Sabaot of Kenya
Yoowaana1 Ām taayta, kimiitē :Ng'ālyoontēēt. Kiboonto keey :Ng'ālyoontoonoo āk Yēyiin. Ki Yēyiin :Ng'ālyoontoonoo, 2 ānkiboonto keey āk Yēyiin ākookoy. 3 Kiyey :Yēyiin kiy ake tukul kubununēē inee. Nto kima inee, nto mānāātook :kiy ake tukul nyoo kiikutook. 4 Chōōnēē :soboonto nyēbo kiy ake tukul wōlēē mii :inee. Kiyibchi :sobooniitēnyi biiko lēbkēēyyēēt. 5 Ikwēnyē :lēbkēēyyoonoo ām mēēnānēēt, nteenee -mēēmuuchē kulukuy :mēēnānoonoo lēbkēēyyoonooto. 6 Kichō :chiito ake nyēē kiiyook :Yēyiin. /Kikēēkuurēē chiichoo Yoowaana. 7 /Kikiiyook Yoowaana chākōōboorchi biiko ng'aleek kurubta keey āk lēbkēēyyoonoo, sukutorooch :biiko tukul lēbkēēyyēēt sukoomuuch kōōkoosēē keey Yēyiin. 8 Kimā lēbkēēyyoonoo :Yoowaana, nteenee inee :nyēē kichākōōboorchinē biiko kurubta keey āk lēbkēēyyoonooto. 9 Kimii kuchōōnii :chiichoo ki lēbkēēyyēēt nyēbo man kōōrēēt sukulēbkēēchi chii ake tukul. 10 Kichō :chiichoo kōōrēēt. Kiyēyē :Yēyiin kōōrēēt kubununēē chiichoo, nteenee kimēēnkēt :kōōrēēt kule ki ng'oo inee. 11 Kichō :chiichoo kōōrēēnyii, nteenee kitay :biikyii kutaach. 12 Nteenee mii :alake chēē kitaach chiichooto ankookaasee keey. Kichāmchi :inee bichoo kuyēk lōkōkaab Yēyiin. 13 Mēēbērē kiyēk :bichoo lōkōkaab Yēyiin kuu yoo māchē :chii kunyōōr leekwa nto kuu yoo sichē :chii leekwa, nteenee Yēyiin nkit :nyēē yēyē bichoo kuyēk lōkōkyii. 14 Kichākuyēk :Ng'ālyoontoonoo chii, ānkēēming'tē keey. Kikeekas wōōyintaab chiichoo. Kichōōnēē :wōōyinoo wōlēē mii :Yēyiin kuuyu ki :inee lekwenyii nkityō. Kichāmē biich kuchurta ānkiyib manta. 15 (Chiichooto nyoo kyoomtooy :Yoowaana ng'aleekyii. Kyoomu :Yoowaana kukuurchinē barak kule, “Lēyyē, chiichiitēnyi nyoo kyāāmwooyē kule, ‘Mākuchō :chii ām lētuunyuu nyēē boonto kāāmuukēywēēk kubiira, kuuyu kimii :inee kōōrēēt ku /mānāākēēsichoo.’ ”) 16 /Kikiibēruurēēch acheek tukul kut /kēēkētyinē keey kubo chamateet tukul nyēē boontēēnēēch :chiichoo. 17 Kikōōnēēch :Muusa kiruutēk nto chiichoo, kōōboorwēēch :nyoo chamateet āk manta. Chiichooto ku :Yēēsu Kiriistō. 18 Māmii :chii bēsyēēt ake nyēē kiikukas Yēyiin, nteenee nyēē kiikukas ku lakwanaa nkit nyoo wuu Yēyiin ānkumii kēēbuur kulēēkitēē Kwaan. Inee nyēē kiiboor wōlēē wuu :Yēyiin. 19 Nto mii bēsyēēt ake kōōyookto :kāāntōōyikaab Yuutayeek bēēliikaab kōrōsēēk āk biiko alak choo kibo kōōtaab Laawi kuba wōlēē kimii :Yoowaana bakuteebee kule inee ku ng'oo. 20 Yu /kakeeteebee Yoowaana, manaatay kuwāl, nteenee king'alaal kuchurta kumwooy kule, “Ma anii Kāārārookiintēēt.” 21 Yooto kuteebee :bichoo Yoowaana kule, “Ara, inyiing' ku ng'oo, naas? Inyiing' Eliiya?” Kumwooy :Yoowaana kule, “Ma anii :nyoo.” /Keeteebee subak kule, “Ara inyiing' ng'ālooltooyiintoonoo bo Yēyiin nyoo king'āloolēē :Muusa.” Kule, “Acha.” 22 Nto mii yoo nanyuun, kumwooy :bichoo kule, “Ānkiimwoowēēch, inyiing' ku ng'oo? Imwoowēēch subākiiboorchi biiko choo kēēyookwēēch. Imwooyē nee :inyiing' kurubta keey āk inyiing' nkit?” 23 Kuwālchi :Yoowaana bichoo kule: Anii nyoo king'āloolēēnoo :Isaaya kumwooyē kule, “Miitē :chiito ake kukuuru ām kōōr nyēē surkwēēn kule, ‘Oyeyte keey, ānkōōbāroochi Mokoryoontēēt kēēlto.’ ” 24 Ki Farisaayeek :bichoo /kikiiyooktooy. 25 Kiteebee :bichoo Yoowaana kule “Yoo mā inyiing' Kāārārookiintēēt āmēēbērē inyiing' Eliiya, nto ku ng'ālooltooyiintoonoo bo Yēyiin, ām nee yu ibātisāniisyē?” 26 Kuwālchi :Yoowaana bichooto kule, “Ābātisāniisyēē :anii bēēko, nteenee mii :chii nyēē ōboontē keey āmōōnkētē. 27 Chiichooto nyoo mākuchō ām lētuunyuu. -Māāyēmē mbo kut ārēēkyi kwēyōōnik.” 28 Kiyēyāksēē :ng'aleechu tukul Beetannya ām biitēēt ake nyēbo āynēētaab Yoortaan, wōlēē kimii :Yoowaana kōōbātisāniisyēē. 29 Yu kāyyēēkunēē, kukas :Yoowaana Yēēsu kuchōōnii wōlēē kimii :inee. Ām yooto kumwooy kule, “Woong'nyiin Mēēnkit nyēbo Yēyiin nyēē ibuuktooy ng'ōōkiswookikaab kōōrēēt. 30 Murooniitēnyi nyoo kyāāng'āloolēē kule, ‘Miitē kuchōōnii :chii nyēē boonto kāāmuukēywēēk kubiira, kuuyu kimii :inee kōōrēēt ku /mānāākēēsichoo.’ 31 Kōmāānkētē :anii chiichoo, nteenee kwāābātisānēē biiko bēēko, sukōōnkēt chiichoo :biikaab Isirāyēēl.” 32 Nto mii yoo, kumwooy :Yoowaana kule: “Kaakas kurēku :Tāmirmiryēētaab Yēyiin nyēē wuu chēēbtuukēēt ānkōōbutyi Yēēsu kōōbuurēē. 33 Nto kōmānēēboorwoo :Yēyiin, nto -kōmāānkētē kule inee nyooto. Kimwoowoo :Yēyiin nyoo kiiyookwoo kule ābātisāniisyēē bēēko kule, ‘Yoo keekas chii nyēē kēēbutyi :Tāmirmiryēēnyuu, ku chiichooto :nyēē mākōōbātisāniisyēē Tāmirmiryoonootonyuu.’ 34 Manta kyaakas ng'aleechu ānkāāmwoowook kule Lekwetaab Yēyiin :chiichooto.” 35 Yu kāyyēēkunēē, kimii :Yoowaana ku kēēyyo subak ākoo rubiikyii āyēēng'. 36 Yu kakas :Yoowaana Yēēsu kumurē yooto kimii :icheek, kumwooy kule, “Woong'nyiin Mēēnkit nyēbo Yēyiin!” 37 Yu kakas :rubiikaab Yoowaana kumwooyē kuu nyooto kubakaakta Yoowaana ankurub Yēēsu. 38 Kuweech keey :Yēēsu nto bērē kulē, kumii kurubē inee :bichoo. Kuteebee kule, “Ōchēēng'ē nee, ēē?” Kuwālchi :bichoo Yēēsu kule, “Iminyē ānō :inyiing' ōō, Rabaay?” (Booru ng'ālyoontooni bo “Rabaay” ām kuutiitaab Yuutayeek kule Kāānēētiintēēt.) 39 Kumwooy :Yēēsu kule, “Okwaa bookas.” Kimii :asiista ang'wan nyēbo kōrrōōn. Kibeeta keey bakukas wōlēē kiminyē nto yityo, kōōbuurto keey bēsyoonooto. 40 Ki Antereeya nyoo ki ng'eetaab kaametiitaab Simōōni akeenke ām bichoo ki āyēēng' choo kiyēbchinē yiit ng'aleekaab Yoowaana ankurub Yēēsu. 41 Yooto bakeenke kunyōōr :Antereeya ng'eetaab kaamet Simōōni ānkumwoochi kule, “Kōōkēēnyōōru Meesaaya.” (Ibooru ng'ālyoontooni bo “Meesaaya” kule Kiriistō, nyēē ibooru kule Kāārārookiintēēt.) 42 Yooto kuwēēto :Antereeya ng'eetaab kaam Simōōni wōlēē mii :Yēēsu. Kukērēsyi :Yēēsu Simōōni ānkumwooy kule, “Inyiing' ku Simōōni araab Yoowaana nteenee +/mākēēkuurēēniing' Keefa.” (Ibooru kaaynaani bo “Keefa” kule Bētērō, nyēē ibooru kule Rwaa.) 43 Yooto kāyyēēkunēē, koosoot :Yēēsu kule kuwo Kalilaaya. Kinyōōr Filibō ānkumwoochi kule, “Irubwaa.” 44 Kichōōnēē :nkinee Filibō kiriinkēētaab Beetsaayta wōloo kiminyē :Antereeya ākoo Bētērō. 45 Kinyōōr :Filibō Nāātānāyēēl ānkumwoochi kule, “Kōōkēēnyōōru Kāārārookiintoonoo king'āloolēē :Muusa ankung'alaalee :nkicheek :ng'ālooltooyikaab Yēyiin. Chiichooto ku Yēēsu araab Yōōsēēf nyēbo kiriinkēētaab Naasareet.” 46 Yooto kuteeb :Nāātānāyēēl kule, “'Kēēlē nee, ōō! Tookunēē :kiy nyēē karaam Naasareet?” Kumwoochi :Filibō Nāātānāyēēl kule, “Chōō cheekas.” 47 Yu kakas :Yēēsu Nāātānāyēēl kuchōōnii, kung'alaalee kule, “Isirāyēēliintēēt nyi nanyuun nyēbo kitōōk nyēē -mēēbērbēēriisyē.” 48 Kuteebee :Nāātānāyēēl Yēēsu kule, “'Kēēnkētēēnoo nee?” Yooto kuwālchi :Yēēsu kule, “Kāākāsiing' imiitē mutiiniit keel kutoombo kukuuring' :Filibō.” 49 Yooto kumwooy :Nāātānāyēēl kule, “Kāānēētiintēēt, inyiing' Lekwetaab Yēyiin, Bāytooyiintēētaab Isirāyēēliik.” 50 Kumwoochi :Yēēsu kule, “!Keechamtaa kuuyu kāāmwoowuung' kule kāākāsyiing' imiitē mutiiniit keel. +Meekas chēē chaang' chēē mākuyēyākiis kusiir chuutēchu.” 51 Yooto kumwooy subak kule, “Āmwoowook manta, +mookas barak kuyootāktōōs anku +mookas subak malayikaanikaab Yēyiin kuloong'tooy ānkurēku kunyōōrwoo anii, Chiitaab Barak.” 1 Ām bēsyēētaab sōmōk kuchakee yooto, kimii :saakweetaab kaab kooyēēy nyēē /kikeeyeyee saang'taab Kaana ām Kalilaaya. Kimii :kaametiitaab Yēēsu saakwaanaata. 2 /Kikēēkuur Yēēsu āk rubiikyii kuba saakwaanaa. 3 Yu kārār :tifaayiik, kumwoochi :kaamet Yēēsu kule, “-Mēēkuboonto naas :bichu tifaayiik.” 4 Kumwoochi :Yēēsu kaamet kule, “Ām nee siimwoowoo, ōō, Moomo, ng'aleechaata? Mānāāyityiin asiisnyuu.” 5 Ām yooto kuwēēkyi keey :kaamet motwoorik ānkumwoochi kule, “Oyey kiyēē mākumwoowook.” 6 Ām ātēbuutēkaab Yuutayeek kimii :ntasimnyeet nyēē /kikiitiliilēē keey. Kurubta keey āk yooto kimii :tērēēnik lo chēbo bēēko. Kiyibē :tērēēt akeenke bēēko tēēbēyiinēk ang'wan nto ku lo. 7 Yooto kumwoochi :Yēēsu motwoorichoo kule, “Onyiit bēēko tērēēnichoo.” Kunyoo koonyiit :motwoorichoo bēēko tērēēnichoo kut kunyiy kule bak. 8 Kumwoochi :Yēēsu kule, “Ōrāmu bēēchooto alak ānkōōyibchi chiito nyoo iyyoonkyinē saakweet.” Kirub :bichoo kuu nyooto. 9 Yooto /kēēyibē bēēchoo kikiikuweek kuchām tifaayiik. Nto yu kachamcham :boontoonoo tukuuchoo, koolat miisin. Kimēēnkētē boontoonoo wōlēē kikwoonēē :tifaayiichaa, nteenee kiinkēt :motwoorichoo kirāmu bēēko. Kikuur :boontoonoo chiito nyoo ki saanteet kuwo komos 10 ānkumwoochi kule, “Ikooytooy :biiko kwaak tifaayiik choo kāroomēch yoo kātoow :saakweet, nto yoo wuu nyēē kābiyoong'iis :biiko /kēēyib chēē tāytāy. Nteenee 'keekonor :inyiing' tifaayiik chēē ānyinyēch miisin ānkiikoochi biiko kumii kubēku :saakweet.” 11 Ng'ālyoontooni kiyēyāksēē saang'taab Kaana ām Kalilaaya ku ng'ālyoo nyēbo taayta nyēbo kwong'uut kuyey :Yēēsu. Yooto nanyuun, kōōboorunēē :Yēēsu wōōyinnyii ng'aleechaata ankookaasee keey :rubiikyii. 12 Yu kāākubēk nanyuun, kuwo :Yēēsu Kaabernaam, kuboontootē keey kaamet, mbo ng'eetaab kaamet ākoo rubiikyii. Kibēēni wōlooto bēsyōōs chēē ng'ēri. 13 Yu kaakuriik :Saakweetaab Keeytaayeet nyēbo Yuutayeek, kuwo :Yēēsu Yēērusālēēm. 14 Yu kayit wōlooto, kunyōōr biiko ām biiwuutaab Kōōtaab Yēyiin kwooltooy tuuka, kēēchiirēk āk chēēbtuukēēnik. Kimii subak :biiko chēē kikiibuur yēbo meesoosyekwaa kuwālāng'tooy beesaanik. 15 Ām yooto, kōōkwoor :Yēēsu bōrōōk kuyey kibchusyeet kukwetee kēēchiirēk āk tuuka tukul chēē kimii yooto. Nto yityo, kooseer beesaanikaab bichoo ankootyeel meesoosyekaab bichooto kiwālāng'tooy beesaanik. 16 Kimwoochi biiko choo kyooltooy chēēbtuukēēnik kule, “Ōnēmunēē yu tukuuchu! Ām nee yu kooyey Kōōtaab Baaba kuyēk wōlēē /kyooltooyiisyēē?” 17 Yu kabakukas :rubiikyii ng'aleechaa, koosoot yoo mwooyē :siruutēkaab Yēyiin kule, “Chamateet nyēē āboontēē Kōōtaab Yēyiin ku kerkeey maata nyēē irikitiitē ām mukuulēynyuu.” 18 Ām yooto nanyuun kuwāl :kāāntōōyikaab Yuutayeek kule, “Ng'ālyoo nee nyēbo kwong'uut nyēē imuuchē :inyiing' iyey sikiinkēt kule iboontē kāāmuukēy ām ng'aleechu 'keeyey?” 19 Kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “Ōturbuub kōyi bo Yēyiin ānku +māāyyoong'tē :anii subak ām bēsyōōsyēk sōmōk.” 20 Yooto kukētyi :bichoo Yēēsu kule, “Kiyib :kōyi bo Yēyiin kēnyiisyēk artam āk lo sukuteechakay ānkiimwooyē :inyiing' kule +'mēēyyoong'tēē bēsyōōsyēk sōmōk?” 21 Nteenee, king'āloolēē :Yēēsu bōōrnyii nkit mēēbērē Kōōtaab Yēyiin. 22 Nto yu /kabakiing'eetee Yēēsu meet ām lētuunoo, koosootee yooto :rubiikyii kule kikiikumwooy :Yēēsu ng'aleechaa. Yooto nanyuun, kōōyēnchi :rubiichoo siruutēkaab Yēyiin āk kiyēē kimwooyē :Yēēsu. 23 Kumii :Yēēsu Yēērusālēēm ām saakwaanaa bo keeytaayeet, kiiyēnchi :biiko chēē chaang' ng'aleekyii kuuyu kiyey ng'al chēē chaang' chēbo kwong'uut. 24 Ānkoo kiwuu nyooto kimanaachamta :Yēēsu bichoo kuuyu kiinkētē wōlēē wuu :chiito ake tukul 25 āmēēbērē kimāchē kumwoochi :chii wōlēē wuu :chiito. 1 Kimii :kāāntōōyiintēēt ake nyēē ki Fārisooyiin nyēē kibo kōōkwēētaab Yuutayeek nyēē /kikēēkuurēē Nikōtēēmō. 2 King'eet bēsyēēt ake kwēēmooy kuwo :chiichoo wōlēē kimii :Yēēsu ānkumwoochi kule, “Boontēēt, kiinkētē kule inyiing' kāānēētiintēēt nyēē kiiyookuung' :Yēyiin. Āmwooyē kuu nyooto, kuuyu māmii :chii nyēē imuuchē kuyey ng'al chēbo kwong'uut kuu yoo 'kēēyēyē :inyiing', yoo mēēbērē boonto :chiichoo kāāmuukēywēēkaab :Yēyiin.” 3 Ām yooto, kuwāl :Yēēsu kule, “Āmwoowuung' manta kule, māmii :chii nyēē makukas bāytooyiisyēētaab kaab Yēyiin yoo /mānāākēēsich subak.” 4 Yooto kumwooy :Nikōtēēmō kule, “So, imuuchāktōōs kule nee /kēēsich chii subak nyēē kiikuwōōyiit? Ābērē mēēmuuchāktōōs kōōwut :chii mooyēētaab kaamet /ānkēēsich subak.” 5 Kuwālchi :Yēēsu kule, “Āmwoowuung' manta kule, māmii :chii nyēē iwutē kaab Yēyiin yoo /mānāākēēsich ām bēēko āk nkinee Tāmirmiryēētaab Yēyiin. 6 Sichē chiito :kwaan āk kaamet, nteenee yoo sukubooyiit :chiichoo Yēyiin ku māchāktōōs /kēēsichēē chiichoo Tāmirmiryēētaab Yēyiin. 7 -Meelat yoo kāāmwoowuung' kule ‘Māchāktōōs /kēēsichook subak.’ 8 Kāsē :chiito kuwusē :yoomeet āmēēnkētē wōlēē chōōnēē nto wōlēē wēētii. Wuu yooto wōlēē siktooy :Tāmirmiryēētaab Yēyiin chiito.” 9 Ām yooto kuteeb :Nikōtēēmō kule, “Yēyāktōōs :yooto kule nee?” 10 Kuwāl :Yēēsu kule, “Ntēē inyiing' kāānēētiintēēt nyēē wōō ām kōōrēētaab Isirāyēēl, -'mēēnkētē ng'aleechu? 11 Āmwoowuung' manta kule, āmwooyē kiyēē ānkētē, ānkāārāru kiyēē kyaakas. Ānkoo ku wuu nyooto, -mōōchāmē kiyēē āmwooyē. 12 Kwāāmwoowook ng'aleekaab kōōrooni, āmōōyēnwoo. Kunyi, ii, ōmuuchē raat kule nee ōyēnchi ng'aleek chēē +māāmwoowook chēē kwoonēē Kaab Yēyiin? 13 Māmii :chii ām kōōrooni nyēē kiikuwo Kaab Yēyiin, nteenee Chiitaab Barak nkit nyēē kichōōnēē wōlooto. 14 Kunyoo, kuu yoo kiitōrōōrchinē barak :Muusa eereenaanaa ām kōōroonoo ki surkwēēn, ām kēēlto nyēē wuu nyooto, +/mākiitōrōōr Chiitaab Barak, 15 sukung'eet :chii nyēē keekaaseenaa keey kunyōōr soboontaab kibchuulyo.” 16 Kicham :Yēyiin kōōrooni miisin kut kukōōn lekwenyii nyooto akeenke baateey sukung'eet :chii ake tukul nyoo ikoosēē keey lakwanaa mēēbērē mākubot, nteenee mākunyōōr soboontaab kibchuulyo. 17 Mēēbērē kiiyooku :Yēyiin lekwenyii sichakooruusta biiko, nteenee kiiyooku kule sichakooraraach. 18 -/Mākiiruustooy chiito nyoo keekaasee keey lakwanaa. Nteenee iruustaat nyoo -mēēkoosēē keey, kuuyu manaakookaasee keey lakwanaa bo Yēyiin nyoo akeenke baateey. 19 Wuu nyi :wōlēē +/makeeyeyta kaaruustaayaanaa. Kiikuchō :lēbkēēyyēēt kōōrēēt, nteenee kucham :biiko mēēnānēēt yoo kātāchāmē lēbkēēyyēēt. Kiyey :bichoo kuu nyooto, kuuyu ng'ōōkisto :kiyēē kiyēyē. 20 Chii ake tukul nyoo yēyē ng'ōōkisto kuwēchē lēbkēēyyēēt kuuyu māmāchē kuchō wōlēē mii :lēbkēēyyēēt kuuyu imuuchē kutook :ng'ōōkisnyii. 21 Nteenee chiito nyoo yēyē ng'aleekaab manta, kuchōōnii wōlēē mii :lēbkēēyyēēt sukung'eet kōōboor :lēbkēēyyoonoo kule kiyēē yēyē :chiichoo ku kiy nyēbo koonyit ām wōlēē mii :Yēyiin. 22 Yu kāākuyityo, kung'eetee :Yēēsu ākoo rubiikyii Yēērusālēēm, ānkubēēni yēēmēētaab Yuuteeya bēsyōōsyēk chēē ng'ēri kōōbātisāniisyē. 23 Kimii :nkinee Yoowaana kōōbātisāniisyē ām yēē /kikēēkuurēē Aynoon yēē kimālōō ām yēē /kikēēkuurēē Sālim. Kiibātisāniisyēē yooto kuuyu kichaang' :bēēko ām wōlooto. Kibēētii :biiko kwaak wōlooto /bākiibātisānē. 24 (Kiyēyāktōōs :ng'aleechu kutoombo /keekerta Yoowaana kāābrātiisyō.) 25 Kikwiilē keey :rubiik alake chēbo Yoowaana ākoo Yuutāyiintēēt ake kubo ntāsimuutēkaab kāātiliilēēt kurubta keey ākoo ātēbuutēkaab Yuutayeek. 26 Kunyoo, kubēēchi :rubiichooto Yoowaana ānkumwoochi kule, “Kāānēētiintēēt, tēēsōōtē chiichoo kyōōboontē keey ām biitēēt ake nyēbo āynēētaab Yoortaan, chiichoo 'kiing'āloolēē? Mii :chiichooto kōōbātisāniisyē kuu nyiitēnyi, ānkāākōōwuuy :biiko tukul.” 27 Ām yooto, kuwālchi :Yoowaana kule, “Māmii :chii nyēē nyōōru kiy yoo mānāākōōkoochi :Yēyiin. 28 Kyōōkāsē :akweek nkityō āmwooyē kule ‘Ma anii Kāārārookiintēēt, nteenee /kisimkiiyookwoo āntōōwunēē Kāārārookiintoonoo.’ 29 Ām saakweetaab kooyēēyto, bo :chēēbto kāāmutiintēēt. Nteenee kānyiisyē :choorweetaab kāāmutiintoonoo ām kaab kooyēēy nto yoo kāsē kung'ālooloonu :kāāmutiintoonoo kung'ērēchē. Kunyi kaakuchurta :ng'erekweekyuu. 30 Māchāktōōs kutōrōriit :Kāārārookiintēēt ankaachuchuku :anii.” 31 Boonto :chiichoo chōōnēē Barak kāāmuukēywēēk kubiir chii ake tukul. Nto chii nyoo bo ng'wēny kubo :nyoo ng'wēnyuuni, ānkung'āloolē ng'aleek chēē rubtooy keey āk ng'wēnyuuni. Wōō :chiichoo chōōnēē Barak kubiir chii ake tukul. 32 Mwoowu :chiichoo kiyēē kiikukas ām koonyekyii āk yiitiikyii, āmāmii :chii nyēē kāsyinē ng'aleechaata. 33 Nteenee chiito nyoo chāmē ng'aleechaata, kuchāmchiintōōs kule bo man :Yēyiin. 34 Mwoowu :chiichoo kiiyooku :Yēyiin ng'aleekaab Yēyiin, kuuyu ikoochinē :Yēyiin Tāmirmiryēēnyii kuyem. 35 Chāmē :Yēyiin lekwenyii ānkiikōōtōōrchi kiy ake tukul āwunnyēkaab lakwanaa. 36 Chii nyoo ikoosēē keey lakwanaa kunyōōru soboontaab kibchuulyo. Nto chii nyoo mēēbērē chāmē kiyēē mwooyē :lakwanaa mānyōōru soboonoo, nteenee mākōōng'woonchi :Yēyiin chiichoo. 1 Nto mii yoo, kukas :Farisaayeek kule kimii :biiko kuwuuchinē Yēēsu ānkōōbātisānē biiko chēē chaang' kubiir Yoowaana. 2 Kubooyiit man maneebatisan :Yēēsu chii, nteenee rubiikyii :chēē kiibātisāniisyē. 3 Yu kēēnkēt :Yēēsu kule kaakukas :Farisaayeek ng'aleechaa, kung'eetee Yuuteeya ankooyeey Kalilaaya. 4 Kumii kōōyēēyē, kumur kōōrēētaab Samaryaa. 5 Yu kimurē Samaryaa kuyit yēē kibo kiriinkēēt ake nyēē /kikēēkuurēē Sikaar yēē kilēēkitēē mbaraanaa kiikoochinē :Yāākōbō wērinyii Yōōsēēf. 6 Kimii :riibkēētaab Yāākōbō yooto. Kuyitē :Yēēsu riibkoonoo, kōōbuur ng'wēny, kuuyu kikiikuchaas. Kikiikuriikta :asiista taman āk āyēēng'. 7 Yooto kuchō :koorkēēt ake nyēbo biikaab Samaryaa. Kumwoochi :Yēēsu koorkoonoo kule, “Ānkiikōōnoo bēēko ayyee.” 8 Kikiikuba :rubiikyii kiriinkoonoo bakwaal āmiik. 9 Kuwālchi :koorkoonoo Yēēsu kule, “Ntēē anii cheebsamaryaa, ku inyiing' Yuutāyiin. Imuuchāktōōs kule nee iteebeenaa ākōōning' bēēko iyyee?” Kimwooy :koorkoonoo kuu nyooto kuuyu kimākāsyiintōōs :Yuutayeek āk Samaryeek. 10 Ām yooto kuwālchi :Yēēsu kule, “Nto 'inkētē kiyēē imuuchē kukōōnu :Yēyiin, ānkiinkētē chiichi soomiing' bēēko kuyye, nto 'kēētēēbēē kukōōning' bēēko chēē kōōnu soboonto.” 11 Kumwoochi :koorkoonoo Yēēsu kule, “Boontēēt nto yu -mēēboontē terekyeet nyēē sāārāmunēēniing' ankukooy :riibkēēt. +Mēēnyōōrchi ānō :inyiing' bēēchooto kōōnu soboonto? 12 Kuuko Yāākōbō nyēē kikōōnēēch riibkooni. Kiyyēē :Yāākōbō āk lōkōkyii kuboonto keey āk boroobikyii bēēkaab riibkooni. Imāchē iyib keey kule ibiirē :inyiing' Yāākōbō?” 13 Yooto kuwālchi :Yēēsu koorkoonoo kule, “Matakwaam :melelta chii ake tukul nyēē yyēē bēēkaab riibkooni. 14 Nto chii ake tukul nyēē kayye bēēko chēē kāākoochi :anii, mā-āmē nyoo :melelta subak. Ām chiichoo mākuyēk :bēēchoo +māākoochi :anii koong'ta nyēē kulkulunēē :bēēkaab soboonto ākookoy.” 15 Kumwoochi :koorkoonoo Yēēsu kule, “Lēyyē, ānkiikōōnoo bēēchooto, ōō, boontēēt, sima-ama :melelta subak, amatawaaram bēy.” 16 Yooto kumwoochi :Yēēsu koorkoonoo kule, “Wēēkuur saanteeng'uung' ānkiiyēēwu yu.” 17 Kuwālchi :koorkoonoo Yēēsu kule, “Ntēē -māāboontē saannyaa.” Kuwālchi :Yēēsu koorkoonoo kule, “Imwooyē man. -Mēēboontē saannyaa. 18 Kiikoomutiing' :murēnik muutu, nto chiito nyoo iboontē keey mēēbērē saanteeng'uung'. Man :kiyēē 'kēēmwoowoo.” 19 Ām yooto, kumwoochi :koorkoonoo Yēēsu kule, “Kaakas kule ākoo iwuuyē wōōrkooyoo. 20 Kikutunkyinēē :mbo kuuko Yēyiin lekemaani nto akweek Yuutayeek ōmwooyē kule wōlēē yemaat /kēēkutunkyinēē Yēyiin ku Yēērusālēēm.” 21 Kimwoochi :Yēēsu koorkoonoo kule, “Kas kiyēē āmwooyē, mii :bēsyēēt nyēē mēēbērē mākukutunkyinēē :biiko Baaba Yēyiin lekemaani nto ku Yēērusālēēm. 22 Ōkutunkyinē :akweek Samaryeek kiyēē -mōōnkētē, nto acheek kiinkētē kiyēē kēēkutunkyinē kuuyu chōōnēē :kaararaacheet wōlēē mii :Yuutayeek. 23 Nteenee mii :bēsyēēt nyēē makuyit, ankookuyit mbo :bēsyoonooto, yēē mākukutunkyinē :biiko chēbo man Baaba ām Tāmirmiryēēt āk manta. Māchē :Baaba biiko chēē sooyē kuu nyooto. 24 Yēyiin ku tāmirmir, kunyoo māchāktōōs :biiko chooto sooyē Yēyiin kukutunkyinē ām kēēltaab Tāmirmiryēēt āk manta.” 25 Yooto kumwooy :koorkoonoo kule, “Ānkētē kule mākuchō :Kāārārookiintēēt” (nyoo /kēēkuurē kule Kiriistō.) “Yoo kāchō :Kāārārookiintoonoo mākōōboorwēēch kiy ake tukul.” 26 Kuwālchi :Yēēsu kule, “Ntēē anii nyooto āmiitē āng'ālooluung'.” 27 Ām āsiiswēchooto kōōyēēw :rubiikaab Yēēsu. Yu kayit, koolat :rubiichoo miisin kukas Yēēsu kung'āloolē ākoo koorko. Nteenee māmii ām bichoo :nyēē kiteebee koorkoonoo kule, “Imāchē nee?” nto kuteebee Yēēsu kule, “Ām nee siing'alaal āk koorkooni?” 28 Yooto kubakaakta :koorkoonoo tērēētaab bēēko ankooyeey areet akeenke ākoy kiriinkoonoo ānkumwoochi biiko ām wōlooto kule 29 “Lēyyē, biikyoo okwaa bookas chii nyēē kāmwoowoo kiy ake tukul nyēē kyaayey! Kut ku mā Kāārārookiintēēt?” 30 Ām yooto, kung'ēētyo :biiko ām kiriinkoonooto ānkutākyi keey wōlēē kimii :Yēēsu. 31 Yooto kimii :rubiik kusooysooyē Yēēsu kumwoochinē kule “Kāānēētiintēēt, ānkii-āmiisyē.” 32 Nteenee kumwoochi :Yēēsu rubiichoo kule, “Āboontē āmnyoo nyēē -mōōnkētē :akweek.” 33 Yooto kuteebee keey :rubiik kule, “Ara mii sōō :chii nyēē kāākuyibchi āmnyoo.” 34 Kumwoochi :Yēēsu rubiichooto kule, “Āmnyoontēēnyuu ku ayey mākuutēkaab Baaba nyoo kiiyookwoo ānkāāwoong'u yiisyēēt nyēē kimākwoo chaayey. 35 Ōmwooyē sōō nee kule, ‘Kāākung'ēt :ārook ang'wanu /kēēkēsiis?’ Kāāmwoowook kule, okas ānkōōrōōtootē mbareenichuut. Kaakuleelakiitu nyēē kaakuyem /keekes. 36 Mii mbo raat kuu nyiitēnyi /kēētuwēnē kēsiintēēt ānkumii kukēsē āmnyoontēētaab soboontaab kibchuulyo sukung'eet kung'erech :nyoo choonsē āk nyoo kēsiisyē. 37 Man ng'ālyoontoonoo /kēēmwooyē kule, ‘Choonē ake, kukes :ake.’ 38 Kāāyooktook bōōkēsiisyē ām mbar nyēē manooyey yiisyō. Kitoowu :alake yiisyēēt nteenee boowaang'te :akweek.” 39 Kiikaasee keey Kāārārookiintēēt :biikaab Samaryaa chēē chaang' ām kiriinkoonoo, kuuyu kimwooy :koorkoonoo kule, “Kimwoowoo :Yēēsu kiy ake tukul nyēē kyaayey.” 40 Nto yu kabakukwa :bichoo bo Samaryaa yooto kimii :Yēēsu, kusaaysaay Yēēsu kōōbuurto keey icheek. Kuchām :Yēēsu kōōbuur wōlooto bēsyōōsyēk āyēēng'. 41 Kiikaasee keey :biiko alake subak chēē chaang' inee kubo kiyēē kimwooy. 42 Kimwoochi :bichoo koorkoonoo kule, “Mēēbērē kakiikaasee keey Yēēsu kuuyu 'kēēmwoowēēch, nteenee kuuyu kakeekas :acheek nkit kiyēē kāmwooyē. Kāākiinkēt kule inee ku Kāārārookiintēēt man nyēbo biiko tukul.” 43 Nto yu kāākōōbuur :Yēēsu wōlooto bēsyōōsyēchoo āyēēng', kung'eetee yooto ānkuwo ākoy Kalilaaya. 44 (Kikiikumwooy :Yēēsu kule, -/mākēēkoonyitē ng'ālooltooyiintēētaab Yēyiin ām kōōrēēnyii.) 45 Yu kāwokuyit :Yēēsu Kalilaaya kutorooch :biikaab wōlooto. Kiyey :bichoo kuu nyooto kuuyu yoo kibēētii bākwoomē saakwaanaa bo keeytaayeet ām Yēērusālēēm, kikiikukas :bichoo kiyēē kiyey :Yēēsu ām wōlooto. 46 Ām yooto, kooyeey :Yēēsu kiriinkoonoo bo Kaana ām Kalilaaya wōloo kiwēēchēē bēēko kuyēk tifaayiik. Kimii :kāāntōōyiintō nyēbo yiisyēētaab bāytooyiisyēētaab kōōroonooto nyēē kiboonto wērinyii nyēē kimnyoonē ām kiriinkēētaab Kaabernaam. 47 Yu kāwokukas :kāāntōōyiintoonoo kule kāākuchōōnēē :Yēēsu Yuuteeya kuchō Kalilaaya, kuwo wōlooto kimii :Yēēsu ankusaaysaay kuwo Kaabernaam wokōōsoobchi wērinyii nyēē kimnyoonē miisin kut kikiikuriik kume. 48 Ām yooto, kumwooy :Yēēsu kule, “-Mōōyēnchinē :akweek, sōō, ng'al, ākoy /keeyey kiy nyēbo kwong'uut?” 49 Kumwoochi :kāāntōōyiintoonoo Yēēsu kule, “Chōō keebe, ōō, boontēēt, kumanaame :leekweet.” 50 Yooto kuwālchi :Yēēsu kule, “Wē :inyiing'. Soboot :lekweng'uung'.” Kiiyēnchi :chiichoo kiyēē kimwoochi :Yēēsu ānkuwo. 51 Nto yēē kimii :kāāntōōyiintoonoo kēēltaab too, kutuuyēē motwoorikyii chēē kimwoochi kule, “Miitē wēring'uung' kusoboot.” 52 Kuteebee :kāāntōōyiintoonoo bichooto kule, “Kutyaa yēē kōkāykāyiitu :wēēriit?” /Kēēmwoochi nyoo kule, “Kōlēsē :bōōroo lang'at kāsolēny kumii :asiista akeenke.” 53 Ām yooto, koosoot :kwaaniitaab wēēroo kule ki āsiiswēchooto kimwoochinē inee :Yēēsu kule “Soboot :lekweng'uung'.” Kiikaasee keey :chiichoo ākoo kanyii tukul Yēēsu. 54 Ki baantaab āyēēng' :nyiitēnyi kuyēyē :Yēēsu ng'ālyoo nyēbo kwong'uut kuchakee kēēyēēwunēē Yuuteeya kuchō Kalilaaya. 1 Ām lētuunoo kuwo :Yēēsu Yēērusālēēm wōlēē kimii kuyēyēē :Yuutayeek saakweet. 2 Kimii :kibōōyto yēē kibo Oreetaab Kēēchiirēk nyēē kiboonto kēryōōsyēk muut. Ām kuutiitaab Iburaneek /kēēkuurē yooto kule Beetsaata. 3 Kimii :biiko chēē kimnyoontōōs chēē kimurēē keey ng'wēny ām kēryōōsyēchooto. Ām bichooto, kimii chēē kikōryootiin, chēē kisōnkōchootiin āk chēē kikiikuchunkuut. 5 Kimii yooto :chiito ām bichoo nyēē kikiikumnyaan kēnyiisyēk sosom āk sisiit. 6 Kikas :Yēēsu chiichooto ku kārintit ām yooto ānkōōnkēt kule kiikumnyaan :chiichoo ām kēnyiisyēk chēē chaang'. Kunyoo, kuteebee chiichooto kule, “Imāchē isob?” 7 Kuwālchi :chiichoo kule, “Mokoryoontēēt, māmii :chii nyēē kanama kōōkoochoo kibōōyoo yoo bārbārē keey :bēēko. Yoo kātāāsyēēmē āwē, kumii :nyēē kāsimkōōwut.” 8 Kumwoochi :Yēēsu chiichoo kule, “Ng'eet ankiinam kisyeereeng'uung' ānkiiwēēsyēt.” 9 Kusob :chiichooto bakeenke. Kinam kisyeereenyii ānkuwēēchi keey! Kuyēyāktōōs :ng'aleechu, ki bēsyēētaab Sabaato. 10 Kunyoo, kumwoochi :kāāntōōyikaab Yuutayeek chiichoo /kākiisoobē kule, “Nto yu ra ku bēsyēētaab Sabaato. Kunyi yēētēēniing' :kiruutēkyoo inamaate kisyeereet.” 11 Kuwālchi :chiichoo bichoo kule, “Chiichoo kēēsooboo nyēē kāmwoowoo kule anam kisyeereenyuu ānkāāwēēsyēt.” 12 Kunyoo nanyuun, kuteebee :bichoo chiichoo kule, “Chii ng'oo :nyooto kāmwoowuung' inam kisyeereeng'uung' ānkiiwēēsyēt?” 13 Kimēēnkēt :chiichoo /kikiisoobē kule ki ng'oo :nyooto, kuuyu kikiikubotyi :Yēēsu wōlēē kimii :biiko chēē chaang'. 14 Nto lētuunoo, chākunyōōrchi :Yēēsu chiichooto biiwuutaab Kōōtaab Yēyiin ānkumwoochi kule, “Kas, kēēsob, oob? Kunyoo, mateeyey ng'ōōkis nanyuun. Yoo keeyey, imuuchāktōōs kuyeyakay :kiy nyēē miyaat miisin ām wōlēē imiitē.” 15 Kiwokumwoochi :chiichoo kāāntōōyichoo bo Yuutayeek kule ki :Yēēsu nyooto kiisoobē inee. 16 Ām yooto kutoow kāāntōōyikaab Yuutayeek kuwus Yēēsu kuuyu kiisoobiis ām bēsyēētaab Sabaato. 17 Kumwoochi :Yēēsu kāāntōōyichoo kule, “Tākuyēyiisyē :Baaba anii, kunyoo āyēyiisyē :nkanii.” 18 Kiyey :ng'aleechaata kāāntōōyichoo kusyeem miisin kule kubakach Yēēsu. Mēēbērē kimāchē kubakach Yēēsu baateey kuuyu kiisoobiis ām bēsyēētaab Sabaato, nteenee kuuyu kimwooy kule kwaan :Yēyiin. Ām yuutēyu, kii-āyēēchēē keey :inee Yēyiin. 19 Kunyi, kimwoochi :Yēēsu bichoo kule, “Āmwoowook man, māyēyēē keey :Leekwa ng'al nkit, nteenee yēyē kiyēē kikas kuyēyē :Kwaan. Kunyoo, kiyēē yēyē :Kwaan, kuyēyē :nkinee Leekweet kiyooto. 20 Chāmē :Kwaan Lekwenyii, ānkōōboorchinē kiy ake tukul nyēē yēyē :inee. Mākōōboorchi mbo tukuuk chēē biirē chēbo ra, anku +moolat :akweek tukul ām ng'aleechaata. 21 Kuu yoo ing'ēētē :Kwaan chii nyoo kaakume ānkōōkoochi soboonto, kōōsoobē :nkinee Lekwenyii biiko choo māchē kōōsoob. 22 -Mēētiilchinē :Kwaan chii ng'al. Nteenee kiikōōkoochi Lekwenyii kāāmuukēywēēk tukul kōōtiilchi biiko ng'aleek, 23 sukung'eet kukoonyit :biiko tukul Leekweet kuu wōloo koonyititooy Kwaan. Nto chii nyoo mākoonyitē Leekweet ku mākoonyitē nkinee Kwaan nyoo kiiyooku. 24 “Āmwoowook manta: chiito nyoo kāsē ng'aleekyuu ānkōōkoosēē keey Baaba nyoo kiiyookwoo, kunyōōru :chiichoo soboontaab kibchuulyo. Kiikusiirtēē :chiichoo meet ānkunyōōr soboonto nyēē -/mēēkiitiilchinē ng'al. 25 Āmwoowook manta, mii kuyitu :bēsyēēt, ankookuyit :bēsyoonooto yēē makukas :biiko choo kiikubootyo kiyēē mwooyē :Lekwetaab Yēyiin. Nyōōru soboonto :biiko choo kēēyēnchi ng'aleechaa. 26 Kuu yoo chōōnēē :soboonto wōlēē mii :Kwaan, kiikuyey kuchōōnēē :soboonto wōlēē mii Leekweet. 27 Kiikōōkoochi :Kwaan kāāmuukēywēēk kōōtiilchi chii ng'al, kuuyu Chiitaab Barak :inee. 28 -Moolat ām ng'aleechu. Makuyit :bēsyēēt nyēē mākukāsyi :biiko tukul choo kiikubēk Chiitaab Barak, 29 nto yooto makukwaanee mbēērōōsyēkwaa. Choo kiikuyey ng'aleek chēē kāroomēch mākunyōōr soboonto. Nto choo kiikuyey ng'aleek chēē miyootēch mākubootyo.” 30 Kitas taay :Yēēsu kumwooy kule, “Māmii :kiy nyēē āyēyēē keey. Ātiilē baateey kiyēē mwoowoo :Baaba, nto kiyēē ātiilē kubo man, kuuyu -māāyēyē kiyēē āmāchē, nteenee āyēyē kiyēē māchē :nyoo kiiyookwoo. 31 “Nto kaang'alaalee keey, nto kaayey kiy nyēē māchāmē :biiko. 32 Nteenee mii :ake nyēē ng'āloolēēnoo anii, ānkāānkētē kule kiyēē mwoowu kurubta keey anii kubo man. 33 !Kyōōyooktē :akweek biiko kuba wōlēē mii :Yoowaana ānkiikumwoowook ng'aleek chēbo man kurubta keey āk anii. 34 -Māāmoong'tēē keey kiyēē mwooyē :biiko ām wōlēē āwuuyē, nteenee āmwooyē kuu nyooto /sikiiraraachaak. 35 Kikerkeey :Yoowaana nōmōryoo nyēē kiikoochinē biiko lēbkēēyyēēt, ānkyōōng'ērēkyi :akweek lēbkēēyinooto kikōōnook ām bēsyōōsyēk chēē ng'ēri. 36 Nteenee mii :tukuuk chēē ibooru kule kiiyookwoo :Baaba kusiir ng'aleek choo kimwoowu :Yoowaana. Tukuuk choo kiikōōtōōrwoo :Baaba kule ayey ku chu āmiitē āyēyē kuu nyiitēnyi, kōōbooru chooto kule kiiyookwoo :Baaba. 37 Kiikumwooy :nkinee Baaba nyoo kiiyookwoo wōlēē āwuuyē :anii. Manookas kuutiinyii amanookas eernyii, 38 āmēēbērē kyoonam ng'ālyoontēēnyii kuuyu -mōōyēnchinē nyi kiiyooku :inee. 39 Ōkērēsyinē siruutēk miisin ōsōōtē kule yoo kooyey kuu nyooto +mōōnyōōru soboontaab kibchuulyo. Mwoowu :siruutēchuutēchu wōlēē āwuuyē :anii, 40 ānkoo ku wuu nyooto, -mōōchāmē okwaa wōlēē āmiitē sōōnyōōru soboontaab kibchuulyo. 41 -Māāmoong'tēē keey kule kāsiloo :biiko, 42 nteenee ānkētook wōlēē ōwuuyē. Ānkētē kule -mōōboontē chamateetaab Yēyiin ām moonikwook. 43 Kyāāchōō wōlēē ōmiitē ām kaayneetaab Baaba, otay otaachaa. Nto yoo kāchō :chiito ake ām kaayneenyii nkit, ōchāmē :akweek nyooto. 44 Ōyēnwoo raat kule nee yoo ōchāmē ōsilē keey, āmōōmāchē okas kule kāsilook :Yēyiin nkit? 45 -Moosoot naas kule +maamwaaytaak :anii ām wōlēē mii :Baaba. Nteenee chiito nyēē mwooytook ku Muusa nyoo ōyēēlchinē kāāsōōtēywēēkwook. 46 Nto kyōōyēnchi Muusa, nto kōōyēnwoo kuuyu kisir :Muusa ng'aleek kurubta keey āk anii. 47 Nteenee, yoo -mōōyēnchinē kiyēē kisirē :Muusa, ii, ōyēnchi kule nee kiyēē āmwooyē?” 1 Yu kāākuyityo, kwaay :Yēēsu kuwo komosta ake nyēbo tōōliilēētaab Kalilaaya. /Kēēkuurē tōōliiloonoo kaayneet ake kule Tibeerya. 2 Yooto kurub :biiko chēē chaang' Yēēsu kuuyu kikiikukas ng'aleek chēbo kwong'uut chēē kiyēchi :Yēēsu biiko choo kimnyoontōōs. 3 Kiwo :Yēēsu lekem ānkuwokōōbuurto rubiikyii ng'wēny ām wōlooto. 4 Kikiikuriik yooto :bēsyōōsyēk chēē āmēē :Yuutayeek Saakweetaab Keeytaayeet. 5 Yu kakas :Yēēsu biiko chēē chaang' kukwoonchinē, kuteebee Filibō kule, “Kēēnyōōrchinē ānō āmiik chēē kēēbāyēē bichu tukul?” 6 Kitēēbēē :Yēēsu Filibō ng'aleechaa buch kutyēmē. Kiinkētē :inee ām mētinyii kiyēē ki makuyey. 7 Ām yooto, kuwālchi :Filibō Yēēsu kule, “Ānkoo nto kāmii :tuuka āyēēnku chēē /kakyaalta ku māyēmē kēēnyōōru beesaanik chēē kākyoolchinēē bichu āmnyoo kisich nyēē kaam.” 8 Kumwooy :rubiintēētaab Yēēsu ake nyoo ki ng'eetaab kaametiitaab Simōōni Bētērō nyoo /kikēēkuurēē Antereeya kule, 9 “Mii yu :wēēro nyēē boonto mukaatiin muut āk burburiinēk āyēēng' chēē minkēēch, ara yēmē :chooto keebayee bichu tēē chu tukul?” 10 Kibiityēē yooto :suuswēk chēē chaang'. Yooto kumwoochi :Yēēsu rubiik kule, “Ōkoochi kōōbuur :biiko ng'wēny.” Ām yooto nanyuun kōōbuur :bichoo tukul ng'wēny. Kiyitē :murēnik kisyēērōōk muut. 11 Yooto kunam :Yēēsu mukaatiinechaa ānkubirchi Yēyiin kōōnkōy, nto yityo, /kēēbchēchinoot bichoo kikiibuur ng'wēny. Kiyey nkicheek burburiinēchooto kuu nyooto. Kiyem biiko tukul :āmiichoo kuu wōloo kimāktooy :chii. 12 Yu kāākubiyoong' :bichoo, kumwoochi :Yēēsu rubiikyii kule, “Ōruruuch kaatuukanik, -mookany kubootyo mbo kisich.” 13 Kōōruruukiis :rubiichoo. Kinyiy :kaatuukanichaa kērēboonik taman āk āyēēng'. 14 Yooto kabakukas :biiko ng'aleechu kiyey :Yēēsu chēbo kwong'uut, kumwooy kule, “Lēyyē, man ng'ālooltooyiintēētaab Yēyiin :chiichi nyoo /kikēēmwooyē kule mākuchō kōōrēēt.” 15 Kiinkētē :Yēēsu kule kimāchē :bichoo bakunam inee kukērchi koong' kuyēk bāytooyiintēēt. Yooto takootooch nkit lekem. 16 Yu kāākwiimēn, kurēkto :rubiikaab Yēēsu ākoy tōōliilēēt. 17 Kulaany :bichoo mwēēnkēēt ānkutākyi keey kiriinkēētaab Kaabernaam. Kināmchi :mēēnānēēt bichoo wōlooto. Yooto tukul, kutoombo kuwo :Yēēsu wōlooto kimii :icheek. 18 Kichō :wusōōnēēt ankusyool bēēko. 19 Yu kikiikuba :rubiichoo ām lōōyinto nyēē kiyitē kiilomiitaanik muut nto ku lo, kukas Yēēsu kumii kuwēēsyētoonunēē bēēko barak kutākyinē keey mwēēnkoonooto. Ām yooto, kumuuyo :rubiichoo miisin. 20 Kumwoochi :Yēēsu kule, “-Mōōmuuyē, nto yu anii :nyoo!” 21 Yooto nanyuun, kucham :rubiichoo Yēēsu kōōwut mwēēnkēēt. Ām yooto, kuchaakta :mwēēnkēēt ankuyit sakaramteet wōlēē /kikēēmākyinē wokōōyyoong'ēē. 22 Yu kāwokuyyeech :kōōrēēt kōōnkēt :biiko choo kimii komosta ake nyēbo tōōliiloonoo kule :mwēēnkēēt akeenke baateey nyēē kimii yooto. Kiinkētē :bichoo kule kimānāākōōwut :Yēēsu mwēēnkoonoo, nteenee kikiikubēēchi keey :rubiik kubakaakta :Yēēsu. 23 Yooto, kukwaanee :mwēēnkōōsyēk alake kiriinkēētaab Tibeerya ānkubākōōyyoong'ēē yēē kilēēkitēē :yoo kyoomiisyēē :biiko kukāākubirchi :Yēēsu Yēyiin kōōnkōy. 24 Bērē kukas :biiko kule kāmēētākumii :Yēēsu āk rubiikyii, kulaany mwēēnkōōsyēchoo kuba kiriinkēētaab Kaabernaam bakucheeng'aat Yēēsu. 25 Yu kābākunyōōr :biiko Yēēsu kumii tōōliiloonoo komosta nyiin ake, /keeteebee kule, “Kāānēētiintēēt, 'kēēyitu ku tyaa wōli?” 26 Kuwālchi :Yēēsu kule, “Āmwoowook manta, ōchēēng'ootoo kuuyu kōbiyoony :chii ake tukul kuyem ām āmiichoo kwāākōōnook, āmēēbērē kuuyu kwookas kāāmuukēywēēkaab Yēyiin. 27 -Mōōbēng'tēē chēēng'sēētaab āmit chēē bēku, nteenee ōchoosyi chēēng'sēētaab āmiikaab ākookoy. Āmiik chooto chēē kōōnook :Chiitaab Barak nyoo toolaat ām wōlēē mii :Baaba Yēyiin.” 28 Ām yooto kuteebee :biiko Yēēsu kule, “Ara, kēēyēyē kule nee sikēēwuulyēē yiisyēētaab Yēyiin?” 29 Kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “Yiisyēētaab Yēyiin ku nyi: okaasee keey chiichoo kiiyooku :inee.” 30 Yooto nanyuun, kuteebee :bichooto Yēēsu kule, “Kiy nee nyēbo kwong'uut nyēē +meeyey, keekas sikiikaaseeniing' keey? +Meeyey nee? 31 Kyaam :biikyoo choo kibo kēny maana ām kōōr nyēē surkwēēn, kuu yoo mwooyē :siruutēkaab Yēyiin kule, ‘Kiikoochi kwaam āmnyoontēēt nyēē chōōnēē barak.’ ” 32 Kumwoochi :Yēēsu nanyuun bichoo kule, “Āmwoowook manta, -moosoot sōō baateey kule kikōōnook :Muusa āmnyoontoonoo kichōōnēē barak, nteenee ōsōōtē kule kōōnook :Baaba āmnyoontēētaab man kuchōōnēē Barak. 33 Āmnyoontēēt nyēē kikōōn :Yēyiin ku Chiito nyoo kichōōnēē Barak chākōōsoob kōōrēēt.” 34 Ām yooto, kumwoochi :bichoo Yēēsu kule, “Ānkiikōōnēēch āmnyoontoonooto kēēnyōōru kwaak.” 35 Kumwooy :Yēēsu kule, “Anii āmnyoontoonooto kōōnu soboonto. Chiito nyoo kāchō wōlēē āmiitē ku mā-āmē :kēmēy. Nto chii nyoo keekaaseenaa keey ku mēēbērē makwaam :melelta. 36 Ku yoo kātāāmwoowook, kookasaa nteenee mēēbērē ōkoosēēnoo keey. 37 Biiko tukul choo kākōōno :Baaba, makukwa wōlēē āmiitē nto nyoo kāchō wōlēē āmiitē mēēbērē ākwētē bēsyēēt ake. 38 Āyēyē kuu nyooto kuuyu kyāāchōōnēē Barak chaayey kiyēē māchē :Baaba nyoo kiiyookwoo mēēbērē kyāāchōōnii chaayey kiyēē āmāchē. 39 Kiyēē māchē :Baaba nyoo kiiyookwoo ku nyi: māchē kule -māāboot mbo chii akeenke ām choo kiikukōōno, nteenee +maang'eet bichooto bēsyoonoo bo tabanta kunyōōr soboonto. 40 Man, māchē :Baaba kule kunyōōr :biiko tukul soboontaab kibchuulyo choo kāsoo ānkōōkoosēēnoo keey. +Maang'eetee :anii bichoo meet bēsyoonoo bo tabanta.” 41 Ām yooto kutoow :Yuutayeek koong'unyng'uuny kuuyu kimwooy :Yēēsu kule, “Anii āmnyoontēēt nyēē kichōōnēē Barak.” 42 Kimwooy :bichoo kule, “So, mā wēritaab Yōōsēēf :chiichi? Kiinkēt kwaan āk kaamet. Ām nee sukumwooy raat kule, ‘Kyāāchōōnēē Barak?’ ” 43 Kumwoochi :Yēēsu bichoo kule, “Mātōōng'unyng'uunkyi keey. 44 Māmii :chii nyēē mākuchō wōlēē āmiitē yoo kāmānāāyis :Baaba nyoo kiiyookwoo, yooto nanyuun ku +maang'eetee chiichoo meet bēsyoonoo bo tabanta. 45 /Kikeesir ām siruutēkaab ng'ālooltooyikaab Yēyiin kule, ‘Makooneet :Yēyiin biiko tukul.’ Chii nyoo kākāsyi Baaba ankooneet keey ng'aleekyii mākuchō wōlēē āmiitē. 46 Mēēbērē kaamwaay yooto kule kiikukas :chii Baaba nteenee anii nkit nyoo āchōōnēē wōlēē mii :inee nyēē kyaakas. 47 Āmwoowook manta kule chii ake tukul nyoo ikoosēēnoo keey kuboonto soboontaab kibchuulyo. 48 Anii āmnyoontēētaab soboonto. 49 Kyaam :biikyoo choo kibo kēny maana ām kōōr nyēē surkwēēn nteenee kiikubēk :bichoo. 50 Nteenee chii nyoo kaam āmnyoontooni chōōnēē Barak, ku mābotē. 51 Anii :āmnyoontoonooto chōōnēē Barak nyoo ikoochinē biiko soboonto. Yoo kaam :chii āmnyoontooni mākunyōōr soboontaab kibchuulyo. Āmnyoontēēt nyēē +māākōōnu ku bōōrnyuu sukusob :kōōrēēt.” 52 Kiyey :ng'aleechu kutoow :Yuutayeek kukwiil keey nyēē kōrōōm. Kimwooy kule, “So, imuuchē kukōōnēēch :chiichi bōōrnyii kyaam kule nee?” 53 Ām yooto, kumwoochi :Yēēsu bichoo kule, “!Kāāmwoowook, yoo kamoo-am bōōrtaab Chiitaab Barak ankooyyee korotiikyii, -mōōnyōōru soboon. 54 Chii nyoo kaam bōōrnyuu ankuyye korotiikyuu, kuboonto :chiichoo soboontaab kibchuulyo. +Maang'eetee chiichoo meet ām bēsyoonoo bo tabanta. 55 Āmnyoo nyēbo man :bōōrnyuu, ānku tukuuk chēē /kēēyyēē chēbo man :korotiikyuu. 56 Chii nyoo kaam bōōrnyuu ankuyye korotiikyuu, mākung'ētunēē wōlēē āmiitē ānkāāng'ētunēē :nkanii wōlēē mii :inee. 57 Kuu yoo ātinyē soboonto kubo Baaba nyoo kiyookwoo nyoo kōōnu soboonto, kuboonto :nkinee chiito nyoo kaam bōōrnyuu soboonto kubo anii. 58 Anii āmnyoontoonooto kichōōnēē Barak. Makerkeey āmnyoontoonoo āk nyoo kyoomē biikyoo choo kibo kēny ānkibēk. Nteenee chiito nyēē kaam āmnyoontooni mākunyōōr soboontaab kibchuulyo.” 59 Yēē kimwooyē :Yēēsu ng'aleechaa, kimii kōōnēētiisyē ām kōōtaab saayeet ām Kaabernaam. 60 Yooto kakas :rubiikaab Yēēsu ng'aleechu, kumwooy :wōlēē wōō kule, “Wuuyēch :ng'aleechu. Ng'oo nyēē chāmē raat ng'aleechu?” 61 Yu kēēnkēt :Yēēsu kule kimii :rubiikyii kōōng'unyng'uunyē, kumwoochi rubiichoo kule, “So, kāng'woonchook :ng'aleekyuu? 62 Kucham nee, naas, yoo kookas Chiitaab Barak kuloong'tooy wōloo kimii yeekiinye? 63 Kōōnu :Tāmirmiryēētaab Yēyiin soboonto nteenee māmii :kiy nyēē kōōnu :kāāmuukēywēēkaab chiito. Ng'aleek choo kāāmwoowook kukwoonēē wōlēē mii :Tāmirmiryēētaab Yēyiin ānkukōōnu soboonto. 64 Ānkoo ku wuu nyooto, mii :alake ām akweek chēē -mēēkoosēēnoo keey.” Kiinkēt :Yēēsu kung'eetee kēny kule ki mbo ng'oo chēē kimēēkoosēē keey inee ānku ng'oo nyēē ki makuchaamta inee. 65 Kitas taay :Yēēsu kumwooy kule, “Ki ng'ālyoontoonooto nyoo kyāāmwooytēē kule, māmii :chii nyēē chōōnii wōlēē āmiitē yoo mānāāyis :Baaba.” 66 Kung'eetee yooto, koochuchuyee keey Yēēsu :biiko chēē chaang' chēē kirubootē. 67 Kiteebee :Yēēsu rubiichoo ki taman āk āyēēng' kule, “Ōmāchē :nkakweek obakaaktaa, sōō?” 68 Kuwālchi :Simōōni Bētērō Yēēsu kule, “Kēēbēētii ānō, ōō, Mokoryoontēēt? Ntēē iboontē :inyiing' ng'aleek chēbo soboontaab kibchuulyo. 69 Kiikoosēēniing' keey ānkēēchāmē kule inyiing' Kāārārookiintēēt nyēē chōōnēē wōlēē mii :Yēyiin.” 70 Yooto kumwoochi :Yēēsu kule, “Ki anii sōō nee nyēē kyāākwēyook akweek rubiik taman āk āyēēng'? Nteenee kibrōkōsyoontēēt :akeenke ām akweek.” 71 Kumwooyē :Yēēsu kuu nyooto, king'āloolēē Yuuta araab Simōōni Iskaryoot nyēē kimii wokuchoomtooy Yēēsu ānkoo ki inee :akeenke ām rubiichoo ki taman āk āyēēng'. 1 Yu kāākuyityo, kōōnēētiisyootēē :Yēēsu kōōrēētaab Kalilaaya. Kimāmāchē :Yēēsu kuwēēsyētootēē Yuuteeya kuuyu kimāchē :kāāntōōyikaab Yuutayeek kubakach inee. 2 Yooto kikiikuriik :saakweet nyēē kiisōōtēē :Yuutayeek bēsyoonoo kiming'ootē kēryōōnik. 3 Ām yooto nanyuun, kumwoochi Yēēsu :mbo ng'eetaab kaamet kule, “Ing'eetee yu ānkiiwē Yuuteeya sukung'eet :rubiikuuk chēbo wōlooto kukas tukuuchu chēbo kwong'uut choo iyēyē. 4 Yoo sukutook :chii, kumāchāktōōs kōōbooru keey. Kunyoo, kany kutookunēē kōōrēēt :ng'aleechu bo kwong'uut chu iyēyē.” 5 Kimēēkoosēē keey Yēēsu :mbo ng'eetaab kaamet. 6 Yooto kumwoochi :Yēēsu mbo ng'eetaab kaamet kule, “Manaayit :asiisnyuu, nteenee ōmuuchē :akweek ōyēyē ākookoy kiyēē ōmāchē. 7 Māwēchook akweek :biikaab kōōrooni, nteenee wēchoo anii kuuyu āchuurchinē icheek kule miyootēch :ng'aleek chēē yēyē. 8 Obe :akweek saakwaanaa, manaayem anii āwē, kuuyu manaayit :asiisnyuu.” 9 Kimwooy :Yēēsu ng'aleechaata ānkung'ētunēē Kalilaaya. 10 Nto yu kaakuba :mbo ng'eetaab kaamet saakwaanaa, kuwaayta keey Yēēsu ākoy wōlooto. 11 Ām saakwaanaa, kimii :kāāntōōyikaab Yuutayeek kuchēēng'ē Yēēsu ānkutēēbootē kule, “Mii ānō :chiichoo, ōō?” 12 Kichoomootē :biiko wōlēē wōō kung'āloolēē Yēēsu. Kimwooyē :bichoo alake kule, “Karaam :chiichoo.” Kumwooyē :alake kule, “Buryo, ibērbēērē biiko.” 13 Māmii :chii nyēē king'āloolē kutook, kuuyu kiiywēyē :icheek kāāntōōyikaab Yuutayeek. 14 /Kikyaam saakwaanaa nto miitē kwēēn āk kwēēn, kuwo :Yēēsu Kōōtaab Yēyiin ānkutoow kōōnēētiis. 15 King'woonchi kāāntōōyikaab Yuutayeek :wōlēē kiinēētitooy :Yēēsu kut kumwooy kule, “Kēēnkētēē nee :nkinee nyi siruutēkaab Yēyiin āmēēbērē kiikusumānchi?” 16 Kumwoochi :Yēēsu bichoo kule, “Ng'aleek chēē ānēētook mēēbērē cheechuu, nteenee kwoonēē wōlēē mii :Yēyiin nyoo kiiyookwoo. 17 Chiito nyoo kakwey kuyey kiyēē māchē :Yēyiin, ku chiichooto nyēē mākōōnkēt kule kwoonēē :ng'aleekyuu wōlēē mii :Yēyiin, nto wōlēē āmiitē :anii nkit. 18 Chiito nyoo ng'āloolēē keey kumāchē :nyoo kule kukoonyit inee :biiko. Nteenee chiito nyoo yēyē ng'aleek chēē /sikēēkoonyit nyoo kiiyooktooy, ku chiitaab manta :nyooto ankuchurtaat 19 Kikōōnook :Muusa kiruutēk āmēēbērē mii :chii mbo akeenke ām akweek nyēē riibē kiruutēchoo. Ōmāchē ōbākākyoo nee?” 20 Yooto kuwālchi :biiko Yēēsu kule, “Iboontē tāmirmiryēēt nyēē miyaat? Ng'oo raat nyēē māchē kubakachiing'?” 21 Kukētyi :Yēēsu kule, “King'woonchook akweek tukul yoo kyāāyēyē :anii ām bēsyēētaab Sabaato kiy akeenke nyēbo kwong'uut. Kimwoowook :Muusa ōmurootānē wēēriik, ānkyōōmurootāniisyē mbo yoo bēsyēētaab Sabaato. (Kubooyiit man mēēbērē Muusa nyēē kimwooyē, nteenee mbo kuukoong' chuut kibo taay.) Kunyoo, yoo ākoo /kiimurootānē wēēro bēsyēētaab Sabaato /simākyiiri kiruutyoonoo bo Muusa, ii, ām nee sōōnyēērchoo yoo kāāsoob :anii chiito tukul yoo bēsyēētaab Sabaato? 24 Otayee keey ōtiilē ng'al ku kōōkāsunēē saang' buch, nteenee ōtiilē kurubta keey ākoo manta.” 25 Ām yooto, kutoow kumwooy :biikaab Yēērusālēēm alake kule, “Mā chiichi nyoo /kēēmāchē /keebakach? 26 Nto yu inee nyi mii kung'āloolēē taayeetaab biiko āmēēbērē mwoochinē :kāāntōōyikyoo kiy. Ara kāākōōnkēt kule Kāārārookiintēēt :chiichi? 27 So nto yu kiinkētē yēē chōōnēē :chiichi. Bēsyēēt nyoo chōōnēē :Kāārārookiintēēt māmii :chii nyēē inkētē wōlēē chōōnēē.” 28 Yooto kumii kōōnēētiisyē :Yēēsu ām Kōōtaab Yēyiin, kumwooy kukas :biiko tukul kule, “Man, kōōlē ōnkētoo, ānkōōnkētē subak wōlēē āchōōnēē? Mēēbērē kyāāchōōnēē keey. Bo man :chiichoo kiiyookwoo, āmōōnkētē :akweek inee. 29 Nteenee anii :nyēē ānkētē, kuuyu kyāāchōōnēē wōlooto ānku inee :nyēē kiiyookwoo.” 30 Ām yooto nanyuun kukāmwooy :Yēēsu kuu nyooto, /keesyeem kule /keenam nteenee māmii :chii nyēē kitiiny, kuuyu kitoombo kuyityiin :asiisnyii. 31 Ānkoo kiwuu nyooto, kiikaasee keey :biiko chēē chaang' inee. Kimwooy :bichooto kule, “Ara, yoo kāchō :Kāārārookiintēēt, makuyey ng'aleek chēbo kwong'uut kubiir chēē yēyē :chiichi?” 32 Yooto kukas :Farisaayeek kuchoomē :biiko kubo Yēēsu. Kung'eet nanyuun :Farisaayeechaa ākoo bēēliikaab kōrōsēēk chēē wōōyēch kōōyookto riibiikaab Kōōtaab Yēyiin bakunam Yēēsu. 33 Kutas taay :Yēēsu kumwooy kule, “+Mākēēboontē keey akweek ām bēsyōōsyēk chēē ng'ēri baateey, nto yoo kāākuyityo, āwē wōloo mii :nyoo kiiyookwoo. 34 Yooto +moocheeng'aa, nteenee -mōōnyōōrwoo, nto wōlooto kāāwē -mōōmuuchē okwaa.” 35 Kimwoochi keey :kāāntōōyikaab Yuutayeek nkit kule, “So, māchē :chiichi kuwo ānō wōlēē -mābākēēnyōōrchinē :acheek? Ara, mākuwo kōōrōōsyēchoo kiisērēētyi keey :biikyoo wokooneet bichooto? 36 Ibooru nee :ng'aleechaa kāmwooyē kule, ‘+Moocheeng'aa nteenee -mōōnyōōrwoo nto wōloo kāāwē, -mōōmuuchē okwaa?’ ” 37 Kikāsē :bichoo miisin bēsyēētaab lētuut yoo +/kimakyaam saakwaanaa kibo kēryōōn. Kiiyyo :Yēēsu bēsyoonooto ānkumwooy kukas :chii ake tukul kule, “Chii nyoo āmē :melelta, kuchō wōlēē āmiitē. 38 Kuu yoo mwooyē :siruutēkaab Yēyiin kule, chii nyoo keekaaseenaa keey ku mākurōōtunēē chiichoo :bēēkaab soboonto.” 39 Kumwooyē :Yēēsu kuu nyooto kiibooru Tāmirmiryēētaab Yēyiin nyēē ki mākunyōōr :chii ake tukul nyoo keekaasee keey inee. Yooto, kitoombo /kiiyook Tāmirmiryēētaab Yēyiin kuuyu kitoombo kōōtōrōōr :Yēyiin Yēēsu. 40 Yu kakas :biiko ng'aleechaa kimwooyē :Yēēsu, kumwooy :bichooto alake kule, “Man Ng'ālooltooyiintoonoo bo Yēyiin :chiichi.” 41 Nto alak kumwooy :choo kule, “Kāārārookiintēēt :chiichi.” Kulē :alake, “Buryo! Mēēmuuchāksē kuchōōnēē :Kāārārookiintēēt Kalilaaya. 42 Mwooyē :siruutēkaab Yēyiin kule mākuchōōnēē :Kāārārookiintēēt kōōtaab Tāwuti ām kiriinkēētaab Bēētēlēyēēm wōloo kiminyē :Tāwuti.” 43 Yooto nanyuun, kuchuunchuun :biiko kurubta keey āk Yēēsu. 44 Kimāchē :biiko alake kule kunam Yēēsu, nteenee māmii :chii mbo nyēē kisyeem kunam. 45 Yu kāākuyityo nanyuun, kooyeey :riibiichoo kibo Kōōtaab Yēyiin wōlēē kimii :bēēliikaab kōrōsēēk chēē wōōyēch āk Farisaayeek. Yooto kuteebee :choo riibiichoo kule, “So, nto yu kōmōōnāmē ankoomutu kuchō wōli?” 46 Kuwālchi :riibiichoo kule, “Māmii :chii nyēē kiikung'alaal bēsyēēt ake kuu :chiichoo.” 47 Kuteebee :Farisaayeek riibiichooto kule, “So, ōmāchē omwaay kule /kaakiiberbeeraak nkakweek? 48 Ara ōnkēt mbo kāāntōōyiin ake tukul nyēē kaakookaasee keey chiichoo, nto kumii mbo :Fārisooyiin nyēē kaakucham ng'aleechaata mwooyē :chiichooto? 49 Chubootiin :bichu -mēēnkēt kiruutēkaab :Muusa.” 50 Ām kāāntōōyichoo kimii :Nikōtēēmō nyoo kikiiwokukas Yēēsu. Kumwoochi :nyoo kāāntōōyichoo kule, 51 “Kurubta keey āk kiruutēkyoo, māmii :chii nyēē /kiiruustooy yoo /manaakeekas kiyēē mwooyē :chiichooto nto /kiinkēt kiyēē kaakuyey.” 52 /Kēēmwoochi kule, “So, ichōōnēē :nkinyiing' Kalilaaya? Weesuman siruutēkaab Yēyiin, +meekas ām yooto kule māmii :ng'ālooltooyiintō nyēē imuuchē kuchōōnēē Kalilaaya.” 53 Nto mii yoo, kooyeey :chii ake tukul kaa, 1 nteenee kuwo :Yēēsu ākoy Lekemeetaab Musēytuuniinēk. 2 Yu kāwokuyyeech, kumusta :Yēēsu kooyeey biiwuutaab Kōōtaab Yēyiin. Kukwa :biiko ānkōōruruukyi keey inee. Ām yooto kōōbuur :Yēēsu ng'wēny ankooneet bichoo. 3 Yooto koomut :kāānēētikaab kiruutēk āk Farisaayeek koorko nyēē /kikeenyoorta chiito ake ānkōōyyoong'tēē taayeetaab bichoo. 4 Yu kāākuyityo, kumwoochi :bichoo Yēēsu kule, “Kāānēētiintēēt, /kokeenyoorta koorkooni chiito ake. 5 Ām kiruutēkyoo, kimwooy :Muusa kule, irooko :chii nyēē wuu nyooto /keewiir ām rwoontōōk /keebakach. Kunyoo, ii, imwooyē nee :inyiing' ām yooto?” 6 Kimwooyē :bichoo ng'aleechaa kutēchēē Yēēsu sukōōyyoong'tēē kōōk. Nteenee ām yooto kuyim :Yēēsu ānkutoow kusir ng'wēny ām moorneenyii. 7 Kumii :bichooto tākutēēbēē Yēēsu ng'aleek, kōōyyo :Yēēsu ānkumwoochi bichoo kule, “Yoo mii ām akweek :nyēē mānāāchoolwookēn, kutoow :nyooto kuwiiree koorkooniitēnyi rwoontōōk.” 8 Yu kāmwooy :Yēēsu kuu nyooto, kuyim subak ankusir ng'wēny. 9 Yu kabakukas :bichoo ng'aleechaata kimwooyē :Yēēsu kung'ēētyo kuba. Kibeetaatee akeenke akeenke. Kiba kurook :choo kiyōōsēch. Kiwaaytaat keey kuu nyooto kut kung'ēt :Yēēsu nkit, kumii :koorkoonoo kēēyyo ām yooto. 10 Yooto kuchuul keey :Yēēsu ankuteebee koorkoonoo kule, “Kaba ānō :bichoo, ōō, cheebyoos? Māmii mbo :akeenke nyēē kāng'ēt kooruustiing'?” 11 Kuwāl kule, “Māmii mbo :akeenke, ōō, Mokoryoontēēt.” Yooto nanyuun kumwoochi :Yēēsu koorkoonoo kule, “-Māāruustiing' :anii nteenee māwēēchoolwookēn subak.” 12 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi bichoo kule, “Anii lēbkēēyyēētaab kōōrēēt. Chiito nyoo karub ng'aleekyuu kunyōōru lēbkēēyyēētaab soboonto āmēēbērē mākuwēēsyētēē mēēnānēēt.” 13 Kumwoochi :Farisaayeek Yēēsu kule, “Nto yu imiitē ing'āloolēē keey :inyiing' nkit, mā bo man :ng'aleekuuk.” 14 Kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “Ānkoo āng'āloolēē keey :anii nkit, kiyēē āmwooyē kubo man kuuyu ānkētē wōlēē kyāāchōōnēē ākoo wōlēē āwēētii. Nto akweek, -mōōnkētē wōlēē kyāāchōōnēē nto ku wōlēē āwēētii. 15 Ōtiilē :akweek ng'al baateey orub kuu wōloo isōōtitooy :biiko, nteenee -māātiilchinē :anii chii ng'al. 16 Nto yoo kāālē ātiilchi chii ng'al, kubo :kāāsōōtēywēēkyuu man kuuyu mēēbērē anii nkit. Āboontē keey Baaba nyoo kiiyookwoo. 17 Ām kiruutēkwook /kikeesir kule yoo kānāmchi :biiko āyēēnku sira ng'ālyoo, kubo man :yooto. 18 Āng'āloolēē keey :anii, nto ake nyēē nāmwoo sira kung'āloolēēnoo ku Baaba nyoo kiiyookwoo.” 19 Kuteebee :bichoo Yēēsu kule, “Mii ānō :kōōn?” Yooto, kuwālchi :Yēēsu kule, “-Mōōnkētoo, āmōōnkētē Baaba. Nto kyōōnkētoo, nto ōnkētē nkinee Baaba anii.” 20 Kimwooyē :Yēēsu ng'aleechu tukul yooto kimii kōōnēētē biiko ām yēē kimii :looloonik chēē /kikiiruruukyinē beesaanik ām Kōōtaab Yēyiin. Yooto kimāmii mbo :chii nyēē kinam Yēēsu kuuyu kitoombo kuyityiin :asiisnyii. 21 Ām yooto kumwoochi :Yēēsu kāāntōōyichoo subak kule, “+Māāwēēchi keey anku +moocheeng'aataa, nteenee +mōōbēku ām ng'ōōkiswookikwook. -Mōōmuuchē obe wōlēē āwēētii :anii.” 22 Kiyey :ng'aleechaa koosootee keey :kāāntōōyichoo kule, “Ibooru nee :chiichi yoo mwooyē kule -mākēēbēētii wōlēē mākuwo :inee, ara, makubar keey :chiichi nkit?” 23 Nteenee kutas taay :Yēēsu kumwooy kule, “Ōkwoonēē :akweek ng'wēnyuuni, nto anii āchōōnēē Barak. Ōbooyē :akweek kōōrooni nto anii -māābooyē kōōrooni. 24 Kiyooto nyēē āmwoowook kule +mōōbēku ām ng'ōōkiswookikwook, kuuyu ōrātootiin ām ng'ōōkiswookichoo yoo kamookaasee keey kule anii nyooto. ” 25 Kuteebee :bichoo Yēēsu kule, “Inyiing' ng'oo naas?” Kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “Wuu yooto kātāāmwoowook kuchakee. 26 Chaang' :ng'ala chēē āmuuchē amwaay kurubta keey āk akweek ānkāātiilchook, nteenee bo man :Baaba nyoo kiiyookwoo, nto kiyēē āmwoochinē biiko ku kyāākāsēē inee.” 27 Kimēēnkēt :bichoo kule kimii :Yēēsu kung'āloolēē Kwaan ām Barak. 28 Yooto nanyuun kumwooy :Yēēsu kule, “Bēsyoonoo ōtōrōōrē Chiitaab Barak ku yooto yēē +mōōnkēt kule anii nyooto āmāāyēyē kiy kubununēē kāāmuukēywēēkyuu nkit. Yooto nanyuun yēē +mōōnkēt kule kiyēē āmwooyē ku nyēē kiinēētoo :Baaba. 29 Kēēboontē keey nyoo kiiyookwoo, manaabakaaktaa āng'ētu nkit bēsyēēt ake, kuuyu āyēyē ākookoy kiyēē ing'ērēēchē inee.” 30 Yu kāmwooy :Yēēsu kuu nyooto, kōōyēnchi :biiko chēē chaang'. 31 Ām yooto, kumwoochi :Yēēsu Yuutayeechaa kiiyēnchinē inee kule, “Yoo kōōkiilchi kiyēē ānēētē ōyēku man rubiikyuu. 32 Yooto nanyuun, ku +mōōnkēt wōlēē wuu :manta anku +/makiityaaktaak.” 33 Kumwoochi :kāāntōōyichoo Yēēsu kule, “So, nto yu kēēwuuyē :acheek keseniisyekaab Abraam, āmēēbērē kikēēyēku motwoor chēbo chii. Imiitē ibooru nee yoo imwooyē kule +/makiityaakteech?” 34 Kuwālchi :Yēēsu kule, “Āmwoowook manta kule, chii nyoo yēyē ng'ōōkiswookik ku motwooriintēētaab ng'ōōkisto. 35 Māminyē :motwooriintō kaab chii ākookoy, nteenee booyiitu :leekwa kayaata ākookoy. 36 Kunyoo yoo keetyaaktaak :Leekweet ku /kakiityaaktaak kuchurta. 37 Ānkētē sinee kule akweek keseniisyekaab Abraam. Ānkoo kuwuu nyooto, ōmāchē obaraa, kuuyu māmii wōlēē iwutē :ng'ālyoontēēnyuu ām mētēwookwook. 38 Āng'āloolēē :anii kiyēē iboorwoo :Baaba, nto akweek ōyēyē kiyēē mwoowook :kōōn.” 39 Kukētyi :bichooto Yēēsu kule, “Abraam ku baaba acheek.” Yooto kuwālchi :Yēēsu kule, “Nto ki kōōn :Abraam, nto kyōōyēyē kiyēē kiyēyē :inee. 40 Ōmāchē :akweek obaraa ānkoo ku ng'ālyoo nyēbo man nyēē chōōnēē wōlēē mii :Yēyiin nyēē kāāmwoowook. Kimēēmuuchē :Abraam kuyey ng'al chēē wuu choo. 41 Ōyēyē :akweek yiisyēētaab :kōōn.” Kuwālchi :bichooto Yēēsu kule, “Kēēboontē Baaba akeenke, nyooto ku Yēyiin, ānkēēyēku lōkōkyii chēbo man.” 42 Yooto kumwoochi :Yēēsu bichooto kule, “Nto ki kōōn akweek :Yēyiin nto ōchāmoo kuuyu kyāāchōōnēē wōlēē mii :Yēyiin ānkāāmiitē raat yu. Mānāāchōōnēē keey. Nteenee inee nyēē kiiyookwoo. 43 Ām nee yu -mōōkāsē kiyēē āmwoowook? Ābērē kuuyu -mōōmuuchē okas. 44 Kōōn akweek :Kibrōkōsyoontēēt ānkōōmāchē orub kiyēē māchē :inee. Rumiin :chiichoo kung'eetee kēny. Māmii :bēsyēēt nyēē mii :chiichoo komostaab manta, kuuyu māmii :manta wōlēē mii :inee. Yoo ibērbēēriisyē, kuyēyē ng'aleek chēē nāmē keey āk inee nkit kuuyu, ng'wiin :inee ānku kaametiitaab ng'wiiynaneet tukul. 45 Āmwoowu :anii ng'aleekaab man, kiyooto nyēē yēyē simōōyēnwoo. 46 Ara, mii ām akweek :nyēē imuuchē kōōboor kule āboontē :anii ng'ōōkisto? Nto yoo bo man :ng'aleek chēē āmwooyē, nto yu -mōōyēnwoo naas? 47 Chii nyoo bo :Yēyiin kukāsē ng'aleekyii. -Mōōkāswoo kuuyu -mōōbooyē Yēyiin.” 48 Yooto kumwoochi :kāāntōōyichoo bo Yuutayeek Yēēsu kule, “Ābērē +mākēēkustooyootiin yoo kakeemwaay kule inyiing' Sāmāryooyiin ānkiiboontē tāmirmiryēēt nyēē miyaat.” 49 Kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “-Māāboontē tāmirmiryēēt nyēē miyaat. Āywēyē Baaba āmōōkoonyitoo anii :akweek. 50 -Māāchēēnkyinē keey :anii koonyit, nteenee mii :nyēē chēēng'woo anku inee nyēē itiilē kiy ake tukul. 51 Āmwoowook manta kule, chiito nyoo rubē ng'aleekyuu mākoy kume.” 52 Ām yooto kumwoochi :bichoo Yēēsu kule, “Kāākiinkēt nanyuun man kule iboontē tāmirmiryēēt nyēē miyaat! So, kiikume :Abraam ānkiikubēk :ng'ālooltooyikaab Yēyiin ānkiimwooyē kule, nyoo rubē ng'ālyoontēēng'uung' mēēbērē makume? 53 Imwooyē :inyiing' kule iwōō ibiir Abraam? Kiikume :inee ānkiikubēk mbo :nkicheek ng'ālooltooyikaab Yēyiin. Isōōtē kule inyiing' ku ng'oo?” 54 Yooto kuwālchi :Yēēsu kule, “Yoo āmiitē ātōrōōrē keey ku buch. Nteenee nyēē itōrōōroo ku :Baaba nyoo ōmwooyē :akweek kule Yēyiintēēng'woong'. 55 -Mōōnkētē :akweek mbo Yēyiin, anii :nyēē ānkētē. Nto kaamwaay kule -māānkētē, nto kāāyēku ng'wiin kuu :akweek. Nteenee ānkētē inee ānkāāriibē ng'ālyoontēēnyii. 56 King'erech :kōōn Abraam kule makukas bēsyēēnyuu, kunyoo kiikukas bēsyoonooto ankiikung'erech.” 57 Ām yooto, kumwoochi :bichoo Yēēsu kule, “Nto yu maneeyit mbo kēnyiisyēk konom ānkiimwooyē kule 'kiikas Abraam!” 58 Kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “Āmwoowook manta, kutoombo /kēēsich Abraam ku :anii nyiitēnyi.” 59 Yooto kukwey :bichooto rwoontōōk kule kuwiiree Yēēsu, nteenee kuchuut :Yēēsu biiko kung'eetee yooto kibo Kōōtaab Yēyiin. 1 Kimii yēē kiwēēsyētootē :Yēēsu, yooto kukas chiito ake nyēē /kikēēsich kukoraat. 2 Kuteebee :rubiikyii Yēēsu kule, “Kāānēētiintēēt, nee nyēē kiyey chiichiin kukor? Ara ng'ōōkisnyii nto nyēbo sikiikyii?” 3 Ām yooto kuwālchi :Yēēsu rubiikyii kule, “Mēēbērē ng'ōōkistaab chiichoo nto nyēbo :sikiikyii nyēē kiyey kukor, nteenee mākutook :kāāmuukēywēēkaab Yēyiin kubo inee. 4 Māchāktōōs /kēēyēyē yiisyēētaab Baaba nyoo kiiyookwoo yoo tāku bēēt, nteenee mii wokutuuyiitu :kōōrēēt nyēē -mēēmuuchē :chii kuyēyiis. 5 Yoo tāāmiitē kōōrēēt, āwuuyē lēbkēēyyēētaab kōōrēēt.” 6 Yooto keewaany :Yēēsu kumwooy ng'aleechaa kung'utyi ng'wēny. Kuyey mēnēēt ām ng'uleechaa ankoonyiinyee mēnoonooto koonyekaab chiichooto, 7 ānkumwoochi kule, “Wēēwuun koonyekuuk ām kibōōytaab Siloowaam.” (Kerkeey kaaynaani bo Siloowaam ākoo yoo /kakeemwa kule /kikiiyookto.) Kunyoo nanyuun kuwo :chiichoo ānkōōwuun koonyekyii ānkukēt keey kukaakukasta. 8 Ām yooto, kuteeb :laatoosyekaab chiichoo āk choo kikiikukas kusoomsē kule, “So, mā :chiichi nee nyoo kwēēbuurē sukusoomsē kityō?” 9 Kumwooy :alake kule, “Inee :nyooto” nto alak kule, “Buryo! Mā :inee, kerkeey buch nyooto.” Kunyoo kumwooy :inee nkit kule, “Lēyyē, anii :nyooto.” 10 Yooto nanyuun kuteeb :bichooto kule, “King'oonyākiis kule nee :koonyekuuk?” 11 Kuwālchi :chiichoo bichooto kule, “Kiyey :chiichoo /kēēkuurēē Yēēsu mēnēēt ankoonyiinyee koonyekyuu, nto yityo kumwoowoo kule wāāwuunēē kibōōytaab Siloowaam. Kunyoo kyāāwē :nkanii, nto yooto kāāwuun koonyekyuu akaste bakeenke.” 12 Kuteebee :bichooto kule, “Miitē ānō raat :chiichooto?” Kuwālchi kule, “-Māānkētē.” 13 Yooto, /keenam chiichoo /kikēēng'oonkyinē koonyek /ānkiimutyi Farisaayeek. 14 Yooto kiimitmiitē :Yēēsu mēnoonoo sukung'oonkyinē chiichoo koonyek ki bēsyēētaab Sabaato. 15 Kiteebee :nkicheek Farisaayeechaa chiichoo wōlēē kiyeyta kut kukasta. Kimwoochi :chiichoo bichoo kule, “/Kikeenam mēnēēt /ankiinyiinyeenaa koonyek, nto yu kāwāāwuun, akaste.” 16 Ām yooto, kumwooy :Farisaayeek alake kule, “Māchōōnēē :chiichi Kaab Yēyiin kuuyu -mēēywēyē kiruutyēētaab Sabaato.” Kumwooyē :alake kule, “So, imuuchē kule nee kuyey :chii nyēē choolwookiin tukuuk chēbo kwong'uut chēē wuu choo?” Kuchuunchuun :Farisaayeechaa ām kāāsōōtēywēēkwaa. 17 Yooto nanyuun kuwēēkyi keey :Farisaayeechaa chiichoo kikoraat ankuteebee kule, “Nto ām inyiing', ii, imwooyē nee kurubta keey āk chiichooto kāyēyiing' ikaste?” Kuwālchi :chiichoo Farisaayeechaa kule, “Ng'ālooltooyiintēētaab Yēyiin :chiichooto.” 18 Kimāchāmchiintōōs :kāāntōōyikaab Yuutayeek kule man kikoraat :chiichoo ankaakukasta. Yooto kukuur sikiikaab chiichoo 19 ankuteebee kule, “Nyēēng'woong' :lakwani ōmwooyē kule /kikēēsichē kukoraat? Ntēē kāstooy raat?” 20 Kumwooy :sikiik kule, “Kiinkētē kule lekwenyoo, ānkiinkētē kule /kikēēsichē ku koraat. 21 Nteenee -mākiinkētē ām nee yu kāstooy raat āmākiinkēt chiichēē kāng'oonkyi koonyek. Oteebee :akweek kumwoowook nkit, nto yu chii nyēē wōō nyēē imuuchē kuwāl.” 22 Kimwooy :sikiikaab wēēroo kuu nyooto kuuyu kinyōkōōrēch kāāntōōyichoo bo Yuutayeek. Kikiikumwooy :kāāntōōyichoo kule chii ake tukul nyoo kang'alaalee kule Kāārārookiintēēt :Yēēsu, +/makeekwetee chiichoo kōōtaab saayeet. 23 Kiyooto nyēē kiyey sikiikaab lakwanaa kumwooy kule, “Nto yu chii :inee nyēē wōō, oteebee :akweek.” 24 Yooto kukuur :bichoo subak chiichoo kikoraat ānkumwoochi kule, “Itōrōōr Yēyiin ankiimwaay chēbo man! Kiinkētē :acheek kule choolwookiin :chiichi.” 25 Kuwālchi :chiichoo bichoo kule, “-Māānkētē :anii kule choolwookiin :chiichoo nto ku buryo. Kiy akeenke kityō nyēē ānkētē. Kyaakoraat nteenee ākāstooy raat!” 26 Nto yooto kuteebee :bichoo kule, “Kiyēwuung' nee :chiichoo? King'oong'uung' koonyek kule nee?” 27 Kuwālchi :chiichoo bichoo kule, “Nto yu kāāmwoowook āmēēbērē ōkāsē. Ōmāchē okas subak nyēbo nee? Ara, ōmāchē :nkakweek ōyēku rubiikyii?” 28 Yooto kutab :bichoo chiichoo moo kumwoochi kule, “Inyiing' rubiintēētaab chiichooto. Kēēbooyē :acheek Muusa. 29 Kiinkētē kule king'āloolchi :Yēyiin Muusa, nto chiichoo -mākiinkētē mbo kule kichōōnēē ānō!” 30 Ām yooto, kuwālchi :chiichoo bichoo kule, “Lēyyē, /āmākiilātē ng'aleek chu! So, kōōlē -mōōnkētē wōlēē kichōōnēē :chiichoo? Nteenee kāākung'oong'woo koonyekyuu. 31 Kiinkētē kule mākāsyinē :Yēyiin chii nyēē yēyē rōkōs, nteenee kāsyinē biiko choo iywēyē inee ānkuyēyē kiyēē mākyinē :inee. 32 /Manaakeekas chii bēsyēēt ake nyēē kiikung'aany koonyekaab chii nyēē /kikēēsichē kukoraat kut kukasta. 33 Ākoy kuchōōnēē :chii nyēē yēyē kuu nyooto wōlēē mii :Yēyiin nto buch māmii :kiy nyēē yēyē.” 34 Yooto nanyuun kuwālchi :kāāntōōyichoo chiichoo kule, “/Kikēēsiktiing' ng'ōōkiswookik, kunyi 'kēēlē, 'kēēyēku :nkinyiing' kāānēētiintēēt ām wōlēē kēēmiitē :acheek?” Ām yooto, kukwetee :bichoo chiichoo kōōtaab saayeet. 35 Yooto kukas :Yēēsu kule /kikiikeekwetee chiichoo kōōtaab saayeet. Kunyōōr :Yēēsu chiichooto ankuteebee kule, “Ikoosēē keey :inyiing' Chiitaab Barak?” 36 Kuteebee :chiichoo Yēēsu kule, “Imwoowoo, ng'oo :nyooto, ōō, boontēēt, saakaasee keey?” 37 Kumwoochi :Yēēsu chiichoo kule, “'Keekas ra, nto yu inee :nyi ōmiitē ōng'āloolē tukwaay.” 38 Yu kakas :chiichoo ng'ālyoontoonoo, kukutuny ām taayeetaab Yēēsu ānkumwooy kule, “Mokoryoontēēt, kaakaaseeniing' keey.” 39 Ām yooto, kumwooy :Yēēsu kule, “Kyāāchōō kōōrooni chaatiil ng'aleek, sukung'eet kukasta :cheebkoraatiisyek nto biiko choo kāstooy, kuyēk :choo cheebkoraatiis.” 40 Kimii kēēyyoong'iis :Farisaayeek alake yooto. Yu kakas ng'aleechaa kimwooyē :Yēēsu, kumwooy kule, “Ibooru ām wōlēē 'keemwaayte, sōō, kule, kēēkōryootiin :acheek?” 41 Kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “Nto kōōkōryootiin nto mēēbērē ōchoolwookēnootiin, nteenee kuuyu ōmwooyē kule ōkāstooy, +mōōng'ētu ōchoolwookēnootiin.” 1 Ām yooto, kumwoochi :Yēēsu kāāntōōyichoo bo Yuutayeek kule, “Āmwoowook manta kule chiito nyoo mābuntēē kurkeet nyoo bēētēē :kēēchiirēk kō ānkusiirtēē wōlto ake buch, ku chōōriin :chiichoo ānku sāsiin. 2 Nteenee nyoo buntēē kurkeet ku ākiintēētaab kēēchiirēchooto. 3 Yooto mākuyootyi :riibiintēētaab kurkeet ākiintoonoo. Makukas :kēēchiirēchoo kuutiitaab ākiintoonoo yoo kākuur kēēchiiryo ake tukul ām kaayneenyii. Nto yooto nanyuun mākukwēryoot kēēchiirēchoo kuba saang'. 4 Yooto kaakoochuuw kēēchiirēk, mākōōntōōchi anku makurub :kēēchiirēchoo chiichoo, kuuyu inkētē kuutiinyii. 5 Mārubē :kēēchiirēchoo chiito ake buch. Yoo kātāyēyē kuu nyoo kumwēyēē kuuyu -mēēnkēt kuutiitaab chiichooto.” 6 Kimwoowunēē :Yēēsu ng'ālyoo tyoonkōōchoonoo, nteenee māmii :chii ām bichoo nyēē kiinkēt kiyēē kiibooru :ng'aleechaata. 7 Ām yooto kumwooy :Yēēsu subak kule, “Āmwoowook manta, anii kurkeetaab kēēchiirēchoo. 8 Ki chōōr ānku sāsiik :biiko tukul choo kisimkukwa ām anii. Kibākukuur kēēchiirēchoo, nteenee mānāākāsyi icheek :kēēchiirēchooto. 9 Anii kurkeet. Chiito nyoo kābuntēēnoo anii +/makiiraraach. Mākuwēētii akeeteet ānkurōōtu. 10 Yoo chōōnii :sāsiintēēt kumāchē kuchōōrso, kubākākiis ānkōōmukuusiis. Kyāāchōō :anii sukung'eet kunyōōr :biiko soboonto nyēbo man. 11 Āwuuyē :anii ākiintēēt nyēē karaam. Chāmtooy :ākiintō nyēē karaam kumēēchi kēēchiirēkyii taay. 12 Chiito nyoo /kikeesir buch kwookiis ama cheechii kēēchiirēk, yoo kāchōōnchi :suuyoontēēt kēēchiirēchoo kumwēyē :chiichoo. Kunyoo ām yooto, makunam :suuyoontoonoo kēēchiirēchoo ankoosereet. 13 Mwēyē :chiichooto kuuyu kikyoolē kwookiis buch āk subak kuuyu ma cheechii :kēēchiirēchoo. 14 Āwuuyē :anii ākiintēēt nyēē karaam ānkāāchāmtooy āmēēchi kēēchiirēkyuu. Inkētoo :Baaba, ānkāānkētē :nkanii. Ām kēēlto wuu nyooto, ānkētē kēēchiirēkyuu ānkōōnkētoo :nkicheek. 16 Mii :kēēchiirēkyuu alake chēē māmii ākwootiini. Māchāktōōs wāākuur. Makukas kuutiinyuu ankurubwaa bākutuuyo āk chuut kuyēk ākwootiit akeenke nyēē mākwookooy :ākiintēēt akeenke. 17 Chāmoo :Baaba kuuyu kyaachamte ameey, nto yityo +māākētu soboonnyuu subak. 18 Māmii :chii nyēē mākōōnēmunēēnoo soboonnyuu, nteenee āchāmtooy nkit ameey. Āboontē kāāmuukēywēēk ākooytē soboonnyuu ānkāāboontē kāāmuukēywēēk ākētu. Kiyiitēnyi nyēē kimwoowoo :Baaba kule māchāktōōs ayey.” 19 Kiyey :ng'aleechuutēchu kuchuunchuun subak :kāāntōōyikaab Yuutayeek. 20 Kimwooy :bichooto chēē chaang' kule, “Boonto :chiichi tāmirmiryēēt nyēē miyaat! Kōōkubun :mēt chiichi! Nyēbo nee ōkāsyinē chiichi?” 21 Nteenee kulē :alake, “Ō, -mēēmuuchē :chii nyēē boonto tāmirmir kung'alaal kuu chiichi. Imuuchē man :tāmirmiryēēt nyēē miyaat kuyey kukasta chii nyēē kikoraat?” 22 Kimii yēē kiyit :bēsyēēt nyēē kibo saakweetaab Kāātiliilēētaab Kōōtaab Yēyiin ām Yēērusālēēm. 23 Ki yiiwoot yooto, kimii :Yēēsu kuwēēsyētēē kibtēkēwuutaab Kōōtaab Yēyiin nyēē /kikēēkuurēē kibtēkēwuut nyēē wōō nyēbo Sōlōmōōn. 24 Kiiruruukyi keey :kāāntōōyikaab Yuutayeek Yēēsu ankuteebee kule, “Yoo inyiing' Kāārārookiintēēt, ichuurtoowēēch bakeenke.” 25 Kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “Nto yu kyāāmwoowook āmōōyēnchinē. Kiyēē āyēyē ām kāāmuukēywēēkaab Baaba kōōbooru wōlēē āwuuyē. 26 Nteenee -mōōchāmoo :akweek kuuyu -mōōwuuyē kēēchiirēkyuu. 27 Kāsē :kēēchiirēkyuu kuutiinyuu yoo kāākuur. Ānkētē icheek, ānkuruboo. 28 Ākoochinē icheek soboontaab kibchuulyo, āmēēbērē mākubēk, āmāmii :chii nyēē mākōōnēmunēēnoo. 29 Wōō :Baaba nyoo kikōōnoo kubiir chii ake tukul. Kunyoo, māmii :chii nyēē imuuchē kōōnēmunēē inee. 30 Āwuuyē :anii akeenke āk Baaba.” 31 Ām yooto, kukwey :kāāntōōyichoo subak rwoontōōk kule kuwiiree Yēēsu. 32 Nteenee kumwoochi :Yēēsu bichoo kule, “Kyookas :akweek tukuuk chēē chaang' chēē kāroomēch chēē kyaayey :anii ām kāāmuukēywēēkaab Baaba. Kiito nkōnō ām chooto kyaayey nyēē kayeyaak omach kule owiireenaa rwoontōōk?” 33 Kuwālchi :bichoo kule, “-Mākēēmāchē keewiiring' ām tukuuchoo kāroomēch choo 'kiiyēyē, nteenee keewiiring' ām ng'aleek choo ichubē Yēyiin. Inyiing' chii buch, nteenee imiitē iyēyē keey kule iwuuyē Yēyiin.” 34 Yooto kuwālchi :Yēēsu bichoo kule, “Mwooyē :Yēyiin sōō nee ām siruutēchoo ōsumānē kule, ‘Kyāāmwooyē kule okerkeeye anii.’ 35 Kiinkētē kule bo man :siruutēkaab Yēyiin ākookoy. Kikuur :Yēyiin bichoo kikiikunyōōr ng'ālyoontēēnyii kule kerkeey inee. 36 Kisata :Baaba ānkōōyookwoo āchōō kōōrooni. Ōmuuchē kule nee omwaay kule āchubē :anii Yēyiin, yoo kaamwaay kule anii Lekwetaab Yēyiin? 37 Yoo ākoo -māāyēyē yiisyēētaab Baaba -moochamte ng'aleekyuu. 38 Nto yoo ākoo āyēyē yiisyēēnyii, ochamte yiisyoonoo naas ānkoo kamoochamtaa, soomuuch ōnkēt kuchurta kule miitē :Baaba wōlēē āmiitē ānkāāmiitē :anii wōlēē mii :inee.” 39 Kusyeem :kāāntōōyichoo subak kule kunam Yēēsu, nteenee kuchiwitee āwunnyēkwaa. 40 Kuwēēchi keey :Yēēsu kwaay āynēētaab Yoortaan ākoy wōloo kicham kōōbātisāniisyēē :Yoowaana, ānkōōbuurchi keey wōlooto. 41 Kumiitē :Yēēsu wōlooto kukwoonchi :biiko chēē chaang'. Kimwooyē :bichoo kule, “Manaayey :Yoowaana ng'aleek chēbo kwong'uut, nteenee king'alaalee ng'aleekaab manta kurubta keey āk chiichi.” 42 Kiikaasee keey :biiko chēē chaang' Yēēsu ām wōlooto. 1 Yooto kimnyaan :chii nyēē /kikēēkuurēē Lasaaro nyēē kiminyē kiriinkēētaab Beetannya. Kimiinyē :Maaryaa āk cheebkaamet Maariita kiriinkoonooto. 2 Ki Maaryaa nyiitēnyi nyoo kiroonkyinē kērēēnkōōkaab Yēēsu mwaayta nyēē kiboong'u nyēē anyiny ankumasee buutēēkyii. Ki ng'eetaab kaamet :Lasaaro nyoo kimnyoonē. 3 Yooto kōōyookyi :kooruuchoo kituubcho Yēēsu ng'ālyoo kumwooyē kule, “Lēyyē, Mokoryoontēēt, imnyoonē :choorweeng'uung' nyoo ichāmē.” 4 Yu kakas :Yēēsu ng'aleechaa, kumwooy kule, “Mēēbērē makubakach Lasaaro :bōōroo kutukul. Kāyēyākiis :ng'aleechu sukutōrōriit :Yēyiin āk Lekwenyii.” 5 Kichāmē :Yēēsu Maariita, cheebkaamet āk Lasaaro. 6 Yu kakas :Yēēsu kule kimnyoonē :Lasaaro, kubēēni yooto bēsyōōsyēk alak āyēēng'. 7 Nto mii yoo, kumwoochi rubiikyii kule, “Okany kiiyeey Yuuteeya.” 8 Nteenee kulēēnchi :rubiikyii, “So, Kāānēētiintēēt, imāchē kiiyeey wōlooto, ānkōtēēkāsē kumāchē :kāāntōōyichoo bo Yuutayeek kuwiireeniing' rwoontōōk?” 9 Kuwālchi :Yēēsu rubiikyii kule, “Boonto sōō nee :bēētuut āsiiswēk taman āk āyēēng' chēē /kēēyēyiisyēē? Yoo kāwēēsyēt :chii bēēt, -mēēnāchē :kiy kuuyu kāsē lēbkēēyyēētaab kōōrēēt. 10 Nteenee yoo kāwēēsyētēē :chii mēēnānēēt +/makiinach kuuyu mātinyē :lēbkēēyyēēt.” 11 Yu keewaany :Yēēsu kumwooy kuu nyooto, kumwoochi bichoo kule, “Kāruchi keey :choorweenyoo Lasaaro nteenee mawaang'eet.” 12 Kuwālchi :rubiikyii Yēēsu kule, “Mokoryoontēēt, yoo ākoo kāruchi keey :Lasaaro, mākusob.” 13 King'āloolēē :Yēēsu meetaab Lasaaro, kōōsōōtē :rubiik kule king'āloolēē rwoonik. 14 Yooto nanyuun, kōōchuurchi :Yēēsu rubiichoo bakeenke kule, “Kookume :Lasaaro. 15 Nteenee ang'erekaat, kuuyu kāmākēēboontē keey chiichoo. Kaamwaay kuu nyooto kubo akweek, soong'eet okaaseenaa keey. Kunyoo, okany keebe wōlooto miitē :chiichooto.” 16 Ām yooto kumwoochi :Toomaas nyoo ki sārāmiin rubiik chuut kule, “Okany keebeete keey tukul bākēēbēkyi wōlooto.” 17 Kumii :Yēēsu kuyitu, kukas kule kiboonto :Lasaaro bēsyōōsyēk ang'wan kuchakee /kikeekonoree. 18 Kilēēkityiin :Beetannya āk Yēērusālēēm nyēē kimāchē kuyitē kiilomiitaanik sōmōk. 19 Kunyoo, kikiikukwa :biiko chēē chaang' bākulēēnchi Maaryaa āk Maariita muutyo kubo meetaab ng'eetaab kaamet. 20 Yu kakas :Maariita kule kāākuchō :Yēēsu, kutorookta nteenee kung'ētunēē :Maaryaa kō. 21 Yooto kumwoochi :Maariita Yēēsu kule, “Lēyyē Mokoryoontēēt, nto 'kwēēmiitē ānkētē kule nto mēēbērē kōmēē :ng'eetaabiya. 22 Nteenee ānkoo kuwuu nyooto, ānkētē mbo raat kule imuuchē :Yēyiin kuyēwuung' kiy ake tukul nyēē 'keeteeb.” 23 Kumwoochi :Yēēsu Maariita kule, “Makung'eetee ng'eetaab koomēt meet.” 24 Kuwālchi :Maariita kule, “Ānkētē sinee kule makung'eetee meet bēsyoonoo bo lētuut.” 25 Yooto kumwoochi :Yēēsu kule, “Anii nyēē āng'ēētēē biiko meet ānkāākōōnu soboonto. Chiito nyoo keekaaseenaa keey, mākunyōōr soboontaab kibchuulyo ānkoo kame. 26 Nto chiito nyoo ikoosēēnoo keey mābotē bēsyēēt ake. Ara, ichāmchiintōōsii ng'aleechu?” 27 Kuwālchi :Maariita kule, “Wuu nyooto, ōō, Mokoryoontēēt. Āyēnchinē kule inyiing' ku Kāārārookiintēēt Lekwetaab Yēyiin nyoo ki mākuchō kōōrooni.” 28 Yu keewaany :Maariita kumwooy ng'aleechaa, kooyeey kaa ānkukuur cheebkaamet kuwo komos ānkumwoochi kule, “Mii :kāānēētiintēēt yu ānkumii kutēēbiing'.” 29 Yu kakas :Maaryaa ng'aleechaa, kung'eet areet akeenke wokutuuyēē Yēēsu. 30 Yooto, kutoombo kuyit :Yēēsu saang'aata, kitākumii wōloo kinyōōrtooy :Maariita. 31 Yu kakas :biiko chu kimii kusooysooyē Maaryaa ām kō wōlēē kiwēēto :Maaryaa saang' areet akeenke, kurub lēt. Kiisōōtē :bichoo kule tōōs kimāchē :Maaryaa wokuriiree wōloo /kikikeekonoree ng'eetaab kaamet. 32 Yu kayit :Maaryaa yēē kimii :Yēēsu kōōryookyi keey yēbo kērēēnkōōkyii ānkumwoochi kule, “Mokoryoontēēt, nto 'kwēēmiitē yu nto mēēbērē kōmēē :ng'eetaabiya.” 33 Yu kakas :Yēēsu kuriirē :Maaryaa āk bichoo kirubē lēt, kung'woonchi ānkuloong' :mukuulēynyii. 34 Kuteeb :Yēēsu kule, “Kwookonoree ānō?” /Kēēwālchi kule, “Chōō cheekas yēēt, ōō, Mokoryoontēēt!” 35 Yooto kuriir :Yēēsu. 36 Nto mii yoo, kumwooy :bichoo kule, “Lēyyē, okas wōlēē ākoo kichāmtooy chiichoo.” 37 Nto alak ām bichoo kumwooy kule, “So kimāriibē naas :chiichi Lasaaro kumame yoo ākoo inee nyoo kiyēyē kukasta :kibkoraatyaantaanaa?” 38 Yooto kukāng'woonchi :Yēēsu subak, kuwo ākoy kochong' wōloo /kikikeekonoree chiito. Kimii rwaanteet nyēē /kikeekeree kurkeetaab kochonkaanaa. 39 Kumwoochi :Yēēsu biiko ām yooto kule, “Ōnēmu rwaantaani.” Kuwālchi :Maariita nyoo kituubchēē chiichooto kimēē kule, “Ō, Mokoryoontēēt, mākuboong' miisin kuuyu kookuyit bēsyōōsyēk ang'wan kuchakee kame chiichi.” 40 Kuwālchi :Yēēsu Maariita kule, “Kyāāmwoowuung', oob, kule yoo 'keekaaseenaa keey ku +meekas wōōyintaab Yēyiin? ” 41 Ām yooto kōōnēm :bichoo rwaanteet. Kukas :Yēēsu barak ānkulē, “Baaba, ābiruung' kōōnkōy kuuyu, 'kēēkāswoo.” 42 Ānkētē kule ikāswoo kwaak. Āmwooyē kuu nyooto sukukas :bichu kēēboontē keey sukōōyēnwoo kule inyiing' nyēē 'kiiyookwoo. 43 Yu kaakoowaany :Yēēsu kumwooy kuu nyooto, kukuurchi barak kule, “Chuwu saang', wē, Lasaaro!” 44 Kuchuw :chiichoo kikiikume. Kirātootiin :āwunnyēkyii āk kērēēnkōōk ām sirook choo /kēēmuytooy chiito. Kirātootiin mbo :nkicheek koonyek. Yooto, kumwoochi :Yēēsu bichoo kule, “Otyaachee chiichoo siroochoo sukoomuuch kuwēēsyēt.” 45 Kiikaasee keey Yēēsu :biiko chēē chaang' ām choo kirubē Maaryaa lēt ankukas kiyēē kiyey :Yēēsu. 46 Nteenee kiba :alake ānkubākumwoochi Farisaayeek kiyēē kiyeyakay. 47 Ām yooto kutuuyo :Farisaayeek āk bēēliikaab kōrōsēēk chēē wōōyēch kuboonto keey ākoo kōōkwēētaab Yuutayeek. Kimwooy :bichoo kule, “+Makeeyey nee? Nto yu mii :chiichi kuyēyē ng'aleechu chaang' chēbo kwong'uut! 48 Yoo kākēēbākookyi kutas taay :chiichi ām kēēli, makookaasee keey :chii ake tukul. Nto yooto tukul nanyuun makung'eet :kāāntōōyikaab Rooma kukwa ānkōōnēmunēēnēēch kōōrēēt āk biikyoo tukul!” 49 Kimii yooto :chiito ake nyēē /kikēēkuurēē Kayaafa ānki Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyēē Wōō kēnyiinooto. Kimwooy :chiichoo kule, “-Mōōnkēt :akweek kiy sōō nee? 50 -Mōōkāsē :akweek kule kaykay kume :chii akeenke kubo biiko kusiir kumis :kōōrēēt tukul.” 51 Kubooyiit man, kimii mbonō :bēēliintoonoo kumwooyē kuu nyooto kubo kāāsōōtēywēēkyii nkit, nteenee kuuyu ki inee :nyēē ki Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyēē Wōō ām kēnyiinooto, kimii kung'ōōrē kule makume :Yēēsu sukusobcho :Yuutayeek. 52 Kimābo Yuutayeek nkit nteenee kibo kule /sikiiruruuch :lōkōkaab Yēyiin choo kiisērēētyinoot kōōrōōsyēk kuyēk kiito akeenke. 53 Kuchakee bēsyoonooto, kitoow :kāāntōōyikaab Yuutayeek kusat wōlēē +/makeebakakta Yēēsu. 54 Kunyoo mānāātākuwēēsyētoot :Yēēsu nyēē tookunootē ām yēēmoonoo bo Yuuteeya. Kiwo kiriinkēēt ake nyēē /kikēēkuurēē Efurayiim yēē kilēēkitēē surkwēēnēēt. Kiibuurto keey :Yēēsu rubiikyii ām wōlooto. 55 Ām bēsyōōsyēchooto kikiikulēēkitiit kwaam :Yuutayeek Saakweetaab Keeytaayeet. Kunyoo kikiikuba :biiko chēē chaang' Yēērusālēēm bākōōtiliil keey, kutoombo kuyitu :saakwaanaa. 56 Kimii :bichoo kuchēēng'ē Yēēsu. Yooto, kuteebee keey ām Kōōtaab Yēyiin kule, “Ōkāsē kule nee? Ara chōōnii man :chiichoo saakwaani?” 57 Nteenee kikiikumwooy :bēēliikaab kōrōsēēk chēē wōōyēch ākoo Farisaayeek kule, “Yoo kakas :chii wōlēē mii :Yēēsu, kumwoowēēch /sikeenam.” 1 Ām bēsyōōsyēk lo kumanaayit :Saakweetaab Keeytaayeet, kuwo :Yēēsu Beetannya wōloo kiminyē :Lasaaro, chiichoo kiing'ēētēē :Yēēsu meet. 2 /Kikeebay Yēēsu āk rubiikyii ām wōlooto anku Maariita nyēē kibāyiisyē. Kimii :nkinee Lasaaro yooto. 3 Nto mii yoo kunam :Maaryaa mwaayta laaleet akeenke nyēē kiboong'u nyēē anyiny /ānkyoolēē beesaan chēē chaang'. Kiraang'tee :Maaryaa mwaayaa kērēēnkōōkaab Yēēsu, nto yityo, kumasee kērēēnkōōchoo buutēēkyii. Kiboong'unēē :mwaayaa kōōt tukul. 4 Nteenee kimwooy :Yuuta Iskaryoot nyoo ki akeenke ām rubiichoo bo Yēēsu (nyoo kimii wokuchoomtooy inee) kule, 5 “So /kāmākyooltooy mwaayi /kakeenyeeree kuu nyi ām siliinkiinēk chēē yēmē /kyaalee tuuka sōmōk /ānkiikoochi beesaanichaa bānoonik?” 6 Mēēbērē sōō kimwooyē :chiichoo kuu nyooto kuriirēē bānoonik, nteenee kuuyu ki chōōriin :inee. Kikōnōrē beesaanik ānkubētēchē beesaanichaa kuyēētyēēchinēē keey. 7 Nteenee kimwooy :Yēēsu kule, “Bakaakte koorkoonoo sukukonor mwaayaa ankooyiileenaa bēsyēēt nyēē +/makeemuya. 8 Ōboontē keey akweek āk bānoonichoo kwaak, āmōōboontē keey anii kwaak.” 9 Yooto kukas :biiko chēē chaang' kule kimii :Yēēsu Beetannya. Kimābēētii baateey bakukas Yēēsu nteenee kimāchē bakukas nkinee Lasaaro nyoo kiing'ēētēē :Yēēsu meet. 10 Kisat :bēēliikaab kōrōsēēk chēē wōōyēch kubakach nkinee Lasaaro. 11 Kiyey kuu nyooto kubo kiyēē /kikēēyēchi Lasaaro. Kikiikuyey :ng'ālyoontooni kumwēyēē :biiko chēē chaang' kāāntōōyichoo bo Yuutayeek kubēētii wōlēē mii :Yēēsu ankookaasee keey inee. 12 Yu kayyeech, kukas :bichoo chaang' kikiikukwa Saakweetaab Keeytaayeet kule kimii :Yēēsu kuchōōnii Yēērusālēēm. 13 Yooto kunam :bichoo sākēēkaab keetiik alak chēē wuu sōōsik ankutorookta Yēēsu. Kityēēnchinootē :bichoo barak kule, “Kutōrōriit :Yēyiintēēt! Ibēruuroot :nyoo chōōnii ām kaayneetaab Yēyiin. Ibēruuroot :Bāytooyiintēētaab Isirāyēēl.” 14 Kinyōōr :Yēēsu sikiryēēt nyēē kitāku mining' nyēē kikalabaan inee, kootyiich yoo mwooyē :siruutēkaab Yēyiin kule, 15 “-Mōōmuuyē, wē, :biikaab Saayoon. Woong'nyi chōōnii :Bāytooyiintēēng'uung'. Kālāboonu :mooy bo sikiryo.” 16 Mānāāsimkōōnkēt :rubiik kule kiwuu nee :ng'aleechaata tukul. Nteenee yoo kiiyēēyē :Yēēsu Barak, kōōsōōtyi :yooto rubiichoo kiyoo kimwooyē :siruutēkaab Yēyiin kurubta keey āk Yēēsu. /Kikēēyēchi Yēēsu kuu yoo kimwooyē :siruutēchooto. 17 Kibākwoomchinoot :biiko choo kikāsē kōōng'ēētēē :Yēēsu Lasaaro meet biiko alak ng'aleechaata. 18 Kiyooto nyēē kiyey :bichoo kichaang' kutorookta Yēēsu kuuyu kikiikuyey :Yēēsu ng'ālyoo nyēbo kwong'uut miisin. 19 Yooto nanyuun kuteebee keey :Farisaayeek kule, “Lēyyē, kookas kule -mōōmiitē ōnyōōru kiy! Okas biiko tukul kaakurub chiichiito!” 20 Kimii :nkicheek Kirikiik alake chēē kikikwa Yēērusālēēm bakwaam saakwaanaa. 21 Kiba :Kirikiichoo ākoy wōlēē kimii :Filibō nyoo ki bo Beetsaayta ām Kalilaaya. Yooto kuteebee :bichoo Filibō kule, “Boontēēt, kākēēmāchē keekas Yēēsu.” 22 Wokumwoochi :Filibō Antereeya, nto yityo kubeeta keey :tukwaay ānkubākumwoochi Yēēsu. 23 Yooto kumwoochi :Yēēsu bichooto kule, “Kāākuyityi nanyuun yēē +/mākiitōrōōr Chiitaab Barak. 24 Āmwoowook manta, yoo kāmēēsuuchi :kēbuswoontēēt ng'wēny ankume, kung'ētu ku inee keey. Nteenee yoo kame, makuyey āmiik chēē chaang'. 25 Chiito nyoo kāyēētyi keey soboonnyii, mākōōboot. Nto nyoo kēēkooyto soboonnyii ām kōōrooni, mākunyōōr soboontaab kibchuulyo. 26 Chiito nyoo māchē kuyēwoo yiisyēēt ku māchāktōōs kuruba ānku +mākēēboontē keey inee. Mākukoonyit :Baaba chiichooto yēwoo yiisyēēt. 27 Kaakwaama :ng'uusng'uus. Lēyyē, +maamwaay nee? Ara +māāmwoochi Baaba kōōnēmwoo nyalili mii kuchōōnchoo? Acha, nto yu kiyooto nyi kiyey sāāyitu asiisi. 28 Baaba, itōrōōr kaayneeng'uung'.” Ām yooto, kuchōōnēē :bōlātēēt barak nyēē kimwooyē kule, “Kyāātōrōōr, ānku +māātōrōōr subak.” 29 Yu kakas :biiko choo kikiiyyoong'iis bōlātoonoo, kumwooy :bichoo alake kule, “Kātul :kōōrēēt.” Kulē :alake, “Kāng'āloolchi :malayikeet chiichi.” 30 Kumwoochi :Yēēsu bichoo kule, “Kātook :bōlātoonoo kubo akweek mēēbērē anii. 31 Kāākuyityiin yēē +/mākiitiilchi biikaab kōōrēēt ng'aleek. +/Makeekwet nanyuun Bāytooyiintoonoo bo kōōrooni. 32 Nteenee yoo /kiitōrōōroo āng'ēētēē ng'wēny, +māāyisu biiko tukul kukwa wōlēē āmiitē.” 33 Yooto kimwooyē :Yēēsu kuu nyooto, kiibooru meet nyēē ki mākunyōōr. 34 Kulēēnchi :biiko Yēēsu, “Mwoowēēch :kiruutēkyoo kule ming'iisyē :Kāārārookiintēēt ākookoy. So ku ānō wōli imwooyē kule /kiitōrōōrē Chiitaab Barak kung'eetee ng'wēny? Ng'oo :chiichi /kēēbērē Chiitaab Barak?” 35 Yooto kumwoochi :Yēēsu bichoo kule, “+Mōōboontē keey lēbkēēyyēēt bēsyōōs chēē ng'ēri. Ām āsiiswēchu tōōboontē lēbkēēyyēēt, ōbēēsyētootē simalukuyaak :mēēnānēēt. -Mēēnkētē :chiito nyoo mii mēēnānēēt wōlēē wēētii. 36 Yoo tōōboontē keey lēbkēēyyooni ku māchāktōōs okaasee keey lēbkēēyyoonoo soong'eet nanyuun ōyēku biikaab lēbkēēyyēēt.” Yu keewaany :Yēēsu kumwooy ng'aleechaata wokuwuny keey. 37 Ānkoo kikiikuyey :Yēēsu ng'aleek chēē chaang' chēbo kwong'uut ām taayeetaab bichoo, manaakookaasee keey :bichoo inee. 38 Kiyeyakay :yooto kootyiich yoo kimwooyē :ng'ālooltooyiintēētaab Yēyiin Isaaya kule, “Ara mii :chii nyēē kiiyēnchi lōkōōywēkyoo, ōō, Mokoryoontēēt? Nto, kumii mbo :chii nyēē kiikukas kāāmuukēywēēkuuk?” 39 Manaakookaasee keey :bichoo Yēēsu, kurub kuu yoo kisirē :Isaaya kumwooyē kule, 40 “Kiikoor :Yēyiin koonyekwaa ankuyey kuyoomcho :mētēwook simakas kiy. Nto subak mēēbērē mākōōnkēt ng'aleechaa, āmāwēēktōōs kukwa wōlēē āmiitē sāāsoob :anii.” 41 Kimwooy :Isaaya ng'aleechu kuuyu kikiikukas wōōyintaab :Yēēsu ankikiikung'alaalee. 42 Ānkoo kiwuu nyooto, kiikaasee keey :biiko chēē chaang' Yēēsu ākoo mbo kāāntōōyik alak chēbo Yuutayeek. Nteenee kuuyu kinyōkōōrēch Farisaayeek, kimāng'āloolēē :icheek ng'aleechaa kutook /simakeekwetee kōōtaab saayeet. 43 Kiyey :kāāntōōyichoo kuu nyooto kuuyu kichāmē yoo kāsil icheek :biiko mēēbērē yoo kāsil :Yēyiin. 44 Kikuurchi :Yēēsu barak kule, “Chiito nyoo keekaaseenaa keey mēēbērē anii nkit nyēē miitē kōōkoosēē keey, nteenee kumii kōōkoosēē keey Baaba anii nyoo kiiyookwoo. 45 Nto chiito nyoo kaakukasa ku kaakukas nkinee Baaba nyoo kiiyookwoo. 46 Kyāāchōō kōōrooni chāākōōnu lēbkēēyyēēt sukung'eet :chii ake tukul nyoo ikoosēēnoo keey mēēbērē ng'ētunēē wōlēē mii :mēēnānēēt. 47 Chii ake tukul nyoo kāsē ng'aleekyuu āmākoonyitē ng'aleechaa, -māātiilchinē chiichoo ng'ālyoo. Kyāāchōōnii mbonō chāātiilchinē biikaab kōōrēēt ng'al nteenee kyāāchōōnii chāārāroochē. 48 Nteenee chiito nyoo kataya, ankutay ng'aleekyuu +/mākiitiilchi ng'aleek. Ng'aleechaata kāāmwooyē chēē makooruusta chiichoo ām bēsyoonoo bo tabanta. 49 Āmwooyē kuu nyooto kuuyu ng'aleek chēē āmwooyē mēēbērē chēē āsōōtē :anii nkit, nteenee Baaba nyoo kiiyookwoo nyēē kimwoowoo kule āmwoowu. 50 Ānkētē kule kiyēē mwooyē :Baaba kuyibu soboontaab kibchuulyo. Kunyoo, kiy ake tukul nyēē āmwooyē ku kiy nyēē kimwoowoo :Baaba amwaay.” 1 Yooto kikiikuriik :bēsyēēt nyēē /kyoomēē Saakweetaab Keeytaayeet. Kiinkēt :Yēēsu kule kikiikuyityi :asiisnyii nyēē makung'eetee kōōrooni ānkuwo wōlēē mii :Kwaan. Kichāmē biikyii choo kiboonto keey kwaak ānkuchāmē ākoy tabanta. 2 Kimii :Yēēsu kwoomiisyē āk rubiikyii kāsolēny. Kikiikuyey yooto :Kibrōkōsyoontēēt Yuuta Iskaryoot araab Simōōni kule kuchaamta Yēēsu. 3 Kiinkēt :Yēēsu kule kikiikōōkoochi inee :Kwaan kāāmuukēywēēk nyēē kimii :kiy ake tukul āwunnyēkyii. Kiinkētē subak kule kichōōnēē :inee wōlēē mii :Yēyiin anki makooyeey wōlooto. 4 King'eet :Yēēsu ām yooto kōōrēēk kāāliikēēnyii. Nto yityo, kusiriny sireenyii ake ankunam ankeet nyēē abuus kumootee keey. 5 Nto mii yoo, kuroonkyi bēēko karaayiit ānkutoow kōōwuunoot kērēēnkōōkaab rubiikyii. Kimāsēē kērēēnkōōchoo ankaanaa kikimootee keey. 6 Kiyeyaat :Yēēsu kuu nyooto nto yu kayit yēē kimii :Simōōni Bētērō, kumwoochi :nyoo Yēēsu kule, “So, Mokoryoontēēt! Imāchē iwuun kērēēnkōōkyuu?” 7 Kuwālchi :Yēēsu kule, “-Mēēnkētē kiyēē āmiitē āyēyē kuu nyi, nteenee +mēēnkēt lētuunoo.” 8 Kutāyiis :Bētērō kumwooy kule, “Acha! -'Mēēwuunwoo kērēēnkōōk mbo kisich.” Kumwoochi :Yēēsu Bētērō kule, “Yoo kāmāāwuunuung' kērēēnkōōkuuk mēēmuuchāktōōs tākiibuurtooy keey.” 9 Kumwoochi :Bētērō kule, “Yoo wuu nyooto nanyuun, ii, Mokoryoontēēt, -'mēēwuun kērēēnkōōkyuu baateey, nteenee iwuunwoo nkinee mētit āk āwunnyēk.” 10 Kuwālchi :Yēēsu Bētērō kule, “Chiito nyoo kāākōōwuun keey, ku tiliil :nyoo. Māchāktōōs baateey kōōwuun kērēēnkōōk. Ōtiliilēch :akweek tukul nteenee mii :akeenke ām akweek nyēē mā tiliil.” 11 Kikiikōōnkēt :Yēēsu chiito nyēē ki makuchaamta inee. Kiyooto nyēē kimwooytēē kule, “Mii :akeenke ām akweek nyēē mā tiliil.” 12 Yu keewaany :Yēēsu kōōwuun kērēēnkōōkaab rubiichoo, koolaach kāāliikoonoo ankooyeey wokōōbuur ng'wēny wokwoomiis. Ām yooto kumwoochi :Yēēsu rubiikyii kule, “Ara, kōōnkēt kiyēē kātāāyēyē? 13 Ōkuuroo kule, ‘Kāānēētiintēēt’ nto kule ‘Mokoryoontēēt.’ Wuu nyooto kuuyu man āwuuyē nyooto. 14 Nto ānkoo āwuuyē :anii Mokoryoontēēng'woong' āk kāānēētiintēēng'woong', kāāwuunwook kērēēnkōōk, kunyoo māchāktōōs :nkakweek ōwuunchinē keey kērēēnkōōk. 15 Kaayey kiy nyēē kāāboorwook kiyēē sōōyēyē :nkakweek kuu yoo kātāāyēwook :anii. 16 Kāāmwoowook manta, mā wōō :motwooriintō kusiir Mokoryoontēēnyii āmā wōō :kāāyookiintō kusiir chiito nyoo kēēyooktooy. 17 Yoo ōkāsē ng'aleechu kātāāmwoowook, ku mākōōbēruurook :Yēyiin yoo kooyey! 18 -Māāng'āloolēēnook akweek tukul, ānkētē choo kyaakwey. Nteenee māchāktōōs kuyityiin :siruutēkaab Yēyiin :yēē mwooyē kule, ‘Kiwēēkyoo keey :chiito nyoo kikyoomiisyē :tukwaay.’ 19 Kāsimāmwoowook ng'aleechu ku mānāāyēyākiis, si yoo yēyāktōōs ku +mookaaseenaa keey kule anii nyooto. 20 Kāmwoowook manta, nyoo toochē chiito nyoo āyooktooy, kutoochoo :chiichoo. Nto nyoo toochoo, kutoochē nkinee nyoo kiiyookwoo.” 21 Yooto keewaany :Yēēsu kumwooy ng'aleechaata, kung'woonchi miisin ānkumwooy nyēē manaawuny kule, “Kāāmwoowook manta, mii :akeenke ām akweek nyēē makuchaamtaa.” 22 Kukas keey :rubiik kukanam kuut ānkulē, “Ara ng'oo raat ām acheek nyooto /kēēmwooyē!” 23 Kikitiing'to Yēēsu :rubiintoonoo kichāmē. 24 Yooto kubutēē :Bētērō rubiintoonoo koong'ta kuteebee Yēēsu kule ki ng'oo :nyooto kimii :inee kung'āloolēē. 25 Kōōnookyi :rubiintoonooto Yēēsu ankuteebee kule, “Ng'oo :nyooto, ōō, Mokoryoontēēt?” 26 Kumwoochi :Yēēsu kule, “+Maalablaabte mukaatiit suutēēk. Nto chiito nyoo +māākoochi mukaatiinaa kwaam, ku chiito :nyooto.” Kunam :Yēēsu mukaatiinaa ankoolablaabta suutēēk nto yityo kōōyokoochi Yuuta Iskaryoot araab Simōōni. 27 Yu kanam :Yuuta mukaatiinaa kuwēēchi :Kibrōkōsyoontēēt bakeenke. Kumwoochi :Yēēsu chiichoo kule, “Ānkiisārchi kiyēē imāchē iyey.” 28 Kimēēnkēt :chii ām bichoo kyoomiisyē tukul kule ām nee sukumwoochi :Yēēsu Yuuta kuu nyooto. 29 Kiisōōtē :rubiik alake kule kuuyu ki Yuuta :nyēē kikōnōrē beesaanik, tōōs kāmwoochi :Yēēsu inee wokwaal tukuukaab saakweet nto kule kōōkoochi biiko choo bānoon kiy. 30 Yu kanam :Yuuta mukaatiinaa, kuchuyta bakeenke. Yooto kikiikuchō :mēēnānēēt. 31 Yu kaakuchuyta :Yuuta, kumwooy :Yēēsu kule, “Tooku ra :wōōyintaab Chiitaab Barak ānkutook :wōōyintaab Yēyiin kubununēē inee. 32 Yoo kātook :wōōyintaab Yēyiin kubununēē Chiitaab Barak, mākōōkoochi :Yēyiin wōōyinto nyoo boonto ānkuyēyāktōōs :ng'aleechaa yooto bakeenke. 33 Lēyyē, lōkōkyuu, -mēētākiibuurtooy keey akweek nyēē lōō. +Moocheeng'aa nteenee āmwoowook akweek kiyēē kikyāāmwoochi kāāntōōyichoo bo Yuutayeek kule, ‘-Mōōbēētii wōloo +māāwē.’ 34 Mākuutyēēt nyēē lēēl nyēē +māākōōnook ku nyi: Ōchoomnyē. Kuu yoo kyāāchāmook :anii, ōchoomnyē :nkakweek kuu nyooto. 35 Yoo ōchoomtōōsii, mākōōnkēt :biiko tukul kule ōwuuyē rubiikyuu.” 36 Nto tēē yoo, kuteebee :Bētērō Yēēsu kule, “Imāchē iwē ānō, ōō, Mokoryoontēēt?” Kuwālchi :Yēēsu Bētērō kule, “-Mēērubwoo :inyiing' wōlēē +māāwē :anii kuu nyi, nteenee +meerubwaa lētuunoo.” 37 Kuteebee :Bētērō Yēēsu kule, “Ām nee simaarubuung' raat, ōō, Mokoryoontēēt? Āchāmē ameey kubo inyiing'.” 38 Ām yooto, kuwālchi :Yēēsu Bētērō kule, “'Keecham :inyiing' man imeey kubo anii? Kāāmwoowuung' manta, kutoombo kooturkuuch :kirkōōnkiit, +meetuuch keey areet sōmōk kule -'mēēnkētoo.” 1 Kumwoochi :Yēēsu rubiikyii subak kule, “-Matookany kubēk :moonik. Okaasee keey Yēyiin ankookaaseenaa keey nkanii. 2 Mii :kooriik chēē chaang' Kaab Baaba. +Māwāāyēytoowook ming'ātēēt ām wōlooto. Nto kāmāwuu nyooto, nto kāmāāmwoowook ng'aleechu. 3 Yoo kāwāāyēytoowook ming'ātoonoo, +māāyēēwu chaamutaak subākiibuurtē keey ām wōlooto. 4 Ōnkētē :akweek kēēlto nyēē wēētii wōlēē +māāwē anii.” 5 Yooto kumwoochi :Toomaas Yēēsu kule, “Yoo -mākiinkētē wōlēē iwēētii, ōō, Mokoryoontēēt, kiinkētē nee raat kēēlooto?” 6 Kiwālchi :Yēēsu kule, “Anii :kēēlto. Anii :manta ānku anii :soboonto. Māmii :chii nyēē wēētii Kaab Baaba yoo kāmābuntēē wōlēē āmiitē. 7 Yoo ōnkētoo, ōnkēt nkinee Baaba anii. Kuchakee ra kōōnkēt Baaba ankookasee koonyekwook.” 8 Kumwoochi :Filibō Yēēsu kule, “Mokoryoontēēt, iboorwēēch Kōōn. Kiito nyooto nyēē yēmēēch acheek.” 9 Kuwālchi :Yēēsu kule, “So, Filibō, kōōkiibuurtē keey nyi kooy āmānēēnkētoo. Chiito nyoo kaakukasa ku kaakukas Baaba. Imuuchē imwaay kule nee kule āboorwook :anii Baaba? 10 So, -mēēchāmtooy :inyiing' sōō nee kule, āmiitē :anii wōlēē mii :Baaba ānkumii :nkinee wōlēē āmiitē :anii? Mākwoonēē :ng'aleek choo kyāāmwoowook kāāsōōtēywēēkyuu. Nteenee kwoonēē wōlēē mii :Baaba ānkuyēyē yiisyēēnyii kubuntēēnoo. 11 Ochamtaa yoo āmwooyē kule āmiitē :anii wōlēē mii :Baaba ānkumii :nkinee wōlēē āmiitē :anii. Nto yoo mēēbērē wuu nyoo, ochamtaa naas kubo ng'aleechu bo kwong'uut chu yēyāktōōs. 12 Kāāmwoowook manta, chii nyoo ikoosēēnoo keey kuyēyē yiisyēēt nyoo āyēyē. Makuyey mbo chēē wōōyēch kusiir chu, kuuyu āmiitē āwēētii Kaab Baaba. 13 Kiy ake tukul nyēē kooteeb ām kaayneenyuu, ku +maayey, sukutōrōriit Baaba kubununēē Lekwenyii. 14 Yoo kooteeb kiy ake tukul ām kaayneenyuu ku +maayey.” 15 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi rubiikyii kule, “Yoo ōchāmoo, ōriib mākuutēkyuu. 16 +Maateebee Baaba kukōōnook Tāmirmiryēēnyii nyēē mākuyēētyēēchook kuu wōloo kyāāyēytooy :anii. 17 Bo manta Tāmirmiryoonoo ānku +mōōbuurtē keey ākookoy. Mānyōōru :chii nyēbo kōōrooni Tāmirmiryoonoo kuuyu mēēbērē makukas nto kōōnkēt. Nteenee ōnkētē :akweek Tāmirmiryoonooto kuuyu mii wōlēē ōmiitē ānku +mōōbuurtē keey. 18 -Māābākooktook ōbuur kuu bānoon, nteenee +māāyēēwu wōlēē ōmiitē. 19 Kāmēēku lōō nyēē mākoy kukasa :biikaab kōōrooni subak, nteenee +mookasaa :akweek. Kuuyu āboontē :anii soboonto, +mōōnyōōru :akweek soboonto. 20 Yoo kayit :bēsyoonooto +mōōnkēt kule ānoomtōōsii :anii āk Baaba, ānkōōnoomtōōsii :nkakweek āk anii. 21 Chiito nyoo kāsē mākuutēkyuu ānkuriibē, kuchāmoo :chiichoo. Makucham :Baaba chiichoo chāmoo. +Maacham :nkanii ānku +māāboorchi keey chiichooto.” 22 Ām yooto kumwoochi :Yuuta nyoo mēēbērē ki Iskaryoot Yēēsu kule, “Mokoryoontēēt, ām nee yu imāchē iboorwēēch keey āmēēmāchē iboorchi keey biikaab kōōrooni?” 23 Kuwālchi :Yēēsu kule, “Chiito nyoo chāmoo kukoonyitē ng'aleek choo ānēētē. Makucham :Baaba chiichoo anku +māāchōō :anii āk Baaba wōlēē mii :chiichoo bākēēming'iisyē wōlooto. 24 Chiito nyoo māchāmoo mākoonyitē kiyēē ānēētē. Ma cheechuu :ng'aleechu kookas, nteenee kwoonēē wōlēē mii :Baaba nyoo kiiyookwoo. 25 Āmwoowook ng'aleechu kuu yoo tākēēboontē keey. 26 “Nteenee mākuyēētyēēchook kiy ake tukul :Tāmirmiryēētaab Yēyiin nyoo mākōōyook :Baaba. Makooneetaak ānkōōsōōtwook ng'aleek tukul choo kyāāmwoowook. 27 Lēyyē, kāābākookwook ōbuurtē kaalyeenyuu. Kaalyaani ākōōnook mēēbērē wuu yoo kōōnook :biikaab kōōrooni. -Mookany kubēk :moonikwook, āmōōmuuyē. 28 Kookas oob yoo kāāmwoowook kule, ‘+Māāwē ānku +māāyēēwu wōlēē ōmiitē.’ Yoo ōchāmoo, ong'erech kuuyu āmiitē āwēētii Kaab Baaba nyoo wōō kubiira. 29 Kāsimāmwoowook ng'aleechu kumānāāyēyākiis, si nto yoo bākuyēyāktōōs ku +mōōyēnchi. 30 -Māāng'āloolē āk akweek nyēē lōō kuuyu mii kuchōōnii :bāytooyiintēētaab kōōrooni. Māboonto :bāytooyiintoonoo kāāmuukēy kubāwoo. 31 Nteenee kāyēyākiis :ng'aleechu sukōōnkēt :biiko tukul kule āchāmē Baaba kuuyu āyēyē kiyēē mwoowoo kule ayey. Lēyyē, kēēng'ēētyēē yu, ankeebe.” 1 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi rubiikyii kule, “Anii musābiibuut nyēbo man nto Baaba ku chiitaab mbareet. 2 Tiltooy :Baaba sokonnyeenyuu ake tukul nyoo māyēyē āmnyoo, ānkubulē sokonnyeet ake tukul nyoo yēyē āmiik sukuyey āmiik chēē chaang'. 3 Kōōtililiitu :akweek ām lōkōōywēk choo kwāāmwoowook. 4 Ōkiilchoo ānku +māākiilchook. Māyēyē āmit :sokonnyeetaab musābiibuut yoo mēēbērē kānoomchēēchi musābiibuut. Wuu nyooto ām wōlēē ōmiitē :nkakweek. -Mōōyēyē kiy nyēē karaam yoo kāmōōkiilchoo. 5 Anii musābiibuut, ku akweek sokonaak. Yoo kākiilchoo :chii ānkāākiilchi :nkanii, ku mākuyēyē tukuuk chēē chaang' chēē kāroomēch. Yoo kāmōōkiilchoo -mōōyēyē kiy. 6 Biiko choo kāmākiilchoo ku kerkeey āk sokonaachaa /kēētiltooy. Mākuyoomcho :sokonaachaa, nto mii yoo /kiiruruuch /ānkēēwiirchi ma kulāyo. 7 Yoo kōōkiilchoo ānkōōbuurtē ng'ālyoontēēnyuu, oteeb kiy ake tukul nyēē ōmāchē ānku +/mākēēkōōnook. 8 Yoo ōyēyē āmiik chēē chaang' ānkōōyēku man rubiikyuu, +mōōtōrōōr Baaba. 9 Āchāmook :anii kuu wōloo chāmtoo :Baaba. Kunyoo, lēyyē, ōbuurtē :nkakweek chamateenyuu. 10 Yoo kōōriib mākuutēkyuu, +mōōbuurtē chamateenyuu, kuu yoo kyāāriib :anii mākuutēkaab Baaba ānkāābuurtē chamateenyii. 11 Āmwoowook ng'aleechu sōōbuurtē ng'erekweekyuu, si nto yityo, kuchurta :ng'erekweekwook. 12 “Mākuutyēēnyuu nyi: Ōchoomnyē kuu yoo kwāāchāmook :anii. 13 Māmii :chamateet nyēē wōō kusiir yoo kēēnēm keey :chiito kume kubo chōōrōōnuutēkyii. 14 Yoo kooyey kiyēē kāāmwoowook, ōyēku chōōrōōnuutēkyuu. 15 -Mātāākuurook subak kule motwoorik kuuyu -mēēnkēt :motwooriintēēt kiyēē yēyē :Mokoryoontēēnyii. Nteenee ākuurēēnook chōōrōōnuutēkyuu kuuyu kāāmwoowook :anii kiy ake tukul nyēē kyāākāsēē Baaba. 16 Kimōōkwēyoo anii :akweek kule āyēku Mokoryoontēēng'woong'. Anii nyēē kyāākwēyook kule ōyēku rubiikyuu. Kyaatoolaak booyey āmiik chēē tēbchēē ākookoy sukoomuuch :Baaba kukōōnook kiy ake tukul nyoo kooteeb ām kaayneenyuu. 17 Kunyoo, mākuutyēēnyuu nyi: Ōchoomnyē.” 18 Kumwoochi :Yēēsu rubiikyii subak kule, “Yoo kāwēchook :biikaab kōōrooni ōnkēt kule kisimkuwēcho anii. 19 Nto kyōōbooyē kōōrooni nto kichāmook :biikaab kōōrooni. Nteenee kyaakweyaak :anii ōyēku cheechuu, kunyi -mōōbooyē kōōrēēt. Kiyooto nyēē wēchēēnook :biikaab kōōrooni. 20 Osoot yoo kāāmwoowook kule, ‘Mā wōō :motwooriintō kusiir mokoryoontēēnyii.’ Yoo /kakiinyaliilaa ku +/makiinyaliilaak nkakweek. Nto yoo /kākēēkoonyit kiyēē kwaaneet :anii, ku +/mākēēkoonyit kiyēē +mooneet :nkakweek. 21 Mākuyēwook :biikaab kōōrooni ng'aleechu tukul kuuyu ōyēku cheechuu, āk subak kuuyu -mēēnkētē :bichoo nyoo kiiyookwoo. 22 Nto kimānāāchōō ānkāāng'āloolchi bichoo, nto /kimākiitiilchinē kule kiikuchoolwookēn. Nteenee kuuyu kyāāchōō, māmii :wōlēē makutuukta keey :chii ām choolwookātēēt nyēē kiikuyey. 23 Chiito nyoo wēchoo, kuwēchē nkinee Baaba. 24 Nto kimanaayey tukuuk chēbo kwong'uut ām wōlēē mii :bichoo, ng'al chēē manaayey :chii bēsyēēt ake, nto /kāmākiitiilchinē bichoo ng'al. Kookukas :bichoo tukuuchoo bo kwong'uut choo kwāāyēyē, ānkuwēchoo āk Baaba. 25 Nteenee kuu yoo kāākuyēyākiis :ng'aleechaa ku kāākuyityiin :siruutēkaab Yēyiin :yoo mwooyē kule, ‘/Kikēēwēcho buch.’ 26 “Lēyyē, ōnkētē kule mākuchō :Tāmirmiryēētaab Yēyiin nyēē mākuyēētyēēchook. Yoo kāāwē :anii Kaab Baaba ku +māāyooku kuchō wōlēē ōmiitē. Chōōnēē :Tāmirmiryoonoo wōlēē mii :Baaba. Inee nyēē mākōōboorchi biiko manta ankung'alaaleenaa anii. 27 +Mōōng'āloolēēnoo :nkakweek, kuuyu kikēēboontootē keey akweek kuchakee kitoow :ng'aleechu. 1 “Kāāmwoowook ng'aleechu tukul simōōbootyē. 2 Makukweteenaak :bichoo kooriikaab saayeet. Makuyit :bēsyēēt nyēē mākōōsōōtē :chii nyēē kabakachaak kule tōōs, yoo ākoo kayey kuu nyooto kumii kuyēchinē Yēyiin yiisyēēt. 3 Mākuyēwook :bichoo ng'aleechaata kuuyu -mēēnkētē Baaba āmēēbērē inkētoo. 4 Kāsimāmwoowook ng'aleechu si yoo kayit :yooto osoot ng'aleechaa kikyāāmwoowook.” 5 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi rubiikyii kule, “Kimānāāsimāmwoowook ng'aleechu kuuyu kikēēboontē keey. Nteenee, āyēēyē Kaab Baaba nyoo kiiyookwoo āchōō kōōrooni, āmāmii :chii akweek nyēē tēēbēēnoo wōlēē āwēētii. 6 Ānkētē kule kāākung'woonchook :ng'aleechu kāāmwoowook. 7 Āmwoowook manta, karaam ām wōlēē ōmiitē yoo kāāwē. Yoo kāmāāwē māchōōnii :Tāmirmiryoonoo chākuyēētyēēchook. Nto yoo kāāwē, +māwāāyooku kuchō wōlēē ōmiitē. 8 Yoo kāchō :inee mākōōboorchi biiko kule kustooyootiin ām wōlēē isōōtitooy kurubta keey āk ng'ōōkisto, ng'aleek chēē churtootiin ākoo kāātiilēywēēkaab Yēyiin. 9 Kurubta keey ākoo ng'ōōkisto kustooyootiin kuuyu -mēēkoosēēnoo keey; 10 nto kurubta keey āk ng'aleek chēē churtootiin ku āmiitē āyēēyē :anii Kaab Baaba āmātōōkāsoo; 11 nto kurubta keey āk kāātiilēywēēk ku /kāākiitiilchi ng'aleek bāytooyiintēētaab kōōrooni. 12 “Āboontē ng'aleek chēē chaang' chēē ābērē nto āmwoowook nteenee nyikisyook miisin nyēē -mōōmuuchē raat kut omuyte. 13 Nteenee yoo kāchō :Tāmirmiryoonoo bo manta, mākōōrēētootook bōōnyōōru manta tukul. Mākumwoowu kiyēē /kēēmwoochinē mēēbērē kiyēē chōōnēē kāāsōōtēywēēkyii. Mākumwoowook subak kiyēē mākuyēyāktōōs. 14 Mākōōtōrōōroo :Tāmirmiryoonoo kuuyu mākunyōōru ng'aleekyuu ānkumwoowook. 15 Kiy ake tukul nyēbo Baaba ku nyeenyuu. Kiyooto nyēē āmwooytēē kule mākunyōōru :Tāmirmiryoonoo ng'aleekyuu ānkumwoowook. 16 “Ām āsiiswēk chēē ng'ēri choo kwoonii -mātōōkāsoo, nto nyēē matyaa +mookasaa subak.” 17 Ām yooto kuteebee keey :rubiichoo alake kule, “So, ibooru nee :ng'aleechu? Kāmwoowēēch kule, ‘Ām āsiiswēk chēē ng'ēri choo kwoonii, -mātōōkāsoo, nto nyēē matyaa +mookasaa subak.’ Kāmwooy subak kule, ‘Āmiitē āyēēyē :anii Kaab Baaba.’ 18 Ibooru nee :ng'aleechu bo ‘Ām āsiiswēk chēē ng'ēri’? -Mākiinkētē kiyēē mii kung'āloolēē!” 19 Yooto kiinkēt :Yēēsu kule kimāchē :rubiichoo sukuteebee inee ng'aleechaata. Kunyoo kuteebee rubiichooto kule, “So, ōmiitē ōtēēbēē keey kiyēē ibooru :yoo kāāmwooyē kule, ‘Ām āsiiswēk chēē ng'ēri choo kwoonii, -mātōōkāsoo, nto nyēē matyaa +mookasaa subak.’? 20 Kāāmwoowook manta, +mōōriiryē ānkōōmēēsyē nto yooto kumii :biikaab kōōrooni kung'ērēēktōōs. Mākung'woonchook nteenee makuweek :ng'wooninng'woong' kuyēk ng'erekweek. 21 Yoo sichē :koorkēēt kung'woonchinē, nto yoo kāākusich lekwenyii kuwuutyēē ng'wooninoo kuuyu ng'ērēchē kule /kākēēsich leekwa. 22 Kunyoo ōwuuyē :akweek nyooto. Mākung'woonchook ām āsiiswēchu, nteenee mii :āsiiswēk chēē +makeekas keey subak. Yooto nanyuun yēē +moong'erech miisin, āmēēbērē mii :chii nyēē mākuyibēēnook ng'erekweekwook. 23 Ām bēsyoonooto māmii :kiy nyēē +mooteebeenaa. Kāāmwoowook manta, mākukōōnook :Baaba kiy ake tukul nyēē kooteeb ām kaayneenyuu. 24 Ākoy kura māmii :kiy nyēē kyooteeb ām kaayneenyuu. Oteebee Baaba kiyēē ōmāchē sukuyitita :ng'erekweekwook.” 25 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi rubiikyii kule, “Kāāmwoowunēēnook ng'aleechu tyoonkōōchoy, nteenee makuyit :bēsyōōsyēk chēē +māāchuurtoowook wōlēē wuu :ng'aleekaab Baaba. 26 Ām bēsyoonooto +mooteeb kiito ake ām kaayneenyuu. Nto yooto mēēbērē kaamwaay kule +māātēēbwook kiy ām wōlēē mii :Baaba. 27 Chāmook :Baaba, kuuyu kyoochamaa ānkōōchāmchiintōōsii kule kyāāchōōnēē :anii wōlēē mii :inee. 28 Kyāāchōōnēē wōlēē mii :Baaba ānkyāāchōō kōōrēēt, nto raat āmiitē āng'ēētēē kōōrēēt āwēētii Kaab Baaba.” 29 Yooto kumwoochi :rubiik Yēēsu kule, “Imiitē ra ityiichē ng'aleek, -mēēmiitē iyēyiisyēē tyoonkōōchoy. 30 Kāākiinkēt nanyuun ra kule inkētē kiy ake tukul. Mayemaat mbo kuteebeeniing' :chii ng'ālyoo. Yēyēēch :yooto kiiyēnchi kule ichōōnēē Kaab Yēyiin.” 31 Kiwālchi :Yēēsu rubiichoo ām yooto kule, “Kōōyēnchi sōō? 32 Mii kuyitu :bēsyēēt anku kaakuyit mbo :bēsyoonooto, yēē +mōōsērēētyē :akweek tukul. +Māāng'ētu :anii nkit. Āmiitē kuu nyooto, mēēbērē anii keey, nteenee kēēboontē keey Baaba. 33 Kāāmwoowook ng'aleechu sōōnyōōru kaalyeet yoo kōōnoomnyē āk anii. +Mootang'any ām kōōrooni. Nteenee ōtitir, kuuyu kwāābēl :anii kōōrēēt.” 1 Yooto kaakoowaany :Yēēsu kumwooy ng'aleechaa, kukas barak ānkumwooy kule, “Baaba, kaakuyit :bēsyēēt. Itōrōōroo sikēētōrōriitu :tukwaay. 2 Inyiing' nyēē 'kiikōōnoo kāāmuukēywēēk ām wōlēē mii :biiko tukul sāākoochi biiko choo 'kiikōōnoo soboontaab kibchuulyo. 3 Soboontaab kibchuulyo nanyuun ku yoo inkētiing' :biiko inyiing' Yēyiintēēt nyoo bo man, ānkōōnkētoo nkanii Yēēsu Kiriistō nyoo kiiyookwoo. 4 Kwāāboorchi biiko kule iwōō :inyiing' ām yiisyoonoo kwaawaany nyoo kiiyookwoo chaayey. 5 Kunyoo, ii, Baaba, kany āchōō chākiibuur kēēboontē :tukwaay wōōyinto kuu kēny yooto kutoombo /keeyey kōōrēēt. 6 “Kyāāboorchi bichoo 'kiikōōnoo kāāmuukēywēēkuuk. Cheekuuk :bichoo ānkiikōōnoo. Ānkukoonyitē :bichooto ng'ālyoontēēng'uung'. 7 Nto raat kuu nyi, ku kāākōōnkēt :bichoo kule kiy ake tukul nyoo kyaayey kuchōōnēē wōlēē imiitē. 8 Kyāā-āmchi bichoo lōkōōywēchoo 'kiimwoowoo ankiikutaach :nkicheek lōkōōywēchooto. Inkēt nanyuun :bichoo kule āchōōnēē man wōlēē imiitē ānkōōyēnchinē kule inyiing' nyēē kiiyookwoo. 9 “-Māāsoochinē biikaab kōōrooni, nteenee āsoochinē choo 'kiikōōnoo, kuuyu cheekuuk :chooto. 10 Biiko tukul choo cheekuuk ku cheechuu nto choo cheechuu ku cheekuuk. Ātōrōōroot kubo bichoo. 11 -Mēētāābuurē :anii kōōrēēt nteenee tākumii :bichooto. Āmiitē āchōōnii wōloo imiitē. Wōōy, Baaba nyēē tiliil! Iriib bichoo ām kāāmuukēywēēkuuk choo 'kiikōōnoo, sukung'eet kunoomcho :bichooto kuyēk akeenke kuu yoo iwuuyē :inyiing' akeenke āk anii. 12 Yoo kyāāboontē keey bichooto, kyāāriib ām kāāmuukēywēēkuuk ku ma-am :kiy. Māmii mbo :akeenke nyēē kibot, nteenee akeenke baateey nyoo bāwu :Kibrōkōsyoontēēt nyēē kibot. Kiyey :yooto kuyityiin :siruutēk. 13 Baaba, āmiitē āchōōnii wōlēē imiitē. Nteenee āmwooyē ng'aleechu ām kōōrooni yoo tāāmiitē sukunyōōr :bichooto ng'erekweekyuu kuchurta. 14 Kyāā-āmchi bichoo ng'ālyoontēēng'uung'. Kōōkuwēch :biikaab kōōrooni bichoo kuuyu mēēbērē bo :bichooto kōōrooni, kuu yooto -māābooyē :anii kōōrooni. 15 -Māāsooyiing' kule inēmu bichoo ām kōōrēēt nteenee āsooyiing' kule iriib bichoo ku ma-araanta :Kibrōkōsyoontēēt. 16 Mā bo :bichoo kōōrēēt kuu yoo -māābooyē :nkanii. 17 Isat bichoo kōōbuurto manta. Ng'ālyoontēēng'uung' ku manta. 18 Kuu yoo kiiyookwoo :inyiing' āchōō kōōrēēt, ku +māāyooktē :nkanii bichooto bakuyey yiisyēēng'uung' ām kōōrēēt. 19 Kaasat keey :anii ākooytē soboonnyuu kubo icheek sukung'eet kusātākiis :nkicheek kubooyiit man. 20 “-Māāsoochinē rubiik baateey, nteenee āsoochinē biiko choo mākōōyēnwoo kubununēē lōkōōywēkaab rubiichoo. 21 Baaba āsooyē kule kuyēk :icheek tukul akeenke ku yoo kēēyēku :acheek tukwaay akeenke. Āsooyē mbo subak kule kuyēk :nkicheek akeenke āk acheek, sukung'eet kōōyēnchi :biiko tukul kule kiiyookwoo. 22 Kyāākoochi bichoo lēbkēēyyoonoo 'kiikōōnoo sukuyēk :icheek akeenke, ku yoo kēēwuuyē :acheek akeenke āk inyiing': 23 āyēku :anii akeenke āk icheek ānkiiyēku :inyiing' akeenke āk anii. Āsooyē kēēyēku tukul kiy akeenke kuchurta, sukōōnkēt :biiko tukul kule 'kiiyookwoo :inyiing' ānkiichāmē icheek kuu yoo 'kiichamaa anii. 24 “Baaba! 'Kiikōōnoo bichoo, ānkāāmāchē ābuurtē keey, sukung'eet kukas :bichooto kule ātōrōōroot ānku tōrōōrinto nyoo 'kiikōōnoo kuuyu 'kiichāmoo kutoombo /keeyey kōōrēēt. 25 Baaba nyēbo man! -Kimēēnkētiing' :kōōrēēt, nteenee kyāānkētiing' :anii. Kunyi kāākōōnkēt :bichu kule 'kiiyookwoo :inyiing'. 26 Kyaayey :anii bichu kōōnkētiing', anku +maatas āyēyē kuu nyooto sukung'eet kunam :nkicheek chamateet nyoo iboontēēnoo ānkāābuurtē keey :nkanii bichooto.” 1 Yu keewaany :Yēēsu kusaay, kuwo āk rubiikyii ankwaay tēmkēyoontēēt ake nyēē /kikēēkuurēē Kētrōōn. Kibākōōwut :siinēētaab musēytuuniinēk nyēē kimii wōlooto. 2 Kiinkēt :nkinee Yuuta nyoo kichoomtooy Yēēsu siinoonoo, kuuyu kicham kutuuytōōs wōlooto :Yēēsu āk rubiikyii. 3 Yooto kuwēēto keey :Yuuta biikaab lukēēt kutākyi keey siinoonooto. Kiboontootē keey riibiik alak chēē kikwoonēē kaab Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyēē Wōō ākoo Farisaayeek. Kikirat keey :bichoo kunam wōlēē mii :kariikwaa, taariinek āk nōmōryēēk. 4 Kiinkētē :Yēēsu kiy ake tukul nyēē ki makuyeyakay ām wōlēē miitē. Kuchō taay ankuteebee bichooto kule, “So, ng'oo nyēē ōchēēng'ē, ēē?” 5 Kuwāl :bichoo kule, “Yēēsu nyēbo Naasareet.” Kumwoochi :Yēēsu kule, “Anii :nyooto.” Kimii :Yuuta nyoo kichoomtooy Yēēsu ku kēēyyo āk bichooto. 6 Yooto kāmwoochi :Yēēsu bichoo kule, “Anii :nyooto” kōōtuytuuy :bichoo ānkōōryookyi keey ng'wēny. 7 Kuteebee :Yēēsu subak bichoo kule, “So, ng'oo nyēē ōchēēng'ē, ēē?” Kuwāl :bichoo kule, “Yēēsu nyēbo Naasareet.” 8 Kumwoochi :Yēēsu kule, “Nto yu kāāmwoowook kule anii :nyooto. Yoo ākoo anii nyēē ōchēēng'ē, kany naas, kubēēchi keey :murēchu āboontē keey.” 9 Kumwooyē :Yēēsu kuu nyooto kuyityiin :yoo kimwoochinē Kwaan kule, “Māmii mbo akeenke nyēē kwāāboot ām choo 'kwēēkōōnoo.” 10 Kiboonto :Bētērō chōōkiit. Yooto, kung'us ankuchwen yiititaab taay nyēbo motwooriintēētaab Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyēē Wōō. (/Kikēēkuurēē motwooriintoonoo Māālkō.) 11 Yooto kumwoochi :Yēēsu Bētērō kule, “Ikētyi chōōkiing'uung' kiraaruut! Ibērē :inyiing' tōōs -māāchāmē :anii nyalilta nyēē kaakuyeyta :Baaba kule ānyōōru?” 12 Kumwoochi :nyēē wōō nyēbo lukēēt biikyii bo lukēēt āk riibiichoo kibo Kōōtaab Yēyiin kule kunam Yēēsu ankurat. 13 Yu kaakunam :bichoo Yēēsu kōōmutyi kurook chiito ake nyēē /kikēēkuurēē Anaas, nyēē ki boontēētaab yuukooy bo Kayaafa Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyoo ki Wōō ām kēnyiinooto. 14 Ki Kayaafa nyi kiirwookyinē kāāntōōyikaab Yuutayeek kule kaykay kume :chiito akeenke sukusobcho :biiko. 15 Yooto koonaamaat Yēēsu :Simōōni Bētērō ākoo rubiintēēt ake. /Kiinkētoot rubiintoonoo ake ām wōlēē kimii :bēēliintoonoo wōō bo kōrōsēēk. Kunyoo, koonaam :inee mbo Yēēsu ākoy kaytaab bēēliintoonooto ānkōōwut āriit. 16 Nteenee king'ētunēē :Bētērō saang' yēē bo oreetaab tuuytaab kayaata. Kiiyeey lēt :rubiintoonoo /kiinkētoot ām wōlēē mii :bēēliintoonoo ānkumwoochi chēēbto nyēē kiriibē oreet bēsyoonooto kule koomut Bētērō kuchō āriit. 17 Kumwoochi :chēēboo Bētērō ām yooto bo oraanaa kule, “Mā inyiing' nee rubiintēēt ake nyēbo chiichi?” Kuwāl :Bētērō kule, “Acha, ābēērē keey.” 18 Kikaytit :kōōrēēt yooto. Kunyoo, kimii kēēyyoong'iis :riibiik alake ākoo motwoorik alak chēbo kayaata kuywēē āng'oong'tiit. Kiwo :Bētērō wokōōyyoong'ēē :nkinee yooto ānkuyu :nkinee āng'oong'tiinoo. 19 Ām yooto kuteebee :Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyēē Wōō Yēēsu kule, “Mwoowoo baa ng'aleek chēē rubtooy keey āk rubiikuuk ākoo kāānēētiisyēēng'uung'?” 20 Kiwālchi :Yēēsu kule, “Kyāāmwoowu ng'aleechu kukas :chii ake tukul. Māmii :kiy nyēē kyaawuny ām kāānēētiisyēēnyuu. Kyaaneet biiko ām kooriikaab saayeet āk Kōōtaab Yēyiin wōlēē kiiruruukyinē keey :Yuutayeek tukul. 21 Itēēbēēnoo nyēbo nee? Iteebee biiko choo kikāsē kiyēē kyāāmwooyē. Kubo man, inkēt :bichoo kiyēē kyaamwaay.” 22 Yu kāmwooy :Yēēsu ng'aleechaa, koorabaach :riibiintēēt kumwoochinē kule, “Ing'āloolē kuu nyooto ām taayeetaab Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyēē Wōō?” 23 Kuwāl :Yēēsu kule, “Yoo ākoo mii :kiyēē kaamwaay nyēē miyaat, imwoowu. Nto yoo bo man :kiyēē kaamwaay, irābookyoo nee?” 24 Ām yooto kumwooy :Anaas kule /kiimut Yēēsu kurataat kuwo wōlēē kimii :Kayaafa, Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyēē Wōō. 25 Kimii :Bētērō kēēyyo kuywēē maata ām yooto. Ām yooto /keeteebee kule, “Inyiing' oob rubiintēēt ake nyēbo chiichiin?” Nteenee kutuuch keey :Bētērō kule, “Acha, ābēērē keey.” 26 Kimii :chiito ake nyēē ki motwooriintēētaab Bēēliintēētaab kōrōsēēk nyēē Wōō. Kibo :chiichooto areetaab muroonoo kichwēnē :Bētērō yiitit. Kuteebee :motwooriintoonoo Bētērō kule, “So, mā inyiing' :nyoo kēēboontē keey Yēēsu ām siinoonoo?” 27 Kutuuch keey :Bētērō subak kule, “Acha, ābēērē keey.” Yooto bakeenke, kooturkuuch :kirkōōnkiit. 28 Yu kāyyēēkunēē /kiimuusta Yēēsu kung'eetee kaab Kayaafa, /ānkiirēkēērto kuwo kaab bāytooyiintēēt nyēbo kōōrēētaab Rooma. /Kikēēkuurēē bāytooyiintoonoo Bilaato. Manaakany :kāāntōōyichoo bo Yuutayeek kōōwut kaytaab bāytooyiintoonoo bo Rooma, kuuyu kimāchē kusatee keey wōlooto kubo tiliilinto, sukutas taay kwaam Saakweetaab Keeytaayeet. 29 Kunyoo, kuwo :Bilaato saang' wokung'āloolchi kāāntōōyichoo. Kuteebee kule, “Koleel nee :chiichi, ēē?” 30 Kuwāl :bichoo kule, “Nto kamaleelaat nto kāmākiimutuung'.” 31 Ām yooto kumwoochi :Bilaato bichoo kule, “Obeete :akweek nkityō chiichi ānkubōōkuumu kurubta keey :kiruutēkwook.” Kuwāl :bichoo kule, “Nto yu -mōōchāmwēēch kiitiilchi chii meet?” 32 Yu kāyēyākiis :ng'aleechu kuu nyooto, kuyityiin kiyoo kimwooyē :Yēēsu kurubta keey āk wōlēē ki makumeeta. 33 Yooto, kooyeey :Bilaato kō. Kukuur Yēēsu ankuteebee kule, “Inyiing' :bāytooyiintēētaab Yuutayeek?” 34 Kuwālchi :Yēēsu kule, “Wōlēē isōōtitooy :inyiing', sōō, nkit, nto wōlēē mwooytoowuung' :biiko alake?” 35 Kuwālchi :Bilaato Yēēsu kule, “Yoo 'keekas sōō, ku anii Yuutāyiin? Mā ku biikwook āk bēēliikaab kōrōsēēk chēē kākwēruung' ichōō wōli āmiitē. Kiy nee nyēē 'kweeyey :inyiing'?” 36 Ām yooto kumwooy :Yēēsu kule, “Mā bo :bāytooyiisyēēnyuu kōōrooni. Nto kābo kōōrooni, nto kookuyey :rubiikyuu booryēēt kuyeeta simanama :kāāntōōyichoo bo Yuutayeek. Māchōōnēē :bāytooyiisyēēnyuu kōōrooni.” 37 Kuteebee :Bilaato Yēēsu kule, “Kunyoo, ākoo inyiing', sōō, bāytooyiintēēt?” Kuwālchi :Yēēsu kule, “Inyiing' nyēē imwooyē kule anii bāytooyiintēēt. /Kikēēsicho kule chaaneet biiko ng'ālyoontēētaab man nyēbo Yēyiin. Kiyooto nyēē kiyeya sāāchōō kōōrooni. Chii nyēbo man ku kāswoo.” 38 Kuteeb :Bilaato kule, “Manta ku nee?” Ām yooto, kung'eet :Bilaato ānkuwo saang' subak wōlēē kimii :Yuutayeechaa ānkumwoochi kule, “Lēyyē, āmwoowook kule ntēē wuu nyēē māmii :kiy nyēē miyaat nyēē kookuyey :chiichi! 39 Nteenee kurubta keey ākoo ātēbuutēkwook, kwāātyooktoowook kwaak kibratyaa akeenke ām kēnyiit yoo ōmiitē saakweeng'woong' bo keeytaayeet. Ara ōmāchē ātyooktoowook bāytooyiintooni bo Yuutayeek?” 40 Kubōloobōlchi :bichoo barak kuwālchi kule, “Buryo! Mā nyoo! Ityaakte Baraaba.” /Kikikeenam Baraaba /ankeerat kuuyu ki :chii nyēē kisāsunootēē biich tukuuk. 1 Yooto nanyuun kōōkooyto :Bilaato Yēēsu /kēēbir. 2 Kitaay :biikaab lukēēt nkwaatyeetaab kātook kōōmuustēē kuutwēētaab bāytooyiisyēēt ānkōōlookyi mētitaab Yēēsu. Kōōlookyi subak sireet nyēē arraa kōōmuustēē nyēbo bāytooyiisyēēt. 3 Yu kāākuyityo, kikwoonchinē :bichoo bo lukēēt Yēēsu kibtaman sukumwoochinē kule, “Kimkim, bāytooyiintēētaab Yuutayeek!” Kimwoochinē kuu nyooto ānkōōrāboochē. 4 Kiwo :Bilaato saang' subak wōloo kimii :Yuutayeechaa ānkumwoochi kule, “+Māākwēryoonu chiichi kuchō saang', sōōnkēt kule māmii :kiy nyēē miyaat nyēē ākāsē kule kooyey.” 5 Kunyoo, /kēēkwēryoon Yēēsu kuchō saang' wōlēē kimii :bichoo. /Kikiilookyi nkwaatyaanaa bo kātook mēt /ānkikiilookyi siraanaa ki arraa. Kumwoochi :Bilaato bichoo kule, “Okas, chiing'woong'.” 6 Yu kakas :bēēliikaab kōrōsēēk chēē wōōyēch āk riibiikaab Kōōtaab Yēyiin Yēēsu, kubōloobōl kule, “Obakach! Ōkwērtoochi murtooywoontēēt. Obakach.” Kutay :Bilaato ānkumwoochi kule, “Obeete :akweek nkit bōōkwērtoochi murtooywoontēēt. -Māākāsē kiy nyēē miyaat nyēē kookuyey :chiichi.” 7 Kōōbichiichi :Yuutayeechaa kumwooyē kule, “Kēēboontē :acheek kiruutyēēt nyēē yēmāktōōs chiichi kume, kuuyu kikuur keey kule inee ku Lekwetaab Yēyiin.” 8 Yu kakas :Bilaato ng'aleechaa, kumuy mbo subak miisin. 9 Kuwēēto Yēēsu ākoy kōōtkēynyii ankuteebee kule, “Ibooyē ānō :inyiing'?” Nteenee mānāāwāl :Yēēsu kiy. 10 Yooto kumwoochi :Bilaato Yēēsu kule, “So, -mēēmāchē ing'āloolwoo? -Mēēnkētē kule āboontē kāāmuukēywēēk atyaaktiing' nto āmwoochi biikyuu bo lukēēt kubākākyiing' murtooywoontēēt?” 11 Kuwālchi :Yēēsu kule, “-Mēēboontē kāāmuukēywēēk ibakachaa yoo /mānāākēēchāmuung'. Kunyoo chiito nyēē kēēyokoochoo wōlēē imiitē kukustaat ām ng'ōōkisto kusiiring'.” 12 Yooto, kusyeem :Bilaato kēēlto wōlēē makootyaaktee Yēēsu. Nteenee kubōloobōl :biiko kule, “Yoo 'keetyaakte chiichoo, kōōbooru kule -mēēkāsyiintōōsii āk bāytooyiintēēt nyēē wōō. Chii nyēē yēyē keey kule inee bāytooyiintēēt ku kwiilē bāytooyiintoonoo.” 13 Yu kakas :Bilaato ng'aleechaa, kumwoochi biikyii bo lukēēt kukwēryoot Yēēsu saang' subak ānkōōbuurēē ng'echereenyii nyēē irwoochēē ām yēē /kikēēkuurēē Rwaanteet Komos. (Ām kuutiitaab Yuutayeek /kēēkuurē kule “Kabaata.”) 14 Kimii :asiista taman āk āyēēng' nyēbo kōrrōōn. Ki bēsyēētaab chōbātēēt :nyooto ānkitāsē taay :Saakweetaab Keeytaayeet. Ām yooto kumwoochi :Bilaato bichoo kule, “Woong'nyoo bāytooyiintēēng'woong'.” 15 Nteenee kubōloobōl :bichoo subak kumwooyē kule, “Owaang'te, obakach, obakach.” Kuteebee :Bilaato bichooto kule, “Ākwērtoochi murtooywoontēēt bāytooyiintēēng'woong'?” Kulē :bēēliikaab kōrōsēēk chēē wōōyēch, “Kiinkētē :acheek bāytooyiintoonoo bo Rooma nkit. Māmii :ake.” 16 Ām yooto kōōyokoochi :Bilaato bichoo Yēēsu, bākubākākyi murtooywoontēēt. 17 Yooto nanyuun, /kēēriib Yēēsu. /Kikēēkērchi koong' Yēēsu kukalab murtooywoontēēt, /ankeebeeta saang' ākoy yēēt ake yēē /kikēēkuurēē “Rōkyēētaab mēt.” (Ām kuutiitaab Yuutayeek /kikēēkuurē kule, “Kolkoota.”) 18 Ām yooto /kēēkwērtoochi Yēēsu murtooywoontēēt. /Kikēēkwērtoochi nkicheek sāsiik alak āyēēng' murtooywōōsyēkwaa. Kitābān :sāsiichoo ake āwutaab taay nyēbo Yēēsu, kutābān :ake āwutaab lēt. 19 Kimwooy :Bilaato kule /kēēsirchi ng'aleek baawuut, /ānkēēkwērtoochi baawuunaa murtooywoontēētaab Yēēsu yoo bo barak. Kimwooyē kule: YĒĒSU NYĒBO NAASAREET BĀYTOOYIINTĒĒTAAB YUUTAYEEK. 20 /Kikeesiree ng'aleechaa kuutuweek sōmōk. Kuutiit nyēbo Yuutayeek, nyēbo biikaab Rooma āk nyēbo Kirikiik. Kisuman :biiko chēē chaang' ng'aleechaa /kikēēsirē kuuyu kilēēkitēē Yēērusālēēm :yooto /kikēēkwērtoochinē Yēēsu. 21 Kimwoochi :bēēliikaab kōrōsēēk chēē wōōyēch chēbo Yuutayeek Bilaato kule, “-/Makeesir kule ‘Bāytooyiintēētaab Yuutayeek’ nteenee /keesir kule ‘Chiichi nkit nyēē kikuur keey kule inee bāytooyiintēētaab Yuutayeek.’ ” 22 Kuwāl :Bilaato kule, “Kiyēē kaasir, kōōbuurē kuu nyooto.” 23 Yu kaakoowaany :biikaab lukēēt kukwērtoochi Yēēsu murtooywoontēēt, kunam :bichoo sirookaab Yēēsu ānkubchēwunēē wook ang'wan kubchēchi keey. Kibakaakta sireet nyoo kibo āriit. /Kikiikwoor siraanaa ām ankeet akeenke kung'eetee barak ākoy ng'wēny ānkimāboonto kotootook. 24 Ām yooto nanyuun, kumwooy :bichoo bo lukēēt nkit kule, “Lēyyē, -mookany keekereer siraani. Kaykay /keebar sēkēēryēēt kutook :chiito nyēē mākuchurtoochi :siraani.” Yu kāyēyākiis :ng'aleechu, kuyityiin :yoo /kikeesir ām siruutēk kule, “/Kikēēbchēchi keey sirookyuu, /ānkēēmooyoo sireenyuu nyoo kooy kubārchi sēkēēryēēt.” Ng'aleek chuutēchu chēē kiyey :bichoo bo lukēēt. 25 Kimii kēēyyoong'ēē :kaametiitaab Yēēsu yēē kilēēkitēē murtooywoontēēt ānkiboonto keey cheebkaamet. Kimii kēēyyoong'ēē yooto :nkinee Maaryaa cheebyoosyeetaab Kilooba ākoo Maaryaa nyēbo kiriinkēētaab Maktaala. 26 Ām yooto kuweech keey :Yēēsu kukas kaamet, ankukas subak rubiintēēnyii nyoo kichāmē. Kimwoochi :Yēēsu kaamet kule, “Keekas muroonoo kēēyyo, wēring'uung' :nyooto.” 27 Kimwoochi nkinee rubiintoonoo kule, “Murooni, koomēt :cheebyoosyaanaa.” Kung'eetee yooto kiwokōōbuurto keey :rubiintoonoo cheebyoosyaanaa. 28 Lētuunoo, kōōnkēt :Yēēsu kule kikiikuyityiin :kiy ake tukul nyoo mwooyē ām siruutēkaab Yēyiin kule chākuyēyē :inee. Ām yooto, kumwooy kule, “Kaakwaama :melelta.” 29 Kimii yooto :kiy nyēē kimii :tifaayiik chēē tāytāy. Kunyoo /keenam kiroonkuryēēt /ankiiluumta tifaayiichaa, nto yityo /kēēnoonkuchi kēētit ake /ānkiiyokooyto kutiiny kuutiinyii. 30 Yu kachuuchun :Yēēsu tifaayiichaa, kumwooy kule, “Kāākuyityiin.” Yooto nanyuun, kunyaal :kaatit kōōsōnkōyōōy :mētit ankung'et. 31 Ki bēsyēēt :nyooto nyēē kichōbē keey :biiko kubo Sabaato ānki wōō miisin :bēsyōōnoo. Kunyoo, kimāmāchē :kāāntōōyikaab Yuutayeek kule kōōkārtootākiis :bichoo ām murtooywōōsyēchoo ākoy bēsyēētaab Sabaato. Yooto kusoom :kāāntōōyichoo Bilaato kumwaayta /kyiiri kērēēnkōōkaab bichoo sukubēk areet akeenke /ānkiirēēk ām murtooywōōsyēchoo. 32 Yooto kuba :biikaab lukēēt ānkuyiiri kērēēnkōōkaab chiitaab taayta āk chēbo nyiin ake, choo /kikēēkwērtoochinē murtooywōōsyēk āk Yēēsu. 33 Nteenee yu kāyityi :bichoo Yēēsu, ankukas kule kaakume, mānāā-iri kērēēnkōōkyii. 34 Kunam :chiito ake nyēbo lukēēt ng'otinyii ānkubusuyēē Yēēsu mooyēēt. Kikwaanee yooto :korotiik āk bēēko. 35 Chiito nyēē mwoowu ng'aleechu, kikāsē kuyēyāktōōs. Kimwooy soochamte :nkakweek. Bo man :kiyēē kimwooy. 36 Yu kāyēyākiis :ng'aleechu kuyityiin :siruutēk yoo mwooyē kule, “Māmii koowēēnyii mbo akeenke nyēē +/mākyiiri.” 37 Kiyityiin subak ām siruutēkaab Yēyiin :yēē mwooyē kule, “Makukas :biiko chiichi /kākēēbusuy.” 38 Kimii :chiito ake nyēē /kikēēkuurēē :Yōōsēēf nyēbo Arimataaya. Ki rubiintēētaab Yēēsu :chiichoo nteenee kikiwuny keey kōōywēyē kāāntōōyikaab Yuutayeek. Kiwokusoom :chiichoo Bilaato kuchāmchi kuyib muustaab Yēēsu. Kuchāmchi :Bilaato. Yooto nanyuun, wokōōnēm :Yōōsēēf muustaab Yēēsu. 39 Kiwēēto keey Nikōtēēmō nyoo kikichākukāsē Yēēsu kwēēmowuut ake. Kikinamaat :Nikōtēēmō saakityeek chēē boong'u nyēē anyiny chēē kiyitē kiilōōnik sosom. 40 Kinam :bichoo āyēēnku ankeet ankuratee muustaab Yēēsu kumii :saakityeechaa boong'u nyēē anyiny. Kiyey :bichoo kurub kuu wōloo kiyēytooy :Yuutayeek yoo /kēēmuyē chiito. 41 Kimii yooto /kikēēbākākyinē Yēēsu :siinēēt nyēē kimii :kochonkeet nyēē /kikēēmuchinē biiko. /Kimānāākēēmuchi kochonkaanaa chii. 42 /Kikēēmuchi Yēēsu kochonkaanaata kuuyu kilēēkitēē yooto, āk subak kuuyu ki bēsyēēt nyooto nyēē ki makurub :bēsyēētaab Sabaato. 1 Ām bēsyēētaab taayta, nyēē kirubē bēsyēētaab Sabaato, kumusta :Maaryaa nyēbo Maktaala ku kēērir :kōōrēēt, ānkuwo ākoy kochonkaanaa. Bērē kulē /kikiikēēwunukto rwaantaanaa /kikikeekeree kurkeetaab kochonkaanaa. 2 Yu kakas kule kimāmii :muustaab Yēēsu yooto, kooyeey areet akeenke, ānkuwokunyōōr Simōōni Bētērō ākoo rubiintoonoo kichāmē :Yēēsu. Kimwoochi kule, “Tōōbērē :akweek, /kōōkiinēmunēē muustaab Mokoryoontēēt kochong'! -Mākiinkētē wōlēē /kōkēēyib.” 3 Yooto kung'eet :Bētērō āk rubiintoonoo ake ankuba areet akeenke ākoy kochonkaanaa. 4 Kilābātē :bichoo kubēētii. Yooto, kulabat :rubiintoonoo ake kooraarta Bētērō. Inee nyēbo taay kuyit kochong'. 5 Yu kayit yooto kuyim, nto bērē kulē, kukāsyi sirook chēē tēntēn kochong'. Nteenee mānāākōōwut :inee kochong'. 6 Kirubu inee :Bētērō. Yu kayit, chakukeeyta ākoy kochong'. Yooto, kukas :nkinee siroochoo āmāmii :chii. 7 Kikas mbo ankeet nyoo /kikikeeratee mētitaab Yēēsu kumiitē yoo kimii :sirook chuut. Kyaarunyaat ānkimii komos. 8 Ām yooto, kuwo :nkinee rubiintoonoo kisimkuyitu yooto kochong'. Kukas siroochoo ānkōōyēnchiin kule ākoo man kookung'eetee :Yēēsu meet. 9 (Ākoy yooto kitoombo kōōnkēt :bichoo kiy ām yoo kimwooyē :siruutēk kule makung'eetee :Yēēsu meet.) 10 Yu kāākuyityo, kooyeey :rubiichoo wōloo kōmii. 11 Nteenee kiiyyoong'ēē :Maaryaa kochong' saang'. Kuriirē ānkuyimē kōōkōōytooy kochong'. 12 Yooto, kukas malayikaanik alak āyēēng' kumii kochong'. Kikiilaach :malayikaanichaa sirook chēē kileelach kule “mōng'.” Kikiibuurēē :ake yoo kimii :mētitaab muustaab Yēēsu nto ake kikiibuurēē yoo kibo kāābkēēlyēy. 13 Ām yooto, kuteebee :malayikaanichaa cheebyoosyaanaa kule, “Iriirchinē nee, ōō, cheebyoos?” Kuwāl kule, “Kaakubeeta :biiko alake Mokoryoontēēnyuu āmāānkētē wōlēē kābākōōkoochi.” 14 Nto bērē kuweech keey, kukas Yēēsu nyēē kēēyyoong'ēē yooto, nteenee kimēēnkētē kule ki Yēēsu :nyooto. 15 Kuteebee :Yēēsu kule, “Iriirchinē nee, ōō, cheebyoos? Ānku ng'oo nyēē imiitē ichēēng'ē?” Kibērē :cheebyoosyaanaa tōōs ki :chiitaab mbareet :nyooto. Yooto, kumwoochi kule, “Boontēēt, yoo ākoo 'kēēnēmu :inyiing', imwoowoo wōlēē kāwēēkoochi wāāyibu.” 16 Kukuur :Yēēsu kule, “Maaryaa.” Kiirōōtoot :cheebyoosyaanaa Yēēsu ānkumwooy ām kuutiitaab Yuutayeek kule, “Rābōōni!” (Kerkeey :yooto ākoo yoo /kakeemwa kule “Kāānēētiintēēt.”) 17 Kimwoochi :Yēēsu cheebyoosyaanaa kule, “Keekas ii, chēē, -mēēyēētyoo keey, kuuyu tāku toombo āwē Kaab Baaba. Kiito nyēē mii, ku āmwoowuung', iwē wōlēē mii :rubiikyuu ānkiimwoochi kule, āmiitē āyēēyē wōlēē mii :Baaba nyoo Kwaan icheek ākoo Yēyiintēēnyuu nyoo Yēyiintēēng'waa nkicheek.” 18 Kuwo :Maaryaa kuu yoo /kākēēmwoochinē, ānkumwoochi rubiik kule, “!Kaakas :anii Mokoryoontēēt!” Yooto kumwoochi icheek kiy ake tukul nyoo kikiikumwoochi inee :Mokoryoontēēt. 19 Nto bēsyoonooto kāsolēny, kōōruruuch keey :rubiikaab Yēēsu ankukerta keey kō, kuuyu kiiywēyē kāāntōōyikaab Yuutayeek. Ām yooto kutook :Yēēsu kuboonto keey bichoo. Kiisubaay :Yēēsu bichoo kule, “Lēyyē, biikyuu, kōōbēruurook :Yēyiin ōbuurtē tāloosyēēt.” 20 Yooto keewaany kumwooy kuu nyooto, kōōboorchi :Yēēsu bichoo āwunnyēkyii ākoo bēēruutyēēt nyoo kimii yoo bo mooyēēt yoo /kikēēbusuyē. King'ērēkiis :rubiik miisin yu kakas Yēēsu. 21 Ām yooto kumwoochi bichoo subak kule, “Kōōbēruurook :Yēyiin, ōbuurtē tāloosyēēt. Kuu yoo kiiyookwoo :Baaba, +māāyooktook :nkanii.” 22 Yooto kōōbuusyi rubiichoo ānkumwoochi kule, “Otaach Tāmirmiryēētaab Yēyiin. 23 Yoo kōōnyōōchi biiko kaat ām ng'ōōki nyēē kiikuyey, kunyōōchinē :Yēyiin bichoo kaat, nto yoo kāmōōnyōōchi kaat, mēēbērē +/mākēēnyōōchi kaat.” 24 Yooto kichākunyōōru :Yēēsu rubiik chuut alak, kimāmii :Toomaas, (nyēē /kikēēkuurē ām kaayneet ake kule kibsārāmiin.) 25 Yu kāwokuchō :Toomaas, kumwoochi :rubiik chuut kule, “!Kaakeekas :acheek Mokoryoontēēt.” Nteenee kuwālchi :inee kule, “-Māāchāmē kuu nyooto, yoo manaakas bēēruutoochoo kimii āwunnyēkyii choo /kikiilōōtunēē musumaariinechaa. Nto subak, -māāchāmē yoo mānāātiinyēē āwunyuu bēēruutyoonoo bo mooyēēnyii.” 26 Yu kakeeyta :bēsyōōsyēk tisabu kuchakee yooto, kōōruruuch keey :rubiichoo ankukerta keey kōyoo kikaayi. Kiboonto keey :Toomaas rubiik chuut. Kikērootiin :kurkootik nteenee kichō :Yēēsu. Kiiyyoong'ēē yoo kimii :rubiichoo ānkumwooy kule, “Kōōbēruurook :Yēyiin ōbuurtē tāloosyēēt.” 27 Nto mii yoo kuwēēkyi keey Toomaas ānkumwoochi kule, “Toomaas, chōō cheekas bēēruutookaab āwunnyēkyuu. Itiinyēēnoo moorneeng'uung'. Itiinyoo ānkiikoochi āwung'uung' kutiiny bēēruutyēēt nyoo bo mooyēēnyuu. -Mātēētārābēn, 'iyēnchi.” 28 Nto yooto kuwālchi :Toomaas kule, “Wōōy, wē! Inyiing' :Mokoryoontēēnyuu, ānku inyiing' :Yēyiintēēnyuu.” 29 Yooto kumwoochi :Yēēsu Toomaas kule, “Toomaas, 'keekaaseenaa keey kuuyu 'keekasaa. Ibēruurootiin kule nee sōō :biiko choo ikoosēēnoo keey āmēēbērē kubo kule kaakukasa!” 30 Kuboonto keey :Yēēsu rubiikyii, kuyey ng'al alak chēē chaang' chēbo kwong'uut chēē kikas :rubiikyii. Māsirootiin ng'aleechaata ām kitaabuuni. 31 Nteenee /kikeesir ng'aleechu, soochamte kule Kāārārookiintēēt :Yēēsu anku Lekwetaab Yēyiin nyēē yoo kookaasee keey +mōōnyōōru soboonto ām kāāmuukēywēēkyii. 1 Nto mii yoo, kōōboorchi keey :Yēēsu subak rubiikyii alak chēē kimii kunāmē burburiinēk ām tōōliilēētaab Kalilaaya. 2 Ki rubiichooto kiboonto keey ku mbo: Simōōni nyoo /kikēēkuurēē Bētērō, Toomaas Sārāmiin, Nāātānāyēēl (muroonoo kibo saang'taab Kaana ām Kalilaaya,) wērikaab Sebetaayo āk rubiik alak āyēēng'. 3 Kumwoochi :Bētērō chuut kule, “Murēchu, +māāwē anamaate burburiinēk.” Kulē :chuut, “+Makeebeete keey tukul.” Yooto kulaany :bichoo mwēēnkēēt ankuba. Nteenee manaanam kiy kwēēmowuunooto. 4 Nto yu mākumwook :asiista, kimii :Yēēsu kēēyyoong'ēē sakaramteet, nteenee kimēēnkētē :rubiik kule ki inee :nyooto. 5 Yooto kukuurchi :Yēēsu kuteebee bichoo kule, “Murēkyoo, manoonam mbo burburyoo?” Kuwāl :chuut kule, “Buryo, ēē, wē, manaakeenam kiy.” 6 Kumwoochi :Yēēsu kule, “Ōwiirchi baa :akweek saayneet bēēko osyeb āwutaab taay nyēbo mwēēnkēēt. +Moonamee yooto burburiinēk.” Yooto kuwiirchi :bichoo saayneet tōōliil. Nto bērē kōōchuut kuwo mwēēnkēēt āriit, kimēētākōōmuuchē, kuuyu kikiikunam :saaynaanaa burburiinēk chēē chaang' miisin. 7 Ām yooto, kumwoochi :rubiintoonoo kichāmē :Yēēsu Bētērō kule, “Mokoryoontēēt :nyooto!” Yu kakas Bētērō kuu nyooto, kusiriny sireenyii nyoo kikiilaach ankumootee keey nyoo kikiiliiktēē keey ānkōōroonchi tōōliil. Kimālōō :yooto kimii :icheek ām sakaramteet. Kimāchē kuyitē kērēēnkōōk bokol akeenke. Yooto kung'ētunēē :chuut mwēēng'. Kuwēētii :mwēēnkēēt wōliin bo sakaramteet kiichuutootē saayneet nyēē kikinyiy :burburiinēk. 9 Yu kāng'ēētyēē :bichoo tōōliil, kukas āng'oong'tiit nyēē king'āsyānē. Kimii :mukaatiinek yooto, ākoo burburyoontēēt nyēē kiwaatanaat. 10 Kumwoochi :Yēēsu bichoo kule, “Ōyibu baa :akweek burburiinēchoo alak choo kātōōnāmē.” 11 Yooto kōōchuutoon :Bētērō saaynaanaa kuyit tabantaab sakaramteet. Kikiikunyiy :burburiinēk chēē wōōyēch saaynaanaa. Kiyitē :burburiinēchoo bokol akeenke āk konom āk sōmōk. Ānkoo kichaang' :burburiinēchoo nyēē tyaa, mānāāng'ēti :saayneet mbo kisich. 12 Kumwoochi :Yēēsu rubiichoo kule, “Okwaa boochurkuut.” Māmii :chii ām rubiichoo nyēē kikany kuteeb kule ki ng'oo :nyooto, kuuyu kiinkētē kule ki Mokoryoontēēt. 13 Yu kāākōōbuur, kōōnēm :Yēēsu mukaatiinek āk burburyoontoonoo ānkubchēchinoot rubiichooto. 14 Ki nyēbo sōmōk :nyiitēnyi kōōboorchinē keey :Yēēsu rubiikyii kuchakee yoo king'ēētēē meet. 15 Yu kāākwoomiis, kuwēēto :Yēēsu Bētērō komos kule, “Simōōni araab Yoowaana, ichāmoo :inyiing' man kusiir wōlēē chāmtoo :chuut?” Kuwālchi :Simōōni Yēēsu kule, “Wuu nyooto, ōō, Mokoryoontēēt. Inkētē :inyiing' mbo kule āchāmiing' :anii.” Kumwoochi :Yēēsu kule, “Ikēēmē kuuchiikyuu.” 16 Kumwoochi subak :Yēēsu Bētērō areet nyēbo āyēēng' kule, “Simōōni araab Yoowaana, ichāmoo :inyiing' man?” Kuwālchi :Bētērō kule, “Wuu nyooto, ōō, Mokoryoontēēt. Inkētē :inyiing' mbo kule āchāmiing' :anii.” Kumwoochi :Yēēsu kule, “Iriib kēēchiirēkyuu.” 17 Ām areet nyēbo sōmōk kumwoochi :Yēēsu subak Bētērō kule, “Simōōni araab Yoowaana, ichāmoo :inyiing'?” Yooto kung'woonchi :Bētērō kuuyu kateeb :Yēēsu areet sōmōk kule, “Ichāmoo :inyiing'?” Kiwālchi :Bētērō Yēēsu kule, “Nto yu inkētē :inyiing' kiy ake tukul, ōō, Mokoryoontēēt. Inkētē kule āchāmiing' :anii.” Kuwālchi :Yēēsu kule, “I-ake kēēchiirēkyuu. 18 'Keekas, āmwoowuung' chēbo man, yoo kiimining', 'kiisirinyē sireeng'uung' ankiimoot keey ānkiiwē wōlēē 'keecham. Nteenee yoo 'keeyoosiitu +meechuul āwunnyēkuuk ankusiring'uung' :chiito ake sireeng'uung' ānkumōōtuung', nto yityo kuyibing' wōlēē -mēēmāchē.” 19 Kimwooy :Yēēsu kuu nyooto kōōbooru meet nyēē ki mākunyōōr :Bētērō sukusilākoy Yēyiin. Nto mii yoo, kumwoochi :Yēēsu Bētērō kule, “Irubwaa.” 20 Ām yooto bērē kulē :Bētērō, kukas kimii kurubu icheek :rubiintoonoo kichāmē :Yēēsu. Rubiintoonooto nyoo kitiing'tooy keey Yēēsu ām bēsyoonoo /kikyoomiisyē. Inee :nyoo kitēēbēē Yēēsu kule, “Mokoryoontēēt, ng'oo nyēē makuchaamtiing'?” 21 Yu kakas :Bētērō rubiintoonoo kuteebee Yēēsu kule, “Nto murooni, ōō, Mokoryoontēēt?” 22 Kuwālchi :Yēēsu kule, “Yoo kāāmāchē :anii kuminy :muroonooto ākoy bēsyēēt nyēē kāāchōōnēē, mākuyēētyēēchiing' nee? Irubwaa :inyiing' kityō.” 23 Lētuunoo kuyityi :ng'aleek wōlēē kimii :biikaab Yēyiin, kule ng'aleechaa kimwooyē :Yēēsu kiibooru kule mēēbērē makume :rubiintoonoo kichāmē :Yēēsu. Nteenee mēēbērē kikimwooy :Yēēsu kule māmēē :chiichoo. Kimwooy buch kule, “Yoo kāāmāchē :anii kuminy :muroonooto ākoy bēsyēēt nyēē kāāchōōnēē, mākuyēētyēēchiing' nee?” 24 Rubiintooniitēnyi nyoo kimwoowu ng'aleechu, ānku inee :nyi kisirē ng'aleechu. Kiinkētē :acheek kule bo man :kiyēē kimwooy. 25 Lēyyē, chaang' :ng'aleek miisin chēē kiyey :Yēēsu. Nto /kikikeesir ng'aleechaa tukul, nto mā tēē chu :kitaabuun chēē /kikeesir.
|