JOHN

1

1 Fo taashiinɛ li ni, na ta koŋᴐ sanha y`aa wɛ, wemu w'a yiri Jomᴐ ge, wee ya bye na xᴐ. Pee Jomᴐ pu ni Kilɛ wu bye shiizhan, pee Jomᴐ pu ɲɛ Kilɛ. 2 Fo taashiinɛ ni pee Jomᴐ pe ni Kilɛ wu bye shiizhan. 3 Pee gbᴐᴐrᴐ ni Kilɛ ya yaŋmuyᴐ yi bɛɛri y`aa. Yaaga yaaga k'a y`aa ge, kee ka shishiin ya y`aa pee kadugo na wɛ. 4 Pee ni ɲ`ii sicuumᴐ ya daa. Pee ɲ`ii sicuumᴐ pu bi kpɛɛngɛ yeege sipyii pu mu. 5 Kee kpɛɛngɛ k'a ɲ'i nibiige ki ni sipyii pu mu, ga nibiige ki sipyii p'i ya ta sᴐᴐ ki na wɛ. 6 A Kilɛ di n'a wa tun, wee mɛgɛ ki bye na Yohana. 7 Wee ya pa bye sɛɛri na kpɛɛngɛ ki kaa yu sipyii pu mu, kᴐnhᴐ pu bɛɛri di d`a kee kpɛɛngɛ ki na, wee baraga ni. 8 Weeyɛ pyaa bi ta pye kpɛɛngɛ ki wɛ, ga wu kapana ɲuŋᴐ k'a pye na kpɛɛngɛ ki kaa yu sipyii pu mu, 9 Pee jomᴐ p'a bye kpɛɛngɛ can can wogo. Pee ya pa koŋᴐ na, na ba ganha na kpɛɛngɛ yeege sipyii pu bɛɛri mu. 10 Pee bye koŋᴐ na, pee shiin gbᴐᴐrᴐ ni koŋᴐ ya y`aa. Ga koŋᴐ sipyii di ya ta sᴐᴐ pee na wɛ. 11 P'a tigi puyɛ pyaa fiige shɛɛn mu, ga pee di ya ta sᴐᴐ pu na wɛ. 12 Ga lee bɛ na, shɛɛn nigin nigin ya sᴐᴐ pu na, na d`a pu na; a Jomᴐ p'i fanha kan pee mu na pu pye Kilɛ nagoo. 13 Pee ya ta se sipyii segana na wɛ, p'i ya se sipyii wo daan na mu funŋᴐ ni wɛ, p'i ya se n'a bɛ wo ɲidaan funŋᴐ ni wɛ. Ga Kilɛ yɛ pyaa wo ɲidaan funŋᴐ ni p'a pye wu nagoo. 14 Ayiwa, pee jomᴐ pe, p'a ɲɛri sipya, na ba diin w`ee niŋɛ ni, a w`ee di pu nᴐᴐrᴐ wu wii, Ja nigin pe wu w'a foro Kilɛ ni ge, na wu ta wee wo. Wee w'a sii fɛrɛmɛ ni can wu Kafᴐᴐ. 15 Wee kaa Yohana bi yu, na mujuu waa na sipyiire ti pyi: "N'a wemu kaa nɛ jo, jo w'a ma nɛ kadugo ge, wee bye nɛ ɲaha na; bani yani nɛ wu se ge, wee bye na xᴐ. Wee wu ɲɛ we." 16 W`ee bɛɛri ya w`u tahaa ta wu fɛrɛmɛ nigbᴐ pu ni, na duba bɛ ta na fara duba na. 17 Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa baraga ni Kilɛ ya wu saliya ɲᴐmɛhɛɛ ki kan w`ee mu. Ga Yesu Kirisa baraga ni w`ee ya fɛrɛmɛ ni can cɛ. 18 Sipya wa shishiin sanha Kilɛ ɲa bada wɛ. Ja nigin pe wu wu ɲɛ Kilɛ, na ɲɛ ni wu To Kilɛ ni shiizhan ge, wee w'a w`ee pye w`ee ya To Kilɛ wu cɛ. 19 Pe p'a pye Yohana Batizelipye wo Kilɛ jomᴐ pe, tuun wemu ni Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ p'a pa saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ni Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kapyebyii pu tun wu mu ge. Tudunmᴐᴐ p'a y`iri Zheruzalɛmu ni na pa wu y'iri na ba wu yege na: "Jᴐgᴐ mu di ɲɛ wɛ?" 20 Yohana ya ta li pye ŋmᴐhᴐrᴐ kaa wɛ, na yi tii jo pu mu na: "Nɛ ɲɛ Shᴐvᴐᴐ wu wɛ." 21 A p'i wu yege na: "Wee tuun wu ni mu di ɲɛ jᴐgᴐ wɛ? Kilɛ tudunmᴐᴐ Eli gɛ?" A wu jo: "Nɛ ɲɛ Eli wɛ." A p'i wu pye sanha na: "P'a Kilɛ tudunmᴐ wemu kaa jo ge, mu wu wa gɛ?" A wu jo: "Ahayi." 22 Wee tuun wu ni a p'i jo: "Mu d'a sii jᴐgᴐ wɛ? Ya jo w`u mu gɛ, kᴐnhᴐ w`u bɛ di shɛ yee jo w`u tunvɛɛ pu mu. Jᴐgᴐ yɛ pyaa mu d'a sii wɛ?" 23 A Yohana di pu ɲᴐ shᴐ ni Kilɛ tudunmᴐᴐ Ezayi wo jomᴐ pa ni na: "Sipya wa w'a mujuu waa sipoŋᴐ ki ni na: 'Yi Kafᴐᴐ wu koo li tii!' Nɛ wu ɲɛ wee sipya we." 24 Piimu p'a bi tun Yohana mu ge, Farizhɛɛn pii bye pee ni. 25 A pee di wu yege sanha na: "Mu bye mu di ɲɛ Shᴐvᴐᴐ wu wɛ, mu di ɲɛ Eli wɛ, Kilɛ tudunmᴐ wemu kaa p'a jo ge, mu di ɲɛ wee bɛ wɛ, wee tuun wu ni ɲaha na mu di batizeli pyi wɛ?" 26 A Yohana di pu ɲᴐ shᴐ na: "Nɛ wi ge, nɛ sipyii batizeni lᴐhᴐ yɛ ni, ga sipya watii wa w`a yee niŋɛ ni na xᴐ, yee di ya wee cɛ wɛ. 27 Wee w'a ma nɛ kadugo, nɛ yaa ni wu tanhaya mɛɛrɛ bɛ zanha ni wɛ." 28 Kii keree kii ya pye kulo lemu ni ge, lee mɛgɛ ɲɛ Bɛtani. Lee wa Zhurudɛn Gba wu Kilɛ-nᴐhᴐ ki na. Wee xuu wu ni Yohana bi sipyii pu batizeni. 29 Kee caŋa ki ɲimuguro ti na, a Yohana di Yesu ɲa wu na ma wu mu, na jo: "Kilɛ wo Dubyapige ke ki da ba koŋᴐ ki jurumu wu lᴐ laha w`a ge, kee ki wa mɛ. 30 N'a wemu kaa nɛ jo yee mu ge, jo: 'We w'a ma nɛ kadugo ge, wee bye w`a fo taashiinɛ li ni. W'a pye w`a na ta nɛ sanha se wɛ.' Wee wu ɲɛ we. 31 Nɛ kunni bi sanha wu cɛ wɛ, ga nɛ pa sipyii pu batizeni lᴐhᴐ ni, kᴐnhᴐ di wu shɛ Izirayɛli sipyii pu na." 32 Yohana ya Yesu kaa jo sipyii pu mu na: "Nɛ Kilɛ Munaa ɲa l'a tigi na y`iri fugba we ni, na ba diin wu na ba gbegbe shazhira ɲɛ wɛ. 33 Nɛyɛ pyaa bi ta wu cɛ wɛ, ga Kilɛ wemu w'a nɛ tun na nɛ w'a sipyii pu batizeni lᴐhᴐ ki ni ge, wee ya jo na: 'Ma ba Kilɛ Munaa ɲa l'a tigi na pa diin n'a wemu na, wee w'a da ba batizeli wu pyi Fɛfɛɛrɛ Munaa ni.' 34 A nɛ shiin di li ɲa mu, na bye li sɛɛri, na pee jomᴐ pe yu jo: Kilɛ Ja wu ɲɛ wee n'a we." 35 Kee caŋa ki ɲimuguro ti na, Yohana ni wu kalaapiire shuun wa bi yere w`a sanha. 36 A wu Yesu ɲa wu na doroo, na ganha na wu wii, na ba jo: "Kilɛ wo Dubyapige ki ke!" 37 Ba Yohana wo kalaapiire shuun w'a wee kafila wu logo wɛ, na daha Yesu fɛni. 38 A Yesu di ŋmahana ɲɛri, na pee ta p'a taha wu fɛni, na pee yege na: "Ɲaha yee di zhaa wɛ?" A pee di wu pye: "Rabi, (Lee kᴐri ɲɛ 'Karamᴐgᴐgbᴐ'.) mii mu d'a tigi wɛ?" 39 A wu pu ɲᴐ shᴐ na: "Yi pa ki wii." A p'i binnɛ kari ni wu ni, na shɛ wu tatigiŋɛ ki ɲa. Lee bi caŋa ki ta k'a tigi na nᴐ lɛɛrɛɛ kɛ ni gbaara wu na (16h00), a p'i caŋa ki saŋa xᴐ w`a. 40 Kalaapiire shuun wemu w'a Yohana kafila wu logo na daha Yesu fɛni ge, wa mɛgɛ bye Andire, wee ɲɛ Simᴐ Pyɛɛri cuun. 41 A Andire di fɛnhɛ shɛ wu ɲahafᴐᴐ Simᴐ y'iri na shɛ wu pye: "W`ee ya Kirisa wu ɲa," (lee kᴐri ɲɛ "Kilɛ ya wemu shᴐᴐnri lᴐ ge.") 42 Lee kadugo na a Andire di gari ni Simᴐ ni Yesu y'iri. A Yesu di Simᴐ wii na wu pye: "Yohana ja Simᴐ wu ɲɛ mu. Mɛgɛ katii ki da le nimɛ mu na, kee ɲɛ Sefasi." (Kee kᴐri ɲɛ "Faakagereŋɛ.") 43 Kee caŋa ki ɲimuguro ti na, a Yesu di jo na wee da zhɛ Galile fiige ki ni. A wu nigariwo di j'iri Filipe na na wu pye: "Taha na fɛni." 44 Filipe bi bye Bɛtisayida kulo li shɛn wa, lee kulo le ninunᴐ shɛɛn pu bye Andire ni Pyɛɛri bɛ. 45 Lee kadugo na a Filipe di ba Nataɲɛli ɲa na wu pye: "Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa ya sipya wemu kaa jo Kilɛ wo saliya Kitabu wu ni, a Kilɛ tudunmᴐᴐ pu samaa bɛ di wu kaa jo pu wo Kitabuu pu ni ge, w`ee ya wee ɲa. Wee ɲɛ Yusufu ja Yesu na y`iri Nazarɛti kulo li ni." 46 A Nataɲɛli di wu pye: "Dii yasaaŋa di da j'a voro Nazarɛti ni wɛ?" A Filipe di wu ɲᴐ shᴐ na: "Pa wu wii." 47 Ba Yesu ya Nataɲɛli nibawo ɲa tuun wemu ni wɛ, na jo: "Izirayɛli see sipya wa we, naŋmahara ɲɛ wemu zᴐ ni wɛ." 48 A Nataɲɛli di wu yege na: "Mii mu d'a nɛ ta cɛ wɛ?" A Yesu di wu ɲᴐ shᴐ na: "Nɛ ɲii bye mu ni na mu yaha nitoodige ki t`aan, na ta Filipe sanha mu yiri wɛ." 49 A Nataɲɛli di gaala, na jo: "W`u Karamᴐgᴐ, Kilɛ Ja mu ya sii, Izirayɛli wo saan we!" 50 A Yesu di wu pye: "Nɛ mu pye jo nɛ ɲii bye mu ni na mu yaha nitoodige ki t`aan ge, lee yɛ l'a mu pye mu ya d`a nɛ na ya? Ma na ba kagbᴐhᴐᴐ kii bɛ ɲa kiimu k'a ye le na ge!" 51 A wu jo sanha na: "Can can na, n'a da yi jo yi mu jo yi na ba fugba wu ɲᴐ ɲa k'a mugi, na Kilɛ wo mɛlɛkɛɛ pii ɲaa pu na duri na diri Sipya Ja wu na."

2

1 Lee kadugo na, caŋa taanri wogo ki na, cekaanra bi bye kulo la ni, lee mɛgɛ ɲɛ na Kana. Lee bye Galile fiige ki kulo la. Yesu nu wu bye tee cekaanra ti ni. 2 P'a bi Yesu ni wu kalaapiire ti bɛ yiri tee cekaanra ti ni. 3 Ba duvɛn w'a pa guuŋᴐ wɛ, a Yesu nu wu fulo wu na na wu pye: "Pu duvɛn w'a kuuŋᴐ." 4 Ga, a Yesu di wu nu wu pye: "Nufᴐᴐ we, ma ganha bu da le yaha li ma cᴐnri wɛ, nɛ wo tuun w'a sanha nᴐ wɛ." 5 A Yesu nu wu kapyebyii pu pye: "Wu ba yemu bɛɛri jo yi mu, yi lee pye." 6 Yawutuu pu bi pɛyɛ gbaara wa tɛ na wolo faaya yi ni. Yee wo lᴐhᴐ pu bi gori na daga na puyɛ jii na bɛ ni pu fɛfɛɛrɛ kalɛgɛɛ ki ni. Lᴐhᴐ litirilee xhuu nigin (100) shishiin bi jin pɛgɛ ka bɛɛri ni. 7 A Yesu di kapyebyii pu pye: "Yi ye pɛyɛ ye ɲi ni lᴐhᴐ ni." A p'i yi ɲi fo yi ɲᴐyᴐ ye na. 8 A wu guri pu pye: "Yi ka ko shɛ gan yalige ki ɲaha shᴐᴐnrivᴐᴐ wu mu." A pee di ka ko kari. 9 Lᴐhᴐ ke k'a ɲɛri na pye duvɛn wu ge, a yalige ki ɲaha shᴐᴐnrivᴐᴐ wu kee ɲɛhɛ. Ga wee bi wee duvɛn wu taforogo cɛ wɛ. Ga kapyebyii piimu p'a bi lᴐhᴐ ki ko ge, pee kunni bi wu taforogo cɛ. A yalige ki ɲaha shᴐᴐnrivᴐᴐ wu cenabun poo wu yiri, 10 na wu pye: "Sipyii bɛɛri ma fɛnhɛ duvɛn nidan wu loolo. Pu bu wee niɲɛhɛmɛ gba, wemu ya taan xuuni wɛ, p'a na wee loolo. Ga, a mu kunni di dɛrɛ ma wo duvɛn nidan wu yaha fo nimɛ." 11 Le l'a pye Yesu ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhaŋaa ki bɛɛri nizhiinɛ. Lee ya pye Kana ni, Galile fiige ki ni. Yesu ya wu sefɛɛrɛ shɛ. Ba kalaapiire t'a lee ɲa wɛ, na d`a wu na. 12 Lee nibyexhoo na, a Yesu ni wu nu, ni wu ceboronamaa, ni wu kalaapiire t'i gari Kapɛrinᴐmᴐ kulo li ni. A p'i cabyaa kii pye w`a. 13 Ba Yawutuu Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ l'a tɛɛŋɛ wɛ, a Yesu di gari Zheruzalɛmu ni, 14 na shɛ sipyii pii ta Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kaaŋa ki ni, pu na niiyɛ, ni dubyaa, ni gbegbe shazhɛɛrɛ pɛrɛɛ saraya wolovɛɛ pu mu. Wari faavɛɛ pu bɛ d'a tiin w`a pu tabalaa t`aan, na saraya wolovɛɛ pu wari wu fari pu mu. 15 Ba w'a shɛ pu ta mu wɛ, na shɛ mɛɛrɛ pye susᴐ, na pee bɛɛri kᴐri yeege Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki ni, ni pu niiyɛ ni pu dubyaa ni, na wari faavɛɛ pu wo tabalaa pu ɲɛri buri, na pu wari wu wo ɲiŋɛ na. 16 A wu gbegbe shazhɛɛrɛ pɛrɛvɛɛ pu pye: "Yi te lᴐ laha naha! Yi ganha da na To wu puga ki pye jagi tapyege wɛ!" 17 Ba Yesu ya lee pye wɛ, a wu kalaapiire ti funŋᴐ di do Kitabu jomᴐ pa na na: "Mu puga ki kaa ya dan nɛ ni tɛhɛnɛ baa, n'a na funŋᴐ shaa ni ki ni xuuni." 18 Lee kadugo na a Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ p'i wu pye: "Ɲaha shɛshɛɛrɛ tekɛ mu di da j'a bye tee di li shɛ na kaɲii wa mu mu li bye na wɛ?" 19 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Yi ke Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ke ja, di ki yereŋɛ cabyaa taanri funŋᴐ ni." 20 A p'i wu pye: "Go yee kɛlɛɛ shishɛɛrɛ ni gbaara (46) p'a pye na ke Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ke yereŋɛ dɛ! Wee tuun wu ni mu di mayɛ wii jᴐgᴐ mu wu j'a kee yereŋɛvonᴐ yereŋɛ cabyaa taanri funŋᴐ ni wɛ?" 21 Ga Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ kemu kaa Yesu bi yu ge, kee bye wuyɛ pyaa ceepuuro. 22 Ba Yesu ya pa ɲɛ na foro xu ni wɛ, a wu kalaapiire ti funyᴐ di do na w'a yi jo. A p'i d`a Kilɛ Kafila wu na, Yesu bi yemu bɛɛri jo ge, na d`a yee bɛ na. 23 Na Yesu yaha Zheruzalɛmu ni Yawutuu Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ li tuun wu ni, a sipyiɲɛhɛmɛɛ di wu ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhaŋaa ki ɲa na d`a wu na. 24 Ga Yesu ya ta wuyɛ yaha pu keŋɛ na wɛ, bani w'a bi pu fungᴐnyᴐ keree bɛɛri cɛ. 25 Wu mago bye li na nago sipya wa wu na sipya wa keree jo wu mu wɛ, bani wu bi sipyii bɛɛri fungᴐnyᴐ keree cɛ.

3

1 Farizhɛn wa bye w`a, wu mɛgɛ bye Nikodɛmu. Yawutuu pu ɲuŋᴐfᴐᴐ wa wu bye wii. 2 A wee di ba shɛ Yesu y'iri caŋa ka piige ni, na wu pye: "W`u Karamᴐgᴐ, ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhaŋaa kii mu ya sii na byi ge, sipya wa shishiin da j'a da ki pyi ni Kilɛ ɲɛ ni ma ni wɛ. Lee wuu na w`ee ya li cɛ, jo Kilɛ w'a mu tun mu wu pa w`ee kalaa." 3 A Yesu di wu pye: "Can can na, n'a da yi jo ma mu, sipya wemu ya sevonᴐ se wɛ, weefᴐᴐ da j'a j'e Kilɛ wo saanra ti ni wɛ." 4 A Nikodɛmu di Yesu pye: "Sipya wemu ya lɛ xᴐ ge, dii weefᴐᴐ di da j'a sevonᴐ se wɛ? Wu kunni wa da j'a guri j'e wu nu funŋᴐ ni pu kuri se wɛ?" 5 A Yesu di wu pye: "Sipya wemu ya se lᴐhᴐ ni Fɛfɛɛrɛ Munaa gbᴐᴐrᴐ ni wɛ, weefᴐᴐ da j'a j'e Kilɛ wo saanra ti ni wɛ. 6 Bani sipyii ya piimu se ge, pee ɲɛ ceepuuro wuu. Piimu p'a se Kilɛ wo Fɛfɛɛrɛ Munaa li gbᴐᴐrᴐ ni ge, pee ya ɲaari lee wo ɲaarigana na. 7 Nɛ na ma pye, li waha l'i waha y'a yaa na sevonᴐ se, lee ganha bu da ma fo wɛ. 8 Ki ɲidaan tashɛgɛ ni kafɛɛgɛ ya se m'a ki tunmᴐ logo, ga ma di wa da ki taforogo ni ki tashɛgɛ bɛ cɛ wɛ. Sipya wemu bɛɛri w'a se Kilɛ Munaa li gbᴐᴐrᴐ ni ge, mu li ɲɛ weefᴐᴐ shizhaa na." 9 Ayiwa, a Nikodɛmu di Yesu pye: "Kii keree kii bɛɛri di da j'a bye pyegana lekɛ na wɛ?" 10 A Yesu di wu pye: "Mu na ɲɛ Izirayɛli karamᴐgᴐgbᴐ, lee bɛ na mu di ya kii keree kii ɲaha cɛ_ɛ ya? 11 Can can na, n'a da yi jo ma mu, le w`ee ya cɛ ge, lee w`ee ya yu; le w`ee ya ɲa ge, lee wo sɛɛrɛɛ bɛ w`ee ɲɛ. Ga yee wa giin y'i sᴐᴐ w`ee wo sɛɛri keree ki na wɛ. 12 Nɛ na ɲiŋɛ ke wo keree ɲaha yu yee mu, yee di ya daa kee na wɛ, nɛ bu fugba we wo keree jo yee mu, yee na bye dii na d`a kee na wɛ? 13 Wa shishiin wa sanha dugi ɲa fugba we ni wɛ, fo Sipya Ja wu yɛ, wee wemu w'a y`iri fugba wu ni na tigi ge. 14 Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa wo tuun wu ni, na wu yaha sipoŋᴐ ki ni, w'a tᴐᴐrᴐ daɲaa y`aa na pye wᴐ, na wu yirige suri tinnɛ la ni sipyii pu niŋɛ ni. Yirigegana lemu na w'a wᴐ wu yirige ge, li waha l'i waha, mu Sipya Ja wu bɛ ya y`aa na pa yirige lee yirigegana li na, 15 kᴐnhᴐ sipyaa sipya w'a d`a wu na ge, wee di ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama ta." 16 Bani koŋᴐ ya taan Kilɛ mu tɛhɛnɛ baa, fo w'a sᴐᴐ na wu Ja nigin pe wu kan na pye saraga, kᴐnhᴐ sipyaa sipya w'a d`a wu na ge, wee ganha bu gyɛɛgi wɛ, ga wu ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama ta. 17 Kilɛ ya ta wu Ja wu tun na pa koŋᴐ na, kᴐnhᴐ wu ba kiiri kᴐn sipyii na wɛ, ga w'a wu tun na pa, kᴐnhᴐ koŋᴐ sipyii di shᴐ wu baraga ni. 18 Sipya wemu bu d`a wu na, Kilɛ da ga ba kiiri kᴐn weefᴐᴐ na wɛ. Ga wemu bu bye wu ya d`a wu na wɛ, kiiri ya kᴐn xᴐ weefᴐᴐ na. Bani Ja nigin wemu w'a foro Kilɛ ni ge, wu ya d`a wee na wɛ. 19 Wee kiiri wu kakᴐᴐn le: Kilɛ wo kpɛɛngɛ k'a pa koŋᴐ na, ga, a sipyii jurumu w'i pu pye p'a piige pᴐrᴐŋᴐ kee kpɛɛngɛ ki na. 20 Bani sipya wemu w'a kuumᴐ pyi ge, Kilɛ wo kpɛɛngɛ ki ya dan wee ni wɛ. Wu ya sᴐᴐ bɛ wu foro kee kpɛɛngɛ ki na wɛ. Bani weefᴐᴐ ma fyagi, kᴐnhᴐ sipyii ganha bu wu kakuuyo cɛ wɛ. 21 Ga sipya wemu w'a can wu koo ɲaari ge, kpɛɛngɛ na weefᴐᴐ ma wu keree pyi, kᴐnhᴐ sipyii bɛɛri di ki ɲa, p'i li cɛ na wee ya Kilɛ koo li ɲaari. 22 Lee kadugo na a Yesu ni wu kalaapiire t'i foro Zheruzalɛmu ni na kari Zhude fiige ki xuu wa bɛtii ni. A wu tuun wa pye w`a ni pu ni na sipyiire ti batizeni. 23 Lee bi Yohana bɛ ta wu na sipyii pii batizeni xuu wa ni wee mɛgɛ ɲɛ Enᴐ, wee xuu wu ɲɛ Salimu kulo li kabanugo. Bani gba lᴐhᴐ niɲɛhɛŋɛ ki bye wee xuu wu ni. Sipyiire ti bi se wu y'iri na wu pu batize. 24 Lee ya pye na ta Yohana sanha le kaso wu ni wɛ. 25 Caŋa ka, nakaara ya j'e Yohana wo kalaapiire ta, ni Yawutu wa tɛ ni, fɛfɛɛrɛ kalɛgɛɛ ki shizhaa na Yawutuu pu kabaŋa na. 26 Tee nakaara ti wuu na a Yohana wo kalaapiire t'i shɛ wu pye: "W`u Karamᴐgᴐ, ma ni n'a wemu wu bye Zhurudɛn Gba wu kadugo ge, ni mu ya wu kaa jo ge, li wii wee ya sipyii batizeni nimɛ. Sipyii pu bɛɛri di se wee y'iri." 27 A Yohana di pu ɲᴐ shᴐ na: "Kilɛ ya lemu kan sipya wemu mu wɛ, ta wu na j'a lee ta? 28 Yeeyɛ pyaa wa li fiin na nɛ yee pye jo Kilɛ ya Shᴐvᴐᴐ wemu tun ge, wee wa nɛ wɛ, ga Kilɛ ya nɛ tun na pa wu ɲaha na yɛ." 29 Lee kadugo na a Yohana di talenɛ la jo na: "Cenabun poo wo wu ɲɛ wu cenabun. Cenabun poo wu naɲii wu kunni niyerege yɛ ki ma bye wu t`aan. Wu bu cenabun poo wu mujuu logo, w'a fundanga ta xuuni cenabun poo wu mujuu li wuu na. Kee fundanga ki tuugo ki ɲɛ nɛ wogo ke. Kee fundanga k'a pɛlɛ fo na nᴐ ki tɛhɛnɛ na. 30 Li waha l'i waha, la ya yaa na faraa wee wo pɛɛŋɛ ki na nimɛ, la di da foro nɛ wo pɛɛŋɛ ki ni." 31 A Yohana di jo sanha na: "Wemu w'a foro Kilɛ ni ge, wee wu ɲɛ sipyii pu bɛɛri ɲuŋᴐ ni. Ga wemu w'a foro ɲiŋɛ ni ge, wee ɲɛ nᴐhᴐdaan wo, ɲiŋɛ keree wee ya yu. Wemu w'a pa na y`iri fugba wu ni ge, wee wu ɲɛ pu bɛɛri ɲuŋᴐfᴐᴐ. 32 W'a yemu ɲa na yemu logo ge, yee w'a yu. Ga wa shishiin ya ta sᴐᴐ wu nijoyo yi na wɛ, fo shɛɛn nigin nigin yɛ. 33 Sipya wemu bɛɛri w'a sᴐᴐ wu nijoyo yi na ge, wee ma li shɛɛ na fiinŋɛ na can ɲɛ Kilɛ ni. 34 Bani Kilɛ ya wemu tun ge, Kilɛ jomᴐ wee ya yu. Kilɛ ya Fɛfɛɛrɛ Munaa taga wee ɲi. 35 To Kilɛ Ja wu kaa ya dan wu ni, w'a sefɛɛrɛ ti le wu keŋɛ ni yaŋmuyᴐ bɛɛri na. 36 Wemu w'a d`a Kilɛ Ja wu na ge, ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama wa weefᴐᴐ mu. Ga wemu ya d`a Kilɛ Ja wu na wɛ, wee da ɲ`ii sicuumᴐ pu ta wɛ. Ga Kilɛ wo loyire li na gori yaha weefᴐᴐ na."

4

1 Ayiwa, Farizhɛɛn p'a pa yi logo na Yesu ya kalaapiire niɲɛhɛrɛ taa na toro Yohana t`aan, na pu batizeni. 2 Ga na ta Yesu yɛ pyaa bi ta na batizeli wu pyi wɛ, fo wu kalaapiire. 3 Tuun wemu ni Yesu ya pa pee jomᴐ pu logo ge, a wu foro Zhude fiige ki ni na kari Galile fiige ki ni. 4 Wu nigariwo bi yaa na Samari fiige ki ja toro. 5 A wu shɛ nᴐ Samari kulo la ni, lee mɛgɛ ɲɛ na Sikari. Yakuba bi tɛgɛ kemu kan wu ja Yusufu mu fo l'a mᴐ ge, kee kabanugo Sikari bye. 6 Keeŋɛ ka ki bi bye Yakuba mu w`a wee xuu wu ni. Ba Yesu ya kanha ɲara li t`aan wɛ, na diin kee keeŋɛ ki ɲᴐ na. Lee bi caŋa ki ta ɲiŋɛ niŋɛ ni. 7 A Samari shɛn cee wa di ba w`a lᴐhᴐ takogo ni. A Yesu di wu pye: "Na kan lᴐhᴐ di gba!" 8 Lee bi Yesu kalaapiire ti ta t'a kari kanha ki ni yalige tashᴐgᴐ ni. 9 A wee Samari shɛn cee wu Yesu pye: "Ee, mu wemu wu ɲɛ Yawutu ge, ɲaha na mu d'a sᴐᴐ na logbaga ɲɛɛri nɛ mu na ta nɛ ɲɛ Samari shɛn wɛ?" Cee w'a yee jo bani Yawutuu bi ta sᴐᴐ kaa la shishiin li pu ni Samari shɛɛn pinnɛ wɛ. 10 A Yesu di wu ɲᴐ shᴐ na: "Cee we, Kilɛ ya yaaga kemu kaan ma ni ge, mu da bi kee cɛ, sipya wemu w'a logbaga ki ɲɛɛri mu mu ge, na wee bɛ cɛ, muyɛ pyaa ki bi da logbaga ɲɛɛri wu mu. Wu bi da lᴐhᴐ kan mu mu, kemu k'a ɲ`ii sicuumᴐ kaan sipyii bɛɛri mu ge." 11 A cee wu wu pye: "Karamᴐgᴐna we, goŋᴐ ɲɛ mu mu wɛ, keeŋɛ ki d'a cogi, mii mu di da kee ɲ`ii sicuumᴐ lᴐhᴐ ki ta di gan nɛ mu wɛ? 12 W`ee tolɛ Yakuba w'a ke keeŋɛ ke kan w`ee mu. Wuyɛ pyaa, ni wu nagoo, ni wu yapᴐrᴐyᴐ yi bi kee lᴐhᴐ gbuu. Ayiwa, mu wa giin na mu ya ye w`ee tolɛ Yakuba na gɛ?" 13 A Yesu di wu ɲᴐ shᴐ na: "Wa bɛɛri w'a ke keeŋɛ ke lᴐhᴐ gba ge, waga na ba weefᴐᴐ ta sanha. 14 Ga lᴐhᴐ ke nɛ gaan ge, wa bɛɛri w'a kee gba ge, waga da ba weefᴐᴐ ta nige bada wɛ. Bani lᴐhᴐ ke n'a da gan weefᴐᴐ mu ge, kee na ba bye lobulowii na buloo na foro wu funŋᴐ ni, na ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama kan wu mu." 15 A cee wu Yesu pye: "Karamᴐgᴐna we, kee lᴐhᴐ ki kan na mu di gba, kᴐnhᴐ waga ganha bu na ta nige, di ba lᴐhᴐ shaa naha sanha wɛ." 16 A Yesu di wu pye: "Shɛ ma poo wu yiri pa naha." 17 A wu Yesu pye: "N'a wa na mu wɛ." A Yesu di wu pye: "Can m'a jo na n'a ɲɛ ma mu wɛ. 18 Bani m'a j'e xᴐ namaa kaguro mu. N'a wemu bɛ w'a j'e ma mu nimɛ ge, wee bɛ wa ma poo wɛ. Can m'a jo." 19 A cee wu wu pye: "Karamᴐgᴐna we, nɛ mu sɛɛri na mu ta Kilɛ tudunmᴐ. 20 W`ee Samari shɛɛn, ke faaboboŋᴐ ke na w`ee sefɛlɛɛ ya Kilɛ pɛlɛ. Ga yee Yawutuu di yu na tapɛɛŋɛ katii wa Kilɛ na ni Zheruzalɛmu bɛ wɛ." 21 A Yesu di wu ɲᴐ shᴐ na: "D`a na na! Caŋa ka wa ma, y'a da ba To Kilɛ pɛlɛ ke faaboboŋᴐ ke na wɛ, kelee Zheruzalɛmu bɛ ni wɛ. 22 Wemu yee Samari shɛɛn ya bɛlɛ ge, yee ya wu cɛ wɛ, ga wemu w`ee Yawutuu ya bɛlɛ ge, w`ee ya wu cɛ, bani w`ee Yawutuu ni Shᴐvᴐᴐ w'`a foro. 23 Ga caŋa ka wa ma, kee ya nᴐ xᴐ. Piimu p'a To Kilɛ pɛlɛ see na ge, pee na ba wu pɛlɛ munaa baraga ni, lee lemu l'a can wu shɛɛ ge. Bani piimu p'a kee pɛɛŋɛ ki tuugo pyi ge, pee To Kilɛ ya zhaa. 24 Kilɛ ɲɛ Munaa. Piimu p'a wu pɛlɛ ge, li waha l'i waha, pee ya yaa na wu pɛlɛ munaa baraga ni, lee lemu l'a can wu shɛɛ ge." 25 A cee wu wu pye: "Nɛ li cɛ jo Shᴐvᴐᴐ wu na ba ba, (lee kᴐri ɲɛ 'Kilɛ ya wemu shᴐᴐnri lᴐ ge.') Wee ba ba tuun wemu ni, wu na ba keree ki bɛɛri ɲaha jo w`ee mu." 26 A Yesu di cee wu pye: "Nɛ wemu w'a yu ni mu ni ge, nɛ wu ɲɛ wii." 27 Na Yesu ni cee wu yaha pee jomᴐ pu na, a kalaapiire t'i ba na y`iri yalige ki tashᴐgᴐ ni. Ba pee ya pa Yesu ta wu na yu ni cee wu ni wɛ, a l'i pu ɲaha wᴐ. Ga wa shishiin ya sᴐᴐ na wu pye: "Ɲaha kaa m'a yegee cee wu mu wɛ?" kelee "Ɲaha na m'a yu ni wu ni wɛ?" 28 A cee wu kunni di wu lokoyaaga ki yaha keeŋɛ ki na, na guri kari kanha ki funŋᴐ ni, na shɛ sipyii pu pye: 29 "Yi pa n'a wa wii, w'a nɛ kapyelɛgɛɛ bɛɛri jo nɛ mu. Kᴐnhᴐ wee di ɲɛ Shᴐvᴐᴐ we_e dɛ?" 30 A sipyii p'i y`iri kanha ki funŋᴐ ni na pa Yesu y'iri. 31 Lee bi kalaapiire ti ta t'a Yesu ɲɛɛri na: "W`u Karamᴐgᴐ, ɲᴐ mayɛ na, m'a ganha li ba." 32 Ga, a wu pu ɲᴐ shᴐ na: "Yalige ka wa nɛ mu na li, yee di wa kee cɛ wɛ." 33 A kalaapiire t'i ganha na tiyɛ yegee na: "Ba kᴐnhᴐ wa w'a pa yalige ka kan wu mu wɛ?" 34 A Yesu di pu pye: "We w'a nɛ tun ge, nɛ na wee ɲidaan pyi; kapyeŋɛɛ kii w'a kan nɛ mu ge, na kee bɛ ɲᴐ fa, lee ɲɛ ɲᴐ yalige yaaga nɛ mu." 35 Lee kadugo na a Yesu di pu pye: "Ta yee kunni ma yu we tuun we ni, na yeye shishɛɛrɛ wu ɲɛ w`ee ni yalᴐᴐrᴐ ti tɛ ni wɛ? Ga n'a da yi jo yi mu: 'Yi kɛrɛyɛ yi wii xuuni!' Shinma w'a lɛ, wu kᴐnduun w'a nᴐ xᴐ. 36 Wemu w'a shinma wu kᴐᴐn ge, wee ya wu saraa taa na xᴐ; w'a shinma pya wu pinnɛ yaha ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama pu wuu na. Lee pyegana li na, shinma nuguvᴐᴐ we ni wu kᴐnvᴐᴐ we, pu shuun wu bɛɛri na fundanga ta shiizhan. 37 Bani talenɛ lemu l'a yu na: 'Wa na ba yemɛ nugi, watii na ba wee shinma wu kᴐn ge,' lee ɲɛ can. 38 Yee ya tɛgɛ kemu nugi wɛ, nɛ yee tun yee pu shɛ kee shinma kᴐn. Piitiilee p'a kee pye, a yee di kuduun ta pee wo kapyeŋɛɛ ki ni." 39 A Samari shɛɛn niɲɛhɛmɛɛ di d`a Yesu na le kulo le ni cee wu wo kafila wu wuu na. Bani cee w'a pu pye: "W'a nɛ kapyelɛgɛɛ bɛɛri jo nɛ mu." 40 Lee wuu na a Samari shɛɛn p'i y`iri kanha ki funŋᴐ ni na shɛ Yesu y'iri. Ba p'a nᴐ w`a wɛ, na Yesu ɲɛɛri na wu tiin pu y'iri. A wu sᴐᴐ na cabyaa shuun pye pu y'iri. 41 Yesu ya cabyaa shuun wemu pye lee kulo li ni ge, a sipyiɲɛhɛmɛɛ piitiilee di d`a wu na sanha wu kafila wu wuu na. 42 A pee di cee wu pye: "W`ee ya ta d`a wu na mu wo jomᴐ pu yɛ wuu na_ɛ dɛ. Ga w`eeyɛ pyaa ya wu jomᴐ pu logo, a w`ee di li cɛ can na na wee wu ɲɛ koŋᴐ ki Shᴐvᴐᴐ wuyɛ pyaa." 43 Ba kee cabyaa shuun w'a toro wɛ, a Yesu ni wu kalaapiire t'i foro Sikari kolo li ni na kari Galile fiige ki ni. 44 Yesu yɛ pyaa bi jo na: "Kilɛ tudunmᴐ wa shishiin ya pɛɛŋɛ taa wu to kulo ni wɛ." 45 Ga, ba p'a nᴐ Galile fiige ki ni wɛ, a Galile shɛɛn di pu ɲuŋᴐ c'iri ni fundanga ni. Bani Yesu bi keree kiimu bɛɛri pye Zheruzalɛmu ni Yawutuu Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ li ni ge, Galile shɛɛn pu bi kee bɛɛri ɲa, bani puyɛ pyaa bɛ bi shɛ lee kalenɛ li ni. 46 Wee tuun wu ni a Yesu di guri pa sanha Kana kulo li ni, Galile fiige ki ni. Wee xuu wu ni w'a bi lᴐhᴐ ki ɲɛri na pye duvɛn. Lee bi fiige ki sipyigbᴐ wa ta Kapɛrinᴐmᴐ kulo li ni; wee ja bi cuuŋᴐ wɛ. 47 Ba wee n'a w'a logo na Yesu ya y`iri Zhude ni na pa Galile ni wɛ, a wu gari wu y'iri, na shɛ wu ɲɛɛri na wu pa Kapɛrinᴐmᴐ ni, na wee ja w'a taxuyo shaa, wu shɛ wu cuuŋᴐ. 48 A Yesu di wee n'a wu pye: "Ta le yahagana le na yee wa da yiyɛ yaha gɛ? Yee ya ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhaŋaa ni kagbᴐhᴐᴐ ɲa wɛ, yee da ga d`a bada wɛ." 49 Ga, a wee n'a wu Yesu pye: "Karamᴐgᴐna we, ɲᴐ mayɛ na m'a ba nimɛ, kᴐnhᴐ w`u ja wu ganha bu xhu wɛ." 50 Wee tuun wu ni a Yesu di wu pye: "Kuri m'a gaaŋi ma ja w'a cuuŋᴐ." A wee n'a wu d`a Yesu kafila wu na, na guri kari. 51 Ba w'a kuri na gaaŋi wɛ, a wu kapyebyii p'i shɛ wu ɲuŋᴐ c'iri koo li na, na wu pye: "Ma ja w'a cuuŋᴐ." 52 A wu pu yege na tuun wekɛ ni wu d'a cuuŋᴐ wɛ? A p'i jo na taɲaa ceefuuro t'a wu yaha na caŋa ki yaha k'a fiin (13h00). 53 Taapile ni a pya wu to wu li cɛ na wee tuun wu ninumᴐ ni Yesu ya wee pye: "Ma ja w'a cuuŋᴐ." A wee n'a wu ni wu puga shɛɛn bɛɛri di d`a Yesu na. 54 Ayiwa, ba Yesu ya foro Zhude fiige ki ni na kuri Galile fiige ki ni wɛ, le l'a pye wu ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhana shuun wuu.

5

1 Ayiwa, lee kadugo na kalegbᴐᴐ la bye Yawutuu pu mu Zheruzalɛmu ni. A Yesu bɛ di shɛ lee ni. 2 Zheruzalɛmu kulo li ni, kuɲᴐᴐ lemu ni dubyaa pu ma jin ge, lᴐhᴐ ka bye w`a wege ka ni lee kabanugo. P'a bi kee wege ki mɛgɛ yiri Yawutuu jomᴐ pu ni na Bɛtisayida. Gbalaa kaguro wu bi yereŋɛ kee wege ki kabanugo. 3 Yama fɛɛ niɲɛhɛmɛɛ pu bi sinnɛ pee gbalaa pu nᴐhᴐ ni. Fyɛnmɛɛ, ni tᴐᴐgɛgɛyɛ fɛɛ, ni faannaa, [pee bɛɛri bi ma lᴐhᴐ ki sigee, ki ba ɲɛhɛ. 4 Bani Kafᴐᴐ wo mɛlɛkɛ wa wu ma digi lᴐhᴐ ki ni tuun wa ni, na ki ɲɛhɛ. Ba wee ya lᴐhᴐ ki ɲɛhɛ xᴐ wɛ, yama fᴐᴐ wemu bu fɛnhɛ tigi kee ni, yama tuugo kemu bɛɛri ki ɲɛ weefᴐᴐ na ge, pee na xhᴐ.] 5 N'a wa bye w`a wee bi yee kɛlɛɛ taanri ni gbarataanri (38) ta na y'a. 6 Ba Yesu ya wee n'a wu ɲa w'a sinnɛ wɛ, na li cɛ na w'a mᴐ wu yama pu na. A wu wu yege na: "Mu funŋᴐ ki wa m'a juuŋᴐ gɛ?" 7 A wu Yesu ɲᴐ shᴐ na: "Karamᴐgᴐna we, lᴐhᴐ ki ba ɲɛhɛ, sipya wa nɛ mu wemu na nɛ lᴐ di dirige ki ni wɛ. Nɛ bu jo di y`iri nayɛ mu, yani nɛ wu nᴐ ge, watii na fyaala tigi nɛ ɲaha na." 8 A Yesu di wee n'a wu pye: "Y`iri m'a ma yasinnɛgɛ ki lᴐ, ma da ɲaari." 9 Taapile ni a wu juuŋᴐ, a wu y`iri na wu yasinnɛgɛ ki lᴐ, na ganha na ɲaari. Lee ya pye Yawutuu cadɛɛngɛ ka na. 10 Ba Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ p'a wee n'a wu ɲa w'a cuuŋᴐ wɛ, a p'i wu pye: "Niɲaa ɲɛ cadɛɛngɛ dɛ! Na saha ni saliya wu ni, mu ya yaa mu wu ma yasinnɛgɛ ki lᴐ m'a ɲaari niɲaa wɛ." 11 A n'a wu Yawutuu pu pye: "Wemu w'a nɛ cuuŋᴐ ge, wee w'a jo na: 'Ma yasinnɛgɛ ki lᴐ, ma da ɲaari.' " 12 A p'i wu yege na: "Jᴐgᴐ yɛ pyaa ki d'a mu pye mu wu ma yasinnɛgɛ ki lᴐ, ma da ɲaari wɛ?" 13 Ga sipya nigin wemu w'a bi n'a wu cuuŋᴐ ge, wu bi wee cɛ nige wɛ; bani sipyiire ti bi ɲɛhɛ. Lee bi Yesu ta w'a foro xᴐ sipyiire ti niŋɛ ni. 14 Lee kadugo na a Yesu di ba saha ni n'a wu ni Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki funŋᴐ ni na wu pye: "Wii, m'a cuuŋᴐ nimɛ, ma ganha bu da da jurumu pyi nige wɛ, kᴐnhᴐ kaa la bɛtii ganha ba ma ta lemu ya kolo le bɛ na ge wɛ." 15 A wee n'a wu shɛ yi jo Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu mu, na Yesu w'a wee cuuŋᴐ. 16 A Yawutuu p'i daha Yesu nᴐhᴐ ni na gana, na ɲaha na w'a n'a wu cuuŋᴐ cadɛɛngɛ ki na wɛ. 17 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Nɛ To wu w'a kapyeŋɛɛ pyi tuun bɛɛri ni, lee wuu na nɛ bɛ ya yaa na kapyeŋɛɛ pyi." 18 Ba Yesu ya pee jomᴐ pu jo wɛ, a la di fara Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu loyire li na. A p'i ganha na wu shaa di gbo na bani wu jate ya ta nᴐ cadɛɛngɛ ki na wɛ; na nᴐhᴐ na Kilɛ pyi na wee To, na wuyɛ taanna ni Kilɛ ni lee jogana le funŋᴐ ni. 19 A Yesu di pu pye: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, Ja w'a da ga j'a yafiin pye wu yɛ ni, na ta wu ya li ɲa To wu mu wɛ. Le To w'a byi ge, lee tuugo Ja wu bɛ ya byi. 20 Ja wu kaa ya taan To wu ni, lee wuu na w'a keree kiimu bɛɛri pyi ge, w'a kee bɛɛri shɛ Ja wu na. Wu na ba keree kii bɛ shɛ wu na sanha kiimu k'a ye kii bɛ na ge, kᴐnhᴐ kee di bye yee mu kakanhaŋaa. 21 To w'a xuu ɲɛni na ɲiifɛɛrɛ kaan pu mu kangana lemu na ge, lee na Ja wu la ɲɛ wu ɲ`ii sicuumᴐ kan piimu mu ge, pee mu w'a da pu kan. 22 To wu da kiiri kᴐn sipya wa shishiin na wɛ, ga w'a kiirikᴐᴐn li sefɛɛrɛ ti bɛɛri kan wu Ja wu mu, 23 kᴐnhᴐ sipyii bɛɛri di da Ja wu pɛlɛ, ba p'a To wu pɛlɛ pɛlɛgana lemu na wɛ. Sipya wemu ya sᴐᴐ na Ja wu pɛlɛ wɛ, To we w'a wu tun ge, wee w'a she pɛɛŋɛ na." 24 A Yesu di pu pye: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, sipya wemu bu nɛ jomᴐ pu logo, na d`a nɛ tunvᴐᴐ wu bɛ na, wee na ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama ta. Kiiri da ba gᴐn nige weefᴐᴐ na wɛ, weefᴐᴐ ya foro xu ni na j'e ɲ`ii sicuumᴐ ni." 25 A Yesu di jo sanha na: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, caŋa ka na ba nᴐ, kee ya nᴐ xᴐ bɛ yɛrɛ nimɛ; xuu na ba Kilɛ Ja wu mujuu logo, piimu bɛɛri ba li logo na sᴐᴐ wu na, pee bɛɛri na ba ɲ`ii sicuumᴐ ta. 26 Bani ba To Kilɛ ɲɛ ɲ`ii sicuumᴐ fᴐᴐ wɛ, mu w'a sefɛɛrɛ kan Ja wu bɛ mu wu pye ɲ`ii sicuumᴐ fᴐᴐ. 27 W'a fanha kan wu Ja wu mu w'a kiiri wu kᴐᴐn, bani wee wu ɲɛ Sipya Ja we. 28 Lee ganha bu da yi fo wɛ, bani tuun wa w'a ma xuu bɛɛri na ba wu mujuu logo na ɲɛ 29 na foro faya ni. Piimu p'a kasaaŋaa pye ge, pee na ba ɲɛ kᴐnhᴐ p'i j'e ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama pu ni. Ga jurumupyii pu kunni na ba ɲɛ kᴐnhᴐ p'i j'e kiiri ni. 30 "N'a da j'a kaa la shishiin pye nayɛ ni wɛ. Ye Kilɛ ya jo nɛ mu ge, yee ni nɛ kiiri wu kᴐᴐn na sahaŋi. Nɛ wo kiiri w'a tii, bani nɛ wu kᴐᴐn na bɛ ni nayɛ pyaa ɲidaan ni wɛ. Ga, nɛ wu kᴐᴐn na bɛ ni na tunvᴐᴐ wu ɲidaan ni. 31 "Li da bi da kanna nɛyɛ pyaa k'a nayɛ pyaa wo sɛɛri keree yu, nɛ jomᴐ pu da bi bye can wɛ. 32 Ga watii wu ɲɛ nɛ sɛɛri. Nɛ li cɛ jo yemu w'a yu nɛ shizhaa na ge, jo yee bɛ ɲɛ can. 33 Ayiwa, yee ya pii tun Yohana Batizelipye mu. W'a sɛɛri keree kiimu jo yee mu nɛ shizhaa na ge, kee ɲɛ can. 34 Nɛ yee yu, kᴐnhᴐ sipyii di da sɛɛri keree yu na shizhaa na yɛ nigin wɛ dɛ! Ga nɛ yi yu, kᴐnhᴐ yee di ɲuwuuro ta. 35 Yohana bye ba sokinna kpɛɛngɛ ɲɛ wɛ, na kpɛɛngɛ yeege yee niŋɛ ni, a yee di sᴐᴐ na fundanga ta jɛri wu kpɛɛngɛ ki na. 36 Ga nɛ wi ge, yaaga katii bɛ ki ɲɛ nɛ sɛɛri kemu ya ye Yohana wo sɛɛri keree ki na ge. Bani kapyeŋɛɛ kiimu To Kilɛ ya kan nɛ mu ge, nɛ kee bɛ pyi. Kee kapyeŋɛɛ ki bɛ ɲɛ nɛ sɛɛri. Lee ya li shɛɛ na To Kilɛ w'a nɛ tun. 37 Nɛ To Kilɛ wemu w'a nɛ tun ge, weeyɛ pyaa ki wa yu nɛ shizhaa na, ga yee ya ta sᴐᴐ bada na wee ɲᴐmɛɛ co wɛ. Le bɛ w'a shɛ yee na ge, yee ya ta lee ɲaha cɛ wɛ. 38 Yee ya ta sᴐᴐ wu jomᴐ pu na yi zᴐlᴐᴐ pu na wɛ. Bani w'a wemu tun ge, yee ya ta d`a wee na wɛ. 39 Samᴐhᴐrᴐ wa yee ni na Kilɛ Kafila kalaa xuuni, bani yee w'a giin na lee l'a da ba ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama kan yee mu, na ta wee Kafila we bɛ di nɛ ninumᴐ kaa yu. 40 Lee bɛ na, yee funyᴐ di ɲɛ yee pu pa nɛ mu, kᴐnhᴐ y'i ɲ`ii sicuumᴐ ta wɛ. 41 "Nɛ sipyii wo pɛɛŋɛ ke shaa wɛ, bani yee ɲɛ sipyii piimu ge, nɛ yee cɛ. 42 Nɛ li cɛ bɛ jo Kilɛ taanɲɛɛgɛ wa yee funyᴐ ni wɛ. 43 Nɛ pa na To Kilɛ mɛgɛ na, yee di ya ta sᴐᴐ nɛ na wɛ. Ga watii da bi ba wuyɛ pyaa mɛgɛ na, yee bi da zᴐᴐ wee na. 44 Pɛɛŋɛ ke k'a foro sipyii ni ge, kee k'a dan yee ni tashaga ni; pɛɛŋɛ ke k'a daa Kilɛ yɛ nigin ni ge, yee ya kee shaa wɛ. Yee ma j'a d`a dii nɛ na na yee yaha pee yahama pu ni wɛ? 45 Ga yi ganha ba giin na nɛ w'a da ba yi jaagi To Kilɛ ɲaha t`aan wɛ dɛ! Ahayi! Ga Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa wemu wu wa yee tadaŋa ge dɛ, wee wu ɲɛ yee jaagivᴐᴐ. 46 Yee da bi d`a wee na, yee bi da d`a nɛ bɛ na, bani nɛ kaa Musa ya jo wu Kitabu wu ni. 47 Jomᴐ pemu Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa ya ka nɛ shizhaa na ge, yee bye yee di ya d`a pee na wɛ, yee na ba d`a dagana lekɛ na nɛ jomᴐ pu na wɛ?"

6

1 Ayiwa, lee kadugo na Yesu ya kari Galile Gba wu kadugo. Wee gba we ninumᴐ mɛgɛ ki ɲɛ na Tibɛrɛyade Gba. 2 Sipyiire ti bi ma daha Yesu fɛni, bani p'a bi wu ɲaa wu na yama fɛɛ cuuŋᴐ na kakanhaŋaa pyi. 3 Ba Yesu ni wu kalaapiire t'a nᴐ w`a wɛ, na dugi tiin faaboboŋᴐ ka na. 4 Lee bi Yawutuu pu Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ li ta l'a tɛɛŋɛ. 5 A Yesu di ba wu ɲuŋᴐ yirige, na sii sipyii niɲɛhɛmɛɛ ɲa pu na ma wu y'iri. A wu Filipe pye: "Mii w`ee di wa da j'a yalige ta di zhᴐ pii sipyii pii bɛɛri mu wɛ?" 6 Yesu ya yee jo kᴐnhᴐ wu logo yɛ Filipe ɲᴐ na, lee bɛ wɛ, w'a bi yaa na lemu pye ge, wu bi lee cɛ. 7 A Filipe di wu ɲᴐ shᴐ na: "W`u funŋᴐ bi ɲɛ nago kanna pu bɛɛri di pu ɲᴐyᴐ piri-para yɛ, ali w`ee ɲɛhɛ wari dɛɲɛɛ xhuu shuun (200) bɛ taga yalige shᴐ, kee da ga yafiin bɛ ɲᴐ pii na wɛ." 8 Na pu yaha pee jomᴐ pu na, Yesu kalaapire lemu mɛgɛ ki ɲɛ na Andire ge, w'i ɲɛ Pyɛɛri cuun ge, a wee di jo: 9 "Funana la wa naha, buuri ɲuyᴐ kaguro ni fyaa shuun wu wa li mu, ga ɲaha yee di wa da ɲᴐ pii sipyiɲɛhɛmɛɛ pii na wɛ?" 10 A Yesu di wu kalaapiire ti pye: "Yi sipyiire ti teŋɛ ɲiŋɛ ki na." Ɲagara niɲɛhɛrɛ ti bye wee xuu wu ni. A sipyiire t'i diin diin. P'a bi namaa kabᴐfoŋᴐᴐ kaguro (5000) shi tᴐrᴐ pee sipyii pu ni. 11 A Yesu di wee buuri we lᴐ na baraga taha Kilɛ na, na wu kan p'a loolo pee sipyii pu na. A wu fyaa pu bɛ pye mu. A pu bɛɛri di li na din. 12 Ba sipyiire t'a li xᴐ wɛ, a Yesu di wu kalaapiire ti pye: "Yi buuri ɲukoroyo yi saya lᴐ, kᴐnhᴐ yi ganha bu gyɛɛgi wɛ." 13 A p'i yee buuri ɲukoroyo yi lᴐ, na taga sagaŋaa kɛ ni shuun ɲi. Sipyiire t'a li xᴐ buuri ɲuyᴐ kaguro wu ni, a wemu di gori ge, wee kaa l'a jo mɛ. 14 Ba sipyii p'a Yesu wo kakanhana li ɲa wɛ, na jo: "Can na Kilɛ tudunmᴐ wemu kaa l'a jo na wu na ba ba koŋᴐ na ge, wee w'a sii we." 15 Ba Yesu ya pa li cɛ na fanha bɛ na p'a giin di wee co di bye saan wɛ, a wu laha pu t`aan, na gari faaboboŋᴐ katii na wu yɛ. 16 Ba caŋa k'a pa do wɛ, a kalaapiire t'i digi kari gba wu ɲᴐ ki na. 17 Lee di Yesu ta wu sanha shɛ pu y'iri wɛ. A p'i j'e kᴐrᴐgᴐ ka ni na se Kapɛrinᴐmᴐ ni. Lee bi piige ki ta k'a wᴐ xᴐ. 18 Na pu yaha lᴐhᴐ ki ɲuŋᴐ ni, a kafɛɛgbᴐhᴐ ka di ba y`iri, na ganha na lᴐhᴐ ki pyi ki na ɲɛri xuuni. 19 Ba p'a kiloo kaguro kelee gbaara shishiin paa lᴐhᴐ ki ɲuŋᴐ ni tuun wemu ni wɛ, a p'i Yesu ɲa wu na ɲaari lᴐhᴐ ki ɲuŋᴐ ni na se kᴐrᴐgᴐ ki mu. A pu jaalaa di y`iri xuuni. 20 A Yesu di pu pye: "Nɛ wu wa, yi ganha bu da vya wɛ!" 21 Kalaapiire ti funŋᴐ ki bi bye wu j'e ni pu ni kᴐrᴐgᴐ ki ni, ga xuu wemu ni pu bi se ge, taapile ni a p'i nᴐ wee xuu wu kogoŋᴐ ki na. 22 Ba ɲiga k'a mugi wɛ, sipyiire ti t'a bye gba wu kadugo y'iri ge, a pee di li sɛɛri, na kᴐrᴐgᴐ nigin yɛ ta w`a. A p'i li cɛ na Yesu ya ta j'e ni wu kalaapiire ti ni ke ki kᴐrᴐgᴐ ki ni wɛ, ga na kalaapiire ti t'a j'e ti yɛ na kee kᴐrᴐgᴐ ki ni na kari. 23 Lee bi kᴐrᴐyᴐ ya bɛ ta y'a y`iri Tibɛrɛyade kulo li ni na pa. Xuu wemu ni Kafᴐᴐ bi baraga taha Kilɛ na, na buuri wu kan p'a loolo sipyiire ti na ge, a yee di ba yere wee xuu wu t`aan. 24 Sipyiire t'a pa Yesu ta wu ɲɛ w`a wɛ, wu kalaapiire ti bɛ di ɲɛ w`a_ɛ ge, a p'i j'e yee kᴐrᴐyᴐ yi ni na kari wu tashaga ni Kapɛrinᴐmᴐ ni. 25 Ba p'a kari Yesu y`iri gba wu kadugo wɛ, a p'i wu pye: "W`u Karamᴐgᴐ, dii mu d'a pye na ba naha wɛ?" 26 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, yee ya kakanhaŋaa kiimu ɲa ge, yee wa nɛ shaa kee wuu na_ɛ dɛ! Ga yalige ke yee ya li na tin keki caŋa ge, kee ka wuu na yee wa nɛ shaa. 27 Ayiwa, yalige kemu ki da j'a gyɛɛgi ge, yi ganha ba kapyeŋɛɛ pyi kee wuu na wɛ. Ga yalige kemu ki ɲɛ ki ya gyɛɛgi wɛ, na ɲ`ii sicuumᴐ bɛ kaan ge, y'a kapyeŋɛɛ pyi kee wuu na. Kee yalige ke, Sipya Ja wu da ba kee kan yee mu. Bani wee na To Kilɛ ya wu fanha ki fɛ pu kpᴐn." 28 Wee tuun wu ni a p'i Yesu yege na: "Lekɛ w`ee d'a yaa na pye lee di bye Kilɛ ɲidaan wɛ?" 29 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Lemu Kilɛ ya zhaa yee mu ge, lee li wa mɛ na wee ya sipya wemu tun yee mu ge, na yi d`a wee na." 30 A p'i Yesu pye sanha na: "Ga ɲaha shɛshɛɛrɛ kakanhana lekɛ mu di da bye di zhɛɛ w`ee na, lee di w`ee pye w`ee p'a daa mu na wɛ? Kaa lekɛ mu di da bye di zhɛɛ w`ee na wɛ? 31 Li wii, Kilɛ ya maanɛ kan w`ee sefɛlɛɛ pu mu p'a li sipoŋᴐ ki ni ma na jo ba l'a ka Kilɛ wo Kitabu wu ni wɛ na: 'W'a buuri tirige fugba we ni, na kan pu mu p'a li.' " 32 Ga, a Yesu di pu pye: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, yalige ke k'a y`iri fugba wu ni ge, kee ya pye Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa wo niganga_ɛ dɛ! Nɛ To Kilɛ wu ɲɛ fugba yalijeŋɛ ki kanvᴐᴐ. 33 Bani Kilɛ ya yalige kemu kaan ge, kee ɲɛ wemu w'a tigi na y`iri fugba we ni ge. Wee shiin w'a ɲiifɛɛrɛ kaan koŋᴐ mu." 34 Ayiwa, a p'i Yesu pye: "Karamᴐgᴐna we, ta kee yalige ki kaan tuun bɛɛri ni w`u mu gɛ!" 35 A Yesu di pu pye: "Yalige kemu k'a ɲ`ii sicuumᴐ pu kaan ge, nɛyɛ pyaa ki ɲɛ kee yalige ke. Sipya wemu bu ba nɛ mu, xuugo da ga weefᴐᴐ ta sanha bada wɛ. Sipya wemu bu d`a nɛ na, waga da ga weefᴐᴐ ta sanha bada wɛ. 36 Ga nɛ yi jo xᴐ yee mu; yee d'a nɛ ɲa bɛ. Ali lee bɛ na, yee di ya d`a nɛ na wɛ. 37 Nɛ To Kilɛ ya piimu bɛɛri kan nɛ mu ge, pee bɛɛri na ba nɛ mu. Sipyaa sipya bu ba nɛ mu, nɛ da ga weefᴐᴐ kᴐri bada wɛ. 38 Nɛ ta y`iri fugba we ni na pa nayɛ pyaa ɲidaan tapyege ni wɛ. Ga na tunvᴐᴐ ɲidaan nɛ pa di ba bye. 39 Wemu w'a nɛ tun ge, wee ɲidaan wu wa mɛ na, sipyaa sipya w'a kan nɛ mu ge, na wee wa shishiin ganha da biin wɛ. Nɛ ba pee ɲɛ di yeege xu ni koŋᴐ caxhᴐgᴐ bɛ na. 40 Nɛ To wu ɲidaan wu wa mɛ na, sipyaa sipya w'a wu Ja wu ɲa na d`a wu na ge, wee di ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama ta, bani nɛ na ba pee ɲɛ di yeege xu ni koŋᴐ caxhᴐgᴐ." 41 Ba Yesu ya jo na yalige ke k'a y`iri fugba we ni ge, na wee wu ɲɛ kere wɛ, pee jomᴐ pe ya ta taan Yawutuu pu ni wɛ. A p'i ganha na ŋmunu-ŋmunᴐ puyɛ t`aan. 42 A p'i jo: "Ɛɛn! Ta Yusufu ja Yesu bɛ wu ɲɛ we wɛ? W`ee ya wu to wu cɛ, na wu nu wu bɛ cɛ. Ɲaha na wu yu na fugba we ni wee ya y`iri wɛ?" 43 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Yee di ŋmunu-ŋmunᴐ do! Yi ŋmunu-ŋmunumᴐ pu bɛɛri ɲᴐ yaha! 44 Nɛ To we w'a nɛ tun ge, wa shishiin da j'a ba nɛ mu ni wee ya wufᴐᴐ yaha pa nɛ mu wɛ. Wa bɛɛri bu ba nɛ mu, nɛ na ba weefᴐᴐ ɲɛ na yeege xu ni, koŋᴐ caxhᴐgᴐ. 45 Ayiwa, ta Kilɛ wo tudunmᴐ wa ya li ka na: 'Kilɛ yɛ pyaa na ba pu bɛɛri kalaa wɛ?' Sipyaa sipya w'a To Kilɛ kafila nuri na sᴐᴐ wu kalaa wu na ge, pee bɛɛri na ba nɛ mu. 46 Ga li wa nago sipya wa w'a ɲii taha Kilɛ na wɛ. Wemu yɛ w'a pa na y`iri wu y'iri ge, wee yɛ w'a wu ɲa. 47 Can na wa bɛɛri bu d`a nɛ na, weefᴐᴐ na ba ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama ta. 48 Yalige ke k'a ɲ`ii sicuumᴐ kaan sipyii mu ge, nɛ wu ɲɛ kere. 49 Yalige ka ya fɛnhɛ y`iri fugba we ni, na pa gan yee sefɛlɛɛ pu mu p'a li sipoŋᴐ ki ni, ga lee bɛ na, pu bɛɛri ya xu. 50 Ga nimɛ, yalige ke ki ɲɛ naha ki d'a y`iri fugba we ni ge, wa bu kee li, weefᴐᴐ na ba ɲ`ii sicuumᴐ ta pemu da xhᴐ wɛ. 51 Nɛ ɲɛ ɲ`ii sicuumᴐ yalige kemu k'a y`iri fugba we ni ge, wa bu kee li, weefᴐᴐ na ɲ`ii sicuumᴐ ta pemu da ga xhᴐ wɛ. Yalige ke nɛ gaan ge, kee ɲɛ nɛyɛ pyaa ceepuuro te. Nɛ tee kan saraga kᴐnhᴐ di ba koŋᴐ sipyii munahaa ɲuŋᴐ wolo." 52 Pee jomᴐ pu wuu na, a nakaagbᴐᴐrᴐ di j'e Yawutuu pu tɛ ni. A p'i jo: "Kangana lekɛ na we n'a we di da j'a wu ceepuuro kan w`ee mu w`ee pu li wɛ?" 53 A Yesu di pu pye: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, yee bye yee di ya Sipya Ja wu ceepuuro ti li, na wu shishan pu bɛ gba wɛ, yee da ga ɲ`ii sicuumᴐ ta wɛ. 54 Wemu bu nɛ ceepuuro ti li, na nɛ shishan pu bɛ gba, weefᴐᴐ na ɲ`ii sicuumᴐ ta pemu da ga xhᴐ wɛ. Nɛ na ba weefᴐᴐ ɲɛ na yeege xu ni koŋᴐ caxhᴐgᴐ. 55 Bani nɛ ceepuuro ti ɲɛ yalige nijeŋɛ, nɛ shishan pu bɛ di ɲɛ yagbaga nijeŋɛ 56 Sipya wemu bu nɛ ceepuuro ti li, na nɛ shishan pu bɛ gba, weefᴐᴐ na bye ni nɛ ni kariɲɛɛgɛ ni, nɛ bɛ di bye ni weefᴐᴐ ni kariɲɛɛgɛ ni. 57 To Kilɛ wemu w'a nɛ tun ge, wee wa ɲ`ii na, wee gbᴐᴐrᴐ ni nɛ bɛ wa ɲiifɛɛrɛ ni. Lee na wa bu nɛ ceepuuro ti li, weefᴐᴐ bɛ na bye ɲiifɛɛrɛ ni nɛ gbᴐᴐrᴐ ni. 58 Yalige ke k'a tigi na y`iri fugba wu ni ge, kee ki wa ke. Yee sefɛlɛɛ piimu p'a xu sipoŋᴐ ki ni ge, pee ya yalige kemu li w`a ge, kee ni ke wa nigin wɛ. Wemu bu ke yalige ke li, weefᴐᴐ na ɲ`ii sicuumᴐ ta pemu da xhᴐ wɛ." 59 Yesu ya pe jomᴐ pe jo na pye kalaa sipyiire ti bɛɛri mu Kapɛrinᴐmᴐ kulo li ni, na wu yaha Kilɛ-pɛɛŋɛ puga ki ni. 60 Ayiwa, ba Yesu ya pee jomᴐ pu jo wɛ, a kalaapiire niɲɛhɛrɛ di jo: "Pe jomᴐ pe ya waha dɛ! Ma jo sipya na gbara wu lee pye gɛ?" 61 A Yesu di li cɛ wuyɛ ni na pee jomᴐ pe p'a pu pye pu na ŋmunu-ŋmunᴐ. A wu pu pye: "Pe jomᴐ pe ya digi yee na gɛ? 62 Xuu wemu ni Sipya Ja bye ge, yee ba wu ɲa wu na duri w`a, yee di da ba yekɛ jo wɛ? 63 Kilɛ Munaa l'a ɲ`ii sicuumᴐ kaan sipya mu. Lee bɛ wɛ, sipya yɛ pyaa fanha ɲɛ yafiin bɛ wɛ. Jomᴐ pe nɛ yu yee mu ge, pee ɲɛ Kilɛ Munaa ni ɲ`ii sicuumᴐ. 64 Ga pii wa yee ni, pee ya d`a li na wɛ." Yesu ya yee jo bani fo ɲᴐkᴐᴐnrᴐ ti na, piimu pu bye pu ya d`a wu na_ɛ ge, w'a bi pee cɛ. Wemu bɛ w'a bi da ba wu le keŋɛ ni ge, w'a bi wee bɛ cɛ. 65 A Yesu di la fara wu jomᴐ pu na sanha na: "Lee wuu na nɛ yee pye jo wa shishiin da j'a ba nɛ mu, ni To Kilɛ ya lee wo sefɛɛrɛ kan weefᴐᴐ mu wɛ." 66 Na lᴐ wee tuun wu na, a wu kalaapiire niɲɛhɛrɛ di guri wu fɛni. Pee ya ta sᴐᴐ na taha nige wu fɛni wɛ. 67 A Yesu di wu kalaapiire kɛ ni shuun wu yege na: "Yee do, yee bɛ funŋᴐ ki wa y'i guri na fɛni gɛ?" 68 A Simᴐ Pyɛɛri di wu ɲᴐ shᴐ na: "Karamᴐgᴐ, jᴐgᴐ y'iri w`ee di wa da zhɛ sanha wɛ? Ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama jomᴐ pe, muyɛ nigin mu pu wa. 69 W`ee ya d`a mu na. W`ee ya li cɛ bɛ nimɛ jo Fɛfɛɛrɛ Ja we w'a foro Kilɛ ni ge, jo mu wu ɲɛ wii." 70 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Ta nɛ bɛ w'a yee sipyii kɛ ni shuun wu bɛɛri ɲaha bulo wɛ? Lee bɛ na shɛn nigin di ɲɛ yee ni wee na ɲɛ Shitaanni sipya." 71 Zhudasi kaa Yesu bi byi, wee wemu wu ɲɛ Isikariyᴐti shɛɛn Simᴐ ja wu ge. Wee wu bi da ba Yesu le keŋɛ ni, wee di ɲɛ bɛ Yesu kalaapiire kɛ ni shuun wu wa nigin wa.

7

1 Lee kadugo na Yesu bi ɲaari na mari Galile fiige ki ni. Wu funŋᴐ bye wu shɛ Zhude fiige ki ni wɛ, bani Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ p'a bi wu shaa di gbo w`a. 2 Kalenɛ la bye Yawutuu pu mu, li bu nᴐ p'a gbalaa y`aa. Ba lee ya tɛɛŋɛ wɛ, 3 a Yesu cebooloo p'i ba wu fɛni na ba wu pye: "Foro naha, m'a shɛ Zhude fiige ki ni, kᴐnhᴐ kakanhaŋaa kii m'a byi ge, ma kalaapiire te ti wa w`a ge, pee bɛ di shɛ kee ɲa. 4 Bani sipya wemu funŋᴐ ki wa sipyii di wu cɛ ge, wee ya keree ŋmᴐhᴐni na byi wɛ. Kakanhaŋaa kiimu mu ya byi ge, m'a yaa na mayɛ shɛɛ, kᴐnhᴐ koŋᴐ sipyii pu bɛɛri di ma cɛ." 5 Ali Yesu cebooloo puyɛ pyaa bi ta d`a wu na wɛ. 6 A Yesu di wu ciinnɛɛ pu ɲᴐ shᴐ na: "Lee pyeduun sanha nᴐ nɛ mu wɛ. Lemu bu yee taan tuun wemu ni go lee yee ya byi. 7 Koŋᴐ sipyii da j'a yee kᴐ wɛ, ga, nɛ p'a kᴐ, bani kakuuyo yemu pu wa byi ge, nɛ yee bɛɛri yu kpɛɛngɛ na. 8 Yee pu sii y'a se kalenɛ li ni, ga, nɛ kunni wa da zhɛ nimɛ wɛ, bani nɛ shɛduun sanha nᴐ wɛ." 9 Ba Yesu ya yee jo pu mu wɛ, na gori Galile ni. 10 Ba Yesu cebooloo p'a kari xᴐ kalenɛ li ni wɛ, a wuyɛ pyaa di na kari. W'a kari sipyiire ti kategee, wu ya ta wuyɛ yaha wa shishiin ya ɲa wɛ. 11 Lee bi Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu ta pu na Yesu shaa kalenɛ li sipyii pu tɛ ni, na ganha na puyɛ yegee na: "Mii wu wa wɛ?" 12 Pii bi joɲɛhɛmɛ peele na yu sipyiire ti ni Yesu shizhaa na. A pii di jo: "Sipyisaama wu wa we n'a we." Pii bɛ di yu: "Kafinɛyɛ dɛ! Sipyii we ya biinŋɛ." 13 P'a bi pee jomᴐ pe bɛɛri peele na yu, bani pu bi fyagi Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu na. 14 Ba kalenɛ l'a pa nᴐ li niŋɛ ni tuun wemu ni wɛ, a Yesu di shɛ j'e Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kaaŋa ki ni, na ganha na sipyiire ti kalaa. 15 A wu kalaa wu Yawutuu pu ɲaha wᴐ, a p'i jo: "Mii we n'a we d'a pe cɛmɛ pe bɛɛri ta, na ta w'i ya kalaa pye_e wɛ?" 16 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Kalaa wemu nɛ gaan ge, wee ya ta foro nɛyɛ pyaa ni wɛ, ga nɛ tunvᴐᴐ Kilɛ ni w'a foro. 17 Wemu bi giin wu da Kilɛ ɲidaan pyi, weefᴐᴐ na ba li cɛ, nɛ kalaa wu bi foro Kilɛ ni, kelee wu bi foro nɛ ni. 18 Sipya wemu w'a yu ni wuyɛ pyaa fanha ni ge, pɛɛŋɛ weefᴐᴐ ya zhaa wuyɛ ni. Ga wemu funŋᴐ wa wu tunvᴐᴐ wu w'a bɛlɛ ge, wee wu ɲɛ can fᴐᴐ we, naŋmahara ta shishiin ɲɛ weefᴐᴐ keree ni wɛ. 19 Ta Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa bɛ w'a Kilɛ wo saliya wu kan yee mu wɛ? Ga yee wa shishiin ya se wu koo ni wɛ. Ɲaha na yee di nɛ shaa di gbo na nɛ saliya kyɛɛgi wɛ?" 20 A p'i Yesu pye sipyiire ti niŋɛ ni na: "Jina wu wa mu ni. Jᴐgᴐ w'a mu shaa di gbo wɛ?" 21 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Kakanhana nigin wemu nɛ pye ge, lee l'a sipyiire ti bɛɛri ɲaha wᴐ mɛ gɛ? 22 Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa mu yee ya saliya ta na funaŋaa k'a gᴐᴐn, ga lee bɛ na yi li cɛ na wee ya ta pye li nᴐhᴐ shanvᴐᴐ_i dɛ. Ga w`ee wo sefɛlɛɛ pu p'a li nᴐhᴐ shan. Lee l'a li pye yee na funaŋaa ki kᴐᴐn ali cadɛɛngɛ ki bɛ ni. 23 Lemu l'a yee pye yee na funaŋaa ki kᴐᴐn cadɛɛngɛ ni, kᴐnhᴐ yi ganha bu da Musa wo saliya wu kyɛɛgi_i ge, ɲaha d'a li pye nɛ na sipyipomᴐ cuuŋᴐ cadɛɛngɛ ki na, a yee di logoo yirige nɛ t`aan wɛ? 24 Yi ganha ba kiiri kᴐᴐn keree ɲɛɲaa fɛni wɛ, ga y'a kiiri wu kᴐᴐn can ɲuŋᴐ ni." 25 Na Yesu yaha wu na yu, a Zheruzalɛmu sipyii pii bɛ di ganha na yu: "N'a we p'a zhaa di gbo ge, ta wee bɛ wu ɲɛ we wɛ? 26 Wu wii wu na yu ni sipyiire ti bɛɛri ni tafaga ni, pu d'a tiin na wu wii. Kilɛ ya Shᴐvᴐᴐ wemu ɲᴐmɛɛ lᴐ w`ee mu ge, kᴐnhᴐ w`ee ɲuŋᴐfɛɛ p'a giin na wee wu ɲɛ we_e dɛ? 27 W`ee kunni ya we n'a we tayirige cɛ, ga na ta Shᴐvᴐᴐ wu ba ba, wa shishiin da ba wu tayirige cɛ wɛ." 28 Na Yesu yaha wu na sipyii pu kalaa Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kaaŋa ki ni, a wu ba jo ni fanha ni na: "Yee ya jo na yee ya nɛ cɛ, na nɛ tayirige ki bɛ cɛ gɛ? Ga yi li cɛ bɛ na nɛ ta pa nayɛ ni wɛ, na nɛ tunvᴐᴐ wu ɲɛ bɛ can fᴐᴐ. Ga yee di ya wu cɛ wɛ. 29 Nɛ kunni ya wu cɛ, bani wee ni nɛ foro. Wee w'a nɛ tun bɛ." 30 Ba Yesu ya yee jo wɛ, a p'i ganha na cogana shaa wu na. Ga wa shishiin ya ta j'a wu co wɛ, bani wu wo tuun wu ɲᴐ bi sanha fa wɛ. 31 Lee bɛ na shɛnɲɛhɛmɛɛ ya d`a Yesu na. A p'i ganha na yu: "Ali Shᴐvᴐᴐ wu ɲɛhɛ ba ba, kakanhana lekɛ w'i da bye lemu l'a ye we n'a we wuu le na wɛ?" 32 Sipyiire ti bi yemu yu Yesu shizhaa na ge, ba Farizhɛɛn ni saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ p'a yee logo wɛ, a p'i Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki gɛdii pu tun na pu shɛ Yesu co. 33 Ba pee ya nᴐ Yesu y'iri wɛ, a wu pu pye: "N'a da piiye ya bɛ pye ni yi ni sanha, lee kadugo na di na da se na tunvᴐᴐ wu y'iri. 34 Ga yee na ba nɛ sha ganha yee da nɛ ɲa wɛ; bani xuu wemu ni n'a da ba bye ge, yee wa da j'a zhɛ w`a wɛ." 35 A Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ p'i ganha na puyɛ pyi na: "Wee tuun wu ni mii we n'a we di giin di zhɛ na yu na w`ee da ga ba j'a wee ɲa_ɛ wɛ? Yawutuu pii p'a caaga na shɛ diin Girɛkii pu y'iri ge, kᴐnhᴐ pee y'iri w'a se, wu shɛ pee kalaa_i dɛ? 36 Jomᴐ pe w'a jo na: 'Yee na ba nɛ sha ganha yee da nɛ ɲa wɛ.' ni 'Nɛ na ba bye xuu wemu ni ge, yee da j'a zhɛ wee xuu wu ni_i ge,' " pee jomᴐ pu kᴐri ɲɛ dii wɛ? 37 Kalenɛ li cabisana li p'a bi wii li cagbᴐhᴐ kiyɛ pyaa ge, ba lee ya nᴐ wɛ, a Yesu di yere sipyii pu ɲahagbaa na na ganha na yu ni fanha ni na: "Waga bi ɲɛ wa na, wu pa na y'iri wu ba gba. 38 Wemu bu d`a nɛ na, lᴐhᴐ kemu k'a ɲ`ii sicuumᴐ kaan ge, kee na ba f'uu weefᴐᴐ zᴐ wu ni ba gba lᴐhᴐ ɲɛ wɛ" ma na jo ba l'a ka Kilɛ Kafila wu ni wɛ. 39 Fɛfɛɛrɛ Munaa kaa Yesu bi yu mu, wu n'a daa fɛɛ pu mu na pee na ba lee ta. Wee tuun wu bi Fɛfɛɛrɛ Munaa li ta li sanha gan pu mu wɛ. Bani Yesu bi sanha guri shɛ j'e wu nᴐᴐrᴐ wu ni fugba wu ni wɛ. 40 Ba sipyii p'a Yesu jomᴐ pu logo wɛ, a pii di ganha na yu pu ni na: "Nakaara baa Kilɛ tudunmᴐ wemu kaa l'a jo ge, wee wu ɲɛ we." 41 Pii bɛ di yu: "Kilɛ ya Shᴐvᴐᴐ wemu ɲᴐmɛɛ lᴐ ge, wee wu ɲɛ wii." Ga, a pii di jo: "Dii Shᴐvᴐᴐ wu da j'a voro Galile fiige ki ni wɛ? 42 Kilɛ wo Kitabu w'a yi jo na saannaa Dawuda shi ni Shᴐvᴐᴐ wu da ba foro. Na wu na ba foro Bɛtilɛhɛmu ni, kulo lemu ni saannaa Dawuda ya wu wo caŋa ɲii li pye ge." 43 A Yesu kaa di bɛganhara leŋɛ sipyiire ti tɛ ni, a t'i daa taaya shuun. 44 Pii funŋᴐ bye pu Yesu co, ga wa shishiin ya ta j'a wu co wɛ. 45 Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki gɛdii piimu p'a bi shɛ Yesu fɛni ge, a pee di guri kari saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ ni Farizhɛɛn pu y'iri. A p'i pu yege na: "Ɲaha na yee di ya ta wu co na pa_ɛ wɛ?" 46 A p'i pu ɲᴐ shᴐ na: "W`ee sanha we n'a we wo jomᴐ pe tuugo logo ɲa bada wɛ!" 47 A Farizhɛɛn p'i pu pye: "Kᴐnhᴐ yee bɛ di ya yiyɛ yaha w'a piinŋɛ_ɛ dɛ? 48 Mii yee d'a li logo, kelee na li ɲa, na w`ee ɲuŋᴐfᴐᴐ wa, kelee Farizhɛn wa nigin bɛ ya d`a we n'a we na wɛ? 49 Pii sipyii pii p'a d`a wu na ge, we wa shishiin ya Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa wo saliya wu cɛ wɛ, pii bɛɛri na ba gyɛɛgi!" 50 Farizhɛn wa bɛ bye w`a wu mɛgɛ ɲɛ na Nikodɛmu. Wee bi kari Yesu y'iri piige ka ni. A wee di jomᴐ pu lᴐ na Farizhɛɛn pu pye: 51 "Na bɛ ni w`ee wo saliya wu ni, ta l'a saha na kiiri kᴐn sipya wa na, na ta w`ee ya fɛnhɛ wu yege na wu nibyii cɛ_ɛ ya?" 52 Ga, a p'i wee ɲᴐ shᴐ na: "Payi! Ta ma bɛ yɛrɛ w'a ɲɛri Galile shɛn wa? Mayɛ pyaa ki bɛ ki Kilɛ Kafila wu kalaa, ma na li ɲa w`a na Kilɛ tudunmᴐ wa shishiin da ga ba foro Galile fiige ki ni wɛ." [ 53 Ba p'a pee jomᴐ pu jo xᴐ wɛ, a pu bɛɛri di y`iri caaga na kari pu piyɛyɛ.

8

1 A Yesu di gari Oliviye faaboboŋᴐ ki na. 2 Ayiwa, kee caŋa ki ɲimuguro ɲisᴐᴐgᴐ ki na, a Yesu di soo kari sanha Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kaaŋa ki ni. Sipyiire ti bɛɛri bi pinnɛ wu t`aan. A wu diin na ganha na pu kalaa. 3 Na Yesu yaha wu na sipyiire ti kalaa, a saliya karamᴐgᴐlᴐᴐ ni Farizhɛɛn p'i ba ni cee wa ni wu y'iri, na ba wu yereŋɛ sipyiire ti ɲahagbaa na. 4 A p'i Yesu pye: "Karamᴐgᴐ, w`ee ya we cee we co dᴐdᴐᴐrᴐ na ni n'a watii ni. 5 Na ta Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa wo saliya wu ni l'a ka na we cee we tuugo ya yaa ni yafiin bɛ ni, ni na kagereye taga wu w'a gbo yɛ bɛ wɛ. Mu di w'a yekɛ yu lee shizhaa na wɛ?" 6 Kafila tifuuyo pu bi zhaan Yesu t`aan kᴐnhᴐ wuyɛ pyaa ɲᴐjomᴐ di wu le keŋɛ ni. Ga, a Yesu di leele, na ganha na kama kani ɲiŋɛ ki na ni wu kabee ni. 7 Ba ma na jo saliya karamᴐgᴐlᴐᴐ ni Farizhɛɛn p'a nᴐrᴐ yaha wu na na yegee wɛ, a Yesu di wu ɲuŋᴐ yirige na pu pye: "Wemu wu wa yee ni wu sanha kakuunᴐ pye ɲa bada_ɛ ge, wee wu kagereŋɛ nizhiige ki w'a wu na." 8 Ba w'a yee jo wɛ, na wu ɲuŋᴐ sogi, na ganha na wu kama kani sanha ɲiŋɛ ki na. 9 Piimu p'a shɛ ni cee wu ni ge, ba pee ya Yesu jomᴐ pu logo wɛ, a pu zᴐlᴐᴐ di pu jaagi; a pu bɛɛri di ganha na foro nigin nigin na gaaŋi, na lᴐ nᴐhᴐlɛɛ pu na, fo na shɛ yaha Yesu ni cee wu yɛ Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kaaŋa ki ni. 10 Ba Yesu ya pa wu ɲuŋᴐ yirige wɛ, wu ya ta sipya wa shishiin ɲa nige ni cee wu yɛ bɛ wɛ. A wu jo: "Mii ma jaagivɛɛ p'i ɲɛ wɛ? Shɛn nigin bɛ ya ta ma ɲuŋᴐ le nige_e ya?" 11 A cee wu Yesu ɲᴐ shᴐ na: "W`u Karamᴐgᴐ, shɛn nigin bɛ wɛ." A Yesu di jo: "Ayiwa, nɛ bɛ da ma ɲuŋᴐ le wɛ. Ta gaaŋi, ga m'a jurumu wu ɲᴐ yaha."] 12 Lee kadugo na a Yesu di ba jomᴐ pu lᴐ sanha na sipyiire ti pye: "Nɛ wu ɲɛ kpɛɛngɛ ke koŋᴐ sipyii pu mu. Sipya wemu bu daha nɛ fɛni wee da ga ɲaari nibiige ni nige wɛ. Ga wee na ba kpɛɛngɛ ta kemu k'a ɲ`ii sicuumᴐ kaan ge." 13 A Farizhɛɛn p'i wu pye: "Muyɛ pyaa na tɛrɛ na mayɛ kaa yu ya? Can ɲɛ mu kaa li ni wɛ." 14 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Ali nɛyɛ pyaa ɲɛhɛ da nayɛ kaa yu bɛ, nɛ kafila wu ɲɛ can. Bani xuu wemu ni nɛ y`iri ge, nɛ wee cɛ; na na tashɛgɛ bɛ cɛ sanha. Ga nɛ tayirige fara nɛ tashɛgɛ na, yee ya kee ka shishiin cɛ wɛ. 15 Yee kunni wa kiiri kᴐᴐn sipyii na na bɛ ni yee sipyii wo kiiri kᴐngana ni. Nɛ kunni da ga kiiri kᴐn sipya wa shishiin na wɛ. 16 Ali nɛ ɲɛhɛ da nɛ na da wa kiiri kᴐn, nɛ na wu kᴐn na bɛ ni Kilɛ wo can wu ni. Bani n'a da da kiiri wu kᴐᴐn na yɛ wɛ. Nɛ To Kilɛ wu w'a nɛ tun ge, wee wa ni nɛ ni. 17 Ayiwa, ta li ya ka yee wo saliya wu ni na sipyii shuun bu bye kaa lemu wo sɛɛri, na lee ɲɛ can wɛ? 18 Ayiwa, nɛ nayɛ kaa yu; nɛ To we w'a nɛ tun ge, wee bɛ ya nɛ kaa yu." 19 A p'i Yesu pye: "Mii mu to wuyɛ pyaa di ɲɛ wɛ?" A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Yee ya nɛyɛ pyaa cɛ di da nᴐ nɛ To wu na wɛ. Yee da bi nɛ cɛ can na, yee bi da nɛ To wu bɛ cɛ." 20 Yesu ya pe jomᴐ pe jo na wu yaha wu na kalaa kaan Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kaaŋa ki ni, keshii piimu ni p'a Kilɛ yakanya yi leni ge, pee t`aan. Sipya wa shishiin di ya ta wu co wɛ, bani wu wo tuun wu bi sanha nᴐ wɛ. 21 Ayiwa, a Yesu di pu pye sanha na: "Nɛ na ba gari, nɛ nigarixhᴐgᴐ na, yee na ba nɛ shaa. Ga yee kunni na ba xhu na yee yaha yi jurumu wu ni, bani xuu wemu ni n'a da ba shɛ ge, yee wa da j'a zhɛ w`a wɛ." 22 Ba w'a yee jo wɛ, a Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ p'i jo: "Aa! Wee tuun wu ni w'a giin wu wuyɛ gbo gɛ? W'a jo na wee na ba shɛ xuu wemu ni ge, na w`ee da j'a zhɛ w`a wɛ!" 23 A Yesu di pu pye: "Yee ɲɛ ɲiŋɛ ke wo sipyii, ga nɛ ɲɛ fugba we wo. Yee ɲɛ koŋᴐ wuu, ga nɛ ɲɛ koŋᴐ wo_e dɛ. 24 Lee wuu na nɛ yee pye jo yee na ba xhu yi jurumu wu ni. Nakaara baa, yi d`a li na na: 'Nɛ ɲɛ wemu nɛ ɲɛ ge.' Yee bye yee di ya d`a lee na wɛ, yee na xhuu yi jurumu wu ni." 25 A p'i Yesu pye: "Wee tuun wu ni jᴐgᴐ mu di ɲɛ wɛ?" A Yesu di jo: "Fo taashiinɛ li ni nɛ ɲɛ wemu ge, nɛ yee jo yee mu. 26 Keree niɲɛhɛŋɛɛ wa w`a, nɛ na j'a ki jo yee mu, na kiiri kᴐn yee na ki wuu na. Ga wemu w'a nɛ tun ge, wee wu ɲɛ can we. Yemu nɛ logo wu mu ge, yee nɛ yu koŋᴐ sipyii pu mu." 27 Yawutuu pu bi ta li cɛ na To Kilɛ kaa Yesu bi yu pu mu wɛ. 28 Lee wuu na a Yesu di pu pye: "Yee ba Sipya Ja yirige fugba we ni tuun wemu ni, yee na ba li cɛ wee tuun wu ni na 'Nɛ ɲɛ wemu nɛ ɲɛ ge.' Nɛ kaa la shishiin pyi nayɛ ni wɛ, ga To Kilɛ ya nɛ kalaa lemu ni ge, lee nɛ yu. 29 We w'a nɛ tun ge, wee wa ni nɛ ni. Wu ya ta nɛ yaha na yɛ nigin wɛ, bani le l'a dan wu ni ge, lee nɛ byi tuun bɛɛri ni." 30 Ba Yesu ya pee jomᴐ pu jo wɛ, a shɛnɲɛhɛmɛɛ di d`a wu na. 31 Yawutuu piimu p'a d`a Yesu na ge, a Yesu di pee pye: "Jomᴐ pe n'a da jo yi mu ge, yi bu pee logo, na pu koro ɲaari, yi na ba bye nɛ kalaapiire can na. 32 Lee na yee da ba can cɛ. Wee can wu jɛ na ba yee shᴐ bulooro na." 33 A p'i Yesu pye: "Ibirayima shi shɛɛn w`ee ɲɛ, w`ee ya ta bulooro pye ɲa sipya wa shishiin bɛ mu wɛ. Ɲaha na mu di yu na w`ee na zhᴐ bulooro na wɛ?" 34 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, sipyaa sipya w'a jurumu pyi ge, wee ɲɛ jurumu wo bulo. 35 Na ta bulo ɲɛ kpᴐᴐn lemu na ge, wu da ga j'a bye lee kpᴐᴐn li shɛn yɛ pyaa bada wɛ. Ga kpᴐᴐn fᴐᴐ ja w'a sii kpᴐᴐn li shɛn yɛ pyaa gbee. 36 Kilɛ Ja wu bu yee pye yiyɛ wuu, wee tuun wu ni yi na na bye yiyɛ wuu can can na. 37 Nɛ li cɛ yee ɲɛ Ibirayima shi shɛɛn, ga lee bɛ na yee di nɛ shaa di gbo, bani yee wa nɛ jomᴐ pu fɛni wɛ. 38 Nɛ lemu ɲa na To wu mu ge, lee nɛ yu; le yee bɛ ya ta yi to wu mu ge, lee yee bɛ ya byi." 39 A Yawutuu p'i wu ɲᴐ shᴐ na: "Ibirayima wu ɲɛ w`ee to." A Yesu di pu pye: "Ibirayima da bi bye yee to can can na, yee kapyegee ni Ibirayima wogo bi da bye nigin. 40 Ga nimɛ, can we nɛ ta Kilɛ mu ge, wee nɛ yu yee mu, a yee di ganha na nɛ shaa di gbo. Ibirayima ya ta lee tuugo pye_e dɛ! 41 Yee to w'a keree kiimu pyi ge, kee tuugo yee bɛ ya byi." A p'i Yesu pye: "W`ee ya ta se dᴐdᴐᴐrᴐ ni_i dɛ! To nigin wu ɲɛ w`ee mu wee ɲɛ Kilɛ." 42 A Yesu di pu pye: "Kilɛ da bi ɲɛ yee to can na, nɛ kaa bi da da dan yee ni, bani wee ni nɛ foro. Nɛ ta pa nayɛ ni_i dɛ, ga wee w'a nɛ tun. 43 Jomᴐ pe nɛ yu yee mu ge, yee ya pu tashɛgɛ cɛ wɛ. Ɲaha na wɛ? Bani y'a da gbara yi pu logo wɛ. 44 Bani Shitaanni wu ɲɛ yee to. Le l'a dan yee to Shitaanni ni ge, lee yee wa giin di bye. Fo taashiinɛ ni sipyii gbovᴐᴐ wu ɲɛ were. Wu sanha can jo ɲa wɛ, bani can nigin bɛ wa wu funŋᴐ ni wɛ. Wu ba da kafinɛyɛ jo, w'a yi jo na bɛ ni wuyɛ pyaa funŋᴐ keree ni; bani kafinɛjo wu ɲɛ wii, na ɲɛ bɛ kafinɛyɛ wo to. 45 Ga nɛ kunni di can yu. Lee shiin l'a yee pye yee ya daa nɛ na wɛ. 46 Jᴐgᴐ wu wa yee ni wemu na j'a li shɛ na nɛ jurumu wa pye wɛ? Nɛ bi can yu yee mu, ɲaha na yee di ya d`a nɛ na_ɛ wɛ? 47 Sipya wemu bu bye Kilɛ sipya, wee ya Kilɛ jomᴐ nuri na gbara bɛ pu na. Ga yee ɲɛ Kilɛ sipyii wɛ. Lee wuu na yee ya sᴐᴐ na Kilɛ jomᴐ nuri wɛ." 48 A Yawutuu p'i Yesu pye: "Kaɲii wa w`ee mu na jo Samari shɛn mu ɲɛ, na jinaa pu ɲɛ mu ni bɛ." 49 A Yesu di pu pye: "Jina wa nɛ ni_i dɛ, ga na To Kilɛ n'a bɛlɛ. Yee kunni wa nɛ fanri. 50 Nɛ ta na nayɛ pyaa pɛɛŋɛ shaa_i dɛ, ga wa wu wa ki shaa nɛ mu, wee shiin wu ɲɛ bɛ kiiri kᴐnvᴐᴐ we. 51 Can can na, n'a da yi jo yi mu, wa bu nɛ jomᴐ pu logo, na sᴐᴐ pu na, weefᴐᴐ da ga xhu bada wɛ." 52 A Yawutuu p'i jo: "Nimɛ kunni w`ee ya li cɛ nakaara baa jo jinaa pu wa mu ni. Ibirayima ya xu, Kilɛ tudunmᴐᴐ pu samaa bɛ d'a xu, mu di yu na wemu bu mu jomᴐ pu co, na weefᴐᴐ da ba xhu bada wɛ. 53 Wee tuun wu ni mu w'a ye w`ee tolɛ Ibirayima na gɛ? Wee ya xu, a Kilɛ tudunmᴐᴐ pu samaa bɛ di xhu. Wee tuun wu ni mu di mayɛ wii jᴐgᴐ wɛ?" 54 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Nɛ da bi nayɛ pɛlɛ, kee pɛɛŋɛ ki bi da bye ɲuŋᴐ baa wogo. Nɛ To Kilɛ w'a nɛ pɛlɛ, wee wemu yee wa byi na yi Kilɛ ge; 55 na ta yeeyɛ pyaa ya ta wu cɛ wɛ. Nɛ w'a wu cɛ. Nɛ da bi jo nɛ wu cɛ wɛ, nɛ bɛ bi da bye yee tuugo kafinɛjo. Ga nɛ wu cɛ, na sᴐᴐ wu jomᴐ pu na, na pu pyi. 56 Yee to Ibirayima ya fundanga ta na wee na ba nɛ caŋa ɲii li ɲa. Ba w'a li ɲa wɛ, a l'i bye fundangbᴐhᴐ wu mu." 57 A Yawutuu p'i wu pye: "Ali mu sanha yee kɛlɛɛ kaguro (50) yɛ pyaa bɛ ta wɛ, mu di yu na mu ya Ibirayima ɲa ya?" 58 A Yesu di pu pye: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, yani Ibirayima wu se ge, nɛ ɲɛ wemu nɛ ɲɛ ge." 59 Pee jomᴐ pu wuu na, a Yawutuu p'i kagereye lᴐ wu na na p'i wu w'a, ga, a Yesu di beele foro Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki ni, na gari.

9

1 Na Yesu yaha wu na gaaŋi koo li ni, a wu fyɛnna wa ɲa, wu fyɛn wo na se. 2 A Yesu kalaapiire t'i wu yege na: "W`u Karamᴐgᴐ, ɲaha na we n'a we d'a se fyɛn wɛ? Wu wo jurumu w'a wu pye mu laa, wu sefɛɛ wo jurumu?" 3 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Li wa wuyɛ pyaa wo jurumu wɛ, l'i wa wu sefɛɛ bɛ wo jurumu wɛ; ga l'a pye, kᴐnhᴐ Kilɛ wo sefɛɛrɛ t'i tiyɛ shɛ we n'a we wo keree ki funŋᴐ ni. 4 Wemu w'a nɛ tun ge, li waha l'i waha w`ee ya yaa na wee wo kapyeŋɛɛ ki pyi na caŋa kpɛɛngɛ ki yaha, ni lee bɛ wɛ, piige ki wa ma, ki ba nᴐ, wa shishiin da j'a kapyeŋɛɛ pye nige wɛ. 5 Na nɛ yaha koŋᴐ na naha, kpɛɛngɛ nɛ ɲɛ koŋᴐ sipyii mu." 6 Ba Yesu ya yee jo wɛ, na wu ɲᴐlᴐhᴐ wo ɲiŋɛ ki na, na kee taga pogoo kii yᴐrᴐŋᴐ, na kee fara fyɛn wu ɲ`ii ki na. 7 Na wu pye na wu shɛ wu ɲaha je Silowɛ lowege ki ni. (Silowɛ kᴐri ɲɛ: "Tudunmᴐ.") Ba n'a w'a shɛ wu ɲaha ki je w`a wɛ, a wu ɲ`ii k'i mugi, a wu guri kari. 8 Ayiwa, yaŋmuyᴐ we n'a we bi ma ɲɛɛri. Wu tiinɲii ni wu cɛvɛɛ piimu p'a bi wu ɲaa wu na ɲɛrɛgɛ ki pyi taashiinɛ li ni ge, a pee di jo: "Fyɛn we wu bi ma ɲɛrɛgɛ ki pyi ge, ta wee bɛ wu ɲɛ we wɛ?" 9 A pii di jo: "Wee wu wa." A pii bɛ di jo: "Wu ɲɛ were wɛ, w'a foro yɛ wee fɛni." Ga, a n'a wuyɛ pyaa di jo: "Nɛyɛ pyaa ki ɲɛ kii." 10 A p'i wu pye: "Wee tuun wu ni a mu ɲ`ii k'i bye dii na mugi wɛ?" 11 A wu pu ɲᴐ shᴐ na: "N'a wemu mɛgɛ ki ɲɛ Yesu ge, wee w'a puuro fara nɛ ɲ`ii na, na nɛ pye na nɛ wu shɛ nayɛ je Silowɛ lowege ki ni. Ba nɛ shɛ na ɲaha ki je w`a wɛ, a nɛ ɲ`ii k'i mugi." 12 A p'i wu yege na: "Mii wu wa wɛ?" A wu jo: "Nɛ cɛ wɛ." 13 Fyɛnna wu w'a cuuŋᴐ ge, p'a kari ni wee ni Farizhɛɛn pu y'iri. 14 Yesu ya puuro ti fara fyɛn wu ɲ`ii ki na na wu cuuŋᴐ caŋa kemu ge, kee bye Yawutuu pu wo cadɛɛngɛ. 15 Lee wuu na Farizhɛɛn p'a fyɛn wu nijuuŋᴐ ki yiri, na wu yege na dii wu ɲ`ii k'a pye na mugi wɛ. A wu pu ɲᴐ shᴐ na: "Puuro w'a fara nɛ ɲ`ii ki na, a nɛ shɛ na ɲaha je, a nɛ ɲ`ii k'i mugi." 16 Ba w'a yee jo wɛ, a Farizhɛɛn pii di jo: "N'a wemu w'a le pye ge, wee da j'a voro Kilɛ ni wɛ, bani wu ya w`ee cadɛɛngɛ ki wii yafiin bɛ wɛ." Ga, a pii bɛ di jo: "Jurumupye na j'a le kakanhana le la tuugo pye ya?" Yee nijoyo na, a nakaara di j'e pu tɛ ni. 17 Fyɛn wu w'a cuuŋᴐ ge, a p'i wu yege sanha na: "N'a we w'a mu ɲ`ii ki mugi ge, yekɛ yi w'a mu mu na yu wu shizhaa na wɛ?" A wu pu ɲᴐ shᴐ na: "Kilɛ wo tudunmᴐ wa wu ɲɛ wii." 18 Ga Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu bi ta d`a yi na na we n'a we fyɛn wo w'a se, a wu ɲ`ii di na pa mugi wɛ. Lee wuu na a p'i wu sefɛɛ pu yiri pa, 19 na ba pu yege na: "Yee ja wu ɲɛ we ya? Yee na j'a yi jo can na na fyɛngɛrɛ ni w'a se ya? Wu d'a pye dii na ɲaa nimɛ wɛ?" 20 A wu sefɛɛ p'i Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu ɲᴐ shᴐ na: "W`ee kunni ya li cɛ jo w`ee ja wu wu ɲɛ we, wu d'a se bɛ fyɛn. 21 Ga lemu l'a wu pye wu na ɲaa nimɛ ge, w`ee ya lee cɛ wɛ. Sipya wemu bɛ w'a wu ɲ`ii ki bɛ mugi ge, w`ee ya wee bɛ cɛ wɛ. Yi wuyɛ pyaa ki yege, wu wa nige nᴐhᴐcɛrɛɛ wɛ, wuyɛ pyaa ki na yi ɲaha jo yi mu." 22 Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu ɲ`ii fyaara wuu na n'a wu sefɛɛ p'a ye jo, bani p'a bi bɛ yi na na sipyaa sipya w'a yere li na na Shᴐvᴐᴐ wu ɲɛ Yesu ge, p'i weefᴐᴐ tᴐᴐgᴐ wolo pu Kilɛ-pɛɛŋɛ puga ki keree ki ni fɛɛfɛɛ. 23 Lee wuu na n'a wu sefɛɛ p'a jo na: "Wu wa nige nᴐhᴐcɛrɛɛ wɛ, yi wuyɛ pyaa ki yege." 24 Ayiwa, n'a wu fyɛngɛrɛ ti t'a xᴐ ge, a p'i nᴐhᴐ wu yiri sanha tᴐᴐɲii shuun wuu li ni na wu pye: "Can jo Kilɛ ɲii na, n'a wemu w'a mu ɲ`ii ki mugi ge, w`ee ya li cɛ na jo jurumupye wu ɲɛ wii." 25 A wu pu ɲᴐ shᴐ na: "Jurumupye wu ɲɛ la, wu ɲɛ jurumupye_e la, nɛ cɛ wɛ; ga kaa nigin kunni nɛ cɛ, lee ɲɛ: Nɛ kunni bye fyɛn, ga nimɛ nɛ w'a ɲaa, lee nɛ cɛ." 26 A p'i wu pye: "Ɲaha wu d'a pye mu na wɛ? Dii wu d'a mu ɲ`ii ki mugi wɛ?" 27 A n'a wu pu ɲᴐ shᴐ na: "Nɛ yee jo xᴐ yee mu, ga yee ya ta d`a yee na wɛ. Ɲaha na yee di giin y'i yee logo sanha wɛ? Yee bɛ funyᴐ yi wa y'i bye wu kalaapiire gɛ?" 28 Ayiwa, a p'i ganha na wu shɛhɛlɛ na yu: "Mu wu ɲɛ we n'a we wo kalaapire; w`ee kunni di ɲɛ Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa wo kalaapiire. 29 Bani w`ee ya li cɛ jo Kilɛ ya jo ni Kilɛ tudunmᴐᴐ Musa ni. Ga we n'a we kunni w`ee ya we tayirige cɛ wɛ." 30 Fyɛn wu w'a cuuŋᴐ ge, a wee di Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu ɲᴐ shᴐ na: "Le ɲɛ kakanhana dɛ, yee na yu na yee ya we tayirige cɛ wɛ, na ta wu d'a nɛ ɲ`ii mugi. 31 W`ee ya li cɛ jo Kilɛ ya jurumupye nijoyo nuri wɛ, ga fo wemu bu bye Kilɛ ɲ`ii fyaara sipya, na wu ɲidaan pyi, weefᴐᴐ nijoyo w'a nuri. 32 Fo taashiinɛ li ni koŋᴐ ɲᴐkᴐᴐnrᴐ na, wa shishiin sanha logo na wa ya se fyɛn, a wa di wu ɲ`ii mugi wɛ. 33 We n'a we da bye wu ya foro Kilɛ ni wɛ, wu bi da j'a yafiin bɛ pye wɛ." 34 A p'i wu ɲᴐ shᴐ na: "Jurumupye mu ya sii tii se, mu di giin da w`ee kalaa nimɛ gɛ?" Ba p'a yee jo wɛ, na n'a wu kᴐri yeege Kilɛ-pɛɛŋɛ puga ki ni. 35 Ayiwa, Yesu ya logo na Farizhɛɛn p'a n'a wu kᴐri ge; ba w'a shɛ j'iri wu na wɛ, na jo: "Ta mu ya d`a Sipya Ja wu na?" 36 A n'a wu wu ɲᴐ shᴐ na: "Karamᴐgᴐna we, jᴐgᴐ wu ɲɛ wii wɛ? Wu shɛ na na, kᴐnhᴐ di d`a wu na." 37 A Yesu di jo: "Weeyɛ pyaa mu wa ɲaa mɛ wu na yu ni ma ni." 38 A n'a wu jo: "Kafᴐᴐ, nɛ d`a ma na." A wu nuguro sin Yesu fɛɛ ni na wu pɛlɛ. 39 A Yesu di jo sanha: "Kiiri kaa na nɛ pa koŋᴐ na, kᴐnhᴐ piimu ya ɲaa wɛ, pee di da ɲaa; piimu p'a ɲaa ge, pee di bye fyɛnmɛɛ." 40 Farizhɛɛn piimu pu bye Yesu t`aan ge, ba pee ya yee logo wɛ, na wu yege na: "W`ee bɛ pu ɲɛ fyɛnmɛɛ p'a gɛ?" 41 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Yee da bi bye fyɛnmɛɛ, yee bi da jaagi wɛ. Ga yee d'a jo na yee wa ɲaa, lee l'a yee wo jurumu wu pye w'a kori yee ɲuŋᴐ ni."

10

1 Ayiwa, A Yesu di pu pye: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, sipya wemu w'a li she wu da j'e yatᴐᴐgbaha ki kuɲᴐᴐ li ni wɛ, fo na sirani na duri kasᴐrᴐgᴐ na na jin ge, wee ɲɛ nagaa, na nᴐhᴐ na dun sipyii na. 2 Ga wemu w'a jin kuɲᴐᴐ li ni ge, wee wu ɲɛ yatᴐᴐnahama wuyɛ pyaa. 3 Yatᴐᴐgbaha ki kasɛɛgɛ pyevᴐᴐ wu na y`iri na gbura ki mugi wee mu. Dubyaa pu ma wee ɲᴐmɛɛ coni. Wee ma wu dubyaa pu bɛɛri nigin nigin yiri pu mɛyɛ na, na foro ni pu ni kpɛɛngɛ na. 4 Wu bu foro ni pu ni kpɛɛngɛ na, w'a doro pu ɲahagbaa na. Dubyaa pu bɛɛri nigin nigin bɛ na daha wu fɛni, bani p'a wu mujuu li cɛ. 5 Ga dubyaa pu ya dɛri sipya watii fɛni wɛ, p'a ganha na fe na gbee bɛ yɛrɛ weefᴐᴐ ɲaha na, bani pu ya sipya watii mujuu cɛ wɛ. 6 Yesu ya le talenɛ le jo sipyii pu mu, ga pu ya ta li kᴐri cɛ wɛ." 7 A Yesu di pu pye sanha na: "Can can na, n'a da yi jo yi mu, nɛ wu ɲɛ yatᴐᴐgbaha ki kuɲᴐᴐ le. 8 Piimu bɛɛri p'a pa nɛ ɲaha na ge, pee bɛɛri ɲɛ nagaalaa ni pii p'a dun sipyii na ge. Dubyaa pu ya ta sᴐᴐ na pee jomᴐ logo wɛ. 9 Nɛ wu ɲɛ kuɲᴐᴐ le. Sipyaa sipya w'a j'e lee kuɲᴐᴐ li ni ge, wee na ba shᴐ. Wee na da jin, na f`oro ɲaɲiŋɛ na. Nɛ na da yalige bɛ kaan wu mu. 10 Nagaa ya ma yafiin na, ni nagaara, ni gbuuro, ni kakara wuu na bɛ wɛ. Ga nɛ kunni ya pa, kᴐnhᴐ sipyii di ɲ`ii sicuumᴐ nijemɛ ta, p'i sii pu funŋᴐ ɲiŋɛ wo ta." 11 A Yesu di jo sanha na: "Nɛ wu ɲɛ yatᴐᴐnaha-jemɛ we. Yatᴐᴐnaha-jemɛ ya wu munaa kaan wu dubyaa pu wuu na. 12 Ga kapyebye we w'a dubyaa pu kasɛɛgɛ pyi saraa na ge, wee ɲɛ pu nahavᴐᴐ wɛ. Dubyaa pu bɛ di ɲɛ wu wuu wɛ. Lee wuu na, ba w'a yacoŋᴐ ɲa ki na ma wɛ, w'a baa na dubyaa pu yaha. Yacoŋᴐ ki na dubyaa pii co, pu samaa na jaaga. 13 Kapyebye wu ma baa na dubyaa pu yaha bani wari shavᴐᴐ wee ɲɛ. Dubyaa pu funzhaga ɲɛ ma bye wu ni wɛ. 14 Nɛ kunni wu ɲɛ yatᴐᴐnaha-jemɛ we. 15 Ba To Kilɛ ya nɛ cɛ cɛgana lemu na, a nɛ bɛ di wu cɛ cɛgana lemu na wɛ, mu nɛ bɛ ya na wo dubyaa pu cɛ, a nɛ wo dubyaa pu bɛ di nɛ cɛ mu. Nɛ na na munaa li kan na wo dubyaa pu wuu na. 16 Dubyaa piitiilee bɛ pu wa nɛ mu piimu ɲɛ ke yatᴐᴐgbaha ke ni wɛ. Li waha l'i waha, nɛ yaa na pee bɛ kᴐri pa; pu na ba nɛ jomᴐ nuri. Pu bɛɛri na ba binnɛ bye dubyagbaha nigin. Yatᴐᴐnahama nigin na ba bye pu ɲuŋᴐ ni. 17 Lee wuu na nɛ kaa ya dan na To Kilɛ ni. Bani nɛ na na munaa kan na xhu, kᴐnhᴐ di guri ba li ta sanha. 18 Sipya wa shishiin da ga j'a nɛ munaa karamu wolo wɛ. Nayɛ ni n'a da li kan. Se wa nɛ ni na li kan, se wa nɛ ni na li shᴐ bɛ sanha. Yee nɛ To Kilɛ ya jo nɛ mu." 19 A Yawutuu p'i daa sanha Yesu jomᴐ pu wuu na. 20 A pu niɲɛhɛmɛɛ di jo: "Jina wu wa wu ni, lee l'a wu ɲuŋmuu yirige. Ɲaha na yee di wu jomᴐ nuri wɛ?" 21 A pii bɛ di jo: "Eyi! Pe ɲɛ ɲuŋmoyiri-jomᴐ wɛ dɛ! Dii ɲuŋmoyirinɛ fᴐᴐ di da j'a fyɛn ɲ`ii mugi wɛ?" 22 Ayiwa, Yawutuu pu wo Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki wo kalenɛ lemu l'a byi, p'i li pyi na Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki wo Dedikasi wu ge, a lee di ba nᴐ Zheruzalɛmu ni. Lee bi byi yee bɛɛri wiire see see wuuro tiyɛ pyaa tuun ni. 23 Yesu bi ɲaari ɲaari Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kaaŋa ki ni gba wa nᴐhᴐ ni. P'a bi wee gba wu pyi na saannaa Solomani gba. 24 A Yawutuu p'i ba binnɛ Yesu t`aan na wu pye: "Tuun wekɛ ni mu di da ga ba nakaara wolo w`ee zᴐlᴐᴐ pu ni wɛ? Ma bi sii Shᴐvᴐᴐ we, yi tii jo w`u mu." 25 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Nɛ yi jo xᴐ yee mu, ga yee ya d`a yi na wɛ. Kapyegee kiimu nɛ pye na To Kilɛ mɛgɛ na ge, kee wa li shɛɛ na ye nɛ yu yee mu ge, na yee ɲɛ can. 26 Lee bɛ na yee kunni ya giin di d`a nɛ na wɛ, bani yee ɲɛ nɛ wo dubyaa pu ni wɛ. 27 Nɛ wo dubyaa p'a nɛ jomᴐ nuri. Nɛ pu cɛ, p'i dɛri bɛ nɛ fɛni. 28 Nɛ pee shᴐ na ɲ`ii sicuumᴐ kan pu mu, ɲ`ii sicuumᴐ pemu da xhᴐ wɛ. Pee da ga gyɛɛgi bada wɛ, wa shishiin di wa da j'a pu shᴐ nɛ na wɛ. 29 Nɛ To Kilɛ wemu w'a pu kan nɛ mu ge, wee wo sefɛɛrɛ t'a ye yaŋmuyᴐ yi bɛɛri wuuro na. Wa shishiin da j'a pu shᴐ nɛ To Kilɛ na wɛ. 30 Nɛ ni na To Kilɛ wu ɲɛ nigin." 31 Ba Yesu ya lee ɲᴐmɛɛ li jo wɛ, a Yawutuu p'i nᴐhᴐ kagereye lᴐ na p'i wu w'a gbo. 32 A Yesu di pu pye: "Nɛ kasaaŋaa niɲɛhɛŋɛɛ pye yee ɲii na kiimu nɛ ta na To Kilɛ mu ge. Kee kapyegee ki ni, nigin wekɛ wuu na yee di wa giin di nɛ w'a gbo ni kagereye ni wɛ?" 33 A p'i Yesu pye: "W`ee ya giin di mu w'a ni kagereye ni ma kasaaŋaa ki wuu na_ɛ dɛ. Ga Kilɛ mɛkyɛɛgɛrɛ jomᴐ pemu m'a jo ge, pee wuu na w`ee ya giin di ma w'a. Mu sipyitiire, mu di mayɛ taanna ni Kilɛ ni." 34 A Yesu di pu pye: "Ta li ya ka Kilɛ Kafila wu ni xuu w`a ni wɛ na Kilɛ ya jo: 'Yee ɲɛ kilɛlɛɛ wɛ?' 35 Na ta w`ee d'a li cɛ na lemu l'a ka Kilɛ Kafila wu ni ge, lee wa da j'a ɲɛri wɛ. Ayiwa, Kilɛ ya wu jomᴐ pu kan piimu mu ge, ni w'a pee yiri kilɛlɛɛ, 36 wee tuun wu ni Kilɛ ya wemu ɲaha bulo na wu tun koŋᴐ mu ge, wee na jo na Kilɛ Ja wee ɲɛ, ɲaha na yee di yu na Kilɛ mɛgɛ w'a gyɛɛgi wɛ? 37 Nɛ bu da nɛ na To Kilɛ kapyegee pyi wɛ, wee tuun wu ni, yi ganha bu d`a na na wɛ. 38 Ga nɛ kapyegee ki bye ki d'a saha ni na To Kilɛ wu ɲidaan ni, ali yi ɲɛhɛ bye yi ya daa na na wɛ, yee ya yaa na d`a li na na Kilɛ ni kii kapyegee kii ya foro; kᴐnhᴐ y'i li cɛ fiinŋɛ na nɛ To Kilɛ wu ɲɛ nɛ ni, nɛ bɛ di ɲɛ na To Kilɛ wu ni." 39 A sipyii p'i ganha na wu shaa di joo sanha pee jomᴐ pe wuu na, ga, a wu shᴐ pu na. 40 Yohana Batizelipye bi sipyii pu batizeni xuu wemu ni taashiinɛ li ni Zhurudɛn Gba wu kadugo ge, A Yesu di shɛ diin w`a. 41 A shɛnɲɛhɛmɛɛ di gari wu fɛni w`a. Pee sipyii p'a bi puyɛ pyi na: "Yohana Batizelipye ya ta kakanhana la shishiin pye w`ee mu wɛ. Ga yemu bɛɛri w'a jo we n'a we shizhaa na ge, yee bɛɛri y'a pye can." 42 A shɛnɲɛhɛmɛɛ di d`a Yesu na wee xuu wu ni.

11

1 Ayiwa, n'a wa bye Bɛtani kulo li ni ni yama pa ni, wu mɛgɛ ɲɛ na Lazari. Wu ni wu ceboroshaa shuun wu bye: Marite ni Mariyama. 2 Wee Mariyama we wu bi lasikoli wu wo Kafᴐᴐ Yesu tᴐᴐyᴐ na, na wu ɲuzhiire taga yi jᴐgᴐ. Wee wo ceborona Lazari wu w'a bye ni yama pu ni. 3 A pee ceboroshaa shuun wu tuduro yaha p'a shɛ jo Yesu mu na: "Wu Kafᴐᴐ, ma naɲii wu ya cuuŋᴐ wɛ dɛ!" 4 Ba tee tuduro t'a nᴐ Yesu na wɛ, a wu jo: "Pe yama pe ya ta ɲᴐ wolo p'i Lazari tii gbo wɛ, ga pɛɛŋɛ pu da ba daha Kilɛ mɛgɛ na. Pu na ba bye kaɲuŋᴐ na pɛɛŋɛ taha Kilɛ Ja wu mɛgɛ ki na." 5 Marite ni Mariyama ni Lazari ni, lee bi pee taanri wu bɛɛri kaa ta li na dan Yesu ni fo xuuni. 6 Ba Yesu ya Lazari sicuubaara ti kaa logo mu wɛ, xuu wemu ni wu bye ge, a wu sanha di diin w`a fo na ta cabyaa shuun. 7 Lee kadugo na a wu ba wu kalaapiire ti pye: "Yi pa wu guri shɛ Zhude fiige ki ni." 8 A kalaapiire t'i wu pye: "W`u Karamᴐgᴐ, Yawutuu pu na bi mu shaa wee xuu wu ni p'i mu w'a gbo ni kagereye ni li sanha mᴐ wɛ, mu sanha di giin m'a guri m'a se w`a ya?" 9 A Yesu di pu pye: "Ta lɛɛrɛɛ kɛ ni shuun bɛ wu ɲɛ caŋa ɲii funŋᴐ ni wɛ? Sipya ba ɲaari caŋa kpɛɛngɛ na wu da da guruŋᴐ wɛ, bani wu ma ɲaa xuuni. 10 Ga sipya ba ɲaari nibiige ni, w'a ganha na guruŋᴐ, bani kpɛɛngɛ ɲɛ ma bye wɛ." 11 Lee kadugo na a wu pu pye: "W`ee naɲii Lazari w'a ŋmunᴐᴐ, ga n'a da zhɛ di shɛ wu ɲɛ." 12 A kalaapiire t'i wu pye: "W`u Kafᴐᴐ, wu bi ta wu na ŋmunᴐᴐ yɛ, go wu na ba juuŋᴐ gɛ." 13 Yesu jomᴐ pu bi li shɛɛ na Lazari ya xu. Ga, a wu kalaapiire t'i ganha na giin na ŋmunumᴐ nidiimɛ kaa w'a byi. 14 Wee tuun wu ni a Yesu di na yi fiinŋɛ jo pu mu na: "Lazari ya xu. 15 Ga nɛ pye nɛ shɛ w`a wɛ a wu xhu ge, lee ya taan nɛ ni yee wuu na. Bani lee kaa le na ba bye kaɲuŋᴐ, na yee pye yee ya d`a nɛ na fo xuuni. Yi y`iri w`u shɛ wu y'iri!" 16 Kalaapire la mɛgɛ ki bye na Tomasi, p'i wu pyi na "Ŋmami." A wee di wu kaafɛɛ pu samaa pye: "Wee tuun wu ni w`u bɛ pu pinnɛ w'`a se ni wu ni, w`u na zhɛ xhu ni wu ni w`a shiizhan." 17 Ayiwa, tuun wemu ni Yesu ya nᴐ Bɛtani kulo li ni ge, lee bi Lazari ta p'a wu le fo wu nixhugo k'a cabyaa shishɛɛrɛ ta xᴐ faŋa ni. 18 Bɛtani kulo li bi lii Zheruzalɛmu kulo li na wɛ, laraga ki bi kiloo taanri xᴐ wɛ. 19 A Yawutuu niɲɛhɛmɛɛ di ba na pa diin Marite ni Mariyama t`aan, na ganha na sɛɛgɛ tan pu na pu ceborona wu xhu wu na. 20 Ba Marite ya pa Yesu kaa logo na w'a ma wɛ, a wu y'iri kari di zhɛ j'iri wu na. Ga, a Mariyama di diin deeye ni. 21 Ba w'a shɛ j'iri wu na wɛ, na wu pye: "W`u Kafᴐᴐ, mu da bi bye naha, nɛ ceborona wu bi da xhuu wɛ. 22 Ga, ali nimɛ we bɛ ni, nɛ li cɛ sanha jo mu bu yaaga bɛɛri ɲɛɛri Kilɛ mu, wu na kee kan mu mu." 23 A Yesu di wu pye: "Marite, ma ceborona wu na ba ɲɛ." 24 A Marite di wu pye: "Nɛ li cɛ jo nɛ ceborona wu na ba ɲɛ xuu pu ɲɛduun wu ni koŋᴐ ki caxhᴐgᴐ ki na." 25 A Yesu di wu pye: "Nɛ w'a xuu pu ɲɛni, na ɲ`ii sicuumᴐ pu bɛ kaan. Sipyaa sipya w'a daa nɛ na ge, ali wufᴐᴐ ɲɛhɛ xhu bɛ, nɛ na ɲ`ii sicuumᴐ nivomᴐ kan wu mu. 26 Wemu di bu ɲ`ii sicuumᴐ nivomᴐ pu ta, na daa nɛ na, weefᴐᴐ da xhuu bada wɛ. Mu wa daa yee na gɛ, Marite?" 27 A Marite di jo: "Uun, w`u Kafᴐᴐ, nɛ d`a li na jo mu w'a sii pye Shᴐvᴐᴐ we, Kilɛ Ja we, wemu wu bi yaa wu pa koŋᴐ ki na ge, mu wu ɲɛ wii." 28 Ayiwa, Marite ya yee jo mu ge, na guri pa deeye ni, na ba wu cuun Mariyama peele yiri, na wu pye: "W`ee Karamᴐgᴐ w'a pa, w'a ma yiri na ma shɛ." 29 Ba Mariyama ya yee logo wɛ, a wu gᴐn y`iri, na gari tᴐvuyo na Yesu y'iri. 30 Lee bi Yesu ta wu sanha j'e kanha ki ni wɛ. Marite ya shɛ wu ɲuŋᴐ c'iri xuu wemu ni ge, wee xuu wu ni wu bye sanha. 31 Yawutuu piimu pu bi pa diin na sɛɛgɛ tan Mariyama na puga ki ni ge, ba pee ya wu ɲa w'a y`iri foro mu tᴐvuyo na wɛ, a pu bɛ di y`iri taha wu fɛni. Pu bi giin na w'a gaaŋi di zhɛ mɛɛ suu faŋa ki na. 32 Xuu wemu ni Yesu ɲɛ ge, a Mariyama di shɛ nᴐ w`a. Ba w'a Yesu ɲa wɛ, na shɛ nuguro sin wu fɛɛ ni na wu pye: "W`u Kafᴐᴐ, mu da bi bye naha, nɛ ceborona wu bi da xhuu wɛ." 33 Ba Yesu ya Mariyama ɲa wu na mɛɛ suu wɛ, Yawutuu piimu p'a taha wu fɛni ge, pu bɛ di mɛhɛɛ suu wɛ, a lee di waha wu na fo xuuni, a wu hakili di wuregi. 34 A Yesu di pu pye: "Mii y'a wu le wɛ?" A p'i wu ɲᴐ shᴐ na: "Kafᴐᴐ, pa ma na zhɛ xuu wu ɲa." 35 A mɛɛ di shᴐ Yesu yɛ pyaa bɛ na. 36 Yawutuu piimu p'a wu ɲa wu na mɛɛ li suu ge, a pee di jo: "Yi wii! we n'a we kaa bi dan wu ni dɛ!" 37 Ga, a pii di jo pu ni na: "Wee wemu w'a fyɛn wu ɲ`ii mugi ge, ta wu bi j'a Lazari bɛ ɲaha kᴐn wu ganha bu xhu wɛ?" 38 A pee jomᴐ pe bɛ di nᴐhᴐ waha Yesu na fo na doro. A p'i gari faŋa ki na. Faaga wege ki bye faŋa ke, a p'i kageegbᴐhᴐ ka taga ki ɲᴐ tᴐ. 39 Ba p'a shɛ nᴐ ki na wɛ, a Yesu di pu pye: "Yi kagereŋɛ ki laha faŋa ki ɲᴐ na!" Gbo wu ceboroshᴐ wemu bɛ wu bye ni pu ni na Marite ge, a wee di Yesu pye: "W`u Kafᴐᴐ, wu nugo ya karaa yaa ki ta ki na foro dɛ, bani niɲaa ɲɛ wu caŋa shishɛɛrɛ wogo faŋa ki ni." 40 A Yesu di wu pye: "Marite, ta nɛ mu pye jo mu bu da mu na daa nɛ na jo nimɛ ma da Kilɛ wo sefɛɛrɛ ti ɲa wɛ?" 41 Wee tuun wu ni a p'i kagereŋɛ ki laha faŋa ki ɲᴐ na. A Yesu di wu ɲaha yirige fugba we ni na Kilɛ ɲɛɛri na: "Na To Kilɛ, m'a na ɲɛrɛgɛ ki shᴐ, n'a baraga taha ma na lee wuu na. 42 Nɛ sii li cɛ jo tuun bɛɛri ni mu ya nɛ ɲɛrɛgɛ shuu. Ga sipyii pii p'a nɛ maha mɛ ge, pee wuu na nɛ ye jo, kᴐnhᴐ p'i d`a li na na muyɛ pyaa k'a nɛ tun." 43 Ba Yesu ya yee jo wɛ, na mujuu w'a na: "Lazari, foro naha kpɛɛngɛ ke na!" 44 A Lazari di ɲɛ na foro faŋa ki ni. Fasicoro li bi taga keye ye ni tᴐᴐyᴐ ye pᴐ wu mu, na faxuugo ka taga ɲaha ke migile. A Yesu di pu pye: "Yi f`aya yi sanha laha wu na, y'i wu yaha wu da se!" 45 Yawutuu piimu p'a bi pa na pa diin Mariyama yɛ t`aan kpᴐn pu ni ge, le Yesu ya pye ge, ba p'a lee ɲa wɛ, a pu niɲɛhɛmɛɛ di d`a Yesu na. 46 Ga, a pii di gari pu ni, na shɛ kii keree kii paari Farizhɛɛn pu mu. 47 Wee tuun wu ni a saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ ni Farizhɛɛn p'i kiirikᴐᴐn kuruŋᴐ ki yiri na jo: "Lekɛ w`ee di da bye nimɛ wɛ? Bani we n'a we, kakanhaŋaa niɲɛhɛŋɛɛ w'a byi l'a toro! 48 W`ee di bu sii we yaha wu na kii pyi le pyegana le na, sipyii pu bɛɛri pu da ba d`a wu na. Lee di bu bye bɛ, Oromɛ sᴐrᴐsii pu na ba w`u Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki ja, na ki kyɛɛgi, na w`u shi wu bɛ kyɛɛgi!" 49 N'a wa bye pu ni wee mɛgɛ ɲɛ na Kayifɛ, wee wu bye saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ we lee yee le. A wee di pu pye: "Yee kunni ya keree ɲaha cɛni wɛ! 50 Ta yee ya li cɛ na jo l'a pᴐrᴐ yee mu na shɛn nigin wu xu sipyii pu bɛɛri wuu na, kᴐnhᴐ w`ee shi wu bɛɛri di shᴐ wɛ?" 51 Ayiwa, Kayifɛ bi ta pe jomᴐ pe ta wuyɛ ni na jo wɛ. Ga ma na jo w'a pye lee yee le saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ wu ge, lee funŋᴐ ni Kilɛ ya pe jomᴐ pe tirige wu funŋᴐ ni w'a jo mɛ na Yesu w'a yaa wu xu Izirayɛli shɛɛn pu bɛɛri wuu na. 52 Ga wu bi da ba xhu Izirayɛli shɛɛn yɛ nigin wuu na wɛ. Kilɛ wo sipyii piimu bɛɛri p'a caaga koŋᴐ ke bɛɛri na ge, wu na ba xhu kᴐnhᴐ wu pee bɛɛri pinnɛ wu pu pye nigin. 53 A Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ p'i li shɛ kee caŋa kiyɛ pyaa na p'a yaa na Yesu gbo. 54 A Yesu di bye wu ya sᴐᴐ w'a ɲaari nige Yawutuu pu tɛ ni ni sipyiire ti ni wɛ. A wu y`iri wee xuu wu ni, na gari kulo la ni sipoŋᴐ ki kabanugo ki na. Lee kulo li mɛgɛ ki bye na Efirayimu. A wu ni wu kalaapiire t'i shɛ diin w`a. 55 Lee bi Yawutuu pu wo Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ li ta l'a tɛɛŋɛ. A fiige ki sipyii niɲɛhɛmɛɛ di digi na pa Zheruzalɛmu ni na ta kalenɛ li sanha nᴐ wɛ, kᴐnhᴐ p'i ba puyɛ pye fɛɛfɛɛ na bɛ ni pu wo kalɛgɛɛ ki ni. 56 A sipyii p'i ganha na Yesu shaa. A p'i shɛ puyɛ pinnɛ Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki kaaŋa ki ni, na ganha na puyɛ yegee na: "Ɛɛ, y'i wa dii wɛ? Wu w'a ma kalenɛ li ni_i gɛ?" 57 Lee bi saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ ni Farizhɛɛn pu ta p'a yi jo sipyii pu mu na wa bɛɛri ba Yesu sanha cɛ, na wu shɛ yi jo pee mu, kᴐnhᴐ p'i shɛ wu co.

12

1 Ayiwa, cabyaa gbaara wu bi kori Yawutuu wo Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ l'i nᴐ, a Yesu di gari Bɛtani ni. Lazari wemu nixhugo Yesu bi ɲɛ ge, wee wu bye lee kulo li ni. 2 A p'i yalige ka y`aa w`a lee kulo li ni Yesu mu. Marite wu bi kee yalige ki keree shᴐᴐnri. Sipyii piimu pu bye na li ni Yesu ni ge, Lazari bɛ di ɲɛ pee ni. 3 Wee tuun wu ni a Mariyama di pu yaha pu na li, na shɛ lasikoli gbuu la lᴐ, lemu mɛgɛ ki ɲɛ na naari ge, li pɛrɛmɛ bɛ d'a waha. A wu ba wee lasikoli wu wo Yesu tᴐᴐyᴐ na; na xhᴐ na wu ɲuzhiire taga tᴐᴐyᴐ yi tuu tuu. Wee lasikoli wu bi litiri taaga xᴐ. A wu nugo k'i puga ki bɛɛri c'iri. 4 Yesu kalaapire la mɛgɛ ki bye na Zhuda Isikariyᴐti, wee wu bi da ba Yesu le keŋɛ ni, a wee di jo: 5 "Ɲaha na we lasikoli we di ya ta pɛrɛ kabᴐfoŋᴐᴐ kɛlɛɛ shishɛɛrɛ ni kaguro (w 45.000) shishiin, na wee kan funmᴐ fɛɛ mu_i wɛ?" 6 Zhudasi bi ta ye jo funmᴐ fɛɛ wo ɲiɲaara wuu na_ɛ dɛ, ga nagaa wu bye wii. Wee mu wari keshi wu bye. Wari we pu bi leni wu ni ge, wu bi ma wee wo. 7 Ga, a Yesu di wu pye: "Yi laha wu na! Caŋa ke p'a da ba na le faŋa ni ge, kee caŋa ke wuu na wu wa ni we lasikoli we ni. 8 Bani funmᴐ fɛɛ na ba bye ni yee ni tuun bɛɛri ni, ga nɛ wa da ba bye ni yee ni tuun bɛɛri ni naha wɛ." 9 Ayiwa, ba Yawutuu p'a pa logo na Yesu wa Bɛtani ni wɛ, a pu niɲɛhɛmɛɛ di gari w`a. Pu bi gaaŋi w`a Yesu yɛ nigin wuu na wɛ, ga w'a Lazari wemu ɲɛ na yeege xu ni ge, wee bɛ taɲaga ni p'a bi se. 10 Ba Saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ p'a yee logo wɛ, na jo na ni li wa mu, na pee da Lazari bɛ gbo. 11 Bani Yawutuu niɲɛhɛmɛɛ pu bi guroo pu fɛni na ma na daa Yesu na Lazari wuu na. 12 Ayiwa, kee caŋa ki ɲimuguro, sipyiɲɛhɛnɛ lemu li bi pa Zheruzalɛmu ni Ɲuwuuro Kalenɛ li ni ge, a pee di yi logo na Yesu wa koo na na se Zheruzalɛmu ni. 13 A p'i fɛnhɛgeye kᴐn, na foro na gaaŋi di zhɛ Yesu c'iri ni yee ni. A p'i ganha na xhuulo na yu na: "Hosana! W'`a Kilɛ sᴐni! We w'a ma mɛ Kafᴐᴐ mɛgɛ na ge, Izirayɛli wo saan wu ɲɛ wii, duba w'a byi wee mu!" 14 Lee bi Yesu ta w'a kafabige ka ta na dugi kee na ma na jo ba l'a ka Kilɛ wo Kitabu wu ni wɛ na: 15 "Siyᴐn kulo, ma ganha bu fya wɛ! Wii, ma saan wu wa ma; kafabige na w'a dugi tiin." 16 Kalaapiire ti bi ta kii keree kii ɲaha cɛ wee tuun wuyɛ pyaa ni wɛ. Ga ba Yesu ya pa ɲɛ na foro xu ni, na j'e Kilɛ wo nᴐᴐrᴐ wu ni wɛ, a pu funyᴐ di na to na Yesu shizhaa jomᴐ pu bye Kilɛ Kafila we, lee shiin p'i bi pye bɛ wu na. 17 Sipyii piimu bɛɛri pu bye ni Yesu ni a wu Lazari yiri yeege faŋa ki ni, na wu ɲɛ na yeege xu ni ge, pee bi kii keree kii ɲaha yu sipyii pu mu. 18 Yesu ya le kakanhana le pye, a sipyii p'i li kaa logo, lee wuu na bɛ p'a bi foro na shɛ wu ɲuŋᴐ c'iri. 19 Wee tuun wu ni a Farizhɛɛn p'i ganha na puyɛ pyi: "Go yiyɛ pyaa ɲii wa li ni gɛ, yee da j'a yafiin bɛ na wɛ; bani sipyii pu bɛɛri p'a taha wu na." 20 Sipyii piimu pu bi pa kalenɛ li ni Zheruzalɛmu ni di ba Kilɛ pɛlɛ ge, Girɛkii piimu pu bi j'e Yawutuu pu wo koo li ni ge, pee p'a bɛ bye pii sipyii pii ni. 21 A pee Girɛkii p'i fulo Filipe na, na jo ni wee ni. Filipe bi bye Bɛtisayida shɛn, Galile fiige ki ni. A p'i wu pye: "Naɲii, w`u funŋᴐ ki wa w`u Yesu ɲa, w`u jo ni wu ni." 22 A Filipe di gari na shɛ yee ɲaha jo Andire mu, a pu shuun wu bɛɛri di na pinnɛ kari na shɛ yi jo Yesu mu. 23 A Yesu di pu pye: "Kilɛ na ba pɛɛŋɛ taha Sipya Ja wu na tuun wemu ni ge, wee tuun wu w'a nᴐ nimɛ. 24 Can can na, n'a da yi jo yi mu, shinma pile bye l'i ya le ɲiŋɛ ni l'i fᴐnhᴐ wɛ, li yɛ li da gori, ga li bu le ɲiŋɛ ni na fᴐnhᴐ, wee tuun wu ni l'a fin, na nagoo niɲɛhɛmɛɛ pye. 25 Sipya wemu munaa kaa l'a dan wu ni ke koŋᴐ ke na ge, wee na ba buun li ni ɲiga na. Ga sipya wemu munaa kaa l'a pɛn wu mu ke koŋᴐ ke na ge, weefᴐᴐ w'a li gbegele yaha ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama kaa na. 26 Sipyaa sipya w'a giin wu da kapyeŋɛɛ pyi nɛ mu ge, w'a yaa wu taha na fɛni. Bani xuu wemu ni nɛ ɲɛ ge, nɛ kapyebye wu bɛ na ba bye w`a. Sipya wemu ba kapyeŋɛɛ pyi nɛ mu, nɛ To Kilɛ na ba weefᴐᴐ pɛlɛ. 27 "Nimɛ we ni, nɛ zᴐ we bɛɛri w'a wuregi. Dii n'a da jo wɛ? Di jo Kilɛ wu na tanha we tuun we wo kanhama pu na laa? N'a da j'a yee jo wɛ, bani we tuun we wo kanhama pu wuu na nɛ pa koŋᴐ na." 28 A Yesu di jo sanha na: "Na To Kilɛ, ma mɛgɛ ki pɛlɛ!" Ba w'a yee jo wɛ, a mujuu la di foro fugba we ni na: "Nɛ ki pɛlɛ na xᴐ, di wa da ba la fara sanha ki pɛɛŋɛ ki na." 29 Sipyiire te ti bye w`a na le mujuu le logo ge, a pee di jo: "Kilɛ w'a tin mɛ!" A pii bɛ di jo: "Mɛlɛkɛ wa w'a pa jo ni wu ni!" 30 Ga, a Yesu di pu pye: "Le mujuu le ya ta foro nɛ wuu na wɛ, ga yee wuu na l'a foro. 31 Nimɛ kiiri w'a da ba gᴐn ke koŋᴐ ke wo sefɛɛrɛ ti na. Nimɛ ke koŋᴐ ke wo ɲuŋᴐfᴐᴐ wu wa da ba gᴐri w'a. 32 Sipyii pu ba nɛ yirige na laha ɲiŋɛ ke na tuun wemu ni, nɛ na ba sipyii bɛɛri yiri na pa nayɛ mu." 33 Xugana lemu na Yesu bi da ba xhu ge, lee xugana le w'a zhɛɛ pe jomᴐ pe funŋᴐ ni. 34 A sipyiire t'i wu ɲᴐ shᴐ na: "L'a ka Kilɛ wo saliya wu ni na Shᴐvᴐᴐ wu da ba xhu bada wɛ. Mu di yu dii na li waha l'i waha, na sipyii na ba Sipya Ja wu yirige na laha ɲiŋɛ ke na wɛ? Wee tuun wu ni, wekɛ di ɲɛ wee Sipya Ja wu wɛ?" 35 A Yesu di pu ɲᴐ shᴐ na: "Kpɛɛngɛ ki wa sanha yee tɛ ni, ga jɛri yɛ k'a da bye. Na kpɛɛngɛ ki yaha yi tɛ ni, y'a ɲaari ki na kᴐnhᴐ nibiige ki ganha bu ba yi fo di joo wɛ; bani sipya wemu ba ɲaari nibiige ni, wee ya wu tashɛgɛ cɛni wɛ. 36 Na kpɛɛngɛ ki yaha yi tɛ ni, y'a daa ki na kᴐnhᴐ yiyɛ pyaa bɛ di ba bye kpɛɛngɛ nagoo." Ba Yesu ya pee jo wɛ, na laha pu t`aan, na shɛ lara xuu wa ni. 37 Ayiwa, na Yesu yaha w'a sii kakanhaŋaa niɲɛhɛŋɛɛ pye Yawutuu pu ɲii na. Ali pu ya d`a wu na lee bɛ na wɛ. 38 Lee ya pye mu kᴐnhᴐ Kilɛ tudunmᴐᴐ Ezayi bi jomᴐ pemu jo ge, pee ɲᴐ di fa na: "Kafᴐᴐ, w`ee ya kafila wemu wo yɛrɛ pye ge, wekɛ wu d'a d`a wee na wɛ? Wekɛ wu d'a Kafᴐᴐ wo sefɛɛrɛ ti cɛ wɛ?" 39 Lemu bɛ l'a bi pu pye pu bi da ga j'a d`a Yesu na sanha wɛ ge, lee li wa mɛ na jo Kilɛ tudunmᴐᴐ Ezayi ya jo sanha na: 40 "Kilɛ ya pu pye fyɛnmɛɛ na pu fungᴐnyᴐ tᴐ, kᴐnhᴐ pu ɲ`ii ki ganha ba ɲaa wɛ, pu fungᴐnyᴐ ganha bu yi cɛ wɛ. Lee funŋᴐ ni pu da ba nɛ mu, kᴐnhᴐ nɛ pu cuuŋᴐ wɛ." 41 Kilɛ tudunmᴐᴐ Ezayi ya yee jo bani Yesu wo nᴐᴐrᴐ wu bi shɛ wu na, a wu ye jo wu shizhaa na. 42 Ali lee bɛ na Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu niɲɛhɛmɛɛ pu bi d`a Yesu na, ga Farizhɛɛn pu wuu na, pu ya sᴐᴐ na puyɛ yeege kpɛɛngɛ na wɛ, kᴐnhᴐ pu ganha bu pu niŋɛ kᴐn wolo Kilɛ-pɛɛŋɛ puga ki wo sipyii pu ni wɛ. 43 Bani sipyii na pu pɛlɛ, lee li bi dan pu ni na toro Kilɛ w'a pu pɛlɛ na. 44 Caŋa ka Yesu ya pa sii jo fanha na na: "Sipya wemu bu d`a nɛ na, wu ya ta d`a nɛ yɛ nigin na wɛ, ga wemu w'a nɛ tun ge, wee bɛ na w'a d`a. 45 Sipya wemu bu nɛ ɲa, we w'a nɛ tun ge, wee bɛ w'a ɲa. 46 Nɛ ɲɛ ba kpɛɛngɛ ɲɛ wɛ, nɛ pa koŋᴐ puga ni, kᴐnhᴐ sipyaa sipya w'a d`a nɛ na ge, weefᴐᴐ ganha ba ɲaari nibiige ni nige wɛ? 47 Wa bu nɛ jomᴐ logo, wu ya pu koro ɲaari wɛ, n'a da kiiri kᴐn wufᴐᴐ na wɛ. Bani nɛ ta pa di ba kiiri kᴐn koŋᴐ sipyii na wɛ, ga nɛ pa di ba pu ɲuŋᴐ wolo. 48 Sipya wemu bu zhe nɛ ni, w'i ya sᴐᴐ na nɛ jomᴐ logo wɛ, weefᴐᴐ ya kiiri kᴐnvᴐᴐ ta xᴐ wuyɛ na. Nɛ jomᴐ pemu jo ge, pee pu da ba kiiri kᴐn wufᴐᴐ na koŋᴐ caxhᴐgᴐ. 49 Bani nɛ ta pe jomᴐ pe ta nayɛ ni na jo wɛ. Ga nɛ To Kilɛ wu w'a nɛ tun ge, wee w'a nɛ wo nijoyo yi bɛɛri shɛ nɛ na. 50 Nɛ d'a li cɛ bɛ na jo jomᴐ pe w'a yu ge, pee pu wa ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama kaan sipya mu. Ba To Kilɛ ya pu shɛ na da nɛ na wɛ, mu nɛ w'a pu yu na dani."

13

1 Ayiwa, caŋa nigin wu bi kori Yawutuu wo Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ l'i nᴐ. Yesu bi li cɛ na wee foroduun w'a nᴐ xᴐ koŋᴐ puga na se wu To Kilɛ y'iri. Sipyii pii pu bi d`a wu na ge, pee kaa bi dan wu ni; a pu kaa di sii taan wu ni fo na doro. 2 Yesu ni wu kalaapiire ti bye na pu piige yalige li, lee bi Shitaanni ta w'a shɛ fungᴐngᴐ ka tirige Zhuda Isikariyᴐti zᴐ na, Simᴐ ja we, na wu Yesu le keŋɛ ni. 3 Yesu bi li cɛ bɛ na Kilɛ ya sefɛɛrɛ ti bɛɛri kan wee mu. Wu bi li cɛ na Kilɛ ni wee ya foro, wee di wa da ba guri gari bɛ Kilɛ mu. 4 Ayiwa, a Yesu di y`iri yalige ki ɲuŋᴐ ni na wu fadegbᴐhᴐ wolo yaha, na f`aŋa ka lᴐ na kee taga wuyɛ pᴐ niŋɛ ke ni. 5 Lee kadugo na a wu lᴐhᴐ le yaaga ka ni, na ganha na wu kalaapiire ti tᴐᴐyᴐ jii nigin nigin na; f`aŋa ke w'a taga wuyɛ pᴐ ge, na kee taga na yi turi. 6 A wu ba shɛ nᴐ Simᴐ Pyɛɛri na, a Pyɛɛri di wu pye: "W`u Kafᴐᴐ, mu w'a da na nɛ tᴐᴐyᴐ je ya?" 7 A Yesu di wu pye: "Le nɛ byi mɛ ge, mu wa da li kᴐri cɛ nimɛ wɛ, ga kadugo y'iri ma na ba li kᴐri cɛ." 8 A Pyɛɛri di wu pye: "Nɛ kunni wa da gbara mu wu na tᴐᴐyᴐ je bada wɛ." A Yesu di wu pye: "Mu bye mu di ya yere nɛ ma tᴐᴐyᴐ je wɛ, mu niŋɛ wa da bye ni nɛ ni kaa la shishiin ni wɛ." 9 A Pyɛɛri di jo: "Wee tuun wu ni Kafᴐᴐ, ma ganha bu da na tᴐᴐyᴐ ye yɛ na wɛ, ga na keye ye ni na ɲuŋᴐ ke bɛ je." 10 A Yesu di wu pye: "Sipya wemu w'a wuu ge, wee kawuunᴐ ɲuŋᴐ ɲɛ nige wee tuun we ninumᴐ ni wɛ, bani wu bɛɛri wu ma bye fɛɛfɛɛ; ga wu kunni na j'a wu tᴐᴐyᴐ je. Yee bɛ pu wa fɛɛfɛɛ, ga yee bɛɛri bɛ wɛ dɛ!" 11 Kalaapire le li bi da ba Yesu le keŋɛ ni ge, wu bi lee cɛ, lee wuu na w'a jo na pu bɛɛri ya ta pye fɛɛfɛɛ wɛ. 12 Ba Yesu ya pu tᴐᴐyᴐ yi je xᴐ wɛ, na wu fadegbᴐhᴐ ki lᴐ le, na shɛ diin wu tatɛɛngɛ ni. A wu wu kalaapiire ti pye: "Kaa le nɛ pye mɛ yee na ge, yee ya li kᴐri cɛ ya? 13 Yee wa nɛ pyi: 'W`u Karamᴐgᴐ' kelee 'W`u Kafᴐᴐ.' L'a saha, bani wee nɛ ɲɛ. 14 Ayiwa, nɛ wemu wu ɲɛ yee Karamᴐgᴐ ni yee Kafᴐᴐ ge, nɛ bi yee tᴐᴐyᴐ je, wee tuun wu ni yee bɛ ya yaa na yiyɛ tᴐᴐyᴐ jii lee jegana li na. 15 Nɛ le pye na shɛ yee na. Nɛ li pye pyegana lemu na ge, yi bɛ di da li pyi yiyɛ na lee pyegana li na. 16 Can can na, n'a da yi jo yi mu, kapyebye ya pɛlɛ wu ɲuŋᴐfᴐᴐ na wɛ; tudunmᴐ bɛ di ya pɛlɛ wu tunvᴐᴐ na wɛ. 17 Yi wa li ɲaha cɛ nimɛ, yi ba li pyi, yi na ba bye duba nagoo. 18 "Di wa ta na yi bɛɛri kaa pyi_i dɛ, nɛ piimu shᴐᴐnri ge, nɛ w'a pee cɛ. Ga Kilɛ tudunmᴐᴐ p'a yemu jo Kitabu wu ni ge, fo yee ɲᴐ bu fa na: 'Wemu wu wa li ni nɛ ni ge, wee w'a nɛ pye wu pɛn.' 19 N'a yi yu na yɛri yi mu nimɛ, yani li pyeduun wu pa nᴐ ge, kᴐnhᴐ li ba ba bye, y'i li cɛ na: 'Nɛ ɲɛ wemu nɛ ɲɛ ge.' 20 Can can na, n'a da yi jo yi mu, sipyaa sipya w'a nɛ tudunmᴐ wa bɛɛri co na ɲᴐ ge, nɛyɛ pyaa m'a co na ɲᴐ; wemu di bu nɛ co na ɲᴐ, we w'a nɛ tun ge, weefᴐᴐ m'a co na ɲᴐ." 21 Ba Yesu ya yee jo xᴐ wɛ, a wu hakili wu wuregi fo xuuni. A wu yi fiinŋɛ jo pu mu na: "Can na n'a da yi jo yi mu, wa na ba nɛ le keŋɛ ni yee ni." 22 Ba w'a yee jo wɛ, a wu kalaapiire t'i ganha na puyɛ wii, pu ya cɛ shɛn nigin wekɛ kaa w'a byi pu ni wɛ. 23 Yesu kalaapire la bye w`a, lee kaa bi dan w`u ni fo xuuni, lee bi tiin na sogi wu na. 24 A Simᴐ Pyɛɛri di keŋɛ ka lee kalaapire li mu na wu Yesu yege wee sipya we keree na. 25 A wee di wu ɲaha ɲɛri Yesu y'iri, na fulo wu na, na wu pye: "W`u Kafᴐᴐ, wee ɲɛ wekɛ wɛ?" 26 A Yesu di wu pye: "Wemu mu n'a da ba buuri we niŋɛ di gan ge, wee wu wa." A wu buuri wa lᴐ na wu niŋɛ na kan Simᴐ Isikariyᴐti ja Zhudasi mu. 27 Buuri w'a kan yɛ Zhudasi mu, a Shitaanni di ba diin wu zᴐ na. A Yesu di wu pye: "Le m'a giin di bye ge, fyaala li pye." 28 Ga sipyii piimu bɛɛri pu bi li ni Yesu ni ge, wa shishiin ya cɛ pu ni lekɛ na w'a yee jo ni Zhudasi ni wɛ. 29 Zhudasi wu bi bye pu wari yahavᴐᴐ, a pii di ganha na giin na Yesu w'a wu pyi na wu shɛ yaŋmuyᴐ ya shᴐ, wu ba Ɲuwuuro Kalenɛ li yalige ki gbegele ni yee ni; kelee na wu shɛ funmᴐ fɛɛ pii kan. 30 Ba Zhudasi ya buuri wu li yɛ wɛ, na y`iri foro kpɛɛngɛ ki na. Lee bi piige ki ta k'a wᴐ. 31 Ayiwa ba Zhuda Isikariyᴐti ya foro wɛ, a Yesu di wu kalaapiire ti pye: "Nimɛ kunni, sipyii pu bɛɛri p'a da ba Sipya Ja wu wo sefɛɛrɛ ti cɛ. Wee w'a da ba sipyii pu bɛɛri pye p'a Kilɛ bɛ wo sefɛɛrɛ ti cɛ. 32 [Ba ni wee na ba sipyii bɛɛri pye p'a Kilɛ wo sefɛɛrɛ ti cɛ,] Kilɛ yɛ pyaa bɛ na ba sipyii pye p'a Sipya Ja wu wo sefɛɛrɛ ti cɛ, lee w'a da mᴐ l'i bye wɛ. 33 Na nagoo, n'a da j'a gori yaha ni yee ni di mᴐ nige wɛ. Yee na ba nɛ xuu shaa, ga nɛ yemu jo Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu mu ge, yee ninuyᴐ n'a da jo yi bɛ mu jo nɛ na ba shɛ xuu wemu ni ge, yee wa da j'a zhɛ w`a wɛ. 34 Lee wuu na ɲᴐmɛɛ nivonᴐ n'a da jo yi mu, yi taan yiyɛ mu. Yee ya taan nɛ mu taangana lemu na ge, y'a yaa yi taan yiyɛ mu lee taangana li na. 35 Taanɲɛɛgɛ bu bye yee tɛ ni, sipyii bɛɛri na ba li cɛ lee na na yee ɲɛ nɛ wo kalaapiire." 36 A Simᴐ Pyɛɛri di Yesu yege na: "W`u Kafᴐᴐ, wee tuun wu ni mu di wa se mii wɛ." A Yesu di wu pye: "Xuu wemu ni nɛ se ge, mu wa da j'a binnɛ zhɛ w`a ni nɛ ni nimɛ wɛ; ga caŋa ka wa ma, ma na ba shɛ nɛ y'iri." 37 A Pyɛɛri di wu pye: "W`u Kafᴐᴐ, ɲaha na nɛ da j'a binnɛ ni mu ni_i wɛ? Ali nɛ na zᴐᴐ na na munaa li kan, na xhu bɛ mu wuu na." 38 A Yesu di wu pye: "Can na mu na zᴐᴐ na ma munaa li kan, na xhu nɛ wuu na ya? Can can na, n'a da yi jo ma mu, yani xhupoo wu pa mɛɛ su ge, mu na ba foro nɛ kaa t`aan tᴐᴐɲii taanri."

14

1 Lee kadugo na a Yesu di pu pye: "Yi funyᴐ ganha bu da bɛn wɛ. Y'a daa Kilɛ na, yi da daa nɛ bɛ na. 2 Tatiinyɛ niɲɛhɛyɛ yi wa nɛ To Kilɛ mu, yee da bye yi ɲɛ can wɛ, nɛ bi da ga yee pye jo n'a da zhɛ tatiinyɛ y`aa yi mu wɛ. 3 Nɛ ba shɛ tatiinyɛ yi y`aa xᴐ tuun wemu ni, n'a da guri ba na ba yee lᴐ, nɛ wa xuu wemu ni ge, kᴐnhᴐ yi bɛ di shɛ bye w`a. 4 Xuu wemu ni nɛ w'a gaaŋi ge, yee wa lee koo li cɛ xᴐ." 5 A Tomasi di wu pye: "W`u Kafᴐᴐ, xuu wemu ni mu wa se ge, w`ee ya wee xuu wuyɛ pyaa cɛ wɛ, w`ee na bye dii na lee koo li cɛ wɛ?" 6 A Yesu di wu pye: "Nɛ wu ɲɛ koo le, ni can we, ni ɲ`ii sicuumᴐ fᴐᴐ we. Sipyaa sipya wu ɲɛ wu ya toro nɛ y`iri wɛ ge, weefᴐᴐ da nᴐ To Kilɛ na wɛ. 7 Yee bi ta yee ya nɛ cɛ, yee na ba nɛ To Kilɛ wu bɛ cɛ; yee d'a wu cɛ xᴐ nimɛ do, na wu ɲa bɛ." 8 A Filipe di wu pye: "W`u Kafᴐᴐ, To Kilɛ wu shɛ w`u na, lee na w`ee yaa." 9 A Yesu di wu pye: "Filipe, niɲaa shi kaa ya nɛ yaha ni yee ni shiizhan wɛ, mu di sanha nɛ cɛ_ɛ ya Filipe? Sipya wemu w'a nɛ ɲa ge, To Kilɛ w'a ɲa. Mu di yu dii na nɛ wu To Kilɛ shɛ yi na wɛ? 10 Wee tuun wu ni mu ya d`a li na na nɛ wu ɲɛ ni To Kilɛ ni nigin; To Kilɛ bɛ di ɲɛ ni nɛ ni nigin wɛ gɛ? Jomᴐ pe nɛ yu mɛ yee mu ge, nɛ pu taa nayɛ ni wɛ; ga nɛ To Kilɛ we wu wa ni nɛ ni ge, wee w'a wu ɲidaan keree pyi. 11 Yi d`a na na! Nɛ ni na To wu bɛɛri wu ɲɛ nigin; nɛ To wu bɛ ni nɛ ni, w`ee bɛɛri pu ɲɛ nigin. Lee bu bye l'i wa yi yaa wɛ, kapyegee kiimu n'a byi yi ɲii na ge, yi d`a na na kee wuu na. 12 Can can na, n'a da yi jo yi mu, sipya wemu bu d`a nɛ na, keree kiimu bɛɛri nɛ byi ge, wu na ba kee tuugo pyi. Wufᴐᴐ na ba keree kii pyi bɛ kiimu ya pɛlɛ nɛ wogoo ki na ge, bani nɛ wa gaaŋi na To Kilɛ wu y'iri. 13 Yi ba yaaga tuugo bɛɛri ɲɛɛri Kilɛ mu wee tuun wu ni nɛ mɛgɛ na, nɛ na kee kan yi mu; kᴐnhᴐ Jafᴐᴐ wu To Kilɛ wu wo sefɛɛrɛ ti shɛ. 14 Yi bu yaaga tuugo bɛɛri ɲɛɛri nɛ mɛgɛ na, nɛ na kee kan yi mu." 15 "Nɛ bu da nɛ kaa ya dan yi ni can can na, nɛ ɲᴐmɛhɛɛ kiimu jo yi mu ge, yi na da ki koro ɲaari. 16 Nɛ na ba na To Kilɛ wu ɲɛɛri wu Tɛgɛvᴐᴐ watii kan yi mu, kᴐnhᴐ wee di ba bye ni yi ni gbee. 17 Wee ɲɛ Fɛfɛɛrɛ Munaa lemu l'a Kilɛ wo can wu shɛɛ sipyii pu na ge. Koŋᴐ ke sipyii wa da j'a wee ta wɛ, bani pu wa wu ɲaa wɛ, p'i wa wu cɛ bɛ wɛ. Ga yee kunni d'a wu cɛ, bani wu wa ni yee ni, wu na ba bye yee zᴐlᴐᴐ pu na. 18 N'a da ga yi yaha ba cirimɛɛ ɲɛ wɛ. Nɛ na ba shɛ guri ba yi mu sanha. 19 Jɛri bu bye ke koŋᴐ ke sipyii na wii vᴐᴐ nɛ ni. Ga yee kunni na ba nɛ ɲa, bani nɛ ɲɛ ɲiifɛɛrɛ ni, lee wuu na yee bɛ na ba bye ɲiifɛɛrɛ ni. 20 Kee caŋa ki ba nᴐ, yee na ba li cɛ na nɛ ni na To wu ni, na w`ee bɛɛri pu ɲɛ nigin; yee ni nɛ bɛ di ɲɛ nigin, nɛ bɛ ni yee bɛɛri bɛ di ɲɛ nigin. 21 Sipya wemu ba nɛ jomᴐ nuri na pu koro ɲaari, weefᴐᴐ ni nɛ kaa ya dan can can na. Nɛ kaa ba dan sipya wemu ni, weefᴐᴐ kaa na da dan To Kilɛ bɛ ni; wu kaa na da dan nɛ bɛ ni, nɛ na ganha na nayɛ shɛɛ wu na." 22 Yesu kalaapire la bɛ mɛgɛ ki bye na Zhuda, (wee ni Zhuda Isikariyᴐti wa nigin wɛ.) A wee di wu yege na: "W`u Kafᴐᴐ, ɲaha na mu di da ba mayɛ shɛ w`ee na, mu di da mayɛ shɛ koŋᴐ ki sipyii pu samaa na_ɛ wɛ?" 23 A Yesu di wu pye: "Nɛ ba dan sipya wemu ni, jomᴐ pemu nɛ jo ge, wufᴐᴐ na da pee koro ɲaari. Lee funŋᴐ ni, weefᴐᴐ na da dan nɛ To Kilɛ bɛ ni. Nɛ ni na To Kilɛ na ba ba weefᴐᴐ mu na ba bye ni wu ni. 24 Nɛ bu bye nɛ ya dan sipya wemu ni wɛ, wee da da nɛ jomᴐ pu bɛ koro ɲaari wɛ. Jomᴐ pe nɛ di wa yu yee mu ge, pee ya foro nɛyɛ pyaa ni wɛ, ga nɛ tunvᴐᴐ To Kilɛ ni p'a y`iri. 25 "Na nɛ yaha ni yee ni shiizhan nimɛ, nɛ ye bɛɛri jo yee mu. 26 To Kilɛ na ba Fɛfɛɛrɛ Munaa lemu kan yee mu nɛ mɛgɛ na l'i bye yee Tɛgɛvᴐᴐ ge, lee na ba yee kalaa keree bɛɛri ni. Nɛ keree kiimu bɛɛri jo yee mu ge, li na ba yi funyᴐ tirige kee bɛɛri na. 27 N'a da loɲinɛ kan yi mu. Loɲinɛ le li wa nɛ ni ge, lee tuugo n'a da ba gan yi mu. Ga n'a da li kan ke koŋᴐ ke wuu li kangana na wɛ. Yi ganha bu fyaara yaha yi zᴐlᴐᴐ pu na wɛ, yi ganha bu yi hakilee pu bɛ yirige wɛ. 28 Nɛ yi jo xᴐ yi mu jo: 'Nɛ gaaŋi, ga n'a da zhɛ guri ba yi mu sanha.' Nɛ bu da nɛ na dan yee ni, nɛ na se To Kilɛ y'iri, lee ya yaa li pye yee mu fundanga. Bani To Kilɛ ya pɛlɛ nɛ na. 29 Ayiwa, nɛ kii keree kii jo yi mu nimɛ, yani ki pyeduun wu pa nᴐ ge, kᴐnhᴐ ki pyeduun ba nᴐ, y'i d`a na jomᴐ pu na. 30 N'a da j'a jo di mᴐ nige ni yi ni wɛ, bani ke koŋᴐ ke wo ɲuŋᴐfᴐᴐ wu w'a ma. Wu se wa nɛ na kaa la shishiin na wɛ. 31 Ga koŋᴐ sipyii bɛɛri ya yaa pu li cɛ na nɛ To Kilɛ ya dan nɛ ni, keree kii w'a yu nɛ mu ge, nɛ di kee bɛ pyi." Ba Yesu ya yee jo xᴐ wɛ, na jo: "Yi y`iri w`u da se, w`u laha naha!"

15

1 Ayiwa Yesu ya jo na: "Nɛ ɲɛ ɛrɛzɛn tige can can wogo, nɛ To Kilɛ di ɲɛ ki faapyevᴐᴐ. 2 Geŋɛ bɛɛri k'a foro nɛ na, k'i ya nagoo pyi wɛ, wu na kee kᴐn. Ga geŋɛ bɛɛri k'a foro nɛ na na nagoo pyi ge, wu na ba kee yiile, kᴐnhᴐ ki da nagoo niɲɛhɛmɛɛ pyi na toro taashiinɛ li t`aan. 3 Nɛ kalaa wemu kan na xᴐ yee mu ge, wee kalaa w'a yee pye fɛɛfɛɛ. 4 Yi kori yaha nɛ wo kariɲɛɛgɛ ki ni, nɛ bɛ na gori yaha ni yi ni kariɲɛɛgɛ ni. Ba ɛrɛzɛn geŋɛ ɲɛ mɛ wɛ, ki da j'a nagoo pye kiyɛ mu ni ki ya kori yaha tige ki ceefuu li na wɛ, mu yee bɛ ɲɛ. Yee bye yee di ya kori yaha nɛ wo kariɲɛɛgɛ ki ni wɛ, yee da j'a nagoo pye piimu kaa na daan Kilɛ ni wɛ. 5 "Nɛ wu ɲɛ ɛrɛzɛn tige ke, yee di ɲɛ geye ye. Sipya wemu w'a kori yaha nɛ wo kariɲɛɛgɛ ki ni, a nɛ bɛ di gori yaha kariɲɛɛgɛ ni ni wufᴐᴐ ni ge, weefᴐᴐ wu da j'a nagoo niɲɛhɛmɛɛ pye. Bani nɛ bye nɛ ɲɛ ni yee ni wɛ, yee da j'a yafiin bɛ pye Kilɛ mu wɛ. 6 Sipya wemu bu bye wu ya sᴐᴐ na gori yaha nɛ wo kariɲɛɛgɛ ki ni wɛ, wee na ba w'a kpɛɛngɛ na. Wu na ba bye ba ɛrɛzɛn geŋɛ ɲɛ wɛ, p'a kemu kᴐn na laha tige ki na ge, k'a waha. Yee gewaya yi na ba binnɛ na yi le na ni, y'a sogi. 7 Yi bu gori yaha nɛ wo kariɲɛɛgɛ ki ni, a nɛ jomᴐ bɛ di gori yaha yi funyᴐ ni, yaaga bɛɛri kaa li ɲɛ yi na ge, yi ki ɲɛɛri, kee na gan yi mu. 8 Yee bu nagoo niɲɛhɛmɛɛ pye, lee l'a li shɛɛ na yee ɲɛ nɛ wo kalaapiire, lee shiin l'i wa Kilɛ mɛgɛ pɛlɛ. 9 Nɛ taan na To Kilɛ mu taangana lemu na ge, lee taangana le ninunᴐ na yee bɛ ya taan nɛ mu. Lee na nimɛ, yi kori yaha nɛ wo taanɲɛɛgɛ ki ni. 10 Yi ba nɛ wo ɲᴐmɛɛjogoo ki coni, yi na ba gori yaha nɛ wo taanɲɛɛgɛ ki ni. Ba nɛ ya na To Kilɛ wo ɲᴐmɛɛjogoo ki koro ɲaari, na gori yaha wu wo taanɲɛɛgɛ ki bɛ ni wɛ. 11 "Nɛ kii keree kii bɛɛri jo yee mu, kᴐnhᴐ nɛ wo fundanga k'i j'a pye yi ni, kᴐnhᴐ yi wo fundanga ki ɲᴐ di fa. 12 Ɲᴐmɛɛ le n'a da jo yi mu ge, lee li wa mɛ. Yee ya taan nɛ mu taangana lemu na ge, yi taan yiyɛ mu lee taangana li na. 13 Na ma munaa kan na xhu ma naɲiinɛɛ wuu na, taanɲɛɛgɛ ka shishiin ya pɛlɛ kee na wɛ. 14 Keree kiimu nɛ yu yee mu ge, yi ba kee pyi, wee tuun wu ni y'a ɲɛri na naɲiinɛɛ. 15 Nɛ da da yee pyi nige kapyebyii wɛ, bani kapyebye ya wu ɲuŋᴐfᴐᴐ kapyegee bɛɛri cɛni wɛ. Ga nɛ yee pye na naɲiinɛɛ, bani kaa lemu bɛɛri nɛ ta na To Kilɛ mu ge, nɛ yee kalaa kee bɛɛri ni. 16 Yi ganha ba giin na yee pu wa nɛ ɲaha bulo wɛ dɛ! Ga nɛ wu wa yee ɲaha bulo, na yee pye na tudunmᴐᴐ. Y'a kapyegee nizaaŋaa pyi, kiimu wo kuduun wu da gori yaha ge; kᴐnhᴐ yi ba yaaga bɛɛri ɲɛɛri To Kilɛ mu nɛ mɛgɛ na, wu kee kan yi mu. 17 Le n'a zhaa yi mu ge, lee li wa mɛ jo yi taan ni yiyɛ ni. 18 "Koŋᴐ sipyii bu yi kᴐ, y'a yaa yi fɛnhɛ li cɛ na nɛ koŋᴐ ya fɛnhɛ kᴐ yee ɲaha na. 19 Yee da bi bye ni koŋᴐ ke wo sipyii ni nigin, yee bi da da dan koŋᴐ ke ni, bani yee bi da bye koŋᴐ wuu. Ga yee ɲɛ ke koŋᴐ ke wuu wɛ, bani nɛ yee ɲaha bulo, na yee niŋɛ wolo ke koŋᴐ ke ni. Lee wuu na koŋᴐ k'a tᴐnbɛɛnrɛ shan yee na. 20 Nɛ fɛnhɛ jomᴐ pemu jo yi mu ge, yi pee yaha yiyɛ funyᴐ ni na jo: 'Kapyebye ya pɛlɛ wu ɲuŋᴐfᴐᴐ na wɛ.' Pu bi ta p'a nɛ kanha, pu na ba yee bɛ kanha mu. Pu bi ta p'a nɛ jomᴐ pu co, pu na ba yee bɛ wo jomᴐ pu co. 21 Ga pu na ba kee keree ki bɛɛri pye yee na nɛ wuu na, bani wemu w'a nɛ tun ge, pu ya wee cɛ wɛ. 22 Nɛ da bye nɛ pa na ba jo ni pu ni wɛ, pu bi da ba jaagi pu jurumu wu na wɛ. Ga nimɛ, kaɲii tagana wa pu mu pu jurumu wu na wɛ. 23 Sipya wemu bu nɛ kᴐ, nɛ To Kilɛ wu bɛ ma w'a kᴐ. 24 Kakanhaŋaa kii ki ɲɛ sipya wa shishiin sanha ki pye ɲa_ɛ ge, nɛ da bye nɛ kee pye pu niŋɛ ni wɛ, pu bi da ba jaagi pu jurumu wu na wɛ. Ga nimɛ kunni p'a kee bɛɛri ɲa pu ɲii na, na nᴐhᴐ nɛ ni na To Kilɛ wu kᴐ. 25 Ga kee bɛɛri ya pye mu, kᴐnhᴐ yemu y'a ka pu wo saliya wu ni ge, yee ɲᴐ di fa na: 'P'a na kᴐ tawaga ni.' 26 "Ayiwa, Tɛgɛvᴐᴐ we n'a da ba dun na pa yi mu na y`iri To Kilɛ y'iri ge, wee ɲɛ Fɛfɛɛrɛ Munaa, lemu l'a can wu shɛɛ sipyii pu na ge. Lee ba ba, lee na ba nɛ kaa yu. 27 Yi bɛ di ba na kaa yu sipyii pu mu, bani nɛ ni yee pu bye shiizhan fo nɛ keree ki ɲᴐ kᴐnduun wu ni.

16

1 "Nɛ kii keree kii bɛɛri jo yi mu, kᴐnhᴐ kaa la shishiin ganha bu yi yeege n'a daa wu ni wɛ. 2 Pu na ba yi niŋɛ kᴐᴐn na wo Kilɛ-pɛɛŋɛ piyɛyɛ sipyii ni. Caŋa ka yɛrɛ wa ma, wa ba yee wa gbo, wufᴐᴐ na wuyɛ ta na pɛɛŋɛ kaa wee ya pye Kilɛ mu. 3 Pu na ba kee keree ki bɛɛri pyi yi na, bani pu ya nɛ To Kilɛ cɛ wɛ, p'i wa nɛyɛ pyaa ki bɛ cɛ wɛ. 4 Nɛ kii keree kii bɛɛri yu yi mu, kᴐnhᴐ ki pyeduun ba nᴐ, yi funyᴐ di do li na na nɛ ki bɛɛri jo toro yi mu. "Nɛ ta ye ɲaha jo yee mu fo taashiinɛ li ni wɛ, bani nɛyɛ pyaa ki bi bye ni yee ni. 5 Ga we w'a nɛ tun ge, wee y'iri n'a da guri da gaaŋi nimɛ; sipya bɛ di wa ta yee ni na nɛ pye: 'Mii m'a se wɛ?' 6 Nɛ pe jomᴐ pe jo yee mu ge, lee l'a yee ɲahaya pye y'a tanha. 7 Ga lee bɛ na can n'a yu mɛ yi mu, nɛ na kari, lee l'a pᴐrᴐ yee mu, bani nɛ bu bye nɛ ya kari wɛ, Tɛgɛvᴐᴐ wu da ba yee mu wɛ. Ga nɛ bu gari nɛ na zhɛ wu tun ba yi mu. 8 Ga wee Tɛgɛvᴐᴐ wu ba ba, wu na ba li shɛ koŋᴐ sipyii na, na puyɛ pu wa faanna jurumu shizhaa na, na puyɛ faanna Kilɛ wo tiimɛ pu keree shizhaa na, na puyɛ faanna Kilɛ wo kiiri wu keree shizhaa na. 9 Puyɛ pu wa faanna jurumu shizhaa na, bani pu ya d`a nɛ na wɛ. 10 Puyɛ pu wa faanna Kilɛ wo tiimɛ keree ki shizhaa na, bani nɛ gaaŋi na To Kilɛ y'iri; lee funŋᴐ ni yi wa da ba na ɲa nige wɛ. 11 Puyɛ pu wa faanna Kilɛ wo kiiri wu keree shizhaa na, bani kiiri ya kᴐn xᴐ ke koŋᴐ ke wo ɲuŋᴐfᴐᴐ wu na. 12 "Keree niɲɛhɛŋɛɛ wa nɛ mu na jo yee mu sanha, ga l'a waha yee mu yee pu j'a kee ɲaha cɛ nimɛ. 13 Can Munaa lemu l'a can wu shɛɛ ge, lee ba ba tuun wemu ni, lee na ba yi ɲaha co, na can wu bɛɛri shɛɛ yi na. Bani jomᴐ pe l'a da ba yu yi mu ge, l'a da ba pee yu liyɛ pyaa wo sefɛɛrɛ ni wɛ. Ga jomᴐ pemu l'a da ba nuri Kilɛ ɲᴐ na ge, li na ba pee yu yi mu. Li na ba keree nibaŋaa bɛ yu yi mu. 14 Li na ba nɛ mɛgɛ ki pɛlɛ, bani jomᴐ pe pu wa nɛ mu ge, li na ba pee luu na yu yi mu. 15 Yaaga tuugo bɛɛri ki ɲɛ To Kilɛ mu ge, yee bɛɛri ɲɛ nɛ woyo. Lee wuu na nɛ yu jo Kilɛ Munaa l'a da ba nɛ wo kafila wu luu na yu yee mu." 16 Lee kadugo na a Yesu di wu kalaapiire ti pye: "Jɛri tapyege ni y'a da wii vᴐᴐ na ni; ga jɛri wa bɛ bu bye sanha lee kadugo na, yi na nᴐhᴐ na ɲa." 17 Ba Yesu ya yee jo wɛ, a wu kalaapiire ta di ganha na puyɛ yegee na: "Aa, ye w'a jo mɛ ge, yee kᴐri di wa dii wɛ? W'a jo na: 'Jɛri tapyege ni y'a da wii vᴐᴐ na ni, ga jɛri wa bɛ bu bye sanha lee kadugo na, yi na nᴐhᴐ na ɲa.' Na jo sanha na: 'Nɛ gaaŋi To Kilɛ y'iri.' 18 Wee 'Jɛri' we kaa w'a yu ge, wee kᴐri ɲɛ dii wɛ? Ye w'a yu ge, w`ee kunni ya yee ɲa wɛ." 19 A Yesu di li cɛ na kalaapiire ti funŋᴐ ki bye t'i wu yege, a wu pu pye: "Nɛ yee pye jo: 'Jɛri tapyege ni y'a da wii vᴐᴐ na ni, ga jɛri wa bɛ bu bye sanha lee kadugo na, yi na nᴐhᴐ na ɲa ge,' pee jomᴐ pe na bɛ yee wa yiyɛ yegee wɛ? 20 Can can na, n'a da yi jo yi mu, yee kunni na ba sii mɛhɛɛ su xuuni, na tataara jomᴐ yu; lee di ke koŋᴐ ke sipyii ta pee na fundanga pyi. Yee ɲahaya na ba danha, ga yi ɲatanhaŋa ki na ba ɲɛri yi mu fundanga. 21 Cee yacɛrɛ bu y`iri, wu ɲaha ki ma danha fo xuuni, bani wu tigiduun wu ma nᴐ. Ga wu bu digi xᴐ, pya wemu na w'a tigi ge, wee pya wu wo ɲɛɲaa wo fundanga funŋᴐ ni, wu funŋᴐ na wᴐ wu kanhama pu bɛɛri na. 22 Mu li wa yee bɛ mu, yee ɲahaya kunni wa tanha nimɛ. Ga nɛ na ba guri yee ɲa sanha, yee zᴐlᴐᴐ pu na ɲi fundanga na. Kee fundanga ke, wa shishiin wa da j'a ba kee shᴐ yi na wɛ. 23 Kee caŋa ki ba jo k'a nᴐ ge, yee wa da nɛ yege nige kaa la shishiin na wɛ. Can can na, n'a da yi jo yi mu, yaaga tuugo bɛɛri y'a da ba ɲɛɛri To Kilɛ mu nɛ mɛgɛ na ge, wu na kee kan yi mu. 24 Ali nimɛ bɛ ni yee sanha yaaga ɲɛɛri To Kilɛ mu nɛ mɛgɛ na wɛ. Y'a Kilɛ ɲɛɛri, wu na da yi kaan, kᴐnhᴐ yi fundanga ki ɲᴐ di fa." 25 A Yesu di jo sanha na: "Ayiwa, nɛ kunni wa kafila taleŋɛɛ taga yee kalaa kii keree kii bɛɛri ni. Ga caŋa ka na ba nᴐ, n'a da ba yee kalaa nige ni kafila taleŋɛɛ ni wɛ; n'a da ba To Kilɛ wo keree ki fiinŋɛ da yu yi mu. 26 Kee caŋa ki ba nᴐ, yi na ba yi ɲidaan ɲɛɛri To Kilɛ mu nɛ mɛgɛ na. Ɲuŋᴐ wa da ba bye lee na kanna nɛ wu na pa To Kilɛ ɲɛɛri yee mu, wu na yee wo ɲɛrɛgɛ ki co wɛ. 27 Bani yee ya dan To Kilɛ yɛ pyaa ki ni. Yee ya dan wu ni, bani nɛ bɛ ya dan yee ni, yee d'a nᴐhᴐ d`a bɛ li na na Kilɛ ni nɛ foro. 28 Can wu ɲɛ wii To Kilɛ y'iri nɛ y`iri na pa koŋᴐ puga; nimɛ n'a da voro koŋᴐ puga di guri da se To Kilɛ y'iri." 29 A wu kalaapiire t'i wu pye: "Nimɛ kunni, m'a yi fiinŋɛ na yu w`u mu, nimɛ woyo yi wa kafila taleŋɛɛ wɛ. 30 Nimɛ kunni, w'`a li cɛ na m'a keree bɛɛri cɛ, yegeye yemu bɛ yi da ba bye mu na ge, mu ya yee bɛ cɛ na ta pu sanha yi pye mu na wɛ. Lee na w`ee ya d`a li na na Kilɛ ni mu ya foro." 31 A Yesu di pu pye: "Y'a jo na yee wa daa nɛ na nimɛ gɛ? 32 Ayiwa, caŋa ka wa ma, k'a nᴐ xᴐ bɛ, yee bɛɛri na ba baa jaaga na nɛ yɛ nigin yaha w`a, wa bɛɛri w'a ganha na gaaŋi wu kaban. Ga nɛ wa da ba bye na yɛ nigin wɛ dɛ, bani na To Kilɛ wu wa ni na ni. 33 Nɛ kii keree kii bɛɛri jo yi mu, kᴐnhᴐ y'i loɲinɛ ta nɛ wo kariɲɛɛgɛ ki ni. Kanhama nigbᴐ na ba nᴐ yi na ke koŋᴐ ke na, ga yi la le yiyɛ ni! Nɛ kunni ya se ta na xᴐ koŋᴐ na."

17

1 Ba Yesu ya yee jo mu wɛ, na wu ɲuŋᴐ yirige fugba we ni na Kilɛ ɲɛɛri na: "To Kilɛ, tuun w'a nᴐ nimɛ. Pɛɛŋɛ taha ma Ja wu na, kᴐnhᴐ ma Ja wu bɛ di pɛɛŋɛ taha ma na. 2 Bani m'a sefɛɛrɛ kan wu mu, na wu teŋɛ koŋᴐ ke sipyii pu bɛɛri ɲuŋᴐ ni, sipyii piimu bɛɛri m'a yiri pa wu mu ge, kᴐnhᴐ wu ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama kan pee mu. 3 Ɲ`ii sicuumᴐ nixhᴐbaama pe, pee ɲɛ na mu Kilɛ cɛ, mu wemu wu ɲɛ nigin pe na ɲɛ can can wo ge. Yesu Kirisa wemu bɛ m'a tun na pa ge, p'i wee bɛ cɛ. 4 Nɛ mu pɛlɛ ɲiŋɛ ki na; kapyeŋɛɛ kii ma bi kan na mu di bye ge, nɛ kee bɛɛri pye na ki ɲᴐ fa. 5 Nᴐᴐrᴐ taha na na nimɛ To Kilɛ, di binnɛ bye ni ma ni. Nᴐᴐrᴐ we wu bi fɛnhɛ pye nɛ na na koŋᴐ ta ki sanha ɲᴐ kᴐn wɛ ge, wee nᴐᴐrᴐ we taha na na." 6 "Sipyii piimu m'a lᴐ koŋᴐ sipyii pu ni na kan nɛ mu ge, nɛ mu kaa jo pu mu, kᴐnhᴐ p'i ma cɛ. Mu wuu pu bye pii, a mu di pu kan nɛ mu. A pu bɛ di sᴐᴐ na ma jomᴐ pu co. 7 Nimɛ kunni, p'a li cɛ na lemu bɛɛri mu ya kan nɛ mu ge, na lee bɛɛri ya foro muyɛ pyaa ki ni. 8 Bani jomᴐ pemu mu ya kan nɛ mu ge, pee jomᴐ pe nɛ kan pu mu, a p'i sᴐᴐ pu na. P'a li cɛ can can na na mu ni nɛ foro, na d`a bɛ li na na mu w'a nɛ tun. 9 Pee wuu na nɛ mu ɲɛɛri. Nɛ ta na ma ɲɛɛri koŋᴐ ke wo sipyii pii wuu na_ɛ dɛ, ga piimu m'a kan nɛ mu ge, pee wuu na, bani mu wuu pu ɲɛ pii. 10 Yaaga kemu bɛɛri ki ɲɛ nɛ wogo ge, mu wogo ki ɲɛ kii, yaaga kemu bɛɛri ki ɲɛ mu bɛ wogo ge, nɛ bɛ wogo ki ɲɛ kii. Pɛɛŋɛ ke ki wa nɛ na ge, Kalaapiire ti t'a kee pɛɛŋɛ ki shɛɛ. 11 Nɛ na ba foro koŋᴐ puga ni, ga pee kunni na gori naha ke koŋᴐ ke na. Nɛ na ba shɛ ma y'iri. To Kilɛ, mu wemu wu wa fɛɛfɛɛ ge, pu mara ma mɛgɛ ki sefɛɛrɛ ti gbᴐᴐrᴐ ni, tee sefɛɛrɛ temu m'a kan na mu ge; kᴐnhᴐ p'i binnɛ, p'i bye nigin ba nɛ ni mu wa nigin mɛ wɛ. 12 Nɛ bye ni pu ni koŋᴐ na tuun wemu ni ge, nɛ bi pu mara ni mu wo sefɛɛrɛ ti ni, m'a bi tee sefɛɛrɛ temu kan nɛ mu ge. Nɛ pu bɛɛri mara, nigin bɛ ya ta buun wu munaa ni wɛ, fo wemu wu bi yaa wu buun wu munaa ni, kᴐnhᴐ yemu y'a ka Kilɛ wo Kitabu wu ni ge, yee ɲᴐ di fa ge, fo wee yɛ. 13 "Ga mu y'iri n'a da zhɛ nimɛ. Nɛ ye bɛɛri yu na na yaha naha sanha koŋᴐ ke na, kᴐnhᴐ fundanga ke ki ɲɛ nɛ ni, ki ɲᴐ na fa ge, kee di bye pu bɛ ni. 14 Nɛ mu wo jomᴐ pu kan pu mu, a koŋᴐ sipyii di pu kᴐ; bani pu ɲɛ ke koŋᴐ ke wuu wɛ, ma na jo ba nɛ bɛ wa mɛ nɛ ɲɛ ke koŋᴐ ke wo wɛ. 15 Di w'a ma ɲɛɛri na go ma pu lᴐ yeege ke koŋᴐ puga ke ni wɛ, ga n'a ma ɲɛɛri jo ma pu mara, m'a pu tanha Shitaanni na. 16 Pu ɲɛ ke koŋᴐ ke wuu wɛ, ma na jo ba nɛ bɛ wa mɛ nɛ ɲɛ ke koŋᴐ ke wo wɛ. 17 Ma wo can wu taga pu pye fɛɛfɛɛ. Mu wo kafila wu wu ɲɛ can we. 18 Tungana lemu na m'a na tun na pa koŋᴐ puga ge, lee tungana le na nɛ bɛ ya pu tun shɛ koŋᴐ ki na. 19 Nɛ nayɛ waa yaha fɛfɛɛrɛ ni mu mu pee wuu na, kᴐnhᴐ pu bɛ di puyɛ waa yaha p'i bye fɛɛfɛɛ can wu ni. 20 "Nɛ ta na ma ɲɛɛri pii yɛ wuu na_ɛ dɛ, ga piimu bɛ pu da ba d`a nɛ na pu jomᴐ pu funŋᴐ ni ge, pee bɛ wuu na n'a ma ɲɛɛri, 21 kᴐnhᴐ pu bɛɛri di binnɛ, p'i bye nigin, ba mu To Kilɛ ɲɛ mɛ ni nɛ ni, nɛ bɛ di ɲɛ mu ni mu ni wɛ. P'i binnɛ, p'i bye nigin ni w`ee bɛ ni, kᴐnhᴐ koŋᴐ sipyii di d`a li na na mu w'a nɛ tun. 22 Pɛɛŋɛ ke mu ya kan nɛ mu ge, kee pɛɛŋɛ ke nɛ kan pu bɛ mu, kᴐnhᴐ p'i binnɛ p'i bye nigin ba nɛ ni mu ɲɛ mɛ nigin wɛ. 23 Nɛ pinnɛ ni pee ni na pye nigin, mu bɛ d'a pinnɛ ni nɛ ni na pye nigin; kᴐnhᴐ pu bɛ di j'a pinnɛ p'i bye nigin can can na. Lee bu bye, koŋᴐ sipyii na li cɛ na mu w'a nɛ tun, na pee bɛ ya taan mu mu ba nɛ taan mu mu wɛ. 24 "Na To Kilɛ, piimu m'a kan nɛ mu ge, nɛ na ba shɛ bye xuu wemu ni ge, na funŋᴐ ki wa pu bɛ di ba shɛ bye w`a ni na ni. Nᴐᴐrᴐ we m'a kan na mu ge, kᴐnhᴐ p'i wee nᴐᴐrᴐ we ɲa, bani nɛ taan mu mu na ta koŋᴐ sanha nᴐhᴐ shan wɛ. 25 To Kilɛ, mu wemu w'a tii ge, koŋᴐ ya ta mu cɛ wɛ; ga nɛ kunni d'a mu cɛ. Piimu m'a kan nɛ mu ge, pee bɛ ya li cɛ na mu w'a nɛ tun. 26 Nɛ pu pye p'a mu cɛ, nɛ sanha di wa da da pu pyi p'a ma cɛni. N'a taan ma mu taangana lemu na ge, kᴐnhᴐ kee taanɲɛɛgɛ ke tuugo di j'a pye pu tɛ ni, nɛ bɛ di binnɛ bye ni pu ni nigin."

18

1 Ayiwa, ba Yesu ya yee jo xᴐ wɛ, a wu ni wu kalaapiire t'i y`iri kari Sedᴐrᴐn dugo ki kadugo y'iri. Tiire kɛrɛyɛ ya yi bye wee xuu wu ni, a p'i shɛ j'e yee ni. 2 Zhudasi we wu bi da ba Yesu nᴐhᴐ yaha ge, lee bi wee ta wee bɛ ya yee tiire kɛrɛyɛ yi sanha cɛ. Bani Yesu bi tee na se w`a ni wu kalaapiire ti ni. 3 Na Yesu ni wu kalaapiire ti yaha wee xuu wu ni, a Zhudasi di nᴐ. Wu ni sᴐrᴐsii ni Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki gɛdii pii pu bye. Saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ ni Farizhɛɛn pu bi pee pinnɛ ni Zhudasi ni. Namuuyᴐ ni sokinnaa ni pu bye, yagboyo bɛ di ɲɛ pu mu. 4 Keree kiimu bɛɛri ki bi da ba bye Yesu na ge, wu bi kee bɛɛri cɛ xᴐ. A wu fulo pii sipyii pii na na pu yege na: "Jᴐgᴐ yee di zhaa wɛ?" 5 A p'i jo: "Nazarɛti shɛɛn Yesu." A Yesu di pu pye: "Nɛ wu ɲɛ wii!" Zhudasi we wu bi Yesu nᴐhᴐ yaha ge, lee bi wee bɛ ta ni pu ni. 6 Ba Yesu ya pu pye: "Nɛ wu ɲɛ wii!" wɛ, a p'i guri guri kaduma, na laha laha to ɲiŋɛ na. 7 A Yesu di guri pu yege sanha na: "Jᴐgᴐ yee di zhaa wɛ?" A p'i wu ɲᴐ shᴐ na: "Nazarɛti shɛɛn Yesu." 8 A Yesu di pu pye: "Go nɛ yee pye jo nɛ wu ɲɛ wii. Yee bu da yee na nɛ shaa, yi pii samaa yaha pee di da gaaŋi." 9 Lee funŋᴐ ni jomᴐ pemu Yesu bi jo ge, a pee di bye can, na: "Na To Kilɛ, piimu bɛɛri m'a kan nɛ mu ge, nigin bɛ ya piin nɛ mu pu ni wɛ." 10 Lee bi ŋmᴐpara la ta Simᴐ Pyɛɛri mu, a wee di lee kᴐ li forogo ni, na saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ wu wo bulo kanige cɛ niwɛŋɛ paa laha. Wee kapyebye we mɛgɛ ki bye na Malikusi. 11 A Yesu di Pyɛɛri pye: "Ma ŋmᴐpara le le w`a li forogo ki ni! Wee tuun wu ni, nɛ To Kilɛ w'a kanhama pemu gbegele yaha nɛ ɲaha na ge, mu funŋᴐ wa nɛ wu j'e pee ni_i gɛ?" 12 Ayiwa, ba Yesu ya yee jo wɛ, a sᴐrᴐsii ni pu wo ɲuŋᴐfᴐᴐ we, ni Yawutuu gɛdii p'i Yesu co na wu keye ye pᴐ. 13 A p'i fɛnhɛ shɛ ni wu ni Anɛ mu, wee bye Kayifɛ wo yafena; Kayifɛ di bi bye saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ we lee yee le. 14 Wee Kayifɛ wu w'a bi pe jomᴐ pe taga Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu yɛri na: "Ta yee ya li cɛ na jo l'a pᴐrᴐ yee mu na shɛn nigin wu xu sipyii pu bɛɛri wuu na wɛ?" 15 Ayiwa, ba p'a gaaŋi ni Yesu ni wɛ, a Simᴐ Pyɛɛri ni kalaapire la bɛ di daha pu fɛni na gaaŋi. Macɛŋɛ ki bye lee kalaapire le ni saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ wu tɛ ni; lee l'a pye kaɲuŋᴐ a lee kalaapire l'i j'e ni pu ni saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ wu kaaŋa ki ni. 16 A Pyɛɛri di ba yere kpɛɛngɛ ki na, kuɲᴐᴐ li ɲᴐ na. Lee kalaapire lemu l'a pye saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ wu cɛvᴐᴐ ge, a lee di guri foro kpɛɛngɛ ki na. Cee wemu wu bi kuɲᴐᴐ li ɲᴐ sigee ge, a wu ba jo ni wee ni, na Pyɛɛri leŋɛ kaaŋa ki ni. 17 Ayiwa, ba Pyɛɛri ya jin kaaŋa ki ni wɛ, cee we w'a kuɲᴐᴐ li sigee ge, a wee di wu pye: "Ta mu bɛ bɛ wu wa we n'a we wo kalaapiire ti ni wɛ?" A Pyɛɛri di wu ɲᴐ shᴐ na: "Ahayi, nɛ wa pu ni_i dɛ!" 18 Wiire tuun wu bye wii, a kapyebyii pu ni sᴐrᴐsii p'i na gbɛri na wahani. A Pyɛɛri bɛ di ba yere pu t`aan na ganha na wahani. 19 Ayiwa, a saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ wu Yesu yege wu kalaapiire te ni wu kalaa wu keree na. 20 A Yesu di wu pye: "Nɛ kunni, kpɛɛngɛ na nɛ bi ma yu sipyii pu bɛɛri ɲii na. Nɛ bi sipyii pu kalaa Kilɛ-pɛɛŋɛ piyɛyɛ ye, ni Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki ni. Wee xuu wu ni bɛ Yawutuu pu bɛɛri bi ma puyɛ pinnɛ. Nɛ ta na jomᴐ pa shishiin jo ŋmᴐhᴐrᴐ ni wɛ. 21 Ɲaha na ma di na yegee wɛ? Piimu p'a na jomᴐ pu logo ge, pee yege na dii nɛ d'a pu kalaa wɛ. Nɛ yemu jo ge, p'a yi cɛ can can na." 22 Ba Yesu ya yee jo wɛ, lee di Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki gɛdi wa ta wu t`aan. A wee di kadaa ja wu ɲibɛgɛ ni, na wu pye: "Saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ wu wo ɲᴐ shᴐgana li wa le mu mu ya?" 23 A Yesu di wu pye: "Nɛ bu da nɛ kafilakuumᴐ jo, lemu l'a wu kolo ge, lee jo. Ga ye nɛ jo ge, yee bu da y'a tii tajogo ni, ɲaha na ma d'a na kpᴐn wɛ?" 24 A Anɛ di pᴐᴐrᴐ ti yaha w`a Yesu na, na wu yaha shɛ gan Kayifɛ mu, saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ we. 25 Lee bi Simᴐ Pyɛɛri ta sanha na ki t`aan na wahani. A sipyii pii di wu yege na: "Ta mu bɛ bɛ wu wa we n'a we wo kalaapiire ti ni wɛ?" Ga, a Pyɛɛri di foro wu kaa t`aan na jo: "Ahayi, nɛ wa pu ni_i dɛ!" 26 N'a wemu wo niwɛŋɛ Pyɛɛri ya paa laha ge, wee wo ceborona wa bɛ wu bye saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ wo ɲuŋᴐfᴐgbᴐ wu kapyebye wa. A wee di Pyɛɛri pye: "Wee tuun wu ni, ta nɛyɛ pyaa ya mu ɲa ni wu ni shiizhan tiire kɛrɛyɛ yi ni wɛ?" 27 Ga, a Pyɛɛri di guri jo sanha na yi ɲɛ can wɛ, a xhupoo di mɛɛ su taapile ni. 28 Lee kadugo na a p'i foro ni Yesu ni Kayifɛ kaban, na gari ni wu ni Oromɛ gbafɛnɛɛri wu kaaŋa ki ni. Lee ya pye ɲimuguɲᴐ wu na. Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu ya ta sᴐᴐ na j'e kaaŋa ki ni wɛ, kᴐnhᴐ p'i gori yaha fɛɛfɛɛ na bɛ ni pu wo kalɛgɛɛ ki ni, kᴐnhᴐ pu bɛ di ba j'a Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ li yalige ki li. 29 Lee l'a Pilate pye w'a foro pa pu y'iri kpɛɛngɛ ki na, na ba pu yege na: "Lekɛ we n'a we d'a pye y'i wu jaagi lee na wɛ?" 30 A p'i Pilate pye: "We n'a we da bye wu ɲɛ kakuubye wɛ, w`ee bi da ga ba ni wu ni mu mu wɛ." 31 A Pilate di pu pye: "Y'a se ni wu ni yiyɛ pyaa di shɛ kiiri kᴐn wu na na bɛ ni yi wo saliya wu ni." A p'i Pilate pye: "Li ya saha w`ee pu sipya wa shishiin gbo wɛ." 32 Lee ya pye mu, kᴐnhᴐ Yesu bi jomᴐ pemu jo na wee na ba xhu xugana lemu na ge, pee ɲᴐ di fa. 33 Wee tuun wu ni a Pilate di guri j'e gbafɛnɛɛri wu kaaŋa ki ni, na Yesu yiri na wu yege na: "Yawutuu wo saan mu ɲɛ ya?" 34 A Yesu di Pilate pye: "Muyɛ pyaa k'a ye kᴐn mayɛ funŋᴐ ni na jo laa, ta watii w'a yi jo mu ɲii na?" 35 A Pilate di wu pye: "Wee tuun wu ni, ma na ɲa Yawutu gɛ? Muyɛ pyaa shishiin ni saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ, pee p'a pa ni ma ni nɛ mu, na nɛ wu kiiri kᴐn ma na. Lekɛ ma d'a pye pu na wɛ?" 36 A Yesu di wu pye: "Nɛ wo saanra ti wa naha ke koŋᴐ ke na wɛ. Nɛ wo saanra ti da bi bye naha ke koŋᴐ ke na, nɛ wo sipyii pu bi da kashɛn ŋmᴐ nɛ kaa na, kᴐnhᴐ Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu ganha bu j'a nɛ co wɛ. Ga nɛ wo saanra ti ɲɛ naha ke koŋᴐ ke na wɛ." 37 A Pilate di Yesu pye: "Wee tuun wu ni saan mu ɲɛ gɛ?" A Yesu di wu pye: "Mayɛ pyaa ki wa yi yu na saan nɛ ɲɛ; can wu ɲɛ wii. Ga lemu na nɛ se koŋᴐ ke na ge, lee li wa mɛ, na can wu shɛɛ sipyii pu na. Sipya wemu funŋᴐ ki ɲɛ wu da ɲaari can ni ge, weefᴐᴐ wu da da nɛ jomᴐ nuri." 38 A Pilate di wu pye: "Ɲaha ki ɲɛ can wɛ?" Ba Pilate ya yee jo wɛ, na foro kari sanha Yawutuu pu y'iri na shɛ pu pye: "Nɛ mu kunni, nɛ kaa la shishiin ɲa we n'a we na lemu l'a wu kagbuu xᴐ wɛ. 39 Ayiwa, ma na jo lee wa w`u mu kalɛɛ, na jo yee bɛɛri, ba Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ l'a nᴐ wɛ, di ma kasolemɛ wa yaha yi mu. Lee funŋᴐ ni yi la ɲɛ di Yawutuu pu wo saan wu yaha ya?" 40 A p'i ganha na sɛlɛ na yu: "Ahayi dɛ! ma ganha bu wee yaha wɛ, Barabasi yaha!" Na ta wee Barabasi we di bi dun sipyii na.

19

1 Ayiwa, Pilate ya li ta mu ge, a wu jo na pu Yesu kpᴐn ni susᴐlᴐᴐ ni. 2 A sᴐrᴐsii p'i xhuyo shin na pye saanra ɲudᴐnᴐ, na lee tᴐ wu ɲuŋᴐ ni. Na saannaa fadegbᴐhᴐ niɲiga ka le wu na. 3 A p'i ganha na fuloo wu na na yu: "Ɲaabye Yawutuu saan!" Na ganha na kadawahaa leni wu ni. 4 A Pilate di guri foro sanha kpɛɛngɛ ki na na shɛ sipyiire ti pye: "N'a da pu pye p'i foro naha ni wu ni kpɛɛngɛ ki na, kᴐnhᴐ y'i li cɛ na jo nɛ ta kaa la shishiin ɲa we n'a we na lemu l'a wu kagbuu xᴐ wɛ." 5 A p'i foro ni Yesu ni, xhuyo ɲudᴐnᴐ li na ɲɛ wu na, saannaa fadegbᴐhᴐ niɲiga ki bɛ di ɲɛ wu na. A Pilate di sipyiire ti pye: "Ayiwa, n'a wu we!" 6 Ba saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ ni Kilɛ-pɛɛŋɛ pugbᴐhᴐ ki gɛdii p'a Yesu ɲa wɛ, na ganha na xhuulo, na yu: "Yi wu kori tige na! Yi wu kori tige na!" A Pilate di pu pye: "Yiyɛ pyaa ki pa wu co shɛ gori tige ki na, bani nɛ kunni wa kaa la shishiin ɲa we n'a we na lemu ya wu kagbuu xᴐ wɛ." 7 A Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ p'i Pilate pye: "Saliya wa wu ɲɛ wee mu, na saha ni wee saliya wu ni, w'a yaa na gbo; bani w'a wuyɛ yaha na Kilɛ ja wee ɲɛ." 8 Ba Pilate ya pee jomᴐ pu logo wɛ, a wu sama di fya. 9 A wu guri j'e ni Yesu ni gbafɛnɛɛri wu kaaŋa ki ni sanha, na shɛ wu yege na: "Mii mu d'a y`iri wɛ?" Ga Yesu ya ta wu ɲᴐ shᴐ wɛ. 10 A Pilate di Yesu pye: "Go nɛ na m'a fɛhɛ gɛ? Ta mu ya li cɛ na jo se wa nɛ ni nɛ wu mu yaha wɛ? Se d'a nᴐhᴐ pye bɛ nɛ ni sanha nɛ wu mu kori tige na wɛ?" 11 A Yesu di wu pye: "Kilɛ w'a wee se wu kan mu mu niɲaa, lee bɛ wɛ muyɛ pyaa wo se bi da ga j'a bye nɛ na kaa la shishiin na wɛ. Lee funŋᴐ ni, wemu w'a nɛ co na pa gan mu mu ge, lee l'a wee wo jurumu wu pye w'a ɲɛhɛ mu wo wu na." 12 Ba Yesu ya yee jo wɛ, a Pilate di ganha na yahagana shaa wee tuun wuyɛ pyaa ni Yesu na. Ga, a Yawutuu p'i ganha na sɛlɛ na yu: "Ma bu sii we n'a we yaha, ma ɲɛ nige Oromɛ saannaa ɲuŋᴐfᴐᴐ Sezari naɲii wɛ. Sipyaa sipya w'a jo na saan wee ɲɛ ge, weefᴐᴐ ya ɲɛri Oromɛ saannaa ɲuŋᴐfᴐᴐ wu pɛn." 13 Ba Pilate ya yee logo wɛ, na Yesu yeege sanha kpɛɛngɛ ki na. Pu bi xuu wa yaa w`a nᴐhᴐdaan wu ni ni kagereye ni kaaŋa ki ni. Wee xuu wu mɛgɛ ki bye Yawutuu jomᴐ pu ni na: "Gabata." A Pilate di ba diin wu kiirikᴐᴐn koro li ni wee tuun wu ni. 14 Kee caŋa ki ɲimuguro ti bi da bye Yawutuu wo Ɲuwuuro ti wo Kalenɛ le. Na caŋa ki ta k'a nᴐ ɲiŋɛ niŋɛ ni, a Pilate di Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu pye: "Yi saan wu we." 15 A p'i ganha na xhuulo na yu: "Yi wu yeege naha! Yi wu yeege naha! Yi wu kori tige na!" A Pilate di pu pye: "Nɛ wu da yee wo saan wu kori tige na ya?" A saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ p'i wu pye: "Saan watii ɲɛ nige w`ee mu Oromɛ saannaa ɲuŋᴐfᴐᴐ Sezari kadugo na wɛ." 16 Wee tuun wu ni a Pilate di Yesu ɲᴐ yaha pu mu, na pu shɛ wu kori tige na. A sᴐrᴐsii p'i Yesu co, na foro ni wu ni kanha ki ni, 17 na wuyɛ pyaa wo korikoritige ki taha wu ɲuŋᴐ ni. A p'i ganha na gaaŋi xuu w`a ni, wee mɛgɛ ɲɛ na: "Ɲugᴐrᴐgᴐ xuu" p'i wu yiri Yawutuu jomᴐ pu ni na "Goligota". 18 A p'i shɛ wu kori tige na w`a. A p'i sipyii shuun wa bɛ pinnɛ kori ni wu ni. Wa ɲɛ wu kanige cɛ; wa ɲɛ wu kamɛnɛ cɛ. A Yesu yɛ pyaa di bye pu niŋɛ ni. 19 A Pilate di pu pye p'a kama pa ka kᴐᴐrᴐ la na, na lee kori korikoritige ki na wu ɲuɲᴐ na. Pee kama pu pe na: NAZARƐTI SHƐƐN YESU, YAWUTUU WO SAAN WE. 20 Yawutuu niɲɛhɛmɛɛ pu bi pee kama pu kalaa, bani p'a bi Yesu kori xuu wemu ni ge, wee xuu wu bi lii kanha ki na wɛ. Pee kama pu bɛ di bi ka Yawutuu jomᴐ pu ni, na pu ka Oromɛ shɛɛn jomᴐ pu ni, na pu ka Girɛkii jomᴐ pu bɛ ni. 21 Wee tuun wu ni a saraya ɲaha shᴐᴐnrivɛɛ ɲuŋᴐfɛɛ p'i shɛ Pilate pye: "Mu bi yaa mu yi ka na 'Yawutuu saan wɛ,' ga mu bi yaa mu yi ka na: 'We n'a we ya jo na Yawutuu saan wee ɲɛ.' " 22 A Pilate di pu pye: "Nɛ yemu ka na xᴐ ge, yee y'a da bye w`a." 23 Ayiwa, ba sᴐrᴐsii p'a Yesu kori xᴐ tige ki na wɛ, na wu f`aya yi shan tahaa shishɛɛrɛ, wa bɛɛri w'a taa la lᴐ. A p'i wu fadegbᴐhᴐ ki bɛ lᴐ, kee fadegbᴐhᴐ ke di bye f`aŋa nigin, joomᴐ baa. Na lᴐ fugba wu na, na digi nᴐhᴐdaan, tajᴐᴐgᴐ bye ki na xuu wa shishiin ni wɛ. 24 A sᴐrᴐsii p'i puyɛ pye: "W`u ganha bu da wu fadegbᴐhᴐ ki shɛɛngi wɛ, w`u kagaanshaan pye ki na, ki na nᴐ wemu na ge, kᴐnhᴐ w`u wee cɛ." Ba lee ya pye mu wɛ, yemu y'a ka Kilɛ Kafila wu ni ge, a yee ɲᴐ di fa na: "P'a na f`aya yi taa taa puyɛ na, na kagaanshaan pye na fadegbᴐhᴐ ki wuu na." Lee sᴐrᴐsii p'a pye. 25 Lee bi Yesu nu Mariyama, ni wu nu wu ceboroshᴐ, ni Kilopasi shᴐ Mariyama, ni Magadala shɛɛn Mariyama yɛ ta pee ya yere Yesu korikoritige ki t`aan. 26 Ba Yesu ya wu nu wu ɲa wɛ, kalaapire lemu kaa li bi dan wu ni ge, na lee bɛ ɲa nufᴐᴐ wu t`aan wɛ, a wu wu nu wu pye: "Nufᴐᴐ we, ma ja wu we." 27 Lee kadugo na a wu lee kalaapire li bɛ pye: "Ma nu wu we." Na co kee caŋa ki na, a lee kalaapire l'i gari ni Yesu nu wu ni wu kaban, na wu co xuuni. 28 Lee kadugo na ba Yesu ya li cɛ na keree ki bɛɛri ɲᴐ ya fani fo na pa nᴐ we tuun we na wɛ, a wu jo: "Waga ki wa nɛ na." W'a yee jo, yemu y'a ka Kilɛ Kafila wu ni ge, kᴐnhᴐ yee bɛ ɲᴐ di fa. 29 Lee bi shᴐᴐ la ta w`a lee ya ɲi vinɛgiri na. A p'i yoro ta lᴐ fyɛnmi wee vinɛgiri wu ni, na tee migile kagaanga ka na na taha Yesu ɲᴐ na. Tige kemu wo geŋɛ k'a bye kagaanga ki ge, kee mɛgɛ ki ɲɛ na "Izopu." 30 Ba w'a tee yoro ti sᴐn sᴐn wɛ, na jo: "Keree ki bɛɛri ɲᴐ ya fa nimɛ." Ba w'a yee jo wɛ, na wu ɲuŋᴐ sogi, na wu munaa li kan Kilɛ mu. 31 Ayiwa, kee caŋa ki bye Yawutuu wo cadɛɛngɛ ki cadanga. Sipyii piimu p'a kori tiye yi na ge, Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu funŋᴐ bye pee pu cadɛɛngɛ ki ta w`a wɛ. Bani kee cadɛɛngɛ ki bi kiyɛ waa cadɛɛnyɛ yi saya na. Lee wuu na p'a shɛ Pilate ɲɛɛri, sipyii piimu p'a kori kori ge, na wu pee yaha p'i shɛ pee tᴐᴐyᴐ kɛgi kɛgi p'i xhu tᴐvuyo na, kᴐnhᴐ p'i pu tirige laha tiye yi na. 32 A sᴐrᴐsii p'i gari, sipyii shuun wemu p'a pinnɛ kori ni Yesu ni ge, a p'i shɛ nᴐ na nizhiimɛ wu tᴐᴐyᴐ kɛgi kɛgi, na ɲɛri shuun wo wu y'iri, na wee bɛ tᴐᴐyᴐ kɛgi kɛgi. 33 Ba p'a nᴐ Yesu na wɛ, na wee ta wee ya xu xᴐ, na bye pu ya wee wo tᴐᴐyᴐ yi kɛgi kɛgi wɛ. 34 Ga, a sᴐrᴐsi nigin wa di wu canmi taga Yesu firi wu kabanugo na. Taapile ni, a shishan ni lᴐhᴐ di foro tafirige ki ni. 35 Sipya wemu w'a pe jomᴐ pe paari mɛ ge, weefᴐᴐ yɛ pyaa k'a le ɲa ɲii na. Wu ɲii kaɲagaa ki bɛ di ɲɛ can. Wuyɛ pyaa ki bɛ wa d`a li na na wee ɲii kaɲagaa ki ɲɛ can. W'a kii keree kii paari, kᴐnhᴐ yee bɛ di d`a ki na. 36 Ayiwa, kii keree kii bɛɛri ya pye mu ge, yemu y'a ka Kilɛ Kafila wu ni ge, a yee ɲᴐ di fa na: "Wu kaciige ka shishiin wa da ba gɛgi wɛ." 37 L'a ka sanha xuu wa bɛ ni Kilɛ Kafila wu ni na: "Sipya wemu p'a firi ge, wee p'a da ba wii." 38 Lee kadugo na a Arimate shɛɛn Yusufu di shɛ Pilate ɲɛɛri na wu sᴐᴐ pee mu, p'i shɛ Yesu nixhugo ki tirige laha tige ki na. A Pilate di sᴐᴐ pu mu. Yusufu bɛ bi bye Yesu wo kalaapire la, ga Yawutuu pu wo ɲ`ii fyaara ti bi wu pye wu na ŋmᴐhᴐni. A wu gari na shɛ Yesu nixhugo ki tirige. 39 Ayiwa, Nikodɛmu wemu wu bi shɛ Yesu y'iri caŋa ka piige ge, a wee bɛ di ba ni nudanga yaŋmuyᴐ tɛhɛɛ shuun wa ni, na yi suri yiyɛ ni. Nigin wa mɛgɛ ɲɛ na mire, nigin wu sama mɛgɛ di ɲɛ na Alowɛsi. Yi bɛɛri bi yaa yi kiloo kɛlɛɛ taanri (30) xᴐ. 40 A pee shuun wu Yesu nixhugo ki lᴐ, na nudanga yaŋmuyᴐ yi le fatᴐŋᴐ ka ni, na kee migile wu na, na bɛ ni Yawutuu pu wo xuu legana li ni. 41 Tiire tɛgɛ ka bye w`a kee bi lii Yesu takorogo ki na wɛ. Faŋa ka nidugiyahaŋa di bye kee tɛgɛ ki wo faaya yi ni, sipya bi sanha le ɲa kee ni wɛ. 42 Ba ma na jo kee caŋa ki bye Yawutuu pu wo cadɛɛngɛ ki cadanga ge, a p'i fyaala shɛ Yesu le kee faŋa ki ni, bani faŋa ki bɛ bi lii wɛ.

20

1 Ayiwa, Dimazhi wu ɲisᴐᴐgbᴐhᴐ ki na, na kpɛɛngɛ ta ki sanha wo wɛ, a Magadala shɛɛn Mariyama di gari faŋa ki na. Kageegbᴐhᴐ ke pu bi gologolo taga faŋa ki ɲᴐ tᴐ ge, a wu shɛ kee ta k'a laha faŋa ki ɲᴐ na. 2 Kalaapire lemu kaa li bi dan Yesu ni ge, a wu baa kari Pyɛɛri ni lee y'iri, na shɛ pee pye: "P'a Kafᴐᴐ nixhugo ki lᴐ yeege faŋa ki ni, w`ee di ya cɛ mii p'a wu yaha wɛ!" 3 Ba Pyɛɛri ni lee kalaapire l'a pee jomᴐ pu logo wɛ, a p'i foro, na gari faŋa ki na. 4 Pu shuun wu bɛɛri wu bi fe na gaaŋi faŋa ki na. Ga, a lee kalaapire li tᴐrᴐ di wɛri Pyɛɛri na, a lee di baa toro Pyɛɛri t`aan, na shɛ nᴐ wu ɲaha na faŋa ki na. 5 Ba wee ya nᴐ faŋa ki na wɛ, na jaari wii ki funŋᴐ ni; faviire te pu bi taga Yesu migile ge, a wu tee faviire ti ɲa w`a ɲiŋɛ ki na. Ga wu kunni di ya j'e faŋa ki ni wɛ. 6 A jɛri di bye, a Simᴐ Pyɛɛri di nᴐ. Ba wee ya nᴐ wɛ, na j'e faŋa ki ni, na faviire ti ɲa w`a ɲiŋɛ ki na. 7 f`aŋa kemu ki bi taga Yesu ɲuŋᴐ ki migile ge, a wu kee ta p'a kee kurulo, na ki yaha ki yɛ xuu ni. Kee bi ta pinnɛ ni te ti faviire ti ni wɛ. 8 Wee tuun wu ni, kalaapire lemu l'a fɛnhɛ nᴐ faŋa ki na ɲaha na ge, a lee bɛ di na j'e faŋa ki ni. A wee bɛ di li ɲa mu, na d`a li na na Yesu ya ɲɛ. 9 Jomᴐ pemu pu bi ka Kilɛ Kafila wu ni ge, na li waha l'i waha, Yesu ya yaa na ɲɛ na foro xu ni ge, kalaapiire ti bi sanha pee cɛ ta wɛ. 10 Wee tuun wu ni a kalaapiire t'i guri na ma deeye ni. 11 Ayiwa, lee di Mariyama ta w'a shɛ yere faŋa ki ɲᴐ na, na ganha na mɛɛ suu. A wu mɛsuwo wu ba leele, na jaari wii faŋa ki funŋᴐ ni. 12 Na mɛlɛkɛɛ shuun wa ɲa w`a, faviire di ɲɛ pu na. Xuu wemu ni pu bi Yesu sinniŋɛ ge, wee xuu wu ni pu bi tiin. Nigin wa wu bye ɲuŋᴐ ke xuu we ni, wu sama di ɲɛ tᴐᴐyᴐ ye xuu we ni. 13 A pee mɛlɛkɛɛ p'i Mariyama pye: "Cee we, ɲaha na mu di wa mɛɛ suu wɛ?" A wu jo: "Nɛ Kafᴐᴐ wu nixhugo p'a lᴐ, nɛ di ya cɛ mii p'a wu yaha wɛ." 14 Ba w'a pee jomᴐ pu yu wɛ, na ba ŋmahana ɲɛri, na Yesu niyerege ɲa w`a; ga wu bi ta li cɛ na jo Yesu wu ɲɛ wii wɛ. 15 A Yesu di wu yege na: "Cee we, ɲaha na mu di wa mɛɛ suu wɛ? Jᴐgᴐ mu di wa zhaa wɛ?" Ayiwa, a Mariyama di ganha na giin na tiire tɛgɛ ki kafᴐᴐ wu wi, na wu pye: "Yesu n'a zhaa, ma bi ta m'a wu lᴐ, wu sanha shɛ na na di shɛ wu lᴐ da gaaŋi." 16 A Yesu di wu pye: "Mariyama!" A Mariyama di ŋmahana ɲɛri wu y'iri na wu pye Yawutuu jomᴐ pu ni na: "Rabuni!" (Lee kᴐri ɲɛ "Karamᴐgᴐ.") 17 A Yesu di wu pye: "Ma ganha bu da gbᴐn na na wɛ, bani nɛ sanha dugi fᴐlᴐ na kari na To wu y'iri wɛ. Shɛ yi jo na cebooloo pu mu na nɛ w'a duri na gaaŋi na To wu y'iri, yee bɛ wo To we; wee wemu wu ɲɛ nɛ Kilɛ, na ɲɛ yee bɛ wo Kilɛ ge." 18 A Magadala shɛɛn Mariyama di shɛ kalaapiire ti pye na wee ya Kafᴐᴐ ɲa. Yesu ya yemu jo wu mu ge, a wu yee jo pu mu. 19 Wee Dimazhi wuyɛ pyaa yakoŋᴐ, kalaapiire ti bye puga ka ni. Pu bi kee gburaya yi sh`ᴐhᴐ w'a puyɛ na Yawutuu ɲuŋᴐfɛɛ pu ɲ`ii fyaara wuu na. A kalaapiire t'i ba binnɛ Yesu fo ɲa w'a yere pu niŋɛ ni. A wu pu pye: "Kilɛ wu ɲaɲiŋɛ kan yi mu." 20 Ba w'a yee jo wɛ, na wu keye ni wu kabanugo ki shɛ pu na. Ba kalaapiire t'a Kafᴐᴐ wu ɲa wɛ, a pu funyᴐ di sii taan xuuni. 21 A Yesu di pu pye sanha na: "Kilɛ wu ɲaɲiŋɛ kan yi mu. Na To Kilɛ w'a na tun tungana lemu na ge, lee tungana le ninunᴐ na nɛ bɛ w'a da yi tun." 22 Ba w'a yee jo wɛ, na ɲᴐ kafɛɛgɛ f`ᴐ w'a pu na, na pu pye: "Yi Fɛfɛɛrɛ Munaa li shᴐ. 23 Yi bu sipya bɛɛri wo jurumu yafa wu mu, weefᴐᴐ wo jurumu wu na yafa wu mu. Ga yee bye yee di ya sipya wemu wo jurumu wu yafa wu mu wɛ, weefᴐᴐ wo jurumu wu da yafa wu mu wɛ." 24 Yesu ya wuyɛ shɛ wu kalaapiire ti na caŋa kemu ge, kalaapire lemu mɛgɛ ki ɲɛ na Tomasi, p'i wu pyi sanha na "Ŋmami" ge, wee bye ni pu samaa ni kee caŋa wɛ. 25 A Kalaapiire ti sara di ba wee pye: "W`ee ya Kafᴐᴐ ɲa!" A Tomasi di pu pye: "Nɛ kunni bye nɛ tᴐᴐrᴐ ti fɛ pu ɲa wu keye yi na, na na kabee taha tee tᴐᴐrᴐ te wᴐ fɛ pu na, na na keŋɛ bɛ taha ŋmaga ki wo fɛ pu bɛ na wu kabanugo ki na wɛ, nɛ da ga d`a yi na bada wɛ." 26 Ayiwa, a cewuu nigin di doro, a kalaapiire t'i ba shɛ tiyɛ pinnɛ sanha puga ki ni. Tomasi bɛ di bi bye ni pu ni kee caŋa. A p'i gburaya yi sh`ᴐhᴐ. A p'i ba binnɛ Yesu fo ɲa puyɛ niŋɛ ni. A wu pu pye: "Kilɛ wu ɲaɲiŋɛ kan yi mu." 27 Lee kadugo na a wu Tomasi pye: "Tomasi, fulo naha, m'a ma keŋɛ ki taha na keye yi na ma wii; ma bu xhᴐ m'a ki taha na kabanugo ki bɛ na wii. N'a daa baara ti yaha, m'a da daa na na." 28 A Tomasi di wu pye: "Ebe! Mu wu ɲɛ nɛ Kafᴐᴐ ni nɛ Kilɛ!" 29 A Yesu di wu pye: "Mu ya nɛ ɲa ge, lee bɛ l'a mu pye mu ya d`a nɛ na wɛ! Piimu pu ɲɛ pu ya nɛ ɲa wɛ, na d`a nɛ na ge, pee ɲɛ duba nagoo." 30 Yesu ya kakanhaŋaa niɲɛhɛŋɛɛ kii bɛ pye wu kalaapiire ti ɲii na, kee ya ta ka naha we Kitabu we ni wɛ. 31 Ga kiimu k'a ka ge, kee wo kakana ɲuŋᴐ ki wa kᴐnhᴐ y'i li cɛ, y'i d`a bɛ li na na Yesu wu wa Shᴐvᴐᴐ we, na wee wu ɲɛ Kilɛ Ja we. Y'i nᴐhᴐ ɲ`ii sicuumᴐ ta wee n'a daa we funŋᴐ ni wu mɛgɛ ki fanha ni.

21

1 Ayiwa, kii keree kii kadugo na, Yesu ya wuyɛ shɛ sanha wu kalaapiire ti na Tibɛrɛyade Gba wu ɲᴐ na. Le shɛgana le na w'a wuyɛ shɛ. 2 Simᴐ Pyɛɛri, ni Tomasi wemu p'a byi sanha na "Ŋmami" ge, ni Nataɲɛli wemu w'a y`iri Kana kulo li ni, Galile fiige ki ni ge, ni Zebede jalaa shuun, ni kalaapiire shuun wa bɛ, lee bi pee ta pee bɛɛri na ɲɛ shiizhan. 3 A Simᴐ Pyɛɛri di pu pye: "N'a da zhɛ fyaa sha." A kalaapiire ti sara bɛ di jo: "W`ee bɛ pu wa da zhɛ ni ma ni." A p'i foro kari, na shɛ j'e kᴐrᴐgᴐ ka ni, na pu jᴐlᴐᴐ pu ɲᴐ kᴐn na waa. Ga pu ya fyara bɛ ta kee caŋa ki wo piige ki ni wɛ. 4 Ɲimuguɲᴐ wu na, a kalaapiire t'i Yesu niyerege ɲa gba wu ɲᴐ na; ga pu bi ta wu cɛ na jo Yesu wu ɲɛ wii wɛ. 5 A Yesu di pu pye: "Na naɲiinɛɛ, ta yee ya fyaa pii ta?" A p'i wu ɲᴐ shᴐ na: "W`ee ya ta yaaga bɛ ta wɛ." 6 A Yesu di pu pye: "Yi j`ᴐ wu w'a kᴐrᴐgᴐ ki kanige cɛ wu ni, yi na fyaa ta. Ba p'a j`ᴐ wu w'a w`a wɛ, fyaa pu ɲɛhɛŋɛ keŋɛ ni, pu ya j'a j`ᴐ wu kile yeege lᴐhᴐ ki ni wɛ." 7 Kalaapire lemu kaa li bi dan Yesu ni ge, a lee di Pyɛɛri pye: "Pyɛɛri, go Kafᴐᴐ w'a wii!" Ba Pyɛɛri ya logo na Kafᴐᴐ w'a wii wɛ, na wu fadeŋɛ lᴐ le, bani wu fadeŋɛ baa wo wu bye. Na do lᴐhᴐ ki ni, na ganha na gaaŋi Yesu fɛni. 8 A kalaapiire ti sara di ganha na ma ni kᴐrᴐgᴐ ki ni, na j`ᴐ wu bɛ kilee na ma ni fyaa pu ni. Bani pu bi lii kogoŋᴐ ki na wɛ. Pu ni kogoŋᴐ ki bye mɛtɛrɛlɛɛ xhuu nigin (100) shi. 9 Ba p'a nᴐ kogoŋᴐ ki na wɛ, na naganhaa ɲa w`a, fyaa d'a taha ki ɲuŋᴐ ni, na buuri bɛ ɲa w`a. 10 A Yesu di pu pye: "Fyaa piimu y'a co ge, yi pa ni pii ni naha." 11 A Simᴐ Pyɛɛri di j'e kᴐrᴐgᴐ ki ni, na j`ᴐ wu kile yeege, na foro ni wu ni kpɛɛngɛ ki na, wu bɛɛri ya sii ɲi fya nagaya na fo yi xhuu nigin ni kɛlɛɛ kaguro ni taanri (153). Ga fyaa pu ni pu ɲɛhɛŋɛ ni, j`ᴐ wu ya kᴐn wɛ. 12 A Yesu di pu pye: "Yi pa y'i ba li!" Sipya ya ta kalaapiire ti ni wemu ya sᴐᴐ na wu yege na jo: "Mu di ɲɛ jᴐgᴐ wɛ?" Bani pu bɛɛri bi li cɛ na Kafᴐᴐ wu ɲɛ wii. 13 A Yesu di fulo na buuri wu lᴐ kan pu mu, na fyaa pu bɛ lᴐ kan pu mu. 14 Na co fo Yesu ɲɛduun wu na, wu tᴐᴐɲii taanri wuu l'a pye lere na wuyɛ shɛɛ wu kalaapiire ti na. 15 Ba p'a li xᴐ wɛ, a Yesu di Simᴐ Pyɛɛri pye: "Yohana ja Simᴐ, ta nɛ kaa ya dan mu ni xuuni na toro pii samaa t`aan?" A Pyɛɛri di jo: "Uun gɛ, Kafᴐᴐ! Muyɛ pyaa ki bɛ ya li cɛ na mu kaa ya dan nɛ ni." A Yesu di wu pye: "Ta na dubyapiye yi ɲᴐ shaa." 16 A Yesu di wu pye sanha tᴐᴐɲii shuun wuu li ni na: "Yohana ja Simᴐ, ta nɛ kaa ya dan mu ni xuuni?" A Pyɛɛri di jo: "Uun gɛ, Kafᴐᴐ! Muyɛ pyaa ki bɛ ya li cɛ na mu kaa ya dan nɛ ni." A Yesu di wu pye: "Ta na dubyaa pu naha." 17 A Yesu di wu yege taanri wuu li ni na: "Yohana ja Simᴐ, ta nɛ kaa ya dan mu ni?" A Pyɛɛri ɲaha di danha, bani Yesu ya wu yege fo tᴐᴐɲii taanri na: "Ta nɛ kaa ya dan mu ni?" Lee na a wu Yesu pye: "Kafᴐᴐ, mu ya keree bɛɛri cɛ. Muyɛ pyaa k'a li cɛ na mu kaa ya dan nɛ ni." A Yesu di wu pye: "Ta na dubyaa pu ɲᴐ shaa!" 18 A Yesu di Simᴐ pye sanha na: "Can can na, n'a da yi jo ma mu, ma lɛvɛɛrɛ ti tuun wu ni, mu bi ma ma kirige taga mayɛ pᴐ. Xuu wemu w'a ma taan ge, m'a ganha na se w`a. Ga mu ba ba lɛ, ma na ba ma keye yirige, sipya watii na kirige ki pᴐ ma na. P'a ganha na se ni ma ni xuu wa ni ma funŋᴐ ɲɛ ma shɛ wemu ni wɛ." 19 Pyɛɛri bi da ba xhu xugana lekɛ na lee di baraga taha Kilɛ mɛgɛ na ge, lee xugana le Yesu ya shɛ ni le kafila talenɛ le ni. Lee kadugo na a wu Pyɛɛri pye: "Ta ma na fɛni!" 20 Ba Pyɛɛri ya kara wii wɛ, kalaapire lemu kaa li bi dan Yesu ni ge, a wu lee ɲa li na ma pu kadugo y'iri. Lee kalaapire le li bi shɛ diin Yesu t`aan na pu yaha pu na li caŋa ka piige, na wu yege na: "W`u Kafᴐᴐ, sipya wekɛ wu wa da ba mu nᴐhᴐ yaha wɛ?" 21 Ayiwa, ba Pyɛɛri ya lee kalaapire li ɲa wɛ, na jo: "W`u Kafᴐᴐ, we do, lekɛ di da ba we ta wɛ?" 22 A Yesu di wu pye: "Li ɲɛhɛ daan nɛ mu nago kanna wu gori yaha ɲiifɛɛrɛ na fo di zhɛ nɛ caguribaŋa pye k'a nᴐ, mu ɲaha wa yee ni wɛ? Mu kunni w'a ma nɛ fɛni yɛ sa!" 23 A kalaapiire t'i pee jomᴐ pe caaga na xuu wu bɛɛri c'iri na lee kalaapire le da ga xhu wɛ. Na ta Yesu di ya ta Pyɛɛri pye na jo wu da xhuu wɛ, ga Yesu ya jo na: "Li ɲɛhɛ daan nɛ mu nago kanna wu gori yaha ɲiifɛɛrɛ na fo di zhɛ nɛ caguribaŋa pye k'a nᴐ, mu ɲaha wa yee ni wɛ?" 24 Lee kalaapire le ninunᴐ li wa pe jomᴐ pe ɲaha yu. Wee shiin wu d'a pe jomᴐ pe ka bɛ. W`ee bɛ ya li cɛ na can wu ɲɛ wu jomᴐ pe. 25 Ayiwa, Yesu ya keree niɲɛhɛŋɛɛ kiitiigee bɛ pye. Pu da bi jo p'i kee bɛɛri nigin nigin ka, nɛ giin jo pee Kitabuu pu bɛɛri bi da j'a j'e koŋᴐ puga ni wɛ.