JOHN

1

1 Jle kre, na Kee kree wa. Kee kre na Nyiɛkpↄↄ praa wa, a Kee kre na wi Nyiɛkpↄↄ. 2 Jle kre, wre na Nyiɛkpↄↄ praa wa. 3 Wre na Nyiɛkpↄↄ na yire mu yirɛ kro gbeele. Kre yira n wa, a wra la ki gbeelee nu. 4 Wre nu ŋmaa na nyi, a ŋmaa kre pe leele kania. 5 Kania kre nyaa wↄmu nu, a wↄmu kre wa jaa ki tↄ. 6 Nyiɛkpↄↄ na ndro wa tun, praa u yeeri Jↄn. 7 Wre wra pan mu kania kre kee kpali leele pan, imi kie pe mbe pe yire u na mbe shↄↄli. 8 Jↄn titi na ma kania kre, la, paan wra pan kania kre kee kpalihaa, 9 na kpra kania ŋga kie ti mbe ndro kro na nyaa kre paan waŋgra nu. 10 Wraa wa waŋgra nu, a wre na Nyiɛkpↄↄ na yire mu waŋgra gbeele, a nde waŋgraleele nsra u chin. 11 Wra pan u tra nu, a nde u tra leele nsra u shↄ. 12 La, mblɛ pra u yii, mu u shↄ mu li kre, wra pe ŋga jaŋga na pe pe Nyiɛkpↄↄ biile. 13 Kre sem ŋga, ki nsra pe lewo sem kolo na, la, Nyiɛkpↄↄ wre titi wra pe wru mu pe u biile. 14 Kee kre na pan mu pe lewo, mna tni o nu. O na u yɛnyiŋge nya, latam na kpra bribri. Yɛnyiŋge ŋga wra ta kre, kra pe wre, u lɛ Pↄ nunu chom wre wo. 15 Jↄn na u kee yo mbo, "Ndro ŋmba kee ndaa yuu na u paan kro, a u jaŋga wɛ ni wo na wre wi kre. Nyjila ŋga ni pe nsra ta mu ni se kre, na uu wa." 16 Latam kpↄↄ ŋga kii wa u nu kre saara na, u o dwan, na ka yaa o dwamu na. 17 Mbose na Nyiɛkpↄↄ na yire mu o ŋga mbra yire, la, latam na kpra rɛ, Yesu Kristo pan yi yiri. 18 Ndro n da mu Nyiɛkpↄↄ nya tun, fↄna u Pↄ nunu chom ŋmba wre na Nyiɛkpↄↄ wree nunu, a uu wa u jaara kre bↄkↄ. Wre u tia o chin imi na u Lɛ Nyiɛkpↄↄ wre nyi. 19 Ki ble ka, Judae loplombo mblɛ praa wa Jerusalɛm na kre, na sↄfue na Levie plɛ tun Jↄn pan na pe sɛ u wie mbo, "Ndro ŋmbi nyini wi ŋu hin?" 20 Jↄn nsra je pe pan. Wra kpra yo pe pan chasi mbo, "Mi ma Kristo wre!" 21 A pra ndru mu u wie mbo, "A kena ŋmbi wi ŋu hin? Ŋu wi Elaija ree?" A Jↄn na kna mbo, "Mi ma!" A pra kna mbo, "A ŋu wi Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun wre ree?" A wra yo, "Ↄↄnhↄn!" 22 A pra ndru mna u wie mbo, "A ŋmbi wi ŋu hin? O nyina ndro ŋmba nyini wi ŋu, kena o sɛ mandiɛ bↄ mblɛ pe o tun kre pan mu chin. Muyɛ kee ŋgi mu ta mbe yo hin?" 23 A Jↄn na kna mbo, " 'Mi wi ŋmba mana ki yilii badaaŋga, fimi lawee kre nu,' na 'e o Tafun kolo kre fraka,' " imi na Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun Yisaia na yo kre. 24 Farisiie pra pre bitumblↄ pre tun. 25 A pra Jↄn wie mbo, "Na Kristo wre ma ŋu, a Elaija ma ŋu, a Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun wre ma ŋu, ŋgi ki tia mna leele ndrɛ jee hin?" 26 Jↄn na kna mbo, "Nyumu ni mi e ndrɛ jee, la, ndro waa wa mu chaa e nu, a nde e n u chin. 27 Wre uu wa ni kro na paan mu wɛ mi na, a ni n fna mbe kɛ taa u kpawrɛ na kple." 28 Yire kee nyjɛ na pe Bɛtani na Jↄↄdan lↄↄ kre kro, bawa Jↄn naa leele ndrɛ jee. 29 Ŋga nyiŋge na se kre, Jↄn na nya na Yesu paan u pan, a wra yo leele pre pan, mbo, "E le, Nyiɛkpↄↄ Mbↄↄ Pↄ wre wi kre. Wre u paan, mbe waŋgra leele kro sisam laa pe na kre." 30 Mbo, "Ŋmba kee ndaa na yuu na, 'blↄ waa wa ni kro na paan mu wɛ mi na, wraa wa fa, a pra chin mu mi se, wre wi kre.' 31 Mi titi nsra u chin, la, mi ni pan na leele ndrɛ jee na nyumu ni, imi kie pe mbe Israel leele u chin." 32 Jↄn na u dansiɛrɛ li mbo, "Ndaa nya na Kpra Ŋumu wre yiri nyjeeri na katoo kotro wi, mna tii mu tni u na. 33 Kre nyjila ŋga krɛrɛ na ni n u chin tun, la, Nyiɛkpↄↄ ŋmba wra ni tun na ni paan na leele ndrɛ jee nyumu ni kre wra yo mbo, 'Ndro ŋmba mu nya na Kpra Ŋumu wre tiri mbe pan mbe tni u na kre, kena wre wi ŋmba we na ndrɛ jee Kpra Ŋumu ni kre.' " 34 Jↄn na yo mbo, "Ni ki nya ma yɛŋgɛ. Kena ni ki yuu e pan na wre wi Nyiɛkpↄↄ Pↄ wre." 35 Ŋga nyiŋge na se na, na Jↄn na u twanfɛɛnlɛ shiin wa mu yire, 36 mna nya na Yesu tro, a wra kna mbo, "Nyiɛkpↄↄ Mbↄↄ Pↄ wre wi kre!" 37 Ŋga u twanfɛɛnlɛ shiin pre na kee kre loo kre, a pra sɛ taa Yesu kro. 38 Yesu na kna mu pe nya na pe taa u kro, a wra pe wie mbo, "Yira ŋgi e chaa hin?" A pre na kna mu Yesu wie mbo, "Rabi, sena mu katoo nyi hin?" Rabi kre nↄↄ yi "Nyinafun". 39 A Yesu na kna mu yo pe pan mbo, "E pan e sɛ ki le." Pra taa u na mna sɛ u tnihaa nya, a pre na wre na ŋunu wa mna nyiŋge se. Ŋga pra le Yesu lawee kre, na kie pe yilakↄŋgↄ, nyjila jijirɛ. 40 Leele shiin pre pra Jↄn kee kre loo mna taa Yesu na kre nunu na wi Andriu, Siimↄn Pita chunu wre. 41 Andriu na sɛ nyaanyaa mna sɛ u nyjↄ Siimↄn haa cha, mna yo u pan mbo, "O Mizaia ŋmba Nyiɛkpↄↄ wↄ wre nya." Mizaia kre nↄↄ yi Kristo. 42 Bawa Andriu na Siimↄn wru mna pan Yesu pan. A Yesu na yire mu u le maa, mna kna mbo, "Siimↄn Jↄn pↄ, fuŋga mu mɛɛ Kefa." Kefa na Pita, mɛɛ nunu yi, a ki nↄↄ yi, "Dnɛ". 43 Ŋga nyiŋge na se, Yesu naa shie Galilii na, mna Filipo nya, mna yo u pan mbo, "Pan mu taa ni kro." 44 Filipo na yiri Bɛtsaida na, a kre chia kre na Andriu na Pita na yiri na. 45 Filipo na sɛ Netaniel nya mna yo u pan mbo, "O ndro ŋmba kee Mbose na nyunↄ mbra hlɛ nu wre nya. Wre kee Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofɛɛnlɛ na nyunↄ kre. Wre wi Yesu, Josɛf pↄ, ŋmba u yiri Nazrɛt na kre." 46 A Netaniel na Filipo wie mbo, "Yira chichie ka we jaa yiri Nazrɛt na ra?" A Filipo na kna mbo, "Pan mu le ɛ!" 47 Ŋga Yesu na Netaniel nya na u paan u pan kre, u kee ŋga wra yo na yi mbo, "Israel ndro titi ŋmba u pe kprafun wi kre." 48 Kra Netaniel pe kawako ni, a wra kna mu Yesu wie mbo, "Mni mu pe mu ni chin hin?" A Yesu na kna mbo, "Ni mu nya na muu wa mu tni fig tiŋge kre jaara, a Filipo chin mu sɛ mu yeeri." 49 Netaniel na kna mu yo mbo, "Nyinafun, Nyiɛkpↄↄ Pↄ wi ŋu, a ŋu wi Israel ŋunu wre." 50 Yesu na u wie mbo, "Kena ŋga ni yo na ni mu nya fig tiŋge kre jaara kre ki tia mu shↄnli ŋgaa? Mu kekpↄɛ nya mbe yi wɛ ŋga na." 51 A Yesu na ndru mu yo u pan mbo, "Kpra na, ni yuu mu pan, mu nyjeeri nya na ki nyaa, mbe nyjeeri bitumblↄ na shie mbra paan Lewo Pↄ wre pan."

2

1 Ŋga ble shiin na tro kre, ki taarɛwo na, na pe bijam piin Kaana na, Galilii tra nu. Yesu lo naa wa bijam kre nu, 2 a pra kɛ wa mna Yesu na u twanfɛɛnlɛ pre yeeri, a pra pan mu tni bijam kre nu na. 3 Ŋga pe simi gbↄwo na kↄ kre, a Yesu lo na yo u pan mbo, "Pe simi kre kↄ." 4 A Yesu na kna mna u lo wie mbo, "Maa, mni a mna yuu ni pan hin? Ni nyjila n da tun." 5 Bawa u lo wre na kna mna yo sumifɛɛnlɛ mblɛ praa wa bijam kre nu kre pan mbo, "Kee ŋga we yo e pe kpan, e ki pe." 6 Na laŋgɛɛ badɛnyi kↄↄnanu yɛɛ wa wa, nyjɛ nu praa nyumu leni na pe kɛnyi na pe liyirɛ jee paala kolo na. Yire chↄɛ nyjɛ, nyumu graŋ jijirɛ na shie kↄↄnanu yiraa lee nunu nu. 7 A Yesu na yo sumifɛɛnlɛ pre pan mbo, "E nyumu le laŋgɛɛ kↄↄnanu yire nu mbe yi nyi." A pra nyumu ko mna le yi nu, a yira nyi. 8 A wra kna mu yo pe pan mbo, "E ka ko e sɛ nunu lopom wre ŋga mbe u gbↄ." A pra ka ko mna sɛ u ŋga. 9 Ŋga nunu lopom wre na ki gbↄ mu le kre, na ki kna simi, a u nsra chin mna ki yiri, la, sumifɛɛnlɛ pre pra nyumu kre ko kre na chin mna ki yiri. A nunu lopom wre na bijↄplↄ wre yeeri, 10 mna yo u pan mbo, "Ndro kro, simi chichie ni u klui mbe pan, na pe gbↄ mu to kre, mbe u chin mbe pan na ŋga ki n tna ni, a ŋu ŋga ki tna kre tɛɛ chiin mu pan mu da imi nyu ŋga na." 11 Kre kawako kee ŋga Yesu na klu mu pe Galilii chia ŋga pe yeeri Kaana kre na, mna u yɛnyiŋge nyina, a u twanfɛɛnlɛ na u shↄ mu li. 12 Nyjɛ kↄkro ni kre, Yesu na u lo, na u chinlɛ, na u twanfɛɛnlɛ na ndru mu sɛ Kapɛnↄm na, mna sɛ tni wa ble chiɛri yɛ. 13 Na Judae klɛntro ble lie yire chaa da, a kra tia Yesu na sɛ Jerusalɛm na. 14 Bawa wra sɛ suminyuŋgo wa, mna sɛ nya na pe nui, na mbaala, na katoo kotulo prɛ, a swachinɛfɛɛnlɛ na swa chinɛ. 15 Yesu na maŋa fwa mbiile, mna pe frↄ mu ni kro, pre na pe mbaala, na pe nui pre ni, mna yili suminyuŋgo wa, mna swachinɛfɛɛnlɛ pre swa yire kna mu wo, mna pe tebru yire kna mu juule poŋgo. 16 Mna kna mu yo katoo kotulo prɛfɛɛnlɛ pre pan mbo, "E e kotulo pre wru e yili mna. Yaa ni Lɛ katoo pe jafalihaa." 17 Kra tia u twanfɛɛnlɛ pre na sↄↄnri na pra ki nyunↄ Nyiɛkpↄↄ hlɛ kre nu mbo, "Nyiɛkpↄↄ, mu katoo chaara na, ni loloŋgo ni sroi na kanhun yi." 18 Judae loplombo na pan mu u wie mbo, "Kawako kee ŋgi mu pe mbe o chin na muu jaŋga ni na kee nyjɛ piin hin?" 19 Bawa Yesu na yo pe pan mbo, "Na e suminyuŋgo ŋga juari, mbe ble taarɛ tɛɛ mbe ki yire." 20 A Judae pre na kna mu yo u pan mbo, "Nyuŋgo ŋga wre yɛlɛ fuloeshiin na kↄↄnanu tɛɛ mu sin, kre ŋu yo mu jaa ble taarɛ tɛɛ mbe sin ŋga ra?" 21 La, suminyuŋgo kre kee wraa yuu kre, uyɛ na wra nyi. 22 Kena ŋga Yesu na kↄ mu ku mu nyi kre, kre u twanfɛɛnlɛ pre na ki sↄↄnri, na wra da mu ki yo, a pra yire wa mna Nyiɛkpↄↄ kee, na Yesu kee nyjɛ wra yo yire shↄ mu li. 23 Ŋga Yesu naa wa Jerusalɛm na, klɛntro ble lie yire nu kre, leele tataara na u kawako kee tataara nya mna u shↄ mu li. 24 La, Yesu nsra uyɛ wru mu taa pe na. Ŋgi na, wre titi na leele kro lam chin. 25 Ndro ma we lewo kee yo u pan, ŋgi na, wre titi ndro kro loloŋgo kee chin.

3

1 Blↄ wa naa wa Farisiie pre nu, a praa u yeeri Nikodemu, a wra pe Judae lopom. 2 Wre blↄ ŋmba wra sɛ Yesu da ki ble ka blee, mna yo u pan mbo, "Rabi, o chin na ŋu wi nyinafun, a Nyiɛkpↄↄ mu tun. A ndro wa wa jaa mu kawako kee nyjɛ mu piin yire ka pe, fↄna Nyiɛkpↄↄ ya ufun na." 3 A Yesu na yo u pan mbo, "Kpra na, ni yuu mu pan, ndro n wa mbe jaa Nyiɛkpↄↄ ŋunumu kre nya, fↄŋga pie ndru mbe u se fↄŋgↄ bↄkↄ." 4 A Nikodemu na kna mbo, "A na ndro lɛ, mni pie pe mbe ndru jaa u se na hin? We jaa le u lo lɛɛ mbe pe ndruu u se naa?" 5 A Yesu na yo u pan mbo, "Kpra na, ni yuu mu pan, na ndro wa jaa sɛ Nyiɛkpↄↄ ŋunumu kre nu, fↄŋga pie nyumu na Kpra Ŋumu wre tɛɛ mbe u se. 6 Ŋmba lewo na nyjuro se kre, u pe wejikaara ndro, a ŋmba ni Ŋumu pan a pe u se kre pe Ŋumu ndro. 7 Kena maa ti mbe ki mu pe kawako na ni yo mu pan na ki fna mbe pe ndru mbe mu se shiinwo na." 8 Yesu na yo mbo, "Fuflɛ gbuun na shie mna ki chaa. Ki tiŋge mu ndru, la, mu n chin mna ki yiri na paan, ndee mna ki shie. Pan ŋmba pe se Ŋumu nu kre kee nyi na." 9 Nikodemu na u wie kre kee ŋga nↄↄ. 10 A Yesu na kna mbo, "Mu pe nyinafun kpↄↄ Israel leele nu, a mu n ŋga chin. 11 Kpra na, ni yuu mu pan, nyjɛ o chin kee o yuu, na nyjɛ o da mu nya dansiɛrɛ lii, a nde e je, e n na chaa mbe li o kee kre na. 12 Ni tra mna kee yo e pan, a e n ki shↄ mu li, na ndaa nyjeeri kee yo e pan, mni ee pe mbe ki shↄↄ li hin? 13 Ndro wa n da mu nduu mu sɛ nyjeeri tun, fↄna Lewo Pↄ ŋmba u yire wa mu pan kre. 14 Imi na e loo na fa kre Mbose na wↄↄ wre mbiile kaan na, mu u yire nyjeeri fimi lawee nu wa kre, pan chↄↄ ee nya na pe Lewo Pↄ wre yire nyjeeri na, 15 mbe ŋmba we u shↄ mbe li kre blenyini ŋmaa ta. 16 Imi na Nyiɛkpↄↄ waŋgra leele kori yi kre, ki tia u u Pↄ nunu chom wre tun, na ŋmba we u shↄ mbe li kre, mbe wa ku, la, mbe u blenyini ŋmaa ta. 17 Nyiɛkpↄↄ nsra u Pↄ wre tun na u pan mbe kpra kun waŋgra nu, la, mbo u pan mbe waŋgra leele shↄ. 18 Ŋmba we u shↄ mbe li kre, wa pimi li Nyiɛkpↄↄ yiɛ, la, ŋmba u n u shↄ mu li kre, pe u gbun na pimi ni fa, na u n Nyiɛkpↄↄ Pↄ nunu wre shↄ mu li. 19 A ŋga ni pie lewo kpra kun yi na, kania kre pan waŋgra nu, a leele je na wↄmu kee chaa mu wɛ kania kre na, pe sisam kepele ndra na. 20 Ŋmba u sisaa piin kre u kania fun, ki tia wa pan kania jaara. Ŋgi na? U n na chaa mbe pe u sisam nya. 21 La, ŋmba u kpra kee piin kre kania chaa, imi kie pe mbe leele kro nya na u kee kro piin Nyiɛkpↄↄ fiɛrɛ ni." 22 Nyjɛ kↄkro ni kre, Yesu na u twanfɛɛnlɛ pre na sɛ Judea tra nu, a wra ble chiɛri li wa mna leele ndrɛ je. 23 Kre nyjila kre, na Jↄn wa Ainon lↄↄ ŋga ki mbra Salim na kre nu, na leele ndrɛ jee na. Na kre lawee yire nu nyumu nyi nɛɛrɛ. Leele naa shie u pan, a wraa pe ndrɛ jee. 24 Kre nyjila kre na pe n ta mu Jↄn yii mu le nyuŋgo tun. 25 Ki ble ka, Jↄn twanfɛɛnlɛ pre na Judae wo wa naa kakra lii, mu wru pre Judae pre wejinyi jee paala yire kee na. 26 A pra sɛ yo Jↄn pan mbo, "Nyinafun, blↄ ŋmba ŋu na wre naa wa Jↄↄdan lↄↄ kre kro kre, ŋmba dansiɛrɛ mnaa lii kre, wre uu wa na ndrɛ jee fuŋga, a leele kro na shie u pan." 27 A Jↄn na kna mbo, "Ndro wa ja mbe yaka ta, fↄna Nyiɛkpↄↄ u ŋga ki yi. 28 Yire titi we ni dansiɛrɛ li na, ndaa yo na mi ma Kristo wre, la, tuun pe mi tun, a ni yiɛ klu u pan. 29 Bijↄ plↄ wre wo wi bijↄ wre, bijↄ plↄ nunu wre rɛ, mbɛɛ na wre nyi mu tni na ndru, na waa bijↄ plↄ wre mana loo, mbe u yiɛ shↄ. Kena fuŋga ni yɛshↄↄrↄ ta poŋgo. 30 Ki fna mbe wre mɛɛ kpↄↄ, mbe mi mɛɛ pe fiɛn." 31 Ŋmba u yiri nyjeeri kre wɛ ndro kro na, a ŋmba u yiri tra mna kre pe tra mna wo, a tra mna kee u yuu. Ŋmba u yiri nyjeeri kre, wre wɛ yira kro kro na. 32 Wre u nyjɛ u nya, na nyjɛ u loo kee yuu, a ndro n u shↄnli. 33 La, ŋmba we u kee kre shↄ mbe li kre, we yire kee kre na mbe dansiɛrɛ li na Nyiɛkpↄↄ pe kprafun. 34 Ŋmba Nyiɛkpↄↄ tun kre, Nyiɛkpↄↄ kee u yuu, a wre Nyiɛkpↄↄ u u Ŋumu wru mu ŋga poŋgo. 35 Lɛ wre u Pↄ wre kori mu yira kro wru mu u ŋga. 36 Ŋmba we u Pↄ wre shↄ mbe li kre, we blenyini ŋmaa ta, a ŋmba wa u shↄ mbe li kre, wa ŋmaa ta, la, Nyiɛkpↄↄ krↄↄ wa na u ni blenyini.

4

1 Farisiie pre na loo na o Tafun Yesu twanfɛɛnlɛ taa nɛɛrɛ, na pe ndrɛ jee mu wɛ Jↄn na. 2 La, Yesu titi nsraa leele ndrɛ jee, na u twanfɛɛnlɛ pre chiin bↄkↄ. 3 Ŋga Yesu na loo ma kre, a wra yili Judea na wa mna sɛ Galilii na. 4 Ŋga wraa shie kre, wra tro Samaria na, 5 mna sɛ le Samaria chia ŋga pe yeeri Sika kre na. Kre chia ŋga na mbra tra ŋga Jekↄb na u pↄ Josɛf ŋga kre na. 6 Bawa Jekↄb kↄlↄ ka na nyi, a imi Yesu na kolo kre nyaari mna fna kre, kra tia wra tni kↄlↄ kre mbɛɛ na. Ki nyjila kre na kie pe lafo na. 7 Samaria chlↄ wa na pan mbe nyumu ko kↄlↄ kre nu, a Yesu na yo u pan mbo, "Ni ŋga nyumu kre ka mbe ni gbↄ." 8 Kre nyjila kre, na twanfɛɛnlɛ pre sɛ chia lam sro lↄhaa. 9 A chlↄ wre na kna mna Yesu wie mbo, "Mni, mbe ŋu Juda ndro mi Samaria ndro tali nyumu hin?" Na Judae na Samariae peyɛ fun, a pia chaa mbe kala ka pe. 10 A Yesu na yo u pan mbo, "Na mna yira ŋga Nyiɛkpↄↄ kaan chin, mna ndro ŋmba nyini u mu tali nyumu mbe gbↄ ŋga chin, mu na u tali mbe wra mu ŋga ŋmaa nyumu." 11 A chlↄ wre na kna mbo, "Ndoo, a na mu n kↄlↄ maŋa ni, a kↄlↄ kre juo, kena sena mu ŋmaa nyumu ta hin? 12 O lɛ Jekↄb ŋmba wra o ŋga kↄlↄ ŋga, a wre titi na u biile na u yurɛ naa gboo ki nu kre, mu wɛ u na ree?" 13 Bawa Yesu na yo mbo, "Ŋmba we nyumu ŋga ka gbↄ kre, gbↄↄ we u ta na, 14 la, ŋmba we nyumu ŋga mbe u ŋga kre gbↄ kre rɛ, gbↄↄ waa u ta na fio. Nyumu ŋga mbe u ŋga kre we kaari blo u lam mbra u kaan blenyini ŋmaa." 15 A chlↄ wre na kna mbo, "Ndoo ni ŋga kre nyumu kre ka, mbe gbↄↄ waa ni ta na, mbe mbaa pan kↄlↄ ŋga nu mbe nyumu ko na." 16 Yesu na yo u pan mbo, "Sɛ mu plↄ yeeri mu pan." 17 A chlↄ wre na kna mbo, "Ni n blↄ ni." Bawa Yesu na yo u pan mbo, "Mu kpra yo na mu n blↄ ni. Ŋgi ndra na? 18 Mu leŋge bilɛ nununu kunↄ, hali ŋmba ŋu na wree wa mu tni ŋga, mu plↄ ma. Mu kpra yo ni pan." 19 Bawa chlↄ wre na kna mbo, "Ndoo, ni chin na Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun wi ŋu. 20 O lɛɛlɛ rɛ, nyua ŋga na praa sumi, a yire Judae yo mbo Jerusalɛm chiin yi Nyiɛkpↄↄ sumi lawee." 21 A Yesu na yo u pan mbo, "Maa, shↄ mu li, nyjila ka paan mbe ndro wa o Lɛ Nyiɛkpↄↄ wre sumi nyua ŋga na, ndee Jerusalɛm chiin na na. 22 Yire Samaria leele, e n chin ndro ŋmba e sumi, la, wre Judae rɛ, wre chin ŋmba o sumi, a wre Judae nu ndro we yiri mbe leele ŋmaa shↄ. 23 La, nyjila kre paan, a kre nu o nyi kre, kpra sumifɛɛnlɛ pre we na o Lɛ wre sumi ŋumu na kpra ni, a pre sumifɛɛnlɛ pre o Lɛ wre chaa mbe pe u sumi. 24 Nyiɛkpↄↄ pe ŋumu, kena mblɛ pe u sumi kre fna mbra sumi ŋumu na kpra ni." 25 Chlↄ wre na kna mbo, "Ni chin na Mizaia ŋmba pe yeeri Kristo wre paan. Na waa pan, wre we o nyina yirɛ kro." 26 A Yesu na kna mbo, "Mi ŋmba ni paara mu pan ŋga, mi wi Kristo wre." 27 Kre nyjila kre nu u twanfɛɛnlɛ pre na pan. Ŋga pra nya na Yesu paara chlↄ ni kre, kra pe pe kawako, la, pe wa nsra chlↄ wre wie ŋga u chaa, ndee mna Yesu wie ŋga na u paara na chlↄ wre ni. 28 Bawa chlↄ wre na u chↄkoo ti kↄlↄ kre jaara, mna fɛ mu sɛ chia lam na leele yeeri, mbo, 29 "E pan e blↄ ŋmba le, wre u kee nyjɛ ni da mu pe fa kro yo ni pan. Kena ŋmba ma Kristo wre ree?" 30 A leele na kan chia lam, na paan mbe Yesu le. 31 Ŋga chlↄ wre na sɛ chia lam kre, twanfɛɛnlɛ pre na Yesu tali mbo, "Nyinafun, yaka le lɛɛ." 32 A wra kna mu yo pe pan mbo, "Nii wa sro ni mbe li, a e n ki chin." 33 Twanfɛɛnlɛ pre na kna na peyɛ wie mbo, "A wafun pan mu u ŋga sro ree?" 34 A Yesu na kna mu yo pe pan, mbo, "Ni sro yi na mbe ŋmba u ni tun kre chaara pe mbe sɛ su nyjila ŋga nu mbe u tnumu nyu le. 35 Na e ja na yuu na, 'Ki kro nyiɛpↄ jijirɛ mbe o yua kun rↄ?' La, mi yuu e pan na e yiɛ wa e see yirɛ le imi na yirɛ yire kro lɛ mu da kuↄn na. 36 Ŋmba u kuun kre, uu wa fↄtↄↄrↄ ni, a u nyjɛ u kuun yire ble titɛɛ mbe blenyini ŋmaa ŋga, imi kie pe mbe ŋmba wra yi luu, na ŋmba we yi kun kre kro, mbe pe yɛshↄↄrↄ li. 37 Ki pe kpra na pe yomini gbuun na, 'wa u ndru, a wa na kuun.' 38 Ni e tun mbe e sɛ yirɛ kun tra ŋga nu e n tnumu tun na. Plɛ tnumu tun wa fa, mbe yire sɛ tnu ta mbe yili pe tnumu kre nu." 39 Samaria leele tataara na Yesu shↄ mu li, imi na chlↄ wre na yo na, "u ni kee nyjɛ ni da mu pe fa kro yo ni pan," kre na. 40 Ŋga Samariae pre na pan kre, pra Yesu tali mbe wre na pre sɛ tni. Kra tia Yesu na tni chia kre na ble shiin. 41 Ŋga pra u kee yire loo kre, kra tia lenɛɛrɛ na shↄ mu li mu wɛ jle wolo pre na. 42 A pra yo chlↄ wre pan mbo, "Ki n pe na mu kee kre chiin ki tia o shↄ mu li na, la, wre titi u kee yire loo mu chin na wre wi waŋgra ŋga ŋmaashↄfun wre yɛŋgɛ." 43 Ble shiin yire kↄkro kre, wra yili chia kre na mna sɛ Galilii na. 44 Yesu titi naa yuu mbo, "Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun kro, wre titi chia leele na u shↄ mbe li fio." 45 La, ŋga wra le Galilii na kre, Galiliie na u shↄ yɛshↄↄrↄ ni, a kra yire ŋga pra sɛ klɛntro ble lie yire nu Jerusalɛm na mna u kee nyjɛ wra pe yire nya kre ndra na. 46 Yesu na ndru mu sɛ Kaana na, Galilii tra chia ŋga na wra da mu nyumu kna simi kre na, na abani lopom wa biblↄ yaa Kapɛnↄm na. 47 Ŋga wra loo na Yesu yiri Judea na mu pan Galilii tra nu kre, a wra sɛ u pan, mna u tali mbe u sɛ Kapɛnↄm na, mbe sɛ u pↄ wre tra u pan. Na u pↄ wre yaa mu yire kumu kɛ na. 48 A Yesu na kna mu yo u pan mbo, "E wa n wa mbe shↄↄli, fↄna u kawako kee nya tun." 49 A lopom wre na kna mbo, "Ni Tafun, jande, pan mbe o sɛ mbe ni pↄ ŋmba wa ku." 50 Bawa Yesu na yo u pan mbo, "Sɛ, mu pↄ wre we ŋmaa ta." Blↄ wre na Yesu kee kre shↄ mu li mnaa shie. 51 Ŋga wraa shie kre to, kolo wra u sumifɛɛnlɛ fni na ketaan ni, na u pↄ wre saanla. 52 A wra pe wie nyjila ŋga nu pↄ wre saanla. A pra kna mbo, "Na kie pe nyjila nunu, aŋge lafo na, kre u kabro kre na laa u na." 53 Bawa blↄ wre na sↄↄnri na nyjila ŋga nu Yesu na yo u pan na, "mu pↄ wre we saanla" kre chↄↄ, kre nu wra saanla. Kra tia wre na u sele leele kro na Yesu shↄ mu li. 54 Kre kee ŋga na yi kawako kee shiin wo ŋga Yesu na pe Galilii na wa, ŋga wra yire Judea na mna pan kre.

5

1 Nyjɛ kↄkro kre, na Judae ble kpↄↄ ka li nyjila da, kra tia Yesu na sɛ Jerusalɛm na. 2 Tapla ka naa wa wa, mna mbra lawee ŋga pe yeeri Mbaala Salegu kre na, a Hebrie naa ki yeeri Bɛtsaida. Bambae nununu kunↄ naa wa mu tapla kre fɛ mu kun. 3 Yambla tataara naa shie na jiin bambae yire na! fuunlo, finla, na mblɛ kokoe yi ku ku kro. Bawa pra nyi nyjila kro nu, na lↄↄ kre siri. 4 Nyiɛkpↄↄ bituŋu naa paan nyjila nyjila, na lↄↄ kre fiiri, kena yaŋu ŋmba we yɛklu mbe tii ki nu kre, u yira ŋga kii wa u na kro we laa u na. 5 Blↄ wa naa wa wa na yaa mu da yɛlɛ fulo na kɛmbↄkↄↄnataarɛ. 6 Ŋga Yesu na da wa kre, wra nya na blↄ wree wa mu sni, Yesu na chin na u sni wa mu mu, a wra u wie mbo, "Mu chaa mbe saanla ra?" 7 A yaŋu wre na yo mbo, "Ndoo ni n ndro ni mbe u ni wru mbe tii tapla kre nu. Na pe ki fiiri kpan, nyjila ŋga ni mbe da wa kre, na wa yiɛ klu, mu tii ki nu." 8 A Yesu na kna mbo, "Yiri mu mu dɛŋglɛ kru mu nyaari!" 9 Titɛɛ kre nu, na blↄ wre saanla, mna yiri mu u dɛŋglɛ kru na nyaari. Ki ble kre, na pe wuuble yi. 10 A Judae loplombo na yo blↄ ŋmba u saanla wre pan mbo, "Aŋgaa wuuble. Ki pe kefuŋgo na mu mu dɛŋglɛ tuo." 11 A yaŋu wre na kna mbo, "Blↄ ŋmba u ni tra kre, u yo ni yiri mbe ni dɛŋglɛ wru mbe nyaari." 12 A pra u wie mbo, "Ndro ŋmbi u yo mu pan na mu yiri mbe mu dɛŋglɛ wru mbe nyaari hin?" 13 Blↄ wre nsra ŋmba u u tra kre chin, ŋgi na? Lenɛɛrɛ naa wa wa, a Yesu na chaa pe nu. 14 Mbakↄ, Yesu na sɛ blↄ wre nya suminyuŋgo mna yo u pan mbo, "Le, ŋga mu saanla ŋga, maa shia sisaa pe na, mbe yira fↄŋgↄ ŋga ki wɛ ŋga na waa to mu na na." 15 Bawa blↄ wre na chin mu sɛ yo Judae loplombo pre pan na Yesu wra u tra. 16 Kre kee ŋga na Judae loplombo pre na yire mna u pra, na u ndro tra wuuble nu. 17 Bawa Yesu na yo mbo, "Ni Lɛɛ wa na tnumu tuni, kena, ki fna mbe ni tnumu tun." 18 Kre kee ŋga na Judae loplombo pre krↄ kun kpↄↄ, a praa Yesu chaa mbe gbo, a ki n pe na mbra kre wra kla Judae wuuble kre chiin na na yi, la, ŋga wra yo na u Lɛ wi Nyiɛkpↄↄ, mu uyɛ pe na u da Nyiɛkpↄↄ ni kre ndra na. 19 Kre kee ŋga na tia Yesu na kna mu yo pe pan mbo, "Kpra na, ni yuu e pan, na Pↄ wre wa jaa yaka pe uyɛ, fↄna ŋga we nya na u Lɛ wre piin. Ŋga Lɛ wre piin kpan, kre Pↄ wre piin na. 20 Lɛ wre u Pↄ wre kee chaa, mu na u nyina kee nyjɛ wre titi piin. A we u nyina kee nyjɛ yi wɛ nyjɛ na mbe u yi pe, mbe ki e pe kawako. 21 A imi na Lɛ wre gboolo nyini na pe kaan ŋmaa kre, pan chↄↄ Pↄ wre mblɛ u chaa kaan ŋmaa na. 22 Lɛ wre, wraa ndro kpra kun, la, u u Pↄ wre ŋga u jaŋga kro mbe u kpra kun, 23 imi kie pe mbe ndro kro pↄ wre ŋga yɛnyiŋge imi na pe u Lɛ wre kaan yɛnyiŋge kre. Ŋmba u n Pↄ wre ŋga u yɛnyiŋge kre, pan chↄↄ u n u Lɛ ŋmba u u tun wre ŋga yɛnyiŋge na. 24 Kpra na, ni yuu e pan na ŋmba we ni kee loo mbe ŋmba u ni tun wre shↄ mbe li kre, we blenyini ŋmaa ta. Ufun n wa kpra kuↄn ka ni na, ufun yili kumu kɛɛ mu pan ŋmaa nu. 25 Kpra na, ni yuu e pan na nyjila kre paan, a kre nu o nyi kre, na gboolo we Nyiɛkpↄↄ Pↄ wre mana loo, a mblɛ pie ki loo kre we ŋmaa ta. 26 Imi na Lɛ wree wa na ŋmaa ni uyɛ nu na leele kaan kre, pan chↄↄ u u Pↄ wre ŋga ki yi. 27 Wre u u Pↄ wre ŋga jaŋga na wra kpra kuun, ŋgi na? U pe Lewo Pↄ. 28 Yaa shia ti mbe kee nyjɛ e pe kawako. Nyjila ka paan mbe gboolo mblɛ pee wa fanyi nu kro u mana loo, 29 mbe yili pe fanyi nu. A mblɛ pra chichie pe kre we nyi mbe ŋmaa ta. La mblɛ pra sisaa pe kre we nyi mbe pe pe gbun pimi ni." 30 Yesu na yo mbo, "Mba ja mbe yaka pe ni yɛ jaŋga ni. Imi ni Lɛ we yo, pan mbe pe. Ki tia ni kpra kuↄn fraka, na ni n na ŋga mi titi chaa piin. Ŋga ni Lɛ ŋmba u ni tun wre chaa, kre ni piin. 31 Na mi titi ni yɛ dansiɛrɛ li kre, kena ni kee nyjɛ ni yuu n pe kpra. 32 La, lefuŋuu wa na ni dansiɛrɛ lii, a ni chin na ni kee nyjɛ u yuu yire kro pe kpra. 33 E na leele tun Jↄn pan, a wra kpra kre dansiɛrɛ li mu e nyina. 34 Ki n pe na lewo ni chaa mbe u ni dansiɛrɛ li, la, ni yire kee nyjɛ yuu mbe ki ti e ŋmaa ta. 35 Jↄn na pe na kania ŋga pe mu, a kra nyini na nyaa yi, a e naa chaa mbra kania kre nya mbe e yiɛ na shↄ nyjila chiɛri. 36 La, ni dansiɛrɛ ŋga ni ta fuŋgaami kre wɛ Jↄn dansiɛrɛ ŋga wra li kre na. Tnumu nyjɛ ni Lɛ le ni kɛɛ na ni yi pe kre, yire yi ni dansiɛrɛ lii na ni Lɛ wre u ni tun. 37 A ni Lɛ wre titi u ni tun kre, u ni dansiɛrɛ lii. E n da mu u mana loo, a e n u sembremu chin. 38 A u kee kre n wa e nu, a ki yire ŋga e n ŋmba u tun wre shↄ mu li kre na. 39 E Nyiɛkpↄↄ kee nyjɛ pe nyunↄ mu tɛɛ yire twan nyjila kro nu, mu na jawa na yire nu ee blenyini ŋmaa ta. Hlɛ yire ni kee yuu, 40 a nde e n na chaa mbe pan ni pan, mbe ŋmaa ta. 41 Ki n pe leele ni chaa mbe pe ni mɛɛ yile. 42 Ni e chin na e n wa Nyiɛkpↄↄ koroo ni e lolonyi nu. 43 Ni pan na ni Lɛ mɛɛ ni, a e ni je. Na wa waa pan na wre titi mɛɛ ni kre, wre ee shↄ. 44 Mni ee pe mbe shↄ mbe li, na e yɛnyiŋge chaa e ŋmbilɛ pan, a e n na Nyiɛkpↄↄ nunu chom wre yɛnyiŋge chaa? 45 Yaa shia jawa na mi mbe e gbun na pimi ni ni Lɛ wre yiɛ, la, Mbose ŋmba na e kaan kre, wre we e gbun na pimi ni. 46 Na e na Mbose shↄ mu li kre, ka ee na ni shↄ mbe li, ŋgi na, mi kee Mbose na nyunↄ kre. 47 A ŋga e n kee nyjɛ wra nyunↄ yire shↄ mu li ŋga, mni ee pe mbe mi kee shↄ mbe li hin?"

6

1 Nyjɛ kↄkro kre, Yesu na kun Galilii, ndee Tiberia epo kre kro. 2 Kawako kee nyjɛ wra pe, na yambla mblɛ wra tra kre ndra na, lenɛɛrɛ na taa u kro. 3 Yesu na u twanfɛɛnlɛ na nduu mna sɛ tni nyua ka ndra na. 4 Kre nyjila kre, na Judae ble kpↄↄ ŋga pe yeeri Klɛntro kre da. 5 Ŋga Yesu na yiɛ wa mu le kre, wra nya na lenɛɛrɛ paan u jaara, a wra kna mna Filipo wie mbo, "Sena oo sro ta mbe leele mblɛ ŋga mbe pe li hin?" 6 Wra kre kee ŋga yo mbe Filipo jawala le, la, wre Yesu titi na chin ŋga we pe. 7 A Filipo na kna mbo, "Na o denari lafɛɛ shiin sro lↄ kuraa kre, yia pe da." 8 U twanfɛɛnlɛ pre nunu, Andriu, Siimↄn Pita chunu wre na kna mbo, 9 "Pↄ waa wa na paanu knↄ na mbroe shiin ni mna, a mni yie jaa lenɛɛrɛ mblɛ pe hin?" 10 Bawa Yesu na yo mbo, "E ti leele pre tni." Nyaa naa wa lawee kre nu. A leele, pie pe kagbeŋ kunↄ pre na tni tni tra nyaa yire na. 11 Yesu na paanu yire shↄ, mna Nyiɛkpↄↄ ŋga mboo, mna yi yↄↄlɛ mu pe kro ŋga. Pan chↄↄ wra ndru mu mbroe pre pe mna pe kɛ, a pe kro na ta imi na pe chaa. 12 Ŋga pra ka mu yↄↄ kre, a wra yo u twanfɛɛnlɛ pre pan mbo, "E kamprɛɛ yire koli, mbe ka wa fun." 13 Twanfɛɛnlɛ pre na paanu yire na mbroe pre kuɛn koli a yira kakɛɛ nununu kɛmbↄshiin nyi. 14 Ŋga leele pre na Yesu kawako kee ŋga nya kre, a pra kna mbo, "Kpra na, Nyiɛkpↄↄ keenyanyofun ŋmba pe yo we pan waŋgra nu kre wi kre." 15 Pra pe jawala pe na pie paan Yesu yii jaŋga na, mbe sɛ u pe ŋunu. Ŋga wra ki chin ma kre, wra yili pe nu mna ndru mu sɛ nyua kre na wre nunu. 16 Ŋga yila na kↄ kre, u twanfɛɛnlɛ pre na sɛ epo kre nu, 17 mna sɛ krↄ wru mbe kun mbe sɛ Kapɛnↄm na. Ble na wↄ, na Yesu n pan pe jaara tun. 18 Kre nyjila kre, na fuflɛ kpↄↄ ka gbuun na nyumu kre mↄŋↄi. 19 Twanfɛɛnlɛ pre na krↄ kre bri mna sɛ kↄnsni taarɛ ndee jijirɛ nyu na, mna nya na Yesu nyaari lↄↄ kre yiɛ na na paan pe pan, a fiɛrɛ na pe yii kpↄↄ. 20 A Yesu kna mbo, "Yaa fiɛ, mi wi." 21 A pra yɛshↄↄrↄ tɛɛ mna tia wra le krↄ kre nu to, a krↄ kre na da na pe ni mna praa shie kre. 22 Ŋga nyiŋge na se kre, leele pre praa wa lↄↄ kro kre na nya na krↄ nunu kraa wa wa, a kre nu twanfɛɛnlɛ pre chiin na tni mu sɛ, a Yesu nsra chaa pe nu. 23 A lawee ŋga nu o Tafun wre na Nyiɛkpↄↄ ŋga mboo mna paanuu yire yↄↄlɛ mu lenɛɛrɛ pre ŋga kre, krↄɛ yɛ na yiri Tiberia na mna pan mu yire wa. 24 Ŋga leele pre na nya na Yesu n wa, a u twanfɛɛnlɛ pre n wa na kre, a pra tni krↄɛ yire nu mna sɛ Kapɛnↄm na, mbe sɛ u cha. 25 Ŋga leele pre na sɛ Yesu nya lↄↄ kro wa kre, a pra u wie mbo, "Nyinafun, nyjila ŋgi nu mu pan mna hin?" 26 A Yesu na yo mbo, "Kpra na, paanu nyjɛ ndaa e ŋga, a e na ka mu yↄↄ kre na e ni chaa, ki n pe ni kawako kee, ndee kee nyjɛ ni yo yire nↄↄ e loo. 27 Yaa ti mbe e yiɛ nyina sro ŋga kie jaa kla kre na, e yiɛ nyina sro ŋga ki blenyini ŋmaa kaan kre tnumu na, sro ŋga Lewo Pↄ wre we e ŋga kre. Ni Lɛ wre ni dansiɛrɛ li na wre u ni tun." 28 A pra kna mu u wie mbo, "Tnumu ŋgi oo tun mbe ki pe Nyiɛkpↄↄ tnumu hin?" 29 A Yesu na yo pe pan mbo, "Tnumu ŋga Nyiɛkpↄↄ yo e tun yi na ee ŋmba u tun wre shↄ mbe li." 30 A pra kna mu yo mbo, "Kawako kee ŋgi mu pe mbe o nya mbe mu shↄↄli hin? Ŋgi mu pe hin? 31 O tolɛɛlɛ na maana ka fimi tra na, imi na pra ki nyunↄ Nyiɛkpↄↄ hlɛ kre nu mu tɛɛ kre mbo, 'Wra pe ŋga paanu mu yiri nyjeeri, a pra ka.' " 32 A Yesu na kna mbo, "Mbe kpra yo e pan, Mbose nsra e ŋga paanu ŋga ki yiri nyjeeri kre. Ni Lɛ u e kaan kpra paanu ŋga ki yirii nyjeeri. 33 Nyiɛkpↄↄ paanu ŋga u kaan wi ŋmba u yiri nyjeeri mu pan mbe waŋgra leele ŋga ŋmaa kre." 34 A pra yo mbo, "O Tafun, ta o kaan kre paanu kre nyjila kro nu." 35 A Yesu na yo pe pan mbo, "Mi wi ŋmaa paanu kre. Ŋmba we pan ni pan kre, klo wa u ta na, a ŋmba we ni shↄ mbe li kre, gbↄↄ wa u ta na fio. 36 La, ndaa ki yo e pan na e ni nya, la, e n shↄ mu li tɛ. 37 Mblɛ ni Lɛ ni ŋga kro we pan ni pan. A mblɛ pie pan ni pan kre, mba pe je. 38 Nyjeeri ni yiri mu pan, mbe paan ŋmba u ni tun wre kee ŋga u chaa pe. Ni n pan mi titi kee pehaa. 39 A ŋmba u ni tun wre chaara yi na, mblɛ u ni ŋga kre, mba ti mbe wa fun, a mbe pe nyi ble haŋa kre nu. 40 Ŋga ni Lɛ chaa yi kre, na ŋmba we Pↄ wre nya, mbe u shↄↄli kre, wre we blenyini ŋmaa ta, mbe ni u nyi ble ŋga ki kro tↄ kre nu." 41 Judae pre naa taanri Yesu na ŋga wra yo na, "Mi wi paanu ŋga ki yiri nyjeeri" kre. 42 A pra kna mbo, "Blↄ ŋmba, wre ma Yesu, Josɛf pↄ wre kree? O u lɛ na u lo chin, a mni ki pe a wra yuu na nyjeeri u yiri hin?" 43 Yesu na kna mu yo pe pan, mbo, "E taanraa ti. 44 Ndro n wa mbe jaa pan ni pan, fↄna ni Lɛ ŋmba u ni tun wre u tini mu ni ŋga, mbe ni kↄↄ u nyi ble ŋga ki kro tↄ kre nu. 45 Fa kre, Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofɛɛnlɛ pre na ki nyunↄ na, 'Nyiɛkpↄↄ we leele kro kro nyina kee kre.' A ŋmba we ndie tɛɛ mbe loo, mbe twan ni Lɛ wre pan kre, we pan ni pan. 46 Ndro n da mu ni Lɛ wre nya, fↄna ŋmba u yiri Nyiɛkpↄↄ wre pan wre, wre chiin u da mu u nya." 47 "Kpra na, ni yuu e pan, ŋmba u ni shↄ mu li kre, uu wa na blenyini ŋmaa ni. 48 Mi wi ŋmaa paanu kre. 49 E tolɛɛlɛ na maana ka fimi lawee kre nu, la, pra ku. 50 Paanu ŋga ki yiri nyjeeri mu pan tra kre, na ndro ki ka wa ku. 51 Mi wi ŋmaa paanu ŋga ki yiri nyjeeri mu pan tra kre, na ndro kre paanu ŋga ka wa ku fio. Paanu ŋga mbe waŋgra leele ŋga mbe pe ŋmaa ta kre yi ni wejikaara kre." 52 Kre kee ŋga na pe kakra kpↄↄ Judae pre nu, a praa yuu mbo, "Mni blↄ ŋmba we pe mbe o ŋga u wejikaara mbe o ka hin?" 53 A Yesu na kna mbo, "Kpra na, ni yuu e pan, na e n Lewo Pↄ wre wejikaara ka, mu u nyimi gbↄ, kena e n wa ŋmaa ni. 54 La, ŋmba we ni wejikaara ka, mbe ni nyimi gbↄ kre, u blenyini ŋmaa ta, a mbe u nyi ble ŋga ki kro tↄ kre nu. 55 Ni wejikaara pe sro yɛŋgɛ, a ni nyimi pe gbↄwo yɛŋgɛ. 56 Ŋmba we ni wejikaara ka mbe ni nyimi gbↄ kre, uu wa ni nu, a nii wa u nu. 57 Ni Lɛ ŋmba uu ŋmaa ni wre u ni tun, a u saara na nii ŋmaa ni kre, pan chↄↄ ŋmba we ni wejikaara ka we ŋmaa ta ni saara na. 58 Paanu ŋga, nyjeeri ki yiri mu pan tra. Ki n pe na nyjɛ e tolɛɛlɛ na ka mu ku kre yi, la, ŋmba we paanu ŋga ka kre, wa ku fio." 59 Kapɛnↄm fninyuŋgo Yesu na sɛ na nyina, mna yire kee nyjɛ yo. 60 Ŋga wra yire kee nyjɛ paara a u kotↄmblↄ pre na loo kre, pe nɛɛrɛ na yo mbo, "Kee nyjɛ u nyina ŋga sheli titi, ŋmbi we jaa taa yi na hin?" 61 Ŋga Yesu na chin na pe taanri yire kee nyjɛ na kre, a wra kna mbo, "Ni kee nyjɛ ni yo ŋga, yi n tna e pan ra? 62 A na kia pan na e Lewo Pↄ wre nya na u ndru na shie nyjeeri mna wra nyi fa hin? 63 Ŋga ki ŋmaa kaan yi Nyiɛkpↄↄ Ŋumu, lewo jaŋga wa jaa yaka pe. Kee nyjɛ ni yo ŋga Nyiɛkpↄↄ Ŋumu yi, a yire yi ŋmaa. 64 La, e plɛɛ wa a pe n shↄ mu li." Yesu na klu mu chin mblɛ pe n shↄ mu li, na ŋmba we u wↄ mbe ŋga. 65 A Yesu na ndru mu yo mbo, "Kre ki tia ni yo na ndro wa jaa pan ni pan, fↄna ni Lɛ wre u ŋga kolo kre." 66 Mu yire kre kee ŋga na, u kotↄmblↄ pre nɛɛrɛ na laa u kro, a pe n na taa u na na. 67 A Yesu na kna mna u twanfɛɛnlɛ kɛmbↄshiin pre wie mbo, "A yire hin? E chaa mbe sɛ na ra?" 68 A Siimↄn Pita na kna mbo, "O Tafun, ŋmbi pan oo sɛ hin? Mu kee yire nu blenyini ŋmaa nyi. 69 Fuŋga o mu shↄ mu li, mu chin na ŋu wi Nyiɛkpↄↄ ndro cheche wre." 70 A Yesu na kna mbo, "Mi ma ni e kɛmbↄshiin mblɛ wↄↄ? La e wa pe Sutna." 71 Judas, Siimↄn Iskariↄt pↄ kee wraa yuu, twanfɛɛnlɛ kɛmbↄshiin pre wa na wi, a na wre we u wↄ mbe ŋga.

7

1 Nyjɛ kↄkro, Yesu na sɛ na kila Galilii tra nu, u n naa chaa mbe sɛ Judea tra nu na, ŋgi na? Judae loplombo pre praa wa wa kre naa u chaa mbe gbo. 2 Ki nyjila kre, na Judae sugbɛɛ ble kpↄↄ kre lie chaa da. 3 Kra tia Yesu chinlɛ na yo u pan mbo, "Yili chia ŋga na, mu sɛ Judea na, imi kie pe mbe mu twanfɛɛnlɛ mu kawako kee nyjɛ mu piin yire nya. 4 Na ndro chaa mbe pe u kee ŋga u pini chin kre, wra ki pe mu ndra. Ŋga mu mu kee nyjɛ piin ŋga, ti ndro kro mu nya." 5 A nde wre titi chinlɛ pre kuraa nsra u shↄ mu li. 6 Yesu na kna mbo, "Ni nyjila n ta mu da tun, la, yiree wa kolo ni nyjila kro nu. 7 Waŋgra leele wa jaa e pra, la, pe mi pra, ŋga ni pe kefuɛn nyjɛ pe piin yuu pe pan kre ndra na. 8 E sɛ ble kpↄↄ kre li. Mi n na shie, ŋgi na? Ni nyjila n ta mu da tun." 9 Ŋga wra yo ma kre, wra kro Galilii na wa. 10 Ŋga u chinlɛ pre na sɛ ble lie yire nu kre kↄkro, Yesu titi na kↄ mu ndra mu sɛ, ndro nsra u nya. 11 Judae loplombo pre naa u chaa ble lie yire nu, mnaa u wie na tro, mbo, "Sena u nyi hin?" 12 Lenɛɛrɛ naa juu na yuu mbo, "Lewo chichie wi," a plɛ naa yuu mbo, "Ↄↄnhↄn, leele pre u fana." 13 La, Judae loplombo pre fiɛrɛ ndra na, pe nsra sro mu nyu nyaa mu u kee yo kpↄↄ. 14 Ŋga pra ble yire li mu da lalaa kre, Yesu na sɛ suminyuŋgo wa, mna sɛ pe nyina Nyiɛkpↄↄ kee. 15 Kra Judae pre pe kawako, a praa yuu mbo, "Mni blↄ ŋmba pe mu kee nyjɛ chin ma hin? A nde u n hlɛ twan." 16 A Yesu na kna mbo, "Mi titi kee ma ni nyina ŋga, la, ŋmba u ni tun wre kee yi. 17 Ŋmba u chaa mbe nyjɛ Nyiɛkpↄↄ chaa pe kre, we jaa chin na nyjɛ ni yuu ŋga, Nyiɛkpↄↄ pan yi yiri, mi titi jaŋga ma. 18 Ŋmba u paara uyɛ jaŋga ni kre, wre titi yɛnyiŋge u chaa, la, ŋmba u yɛnyiŋge chaa na u tunfun kaan kre, wre wi kprafun ŋmba wra ndro fana. 19 Mbose ma wra e ŋga mbra yiree? A nde e wa n ja mu li yi na. Mni e na ni chaa mbe gbo hin?" 20 A lenɛɛrɛ pre na kna mbo, "Ŋumu fↄↄn wa mu nu. Ŋmbi u mu chaa mbe gbo hin?" 21 A Yesu na kna mbo, "Kekpↄↄ nunu ni pe, a ki e kro pe kawako kre. 22 Mbose na tia e naa e biile fɛnyi kuun, la, Mbose ma wra ki hle, e tolɛɛlɛ na lɛ. A e naa yi kuun wuuble na. 23 Na pie ndro fɛŋgɛ kun wuuble mbe Mbose mbra wa kla kre, kena ŋgi ki tia ni ndro poŋgo tra wuuble, a e krↄ kun na ni ni ŋga hin? 24 Yaa na kala nyaa to, mbra tam kuun, la, e na tam kuun ki kolo na." 25 Jerusalɛm leele pre plɛ na kna mbo, "Wre blↄ ŋmba ma pe chaa mbe gbo kree? 26 Le, wre u paara lenɛɛrɛ nu ma kre, a nde ndro n nyu kun na u ni. Mu nya ŋga loplombo chin na wre wi Kristo wre mbe? 27 A nde na Kristo wre pan, ndro wa u yirihaa chin, a blↄ ŋmba rɛ, o wre yiri haa chin." 28 Yesu na yire suminyuŋgo wa mu yo kpↄↄ mbo, "E ni chin, mu mna ni yiri chin. La, ni n pan na ni yɛ jaŋga ni, ŋmba u ni tun wre pe kprafun, a e n u chin. 29 Mi ni u chin, u jaara ni yiri, a wre u ni tun." 30 Ŋga kra pan ma kre, praa chaa mbe u yii, la, ndro nsra ja mu kɛ taa u na. Ŋgi na? Na u nyjila kre n ta mu da. 31 Lenɛɛrɛ na je mu shↄ mu li, mnaa yuu mbo, "Kena na Kristo wre pan, we jaa kawako kee pe, mbe wɛ nyjɛ blↄ ŋmba pe ŋga naa?" 32 Ŋga Farisiie pre na loo na lenɛɛrɛ pre juu na Yesu kee yuu kre, sↄfue loplombo, na Farisiie pre, na sojae tun mbe pe sɛ u yii. 33 Ba Yesu na yo pe pan mbo, "Nyjila chiɛri ka mi na yire we tni, mbe ni ndru mbe sɛ ŋmba u ni tun wre pan. 34 Ee na ni chaa, a yaa ni nya, a mna ni shie kre, yaa jaa sɛ wa." 35 A Judae loplombo pre na kna na yuu peyɛ pan mbo, "Sena blↄ ŋmba chaa mbe sɛ mbe waa u nya na hin? Griiki tra nu u chaa mbe sɛ, mbe sɛ tni o leele pre nu mbra Griiki leele pre nyina ree? 36 Ŋga u yo mbo, 'Ee na ni chaa, a yaa ni nya', a 'Mna ni shie kre, yaa jaa pan wa', mni u chaa mbe nyina hin?" 37 Ŋga kra da ble haŋa ŋga ki shian titi kre na kre, Yesu na yire sholo, mna paara badaaŋga mbo, "Ŋmba gbↄↄ ta kre, u pan u gbↄ ni pan. 38 Ŋmba u ni shↄ mu li kre, imi na pe ki nyunↄ Ŋyiɛkpↄↄ hlɛ kre nu mu tɛɛ kre mbo, 'Ŋmaa nyumu we fo mbe yili u loloŋgo nu.' " 39 Ŋumu wre kee Yesu naa yuu na mblɛ pie u shↄ mbe li kre, pie Ŋumu wre ta. Kre nyjila kre, na ndro n ta mu Ŋumu wre ta tun. Ŋgi na? Na Yesu n ta mu u yɛnyiŋge kre ta. 40 Ŋga pra kee nyjɛ loo kre, leele pre plɛ naa yuu mbo, "Kpra na, Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun wre wi kre." 41 A plɛ na yo mbo, "Kristo wre wi." A plɛ na yo mbo, "Kristo wre Galilii na ma we yiri. 42 Nyiɛkpↄↄ hlɛ kre yo na Devid sele nu Kristo wre we yiri, mbe pe u se Bɛtlɛhɛm na, seechia ŋga na Devid na yiri kre." 43 U ndra na, leele pre na yↄↄlɛ. 44 Leele pre plɛ naa chaa mbe u yii, la, ndro nsra kɛ taa u na. 45 Sojae pre na ndru mu sɛ sↄfue loplombo na Farisiie pre pan, a pra pe wie mbo, "Mni a e n pan na u ni hin?" 46 A sojae pre na kna mbo, "Ndro n da mu paara na wre blↄ ŋmba wi tun." 47 A Farisiie pre na kna mbo, "Kena u yire ta na ra? 48 E nya a loplombo pre wa, ndee wre Farisiie pre wa u kee yire shↄ mu lii? 49 La, lenɛɛrɛ mblɛ, pe n Mbose mbra yire chin, ki tia Nyiɛkpↄↄ pe sun." 50 Farisiie pre nunu ŋmba, praa yeeri Nikodemu, a wra da mu sɛ Yesu pan kre, na kna mu yo pe pan mbo, 51 "Kii wa o mbra nu na, na mu n lewo nyu kee loo, mu kee ŋga u pe chin, ma jaa u gbun pimi ni." 52 A pra kna mu u wie mbo, "Galilii na ŋu yiri na ree? Nyiɛkpↄↄ hlɛ kre le, mu nya na pe yo na Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun wa jaa yiri Galilii na fio." 53 Ba pra nyina mna sɛ pe katoe nu.

8

1 Ŋga pra sɛ pe katoe nu kre, Yesu na sɛ Olive Nyua kre na. 2 Ŋga nyiŋge na se bnimi pupu kre, a wra ndru mu sɛ suminyuŋgo wa, a lenɛɛrɛ pre na sɛ fɛ mu u kun, a wra tni mnaa pe nyina. 3 Bawa Mbose mbra nyinafɛɛnlɛ pre na Farisiie pre na pan na chlↄ tiɛrifun wa ni, mna u yire lenɛɛrɛ pre lalaa. 4 Mna yo Yesu pan mbo, "Nyinafun, o chlↄ ŋmba yii na u tiɛri. 5 A Mbose mbra nyjɛ wra o ŋga nyina na, na ndro tiɛri kre, ki fna pe u waari dnɛ ni mbe gbo. Kena fuŋgaami ŋga, mni ŋu yo hin?" 6 Pra kre kee ŋga yo, mu tɛɛ mbe Yesu nyu cha, mbe yire kre na mbe u taa u yii. A Yesu na ndra soo, mna u kambɛlɛ tɛɛ na nyunↄi tra. 7 Ŋga pra kro na u wie kre, a wra yiri mu fraka mna yo pe pan mbo, "Ŋu ŋmba mu n da mu sisaa pe tun, klu mu u wa dnɛ ni." 8 A wra ndru mu lɛɛlɛ na nyunↄi tra wa. 9 Ŋga pra kre kee ŋga loo kre, pra sɛ nununu, mu yire loplombo na mu sɛ su biile na. Yesu na chlↄ wre chiin pra kro mu yire wa. 10 Yesu na ndra yire mna chlↄ wre wie mbo, "Maa, sena pe nyi hin? Pe wa n kro mbe mu gbun pimi ni ra?" 11 A chlↄ wre na kna mbo, "Ↄↄnhↄn, Ni Tafun!" A Yesu na kna mna yo u pan mbo, "Pan chↄↄ mba mu gbun na pimi ni, kena sɛ, la, maa shia sisaa pe na." 12 Yesu na ndru mu yo pe pan mbo, "Mi wi waŋgra ŋga kania, ŋmba we taa ni kro kre, wa nyaari wↄmu nu, la, we ŋmaa kre kania ta." 13 A Farisiie pre na kna mu yo u pan mbo, "Muyɛ dansiɛrɛ mu lii kre. Kena nyjɛ mu yuu ŋga finfin yi." 14 A Yesu na yo pe pan mbo, "Hali na ni niyɛ dansiɛrɛ li kuraa, ni kee kre pe kpra. Ŋgi na? Ni chin mna ni yiri mu pan, mu chin mna ni shie, la, yire e n chin mna ni yiri, a e n chin mna ni shie. 15 Yire e leele yiɛ le na pimi kuun, mi na ndro gbun pimi ni. 16 La na ni yo mbe pimi kun kre, kie pe kpra ni. Ŋgi ndra na? Mi nunu ma ni pimi kuun, mi na ni Lɛ ŋmba u ni tun wre wi. 17 Pe ki nyunↄ e mbra yire nu na, na leele shiin dansiɛrɛ waa pe nunu kena kpra yi. 18 Ni niyɛ dansiɛrɛ li, a ni Lɛ wre u ni tun wre ni dansiɛrɛ li na." 19 A pra kna mu Yesu wie mbo, "Sena mu Lɛ wre nyi hin?" A Yesu na kna mbo, "E n ni chin, a e n ni Lɛ wre chin. Na e na ni chin kre, ee na ni Lɛ wre chin na." 20 Yesu na yire kee nyjɛ yo na uu wa na nyina suminyuŋgo lawee ŋga nu praa swa teeri kre nu, la, ndro nsra kɛ taa u na, ŋgi na? Na u nyjila n ta mu da tun. 21 Yesu na yo pe pan na, mbo, "Mbe sɛ, a ee kↄↄ ni cha, la, ee ku e sisam nu, a yaa jaa sɛ mna ni shie kre." 22 Judae loplombo pre na kna mbo, "Ŋga u yo, 'yaa jaa sɛ mna ni shie ŋga,' chaa u chaa mbe uyɛ gbo ree?" 23 Yesu na kna mna yo pe pan mbo, "Tra mna e yiri, la, mi yiri nyjeeri. Yire pe waŋgra ŋga wolo, la, mi n yiri waŋgra ŋga nu. 24 Kre ki tia ni yo e pan na ee ku e sisam nu kre. A ee ku e sisam nu yɛŋgɛ, na e n ni shↄ mu li na mi wi ŋmba ni nyini wre wala." 25 A pra u wie mbo, "Ŋu wi ŋmbi hin?" A Yesu na kna mbo, "Mi wi imi na ni klu mu yo e pan kre. 26 Nii wa na e kee nɛɛrɛ ni mbe yo, mbe tɛɛ mbe e gbun pimi ni. Ŋmba u ni tun wre pe kprafun, a nyjɛ ni yuu waŋgra nu yire pe kee nyjɛ ni loo mu yiri u pan." 27 Pe n na chin na u Lɛ wre kee u yuu pe pan. 28 A Yesu na kna mbo, "Nyjila ŋga nu ee Lewo Pↄ wre yire nyjeeri kre, ee chin na mi wi yɛŋgɛ, a ee chin na ni n na kee ka piin na niyɛ jaŋga ni, la, nyjɛ ni Lɛ wre ni nyina kre ni yuu. 29 A ŋmba u ni tun kre, mi na wre wi, u n da mu mi nunu ti tun. Ŋgi na? Ŋga u chaa kre ni piin nyjila kro nu." 30 Lenɛɛrɛ mblɛ pra kee nyjɛ wra yo yire loo kre na u shↄ mu li. 31 Yesu na yo Judae mblɛ pra u shↄ mu li kre pan mbo, "Ŋmba we li ni kee na kre, wre wi ni twanfun chiriri. 32 We kpra kre chin, mbe kpra kre ti u uyɛ ta." 33 A pra kna mna yo Yesu pan mbo, "Abraham nanae lɛ wre, a ndro tinlɛ ma wre, ŋgi ki tia mu yo na, oo oyɛ ta hin?" 34 A Yesu na yo pe pan mbo, "Kpra ni yuu e pan kre, ŋmba u sisaa piin kre, sisam tnu wi. 35 Tnu na kro sele nu suwi, la, sele pↄ rɛ, wree wa sele nu nyjila kro nu. 36 Kena na Pↄ wre tia e eyɛ ta kre, ee eyɛ ta titi. 37 Ni chin na Abraham nanae lɛ yire. A nde e ni chaa mbe gbo. Ŋgi ndra na? E n na chaa mbe ni kee kre wru. 38 Kee nyjɛ ni nya ni Lɛ pan yire ni yuu e pan, a nyjɛ yire loo e lɛ pan kre e piin." 39 A pra kna mbo, "O lɛ wi Abraham." A Yesu na kna mbo, "Na Abraham biile na lɛ yire kre, ka kee nyjɛ wraa piin kre, yire ee naa piin. 40 Ŋga ni piin kro yi na, kpra ŋga ni loo mu yiri Nyiɛkpↄↄ pan kre ni yuu e pan. La, e je na chaa mbe ni gbo. Abraham nsra da mu yire kee nyjɛ ka pe. 41 Nyjɛ e lɛ piin kre, yire e piin." A pra kna mbo, "Tɛtiɛrↄɛ biile ma wre, Nyiɛkpↄↄ chiin wi o Lɛ." 42 A Yesu na kna mbo, "Na e lɛ na wi Nyiɛkpↄↄ titi kre, ee na ni kori. Ŋgi na? Nyiɛkpↄↄ pan ni yiri mu pan mna. Niyɛ jaŋga ni ma ni pan, la, wre u ni tun. 43 Ŋgi ki tia e n na ni kee kre nↄↄ ndru hin? Ki yire ŋga yaa jaa ŋga ni yuu kre loo kre na. 44 E lɛ Sutna wre biile lɛ yire, a ŋga e chaa yi na, ee e lɛ wre kee ŋga ki tna u pan pe. Jle kre krɛrɛ na linkufun wi, a u kee ka ma na kpra kre ni, ŋga kpra n wa u nu kre ndra na. Kafinɛ n pe u pan kefↄŋgↄ, u tnumu yi fa. Ŋgi na? Kafnu wi, a kafinɛ kro yiri u pan. 45 Mu yire ŋga ni kpra yuu kre ndra na, e n ni shↄ mu li. 46 E ŋmbi haa we jaa ni gbun sisaa pimi ni hin? Na kpra ni yuu, ŋgi ki tia yaa ni shↄ mbe li ŋga hin? 47 Ŋmba u pe Nyiɛkpↄↄ wo kre, Nyiɛkpↄↄ kee u ndru, a ŋga ki tia e n na yi ndru yi na, e n pe Nyiɛkpↄↄ wolo." 48 A Judae pre na kna mbo, "Ŋga o yo na Samariae ndro wi ŋu, a ŋumufↄↄn wa mu nu kre, o fnii?" 49 A Yesu na kna mbo, "Ŋumufↄↄn n wa ni nu. Ni ni Lɛ kaan mɛɛ, la, yire e mi klai. 50 Ni n na yɛnyiŋge chaa mbe niyɛ ŋga. Ŋmba u ki chaa ni pan wree wa, a wre wi kpra kunfun. 51 Kpra na ni yuu e pan, ŋmba we taa ni kee nyjɛ na kre, wa ku fio." 52 A Judae pre na yo u pan mbo, "Fuŋga o chin titi na ŋumufↄↄn wa mu nu. Abraham na ku, a fafa Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofɛɛnlɛ pre na ku, a ŋu yo ŋmba we taa ŋu na kre wa ku. 53 Kena ŋu wɛ o lɛ Abraham, na Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofɛɛnlɛ mblɛ pra ku pre na ra? A ŋu pe ndro ŋmbi sembremu hin?" 54 A Yesu na yo mbo, "Na ndaa niyɛ kaan yɛnyiŋge kre, kaa ni yɛnyiŋge n pe yaka. Ŋmba u ni kaan yɛnyiŋge wi ni Lɛ wre. Wre nunu wre na e nyi, na e Nyiɛkpↄↄ wi kre. 55 E n u chin, a mi u chin. Na ni yo na ni n u chin kre, kena ni pe kafnu na yire lɛ, la, ni u chin, mu taa u kee na. 56 E lɛ Abraham yiɛ na shↄ na ki fna u ni pan ble nya, a wra ki nya, a u yiɛ na shↄ." 57 Judae pre na yo u pan mbo, "Mu n da yɛlɛ lafaa yↄↄ tun, kre ŋu Abraham chin ra?" 58 A Yesu na yo pe pan mbo, "Kpra na, ni yuu e pan, nyjila ŋga pe nsra ta mu Abraham se kuraa kre, na nii wa." 59 A pra dnɛ koli mbe u waari, la, Yesu na ndra mna yili suminyuŋgo wa.

9

1 Ki ble ka, Yesu naa tro mna blↄ wa nya, na u pe fuun mu yire u seble. 2 A u twanfɛɛnlɛ pre na u wie mbo, "Nyinafun, ŋmbi sisam ki tia pe u se fuun ŋga hin? Wre titi sisam yi ree, u sefɛɛnlɛ hin?" 3 A Yesu na kna mbo, "U fuunro kre n yiri u sisam pan, ndee u sefɛɛnlɛ sisam pan. Imi kie pe mbe pe Nyiɛkpↄↄ jaŋga ŋga ki tnumu tuni nya, kre ki tia pe u se fuun. 4 Ŋga nyiŋge se ŋga, ki fna mbe o ŋmba u ni tun wre tnumu tun. Ble paan mbe wↄ, mbe ndro wa jaa tnumu tun na. 5 Nyjila ŋga nu nii wa waŋgra nu ŋga, mi wi waŋgra kania." 6 Ŋga Yesu na yire kee nyjɛ yo mu kↄ kre, a wra tɛɛnrɛ wo tra, mna tra tↄↄn mu tɛɛ mu blↄ wre nyiɛlɛ yire fa, 7 mna chin mu yo u pan mbo, "Sɛ yiɛ je lↄↄ ŋga pe yeeri Siloam kre nu." Siloam kre nↄↄ nyina na "ŋmba pe tun." A blↄ wre na sɛ u yiɛ je, ŋga wra ndru mu pan kre, na u nyiɛlɛ yire nyaa. 8 Mblɛ wre na pre naa wa titɛɛ, na mblɛ pe da mu u nya na u tali kre, naa peyɛ wie mbo, "Blↄ ŋmba ma u jiin na tali kree?" 9 Plɛ na yo, "Wre wi!" A plɛ na yo mbo, "Ↄↄnhↄn! Wre ma, wru uu wru." A blↄ wre titi na ki nyu wↄ mbo, "Mi wi!" 10 A pra u wie mbo, "A mni mu pe na nyaa fuŋga hin?" 11 A blↄ wre na kna mbo, "Blↄ ŋmba pe yeeri Yesu wre u tra tↄↄn mu tɛɛ mu ni nyiɛlɛ fa, mu yo ni pan mbo, 'Sɛ yiɛ je Siloam lↄↄ kre nu.' Ŋga ni sɛ yiɛ je titɛɛ kre nu to, na ni nyaa." 12 A pra kna mu u wie mbo, "Sena u nyi hin?" A wra kna mbo, "Ni n u haa chin." 13 Pra blↄ ŋmba wra fun nyiɛlɛ na fa kre wru mna sɛ Farisiie pre pan. 14 Ble ŋga na Yesu na tra tↄↄn mu tɛɛ mu blↄ wre tra kre na pe wuuble. 15 Farisiie pre na ndru mu blↄ wre wie mbo, "Mni mu pe na nyaa hin?" A wra yo pe pan mbo, "Tra u tↄↄn mu ni nyiɛlɛ fa, a ni sɛ yiɛ je mu na nyaa." 16 Farisiie pre plɛ na yo mbo, "Blↄ ŋmba u kee ŋga pe ŋga, u n yiri Nyiɛkpↄↄ lawee. Ŋgi na? U n na lii wuuble mbra na." A pe plɛ naa yuu mbo, "Mni sisampefun we pe, mbe jaa yire kawako kee nyjɛ nyini pe hin?" Kra tia leele pre na yↄↄlɛ. 17 A Farisiie pre na ndru mu u wie mbo, "Mu yo wre u mu nyiɛlɛ nyaa, kena ndro ŋmbi nyini mu u jawa hin?" A wra kna mu yo mbo, "Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun wi!" 18 Judae loplombo pre nsra shↄ mu li na fuun na wi, a u kↄ mu na nyaa. A pra blↄ wre lɛ na u lo yeeri, 19 mna pe wie mbo, "E pↄ wi blↄ ŋmbaa? Ŋga e na u se na ufun nyiɛlɛ naa? A mni u pe na nyaa aŋga hin?" 20 U sefɛɛnlɛ pre na kna mbo, "O chin na o pↄ wi, a fuun o na u se. 21 La, o n chin imi u pe na nyaa, a o n ndro ŋmba u u nyaa chin. E u wie, u lɛ mbe jaa uyɛ nyu wↄ." 22 U sefɛɛnlɛ na kre kee ŋga yo, ŋgi na? Praa Judae loplombo pre fiɛ, na pe ki yo mu tɛɛ na ŋmba we yo Yesu wi Kristo wre kre, pia ti u le pe suminyuŋgo kre nu na. 23 Kre kra tia u sefɛɛnlɛ pre na yo mbo, "u lɛ, e wre titi wie" kre. 24 Pra ndru mu blↄ ŋmba wra fun nyiɛlɛ na fa kre yeeri shiinwo na, mna yo u pan mbo, "Kpra yo mu Nyiɛkpↄↄ ŋga, o chin na blↄ ŋmba sisampefun wi." 25 A blↄ wre na yo mbo, "Na sisampefun wi o, mi n chin, la, kala nunu ŋga ni chin yi na, ndaa pe fuun, a fuŋga ni nyaa." 26 A pra kna mu u wie mbo, "Mni nyini u mu pe hin? A mni nyini u pe mu mu nyiɛlɛ yire nyaa hin?" 27 A blↄ wre na kna mu yo pe pan mbo, "Ni kee kre yo e pan, a e n na chaa mbe ki shↄↄli. Ki ŋgi e chaa ni yo na hin? E chaa mbe pe u twanfɛɛnlɛ ndee?" 28 A pra u tɛɛlɛ mna yo u pan mbo, "Ŋu wi u kotↄŋu, wre rɛ, Mbose kotↄmblↄ lɛ wre. 29 O chin na Nyiɛkpↄↄ na paara na Mbose ni, la, blↄ ŋmba rɛ, o n chin mna u yiri mu pan." 30 A blↄ wre na kna mbo, "Kii kawako ni, e n mna u yiri mu pan chin, a nde wre u mi nyiɛlɛ nyaa. 31 O chin na Nyiɛkpↄↄ na sisampefɛɛnlɛ kee loo, la, na wa pe Nyiɛkpↄↄ sumifun, na ŋga Nyiɛkpↄↄ chaa piin kre, wre nyu kayolo Nyiɛkpↄↄ ndru. 32 Mu yire ŋga pe waŋgra gbeele, o n da mu loo na pe ndro se fuun, a ndro ja mu u nyaa tun. 33 Na kre blↄ ŋmba nsra yiri Nyiɛkpↄↄ pan kre, wa na ja mbe yaka pe." 34 A pra kna mu yo u pan mbo, "Ŋu ŋmba pe se sisam nu kre, ŋu chaa mbe wre nyina kee?" A pra u ni suminyuŋgo wa. 35 Yesu na loo na pe u ni suminyuŋgo wa. Ŋga wra u nya kre, a wra u wie mbo, "Mu Lewo Pↄ wre shↄ mu li ŋgaa?" 36 A blↄ wre na kna mbo, "Wre wi ŋmbi hin, ni Tafun? Ni nyina mbe ni u shↄ mbe li." 37 A Yesu na kna mu yo u pan mbo, "Mu u nya, a wre u paara na mu ni kre." 38 A wra yo mbo, "Ni Tafun, ni shↄ mu li!" To, mna kosie kan u yiɛ. 39 Yesu na kna mu yo mbo, "Kpra kuↄn na ni pan waŋgra nu, mbe mblɛ pe n na nyaa kre na nyaa, mbe mblɛ pe peyɛ pe na pe nyaa kre kaari fuunlo." 40 Farisiie mblɛ praa wa mu yire u mbɛɛ na wa kre na ki loo, mna u wie mbo, "Kena fuunlo lɛ wre ra?" 41 A Yesu na kna mu yo pe pan mbo, "Na fuunlo lɛ yire, kena yaa pimi li, la, ŋga e yo na e nyaa ŋga, ee wa e pimi nu tɛ."

10

1 A Yesu na yo mbo, "Kpra na ni yuu e pan, ŋmba u n tro mbaala nagbɛɛ kre nyu na mu le, la, maa sɛ nduu ki mbɛɛ ka na mu le ki nu kre, juo wi. 2 Ndro ŋmba u tro mbaala nagbɛɛ nyu na mbe le ki nu kre, wre wi mbaala pre lefun. 3 Wre pan nagbɛɛ nyu shiefun wre nagbɛɛ kre nyaari, a mbaala pre pe lefun wre mana chin, na u pe yeeri pe mɛɛ na, mbe pe yili mbe taa u kro. 4 Na u yili na pe ni fimi na, mbe u yiɛ klu pe pan mbe pe taa. Ŋgi na? Na pe u mana chin. 5 Pia lewo fuŋu kro tↄ fio, pie fɛ mbe laa u kro, ŋga pe n u mana chin kre na." 6 Yesu na pe gbun kre yomini ŋga, la, pe nsra ki nↄↄ loo. 7 A Yesu na ndru mu yo mbo, "Kpra na, ni yuu e pan, mi wi mbaala nagbɛɛ kre nyu. 8 Mblɛ pra yiɛ klu ni na kre, juolo na lɛ, kra tia mbaala pre nsra ndie tɛɛ pe pan. 9 Mi wi jlonwee kre. Ŋmba we tro ni na mbe le kre, we ŋmaa ta, mbra lee mbra yilii, mbra nyjɛ u chaa kro taa. 10 Juo rɛ, wre paan mbe ju, mbe gbo, mbe kla. Mi rɛ, mi pan, mbe leele ŋmaa ta, mbe ki ta poŋgo. 11 Mi wi mbaala lefun titi wre. Mbaala lefun titi wre we jaa ku u mbaala pre tlo, mbe mbaala pre ŋmaa ta. 12 Ndro ŋmba pe wru na u fↄlↄ toni kre, u n pe mbaala pre tafun. Na kombo pan mu le pe nu, we jaa pe ti mbe fɛ, mbe kombo wre plɛ yii, mbe hamblɛ pre nyina. 13 Ŋga wru pe u wru na u fↄlↄ toni kre ndra na, we fɛ. Ŋgi na? U kee ka ma na mbaala pre chichie chaara ni. 14 Mi wi mbaala lefun titi wre, ni ni mbaala chin, a pe ni chin. 15 Imi na Ndoo ni chin, a ni u chin kre, pan ni ni mbaala chin, a pe ni chin, a ndaa chaa mbe ku pe tlo. 16 Mbaala pre plɛɛ wa, mu pe ni wolo, a pe n wa nagbɛɛ ŋga nu. Ki fna ni pan na pe ni. Pie ni nyu loo, mbe paan chaa mbaala mblɛ nu, mbe pe lefun pe nunu. 17 Ni Lɛ wre ni kori, ŋgi na? Ni chaa mbe ni ŋmaa tɛɛ, mbe ndruu kↄↄ ki wru. 18 Ndro ma u ki shio ni pan. Mi titi ni chaa mbe ki tɛɛ. Nii wa jaŋga ni mbe ki tɛɛ, mu wa na jaŋga ni na mbe ndruu ki wru. Ŋga ni Lɛ yo ni pe yi." 19 Yire kee nyjɛ ndra na, Judae pre na ndru mna yↄↄlɛ na. 20 Leele pre tataara naa yuu mbo, "Ŋumufↄↄn wa u nu. U ndra n wa. Ŋgi na e u kee kre ndru hin?" 21 La, leele pre plɛ naa yuu mbo, "Lewo ŋmba nu ŋumufↄↄn nyi wa jaa paara imi. Mni nyini ŋumufↄↄnfun we pe mbe jaa fuunlo nyaa hin?" 22 Jerusalɛm suminyuŋgo nyu nyaa ble lie kre na da, na weere nyjila yi. 23 Yesu naa wa na nyaari suminyuŋgo lawee ŋga praa yeeri Sↄlↄmↄn bamba kre na, 24 a Judae pre na sɛ fɛ mu u kun, mna u wie mbo, "Ŋgi ble mu o nyina ndro ŋmba nyini wi ŋu hin? Kpra yo o pan, ŋu wi Kristo wre, ree?" 25 Yesu na kna mbo, "Ni ki yo e pan fa, la, e n ki shↄ mu li. Kawako kee nyjɛ ni pini ni Lɛ wre mɛɛ nu kre, yi ni dansiɛrɛ lii. 26 La, e n ni shↄ mu li, ŋgi na? E n pe ni mbaala. 27 Ni mbaala ni mana chin, a ni pe chin, a pe taari ni na. 28 Ni pe kaan blenyini ŋmaa, a pia ku fio, a ndro wa ja mbe pe shↄ ni kɛɛ. 29 Ni Lɛ ŋmba u ni ŋga pe lɛ kre, u wɛ yira kro na, a ndro n wa mbe jaa pe shↄ ni Lɛ wre kɛɛ. 30 Mi na ni Lɛ wree nunu." 31 A Judae pre na ndru mu dnɛ koli mbe u waari. 32 A Yesu na kna mu yo mbo, "Ni kawako kee tataara nyjɛ yi yiri ni Lɛ wre pan pe e yiɛ na. Kena yi ŋgi haa na e chaa mbe ni waari dnɛ ni ŋga hin?" 33 A Judae pre na yo mbo, "Ki n pe mu kee chichie nyjɛ mu piin na o chaa mbe mu waari dnɛ ni, la, jiɛnlɛ kee ŋga nu mu le yi na, lewo wi ŋu, a mna muyɛ piin Nyiɛkpↄↄ." 34 A Yesu na kna mbo, "Pe ki nyunↄ e mbra yire nu na Nyiɛkpↄↄ yo mbo, 'Pan e nyi na wre Nyiɛkpↄↄ wi.' 35 O chin na kee ŋga pe nyunↄ Nyiɛkpↄↄ hlɛ kre nu kre pe kpra nyjila kro nu, a Nyiɛkpↄↄ na mblɛ wra ŋga u kee kre yeeri u biile. 36 Mi rɛ, ni Lɛ wre u ni wↄ, mu ni tun waŋgra ŋga nu, mni ki pe, a ni yo na Nyiɛkpↄↄ pↄ wi mi, a e yo na ni Nyiɛkpↄↄ tɛɛlɛ hin? 37 Na ni n na ni Lɛ tnumu kre tuni, yaa shia ni shↄↄ li. 38 Ŋga ni ni Lɛ tnumu tuni, a e n ni shↄ mu li ŋga, e kawako kee nyjɛ ni piin nyjɛ le, e ja e chin yɛŋgɛ, na nii wa Ndoo wre nu, a Ndoo wree wa ni nu." 39 Pra ndru na chaa mbe u yii na, la, wra shↄ pe kɛɛ mna sɛ. 40 Yesu na ndru mna Jↄↄdan Lↄↄ kre kun, mna sɛ tni lawee ŋga nu Jↄn naa ndrɛ jee fa kre nu. 41 A leele tataara na pan u pan, na yuu mbo, "Jↄn nsra kawako kee pe, la, blↄ ŋmba kee nyjɛ wra yo yire kro pe kpra." 42 A lenɛɛrɛ na u shↄ mu li.

11

1 Blↄ wa naa yaa Bɛtani na, a praa u yeeri Lazaro. Bɛtani na wa wre na u jaala, Maria na Maata na nyi, 2 wre Maria wre wra tlade ndiom taan ka wo o Tafun jeelee na, mna u ndra nyjuroe tɛɛ mu yi tlu kre, wre lɛm na wi Lazaro wre. 3 A u jaala pre na kla Yesu pan mbo, "O Tafun, mu nunu kpↄↄ wre yaa." 4 Ŋga Yesu na ki loo kre, a wra yo mbo, "Kre yira ŋga nu ma Lazaro we ku, la, ki pe Nyiɛkpↄↄ yɛnyiŋge kee, kre kie ti mbe Nyiɛkpↄↄ Pↄ wre yɛnyiŋge ta." 5 Yesu na Maata, na Maria, na Lazaro kori chichie, 6 nde ŋga wra loo na Lazaro yaa kre, wra je mu ble shiin li mna wra nyi kre. 7 Ŋga ble shiin yire na tro kre, wra yo u twanfɛɛnlɛ pre pan mbo, "E ti o ndru mbe sɛ Judea na." 8 A u twanfɛɛnlɛ pre na kna mbo, "Nyinafun, kie pe ble chiɛri yi ŋga, Judae pre naa mu chaa mbe mu waari dnɛ ni, kre mu ndru na chaa mbe sɛ wa ŋgaa?" 9 A Yesu na kna mbo, "Nyisee yire bnimi mu sɛ su yilakↄŋgↄ, pan maa? Na ndro nyaari nyisee nu wa gbro. Ŋgi na, u nyaa. 10 La, na ndro nyaari wↄmu nu kre u gbroi. Ŋgi na, u n na nyaa." 11 Ŋga Yesu nyu na to kre, ŋga wra yo mu taa na yi mbo, "O nunu Lazaro sni na ŋunu, la, mbe sɛ u nyi." 12 A u twanfɛɛnlɛ pre na kna mbo, "O Tafun, na sni u sni kena we saanla hin?" 13 Yesu naa nyina na Lazaro ku, la, pre naa jawa na sni u sni yɛŋgɛ. 14 Ki tia Yesu na ki yo mu wali mbo, "Lazaro ku, 15 la, e saara na, ni yiɛ shↄ, na ni n sraa wa u jaara, imi kie pe mbe e shↄ mbe li. E ti o sɛ mna u nyi kre." 16 Bawa Tↄmasi, ŋmba pe yeeri Atta kre, na kna mu yo u ŋmbilɛ twanfɛɛnlɛ pre pan mbo, "E ti mbe wre na o Nyinafun wre kro sɛ, mbe wre na wre sɛ ku." 17 Ŋga Yesu na le kre, na pe Lazaro le, kie pe ble jijirɛ. 18 Mu yire Jerusalɛm na mu sɛ Bɛtani na, ki n le, kie pe kↄnsni shiin. 19 Kra tia Judae tataara na yiri wa mna pan na Maata, na Maria bre pe lɛm kumu kre na. 20 Ŋga Maata na loo na Yesu paan kre, wra yili mu sɛ u fni, a Maria naa wa mu tni katoo. 21 Maata na kna mu yo Yesu pan mbo, "Ni Tafun, na mnaa wa mna, ni lɛm ŋmba wa na ku. 22 La, ni chin na ŋga mu wie Nyiɛkpↄↄ pan kre, we mu ŋga ki yi." 23 A Yesu na kna mbo, "Mu lɛm wre we nyi mbe ŋmaa ta." 24 A Maata na yo mbo, "Ni chin na we nyi mbe ŋmaa ta ble ŋga ki kro tↄ kre nu." 25 A Yesu na kna mbo, "Mi wi kunnyiɛ na ŋmaa tafun. Ŋmba u ni shↄ mu li kre, hali na u ku, we ŋmaa ta. 26 A ŋmba uu wa na le, mu ni shↄ mu li kre, wa ku fio. Mu ki shↄ mu lii?" 27 A wra kna mbo, "Ɛnhɛɛn, ni Tafun. Ni ki shↄ mu li na ŋu wi Kristo, Nyiɛkpↄↄ Pↄ ŋmba we pan waŋgra nu kre." 28 Ŋga Maata na yo ma mu kↄ kre, a wra sɛ Maria yeeri mna ju mu yo u pan mbo, "Nyinafun wre pan mna na mu chaa." 29 Ŋga Maria na ki loo kre, wra yiri nyaanyaa, mu yili mbe sɛ u fni. 30 Na Yesu n ta mu le chia kre lam tun, na uu wa mu yire mna Maata sɛ u fni kre. 31 Judae mblɛ praa wa katoo wa na Maria bre kre, na yiri mu taa u kro. Ŋga wra fiɛlɛ mu yili fimi na ma kre, praa jawa na faŋga lawee wa u shie mbe sɛ nyɛni. 32 Ŋga Maria na da mna Yesu nyi kre, a wra kosie kan u yiɛ mbo, "Ni Tafun, na mnaa wa, kaa ni lɛm ŋmba wa na ku." 33 Ŋga Yesu na nya na wre na Judae mblɛ pe taa u kro pre nyɛni kre, wrekrom na u yii. 34 A wra pe wie mbo, "Sena e Lazaro le hin?" A pra kna mbo, "O Tafun pan mu le." 35 Yesu na nyɛni. 36 A Judae pre na kna mbo, "E le imi u Lazaro kori mu da." 37 La, plɛ na yo mbo, "Wre ma wra fuun nyaa kree? Kena wa na jaa Lazaro ŋmaa shↄ ŋgaa?" 38 Wrekrom na Yesu yii mu ya, a wra sɛ faŋga ŋga nu Lazaro na sni kre lawee, dnɛ wee na yi, a pra dnɛ ka tɛɛ mu ki nyu tↄ. 39 A wra kna mbo, "E dnɛ kre gbila e laa wee kre nyu na." A Maata, Lazaro jaa wre na kna mbo, "Ni Tafun we na ndio titi, ŋga o u le, ki ble jijirɛ yi aŋga." 40 A Yesu na kna mu yo u pan mbo, "Ni n yo mu pan na, na mu shↄ mu li, mu Nyiɛkpↄↄ yɛnyiŋge nyaa?" 41 A pra dnɛ kre gbila mu laa wee kre nyu na. A Yesu na yiɛ wa nyjeeri mu yo mbo, "Ndoo ni mu kaan mboo, na mu ni nyu kee loo. 42 Ni chin na mu ndru ni pan nyjila kro nu, la, leele mblɛ pe yire mna ŋga na ni ki yo, mbe pe shↄↄli, mbe chin na ŋu mu ni tun." 43 Ŋga wra yo ma mu kↄ kre, a wra fuu badaaŋga mbo, "Lazaro, yili mu pan!" 44 Lazaro na nyi mna yili fimi na, na pe u kɛnyi, na u jeele, na u yiɛ pↄ yonyi ni mu tↄ. A Yesu na yo mbo, "E u saan mbe u sɛ." 45 Judae pre tataara mblɛ pra pan Maria shaarihaa kre na kee ŋga Yesu pe kre nya, mna u shↄ mu li. 46 La, pe plɛ na sɛ kee ŋga Yesu pe kre yo Farisiie pre pan. 47 Sↄfue loplombo, na Farisiie pre, na chia loplombo yeeri a pra sɛ fni. A pra kna mbo, "Ŋgi ki fna o pe blↄ ŋmba kawako kee tataara nyjɛ u piin ŋga na hin?" 48 A pra yo mbo, "Na o tia u kro na yire kee nyjɛ piin, ndro kro we kↄↄ u shↄↄli, a Rom leele we kↄ mbe pan mbe o suminyuŋgo cheche ŋga juari, mbe o waŋgra ŋga kla." 49 La, pe wa naa wa, praa u yeeri Kaifa, wra pe sↄfu lopom titi kre yɛlɛ kre na, a wra kna mbo, "E n kala ka chin. 50 E n chin na, na ndro nunu ku mu lenɛɛrɛ ndra lↄ, ki nyu mu wɛ waŋgra ŋga poŋgo klaa naa?" 51 Kaifa n na kre kee ŋga yo na wre titi jaŋga ni. Ŋga wra pe sↄfu lopom titi kre yɛlɛ kre na kre, kre kra tia wra ki nya mu yo na Yesu we ku mbe Judae ŋga, a pre chiin ma we ku mbe ŋga, la, Nyiɛkpↄↄ biile mblɛ pe nyina waŋgra ŋga nu kro kre, pre we yoori mbe pe chaa, mbe pe pe nunu. 53 Mu yire kre ble kre na, Judae loplombo pre na nyu le mbe Yesu gbo. 54 Ki tia Yesu nsraa uyɛ leni lenɛɛrɛ nu Judea tra kre nu na. Wra yiri wa, a wre na u twanfɛɛnlɛ pre na sɛ tni fimi lawee chia ŋga pe yeeri Efraim kre na. 55 Na Judae Klɛntro ble kpↄↄ kre lie chaa da, a lenɛɛrɛ na yiri pe chiɛ na, na shie Jerusalɛm na, mbe sɛ peyɛ jee paala kre pe, mbe ble kpↄↄ kre chin mbe da. 56 Praa Yesu chaa, kra tia ŋga pra fni suminyuŋgo wa kre, a praa peyɛ wie mbo, "Mni e jawa hin? E shↄnli na we pan ble kpↄↄ ŋga nu ree, ndee wa pan hin?" 57 Sↄfue loplombo, na Farisiie pre na ki kpali na ŋmba u Yesu haa chin kre, u pan u yo, mbe pe sɛ u yii.

12

1 Ŋga kra kro ble kↄↄnanu mbe Klɛntro ble kre da kre, Yesu na sɛ Bɛtani na, Lazaro ŋmba wra nyi kre chia. 2 Pra yilakↄŋgↄ sro pe u pan. Maata wra sro kre kɛ, na Lazaroo wa mu tni Yesu ni lihaa. 3 Bawa Maria na tlade ndiom taan gbolo kpↄɛ nyjɛ ndrↄ yi sheli yire ka wru, mna ki kna mu wo Yesu jeele na, mna u ndra nyjuroe tɛɛ mu yi tlu. tlade kre ndiom na katoo kre shↄ kro. 4 Yesu twanfɛɛnlɛ pre nunu ŋmba pe yeeri Judas Iskariↄt, ŋmba wra kↄ mu u wↄ mu ŋga kre, na kna mbo, 5 "Mni a u n tlade ŋga prɛ ŋga hin? Kie na da ndro nunu yɛlɛ nyufↄtↄↄrↄ. We na jaa ki swa kre wru mbra shianfɛɛnlɛ kɛ." 6 Ki n pe shianfɛɛnlɛ fooro chiɛn na wra kre kee ŋga yo, la, ŋga wra pe juo, a wre wraa pe swa tↄkli kre teeri, na ka lii ki nu ndra na na yi. 7 A Yesu na kna mu yo mbo, "E u ti. U ki pe mu tɛɛ na ni kumu ble sri. 8 Yire na shianfɛɛnlɛ pre ee wa mu tni nyjila kro nu, a mi na yire n wa nyjila kro nu." 9 Ŋga Judae pre nɛɛrɛ na loo na Yesuu wa Bɛtani na kre, pra sɛ wa. Yesu chiin ndra na ma pra yila mu sɛ, la, pra sɛ Lazaro ŋmba Yesu na nyi wre lehaa na. 10 Sↄfue loplombo pre, na pe jawala pe na pie Lazaro gbo na. 11 Ŋgi na, Judae pre tataara na yire u nyiiɛ kre na, mu laa loplombo pre kro, mu Yesu shↄ mu li. 12 Ŋga nyiŋge na se kre, lenɛɛrɛ pre pra sɛ Klɛntro ble kre lihaa kre, na loo na Yesu paan Jerusalɛm na. 13 Kra tia pra shuɛ wrɛ knumu mna sɛ u fnihaa, na gble yɛshↄↄrↄ ni mbo, "E Nyiɛkpↄↄ ŋga mɛɛ. Ŋmba u paan o Tafun Nyiɛkpↄↄ mɛɛ nu wre wo yi dwamu. Israel ŋunu wre wo yi dwamu." 14 Yesu na bubnↄ pↄ wa nya mna tni u na, imi na Nyiɛkpↄↄ hlɛ na ki yo fa kre mbo, 15 "Yaa ti mbe fiɛrɛ e yii Jerusalɛm leele. E le, e ŋunu u paan kre, mu tni bubnↄ pↄ na." 16 U twanfɛɛnlɛ pre nsra kee nyjɛ krɛrɛ nↄↄ loo jle kre, la, nyjila ŋga nu wra ku mu nyi, mna u yɛnyiŋge ta kre, kre pra sↄↄnri na Nyiɛkpↄↄ hlɛ kre na ki yo fa, a pan pra u pe kre. 17 Lenɛɛrɛ mblɛ pre na Yesu naa wa a wra Lazaro nyi mu yili faŋga nu kre, naa kee ŋga kra pe kre kpali na tro. 18 Kre kra tia lenɛɛrɛ pre na sɛ u fni, ŋga pra loo na u kre kawako kee ŋga pe kre ndra na. 19 Bawa Farisiie pre naa yuu peyɛ pan mbo, "Ŋga o piin kro, ka n na nyↄↄ. E le imi na waŋgra leele kro kro taa u kro ma rɛ." 20 Mblɛ pra sɛ Jerusalɛm na ble lie yire nu sumihaa kre, Griikie plɛ na chaa pe nu. 21 A pra sɛ yo Filipo ŋmba wra Bɛtsaida ŋga kii wa Galilii tra nu wre pan mbo, "Ndoo, Yesu o chaa mbe nya." 22 Filipo na sɛ ki yo Andriu pan, a pe kro shiin na sɛ ki yo Yesu pan. 23 A Yesu na kna mbo, "Nyjila kre da na pie Lewo Pↄ wre ŋga u yɛnyiŋge kpↄↄ kre. 24 Kpra na, ni yuu e pan, na yua bie n to tra mu fↄↄn, kia fin, na ki n pe ma kie kro yua bie nunu chom tɛ. La, na ki fↄↄn, kena kie fin, mbe sɛ tataara. 25 Ŋmba u wre titi ŋmaa kori kre, kie yili u kɛɛ, a ŋmba u n u ŋmaa kori waŋgra ŋga nu kre, we ble nyini ŋmaa ta. 26 Ŋmba u chaa mbe ni sumi kre, u taa ni kro, mna mbe sɛ kpan, mi na wre wi. Ŋmba we ni sumi kre, ni Lɛ we u kpↄↄ." 27 "Fuŋgaami ŋga, ni gbun ni fiiri, a mni mbe yo hin? Ni yo na, 'Ndoo, maa ti mbe kre kanyana ŋga ni da ree?' Mba yo ma, ni chin na kre ki tia ni pan, mbe paan kala nya kre nyjila ŋga nu. 28 Ndoo, ti mu mɛɛ yili!" A mana ka na yili nyjeeri mbo, "Ni ni mɛɛ ŋga yɛnyiŋge, a mbe ndruu ki ŋga na." 29 A lenɛɛrɛ pre praa wa mu yire wa kre na mana kre loo, a plɛ na yo mbo, "Nyiɛ ki twanri." A plɛ na yo mbo, "Nyjeeri bituŋu, u paara u pan." 30 A Yesu na yo pe pan mbo, "Yire ndra na mana ŋga yila mu paara, ki n pe mi ndra na yi. 31 Fuŋga waŋgra kpra kun nyjila kre da, a fuŋga pie Sutna, waŋgra ŋunu wre kↄ u jↄↄn na mbe wa. 32 Na pia ni yire nyjeeri kre, mbe ndro kro tini mbe pan ni jaara." 33 Wra kee ŋga yo mna tɛɛ mu kumu ŋga nyini we ku kre nyina. 34 A lenɛɛrɛ pre na kna mbo, "O mbra yire o nyina na Kristo wre wa ku fio. A mni mna yuu na ki fna pe Lewo pↄ wre yire nyjeeri hin? Ŋmbi wi Lewo pↄ wre hin?" 35 A Yesu na kna mbo, "Nyjila chiɛri ka ki kro mbe kania kre tni e jaara. Nyjila ŋga e kania kre ta ŋga, e nyaari, mbe wↄmu kre wa e tↄ. Lewo ŋmba u nyaari wↄmu nu kre n chin mna u shie. 36 Ŋga e kania kre ta ŋga, e ki shↄ e li, imi kie pe mbe e ja mbe pe kania kre biile." Ŋga Yesu na yire kee nyjɛ yo mu kↄ kre, wra yili pe nu mna sɛ ndra haka. 37 Wra kawako kee tataara pe pe yiɛ na, nde pra je pe nsra u shↄ mu li, 38 imi kie pe mbe kee ŋga Nyiɛkpↄↄ kee nyanyofun Yisaia na yo kre pe kpra, mbo, "O Tafun, mblɛ pe o kee kre shↄ mu li hin? A mblɛ o Tafun na u jaŋga kre wↄ mu nyina hin?" 39 Kre kra tia pe nsra ja mu shↄ mu li, ŋgi na, Yisaia na ki yo na, mbo, 40 "Nyiɛkpↄↄ pe nyiɛlɛ tↄ, mu pe jawala kna, imi kie pe mbe pia nya, a pe jawala wa kala nↄↄ loo. A pia kna mbe pan ni pan, mbe ni pe tra." 41 Yisaia na yire kee nyjɛ yo. Ŋgi na wra Yesu yɛnyiŋge nya. 42 Judae loplombo pre tataara na u shↄ mu li, la, praa fiɛ Farisiie pre na, ki tia pe nsra peyɛ kpali. Na pra peyɛ kpali rɛ, pie na pe wↄ mbra yili suminyuŋgo wa. 43 Praa mɛɛ chaa leele pan, mu wɛ mɛɛ ŋga Nyiɛkpↄↄ we pe ŋga na. 44 Yesu na paara kpↄↄ mbo, "Ŋmba u ni shↄ mu li kre, mi nunu ma u shↄ mu li, la, u ni Lɛ ŋmba u ni tun wre shↄ mu li na. 45 A ŋmba u ni nya kre, u ŋmba u ni tun wre nya na. 46 Ni pan mu pe waŋgra kania, mbe ŋmba we ni shↄ mbe li kre wa kro wↄmu nu. 47 Ŋmba we ni kee loo mbe ndikana pe ki na kre, mi ma mbe u gbun pimi ni. Ŋgi na hin? Ni n pan waŋgra leele kpra kunhaa, la, ni pan mbe pe ŋmaa shↄ. 48 Ŋmba we mi na ni kee kre je kre, u kpra kunfuun wa. Kee ŋga ni yo kre kie ufun kpra kun, ble ŋga ki kro tↄ kre nu. 49 Niyɛ jaŋga ni ma ni paara. Ni Lɛ ŋmba u ni tun wre u ni nyina ŋga mbe yo, na imi mbe paara. 50 A ni chin na ŋga u ni nyina kre paan blenyini ŋmaa ni. Ŋga ni yo ŋga, kre ni Lɛ wre ni nyina na ni yo."

13

1 Ki ble ŋga nyiŋge we se mbe pe kɛ le Klɛntro ble lie yire nu kre, Yesu na chin na u nyjila da mbe u yili waŋgra nu mbe sɛ u Lɛ wre pan. Wra waŋgra ŋga leele mblɛ pra pe u wolo pre kori nyjila kro nu, a pan wra pe kori mna sɛ su u kumu ble. 2 Ki yilakↄŋgↄ kre, ŋga wre na u twanfɛɛnlɛ pre na tni na lii kre, na Sutna le Judas, Siimↄn Iskariↄt pↄ wre nu, na ki fna u Yesu wↄ mbe ŋga. 3 Yesu na chin na u Lɛ u ŋga jaŋga kro, mna chin na Nyiɛkpↄↄ pan u yiri mu pan, a Nyiɛkpↄↄ wre pan we ndru mbe sɛ. 4 Yesu na yiri sro na, mna u dodoŋgi wↄ mu tɛɛ, mna gbofu wru mu pↄ sɛlɛ. 5 Bawa wra nyumu kna mu le taakpↄↄ nu, mna u twanfɛɛnlɛ pre jeelee je, mna gbofu kre tɛɛ mu pe jeelee wↄ. 6 Ŋga wra da Siimↄn Pita na kre, a Pita na kna mu yo mbo, "Ni Tafun, mi jeelee mu paan mbe je ŋgaa?" 7 A Yesu na kna mu yo u pan mbo, "Ŋga ni piin fuŋgaami ŋga, mu n ki chin, la, mu ki chin mbakↄ." 8 Pita na kna mbo, "Mba ti mu ni jeelee je fio." A Yesu na yo u pan mbo, "Na ni n mu jeelee je, kena mu n pe ni twanfun." 9 Siimↄn Pita na kna mu yo Yesu pan mbo, "Ni Tafun, kena maa ni jeelee chiin je hin, la, ni kɛnyi na ni ndra kro je mu ya." 10 A Yesu na yo mbo, "Ŋmba u weli kre, mu chin na u yili, ki n shian na we weli poŋgo fↄna u jeelee chiin. E kro weli mu yili, fↄna ndro nunu." 11 Ki nyjila kre, na u chin ŋmba we u wↄ mbe ŋga, kre kra tia wra yo mbo, "E kro yili, fↄna ndro nunu." 12 Ŋga wra pe jeelee yire je mu kↄ kre, a wra ndru mu u dodoŋgi kre wru mu le, mna tni u tnihaa lihaa wa, mna pe wie mbo, "Kee ŋga ni pe e na ŋga, e ki nↄↄ chiin? 13 E ni yeeri Nyinafun, na e Tafun, a ki pe kpra, na e ni yeeri ma. Ŋgi na, mi wi yɛŋgɛ! 14 Mi wi e Tafun, na e Nyinafun, a ni e jeelee je fuŋgaami. Kena pan ki fna mbe e na eyɛ jeelee jee na. 15 Ni ki pe mu e nyina, mbe e na piin ma na. 16 Kpra na, ni yuu e pan na tnu n wɛ u tafun na, a pan chↄↄ bituŋu n wɛ ŋmba u u tun na. 17 Na e yire kee nyjɛ chin, na yi piin kre, e wo yi dwamu. 18 E kro na ma ni nyi, ni mblɛ ni wↄ chin, imi kie pe mbe Nyiɛkpↄↄ kee ŋga pe nyunↄ mu tɛɛ kre pe kpra, mbo, 'Ndro ŋmba mi na wre kɛ leni na lii kre, u kaari ni loŋgo.' 19 Ni kre kee ŋga yuu e pan, mbe ki ble chiin da, na kia pe kre, mbe e shↄ mbe li na mi wi Kristo wre. 20 Kpra na, ŋmba we ni bituŋu shↄ kre, u ni shↄ. A ŋmba we ni shↄ kre, u ŋmba u ni tun wre shↄ na." 21 Ŋga Yesu na yire kee nyjɛ yo mu kↄ kre, u gbun na u fiiri, a wra yo mbo, "Kpra na, ni yuu e pan, e wa we ni wↄ mbe ŋga." 22 Kra tia twanfɛɛnlɛ pre na kna na peyɛ yiɛ le poŋgo, pe nsra chin ŋmba na u nyi. 23 Twanfɛɛnlɛ pre nunu ŋmba Yesu na kori titi wre, na uu wa mu tni mu mbra wre Yesu na. 24 A Siimↄn Pita na u kɛ tɛɛ mna paara u pan mbo, "U wie ndro ŋmba kee u yuu ŋga." 25 A twanfun wre na flo mu da Yesu na, mna u wie mbo, "Ni Tafun ŋmbi na mu nyi hin?" 26 A Yesu na kna mbo, "Ŋmba mbe paanu ŋga ni mbe ŋga kre, wre wi." Bawa wra paanu kre ka kun, mna ki ni mu Judas, Siimↄn Iskariↄt pↄ wre ŋga. 27 Ŋga Judas na paanu kre shↄ to, titɛɛ kre nu, a Sutna na le u nu. A Yesu na yo u pan mbo, "Kee ŋga mu chaa mbe pe kre, muyɛ wru nyaanyaa mu ki pe." 28 Twanfɛɛnlɛ hamblɛ pre nsra kee ŋga wra yo Judas pan kre nↄↄ loo. 29 Ŋga Judas na pe pe swatɛɛfun kre, plɛ naa jawa na, yoo Yesu yo u pan na u sɛ yirɛ nyjɛ yi shian lↄ, mbe pe tɛɛ mbe ble kpↄↄ kre li, ndee aada u yo na u sɛ shianfɛɛnlɛ ŋga yaka. 30 Ŋga Judas na paanu kre shↄ to, a wra yili fimi na, ki nyjila kre na ble wↄ. 31 Ŋga Judas na sɛ kre, a Yesu na yo mbo, "Fuŋga Lewo pↄ wre yɛnyiŋge ta, a wre nu Nyiɛkpↄↄ we yɛnyiŋge ta na. 32 A na Lewo pↄ wre ndra na Nyiɛkpↄↄ yɛnyiŋge ta kre, kena Nyiɛkpↄↄ we ti mbe leele Lewo Pↄ wre yɛnyiŋge nya poŋgo, kia mu. 33 Ni biile, mi na yire wa tni mbe mu na. Ee kↄ mbra ni chaa, la, kee ŋga ndaa yo Judae pre pan kre ni yuu e pan, na yaa jaa sɛ mna ni shie kre. 34 Mbra fↄŋgↄ ŋga ni e kaan yi na, e eyɛ kori. Imi na ni e kori kre, pan ki fna e eyɛ kori na. 35 Na e eyɛ kori ma kre, ndro kro we chin na e pe ni twanfɛɛnlɛ yɛŋgɛ." 36 Siimↄn Pita na u wie mbo, "Ni Tafun, sena mu shie hin?" A Yesu na kna mbo, "Ma jaa taa ni na fuŋgaami mbe sɛ mna ni shie kre, la, mu kↄↄ taa ni na." 37 A Pita na kna mbo, "Ni Tafun, mni a mba jaa taa mu na fuŋgaami hin? Na kumu yi kuraa, mbe ku mu ndra na." 38 Yesu na kna mbo, "Mu muyɛ kna na mu ku mi ndra naa? Kpra na, ni yuu mu pan, ŋgoplↄ wa nyɛni na mu kaala gbee taarɛ na mu n ni chin."

14

1 Yaa ti mbe e gbun na yↄↄlɛ e na. E Nyiɛkpↄↄ shↄ e li, e mi titi shↄ e li na. 2 Nyinyii wa ni Lɛ katoo tataara. Na yɛŋgɛ ma, mba na yo na ni shie mbe sɛ lawee gbeele e pan. 3 A na ni sɛ lawee gbeele e pan mu kↄ kre, mbe ndru mbe pan, mbe e wru mbe sɛ ni lawee, kena mna ni nyi kre, bawa ee tni na. 4 E mna ni shie kre haa chin, mu ki kolo chin. 5 Tↄmasi na kna mbo, "Ni Tafun, na o n chin mna mu shie, kena mni oo pe mbe kolo chin hin?" 6 A Yesu na kna mu yo u pan mbo, "Mi wi kolo kre, na kpra kre, na ŋmaa, ndro wa ja mbe sɛ ni Lɛ wre pan, fↄna u tro ni na. 7 Na e ni chin kre, ee ni Lɛ wre chin na, a fuŋga e u chin, mu u nya." 8 Filipo na yo u pan mbo, "O Tafun, o nyina Ndoo wre, na o wre nya mu kↄ, kena o kↄ." 9 A Yesu na kna mbo, "Mi na yiree wa mu tni fafa ŋga na, kena e n ni chin tuun Filipo? Ŋmba u ni nya kre, u Ndoo wre nya. Mni a e ndru na yuu na, 'O nyina Ndoo wre na hin?' 10 Filipo, kena mu n shↄ mu li na nii wa Ndoo wre nu, a Ndoo wree wa ni nu ra?" Wra yo u twanfɛɛnlɛ pre pan mbo, "Kee nyjɛ ni yuu e pan ŋga, mi pan ma yi yiri. Ndoo ŋmba uu wa ni nu wre u u tnumu tuni. 11 E shↄ e li na nii wa Ndoo wre nu, a Ndoo wree wa ni nu. Na pan ma naa, e ni tnumu nyjɛ ni tuni yire le, e shↄ e li. 12 Kpra na, ni yuu e pan, ŋmba we ni shↄ mbe li kre, we ja mbe tnumu nyjɛ ni tuni ŋga tun, hali we jaa kekpↄɛ pe mbe wɛ nyjɛ ni piin ŋga na. Ŋgi na hin? Ni shie Ndoo wre jaara. 13 Yira ŋga ee tali ni mɛɛ nu kpan, mbe ki pe, imi kie pe mi ndra na, mbe leele Ndoo wre ŋga yɛnyiŋge. 14 Yira ŋga ee tali ni mɛɛ nu kpan, mbe ki pe." 15 "Na e ni kori, kena ee li ni mbra na. 16 Mbe Ndoo wre tali, mbe u e ŋga Yafun wa na, Kpra Ŋumu wre, mbe yire na wre tni nyjila kro nu. 17 Waŋgra leele wa ja mbe u yii. Ŋgi na, pia u nya, mbaa yo chiin pie u chin. La, yire u chin, ŋgi na, yire na wre ee wa mu tni, a uu wa e nu. 18 Mba e ti bijile, la, mbe ndru mbe pan e pan. 19 Ki kro chiɛri mbe waŋgra leele wa ni nya na, la, yire we ni nya. Ŋga nii ŋmaa ni ŋga, ee ŋmaa ta. 20 Ki ble kre, ee chin na nii wa ni Lɛ nu, a ee wa ni nu, a nii wa e nu na. 21 Ŋmba we ni mbra shↄ, mbe li yi na kre, wre wi ŋmba u ni kori. A ŋmba u ni kori kre, ni Lɛ wre u kori, a mi titi we ufun kori na, mbe niyɛ wↄ mbe u nyina." 22 Judas, Yesu wↄŋgafun wre mɛɛfun na yo mbo, "Ni Tafun, mni mbe mu muyɛ wↄ mbe o nyina, a ma muyɛ wↄ mbe waŋgra leele nyina hin?" 23 A Yesu na kna mbo, "ŋmba u ni kori kre, we li ni kee kre na. Ni Lɛ we u kori na, mbe mi na ni Lɛ kro paan tni u nu. 24 Ŋmba u n li ni kee na kre, u n ni kori, a kee ŋga e ndru ŋga, ni wo ma, ni Lɛ ŋmba u ni tun wre nyu kee yi." 25 "Ni yire kee nyjɛ yo e pan, nyjila ŋga ni mi na yiree wa ŋga. 26 La, Kpra Ŋumu ŋmba ni Lɛ we tun na ni mɛɛ ni mbe u paan ya e na wre, we e nyina yirɛ kro, mbe e sↄↄnri kee nyjɛ ni yo e pan ŋga krɛrɛ. 27 Wejinyiŋge nu ni e ti. Mi titi wejinyiŋge ni e ŋga, ki n pe na ŋga waŋgra kaan kre ka ni e ŋga. Yaa na kawa kee ka ni, a yaa shia fiɛ." 28 "Ni ki yo e pan a e loo na ni shie, la, mbe ndru mbe pan e pan. Na e ni kori, e yiɛ we shↄ na ni shie Ndoo wre pan, ŋgi na, u wɛ mi na. 29 Ni yire kee nyjɛ yo e pan, mbe yi chiin pe, imi kie pe na yi waa pan mbe e shↄↄli. 30 Mba paara na e ni titnↄŋↄ na. Ŋgi na, waŋgra ŋga tafun wre paan, u n jaŋga ni mi na ya. 31 La, waŋgra leele fna mbe chin na ni Ndoo wre kori, kre ki tia ndaa nyjɛ u yo ni pe kro piin. E yiri mna mbe o sɛ."

15

1 Yesu na yo mbo "Mi wi kpra tre ŋga ki sɛni kre, a ni Lɛ wi ki lefun. 2 Ni klɛ ŋga ki n na sɛni kre, we ki kun mbe wa, a klɛ ŋga ki sɛni kre, we ki mbɛɛlɛ wↄ, imi kie pe mbe ki sɛ nɛɛrɛ. 3 Kee nyjɛ ni yo e pan ŋga ndra na, e pe chasi. 4 E tni ni nu, mbe ni tni e nu. Imi na, na klɛ n kan tiŋge na kia jaa sɛ kre, pan chↄↄ, na e n tni ni nu yaa jaa yaka pe. 5 Mi wi tre kre, a yire lɛ ki klɛ yire, ŋmba we tni ni nu, mbe ni tni u nu kre, we sɛ tataara, la, na e n tni ni nu yaa jaa yaka pe. 6 Ŋmba u n tni ni nu kre, pie u kun mbe wa na tiŋge klɛ yi, mbe yi yua, mbe pe yi koli mbe le kanhun mbe yi shↄ . 7 Na e tni ni nu, a ni kee tni e nu, e yira ŋga e chaa kro tali, ee ki ta. 8 Ŋga kie ni Lɛ wre ŋga yɛnyiŋge yi na, ee sɛnyi tataara sɛ. Kie ti mbe leele chin na ni twanfɛɛnlɛ lɛ yire. 9 Imi na ni Lɛ ni kori kre, pan ni e kori, kena e tni ni koroo nu. 10 Na e li ni mbra na, ee tni ni koroo nu, imi na ni li ni Lɛ mbra na, mu tni u koroo nu kre. 11 Ni yire kee nyjɛ yo e pan, imi kie pe mbe ni yɛshↄↄrↄ kro e nu, mbe e yɛshↄↄrↄ ta poŋgo. 12 Ni mbra ŋga ni leni e pan yi na, e eyɛ kori, imi ni e kori kre. 13 Koroo kpↄↄ ka n da na ŋga ni, na lewo we ku u nↄↄlↄ tlo. 14 Ŋga mbe yo e pe kre, na e ki pe, ee pe ni nↄↄlↄ. 15 Mba e yeeri sumifɛɛnlɛ na, ŋgi na, sumifun n chin ŋga u tafun piin. Ni e yeeri nↄↄlↄ. Ŋgi na, kee nyjɛ ni loo ni Lɛ pan kre, ni yi yo e pan kro. 16 Yire ma e ni wↄ, la, mi ni e wↄ, na e sɛ sɛnyi tataara nyjɛ yia kla sɛ. Kie ti ni Lɛ wre e ŋga yira ŋga ee tali ni mɛɛ nu kro. 17 Kena ŋga ni yuu e pan yi na, e eyɛ kori." 18 "Na waŋgra ŋga wolo e pra kre, e chin na mi pe klu mu pra. 19 Na e na pe waŋgra wolo kre, waŋgra wolo we naa e kee chaa, na pe wolo lɛ yire. La, ŋga mi e wↄ mu yili waŋgra nu, a e n pe pe wolo na kre, kre ki tia pe e pra. 20 E kee ŋga ndaa yo e pan kre sↄↄnri, na sumifun n wɛ u tafun na. Na pe tia ni kala nya kre, pie ti mbe e kala nya ma na. A na pe li ni kee na kre, kena pie li e wee na na. 21 Pie ti mbe e kanyana nyjɛ kro nya, ŋga e pe ni wolo, a pe n ŋmba u ni tun wre chin kre ndra na. 22 Na ni nsra pan mu paara pe pan, ka pia na sisam pimi li. La, fuŋgaami ŋga, pe n wa sisam nyu wↄↄ ka ni na. 23 Ŋmba u ni pra kre, u ni Lɛ wre pra na. 24 Na ni n na kee nyjɛ ndro n da mu pe nyjɛ pe pe nu kre, kaa pe n wa sisam pimi ni, la, pe yire kee nyjɛ nya, mu je mu mi na ni Lɛ wre pra. 25 Kre kee ŋga fna mbe pe, mbe ki ti ŋga pra nyunↄ pe mbra yire nu mu tɛɛ kre pe kpra, mbo, 'Pe ni pra finfin'. 26 Yafun ŋmba mbe tun wre we pan, Kpra Ŋumu ŋmba u yiri Ndoo wre pan kre, wre we ni dansiɛrɛ li. 27 A yire chↄↄ we ni dansiɛrɛ li na. Ŋgi na, mi na yire lɛ mu yire jle kre."

16

1 "Ni yire kee nyjɛ yo e pan, imi kie pe mbe yaa ndru kro. 2 Nyjila ka paan, mbe pe e wↄ mbe yili pe fninyinyi nu, hali ŋmba we na e kuu kre we na jawa na Nyiɛkpↄↄ tnumu u tuni. 3 Pie yire kee nyjɛ pe e na. Ŋgi na, pe n ni Lɛ wre chin, mbaa yo mi pie chin. 4 La, ni yire kee nyjɛ yuu e pan, na yi nyjila waa da, mbe e sↄↄnri na ndaa yi yo. Ŋga nii wa e jaara kre ki tia ni n klu mu yire kee nyjɛ yo e pan." 5 "La, fuŋga ni shie ŋmba u ni tun wre pan, a nde e wa n ja mu ni wie na, 'Sena mu shie hin?' 6 Fuŋga ni ki yo e pan, a fooro chin mu e yii. 7 La, kpra ni yuu e pan kre, ki nyu mu e ŋga na mbe ndruu sɛ. Ŋgi na, na ni n sɛ, e Yafun wre wa pan. La, na ni sɛ kre, mbe u tun mbe u pan e pan. 8 Na waa pan, we ti waŋgra leele pe sisam nya, mbe kpra kre nya, mbe chin na Nyiɛkpↄↄ we kↄↄ pe kpra kun. 9 Pe sisaa pe, ŋgi na, pe n ni shↄnli. 10 A kpra kre haa kre, pe n chin na ki pe kpra na ni shie ni lɛ wre pan, mbe pia ni nya na. 11 A pimi kuↄn na, pe n chin na pe waŋgra ŋga ŋunu wre gbun pimi ni. 12 Kenɛɛrɛɛ wa mbe ni yo e pan, la, yaa jaa yi nↄↄ loo fuŋgaami. 13 La, na Kpra Ŋumu wre pan, we yiɛ klu mbe e nyina kpra kro. Wre titi jaŋga ni ma we na paara. Ŋga we loo kre we yo. A we e nyina kee nyjɛ yie pan. 14 We ni ŋga yɛnyiŋge. Ŋgi na, ni kee ŋga ni chaa mbe yo we wru mbe paan yo e pan. 15 Ni Lɛ yirɛ kro, ni wee yi, kre ki tia ni yo we ni kee wru mbe paan yo e pan kre." 16 "Ki kro chiɛri na yaa ni nya, a kia mu, ee ndruu ni nya." 17 U twanfɛɛnlɛ pre plɛ naa peyɛ wie mbo, "Kee ŋgi u yuu o pan ŋga hin? Mbo, 'ki kro nyjila chiɛri na yaa ni nya, a kia mu ee ndruu ni nya.' Mu ndru mu yo mbo, 'ŋga ni shie ni Lɛ pan kre ndra na.' " 18 A pra ndru mu peyɛ wie mbo, "Kena mni kre 'nyjila chiɛri' ŋga nyina hin? O n chin kee ŋga u yuu." 19 Yesu na chin na pe chaa mbe u wie kee kre nↄↄ, kra tia wra kna mu yo pe pan mbo, "Ni yo na ki kro chiɛri mbe yaa ni nya, a kia mu ee ndru mbe ni nya. Kre e eyɛ wie ŋgaa? 20 Kpra na, ni yuu e pan, ee nyɛni mbe gblee le, la, kie pe waŋgraleele pan yɛshↄↄrↄ. Ee fooro li, a e fooro kre we kↄↄ kaari yɛshↄↄrↄ. 21 Na selɛɛ chlↄ yaa kre, u fooro lii, ŋga u kanyana nyjila da kre ndra na. La, na waa pↄ wre se mu kↄ to, mbe u u kanyana kre fɛɛ, mbe u yiɛshↄ na u pↄ se mu pan waŋgra nu. 22 Ki ka nu e nyi fuŋgaami kre. E fooro lii, la, mbe ndruu pan mbe e nya na, mbe e yɛshↄↄrↄ ta. Yɛshↄↄrↄ ŋga ndro wa jaa shↄ e kɛɛ. 23 Na ki ble kre waa da, yaa ni wie kee ka na. Kpra na, ni yuu e pan, ŋga ee ni Lɛ wre tali ni mɛɛ nu kpan, we e ŋga ki yi. 24 E n yaka tali ni mɛɛ nu tun, hali mu pan mu su aŋga. E tali, ee ta, mbe ki ti e yɛshↄↄrↄ ta poŋgo." 25 Yesu na ndru mu yo mbo, "Yomɛɛlɛ nu ni paara e pan. La, nyjila ka we pan, mbe mba paara e pan yomɛɛlɛ nu na, la, mbe paara chasi, imi kie pe mbe e ni Lɛ kee kre nↄↄ loo. 26 Na kre ble kre pan, ee u tali ni mɛɛ nu, ni n yo mi mbe na u tali e pan. 27 Ŋgi na, ni Lɛ wre titi e kori, ŋga e ni kori, mu shↄ mu li na wre Nyiɛkpↄↄ pan ni yiri kre na. 28 Ni Lɛ wre pan ni yiri mu pan. A ni ndru na yilii waŋgra ŋga nu mbe sɛ ni Lɛ wre pan." 29 A u twanfɛɛnlɛ pre na kna mbo, "Fuŋga rɛ, mu paara chasi. Mu n na paara yomɛɛlɛ nu na. 30 Fuŋga o chin na mu kala kro chin, ndro n fna mbe mu wie mbra na. Ki tia o shↄ mu li na mu yiri Nyiɛkpↄↄ pan yɛŋgɛ." 31 A Yesu na kna mbo, "Fuŋga e shↄ mu lii? 32 Nyjila ka paan, a ki da, na e kro we nyina mbe sɛ e kalonyi nu mbe mi nunu ti. La, ŋga mi na ni Lɛ wre oo wa nyjila kro nu kre ndra na, kia kro mi nunu fio. 33 Kre na ni kee nyjɛ yuu e pan, mbe e yire ni na mbe wejinyiŋge ta. Waŋgra leele we ti e kala nya, la, e ti mbe e yiɛ shↄ, na waŋgra ŋga jaŋgaa wa ni kɛɛ."

17

1 Ŋga Yesu na yire kee nyjɛ yo mu kↄ kre, wra yiɛ wa nyjeeri mna yo mbo, "Ndoo, nyjila kre da. Mu pↄ ŋga yɛnyiŋge, mbe mu pↄ wre mu ŋga yɛnyiŋge. 2 Ŋgi na, ŋu mu u ŋga jaŋga, a ki wɛ leele kro wo na, imi kie pe mbe u mblɛ mu u ŋga pre ŋga blenyini ŋmaa. 3 A blenyini ŋmaa kre taara yi na pie chin na ŋu chiin wi kprafun Nyiɛkpↄↄ wre, mbe pe Yesu Kristo ŋmba mu tun wre chin. 4 Ni mu yɛnyiŋge kre nyina tra, a tnumu ŋga mu le ni kɛɛ kre, ni ki tun mu kↄ. 5 Kena, Ndoo, ŋga ni yire mu yiɛ ŋga, ni ŋga yɛnyiŋge, yɛnyiŋge ŋga kraa wa ni pan, a waŋgra na chin mu pe kre." 6 Yesu na yo mbo, "Leele mblɛ mu wↄ waŋgra ŋga nu mu ni ŋga kre, ni tia pe mu chin. Mu wolo lɛ, a mu ni ŋga pe lɛ, a pe li mu kee kre na. 7 A fuŋga pe chin na yirɛ nyjɛ mu ni ŋga yire kro, ŋu pan yi yiri. 8 Ni pe ŋga mu kee ŋga mna ni ŋga kre, a pe ki shↄ. Pe chin na ŋu pan wa ni yiri mu pan yɛŋgɛ, mu shↄ mu li na ŋu mu ni tun. 9 Pre ni nyiɛtali na kaan, ni n na tali mbe waŋgra kro ŋga. La, mblɛ mu ni ŋga kre, pre ni nyiɛtali na kaan, ŋgi na, mu wolo lɛ. 10 Nyjɛ ni ta kro, mu wee yi, a nyjɛ ŋu ta kro, mi wee yi, a pre lɛ ni yɛnyiŋge. 11 A fuŋga ni paan mu pan, ni n wa waŋgra nu na, la, pree wa waŋgra nu. Ndoo, ŋu mu pe Cheche! Kɛ tↄ pe na mu mɛɛ kre jaŋga ni, mɛɛ ŋga mu ni ŋga kre, mbe ki ti pe pe nunu, imi na mi na ŋu pe nunu kre. 12 Ŋga mi na pre naa wa kre, ndaa pe tɛɛ mu jaŋga mɛɛ ŋga mna ni ŋga kre nu. Ndaa kɛ tↄ pe na, a wa nsra fun pe nu, fↄna ŋmba ki fna u fun wre bↄkↄ, imi kie pe, mbe Nyiɛkpↄↄ kee ŋga pe nyunↄ mu tɛɛ kre pe yɛŋgɛ. 13 A fuŋga ni paan mu pan, a ni yire kee nyjɛ yuu waŋgra nu, imi kie pe mbe ni yɛshↄↄrↄ kre tni pe nu poŋgo. 14 Ni mu kee kre yo pe pan, a waŋgra leele pe pra. Ŋgi na, pe n pe waŋgra ŋga wolo, imi na mi titi n yiri waŋgra ŋga nu kre. 15 Ni n na yuu na mu pe wↄ mbe yili waŋgra nu, la, ni tali na mu kɛ tↄ pe na, mbe Sutna wre wa jaa pe pe yaka. 16 Pe n pe waŋgra ŋga wolo, imi na ni n pe waŋgra ŋga wo kre. 17 Yire mu kpra kolo kre na, mu pe wↄ mbe pe pe mu wolo. 18 Imi na mu ni tun waŋgra nu kre, pan ni pe tuni waŋgra nu na. 19 Pre ndra na, ni niyɛ wru mu mu ŋga, imi kie pe mbe pre titi peyɛ wru mbe mu ŋga kpra kolo na. 20 Pre chiin ma ni tali na kaan, la, mblɛ pie kↄↄ pe kee kre loo, mbe ni shↄ mbe li pre kro ni tali na kaan. 21 Ni tali na pe kro we pe nunu, imi na ŋu Ndoo wa mu tni ni nu, a mii wa mu tni mu nu na kre, mbe pe tni o nu ma na. Imi kie pe mbe waŋgra leele shↄ mbe li na ŋu mu ni tun yɛŋgɛ. 22 Ni pe ŋga yɛnyiŋge imi na mu ni ŋga kre, mbe pe pe nunu, imi mi na ŋu pe nunu kre. 23 Nii wa pe nu, a muu wa ni nu, imi kie pe mbe pe pe nunu titi, mbe waŋgra leele ja mbe chin na ŋu mu ni tun, a mu pe kori imi na mu ni kori kre. 24 Ndoo, ni chaa mbe mblɛ mu ni ŋga kre pan mbe mi na pre tni titɛɛ, imi kie pe mbe pe ni yɛnyiŋge ŋga mu ni ŋga kre nya. Ŋgi na, mu ni kori mu chin mu waŋgra gbeele. 25 Ni Lɛ Kprafun, waŋgra leele n mu chin, la, mi mu chin, a mblɛ mu ni ŋga pre chin na ŋu mu ni tun. 26 Ni tia pe mu chin, a mba mu nyinaa ti, kre kie ti koroo ŋga mu ni kori kre tni pe nu, mbe mi titi tni pe nu na."

18

1 Ŋga Yesu na nyiɛtali mu kↄ kre, wre na u twanfɛɛnlɛ pre na Kidrↄn lafolo kre kun mna sɛ. Kagbla ka naa wa kre lawee kre nu, a Yesu na u twanfɛɛnlɛ pre na sɛ le ki nu. 2 Judas ŋmba wra u wↄ mu ŋga kre na haa chin, ŋgi na? Yesu na u twanfɛɛnlɛ pre naa shie na fni wa. 3 Ki tia Judas na sojae plɛ, na suminyuŋgo shiefɛɛnlɛ mblɛ sↄfue loplombo na Farisiie pre na wↄ mu u ŋga kre wru mna sɛ kagbla wa. Pra kania yiiyii, a plɛ na mↄↄlɛɛ mu mna yii, na pe ŋunↄwiyirɛ ni. 4 Yesu na kee nyjɛ yiraa paan mbe u nya chin. Kra tia wra yiri mna loŋgoolo pre fni, mna pe wie mbo, "Ndro ŋmbi e chaa hin?" 5 A pra yo mbo, "Yesu Nazrɛt wo wre." A Yesu na yo mbo, "Mi wi kre!" Na pre na Judas ŋmba wra u wↄ mu ŋga kre pee wa mu yire wa. 6 Ŋga Yesu na yo mbo, "Mi wi kre," to, a pe kro na ndru kro ni, mna wↄ mu toto tra. 7 A Yesu na ndru mu pe wie mbo, "E yo ndro ŋmbi e chaa?" A pra yo mbo, "Yesu, Nazrɛt wo wre o chaa." 8 A Yesu na kna mbo, "Ni klu mu yo e pan na mi wi kre. Kena na mi e chaa rɛ, ti ni wolo mblɛ sɛ." 9 Wra kre kee ŋga yo, imi kie pe mbe ŋga wra yo na, "Ndoo, mblɛ mu ni ŋga kre, ni n tia pe nunu chom fun," kre pe yɛŋgɛ. 10 Na brↄfiɛn ŋunuu wa Siimↄn Pita pan, a wra ki wↄ ki afoo nu, mna sↄfu lopom titi wre tnu kalie ndie chieri mu wa. Tnu ŋmba ndie pra kↄ wre mɛɛ naa Malkus. 11 A Yesu na kna mu yo Pita pan mbo, "Mu brↄfiɛn kre le ki afoo nu! Kanyana ŋga nu Ndoo ni le kre, ki n fna ki ni nya ree?" 12 Sojae pre na pe lopom, na Judae suminyuŋgo shiefɛɛnlɛ pre na Yesu yii mna u pↄ. 13 Pra klu mu sɛ na u ni Anaasi pan. Wre Anaasi ŋmba, Kaifa nafun na wi, a na Kaifa wi sↄfu lopom titi kre yɛlɛ kre na. 14 Wre Kaifa ŋmba wra da mu paara mu Judae pre nyina na, kie nyu na ndro nunu we ku mbe leele kro ndra lↄ kre. 15 Siimↄn Pita na twanfɛɛnlɛ pre wa na taa Yesu kro. Wre twanfun nunu wre, sↄfu lopom titi wre na u chin chichie. Kra tia wre na Yesu na le sↄfu lopom titi wre katoo wa, 16 a Pita na kro fimi na, krↄ kre nyu na wa. A twanfun ŋmba sↄfu lopom titi wre na chin wre, na ndru mna yili fimi na, mna paara na bichable ŋmba u kolo nyu sri kre ni, mna le na Pita ni katoo lam. 17 A bichable wre na Pita wie mbo, "Blↄ wre twanfɛɛnlɛ pre wa ma ŋuu?" A Pita na yo mbo, "Ↄↄnhↄn! Pe wa ma mi!" 18 Na weere kuu, kra tia sumifɛɛnlɛ pre na katoo kre shiefɛɛnlɛ pre na kanhun gbɛɛri na yuai, a Pita na sɛ chaa pe nu, na ka yuai. 19 Sↄfu lopom Anaasi wre na Yesu wie u twanfɛɛnlɛ pre na u kee nyjɛ wraa nyina yire kee. 20 A Yesu na kna mbo, "Nyjila kro nu, ni paara lenɛɛrɛ nu, na leele nyina suminyuŋgo, na fninyinyi nu, mna Judae pre kro shie na fni. Ni n da mu kee ka yo mu ndra tun. 21 Kena ŋgi ki tia a mna ni wie ŋga hin? Leele mblɛ pe ndru ni pan kre wie. Pe wie kee nyjɛ ni yo pe pan, pre pe nyjɛ ni yo chin." 22 Ŋga Yesu na yo ma kre, a lawee shiefɛɛnlɛ pre wa na u yiɛ ja, mbo, "Ŋgi ki tia mu paara sↄfu lopom titi pan ma ŋga hin?" 23 Yesu na kna mu yo u pan mbo, "Kee fↄↄn ŋga ni yo kre, ki nyina mbe ndro kro loo. La na kpra ni yo, mni a mu ni yiɛ ja hin?" 24 Anaasi na tia pra sɛ na u ni sↄfu lopom titi Kaifa pan, na pee wa mu u pↄ. 25 Pita naa wa mu yire na kanhun kre yuai tɛ, a mblɛ wre na pre naa wa wa kre na u wie mbo, "A blↄ wre twanfɛɛnlɛ pre wa ma ŋu kree?" A Pita na kaala mbo, "Ↄↄnhↄn! Pe wa ma mi!" 26 Sↄfu lopom titi wre tnu ŋmba ndie Pita na chieri mu kↄ kre, u sele ndro wa na Pita wie mbo, "Ni nsra ŋu na wre nya kagbla waa?" 27 A Pita na kaala na to, a ŋgoplↄ na nyɛni. 28 Pra Yesu wↄ mu yili Kaifa katoo, mna sɛ na u ni abani lopom katoo. Kre nyjila kre na bnimi pupu yi. Judae loplombo pre nsra le katoo lam, na pe chaa mbe pe cheche, mbe Klɛntro ble kre li paala kolo na. 29 Ki tia Pilato na yili mna sɛ pe pan fimi na, mna pe wie mbo, "Sisaa ŋgi blↄ ŋmba pe, a e pan na u ni mna hin?" 30 A pra kna mbo, "Na u nsra sisaa pe, waa na pan na u ni mu pan." 31 A Pilato na yo pe pan mbo, "Yire titi, e u wru e sɛ u kpra kun imi na e mbra nyi." A pra kna mbo, "Mbra n kolo ŋga na oo ja mbe ndro gbo." 32 Kre kee ŋga na pe, imi kie pe mbe Yesu kee ŋga wra da mu yo mu wru kumu ŋga nyini we ku haa kre, mbe ki pe yɛŋgɛ. 33 Pilato na ndru mu le katoo mna Yesu yeeri mu u wie mbo, "Ŋu wi Judae ŋunu wre kree?" 34 A Yesu na kna mu u wie mbo, "Ŋu titi ndra kee ŋga yili ree, ndee plɛ pe ni kee yo mu pan hin?" 35 A Pilato na kna mbo, "Mu jawa na Judae wo wi mi ree?" Ŋu titi leele na pe sↄfue loplombo pe pan na mu ni, mu mu le ni kɛɛ. Kala ŋgi mu pe hin? 36 A Yesu na kna mbo, "Ni ŋunumu n pe waŋgra ŋga ŋunumu, na ni ŋunumu na pe waŋgra ŋga ŋunumu kre, ni kotↄmblↄ wra wi mbe ni shↄ Judae loplombo kɛɛ. A na ni ŋunumu n pe waŋgra ŋga ŋunumu." 37 Kra tia Pilato na u wie mbo "Kena ŋunu wi ŋu ra?" A Yesu na yo mbo, "Kre mu yo kre. Kre kee ŋga ndra na pe ni se a ni pan waŋgra ŋga nu, mbe paan kpra kre dansiɛrɛ li, a ŋmba u pe kpra kre wo kre, u ni kala ndru." 38 A Pilato na u wie mbo, "Kpra yi ŋgi hin?" Ŋga wra kre kee ŋga wie kre, wra yili mna sɛ yo Judae pre pan mbo, "Ni n kala sisaa ŋga blↄ wre pe nya. 39 La, e paala kolo na kre, ki fna ni ndro nunu wↄ nyuŋgo mbe wa finfin Klɛntro ble lie yire nu. E chaa mbe ni Judae ŋunu wre wↄ ree?" 40 A pra gble badaaŋga mbo, "Ↄↄnhↄn! Wre blↄ ŋmba ma. Barabas o chaa mbe mu wa." Wre Barabas ŋmba na pe linkufun.

19

1 Bawa Pilato na tia pra Yesu frↄ na fwa ni. 2 Sojae pre na wuuro tɛɛ mna ŋunu juulee tin mu u juule, mna u le dodoŋgi nyiɛ ka, 3 mnaa paan na yuu u pan mbo, "Woowo! Judae ŋunu," mnaa u yiɛ juari. 4 A Pilato na ndru mu yili fimi na, mna yo lenɛɛrɛ pre pan mbo, "Ni paan na u ni mbe e ŋga, mbe ti mbe e chin na ni n sisaa ŋga u pe nya." 5 A Yesu na yili fimi na, na wuuro juulee kree wa u ndra na, a u dodoŋgi nyiɛ kree wa u na. A Pilato na yo pe pan mbo, "Blↄ wre wi kre." 6 Ŋga sↄfue loplombo na suminyuŋgo shiefɛɛnlɛ pre na u nya kre, a praa gble leni mbo, "U kan kanyana kumu kaan na! U kan kanyana kumu kaan na!" A Pilato na kna mbo, "Kena yire titi, e u wru e sɛ u kan kanyana kumu kaan kre na. Mi n sisaa ŋga u pe nya." 7 A lenɛɛrɛ pre na kna mbo, "O mbra nyina na ki fna u ku. Ŋgi na, u yo na Nyiɛkpↄↄ pↄ wi." 8 Ŋga Pilato na kre kee ŋga loo kre, fiɛrɛ na u yii kpↄↄ, 9 A wra ndru mu le katoo, mna Yesu wie mbo, "Sena wo wi ŋu hin?" La Yesu nsra paara. 10 A Pilato na u wie na mbo, "Ma paara na ni ni ra? Chin na nii wa jaŋga ni na mbe mu wa, a nii wa jaŋga ni mbe ti pe mu kan kanyana kumu kaan kre na?" 11 A Yesu na kna mbo, "Na Nyiɛkpↄↄ nsra mu ŋga ki jaŋga, kaa mu n wa na jaŋga ni ni na. Ki tia ndro ŋmba u ni wↄ mu ŋga kre, wre u le sisam kpↄↄ nu mu wɛ mu na." 12 Ŋga Pilato na kre kee ŋga loo kre, wraa kolo ka chaa mbe Yesu wa finfin. La, lenɛɛrɛ pre na ndru mu gble le, mbo, "Na mu u wa, kena ŋunu Kaisari nunu ma ŋu na. Lewo ŋmba u uyɛ pe ŋunu kre, ŋunu Kaisari loŋgo wi." 13 Ŋga Pilato na yire kee nyjɛ loo kre, a wra yili na Yesu ni fimi na, mna pan mu tni u kpra kun jↄↄn na, praa ki yeeri Dnɛ Bamba, Hebrie yolo nu praa ki yeeri Gabbata. 14 Kie pe lafo na, na nyiŋge we se mbe pe Klɛntro ble yire li, a Pilato na yo Judae pre pan mbo, "E ŋunu wre we." 15 A praa gble mbo, "U gbo! U gbo! U kan kanyana kumu kaan na!" Bawa Pilato na pe wie mbo, "E chaa mbe ni e ŋunu kan kanyana kumu kaan naa?" A sↄfue loplombo pre na kna mbo, "Kaisari chiin wi o ŋunu." 16 Kra tia Pilato na Yesu wru mna le sojae pre kɛɛ, na pe sɛ u kan kanyana kumu kaan na, a pra u wru mu sɛ. 17 A wre titi na u kanyana kumu kaan kre tio mna yili mu sɛ da lawee ka nu, pe ki yeeri lewo ndra kajle, Hebrie yolo nu pe ki yeeri Golgota. 18 Bawa pra u kan kanyana kumu kaan kre na. Pra leele shiin plɛ kan mu ya u na. Nunu naa wa u kalie, a nunu naa wa u kamɛŋɛ, a wraa wa pe lalaa. 19 Pilato na kee ka nyunↄ mna mbra kanyana kumu kaan kre na mbo, "Yesu Nazrɛt wo, Judae Ŋunu wre." 20 Lenɛɛrɛ na kre kee ŋga tↄↄnri, ŋgi na, lawee ŋga nu pra u kan kre haa nsra le chia ni. Wra kre kee ŋga nyunↄ Hebrie, na Laatin, na Griiki yolo nu. 21 A sↄfue loplombo pre na pan mu yo Pilato pan mbo, "Maa nyunↄ na, 'Judae Ŋunu', la, ki nyunↄ na 'Blↄ ŋmba yo wre wi Judae Ŋunu.' " 22 A Pilato na yo mbo, "Ŋga ni nyunↄ kre, kre ni nyunↄ." 23 Ŋga sojae pre na Yesu kan kanyana kumu kaan kre na mu kↄ kre, a pra u dodoŋgi wru mna ki yↄↄlɛ jijirɛ, a sojae jijirɛ pre na yi ta nununu. A pra ndru mu u dodoŋgi titnↄŋↄ ŋga pra tin poŋgo kre wru, frahaa nsraa wa ki na. 24 A sojae pre na yo peyɛ pan mbo, "Yaa ti mbe o ki wila, la, e ti mbe o kɛɛn tɛɛ, mbe chin ŋmba we ki ta." Kre kee ŋga na tia Nyiɛkpↄↄ kee kre pra nyunↄ mu tɛɛ kre na pe yɛŋgɛ mbo, "Pe ni dodoŋgi fimi wo yↄↄlɛ mu peyɛ ŋga, mu kɛɛn tɛɛ, mbe chin ŋmba we ni dodoŋgi lam wo ta." A kre kee ŋga sojae pre na pe yɛŋgɛ. 25 Leele mblɛ praa wa mu yire mu mbra kanyana kumu kaan kre na kre na lɛ, Yesu lo, na Yesu lo chunu Maria, Klopa chↄ wre, na Maria Magdalene. 26 Yesu na u lo na u twanfun ŋmba kee wraa chaa kre nya, na pee wa mu yire u jaara. A wra kna mu yo u lo pan mbo, "Maa, mu pↄ wi kre." 27 Mna kna mu yo twanfun wre pan mbo, "Le, mu lo wi kre." Kra yire kre kee ŋga na, a twanfun wre na Yesu lo wru, a wra sɛ tni u katoo. 28 Yesu na chin na u kala kro kↄ, la, imi kie pe mbe Nyiɛkpↄↄ kee ŋga pe nyunↄ mu tɛɛ kre pe yɛŋgɛ kre, a wra yo mbo, "Gbↄↄ ni ta." 29 Na chↄ kaa wa mu yire na simi taan wo ka ni. A pra zeere ka kun mna ni ki nu, mna ki pↄ kaan nyu na, mna ki yire nyjeeri mu sɛ taa u nyu na. 30 Ŋga Yesu na ki gbↄ mu kↄ to, mna kna mbo, "Ki kↄ!" mna ndra soo to mna fii. 31 A Judae loplombo pre na pan, mu yo Pilato pan na u pe ŋga kolo mbe pe leele taarɛ pre jeelee kuari, mbe pe laala kɛɛn yire na. Ki ble kre na pe Ajuan, a pe nsraa chaa mbe wuuble da, na gboolo pree wa kɛɛn yire na tɛ. Na kre wuuble kre pe ble kpↄↄ. 32 A sojae pre na sɛ yɛklo wre jeelee kuari, mna nunu wre wee kuari na. 33 La, ŋga pra da Yesu na kre, pra nya na u ku mu kↄ, kra tia pe nsra u jeele kuari. 34 Sojae pre nunu na je mu Yesu su na chombo ni u gbugbuɛ nu, titɛɛ kre nu, na nyimi na nyumu yilii na woni. 35 Ŋmba wra kre kee ŋga nya kre u ki dansiɛrɛ lii kre. A u chin na kekpra u yuu, imi kie pe mbe e shↄↄli. 36 Yire kee nyjɛ na pe, imi kie pe mbe Nyiɛkpↄↄ kee ŋga pe nyunↄ mu tɛɛ kre pe kpra mbo, "Pia u kajle nunu chom ka." 37 A pe ki nyunↄ hlɛ fↄŋgↄ nu na mbo, "Leele we na ŋmba pe su chombo ni wre le." 38 Nyjɛ kↄkro kre, Josɛf ŋmba wra yiri Arimatia na kre na pan mna Pilato tali, Yesu gboo wre. Wra pe Yesu twanfun ŋmba wra yila Judae pre fiɛrɛ na mnaa uyɛ ndra. Pilato na u ŋga kolo, a wra sɛ gboo wre wru. 39 Nikodemu ŋmba wra da mu sɛ Yesu pan ki ble ka blee kre, wre na Josɛf pra sɛ. Wra sɛ tuwe ndiom taan ka ni, tinyi naŋgrↄɛ na nyumu ni pe ki piin. Ki snam na da weŋge bↄtↄ ni. 40 Kre leele shiin mblɛ pra Yesu gboo wru, mna sɛ u fo yonyi finyi ni, mna tuwe kre wo u na, imi na ki nyi Judae paala nu, gboo lehaa. 41 Kagbla ka naa wa lawee ŋga nu pra Yesu gbo kre mbɛɛ na, dnɛ wee ka naa wa ki lam, na pe n da mu gboo le ki nu tun. 42 Na nyiŋge we se Judae wuuble, ŋga dnɛ wee kre na mbra wa kre ndra na, pra Yesu le wa.

20

1 Aliɛri ble bnimi pupu, na ndramu n saan tun, Maria Magdalene na gbolo mna yiri mu sɛ faŋga lawee wa. Ŋga wra da wa kre, wra nya na pe dnɛ ŋga ni pra faŋga kre nyu tↄ kre gbila mu laa ki nyu na. 2 A wra fɛ mu sɛ yo Siimↄn Pita, na twanfun nunu ŋmba Yesu na kori kre pan, mbo, "Pe o Tafun wↄ mu yili faŋga kre nu, a o n chin mna pe sɛ u tɛɛ." 3 A Pita na twanfun nunu wre na yili mna sɛ faŋga lawee wa. 4 Pe kro shiin na tafɛŋgɛ wru, la, twanfun nunu wre na fɛ mu wɛ Pita na mna klu mu da faŋga kre na. 5 Mna lɛɛlɛ mu faŋga kre lam jle, mna yonyi finyi yire nya, la, u nsra le wee kre lam. 6 A Siimↄn Pita na yiri kro, mna pan mu le wee kre nu, mna yonyi finyi nyjɛ ni pra u fo yire nya faŋga kre nu. 7 Yoŋgo ŋga ni pra u ndra pↄ kre nsra chaa yonyi yire nu, la, na kii wa mu mbiile mu tni kiyɛ. 8 A twanfun ŋmba wra klu mu da faŋga kre na wre na chin mu le ki nu, mna yi nya, mna shↄ mu li. 9 La, na pe n ta mu Nyiɛkpↄↄ kee ŋga pe nyunↄ mu tɛɛ na, "We nyi mbe yili kuulo nu," kre nↄↄ loo tun. 10 A u twanfɛɛnlɛ pre na ndru mna sɛ katoo. 11 Maria na yire faŋga kre lawee wa na nyɛni. U nyɛnɛɛ kre nu, wra lɛɛlɛ mu faŋga kre lam jle, 12 mna nyjeeri bitumblↄ shiin plɛ nya, na pe dodonyi finyi le, mu tni mna pra Yesu gboo sniŋge kre. Wa naa wa ndra nyjeeri, a wa naa wa tlɛtapan. 13 A nyjeeri bitumblↄ pre na u wie mbo, "Maa, mni mna nyɛni hin?" A wra kna mbo, "Ni Tafun pe wru, a ni n chin mna pe sɛ u tɛɛ." 14 Ŋga u nyu na to, a wra kna to, na Yesu wi ŋmba, la, u nsra chin na Yesu wi. 15 A Yesu na kna mbo, "Maa, mni a mna nyɛni hin? Ndro ŋmbi mu chaa hin?" Maria naa jawa na kagbla kre tafun wi, a wra kna mbo, "Ndoo, na ŋu mu u wru mu sɛ, jande, ni nyina mna mu sɛ u tɛɛ, mbe ni sɛ u wru." 16 A Yesu na kna mbo, "Maria!" A Maria na yiɛ kna, mna shↄ mbo, "Rabuni!" Ki nↄↄ yi "Nyinafun!" 17 A Yesu na yo u pan mbo, "Maa shia kɛ taa ni na. Ni n ta mu sɛ nyjeeri ni Lɛ wre pan tun. La, sɛ yo ni wolo pre pan, na ni ndru na shie ni Lɛ, na e Lɛ wre, ni Nyiɛkpↄↄ, na e Nyiɛkpↄↄ wre pan." 18 A Maria Magdalene na sɛ ki yo twanfɛɛnlɛ pre pan mbo, "Ni o Tafun wre nya!" Mna kee nyjɛ u yo u pan yire kro tↄↄnri pe pan. 19 Ki ble kre lam, Aliɛri ble kre yilakↄŋgↄ, na twanfɛɛnlɛ pre fni titɛɛ mu krↄ tↄ, ŋgi na, na pe Judae loplombo pre fiɛ. Yesu na pan mu yire pe lalaa, mna yo pe pan mbo, "E tni wejinyiŋge nu." 20 Ŋga wra yo ma m u kↄ kre, a wra pe nyina u kɛnyi, na u babaari. A twanfɛɛnlɛ pre yiɛ na shↄ na pe pe Tafun wre nya. 21 A Yesu na ndru mu yo pe pan mbo, "E tni wejinyiŋge nu. Imi na Ndoo ni tun kre, pan ni e tuni na." 22 Ŋga wra kre kee ŋga yo mu kↄ kre, a wra ŋu mu wo pe na, mna kna mbo, "E Kpra Ŋumu wre shↄ." 23 Ŋmba sisam ee ti mbe u kɛ kre, ni ufun sisam ti mu u kɛ, a ŋmba sisam e n ti mu kɛ kre, kena ni n ufun sisam ti mu u kɛ. 24 Kre nyjila kre, na Tↄmasi, twanfɛɛnlɛ kɛmbↄshiin pre nunu ŋmba pe yeeri Atta wre, na u n wa pe nu. 25 A u ŋmbilɛ twanfɛɛnlɛ pre na yo u pan mbo, "O o Tafun wre nya." A Tↄmasi na yo mbo, "Na ni n u kɛ lam ŋmɛɛ tloe yire nya, mu yi tali, mu kɛ taa u babaari na mu le, mba ki shↄ mbe li." 26 Ki kranu nyu na kre, na twanfɛɛnlɛ pree wa katoo lam, pre na Tↄmasi ni, mna krↄɛ yire kan lam, a Yesu na pan mu yire pe lalaa mna kna mbo, "E tni wejinyiŋge nu." 27 A wra kna mu yo Tↄmasi pan mbo, "Kɛ taa ni kɛnyi tloe na mu le na mu kɛ taa ni babaari na mu le. Kakra lie ti, mu shↄ mu li." 28 A Tↄmasi na kna mbo, "Ni Tafun, na ni Nyiɛkpↄↄ!" 29 A Yesu na kna mbo, "Kena ŋga mu ni nya kre, kre ki tia mu ki shↄ mu lii? Mblɛ pe n nya, mu shↄ mu li kre wo yi dwamu." 30 Yesu na kawako kee tataara pe u twanfɛɛnlɛ pre yiɛ na, a yi kro n nyunↄ hlɛ ŋga nu. 31 La, pe nyjɛ nyunↄ mu tɛɛ, imi kie pe mbe e shↄↄli na Yesu wi Kristo, Nyiɛkpↄↄ Pↄ wre. A na e u shↄ mu li, ee ŋmaa ta, u mɛɛ kre nu.

21

1 Kre kↄkro ni Yesu na ndru mu uyɛ wↄ mu u twanfɛɛnlɛ pre nyina Tiberia epo kre mbɛɛ na. Imi wra uyɛ wↄ mu pe nyina na yi kre. 2 Siimↄn Pita, na Tↄmasi ŋmba pe yeeri Atta wre, na Netaniel ŋmba u yiri Kaana na, Galilii tra nu kre, na Zebedii biile, na twanfɛɛnlɛ pre shiin plɛ, na pee wa mu tni titɛɛ. 3 A Siimↄn Pita na kna mu yo hamblɛ pre pan mbo, "Ni shie lↄↄ mbroe pan." A pe kro na kna mbo, "Wre na ŋu we sɛ." A pe kro na yili fimi na mna sɛ le krↄ nu. Nyiŋge na pan mu se na pe n yaka ta. 4 Ŋga ndram naa saanri kre, na Yesu wa mu yire lↄↄ kre nyu na, la, u twanfɛɛnlɛ pre nsra chin na Yesu wi. 5 A Yesu na pe wie mbo, "Nyanyjɛbɛɛlɛ, e n mbroe ta ra?" A pra kna mbo, "Ↄↄnhↄn, o n yaka ta." 6 A Yesu na yo pe pan mbo, "E asau kre wa krↄ kre kaliehaa, ee plɛ ta mbe wↄ." A pra ki wa. Pe nsra ja mu ki tini. Ŋgi na, mbroe na nɛɛ ki nu. 7 A twanfun ŋmba Yesu na kori wre na yo Pita pan mbo, "Mu chin na O Tafun wre wi ŋgaa?" Ŋga Pita na loo na "O Tafun wre wi" kre, titɛɛ kre nu, a wra u yirɛ wru mu le, mna ye mu to lↄↄ kre nu. Na u klu mu u yirɛ wↄ mu tɛɛ na tnumu tuni. 8 Twanfɛɛnlɛ pre hamblɛ, mblɛ pra kro krↄ kre nu kre, na krↄ kre bri mu asau kre tini mu pan tanyiɛ na, lↄↄ kre mbɛɛ na. Na mbroe bribri pe ki nyi. Pe haa nsra le na fimi ni. Na pre na fimi we pe sↄↄlɛɛ lafaa. 9 Ŋga pra da fimi na kre, pra kaanlɛɛ kanhun ka nya, na pe mbro kla ki na, na paanu ni. 10 A Yesu na yo pe pan mbo, "E pan na mbroe mblɛ e wↄ fuŋgaami kre plɛ ni." 11 A Siimↄn Pita na le krↄ kre lam mna asau kre tini mu pan fimi na, na mbroe badɛnyi bribri pe ki nyi. Pe kro naa lafaa na fuloe shiin, na kɛmbↄtaarɛ. Mbroe pre na nɛɛ, nde asau kre nsra knumu. 12 A Yesu na yo pe pan mbo, "E pan e li." Hali u twanfɛɛnlɛ pre wa nsra tuwi mu u wie mbo, "Ŋu wi ŋmbi hin?" Na pe chin na o Tafun wre wi. 13 A Yesu na sɛ paanu kre na mbro wre wru, mna knumu mu pe ŋga. 14 Kre na yi gbee taarɛwo, ŋga Yesu na uyɛ wↄ mu u twanfɛɛnlɛ pre nyina u kunnyiɛ kre kↄkro. 15 Ŋga pra li mu kↄ kre, Yesu na Siimↄn Pita wie mbo, "Siimↄn, Jↄn pↄ, mu ni kori mu wɛ nyjɛ na ree?" A wra kna mbo, "Ɛnhɛɛn, ni Tafun, mu chin na ni mu kori." A Yesu na yo u pan mbo, "Ta ni mbaala biile pre le." 16 Yesu na u wie shiin wo na mbo, "Siimↄn, Jↄn pↄ, mu ni korii?" A wra kna mbo, "Ɛnhɛɛn, ni Tafun, ŋu titi chin na ni mu kori." A Yesu na kna mbo, "Ta ni mbaala pre le." 17 Yesu na ndru mna u wie gbee taarɛwo na, mbo, "Siimↄn, Jↄn pↄ, mu ni korii?" Fooro na Pita yii na Yesu u wie gbee taarɛwo na "Mu ni korii?" Kra tia Pita na kna mu yo mbo, "Ni Tafun, kee ka wa jaa ndra mu na, mu chin na ni mu kori." A Yesu na yo u pan na mbo, "Ta ni mbaala pre le. 18 Kpra na ni yuu mu pan, nyjila ŋga ni mna pe nyanyjɛble kre, ŋu titi mnaa mu kpla grere muyɛ, mbe sɛ mna mu chaa, la, na maa lɛ blɛlↄↄ kre, kɛnyi mu nyaa, mbe lefuŋu mu grere, mbe sɛ na mu ni mna mu n na chaa." 19 Yesu na kre kee ŋga yo, mnaa nyina kumu ŋga nyini Pita we ku, mbe Nyiɛkpↄↄ ŋga yɛnyiŋge kre. A wra yo Pita pan mbo, "Taa ni kro." 20 Pita na kna mu le, mna u ŋmbrↄ twanfun ŋmba Yesu na kori wre nya, na u yire mu mbra u na. Wre twanfun ŋmba wra tni mu mbra Yesu na, pe lie haŋa kre nu, mna Yesu wie mbo, "O Tafun ŋmbi we mu wↄ mbe ŋga kre hin?" 21 Ŋga Pita na kna mna u nya kre, a wra Yesu wie mbo, "Ni Tafun, a ŋmba hin?" 22 A Yesu na kna mbo, "Na ni chaa mbe u tni mbe sɛ su nyjila ŋga mbe ndruu pan, mu kee ŋgi yi hin? Ŋu mu taa ni kro rɛ." 23 Kre kee ŋga na kpali Yesu kotↄmblↄ pre nu na wre twanfun ŋmba wa ku fio. La, Yesu nsra yo na wa ku, la, wra yo mbo, "Na ni chaa mbe wa ku mbe sɛ su na mbe ndruu pan, mu kee ŋgi yi hin?" 24 Wre twanfun ŋmba kee pe yuu ŋga, wre wra hlɛ ŋga nyunↄ, a o chin na ŋga u yo kre kpra yi. 25 Kenɛɛrɛ naa wa na, nyjɛ Yesu na pe. Na pra yi kro nyunↄ nununu kre, ni shↄnli na hlɛ kre wra kpↄↄ mbe tro, waŋgra ŋga leele wa na jaa ki twan.