ni u maazeŋ ni Klᴐpas haaŋ Mɛɛri ni Mɛɛri Magdala, ba maa chi Yeesu daakaŋlii la be. 26 Yeesu na u maa di na u hiŋrinᴐŋŋii u be di ŋᴐ u maa be, Na i bie, 27 di kaa ŋᴐ u hiŋri la be, Na i maa. U hiŋri la jaa kpogluu di ga du u himmaa dia di lii a saŋa. 28 Denii Yeesu zum lugᴐ wii maa jaa tunuu. U jaa ŋᴐ, Ninyᴐgzii lawiŋ. Kᴐraawiizi Hᴐŋ faa bagli guŋ gba wiarɛ. 29 Niinyɛg du vii bɛl biini de. Ba kpa chii bɛl di suu hisᴐp daa bɛl ni di kpau lii niinyɛg la di kpa tɛr Yeesu ú nyᴐᴐ. 30 Yeesu n wa nyᴐᴐa tuŋ, u ŋᴐ, Wii maa jaa tunuu, ka willi u nyuu ka jaa gil u duma lii u ni ka siu. 31 Denii Jus hina la la Pailᴐt be di ga suŋŋuu dí ú gil soojazi la kuugi daakaŋlii hina la naazi ka lizi baa a daakaŋlaa ni, dikuu bɛɛwiai, ba waa nyiŋŋi lugᴐ bá sag de bá hᴐpizizeŋ wa hel baa. Ba faa ra ɛɛ siryaa ka h'ᴐpizi bá hᴐpizizeŋ la n ɛɛ uzeŋ himmaa la wa hel. 32 Soojazi la la di ga kuugi banla ba ni Yeesu baŋ kpaahzɛɛ mari daakaŋlaa ni la naazi. 33 Ka baŋ wa hel Yeesu be, ba na lugᴐ u teŋ siuwᴐᴐ. Ba waa kaa kuugi waabuu naazi. 34 Ka soojazi la bɛl kpa u kandaa di yag u loŋŋi fur, u chal ni nii wa lii. 35 Nɛr la siwee n nau, waabuu ra ɛɛ daansɛɛ naa. U daansɛɛ la ɛɛ wibiire. N himmaa zummᴐ lugᴐ wibiire di ra ŋᴐa ií ge wer zum lugᴐ wibiire. 36 Kᴐraawiizi Hᴐŋ biini ba faa sɛbᴐᴐrɛ, dí, Ba wàá ku u hog maa, 37 di kaa sɛbi yembɛl, dí, Ba daŋ binni nɛr la baŋ kpa kandaa yag la. Awia gunla maa baŋ faa sɛbɛɛ Kᴐraawiizi Hᴐŋ biini la, guŋ himmaanii ge wa ɛɛwɛ. 38 Denii Joosɛf Arimatia ba Pailᴐt be. A Joosɛf faa ɛɛ Yeesu hiŋrii ka u faa waa sɛɛwɛ ú ra hiŋuu bᴐchaaŋ ni dikuu uŋ faa ra ᴐm Jus hina la wia. U ba waa suŋŋi Pailᴐt ŋmɛnɛɛ ú lizi Yeesu daakaŋlii la ni di ga hug. Pailᴐt tɛu ŋmɛnɛɛ. U la di ga lizuu. 39 U ni Nikᴐdɛmus maanii faa la de. Nikᴐdɛmus la n faa la Yeesu be hamuŋa labuu. U faa kpa kunsᴐᴐhrisuma aŋhina baŋ ᴐᴐ kpa di ra du ba lalaa ni akanni di kpa ba. 40 U ni Joosɛf la lizi Yeesu di kpa wɛjɛhuŋŋu bɛl di fᴐᴐzuu ani kunsᴐᴐhrisuma la, gunla Jus hina n ᴐᴐ ra ɛɛ ba lalaa ka ra hug baa la. 41 Daananaa bᴐr du bᴐr la baŋ kpu Yeesu labuu. Ba faa tug bii bᴐᴐrɛ de bá hug nɛbɛl, ka ba faa haa waa nɛr maa hukke de. 42 A bii bᴐᴐ n dugli de la, ba kpa Yeesu di hug de dikuu uŋ ɛɛ ba hᴐpizizeŋ sirya hᴐpizii la wia.

1 Denii Alaadi hᴐl n wa helle chᴐᴐzin pikke ni, di bᴐr haa biroo, Mɛɛri Magdala la izi di la bᴐr la baŋ hug Yeesu la, di bii la baŋ faa kpawɛɛ tᴐ bᴐᴐ la nua la pillᴐᴐ. 2 U chᴐ kaali di ga ŋᴐ Saimᴐn Pitta ni Yeesu hiŋrinᴐŋŋii la be, dí, Ba lizi yaa Dᴐᴐri labuu bᴐᴐ la biini. Maa zum bᴐr la baŋ kaa kpau ga dau. 3 Pitta ni a hiŋri izi ga lii bol biini bá la ŋmam la bᴐr 4 di ra chᴐ. Yeesu hiŋrinᴐŋŋii la feli Pitta di hel de 5 di ga togni di binni bᴐᴐ la biini di na wɛjɛhuŋŋu la n chᴐᴐwɛ, ka waa zuuwɛ. 6 Saimᴐn Pitta ge jaa chᴐ wa hel u harbᴐᴐ. Waabuu zuu, di ge na wɛjɛhuŋŋu la n chᴐᴐwɛ, 7 di kaa na unla baŋ faa kpawɛɛ vᴐᴐ u nyuu la, di waa unla be duwɛɛ ka waabuu kpɛu di chᴐᴐ u bɛŋ. 8 Yeesu hiŋri la n faa felee hel de la ge jaa zuu di ga na a maa. Uŋ wa naa la, u jaa yardi. 9 Ba faa haa waa Kᴐraawiizi Hᴐŋ bᴐr la uŋ faa ŋᴐwɛɛ lugᴐ u daŋ siu mᴐᴐ ka haa izi u siu biini la zɛɛ zummɛ. 10 Ba bir kaali ba diini. 11 Ka Mɛɛri ge haa chi bᴐᴐ la baŋgia di ra wii. Unna wii la, u togni di binni bᴐᴐ la biini 12 di mɛlikazi anɛɛbuu soge de. A wɛjɛzi huuhzi werge. Bɛl so Yeesu nyuu tɛɛri bᴐr, bɛl ge so u naazi tɛɛri bᴐr. 13 Ba pɛɛzuu, Bɛɛ wiarɛ i ra wii gunnɛi? U ŋᴐ, Ba lizi n Dᴐᴐri bᴐnnaa. Maa kaa zum bᴐr la baŋ kpau dau. 14 Uŋ wa ŋᴐ guŋ tuŋ, u bir di Yeesuu chigɛ, ka waa zummɛ lugᴐ Yeesuu. 15 Yeesu ge pɛɛzuu, Bɛɛ n baani i ra wii gunnɛi? Anɛɛ i ra nyiŋŋi bᴐnnaanɛi? Mɛɛri zumᴐᴐ lugᴐ a bᴐbinni labuu. U ŋᴐ u be, N Nabᴐma, di hinuu kpau kaali, í bagliŋ bᴐr la hiŋ kpau ga dau ń la ga lizuu. 16 Yeesu jaa bir yir u sᴐmbii, dí, Mɛɛri. U bir binnuu ka ŋᴐ, Oo! Raboni! Ka ga lawuu. Raboni la zɛɛrɛ, N Nabᴐma. 17 Yeesu ŋᴐ u be, Gilɛɛ ra lawiŋ guŋ mᴐᴐ. N haa waa n mɛɛ be laŋŋɛ. Ka í la ga ŋᴐ n niwizi be alugᴐ n na la n mɛɛ Kᴐraawiizi benii. N ni baa maa mɛɛrɛ a Kᴐraawiizi. 18 Mɛɛri Magdala la izi la u hiŋra la be di ga ŋᴐ ba be guŋ di ŋᴐ lugᴐ u na ba Dᴐᴐri labuu, u ge ŋᴐ guŋ tɛu. 19 Alaadi hiŋ hamuŋa ni Yeesu hiŋra chaali dia bɛl biini. Banna ᴐm Jus hina wia ba kar a dia dominua ka du u biini. Ka Yeesu wer zuu a dia di wa chi ba baambaaŋ di duani baa di ŋᴐ, K'ᴐraawiizi tɛɛ ia bampirsᴐna. 20 Uŋ wa ŋᴐ guŋ, u kpa u nonee ni u loŋŋi la di bagli baa. U hiŋra la bᴐra jaa sᴐᴐni baa werge maa ban na ba Dᴐᴐri la. 21 Yeesu kaa ŋᴐ, K'ᴐraawiizi tɛɛ ia bampirsᴐna. N na hum iabuu filaŋkeŋ alugᴐ gunla n mɛɛ n faa humiŋ la. 22 Uŋ wa ŋᴐ guŋ, u heezi du ba ni ka ŋᴐ, Ií lɛɛ Kᴐraawiizi Dumnanii. 23 Di ii wa ŋᴐ K'ᴐraawiizi gil nɛr maa wichᴐgaa tɛu, amᴐ u gillᴐᴐ tɛɛ a hiŋ. Di ii kaa wa ŋᴐ lugᴐ nɛ́r maa wichᴐgaa haa du u ni, amᴐ a hiŋ wichᴐgaa haa du u ninɛɛ la. 24 Yeesu hiŋri la n ɛɛ biinɛɛri bɛl ba ra yiruu Tᴐmas la faa waa hore ba be saŋa la Yeesu n zuu ba be la. 25 U dᴐŋa hina la maa faa ra ŋᴐ u be dí ba na ba Dᴐᴐri. Ka waa sɛɛwɛ. U ŋᴐ, Di n wa na hɛma bᴐra u nonee di wer kpa n nonibee di suuzi a hɛma bᴐᴐni di wer kpa n nonii di suu u loŋŋi bᴐr la baŋ yag kandaa la, amᴐ waabuu. Ka di guŋ lɛi, màá sɛɛ tɛɛ ia. 26 Hᴐpizaa ŋmantannaazi n wa bɛrɛɛ, Yeesu hiŋra la kaa chaali du dia la. Tᴐmas ge gba jaa du ba be. Gbessi la maa kar, ka Yeesu kaa wer zuu ba be di chi di duani baa ka ŋᴐ, K'ᴐraawiizi tɛɛ ia bampirsᴐna. 27 Denii u ŋᴐ Tᴐmas la be, Wa kpa i nonibee di suuzi n nonee bᴐᴐni naa, di kpa i nonii di suu n loŋŋi naa, di gil i aanaa la ka yardiŋ. 28 Tᴐmas ŋᴐ, Oo! N Dᴐᴐri! Kᴐraawiizi! 29 Yeesu ŋᴐ, I siwee n naŋ wiarɛ i jaa yardinnᴐu? Baŋhina wan nawɛɛ ka yardiŋ. Ba dᴐᴐ sᴐnnɛ Kᴐraawiizi be. 30 Yeesu wisɛɛlaa kannᴐ werge uŋ ɛɛwɛ u hiŋra la be. A maa lɛi n sɛbi du ɛŋ. 31 Ka annii naa miŋ sɛbɛɛ du naa, n sɛbaabuu du ií wer sɛɛ lugᴐ Yeesu ɛɛ Kristoo di ɛɛ Kᴐraawiizi bie. Nɛr la maa n niŋ sɛɛ u wia guŋ daŋ na miibᴐᴐ dikuu u wia.

1 A hᴐl bɛl Yeesu kaa ba u hiŋra be ba nau Tibɛrias muuzeŋ la be. Kenne ba ɛɛ di nau. 2 Saimᴐn Pitta ni Tᴐmas la n ɛɛ biinɛɛri bɛl la ni Nataniɛl la n lii Keena la n du Galili hɛri la di kpa Zɛbɛdi biizi ani Yeesu hiŋra banɛɛ, ba maa faa chaali dᴐŋa. 3 Saimᴐn Pitta faa ŋᴐ ba benii, Miŋwaa ra lau ń gaa lauri nyinni. Ba ŋᴐ, Too. Yaa gba daŋ hiŋii di ra la. Ba maa lii di ga zuu muugbera di ra ta ba asauzi guŋŋ, hᴐᴐ wa pizi. Ba waa kummaa nawɛɛ. 4 Hᴐᴐŋ wa pizɛɛ la, di Yeesu chigᴐ baŋgia. Ka u hiŋra waa zummɛ lugᴐ waabuu. 5 U ŋᴐ ba be, N biizi, ii waa kummaa lauwɛ ií kpa ga di gɛɛ? Ba ŋᴐ, Ɛɛh, yaa waa kummaa lauwɛ. 6 U ŋᴐ, Amᴐ ií ta ii asau la di du a muugbera nodig keŋkere naa. Ii daŋ na. Ba tau de. Nyindamta maa wa zuu. Ba waa fᴐŋŋa dᴐᴐwɛ ban niŋ wer tɛrguu di zuu ba muugbera la biini. 7 Denii Yeesu hiŋrinᴐŋŋii la ŋᴐ Pitta be, Yaa Dᴐᴐri labuu. Saimᴐn Pitta n wa nuu guŋ, u izi laali u kunlaala uŋ faa lizɛɛ dau, ka zaah chol muu la biini di sᴐŋŋi gi. 8 Ka babalaa ge haa du muugbera la biini di tɛrgi asau la ni nyinni la di ra ba. Ba faa waa bᴐᴐnɛɛ duwɛɛ ka saa ba muugbera la lugᴐ naagaliŋgazi kalfa buhoro ka haa wa lii. 9 Baŋ wa liwɛɛ la, ba na Yeesu n kpa hᴐla di chem niŋ u ra lau, di kpa nyiŋ bɛl di ᴐᴐzi u ni. Paanuu ge du de. 10 Yeesu ŋᴐ, Ií ga lizi nyinni la iin lauwɛ la aŋhina bᴐᴐni. 11 Saimᴐn Pitta kaa zuu muugbera di tɛrgi asau la lii baŋgia. Nyinzenaa su u maa. A faa du nyinni kalfa ni adunu ni ahoro. Aŋ kpillɛ gunla, ka ba asau la waa wette chaahzi. 12 Yeesu ŋᴐ, Ií ba wa kpali nua. U hiŋra maa ba. Ba bɛl maa faa waa bampirii dᴐᴐwɛ ú pɛɛzuu, Anɛɛ hinnɛi? Ba maa zummᴐ lugᴐ ba Dᴐᴐrii. 13 Yeesu ga kpa paanuu la ni nyiŋ la di tɛɛ baa ba di. 14 Yeesu n faa izi siu biini di kpa u hiŋ bagli u hiŋra la, u guŋ buhoro hinnɛ la. 15 Baŋ wa diwee tuŋ, Yeesu pɛɛzi Saimᴐn Pitta, Jᴐn bie Saimᴐn, i nᴐŋŋimbuu kaali bannii naa? Pitta ŋᴐ, N Dᴐᴐri, i zummᴐ lugᴐ n na nyiŋŋi i wiarɛ. Yeesu ŋᴐ, Nyiŋŋi diwee di ra tɛɛ n pebizi bá ra di. 16 Denii u kaa kuari pɛɛzuu, Jᴐn bie, Saimᴐn, i nᴐŋŋimbuu naá? U ŋᴐ, Ɛɛh, n Dᴐᴐri. I zummᴐ lugᴐ n na nyiŋŋi i wiarɛ. Yeesu bir ŋᴐ, Too. Ɛɛ ra binni n peeza ra tɛŋ. 17 Denii u ka kuari pɛɛzuu buhoro hiŋ la, Jᴐn bie, Saimᴐn, i ra nyiŋŋi n wiarɛa? Pitta biini jaa chᴐgi dikuu Yeesu n pɛɛzuu nua buhoro maa wia lugᴐ u ra nyiŋŋi u wiarɛ la. U ŋᴐ, N Dᴐᴐri, hinuu zum wii maa. Hinuu niŋ zum lugᴐ n na nyiŋŋi i wiarɛ. Yeesu ŋᴐ, Too. Ɛɛ nyiŋŋi diwee ra tɛɛ n peeza bá ra di. 18 Gil ń ŋᴐ wibii maa tɛi. Hiŋ faa ɛɛ biipᴐllii, ɛɛ faa ra kirsi i hinnɛ di ra gaagi i kipar bᴐra. Ama di i waa zɛŋ, i daŋ tɛr i nonee, nɛbɛl wa vᴐᴐzii kaali bᴐr la hiŋ waa nyiŋŋi laŋaa. 19 U ŋᴐ gunnɛ ú bagli siu la dee un niŋ wa siu dikuu unna hiŋ Kᴐraawiizi wia, K'ᴐraawiizi na girme. Awia uŋ wa ŋᴐ guŋ tuŋ, u ŋᴐ Pitta be, Ɛɛ ra hiŋiŋ. 20 Denii Pitta kɛɛ binni di na Yeesu hiŋrinᴐŋŋii la n na hiŋ. Waabuu faa soge Yeesu be saŋa la baŋ faa ra di la, u faa pɛɛzuu nɛr la n niŋ ɛɛu sᴐsᴐgᴐ la. 21 Pitta n wa nau unna hiŋ la, u pɛɛzi Yeesu, N Dᴐᴐri, ka unnii geu? 22 Yeesu ŋᴐ u be, Di a pariŋ ú du de ka ń wa ba, ka i wia lɛi. Híŋwaa ra hiŋiŋ. 23 Yeesu wiŋᴐzi naa wiarɛ babalaa la ᴐᴐ ra ŋᴐ lugᴐ Yeesu hiŋri la wàá siu la. Ka guŋ lɛi Yeesu faa ŋᴐ. U faa ŋᴐwᴐᴐrɛ lugᴐ di a paruu, u daŋ du de ka ú wa ba, ka waabuu Pitta wia lɛi. 24 A hiŋri labuu bagli wia naa di sɛbi a maa dau la. Yaa zummᴐ lugᴐ u wiŋᴐzi ɛɛ wibiire. 25 Too. Wikpilakpila maanii haa du de Yeesu n ɛɛwɛ, aawaa waa sɛbɛɛ. Di ba faa wetto di sɛbi a maa maa wa tuŋ, a maa faa wàá wer di na bᴐr di du durnya naa biini gba.

AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE