JOHN

1

1 Nkōō taay, ku kiimii :Ngʼālyoon, akiimii :Ngʼālyoontoonoonēē ākōō Iriin, akiikarkeey :Ngʼālyoontoonoonēē ākōō Iriin. 2 Kiimii :ngʼālyoontoonoonēē ākōō Iriin kingʼeetee taay. 3 Kii-ir :Iriin tukun tōkōl kupunuunō inyeentee. Ntā mā inyeentee, ntā kiimoomii kir aka tōkōl nyoo /kiiku-irtooy. 4 Chōōnēē :sopoon wōloo mii :inyeentee. Kyoopchi :sopooni piich lēpooyin. 5 Kiipkāngʼēy :lēpooyinoonēē tuurin, akiimaamuuk nyuun :tuurin kuupēl lēpooyinoonēē. 6 Kiiyooku :Iriin chiich nyoo /kiikukuurēē Chowaana. 7 /Kiikuuyooku Chowaana kichō kumwoochi piich ngʼal chēpō lēpooyinoonēē, si nēē muuka, kutaak :piich tōkōl. 8 Kiimā :Chowaana lēpooyinoonēē. Inyeentee :nyi kiichō kumwoochi piich akipō lēpooyin. 9 Kiimii kuchōōnēy :chiitō nyi kii lēpooyin nyēpō man ngʼwēny sikuulēpoochi chiich aka tōkōl. 10 Kiichō :chiichoonēē ngʼwēny, wōloo nyuun mpō ntā kii-ir :Iriin ngʼwēny kupunuunō inyeentee, ku maasōwu :piich chēpō ngʼwēny kilē kii ngʼoo :inyeentee. 11 Kiichō wōloo mii :piichiich, kutay :piichiich kutaak inyeentee. 12 Wōloo nyuun piich tōkōl choo kiicham kitaak inyeentee akutiirō keey, ku kiichāmchi :inyeentee pichoochēē kilēku laakōōpō Iriin. 13 Kiimoolēku :pichoochēē laakōōpō Iriin kilēē paani mārēy :chiich kunyōōru laakwa ntā kilēē paani tuumēy :chiich laakwa. Iriin ākityōōn :nyoo kii-ir pichoochēē kilēku laakōōchiich. 14 Kiichō kilēku :Ngʼālyoontoonoonēē chiich, akumāngʼiisyō nkōō achaan. Kiikuuroo tōrōōrin nyēpō chiichoonēē. Kiichōōnēē :tōrōōrinoonēē wōloo mii :Iriin āmu kii Wēēriinyiin :inyeentee keey. Kiikaraam akichāmēy piich kitya akii-āpu man. 15 (Chiichoonēē nyi kiingʼāloolēē :Chowaana paani kyoomtooy kilē, "Chiichi nyi kyoomwoorwook kilē, 'Mii kuchōōnēy :chiich nyoo tingʼēy kaamuuka kusiir aneen, āmu kiimii :inyeentee kutoomō /keenaman.' ") 16 Kiikunyōōru tōrōōrin nyoo chōōnēē wōloo mii Wēēroo Iriin akiikeeroo wōloo chāmtēēch kwōngʼuut. /Kiikikōōnu ngʼātuut kupunuunō Muusa. /Keekeera nyuun ngʼātuutēchoochēē choomnyoot ākōō man nyoo /kiikukōōnu kupunuunō Yēēsu Meesaaya. 18 Moomii :chiich nyoo kiikuuro Iriin. Nyoo kiikuurō Iriin ku :Wēēriinyiin ākityōōn nyoo inyeentee ku ākoongʼo ākōō Iriin aku mii yoo lēēkitēē Paapa. Inyeentee nyoo kiimwoorwēēch kilē Iriin ku ngʼoo. 19 Nēē mii pērēētuu aka kuuyooytō :kāāntōōy chēpō Yāwuutik tisiik ākōō piich walak choo kiipō kōpō Laawi kupa wōloo kiimii :Chowaana pakuteep kilē, "Inyēēn ngʼoo?" 20 Kii nēē pa kuteep Chowaana, kimaakutay :Chowaana kuwālchi. Kumwoochi pichoochēē kilē, "Mā aneen Meesaaya." 21 Kuteepa :pichoochēē kilē, "Ara, inyēēn ngʼoo nyuun? Inyēēn Eliicha?" Kumwoochi :Chowaana kilē, "Mā aneen :nyoonēē." /Keeteep kuureer kilē, "Ara inyēēn ōōrkooyoontoo Iriin nyoo kiingʼāloolēē :Muusa." Kilē, "Acha." 22 Kumwoochi :pichoochēē kilē, "Inyēēn ngʼoo nyuun? Mwoorwēēch sipākēēmwoochii piich choo kēēyookwēēch. Imwoorēy nee akipō inyēēntēē?" 23 Kuwālchi :Chowaana pichoochēē kilē: Aneen nyi kiingʼāloolēēnoon ōōrkooyoontoo Iriin :Isaaya paani kiimwoorēy kilē, "Mii :chiich nyoo kuursyēy mu suur kwēēn kilē, 'Āchēpō keey, ākoochēpchi Kiptaayaan aree.' " 24 Kii Parisaay chu kiiyooytō pichoochēē. 25 Kiteep nyuun :pichoochēē Chowaana kilē, "Nēē mēēnyēēn Meesaaya, amēēnyēēn Eliicha, ntā ku ōōrkooyoon nyēpō Iriin, ku āmu nee tēēpootiisāniisyēē?" 26 Kuwālchi :Chowaana pichoochēē kilē, "Āpootiisāniisyēērēē pēr, aku mii nyuun kwēēnuungʼwoongʼ :chiich nyoo moonkētkwaan. 27 Inyeentee nyoonēē chōōnēy ku māyāmēy mpō ālēku kipāyityoonteenyiin." 28 Ki-iriisyō :ngʼaleechu tōkōl nkōō Peetannya, kōōr nyoo kiimii kamaspō koongʼasiis nyēpō ēēmpō Choortan, wōloo kiipāātiisāniisyēērēē :Chowaana. 29 Nēē mii pērēētuu nyi kiituupēy, kuuro :Chowaana Yēēsu kuchōōnēy wōloo kiimii :inyeentee. Kumwa kilē, "Ānyiinō Waawaa keecha nyēpō Iriin nyoo puuytooy ngʼōōki chēpō ngʼwēny. 30 Inyeentee nyoo kyoongʼāloolēē kilē, 'Mii kuchōōnēy :chiich nyoo tingʼēy kaamuuka kusiiraa, āmu kiimii :inyeentee kutoomō /keenaman.' 31 Kiimoonkēt :aneen chiichoonēē kilē ngʼoo, wōloo nyuun kyaapaatiisanaa piich pēr, /tākēēngʼoongʼchi piich chēpō Israayeel chiichoonēē." 32 Kumwa :Chowaana kilē, "Kaaroo Toomirmiir nyoo Tiliil kurēkuunō parak kilēē chēēptuukō akunam inyeentee. 33 Kiimoonkēt :aneen kilē kii inyeentee. Kiimwoorwoon nyuun :Iriin nyoo kiiyookwoon āpootiisāniisyēērō pēr kilē, 'Nēē roo :Toomirmiiryeenyuun kuchōōnō parak akunam chiich, ku chiichoonēē :nyi pootiisāniisyēērēē Toomirmiir nyoo Tiliil.' 34 Kaaroo ngʼaleechu ku-iriisōōt, nkanyi āmwoorwook kilē :inyeentee ku Wēēroo Iriin." 35 Paani kāwō kuyyeech kōōrēē, ku kiimii :Chowaana kuuryoongʼēy ākōō kiineetanichiich ārēēny. 36 Kii nēē ro :Chowaana Yēēsu kuchōōnēy, kumwa kilē, "Ānyiinō Waawaa keecha nyēpō Iriin!" 37 Kii nēē teer :kiineetanipō Chowaana kumwoorēy kilēē nyoonēē kumētō Chowaana akutuup Yēēsu. 38 Kuwaraka :Yēēsu kuurō lēt, kuuro :pichoochēē kutuupēy inyeentee. Kuteep :Yēēsu kilē, "Āwāsēy nee?" Kuwālchi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Imāngʼēy ānō, aa Raapi?" (Ngʼuutuuy ngʼālyoontooni lēē "Raapi" nkōō kuutii Yāwuutik kilē Koonēētiin.) 39 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Apkaana apaaroo." Kipa :pichoochēē nkōō Yēēsu pakuuro wōli kiimāngʼēy akutēpi pērēētuunoonēē nkōō Yēēsu. Kii :saayit angʼwan nyēpō kāārōōn. 40 Ākoongʼo nkōō pichoochēē lēē ārēēny nyoo kiteer ngʼaleechoochēē pō Chowaana akutuup Yēēsu ku kii Antereeya wēēriingʼwaangʼ Siimnyōn. 41 Kiwō :Anteereeya kilē weel akiwō kuwas wēēriingʼwaangʼ Siimnyōn akumwoochi kilē, "Kiikēēnyōōru Meesaaya." (Karkeey ngʼālyoontooni lēē "Meesaaya" ākōō Kiriistō.) 42 Kuumut :Anteereeya wēēriingʼwaangʼ kiwō wōloo mii :Yēēsu. Paani keero :Yēēsu Siimnyōn kumwa kilē, "Inyēēn Siimnyōn wēēroo Chowaana kipa /kēēkuurēēniin Keepa." (Ngʼuutuuy kaarinaani lēē "Keepa" kilē raat aku karkeey nkōō "Pēētērō.") 43 Kii nēē yyeech kōōrēē, kuchēp keey :Yēēsu kiwō Kalilaaya. Kutoomō, kiwō kunyōōru Pilip akumwoochi kilē, "Chōōnō lēkuu kiineetaneenyuun." 44 Kiichōōnēē :Pilip Peetsaayta wōli kiichōōnēē :Anteereeya ākōō Pēētērō. 45 Kiinyōōru :Pilip Naatanyēēl akumwoochi kilē, "Kiikēēnyōōru Meesaaya nyoo kiingʼāloolēē :Muusa ākōō :ōōrkooyiipō Iriin. Chiichoonēē ku Yēēsu wēēroo Chōōsēp nyēpō Naasareet." 46 Kuteep :Naatanyēēl kilē, "Kēēlē nee? Mii :kir nyaa karaam nyoo chōōnēē Naasareet?" Kumwoochi :Pilip Naatanyēēl kilē, "Chōōnō rōōtii keey." 47 Paani keero :Yēēsu Naatanyēēl kuchōōnēy, kungʼalaala kilē, "Israayeeliin nyuun chiichi nyēpō man nyoo māmwoorēy ngʼuurnan." 48 Kuteep :Naatanyēēl Yēēsu kilē, "Kēēsōwuunēēnoon nee?" Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Kaarootiin imii mookāngʼwō keel kutoomō kukuurin :Pilip." 49 Kuwālchi :Naatanyēēl kilē, "Koonēētiin, inyēēn Wēēroo Iriin, Pāytooyiintoo Israayeel." 50 Kuteep :Yēēsu kilē, "Keeranaan sōō āmu koomwooruun kilē kaarootiin imii mookāngʼwō keel? Irōōtēy tukun chaa chaangʼ kusiir chu." 51 Kumwa nyuun :Yēēsu kilē, "Āmwoorwook man, ārōōtēy kipsēnkwēt kuyootēē ākoorōōtēy malaykeen chēpō Iriin kuloongʼēy im akurēkuuy kunyōōruuy Wēēroo Chiich."

2

1 Nēē mii pērēētuu nyēpō sōmōk kungʼeetee /kēēkuur Pilip nkōō Naatanyēēl, ku kiimii :tuum nyoo kiimii Kaana nkōō Kalilaaya. Kimii :eeyaa Yēēsu tuumoonēē. 2 /Kiikukuur Yēēsu ākōō kiineetanichiich kupa tuumoonēē. 3 Paani kararta :tiipaayik, kumwoochi :eeyeenyiin Yēēsu kilē, "Maakutingʼēy naas :pichu tiipaay." 4 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Cheepyoosooni, āmu nee siimwoorwoon ngʼaleechoochēē? Toomō ku-itu saayitiinyuun." 5 Kumwoochi :Maaryaa kipāyitiin kilē, "A-ira kir aka tōkōl nyoo kāmwoorwook." 6 Tingʼēy :Yāwuutik ngʼātuut chēpō wōloo /kiikuutiliiltooy keey. Ku kiimii nyuun yoonēē :tērēēnik chēpō pēr choo lēē lo. Kiimuukēy kunyir aka tōkōl pērēēpō tēēpēēn angʼwan ntā ku lo. 7 Kumwoochi :Yēēsu kipāyitiinēchoochēē kilē, "Anyiriita pēr tērēēnichoochēē." Kuunyiriit :kipāyitiinēchoochēē pēr kilē 'pak.' 8 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Ārāmuu pērēēchoochēē walak ākoo-āpchi pooyoon nyoo ryoonchinii tuumtō." Kwooptō :pichoochēē pērēēk kilēē paani kāmwoochi :Yēēsu. 9 /Kēē-āpchi piich pērēēchoochēē kiikiikuwāliisyō kilēku tiipaay. Paani kachamcham :poontoonoonēē tiipaayichoochēē, kukwōngʼ nyēpō kwōngʼuut. Kiimēēnkēt :poontoonoonēē wōloo kiipkoonēē :tiipaayiichoochēē. Kii :kipāyitiin choo kiirāmuuy pērēēk chu kiinkēt. Kikuur :poontoonoonēē saanteetaa laakwa kiwō kamas 10 akumwoochi kilē, "/Kitārchinii piich akan tiipaay choo kāroomēēn kēētoowuuy :tuum, tēēnō yoo kāpiryoonchō, /kēētō choo tārtārēēn. Nku kēēsiintēēnyēēn tiipaay choo ānyinyēēn ākōy paannyēēnyi." 11 Ngʼālyoontooni kii-ira nkōō Kaana nyēpō Kalilaaya ku kii ngʼālyoon nyēpō kwōngʼuut nyēpō taay kii-ir :Yēēsu. Kiingʼuutuunō :Yēēsu tōrōōrintanyiin ngʼaleechoochēē, kuuran :kiineetanichiich. 12 Kii nēē rook tuumoonēē, kiwō :Yēēsu Kaaparnaam ākōō eeyeenyiin, wēēchiikwaak ākōō kiineetanichiich. Kipērēnō wōloonēē pērēētuus choo ngʼērin. 13 Kii nēē kaakuriiku Pasaka nyēpō Yāwuutik, kiwō :Yēēsu Chēērusālēēm. 14 Kii nēē it, kunyōōru piich nkōō piriiruu Kōpō Iriin kwooltooy tich, kēēchiir ākōō chēēptuukēēn. Kiimii :piich choo kitēpiisōōt yoo mii meeseenikwaak kuwāltooy rōōpiyō. 15 Kunam :Yēēsu pērkēyiit akuuleet siitēt aku-oon kēēchiir ākōō tich tōkōl choo kiimii Kōyoonēē. Kuusareet rōōpiyō chēpō pichoochēē kiiwāltooy rōōpiyō akumilta meeseenikwaak. 16 Kimwoochi :Yēēsu piich choo kyooltooy chēēptuukēēn kilē, "Āsutō tukuuchu kupa saangʼ. Āmu nee saa-ira Kōpō Paapeenyuun kilēku siirō?" 17 Kii nēē teer :kiineetanichiich ngʼaleechoochēē, kuupkaat siruut chēpō Iriin choo mwoorēy kilē, "Chamat nyoo ātingʼēē Kōpō Iriin ku karkeey nkōō ma nyoo lārēē moonyuun." 18 Kuteep :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kilē, "Nee koopoorunō nyēpō kwōngʼuut nyoo iimuukēy ii-ir sikēēsōwu kilē itingʼēy kaamuuka ii-ir ngʼaleechu kee-ir?" 19 Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Amila kee kōyi pō Iriin, saateek :aneen nkōō pērēētuus sōmōk." 20 Kuwālchi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Kyoop :Kōyi pō Iriin kēnyiis artam nkōō lo /kēētēēkēy akiimwoorēy kilē imuukēy iteek nkōō pērēētuus sōmōk?" 21 Kōyi nyuun kiingʼāloolēē :Yēēsu ku pōōrtanyiin mā Kōpō Iriin. 22 Kii nēē /kuungʼeeta Yēēsu meerat lētuun, kuupkaat :kāāyooytooyiichiich kilē kiikiikumwa :Yēēsu ngʼaleechoochēē. Kuuran :kiineetanichoochēē siruut chēpō Iriin nkōō kiyoo kiimwoorēy :Yēēsu. 23 Kumii :Yēēsu Chēērusālēēm kwoomēy tuum nyēpō Pasaka, kuuran :piich chaa chaangʼ ngʼaleechiich āmu kii-ir :Yēēsu ngʼal chaa chaangʼ chēpō kwōngʼuut. 24 Kiimaaran nyuun :Yēēsu pichoochēē āmu kiinkēt wōloo lēē :pichoochēē tōkōl 25 akiimāmārēy kumwoochi :chiich wōloo lēē :chiich āmu kiinkēt :inyeentee kiyoo pkootēy :chiich.

3

1 Kiimii :kāāntōōyiin aka nyoo kii Pārisooyiin nyoo kiipō kōōkwoo Yāwuutik nyoo /kiikukuurēē Nikōtēēmō. 2 Nēē mii langʼatuu ākoongʼo, kiwō :chiichoonēē wōloo mii :Yēēsu akumwoochi kilē, "Rapii, kiinkēt kilē inyēēn koonēētiin nyoo kiiyookuun :Iriin. Āmwoorēy kilēē nyoonēē, āmu moomii :chiich nyoo muukēy ku-ir ngʼal chēpō kwōngʼuut kilēē paani i-irēy. Tōkōl kutingʼēy :chiichoonēē kaamuuka nyēpō :Iriin." 3 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Āmwooruun man kilē, moomii :chiich nyoo rōōtēy Pāyuunātoo Iriin nēē toomō /kēētuum nyēpō ārēēny." 4 Kuteep :Nikōtēēmō kilē, "Ara muuktooy ānō /kēētuum chiich nyēpō ārēēny? Man, mēēmuukēē kuureer kuchuut :chiich moo nyēpō eeyeenyiin /akeereer /keetuum." 5 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Āmwooruun man kilē, moomii :chiich nyoo wēētii Pāyuunātoo Iriin nēē toomō /kēētuum nkōō pēr ākōō Toomirmiir nyoo Tiliil. 6 Nāmēy chiich :sikiichiich, aku sikupoyiit nyuun :chiichoonēē Iriin, ku mārēy /kēētuum chiichoonēē nkōō Toomirmiir nyoo Tiliil. 7 Amēēkwōngʼ paani koomwooruun kilē 'Mārēy /kēētuumook nyēpō ārēēny.' 8 Tāngʼēy :yoomēt wōloo mārēy kuutangʼ. /Kutēērēy kuchērēy āmēēnkēt :chiich wōli chōōnēē ntā ku wōloo wēētii. Lēē nyoonēē nyuun wōloo nāmtooy :Toomirmiir nyoo Tiliil chiich." 9 Kuteep :Nikōtēēmō kilē, "Irēē :nyēēnyi kilē nee?" 10 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Inyēēn koonēētiin nkōō Israayeel amēēsōwu ngʼaleechu? 11 Āmwooruun man kilē, kungʼāloolēē kir nyoo kuunkēt akiikeeroo. Aku moorānēēkwaan ngʼaleechooch. 12 Nēē moorānēy ngʼal choo āmwoorwook akipō ngʼwēny, ku ārāntooy ānō aniin ngʼal chēpō kipsēnkwēt choo āmwoorwook? 13 Moomii :chiich nyoo kiikunyōōru pārooyin kuurō kiyoo mii kipsēnkwēt kingʼātu Wēēroo Chiich ākityōōn nyoo kiichōōnēē wōliinēē. 14 Kulēē paani kiikarkaat Muusa kipaangʼwa nyēpō karin nkōō suur kwēēn, /kēēkārkootēy nyuun mpō Wēēroo Chiich 15 sikunyōōru :chiich nyoo kātiirō keey inyeentee sopoon nyēpō ākōy." 16 Kiicham :Iriin ngʼwēny kitya ākōy kukōōnu Wēēriinyiin nyoo kii lēē ākoongʼo kipaat, simāpēt :chiich aka tōkōl nyoo rānēy inyeentee aku tākunyōōru sopoon nyēpō ākōy. 17 Kiimooyooku :Iriin Wēēriinyiin kuchō kutilchi piich chēpō ngʼwēny kiirwook, wōloo nyuun kiiyooku si nēē ngʼat kusāru ngʼwēny kipunuunō inyeentee. 18 Piich choo rānēy Wēēroonēē, /kumaakēērwoochinii. Ku :choo mēērānēy ku /kiikēētilchi kiirwook āmu maaran ngʼalēēpō Wēēroo Iriin. 19 Lēē nyi :wōloo lēē kiirwookoonoonēē: Kiichōōnō :lēpooyin kipsēnkwēt kuchō ngʼwēny. Kucham nyuun :piich tuurin kusiir lēpooyin āmu tukun tōkōl choo irēy ku tukun chēpō ngʼōōki. 20 Chiich aka tōkōl nyoo irēy ngʼōōki kusāsēy lēpooyin āmu māmārēy kupka wōloo mii :lēpooyin āmu muukēy kutooku :ngʼōōkikwaak. 21 Ku chiich nyuun aka tōkōl nyoo irēy tukun chēpō man, kuchōōnēy wōloo mii :lēpooyin sikungʼuutu :lēpooyinoonēē kilē kir nyoo irēy :chiichoonēē ku kir nyoo koonyitoot nkōō taayuu Iriin. 22 Nēē ityō, kuwēērō :Yēēsu ākōō kiineetanichiich Chēērusālēēm akupērēnō kōōroo Chuuteeya pērēētuus choo ngʼērin kuupootiisāniisyēy. 23 Kiimii mpō :Chowaana paanoonēē kuupootiisāniisyēy nkōō yoo /kiikukuurēē Aynoon yoo kiilēēkitēē yoo /kiikukuurēē Saalim. Kiipāātiisāniisyēērēē yoonēē āmu kii chaangʼ :pēr. Kiipēētii :piich wōloo kiimii :Chowaana /keepa keepaatiisan. 24 Kiitoomō /keerat Chowaana paanoonēē. 25 Kikwiintoochi keey :kiineetanik walak chēpō Chowaana ākōō Yāwuutyoontēē aka akipō ngʼātuut nyoo ngʼāloolēē wōloo /kiitiliiltooy keey. 26 Kupa nyuun :kiineetanichoochēē wōloo mii :Chowaana akuteep kilē, "Koonēētiin, tēēpkootēy :inyēēn chiichi kyoomii tōkōl kamaspō ēēmpō Choortan nyoo kiingʼāloolēē? Mii :chiichoonēē kuupootiisāniisyēy paannyēēnyi akiikwoop piikō tōkōl." 27 Kuwālchi :Chowaana kilē, "Moomii :chiich nyoo nyōōruuy kir nēē mootō :Iriin. 28 Man kyaateer :akwaan āmwoorwook kilē 'Mā aneen Meesaaya, /kiikiisipkēēyookwoon āntōrōōruunō Meesaaya.' 29 Paani pō tuum, ku saantaa laakwa nyi āpēy cheeroos. Kānyiisyēy :choorweeyiipō saanteetaa laakwa kaapiikooy ku nēē teer kungʼālooloonuuy :saanteetaa laakwa kupāypāyiituuy. Nkanyi apaypay aneen. 30 Makaat kutōrōriit :Meesaaya aminingʼiitwaa." 31 Chiichoonēē kiichōōnēē kipsēnkwēt kutingʼēy kaamuuka kusiir chiich aka tōkōl. Chiich nyēpō ngʼwēny kupō :nyoonēē ngʼwēny, akungʼāloolēy ngʼal chēpō ngʼwēny. Tōrōōr :chiich nyoo kiichōōnēē kipsēnkwēt kusiir chiich aka tōkōl. 32 Mwooruuy :chiichoonēē kir nyoo kiikuurootō :koonyiichiich akuteer, aku chaangʼ nyuun piich choo mātēērchinii ngʼaleechoochēē. 33 Ku chiich aka tōkōl nyoo chāmēy ngʼaleechoochēē, ku keeran kilē pō man :Iriin. 34 Mwooruuy :chiichoonēē kiiyookuuy :Iriin ngʼaleepō Iriin, āmu kiikuutē :Iriin kaamuuka nyēpō Toomirmiiryeenyiin kuyam. 35 Chāmēy :Iriin Wēēriinyiin ākiikuutē kir aka tōkōl ēēruunēchiich. 36 Chiich aka tōkōl nyoo keeran Wēēroonēē kunyōōruuy sopoon nyēpō ākōy. Ku :chiich aka tōkōl nyoo katay kir nyoo mwoorēy :Wēēroonēē kumānyōōruuy sopoonoonēē. Nyōōruuy :chiichoonēē siitāt nyēpō :Iriin.

4

1 Nēē mii lētuun kuteer :Parisaay kilē kiimii :piich kupēētii wōloo mii Yēēsu akuupootiisānēy chaa chaangʼ kusiir Chowaana, kunyāliisyō. 2 Kii mā Yēēsu man nyi kiipāātiisānēy piich. Kii :kiineetanichiich. 3 Kii nēē teer :Yēēsu kilē kiinyāliisyō :Parisaay, kungʼeetee Chuuteeya akuwaraka Kalilaaya. 4 Kii nēē mii kuwārākēē, kiwō araa Samariya kilēē wōli kiikiikuchēptō :Iriin. 5 Kumii Samariya, ku-it māngʼoot aka nyoo /kiikukuurēē Sikar nyoo kiilēēkitēē par nyoo kiitēnii :Chaakōp wēēriinyiin Chōōsēp. 6 Kiimii kēpēnoo pēr nyēpō Chaakōp yoonēē. Paani ka-it :Yēēsu kēpēnoonoonēē, kutēpō ngʼwēny āmu kiikiikuchaas. Kii saayit taman nkōō ārēēny nyēpō kosoliny ku-itēy :Yēēsu yoonēē. 7 Kuchō :cheepyoosee aka nyēpō Samariya kuram pēr. Kumwoochi :Yēēsu cheepyoosoonoonēē kilē, "Kōōnoon pērēēchoochēē ara." 8 Kiikiikupa :kiineetanichiich kipa kwaal āmiisyō nkōō māngʼātoonoonēē pō Samariya. 9 Kuwālchi :cheepyoosoonoonēē Yēēsu kilē, "Inyēēn Yāwuutyoon ku aneen cheepsamaryaan. Muukēē kilē nee isoom ākōōnin pēr ree?" Kiimwa :cheepyoosoonoonēē kilēē nyoonēē āmu kiimārāmtooy :Yāwuutik ākōō piich chēpō Samariya tukun. 10 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Ntā kēēnkēt kir nyoo muukēy kukōōnu :Iriin, akiinkēt chiichi mii kusoomiin pēr, tākēēsoomēy kukōōnin pēr choo kōōnuuy sopoon nyēpō ākōy." 11 Kumwoochi :cheepyoosoonoonēē Yēēsu kilē, "Nyoo koonyitoot, nku mēētingʼēy kiyoo kurāmuunēē pērēēk akukoor kēpēnēē. Inyōōrchinii ānō pērēēchoochēē kōōnuuy sopoon? 12 Paapeenyoon Chaakōp nyi kiikōōnēēch kēpēnooni pō pēr. Kiirēēy :inyeentee, ākōō laakōōchiich kipootō chaakiichiich pērēēpō kēpēnooni. Imārēy āpō keey im kilē i-ōōw kusiir inyeentee?" 13 Kuwālchi :Yēēsu cheepyoosoonoonēē kilē, "Chiich aka tōkōl nyoo rēēy pēr chēpō kēpēnooni kutākwoomēy maral. 14 Ku :piich tōkōl choo rēēy pēr choo kootaa, ku maakwoomēy :maral kuureer. Āmu karkeey pērēēchoochēē nkōō pēr choo koosuuy choo mātēēngʼēy akuutēnii :pērēēchoochēē pichoochēē sopoon nyēpō ākōy." 15 Kumwoochi :cheepyoosoonoonēē Yēēsu kilē, "Nyoo koonyitoot, kaykay ikōōnoon pērēēchoochēē simaakwoomoon :maral kuureer, amātoochōōnēy kēpēnooni aram pēr." 16 Kumwoochi :Yēēsu cheepyoosoonoonēē kilē, "Wiyō kuurō saantēēngʼuungʼ a-iichōōn yi." 17 Kuwālchi :cheepyoosoonoonēē Yēēsu kilē, "Mootingʼēy saan." Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Itingʼēy man imwaa kilē mēētingʼēy saan. 18 Kiikwoopin :murēn choo lēē muut, aku chiichi āmāngʼiisyēy tōkōl paannyēēnyi ku mā saantēēngʼuungʼ. Pō man :kiyoo kēēmwoorwoon." 19 Kumwoochi :cheepyoosoonoonēē Yēēsu kilē, "Kaaroo kilē inyēēn ōōrkooyoon. 20 Kiiloosuuy :paapatiināchooch Iriin nkōō tulwooni, ku akwaan Yāwuutik āmwoorēy kilē Chēērusālēēm nyi rookēē /kēēloosuunēē Iriin." 21 Kimwoochi :Yēēsu cheepyoosoonoonoonēē kilē, "Ranaan kilē mii :pērēētuu nyoo chōōnēy nyoo maakuuloosuunēē :piich Iriin tulwooni ntā ku Chēērusālēēm. 22 Āloosuukwaan piich chēpō Samariya kir nyoo moonkēt. Kēēloosuuy :achaan nyuun Yāwuutik kir nyoo kiinkēt āmu chōōnēē :sāruunāt wōloo mii :Yāwuutik. 23 Mii :pērēētuu nyoo chōōnēy akaaku-itu mpō pērēētuunoonēē yēēnyi, yoo mārēy kuuloosuuy :piich chēpō man Paapa nkōō Toomirmiir ākōō man. Mārēy :Iriin piich choo loosuuy inyeentee kilēē nyoonēē. 24 Iriin ku toomirmiir, kumārēy nyuun :piich choo loosuuy Iriin kuuloosu nkōō Toomirmiir ākōō man." 25 Kumwa :cheepyoosoonoonēē kilē, "Ānkēt aneen kilē chōōnēy :Meesaaya. Paani kāchō, kumwoorwēēch kir aka tōkōl." 26 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Nku aneen nyoonēē āmii āngʼālooluun." 27 Ku-itu :kiineetanipō Yēēsu paanoonēē. Kii nēē itu, kukwōngʼyō kunyōōru Yēēsu mii kungʼāloolēy nkōō cheepyooso. Moomii chiich :nyoo kiiteep cheepyoosoonoonēē kilē, "Imārēy nee?" ntā kuteep Yēēsu kilē, "Āmu nee siingʼalaala nkōō cheepyoosooni?" 28 Kumētō :cheepyoosoonoonēē tērēētaa pēr akuwaraka wōli kiimāngʼēy kiwō kumwoochi piich kilē, 29 "Pichu, apkaana apaaroota chiich nyoo kāmwoorwoon kir aka tōkōl nyoo kyaa-ir aneen! Muukēy kilēku Meesaaya?" 30 Kupeera :piichoochēē māngʼootonoonēē kipa kuurō :Yēēsu. 31 Kimii ngʼaleechoochēē kutāsēy taay, ku kiimii :kiineetanik kusoorsoorēy Yēēsu kilē, "Koonēētiin, kaykay āmiisyēē." 32 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Ātingʼēy āmiisyō nyoo moonkēt :akwaan." 33 Kuteep keey :kiineetanichoochēē kilē, "Ara mii :chiich sōō nyoo kaakwoopchi āmiisyō?" 34 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Āmiisyeenyuun ku a-ir makat nyēpō chiichi kiiyookwoon akaawaangʼ pāyiisyōōni kiikōōnān a-ir. 35 Moomwoorēy akwaan kilē, 'Kāngʼātu :āroo angʼwan /sikēēkāsiisyō'? Āmwoorwook nyuun kilē, aroo kee paraatineechu. Kiikurēēliit nyoo kiikuyam /kēēkāsiisyō. 36 Mii mpō paannyēēnyi /kēētēnii kāsiin paanteenyiin aku pareechu kāsēy ku piich choo kacham kunyōōru sopoon nyēpō ākōy. Pāypāyiituuy kilē nee kēny :nyi tōōtiisyēy ākōō nyi kāsiisyēy! 37 Man ngʼālyoontooni /kumwoorēy kilē, 'Tōōtēy :aka, kukas :aka.' 38 Kāāyooytook apee akasa par choo kiimaapal. Kiipal :piich walak apaakas :akwaan." 39 Kiiran :piich chaa chaangʼ chēpō Samariya Yēēsu, āmu kiimwa :cheepyoosoonoonēē kilē, "Kiimwoorwoon chiichi kir aka tōkōl nyoo kyaa-ir aneen." 40 Paani kapa :pichoochēē pō Samariya yoonēē kiimii :Yēēsu, kusaarsaar Yēēsu kutēpō nkōō akwaaneek. Kucham :Yēēsu akutēpō pērēētuus ārēēny. 41 Kuuran :piich chaa chaangʼ chēpō Samariya Yēēsu akipō ngʼaleechu kiimwa. 42 Kimwoochi :pichoochēē cheepyoosoonoonēē kilē, "Maakuuran :achaan Yēēsu āmu kēēmwoorwēēch. Kākuuran āmu kakeeteer :achaan āchoonēēch kiyoo kamwa. Kaakēēsōwu kilē inyeentee man ku Meesaaya nyoo sāruuy piich tōkōl." 43 Kii nēē kaakutēpō :Yēēsu wōloonēē pērēētuus ārēēny, kungʼeetee yoonēē akiwō Kalilaaya. 44 (Kiikiikumwooru :Yēēsu kilē, mēēkoonyitēy ōōrkooyoontoo Iriin :piich chēpō kōōrēēnyiin.) 45 Paani ka-it :Yēēsu Kalilaaya, kutaak :piich chēpō wōloonēē. Kiitaak :pichoochēē kilēē nyoonēē āmu paani kipēētii kwoomēy Pasaka nkōō Chēērusālēēm, ku kiikiikuurō :pichoochēē kir nyoo kii-ir :Yēēsu nkōō wōloonēē. 46 Kuwaraka :Yēēsu Kaana nyoo mii kōōroo Kalilaaya yi kiiwālēē pēr kilēku tiipaay. Kiimii :kāāntōōyiintēē aka Kaaparnaam nyoo kiitingʼēy wēēriinyiin nyoo kiimnyaanaat. 47 Kii nēē teer :kāāntōōyiintoonoonēē kilē kaakuchōōnō :Yēēsu Chuuteeya kuchō Kalilaaya, kiwō wōli kiimii :Yēēsu akusaarsaar kiwō Kaaparnaam kuusoopchi wēēriinyiin nyoo kiimnyaanaat akiilēēkit kima. 48 Kuteep :Yēēsu kilē, "Moorānoon sōō ākōy /kee-ir kir nyēpō kwōngʼuut?" 49 Kuwālchi :kāāntōōyiintoonoonēē Yēēsu kilē, "Nyoo koonyitoot, chōōnō keepee kutoomō kima :laakwee." 50 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Wiyēēnyēēn, sāpēy :wēēriingʼuungʼ." Kuuran :chiichoonēē kiyi kiimwoochi :Yēēsu akiwō. 51 Kii nēē mii :kāāntōōyiintoonoonēē aree kuwēētii, kutuuyēērō kipāyitiinēchiich. Kimwoochi :pichoochēē kilē, "Sopoot wēēriingʼuungʼ." 52 Kuteep :kāāntōōyiintoonoonēē pichoochēē kilē, "Kungʼeetee āyu yi kākāykāyiituuy :laakwee?" Kēēmwoochi kilē, "Kakaykayiit kungʼeetee āmātuun saayit ākoongʼo nyēpō kosoliny." 53 Kuupkaat :apootaa wēēroonēē kilē kii saayitiinoonēē nyi kiimwoochinii :Yēēsu inyeentee kilē "Sāpēy :wēēriingʼuungʼ." Kuuran :chiichoonēē nkōō katanyiin tōkōl Yēēsu. 54 Kiipō ārēēny kwōngʼuutyoonoonēē kii-ir :Yēēsu nkōō Kalilaaya kungʼeetee kuwarakeera Chuuteeya.

5

1 Nēē mii lētuun, kiwō :Yēēsu Chēērusālēēm wōloo kiimii tuum nyēpō Yāwuutik. 2 Kiimii :toompuluul nyoo kilēēkitēē Koopoor nyēpō Kēēchiir nkōō Chēērusālēēm nyoo kiimii sōpōōtwēēni choo lēē muut. Nkōō kuutii Ipuraanik ku /kiikukuurēē yoonēē 'Peeteesta.' 3 Kiimii :piich chaa chaangʼ choo kiimnyoonchootēēn choo kiiruusōōt ngʼwēny sōōpōōtwēēnichoochēē. Piich choo kiikōryootēēn, choo kiingʼwoolēy ākōō choo kiimeerta pōōrwēy [akikānyēy kuwasaawas keey :pēr. 4 Āmu kiicham kurēkuuy :malayka nyēpō Iriin akichō kuwastaawasta pērēēk. Ku kii chiich nyoo kiimnyaanaat nyēpō taay kuchuut toompuluulyoonoonēē paani kawasta keey :pērēēchoochēē, ku kiisāpēy nkōō kōrōōy aka tōkōl nyoo kiitingʼēy.] 5 Kiimii yoonēē :chiitō aka nyoo kikiikumnyaan kēnyiis sosom nkōō sisiit. 6 Paani keero :Yēēsu chiichoonēē akusōwu kilē kikiikumnyaan kēnyiis chaa chaangʼ, kuteep kilē, "Imārēy isop?" 7 Kuwālchi :chiichoonēē kilē, "Kiptaayaan, moomii :chiich nyoo kanaman akukālāpchoon toompuluul paani kawasta keey :pērēēk. Nēē atyam āwō, kusip kuchuut aka." 8 Kumwoochi :Yēēsu chiichoonēē kilē, "Ngʼeeta, āpō muurtāngʼuungʼ, akiiwēētootō." 9 Kusop :chiichoonēē kilē weel. Kwoop muurtanyiin akuwēētootō. Ku-iriisōōt :ngʼaleechu, ku kii pērēētuu Sapaatō. 10 Kii nēē ro :kāāntōōy chēpō Yāwuutik chiichoonēē /kākuusoopēy, kumwoochi kilē, "Pērēētuuni ku pērēētuu Sapaatō. Moomii :chiich nyoo chāmchinii :ngʼātuut kukalap muur nkōō pērēētuu Sapaatō." 11 Kuwālchi :chiichoonēē pichoochēē kilē, "Chiichi kēēsoopoon nyi kāmwoorwoon kilē, 'Nama muurtāngʼuungʼ akiiwēētootō.' " 12 Kuteep :pichoochēē chiichoonēē kilē, "Chiich ngʼoo :nyi kāmwooruun ii-ir kilēē nyoonēē?" 13 Kiimēēnkēt nyuun :chiichoonēē /kiikiisoopēy kilē kii ngʼoo nyi kiisoop inyeentee, āmu kii chaangʼ :pichoochēē kiimii yoonēē akiikiikupēti :Yēēsu kwēēnuu piich. 14 Nēē mii lētuun, kunyōōrchi :Yēēsu chiichoonēē piriiruu Kōpō Iriin akumwoochi kilē, "Roo kee! Kaa-isop :inyēēn. Ameetee-ir nyuun ngʼōōki sima-ira :kir nyaa ra kusiir nyi kāpō taay nkōō wōloo imii." 15 Kiwō kumwoochi :chiichoonēē kāāntōōy chēpō Yāwuutik kilē kii :Yēēsu nyi kiisoopēy inyeentee. 16 Kutoowu kāāntōōy chēpō Yāwuut ku-us Yēēsu āmu kiisoop :Yēēsu chiich nkōō pērēētuu Sapaatō. 17 Kumwoochi :Yēēsu kāāntōōyiichoochēē kilē, "Irēy :Paapeenyuun pāyit saayit aka tōkōl, ākoo-iraa mpō pāyit saayit aka tōkōl." 18 Kii-ir :ngʼaleechoochēē kāāntōōyiichoochēē kuwas oor aka tōkōl kuutyam kupar Yēēsu. Kiimoosoopiisyō :Yēēsu kipaat nkōō pērēētuu Sapaatō, kii kiimwa mpō kilē apoonyiin :Iriin. Ku-ir nyoonēē kuutēēniityō keey nkōō Iriin. 19 Kimwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Āmwoorwook man, moomii kir nyoo irēy :Wēērii inyeentee ākityōōn. Irēy kipaat kiyoo keero ku-irēy :Paapeenyiin. Kir nyoo irēy :Paapee, ku-irēy mpō :Wēērii. 20 Chāmēy :Paapaan Wēēriinyiin, akungʼuutinii kir aka tōkōl nyoo irēy :inyeentee. Ngʼuutinii mpō tukun choo ēēchēēn ku-ir kusiir chu, ākwōngʼēy tōkōl nkōō ngʼaleechoochēē. 21 Kilēē paani ngʼēētēē meerat :Paapaan piich choo kiikumēērō akuutē sopoon, kuutēnii nyuun mpō :Wēērii sopoon piich choo mārēy kuutē. 22 Kiikumēti :Paapaan Wēēriinyiin kaamuuka tōkōl kuurwoochi piich, 23 sikuukoonyit :piich tōkōl Wēērii kilēē wōloo koonyititooy Paapa. Chiich nyoo mēēkoonyitēy Wēērii ku mēēkoonyitēy mpō Paapa nyi kiiyookuuy. 24 Āmwoorwook man kilē chiich nyoo tēērēy ngʼaleechuuch akuuran Paapa nyi kiiyookwoon, kunyōōruuy :chiichoonēē sopoon nyēpō ākōy, akiikutoowu :chiichoonēē kumāngʼiisyō sopoonoonēē nyoo /maakēērwoochinii. 25 Āmwoorwook man kilē mii :pērēētuu nyoo chōōnēy, akiiku-itu :pērēētuunoonēē tēērēy :piich choo kiikumēērō kiyoo mwoorēy :Wēēroo Iriin. Nyōōruuy sopoon piich choo keeran ngʼaleechoochēē. 26 Kilēē paani chōōnēē :sopoon wōloo mii :Paapaan, ku kiiku-ir mpō kuchōōnō :sopoon wōloo mii Wēēriinyiin. 27 Kiikuutō :Paapaan Wēērii kaamuuka kuurwoochi tōkōl, āmu Wēēroo Chiich :inyeentee. 28 Mookwōngʼyō akipō ngʼaleechu. Chōōnēy :pērēētuu nyoo tēērēy :piich tōkōl choo kiikumēērō mu kēpēnootiikwaak Wēēroo Chiich, 29 /ākungʼēētyēērō meerat. Choo kiiku-ir ngʼal choo kāroomēēn kunyōōruuy sopoon. Ku choo kiiku-ir ngʼal chaa raacheen kēētilchinii kiirwook." 30 Kitas taay :Yēēsu kumwa kilē, "Moomii :kir nyoo ā-irēy aneentee ākityōōn. Ātilaa ngʼal kipaat kilēē paani mwoorwoon :Paapaan. Aku kiirwookeenyuun kupō man, āmu moo-iraa kilēē paani āmāraa, ā-irēy kiyi kiiyookwoon :Iriin a-ir. 31 Nēē angʼalaalaa keey aneentee, ku āmuukēy atay kiyoo āmwooraa. 32 Mii nyuun :nyoo ngʼāloolēēnoon ākoonkēt aneen kilē kir nyoo mwoorēy kupō man. 33 Kyooyooytēēkwaan piich kupa wōloo kiimii :Chowaana ākiikumwoorwook :inyeentee ngʼal chēpō man akipō aneen. 34 Mootiirēēyaa keey kiyoo mwoorēy :piich, koomwoorwook kipaat kilēē nyoonēē /sikēēsārwook. 35 Kii karkeey :Chowaana nkōō taayit nyoo /kiitēnii piich lēpooyin, akyoopāypāychiikwaan lēpooyinoonēē kiikōōnook nkōō pērēētuus choo ngʼērin. 36 Mii :tukun choo ngʼuutuuy kilē kiiyookwoon :Paapaan kusiir ngʼal choo kiimwooruuy :Chowaana. Tukuuchu kiikōōnān :Paapaan kilē a-ir ku chu āmii ā-irēy kilēē nyēēnyi, kungʼuutu choochēē kilē kiiyookwoon :Paapaan. 37 Kiikumwooru :mpō inyeentee Paapaan nyi kiiyookwoon wōloo ālēē :aneen. Maateer :akwaan kuutiinyiin ntā aroo tokeenyiin. 38 Amoonāmēy ngʼālyoonteenyiin āmu maaran :akwaan chiichi kiiyooku :inyeentee. 39 Āsyōōkēy siruut āmu āpkootēy kilē ānyōōrchinii sopoon nyēpō ākōy. Aku mpō tāngʼāloolēēnoon :siruutēchu, 40 ku kyaatay :akwaan apkaan wōloo āmii soonyōōruu sopoon nyēpō ākōy. 41 Moomāraa kilē ntā kēēlooswoon :piich, 42 aku ānkēt :aneen wōloo ālēēkwaan. Ānkēt :aneen kilē moomii :chiich nkōō akwaan nyoo tingʼēy chamat nyēpō Iriin nkōō moonyiin. 43 Mpō kii nēē yookwoon :Paapeenyuun, atay ataakaan. Kii nēē chō :chiitō aka nyoo maayooku :Iriin, acham :akwaan nyoonēē. 44 Ārānoon kilē nee nēē toochāmēy āloosuuy keey, aku moomārēy kuulooswook :Iriin? 45 Kumaapkaat naas kilē :aneen nyi ārwookook nkōō taayuu :Paapa. Chiich nyoo rwookook ku Muusa nyi kyootō kaapkootuutēkwook tōkōl. 46 Ntā kyoorānēy Muusa, ntā koorānoon āmu kiisir :Muusa ngʼal akipō aneen. 47 Ku nēē maaran aniin kiyoo kiisir :Muusa oo, ku ārāntookwaan ānō kir nyoo āmwooraa?"

6

1 Nēē mii lētuun, kutilta :Yēēsu araaraypō Kalilaaya. /Kiikukuurēē araarayoonēē nkōō kaarinee aka Tipeerya. 2 Kutuup :piich chaa chaangʼ Yēēsu āmu kiikiikuurō ngʼal chēpō kwōngʼuut choo kii-irchi :Yēēsu piich choo kiimnyoonchootēēn. 3 Kiwō :Yēēsu kulaangʼ lakam akiwō kutēpō ngʼwēny ākōō kiineetanichiich. 4 Kiikiikuriiku :pērēētuus chēpō Tuumpō Pasaka nyēpō Yāwuutik. 5 Paani keero :Yēēsu piich chaa chaangʼ choo kiimii kupkoonēy wōli mii inyeentee, kuteep Pilip kilē, "Kunyōōrchinii ānō āmiisyō nyoo kupāyēē pichu tōkōl?" 6 Kiiteep :Yēēsu Pilip ngʼaleechoochēē kipaat āmu kiimārēy kuutyāmēy. Kiinkēt :inyeentee nkōō mētinyiin kiyoo kii mārēy ku-ir. 7 Kuwālchi :Pilip Yēēsu kilē, "Mpō ntā mii :yoo /kwoolēē āmiisyō, ku māyāmēy kēēnyōōru rōōpiyō choo kwoolchiinēē pichu tōkōl." 8 Kumwa :kiineetanaa Yēēsu nyoo kii wēēriingʼwaangʼ Siimnyōn Pēētērō nyoo /kiikukuurēē Antereeya kilē, 9 "Mii yi :kaarāchiiniin nyoo tingʼēy makatiin muut nkōō kaaraak ārēēny choo mēnkēēchēēn, ara yāmēy :choochēē keepaya pichu tēēnō chu tōkōl?" 10 Kilēēchi :Yēēsu kiineetanichiich, "Āmwoochii piich kutēpi ngʼwēny." (Kiimii yoonēē :suusō chaa chaangʼ.) Kutēpi :pichoochēē tōkōl ngʼwēny. Kii-itēy :murēn ēlup muut nēē kuu-iit. 11 Kunam :Yēēsu makatiinēchoochēē akumwoochi Iriin kōōnkēy, akuutētō /kēēchārchinootō pichoochēē kiitēpiisōōt ngʼwēny. Kuureer kunam kaaraakik aku-ir kilēē nyoonēē. Kyaam :chiitōkōl āmiisyō kupiryoongʼ. 12 Paani kaakupiryoongʼchō :pichoochēē, kumwoochi :Yēēsu kiineetanichiich kilē, "Aruma chu kāngʼātu, kimaakany /keeluluuk mpō tukutēēn." 13 Paani keerum :kiineetanichoochēē, kunyir kitaseen choo lēē taman nkōō ārēēny. 14 Kii nēē ro :pichoochēē ngʼaleechu pō kwōngʼuut kii-ir :Yēēsu, kumwa kilē, "Man kilē ōōrkooyoontoo Iriin :chiichi nyoo /kiikumwoorēy kilē chōōnēy ngʼwēny." 15 Kuuro :Yēēsu kilē kiimārēy :pichoochēē kunam inyeentee sikuuloochi kilēku pāytooyiin. Nkōō yoonēē, kuureer :inyeentee kulaangʼ lakamee kitya. 16 Nēē mii pērēētuunoonēē kosoliny, kupa :kiineetanipō Yēēsu kutāchi keey araaray. 17 Kulaangʼ mēēli akutilta kutāchi keey Kaaparnaam. Kunam :tuurin kutoomō kuchō :Yēēsu wōli mii :akwaaneek. 18 Kichō :yoomēt nyoo nyikiis akusyōōltō pērēēk. 19 Paani kiikiikupa :kiineetanik paan nyoo kii-itēy kiilomiiteen muut ntā ku lo, kuuro Yēēsu kumii kumānēē pēr parak kuutāngʼuuy wōli mii mēēlii. Kuuwāriisyō :kiineetanichoochēē kwōngʼuut. 20 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Āmoowāriisyō! Aneen :nyēēnyi." 21 Kucham nyuun :kiineetanichoochēē Yēēsu kuchuut mēēlii. Kuchaayta :mēēlii ku-it tapan nyēpō araaray wōli kiipēētii. 22 Paani kāwō kuyyeech :kōōrēē, kuureer kuurum keey piich chaa chaangʼ nkōō kamasta nyiinō aka pō araarayta. Kiinkēt kilē kii mēēli ākoongʼo kipaat nyoo kiikiichō kamasoonēē akiimaawēērō :Yēēsu ākōō kiineetanichiich. 23 Kupka :mēēliinēk walak choo kiipkoonēē Tipeerya, pākuuryoonchēērō yoo kiilēēkitēē :yi kyoomēēy :piich makatyaan paani kiikaakumwoochi :Kiptaayaan Iriin kōōnkēy. 24 Kii nēē ro :piichoochēē kilē kiimoomii :Yēēsu yoonēē akiimoomii mpō kiineetanichiich, kulaangʼ mēēliinēchoochēē akupa Kaaparnaam kipa kuwasaata. 25 Kii nēē pākunyōōru :piich Yēēsu kumii araaray kamasta nyiinō aka, /keeteep kilē, "Koonēētiin, kee-itu āyu wōli?" 26 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Āmwoorwook man kilē āmiikwaan āwāsootoon āmu kaa-am makatiinēchu kookōōnook kupiryoongʼ :chiitōkōl. Moowāsaakwaan āmu koosōwu kaamuukaa Iriin. 27 Amaawas āmiisyō nyoo rookēy, awasa āmiisyō nyoo kōōnuuy sopoon nyēpō ākōy. Āmiisyoonoonēē nyi kōōnook :Wēēroo Chiich nyoo kiikuutē :Apoo Iriin kaamuuka ku-ir kilēē nyoonēē." 28 Kuteep :piich Yēēsu kilē, "Ara mārēēch :Iriin kee-ira nee?" 29 Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Kir nyoo mārook :Iriin a-ir ku nyi: Arana chiichi kiiyooku :inyeentee." 30 Kuwālchi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Kir nee nyēpō kwōngʼuut nyoo ii-irēy keeroo sikeeraneeniin? I-irēy nee? 31 Kyaam :paapatiinēchooch maana mu suur kwēēn, kilēē paani mwoorēy :siruut chēpō Iriin kilē, 'Kiitē kwaam āmiisyō nyoo chōōnēē parak.' " 32 Kumwoochi nyuun :Yēēsu pichoochēē kilē, "Akanya āmwoorwook man. Kimaapkaat sōō kilē kiikōōnook :Muusa āmiisyō nyoo kiichōōnēē parak, :Apoonyuun nyi kōōnook āmiisyō nyēpō man kuchōōnō parak. 33 Āmiisyō nyoo kiikōōnu :Iriin ku Chiich nyoo kiichōōnō kipsēnkwēt kichō kuusoop ngʼwēny." 34 Kumwoochi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Kōōnēēch āmiisyoonoonēē pērēētuu aka tōkōl." 35 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Aneen āmiisyoonoonēē kōōnuuy sopoon. Chiich nyoo kāchō wōli āmii ku moo-āmēy :piri. Ku chiich nyoo keeranan ku mā-āmēy :maral. 36 Koomwoorwook kilē kyaarootoon amoorānoon. 37 Chiich aka tōkōl nyoo kākōōnān :Paapaan kuchōōnēy wōloo āmii. Mookārtooy saangʼ chiich aka tōkōl nyoo kāchō wōloo āmii, 38 āmu kyoochōōnēē kipsēnkwēt taa-ir kiyoo mārēy :Paapaan nyoo kiiyookwoon. Mēēlē kyoochōōnēy taa-ir kiyoo āmāraa. 39 Kiyoo mārēy :Paapaan nyoo kiiyookwoon ku nyi: mārēy kumoopoot chiich mpō ākoongʼo nkōō chu kiikukōōnān. Mārēy kilē angʼeeta pichoochēē meerat pērēētuuni pō lēt kunyōōru sopoon. 40 Kir nyoo mārēy :Apoonyuun ku kunyōōru :piich tōkōl choo rōōtoon akutiirēēnoon keey sopoon nyēpō ākōy. Āngʼēētēē pichoochēē meerat pērēētuuni pō lēt." 41 Kutoowu :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kukwiintaan āmu kiikamwa :Yēēsu kilē, "Aneen āmiisyō nyoo kiichōōnēē kipsēnkwēt." 42 Kimwa :pichoochēē kilē, "Mā chiichi ku Yēēsu wēēroo Chōōsēp? Kiinkēt :achaan apoonyiin ākōō eeyeenyiin. Āmu nee sikumwa :inyeentee aniin kilē kichōōnō kipsēnkwēt?" 43 Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Mookwiintoochi keey. 44 Moomii :chiich nyoo chōōnēy wōloo āmii kumoo-isu :Paapaan nyoo kiiyookwoon saangʼeeta chiichoonēē meerat pērēētuuni pō lēt. 45 /Kiikusir nkōō siruut chēpō ōōrkooyiipō Iriin kilē, 'Iriin nyoo nēētēy piich tōkōl.' Chiich nyoo kateer akuuneet keey ngʼalēēpō :Apoo, ku chōōnēy wōloo āmii. 46 Moomii :chiich nyoo kiikuuro Paapa. Aneen keey nyi āchōōnēē wōli mii :inyeentee nyoo kyaaroo. 47 Āmwoorwook man kilē chiich aka tōkōl nyoo tiirēēnoon keey kutingʼēy sopoon nyēpō ākōy. 48 Aneen āmiisyō nyēpō sopoon. 49 Kyaam :paapatiinēkwook maana paani kiimii suur kwēēn akiimēērō. 50 Chiich nyuun nyoo kaa-am āmiisyooni chōōnēē kipsēnkwēt, ku nyōōruuy sopoon nyēpō ākōy. 51 Aneen :āmiisyoonoonēē kichōōnō kipsēnkwēt kōōnuuy sopoon. Nēē am :chiich āmiisyooni kunyōōru sopoon nyēpō ākōy. Āmiisyō nyoo ākōōnuuy ku pōōrtanyuun sikusop :ngʼwēnyu." 52 Kii-ir :ngʼaleechu kutoowu :pichoochēē kukwiintoochi keey kilē, "Muuytooy ānō :chiichi kukōōnēēch pōōrtanyiin kee-ama?" 53 Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Āmwoorwook man kilē nēē maa-am pōōrpō Wēēroo Chiich akaaree kērētiichiich, ku moonyōōruuy sopoon nyēpō ākōy. 54 Chiich nyoo kaa-am pōōrtanyuun akira kērētiichuuch, kutingʼēy :chiichoonēē sopoon nyēpō ākōy. Ākoongʼēētēē pichoochēē meerat pērēētuuni pō lēt. 55 Pōōrtanyuun ku āmiisyō nyēpō man, aku tukun chēpō man choo kurēēy ku :kērētiichuuch. 56 Chiich nyoo kaa-am pōōrtanyuun akira kērētiichuuch, ku ngʼātuunēē wōloo āmii ākoongʼātuunēē wōloo mii :inyeentee. 57 Apoo nyoo sāpoot nyi kiiyookwoon, ākootingʼēy sopoon āmu inyeentee nyi kiikōōnān. Ku :chiich nyuun nyoo kaa-am pōōrtanyuun kutingʼēy sopoon akipō aneen. 58 Aneen āmiisyoonoonēē kiichōōnō kipsēnkwēt. Makarkeey āmiisyoonoonēē nkōō nyoo kyoomēy :paapatiinēkwook akumēērō. Piich choo āmēy āmiisyooni ku nyōōruuy sopoon nyēpō ākōy." 59 Kiimwoorēy :Yēēsu ngʼaleechoochēē, kumii kuunēētiisyēy mu sinakōōki nkōō Kaaparnaam. 60 Paani kateer :kiineetanipō Yēēsu ngʼaleechu, kumwa :chaa chaangʼ kilē, "Kōrōōmō :ngʼaleechu, ngʼoo nyi chāmēy?" 61 Kisōwu :Yēēsu kilē kiimii :kiineetanichiich kukwiintoonēy. Kuteep kilē, "Ara kāngʼwoonchook :ngʼaleechuuch? 62 Kutap nee nyuun nēē aroo Wēēroo Chiich kuwēētii wōli kiichōōnēē? 63 Kōōnuuy :Toomirmiir nyoo Tiliil sopoon, ku moomii nyuun :kir nyoo kōōnuuy :kaamuukaa kimukuulmēt. Ngʼaleechu koomwoorwook kupkoonēē wōloo mii :Toomirmiir nyoo Tiliil akukōōnuuy sopoon. 64 Aku tākumii nyuun :walak nkōō akwaan choo mēērānoon." Kiinkēt :Yēēsu kungʼeetee kēny kilē kii mpō ngʼoo choo kiimaaran ngʼaleechiich aku kii ngʼoo nyoo kiichō ku-āltooy inyeentee. 65 Kitas taay :Yēēsu kumwa kilē, "Kii kiyoonēē nyi kyoomwoorwook kilē moomii :chiich nyoo chōōnēy wōloo āmii kutoomō ku-ir :Paapaan kuchō." 66 Kii nēē mwa :Yēēsu kilēē nyoonēē, kuuchuchuukiisyō :piich chaa chaangʼ choo kipēētootēy ākōō inyeentee. 67 Kiteep :Yēēsu kiineetanichiich choo kii lēē taman nkōō ārēēny kilē, "Āmārēy mpō āmētoon, sōō?" 68 Kuwālchi :Pēētērō Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, kupēētiichaan ānō? Itingʼēē ngʼal choo kōōnuuy sopoon nyēpō ākōy. 69 Kuurānēy akēēnkēt kilē inyēēn Meesaaya nyoo chōōnēē wōloo mii :Iriin." 70 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Mā aneen nyi kyoolēwēnook :akwaan taman nkōō ārēēny? Aku Syeetaani nyuun :akoongʼo nkōō akwaan." 71 Kimwoorēy :Yēēsu kilēē nyoonēē, ku kiingʼāloolēē Chuutaas wēēroo Siimnyōn Iskaryoot nyoo kiiwō ku-alta Yēēsu aku kii :akoongʼo inyeentee nkōō kiineetanik chu kii lēē taman nkōō ārēēny.

7

1 Nēē ityō, kuunēētiisyootō :Yēēsu nkōō kōōroo Kalilaaya. Kiimāmārēy :Yēēsu kimanaata nkōō Chuuteeya āmu kiimārēy :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kuukeet inyeentee. 2 Kiikiikuriichi :tuum nyoo kiipkootēē :Yāwuutik pērēētuusyēchu kiimāngʼootēy sopootwēēn. 3 Kumwoochi nyuun Yēēsu :wēēchiikwaak kilē, "Ngʼeetee yēēnyi akiiwō Chuuteeya sikuuro :tuupiikuuk tukun choo ii-irēy. 4 Nēē mārēy :chiich sikutooku, kuurookēē kungʼuutu keey. Kanya nyuun kutookuunō kōōrēē :ngʼaleechu pō kwōngʼuut chu ii-irēy." 5 Kiimaaran mpō Yēēsu :wēēchiikwaak. 6 Kumwoochi :Yēēsu wēēchiikwaak kilē, "Toomō ku-itu :saayitiinyuun, aku :akwaan nyuun, ku āmuukēy a-ir kir nyoo āmārēy saayit aka tōkōl. 7 Māsāsook :piich chēpō ngʼwēny. Sāsoon āmu āmwoochinii akwaaneek kilē raacha :ngʼala choo irēy. 8 Apeekwaan tuumoonēē. Moowēētiiy āmu toomō ku-itu :saayitiinyuun." 9 Kiimwa :Yēēsu ngʼaleechoochēē akungʼātuunō Kalilaaya. 10 Kii nēē kaakupa :wēēchiikwaak, kuuleepta keey Yēēsu kiwō tuumoonēē. 11 Paani mii :tuum kutāsēy taay, ku kiimii :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kuwāsēy Yēēsu akutēēpootēy kilē, "Mii ānō :chiichi?" 12 Kichaamchaam :piich chaa chaangʼ akipō Yēēsu. Kiimwoorēy :pichoochēē walak kilē, "Karaam :chiichi." Kumwoorēy :walak kilē, "Acha! Mēlmēēlēy piich." 13 Moomii :chiich nyoo kiingʼāloolēy kutooku, āmu kiiwārēy kāāntōōy chēpō Yāwuutik. 14 Paani mii :piich tuum kwēēn, kiwō :Yēēsu Kōpō Iriin akutoowu kuunēētiisyō. 15 Kikwōngʼ kāāntōōy chēpō Yāwuutik akimwa kilē, "Kāsōwuuntō ānō chiichi tukun chaa chaangʼ amaasōōmānchi?" 16 Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Ngʼal choo ānēētook ku mēēlē ngʼaleechuuch. Pkoonēē :ngʼaleechu wōloo mii :Iriin nyoo kiiyookwoon. 17 Chiich nyoo kacham ku-ir kiyoo mārēy :Iriin, ku chiichoonēē nyoo sōwuuy kilē pkoonēē :ngʼaleechu ānēētēy wōloo mii :Iriin, ntā wōloo āmii. 18 Piich choo lāsēy keey nkōō ngʼaleekwaak, kumārēy kilē ntā /kuuloosu akwaaneek. Ku piich choo irēy tukun choo /kuuloosuunēē chiichi kiiyooku akwaaneek, ku piich choochēē chēpō man. 19 Kiikōōnook :Muusa ngʼātuut, āmoomii :chiich mpō ākoongʼo nkōō akwaan nyoo riipēy ngʼātuutēchoochēē. Āmārēy āpārchoon nee?" 20 Kuwālchi :piich Yēēsu kilē, "Kēēwōōsēē ntā nee? Ngʼoo nyi mārēy kuparin?" 21 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Kiingʼwoonchook paani kyaa-ir :aneen kir ākoongʼo nyēpō kwōngʼuut nkōō pērēētuu Sapaatō. Kiimwoorwook :Muusa āmurō wēēchiikwook, āmuriisyō mpō ntā kii pērēētuu Sapaatō. (Man kii mā Muusa nyi kimwooru, kii paapatiinēkwook chēpō taay chu kiitoowu.) Ku nēē /kumur wēērii nkōō pērēētuu Sapaatō /simākupit ngʼātuut chēpō Muusa oo, āmu nee nyuun soonyālāchoon paani koosoop :aneen chiich nkōō pērēētuu Sapaatō? 24 Āmoorwoochi piich kilēē wōloo ārōōtitooy. Ārwoochii nkōō oor nyēpō man." 25 Kiimwa :piich walak chēpō Chēērusālēēm kilē, "Mā chiichi nyi /kumārēy /kēēpārēy? 26 Nku inyeentee nyi mii kungʼāloolēē taayuu piich akumāmwoorēy kir :kāāntōōyiichooch. Ara nkēt sōō man kilē Meesaaya :chiichi? 27 Paani kāchō Meesaaya, ku moomii :chiich nyoo nkēt wōli chōōnēē. Nku kiinkēt :achaan wōli chōōnēē chiichi." 28 Paani mii :Yēēsu kuunēētiisyēy nkōō Kōpō Iriin, kumwaarta kuteer :piich tōkōl kilē, "Man ānkētoon, ākoonkēt wōli āchōōnēē. Kiimoochōōnēy aneentee. Pō man :chiichi kiiyookwoon, āmoonkēt :akwaan inyeentee. 29 Ānkēt :aneen inyeentee āmu kyoochōōnēē wōli mii :inyeentee aku :inyeentee nyi kiiyookwoon." 30 Kii nēē kaakumwa :Yēēsu kilēē nyoonēē, kuutyam :kāāntōōy kilē /keenam. Ku kiimoomii nyuun :chiich nyoo kiitiingʼ āmu kitoomō ku-it :saayitiinyiin. 31 Kiiran nyuun :piich chaa chaangʼ ngʼaleechiich akimwa kilē, "Ara nēē chō sōō :Meesaaya ku-irēy ngʼal chēpō kwōngʼuut kusiir chu irēy :chiichi?" 32 Kii nēē teer :Parisaay kichoomchoomēy :piich akipō Yēēsu, kutuuyō ākōō tisiik choo ēēchēēn akuuyooytō askari chēpō Kōpō Iriin pakunam Yēēsu. 33 Kitas taay :Yēēsu kumwa kilē, "Tākēēmii tōkōl nkōō pērēētuus choo ngʼērin kipaat, nēē ityō, āwō wōloo mii :nyi kiiyookwoon. 34 Āwāsoon, aku moonyōōrwoon, āmu moomuukēy apkaan wōli āwēētii." 35 Kimwoochi keey :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kilē, "Ara mārēy :chiichi kiwō ānō simākunyōōru? Mārēy kiwō kōōrootinēēchu kiimāngʼaata :piichooch walak sikuuneet piipō wōliinēē? 36 Kamwa kilē /kuwāsēy inyeentee aku /mākunyōōruuy, akilē mākuumuukēy keepa wōli wēētii. Mwoorēy nee :chiichi?" 37 Nēē mii pērēētuu nyēpō lēt nyoo kiiwoontoorēē tuumoonēē, kuuryoongʼ :Yēēsu akimwa kuteer :chiich aka tōkōl kilē, "Chiich aka tōkōl nyoo āmēy :maral, kuchō wōli āmii sikura pēr. 38 Ku nyoo keeranan kurōōtuunēē :pēr chēpō sopoon kilēē paani mwoorēy :siruut." 39 Kimwoorēy :Yēēsu kilēē nyoonēē ku kiingʼuutuuy Toomirmiir nyoo Tiliil nyoo kii nyōōruuy :chiich aka tōkōl nyoo kātiirō keey inyeentee. Kiitoomō nyuun paanoonēē /kēēyooku Toomirmiir nyoo Tiliil āmu kiitoomō kuutōrōōr :Iriin Yēēsu. 40 Paani kateer :piich ngʼaleechoochēē kiimwoorēy :Yēēsu, kumwa :pichoochēē walak kilē, "Man Ōōrkooyoontoo Iriin :chiichi." 41 Kumwa :walak kilē, "Meesaaya :chiichi." Kilē :walak, "Acha! Mēēmuukēē kuchōōnō :Meesaaya Kalilaaya. 42 Mwoorēy :siruut chēpō Iriin kilē chōōnēē :Meesaaya kōpō Tāwuti nkōō Peeteleem wōli kiimāngʼēy :Tāwuti." 43 Kuchuunchuunnyō nyuun :pichoochēē akipō Yēēsu. 44 Kiimārēy :piich walak kunam Yēēsu, aku moomii :chiich nyuun nyoo kiityam kunam. 45 Kii nēē wārākiisyō :askariichoochēē pō Kōpō Iriin wōli kiimii :tisiik choo ēēchēēn ākōō Parisaay, kuteep :Parisaay askariichoochēē kilē, "Āmu nee simaanam Yēēsu akaamutu kuchō yi?" 46 Kuwālchi :askariichoochēē kilē, "Moomii :chiich nyoo kiikungʼalaal pērēētuu aka kilēē :chiichi." 47 Kuteep :Parisaay askariichoochēē kilē, "Āmārēy amwaara kilē /kaakēēmēlmēēlook mpō? 48 Ānkēt :akwaan kāāntōōyiin aka tōkōl nyoo kiikuuran ngʼaleechu mwoorēy :chiichoonēē, ntā ku Pārisooyiin? 49 Pānootēēn :pichu mēēnkēt ngʼātuut chēpō Muusa." 50 Nkōō kāāntōōyiichoochēē, ku kiimii Nikōtēēmō nyoo kiikaakiwō kuuro Yēēsu. Kumwoochi :Nikōtēēmō kāāntōōyiichoochēē kilē, 51 "Kutuup keey nkōō ngʼātuutēchooch, moomii :chiich nyoo kuusuumchinii ngʼal kutoomō /keeteer kiyoo mwoorēy :chiichoonēē, /ākēēsōwu kiyoo ka-ir." 52 Kuwālchi :pichoochēē Nikōtēēmō kilē, "Ichōōnēē mpō Kalilaaya? Wiyō soomana siruut chēpō Iriin, nēē meeroo kilē moomii :ōōrkooyoontō nyoo muukēy kuchōōnō Kalilaaya." 53 Nēē mii lētuun, kuwaraka :chiich aka tōkōl katanyiin.

8

1 Kiwō :Yēēsu ākōy Tulwoo Musēytuun. 2 Kii nēē rir kōōrēē, kumusta :Yēēsu kuwaraka piriiruu Kōpō Iriin. Kupka :piich akuururuuchi keey yi mii :inyeentee. Kutēpō :Yēēsu ngʼwēny akuuneet pichoochēē. 3 Kuumutu :koonēēt chēpō ngʼātuut ākōō Parisaay cheepyooso nyoo /kiikunyōōru ku-irēy takal ākōō chiich nyoo mā poonteenyiin. Ku kany :pichoochēē kuuryoongʼō cheepyoosoonoonēē taayuungʼwaangʼ. 4 Kumwoochi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Koonēētiin, /kākunyōōru cheepyoosooni ku-irēy takal ākōō chiich nyoo mā poonteenyiin. 5 Nkōō ngʼātuutēchooch, ku kiimwooru :Muusa kilē, rookēē :chiich nyoo lēē cheepyoosooni /keewiira korin kima. Imwoorēē nee nyi lēē inyēēn?" 6 Kiimwoorēy :pichoochēē ngʼaleechoochēē kuutyāmēy Yēēsu sikuurwoochi nkōō kōōkwō. Kuungʼuruukō :Yēēsu akusir ngʼwēny nkōō moorineenyiin. 7 Kii nēē tas taay :pichoochēē kuteepa Yēēsu ngʼal, kuuryoongʼ :Yēēsu akumwoochi pichoochēē kilē, "Nēē mii chiich nkōō akwaan :nyoo toomō ku-ir ngʼōōki, kutoowu kuwiir cheepyoosooni." 8 Kii nēē kaakumwa :Yēēsu kilēē nyoonēē, kuureer kungʼuruukō akusir ngʼwēny. 9 Kii nēē teer :pichoochēē ngʼaleechoochēē kiimwoorēy :Yēēsu kupēēchi keey tōkōl. Kipeera ākoongʼo ākoongʼo ākōy kupa tōkōl. Kitoowu kupa chu ēēchēēn kupōk. Kipa kilēē nyoonēē ākōy kungʼātu :Yēēsu inyeentee ākōō cheepyoosoonoonēē nyoo kiitākumii kuuryoongʼēē yoonēē. 10 Kungʼeet :Yēēsu akuteepa cheepyoosoonoonēē kilē, "Kapa ānō? Moomii :chiich mpō ākoongʼo nyoo kāngʼātu kuurwookuun?" 11 Kuwālchi :cheepyoosoonoonēē kilē, "Kiptaayaan, moomii mpō :akoongʼo." Kilēēchi :Yēēsu, "Moorwookuun mpō. Wiyō ameetee-ir ngʼōōki kuureer." 12 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi piich kilē, "Aneen lēpooyin nyēpō ngʼwēny. Chiich nyoo tuupoon kunyōōruuy lēpooyin nyēpō sopoon. Maakumii :chiichoonēē wōloo mii tuurin." 13 Kumwoochi :Parisaay Yēēsu kilē, "Mā pō man ngʼalēēkuuk āmu mēērookēē ingʼalaalee keey." 14 Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Acha! Mpō ntā āngʼāloolēē keey, kir nyoo āmwooraa kupō man āmu ānkēt :aneen wōli kyoochōōnēē ākōō wōli āwēētii. Moonkēt :akwaan wōli kyoochōōnēē ntā ku wōli āwēētii. 15 Ātilchinii :akwaan chiich ngʼal kilēē wōloo tiltooy kimukuulmēt. Mootilchinaa chiich ngʼal. 16 Wōloo nyuun nēē ātilchi chiich ngʼal, kipō :kiirwookeenyuun man āmu mā aneen ākityōōn. Āmii nkōō Apoo nyi kiiyookwoon. 17 Siraat nkōō ngʼātuutēkwook kilē nēē choomnyēēchi :piich ārēēny ngʼālyoon, kupō man :ngʼālyoontoonoonēē. 18 Āngʼāloolēē keey, aku aka nyoo ngʼāloolēēnoon ku Apoo nyi kiiyookwoon." 19 Kuteep :pichoochēē Yēēsu kilē, "Mii ānō :apoongʼuungʼ?" Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Moonkētoon, āmoonkēt Apoonyuun. Ntā koonkētoon, ntā koonkēt mpō Apoonyuun." 20 Kiimwoorēy :Yēēsu ngʼaleechu tōkōl kimii kuunēētēy piich nkōō yoo kimii :saapōōyi choo /kikiirumchinii rōōpiyō nkōō Kōpō Iriin. Kimoomii :chiich nyoo kiinam Yēēsu āmu kitoomō ku-itu :saayitiinyiin. 21 Kuureer kumwoochi :Yēēsu kāāntōōyiichoochēē kilē, "Āwēēchinaa keey ākoowāsoon, ākoomēērsōōt nyuun nkōō ngʼōōkiikwook. Moopēētiikwaan wōli āwēētyaa." 22 Kumwoochi keey :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kilē, "Kālē :chiichi mākupēētiichaan wōli wēētii :inyeentee, ara, kēētēy keey :chiichi?" 23 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Āpkoonēē ngʼwēny, āchōōnēē :aneen kipsēnkwēt. Āpookwaan ngʼwēny aneen ku māāpō ngʼwēny. 24 Nkanyi koomwoorwook kilē ārookēy nkōō ngʼōōkiikwook, āmu /mākunyōōwook kaat ngʼōōkikwook ākōy aran kilē aneen nyoonēē." 25 Kuteepa :pichoochēē Yēēsu kilē, "Inyēēn ngʼoo?" Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Lēē paani kyoomwoorwook kungʼeetee kēny. 26 Chaangʼ :ngʼala choo āmuukaa amwa akipō akwaan ākoorwookwook. Man Apoo nyi kiiyookwoon, āmwoochinaa nyuun piich kiyi kaateera inyeentee kipaat." 27 Kiimaasōwu :pichoochēē kilē kiimii :Yēēsu kungʼāloolēē Apoo nyoo mii kipsēnkwēt. 28 Kumwoochi nyuun :Yēēsu kilē, "Pērēētuuni ākārkootēy Wēēroo Chiich, ku pērēētuunoonēē nyoo āsōwuuy kilē aneen nyoonēē akumoo-iraa kir nkōō kaamuukeenyuun ākityōōn. Ākoosōwu nyuun kilē kir nyoo āmwooraa ku nyoo kiineetan Apoo. 29 Mii nyi kiiyookwoon nkōō aneen, maamētoon āngʼātu aneentee ākityōōn, āmu ā-iraa kiyoo pāypāchinii inyeentee ākōy." 30 Kii nēē mwa :Yēēsu kilēē nyoonēē, kuuran :piich chaa chaangʼ. 31 Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kiiran inyeentee kilē, "Nēē ākiilchi keey kiyoo ānēētēy, ālēku man kiineetanichuuch. 32 Nkōō yoonēē nyuun, āsōwu man akuutyaaytaak :man." 33 Kumwoochi :kāāntōōyiichoochēē Yēēsu kilē, "Nku kiichaan laakōōpō Apraam, akutoomō kēēlēku ōōtwook chēpō chiich nkōō kōōrooni. Imii imwoorēy nee paani imwoorēy kilē /kiityooytēēch?" 34 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Āmwoorwook man kilē, chiich nyoo irēy ngʼōōki ku ōōtwookiintoo ngʼōōki. 35 Māmāngʼiisyēy :ōōtwookiin kaa chiich ākōy. Laakwa nyēpō kaayoonēē, ku pō kaayoonēē ākōy. 36 Nēē tyaakaak :Wēērii, ku kyootyookiisyō man. 37 Ānkēt :aneen soonyeen kilē :akwaan laakōōpō Apraam. Mpō ntā lēē nyoonēē, āmārēy aparaan, āmu maacham :akwaan ngʼālyoonteenyuun. 38 Āngʼāloolēē kiyoo kiingʼuutwoon :Apoonyuun, ā-irēēkwaan kiyoo mwoorwook :apoongʼwoongʼ." 39 Kuwālchi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Apraam ku paapeenyoon." Kilēēchi :Yēēsu, "Ntā man kilē kii paapēēngʼwoongʼ :Apraam, ntā koo-irēy tukun choo kii-irēy :inyeentee. 40 Āmārēēkwaan aparaa aku ngʼālyoon nyēpō man nyoo chōōnēē wōloo mii :Iriin nyi koomwoorwook. Kimēēmuukēy :Apraam ku-ir ngʼal choo lēē chu. 41 Ā-irēēkwaan kiyoo kii-ir :paapēēngʼwoongʼ." Kuwālchi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Iriin ku :Paapeenyoon ākityōōn akiichaan laakōōchiich chēpō man." 42 Kimwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Man ntā kii paapeengʼwoongʼ :Iriin, ntā āchāmoon āmu kyoochōōnēē wōloo mii :Iriin ākoomii aniinee yēēnyi. Kii maachōōnaa keey, kiiyookwoon inyeentee. 43 Āmu nee tāmoosōwuuy kiyoo āmwoorwook? Āmu maacham ateer ngʼaleechuuch. 44 Paapēēngʼwoongʼ ku :Syeetaani ākoomārēy atuup kiyoo mārēy :inyeentee. Kii rumiin :puunyoontoonoonēē kungʼeetee kēny. Moomii :pērēētuu nyoo mii :puunyoontoonoonēē kamaspō man, āmu moomii :man wōli mii :inyeentee. Nēē mēlmēēliisyō, ku ka-ir ngʼal choo nāmēy keey nkōō ātēpēēnyiin āmu ngʼuuriin :inyeentee aku paapaa ngʼuur tōkōl. 45 Āmwooraa ngʼal chēpō man, nkanyi moorānoon. 46 Ara, mii :ngʼoo nkōō akwaan nyoo muukēy kungʼuutu kilē ātingʼaa ngʼōōki? Ntā nēē pō man :ngʼaleek choo āmwooraa oo, kilē nee simaaranaan? 47 Chiich nyēpō :Iriin kutēērēy ngʼaleepō Iriin. Mootēērwoon āmu moopookwaan Iriin." 48 Kumwoochi kāāntōōyiichoochēē pō Yāwuutik Yēēsu kilē, "Mākākumwoorēēchaan man paani kākimwoorēy kilē inyēēn chiich nyēpō Samariya akiitingʼēy toomirmiir nyaa ra." 49 Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Mootingʼēy toomirmiir nyaa ra. Ākoonyitaa Apoonyuun ku mookoonyitaakwaan. 50 Moowāsinaa keey koonyit. Mii :nyoo wāswaa aku inyeentee nyoo tilēy ngʼālyoon aka tōkōl. 51 Āmwoorwook man kilē, chiich nyoo tuupēy ngʼaleechuuch ku mā-ākoy kima." 52 Kumwoochi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Kaakēēsōwu nyuun kilē man itingʼēē toomirmiir nyaa ra! Kiikima :Apraam akiikumēērō :ōōrkooyiipō Iriin akiimwoorēy kilē, nyoo tuupēy ngʼālyoontēēngʼuungʼ kumāmēērēy? 53 Imārēy mwaara kilē itōrōōr :inyēēn kusiir Apraam? Kiikima :Apraam akiikumēērō :ōōrkooyiipō Iriin. Ipkootēy kilē inyēēn ngʼoo?" 54 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Nēē āmii āpēy keey im, ku puch. Nyi tōrōōraa ku :Apoo nyi āmwoorēēkwaan kilē Iriintēēngʼwoongʼ. 55 Moonkēt :akwaan Iriin, aneen :nyi ānkēt. Ntā kaamwaa kilē moonkēt, ntā kaaneen ngʼuuriin kilēē :akwaan. Ānkēt :aneen inyeentee ākooriipēy ngʼālyoonteenyiin. 56 Kiipaypayiit :paapēēngʼwoongʼ Apraam kilē kuuro pērēētuuni āchōōnēy, kuuro nyuun pērēētuunoonēē akupāypāchi." 57 Kumwoochi :pichoochēē Yēēsu kilē, "Toomō mpō ii-it kēnyiis konom akiimwoorēy kilē kiiroo Apraam?" 58 Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Āmwoorwook man kilē kyoomii kutoomō /keenam Apraam." 59 Kukwar :pichoochēē korin kilē sikuwiira Yēēsu. Ku-ungʼ keey :Yēēsu nkōō kwēēnuu piich akuwēēchi keey nkōō Kōpō Iriin.

9

1 Kii nēē mii :Yēēsu kumānootēy, kuuro chiich nyoo /kiikiikunam kukoroot. 2 Kuteep :kiineetanichiich Yēēsu kilē, "Koonēētiin, ngʼōōki chēpō ngʼoo chu kii-ir chiichi kukor? Ngʼōōkichiich ntā chēpō sikiichiich?" 3 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Koroteenyiin kimāpootō ngʼōōkichiich ntā ku ngʼōōki chēpō sikiichiich. Koroot :chiichi sikutooku :kaamuukaa Iriin nkōō chiichi. 4 Mārēy kee-ira pāyiisyoo Apoo nyoo kiiyookwoon kitākupērēēt āmu mii kuchōōnēy tuurin aku moomii :chiich nyoo tāku-irēy pāyit. 5 Kitoomii ngʼwēny, ku aneen lēpooyin nyēpō ngʼwēny." 6 Kii nēē waangʼ :Yēēsu kumwoorēy ngʼaleechoochēē kungʼuti ngʼwēny, kutankwar nyungʼwiny akunyira koonyiipō chiichoonēē, 7 akumwoochi kilē, "Wiyō uunō koonyiikuuk nkōō toompuluulwoo Siloowaam." (Karkeey kaarinaani lēē Siloowaam nkōō nēē /kumwa kilē /kiikiiyooytō.) Kiwō nyuun :chiichoonēē kuu-uun koonyiichiich akuwaraka kumārārtooy. 8 Kuteep keey :piichiich chēpō saangʼ nkōō piich choo kikiikuuro chiichoonēē kusoomēy tukun kilē, "Mā :chiichi nyi kitēpēē ngʼwēny sikusoomsyō?" 9 Kumwa :walak kilē, "Inyeentee :nyoonēē." Kumwa :walak kilē, "Acha! Mā :inyeentee, karkeey kipaat nkōō inyeentee." Kumwa nyuun :chiichoonēē inyeentee kilē, "Aneen :nyēēnyi." 10 Kuteep nyuun :pichoochēē kilē, "Kiimararta kilē nee :koonyiikuuk?" 11 Kuwālchi :chiichoonēē pichoochēē kilē, "Kāngʼuti ngʼwēny :chiichi /kukuurēē Yēēsu akutankwar, nēē ngʼat kunyira koonyiichuuch akumwoorwoon āwoo-uunō keey toompuluulwoo Siloowaam. Āwō nyuun, ku paani koo-uun koonyiichuuch, amararta kilē weel." 12 Kuteep :pichoochēē kilē, "Mii ānō :chiichoonēē?" Kuwālchi kilē, "Moonkēt." 13 Kunam :pichoochēē chiichoonēē /kiikuusoop akuumut kiwō wōloo mii Parisaay. 14 Pērēētuuni kiitānkwārēy :Yēēsu nyungʼwiichoochēē sikuusoop chiichi kii koroot ku kii pērēētuu Sapaatō. 15 Kiteep :Parisaayiichoochēē chiichoonēē kiyi ki-ira ākōy kusopyō koonyiichiich. Kimwoochi :chiichoonēē pichoochēē kilē, "/Kiikutankwar nyungʼwiny /akeenyureenaan koonyin, nēē mii paani koowoo-uuntaa, amararta." 16 Kumwa :Parisaayiik walak kilē, "Māchōōnēē :chiichi wōloo mii :Iriin āmu mēēkoonyitēy ngʼātuut chēpō Sapaatō." Kumwa :walak kilē, "Muuktooy ānō :chiich nyoo lēē kipngʼōōkiyoon ku-ir tukun chēpō kwōngʼuut choo lēē chu?" Kuchuunchuunnyō nyuun :pichoochēē nkōō kaapkootuutēkwaak. 17 Kuureer kuteep :Parisaayiichoochēē chiichoonēē kiikoroot kilē, "Aa, nkōō inyēēn soonyeen oo, itingʼēy nee nyoo imwoorēy akipō chiichoonēē ka-irin imararta?" Kuwālchi :chiichoonēē Parisaayiichoochēē kilē, "Ōōrkooyoontoo Iriin :chiichoonēē." 18 Kiimaaran :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kilē man kiikoroot :chiichoonēē akiikimararta. Kukuur nyuun sikiichiich 19 akuteep kilē, "Nyoongʼwoongʼ :laakwaani? /Kiikunam ku koroot? Ki nēē /kiikunam ku koroot oo, ku āmu nee sikumārārtooy aniin?" 20 Kuwalta :sikiichiich kilē, "Kiinkēt :achaan kilē laakweenyoon, ākēēnkēt :achaan kilē /kiikunam ku koroot. 21 Mākuunkēt :achaan nyuun kilē āmu nee sikumārārtooy amākuunkēt chiichi /kēēsoopchi koonyiichiich. Ateepee inyeentee kumwoorwook, ōōw :chiichi nyoo muukēy kuwālu inyeentee." 22 Kiimwa :sikiichiich kilēē nyoonēē āmu kiiwar kāāntōōyiichoochēē pō Yāwuutik. Kiikiikumwa kāāntōōyiichoochēē kilē chiich aka tōkōl nyoo ngʼāloolēē kilē :Yēēsu ku Meesaaya, /kēē-ōōnēē sinakōōki. 23 Kiyoonēē nyi kii-ir sikiichiich kumwa kilē, "Ōōw :chiichi, ateepee inyeentee." 24 Kuureer kukuur :pichoochēē chiichoonēē kiikoroot akumwoochi kilē, "Itōrōōr Iriin akiimwaa ngʼal chēpō man! Kiinkēt :achaan kilē :chiichi kēēsoopin ku kipngʼōōkiyoon." 25 Kuwālchi :chiichoonēē pichoochēē kilē, "Moonkēt :aneen kilē kipngʼōōkiyoon :chiichoonēē ntā mā kipngʼōōkiyoon. Kir ākoongʼo nyoo ānkēt :aneen ku nyi: Kyaakoroot :aneen nkanyi kaamararta aniinee." 26 Kuteep :pichoochēē kilē, "Kii-iruun nee :chiichoonēē? Kiisoopin koonyin kilē nee?" 27 Kuwālchi :chiichoonēē pichoochēē kilē, "Nku koomwoorwook amootēērēy. Āmārēy ateera kuureer nyēpō nee? Ara, āmārēy ālēkuu tuupiichiich sōō?" 28 Kumuul :pichoochēē chiichoonēē akumwoochi kilē, "Inyēēn tupiintoo chiichoonēē, kēēpoochaan Muusa. 29 Kiinkēt :achaan kilē kiingʼāloolchi :Iriin Muusa. Mākuunkēt :achaan mpō kilē chōōnēē ānō chiichoonēē!" 30 Kuwālchi :chiichoonēē pichoochēē kilē, "Pō kwōngʼuut ngʼaleechu! Koolē moonkēt wōloo kiichōōnēē :chiichoonēē? Nku kēēsoopkoon koonyiichuuch. 31 Kiinkēt kilē mātēērchinii :Iriin kipngʼōōkiis. Tēērchinii piich choo koonyitēy inyeentee aku-irēy mākuutēchiich. 32 Toomō /keeteer chiich pērēētuu aka nyoo /kiikuusoop chiich koonyin nyoo /kiikunam kukoroot ākōy kimararta. 33 Ntā kāmāchōōnēē :chiichi wōloo mii :Iriin, ntā moomii kir nyoo irēy." 34 Kuwālchi kāāntōōyiichoochēē chiichoonēē kilē, "Kiinyēēn kipngʼōōkiyoon kungʼeetee /keenamin nkanyi imārēy tyama ineeteech?" Ku-oon :pichoochēē chiichoonēē kuwēērō sinakōōki. 35 Kii nēē teer :Yēēsu kilē /kiikee-oona chiichoonēē sinakōōki, kunyōōru chiichoonēē akuteep kilē, "Irānēy Wēēroo Chiich?" 36 Kuteep :chiichoonēē Yēēsu kilē, "Nyoo koonyitoot, mwoorwoon kee, ngʼoo :nyoonēē, saaran?" 37 Kumwoochi :Yēēsu chiichoonēē kilē, "Kaa-iroo inyeentee aniinee. Inyeentee :nyēēnyi āngʼāloolēy tōkōl." 38 Paani kateer :chiichoonēē ngʼālyoontoonoonēē, kukutungʼō taayuu Yēēsu akilē, "Kiptaayaan, kaaraniin." 39 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Kyoochōōn ngʼwēny ārwoochi piich tākumararta :choo kōryootēēn, aku kōryō :choo mārārtooy." 40 Kiimii :Parisaay choo kiikiituupaata Yēēsu. Paani kateer ngʼaleechoochēē kiimwoorēy :Yēēsu, kumwa kilē, "Imārēē lēē kichaan kōryootēēn?" 41 Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Ntā kookōryootēēn, ntā kāmootingʼēy ngʼōōki. Ku paani kaamwaakwaan kilē āmārārtooy, kungʼuutuuy nyoonēē kilē tootāsēēkwaan taay nkōō ngʼōōkiikwook."

10

1 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi kāāntōōyiichoochēē pō Yāwuutik kilē, "Āmwoorwook man kilē chiich nyoo loongʼēy karwa kumāpuntēērō koopoor nyēpō :kēēchiir, ku chōōriin :chiichoonēē. 2 Chiich nyoo puntoorēē koopoor ku māsōwoontoo kēēchiirēchoochēē. 3 Yootinii :riipiintoo koopoor māsōwoontoonoonēē. Tēērēy :kēēchiirēchoochēē kuutii māsōwoontoonoonēē paani kākuur keecha aka tōkōl nkōō kaarineenyiin, akiraangʼ kēēchiirēchoochēē kupa saangʼ. 4 Paani kaakuraangʼ kēēchiirēk kupa saangʼ, kuuntōrōōrchi sukutuup :kēēchiirēk inyeentee, āmu nkēt kuutiinyiin. 5 Mātuupēy :kēēchiirēchoochēē chiich aka. Mwārēy āmu mēēnkēt kuutii chiichoonēē." 6 Kiimwoochiinō :Yēēsu Parisaayichoochēē ngʼālyoontoonoonēē kārkēēyin, kimaakisōwu nyuun kiyoo kiimwoorēy :Yēēsu. 7 Kuureer kumwoochi :Yēēsu kilē, "Āmwoorwook man kilē aneen koopoor nyēpō kēēchiirēk. 8 Kii chōōr :piich tōkōl choo kiisip kuuntōrōōruunēēnoon. Kipa kukuur kēēchiirēchoochēē kimaakutēērchi :kēēchiirēchoochēē. 9 Aneen koopoor. Piich choo kāpunuunēēnoon, /kēēsāruuy. Pēētii akeetaar akurōōtu. 10 Nēē chōōnēy :chōōriin kumārēy kuchōōrsyō, kupāriisyō akuululuuk tukun. Kyoochōōn sikunyōōru :piich sopoon nyēpō man. 11 Aneen māsōwoon nyēpō man. Chāmēy :māsōwoon nyēpō man kimeerta kēēchiirēchiich. 12 Chiich nyoo /kiikusir kiraangʼ kēēchiir kumā chaachiich kēēchiirēk. Ku nee ro nyuun :chiichoonēē suuyoon kuchōōnēy wōli mii kēēchiirēk, kumētō kēēchiirēk akuurip. Kunam nyuun :suuyoon kēēchiirēk akuusareet. 13 Ripēy :chiichoonēē āmu chiich nyoo /kiikusir kiraangʼ kēēchiir kipaat. Māmārēy kusōwu akipō :kēēchiirēchoochēē. 14 Aneen māsōwoon nyēpō man āchāmēy ameerta kēēchiirēchuuch. Nkētoon :Paapaan, ākoonkēt :aneen inyeentee. Kilēē nyoonēē nyuun, ānkēt :aneen kēēchiirēchuuch akuunkētān :kēēchiirēchuuch. 16 Mii :kēēchiirēchuuch walak choo moomii piriiruuni. Mārēy āwookuur. Tēērēy kuutiinyuun akutuupkaan sipākutuuyō nkōō kēēchiirēk chuuchō walak kilēku piriir ākoongʼo nyoo roongʼēy :māsowoon ākoongʼo. 17 Chāmoon :Apoo āmu kyaacham aneen ama si nēē ityō areer ānyōōru sāpoontanyuun. 18 Moomii :chiich nyoo āpēēnoon sāpoontanyuun. Kaachamta keey aneentee ama. Ātingʼēy kaamuuka ātētō sāpoontanyuun ākootingʼēy kaamuuka areer ānyōōru sāpoontaanyuun. Ngʼālyoontoonyēēnyi nyi kiimwoorwoon :Apoonyuun a-ir." 19 Kii nēē mwa :Yēēsu ngʼalēēchu, kuureer ku-ir :ngʼalēēchu kāāntōōy chēpō Yāwuutik kuchuunchuunyo. 20 Kiimwoorēy :pichoochēē chaa chaangʼ kilē, "Tingʼēy :chiichi toomirmiir nyaa ra! Woosootēēn chiichi! Āmu nee saateera ngʼalēēpō :chiichi?" 21 Kilē :walak, "Mēēmuukēy :chiich nyoo tingʼēy toomirmiir nyaa ra kungʼalaal kilēē chiichi. Muuktooy ānō :toomirmiir nyaa ra ku-ir chiich nyoo kiikoroot kimararta?" 22 Kiika-it :pērēētuus choo /kiikiitiliilēē Kōpō Iriin nkōō Chēērusālēēm. 23 Kii pērēētuus choochēē choo kārtitēēn, kiimii :Yēēsu kumānēē Kōpō Iriin yoo /kiikukuurēē Sōpōōtwoo Sōlōmōōn. 24 Kuururuuchi keey :kāāntōōy chēpō Yāwuutik Yēēsu akuteep kilē, "Nēē inyēēn Meesaaya, imwoorwēēch man." 25 Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Nku kyoomwoorwook āmoorānēy. Kiyoo ā-iraa nkōō kaamuukaa Apoonyuun kungʼuutuuy kilē aneen ngʼoo. 26 Maaranaan āmu maakwaan kēēchiirēchuuch. 27 Ānkēt kēēchiirēchuuch, nēē ākuur :aneen kutēērēy kuutiinyuun akutuupkaan lēt. 28 Ātēnii akwaaneek sopoon nyēpō ākōy. Māmēērsōōt amoomii :chiich nyoo sārēēnoon. 29 Tōrōōr :Apoonyuun nyoo kiikōōnān tukun tōkōl kusiir chiich aka tōkōl. Moomii nyuun :chiich nyoo muukēy kusara inyeentee. 30 Aneen ākoongʼo nkōō Paapa." 31 Kuureer kukwar :kāāntōōyiichoochēē pō Yāwuutik korin kimar kuwiira Yēēsu. 32 Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Kyaaroot :akwaan tukun chaa chaangʼ choo kāroomēēn choo kyaa-ir :aneen nkōō kaamuukaa Apoo. Kir nee nkōō tukuuchoochēē kyaa-ir :aneen nyoo ka-iraak kutaamar awiireenaan korin?" 33 Kuwālchi :pichoochēē kilē, "Mākumārēēchaan keewiirin akipō tukuuchoochēē kāroomēēn kii-ir inyēēn. Kuwiiriin āmu ingʼāloolēē Iriin nyaa ra. Inyēēn kimukuul mēt kipaat, akiimwoorēy kilē ikarkeey nkōō Iriin." 34 Kuwālchi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Mwoorēy nee :Iriin nkōō siruut choo mwoorēy kilē, 'Kyaamwaa kilē ālēēkwaan aneen.' 35 Kiinkēt kilē pō man :siruut chēpō Iriin ākōy. Kiimwa :Iriin kilē piich choo kiikiikunam ngʼālyoonteenyiin ku karkeey nkōō inyeentee. 36 Kiilēwēnān :Paapaan akuuyookwoon āchō ngʼwēny. Ku moomuuktooy ānō amwa kilē akarkeey nkōō Iriin, nēē kaamwaa kilē aneen Wēēroo Iriin? 37 Nēē maa-ir :aneen tukuuchu mārēy Apoonyuun a-ir, ku maaranaan. 38 Ntā nēē koo koo-iraa pāyiisyeenyiin, acham naas pāyiisyōōnoonēē mpō nēē moochāmēy ngʼaleechuuch, soosōwuu kilē mii :Apoo nkōō aneen ākoomii :aneen nkōō :inyeentee." 39 Kuureer kuutyam kāāntōōyiichoochēē kunam Yēēsu, kichiwita ēēruunēkwaak. 40 Kuwēēchi keey :Yēēsu kutilta ēēmpō Choortan kiwō wōloo kiicham kuupootiisāniisyēērēē :Chowaana, akutēpchi keey wōloonēē. 41 Kii nēē mii :Yēēsu wōloonēē, kupkoonchi :piich chaa chaangʼ. Kiimwoorēy :pichoochēē kilē, "Kiimā-irēy :Chowaana ngʼal chēpō kwōngʼuut, akiimwa nyuun ngʼal chēpō man akipō chiichi." 42 Kuuran :piich chaa chaangʼ Yēēsu nkōō wōloonēē.

11

1 Kiimnyaan :chiich aka nyoo /kiikukuurēē Lasaaro nyoo kiimāngʼēy Peetannya. Kiimāngʼēy :Maaryaa ākōō chēētangʼwaangʼ Marta yoonēē mpō. 2 Kii Maaryaa nyēēnyi nyoo kiiwō kuroonchi kēēlyēēpō Yēēsu mwaar nyoo kiingʼuutooy nyaa anyiny pērēētuu aka akuupuukō puutēchiich. Kii wēēriingʼwaangʼ :Lasaaro nyi kiimnyaanaat. 3 Kuuyoochi :tiipiichoochēē Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, mnyaanaat :choorwēēngʼuungʼ nyoo ichāmēy." 4 Paani kateer :Yēēsu ngʼaleechoochēē, kumwa kilē, "Māmēērēē :Lasaaro kōrōōyoonēē. Acha sōō! /Kuutōrōōrēy :Iriin nkōō Wēēriinyiin kupunuunō kiyi ka-ira." 5 Kiichāmēy :Yēēsu Marta, chēētangʼwaangʼ ākōō Lasaaro. 6 Paani kateer :Yēēsu kilē kiimnyaanaat :Lasaaro, kupērēnō wōli kimii pērēētuus ārēēny. 7 Nēē mii lētuun, kumwoochi kiineetanichiich kilē, "Kēēwārākiisyēē Chuuteeya." 8 Kilēēchi :kiineetanichiich, "Koonēētiin, imārēy warakee wōliinēē? Nku kālēēkit paani kāmārēy :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kuwiireeniin korin." 9 Kuwālchi :Yēēsu kiineetanichoochēē kilē, "Pērēētēk kutingʼēy saayitiis choo lēē taman nkōō ārēēny choo ku-irēy :achaan pāyit nyēpō Iriin. Ku nēē tuup nyuun :chiich oor nyēpō lēpooyin, kumēēputēy āmu rōōsēy lēpooyin nyēpō ngʼwēny. 10 Ku nēē tuup :chiich araa tuurin, kuuputēy āmu mātingʼēy chiichoonēē lēpooyin." 11 Paani keewaangʼ :Yēēsu kumwa kilēē nyoonēē, kumwoochi pichoochēē kilē, "Kāruuchi keey :choorweenyoon Lasaaro. Āmāraa awaangʼeeta rwoon." 12 Kuwālchi :kiineetanik Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, nēē mii rwoon :Lasaaro, kusopēy." 13 Kiingʼāloolēē :Yēēsu meeraa Lasaaro, kuupkootēy :kiineetanik kilē kiimwoorēy :Yēēsu kilē mii rwoon Lasaaro. 14 Kuupuunchi :Yēēsu kiineetanichoochēē kilē, "Kiikima :Lasaaro. 15 Apaypay :aneen kilē neena kāmoomii nkōō inyeentee. Kaamwaa kilēē nyoonēē saaranaan. Keepee wōli mii :inyeentee." 16 Kumwoochi :Toomaas nyoo /kiikukuurēē Sārāmwō nkōō kaarinee aka kiineetanik kilē, "Keepee tōkōl nkōō Koonēētiin sikēēmēērēē nkōō inyeentee." 17 Paani kā-it :Yēēsu Peetannya, kuteer kilē kiitingʼēy :Lasaaro pērēētuus angʼwan kungʼeetee /kēēsiintō. 18 Kiilēēkitēē keey :Peetannya ākōō Chēērusālēēm nyoo kiimuukēy ku-it kiilomiiteen sōmōk. 19 Kiikiipka nyuun :piich chaa chaangʼ pakuukaaykaay Maaryaa ākōō Marta akipō meeraa wēēriingʼwaangʼ. 20 Paani kateer :Marta kilē kiimii :Yēēsu kuchōōnēy, kutorooyta. Kungʼātuunō :Maaryaa kaaw. 21 Kumwoochi :Marta Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, ntā kēēmii :inyēēn yēēnyi, ntā kāmāmēērēy :wēēriinyoon. 22 Aku ānkēt :aneen mpō paannyēēnyi kilē muukēy :Iriin ku-iruun kir aka tōkōl nyoo kēēsoom." 23 Kumwoochi :Yēēsu Marta kilē, "Ngʼēētēē :wēēriingʼwoongʼ meerat." 24 Kuwālchi :Marta kilē, "Ānkēt :aneen soonyeen kilē ngʼēētēē meerat pērēētuuni pō lēt." 25 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Aneen nyi āngʼēētēē piich meerat ākookōōnuuy sopoon. Chiich aka tōkōl nyoo rānoon, kunyōōruuy sopoon mpō ntā kaakima. 26 Ku choo sāpoot akuurānoon kumāmēērsōōt pēsyēēt. Irānēy ngʼaleechu?" 27 Kuwālchi :Marta kilē, "Lēē nyoonēē Kiptaayaan. Ārānaa kilē inyēēn Meesaaya Wēēroo Iriin nyoo kii chōōnēy ngʼwēny." 28 Paani keewaangʼ :Marta kumwoorēy ngʼaleechoochēē, kuwaraka kaaw akukuur chēētāngʼwaangʼ kiwō kamas akumwoochi kilē, "Mii :koonēētiin yēēnyi akimii kutēēpiin." 29 Kii nēē teer :Maaryaa ngʼaleechoochēē, kungʼeet kilē weel akiwō kuutorooyta Yēēsu. 30 Kiitoomō ku-it :Yēēsu kēēstoonichoochēē, kiitākumii yi kiinyōōrchi :Marta. 31 Paani keero :pichu kiimii kusoorsoorēy Maaryaa nkōō kō wōloo kiiwēētō :Maaryaa saangʼ, kungʼēētyō tōkōl akutuup lēt. Kiipkootēy :pichoochēē kilē ālēē kiimārēy :Maaryaa kiwō kuriira wōli /kiikutupchi wēēriingʼwaangʼ. 32 Paani ka-it :Maaryaa yi kiimii :Yēēsu kuwiirchi keey kēēlyēēchiich akumwoochi kilē, "Kiptaayaan, ntā kēēmii inyēēn yēēnyi ntā kāmāmēērēy :wēēriinyoon." 33 Paani keerō :Yēēsu kuriirēy :Maaryaa nkōō pichoochēē kiituupēy lēt, kungʼwoonchi ākōy kuu-iim keey. 34 Kuteep :Yēēsu kilē, "Kootupchi ānō?" /Kēēwālchi kilē, "Chōōnō roo Kiptaayaan!" 35 Kuriir :Yēēsu. 36 Kumwa :pichoochēē kilē, "Aroo kee wōloo kiichāmtooy :chiichi Lasaaro." 37 Kumwa :pichoochēē walak kilē, "Kiisoop :chiichi kipkoroot, kilē nee māriip Lasaaro tamama?" 38 Kuureer kuu-iim keey :Yēēsu. Kiwō ākōy kēpēnēē wōli /kiikutupchi Lasaaro. Kiimii kor nyoo /kiikukara kurkaa kēpēnoonoonēē. 39 Kumwoochi :Yēēsu piich kilē, "Amiltee kortō." Kuwālchi :Marta kilē, "Kiptaayaan, ngʼuutooy āmu kiiku-it pērēētuus angʼwan kungʼeetee kima chiichi." 40 Kuwālchi :Yēēsu Marta kilē, "Kāmoomwooruun kilē nēē ranaan iirōōtēy kaamuuka nyēpō Iriin?" 41 Kumilta :pichoochēē kortō. Kuuro :Yēēsu parak akilē, "Paapa, āmwooruun kōōnkēy āmu kēētēērwoon ngʼaleechuuch. 42 Ānkēt kilē itēērwoon pērēētuu aka tōkōl. Āmwoorēy kilēē nyoonēē sikuteer :pichu kumii tōkōl sikuuran kilē inyēēn nyi kiiyookwoon." 43 Kii nēē waangʼ :Yēēsu kumwa kilēē nyoonēē, kukuursyō nkōō kuut nyoo ōōw kilē, "Lasaaro, chōōnō saangʼ!" 44 Kuchō :Lasaaro saangʼ nyoo kiikaakima. Kiirātootēēn :ēēruunēchiich nkōō kēēlyēēchiich nkōō sirōōy choo /kikikurataarata inyeentee /ākēētuptō. Kiirataat mpō koonyiichiich. Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Atyaaka chiichi akaakany kuwēēchi keey." 45 Kiiran Yēēsu :piich chaa chaangʼ choo kiikiipka kuuro Maaryaa āmu kiiro kiyoo kii-ir :Yēēsu. 46 Kipa nyuun :walak akupa kumwoochi Parisaayiik kiyoo ki-ira. 47 Kutuuyō Parisaay ākōō tisiik choo ēēchēēn akukuurtō kōōkwō nyoo ōōw nyēpō Yāwuutik akimwa kilē, "Kimiichaan kēē-irēy nee? Nku mii :chiichi kii-irēy ngʼal chaa chaangʼ chēpō kwōngʼuut! 48 Nēē kumēti :chiichi kitas taay kilēē nyēēnyi, kuurānēy :chiich aka tōkōl inyeentee. Muukēy :kāāntōōy chēpō Rooma kupka akwoop kōōrēēnyoon ākōō piichooch tōkōl." 49 Kiimii yoonēē :chiich aka nyoo /kiikukuurēē Kayaapa nyoo kii Tisiintēē nyi Ōōw kēnyiinoonēē. Kimwoochi :chiichoonēē pichoochēē kilē, "Moonkēt :akwaan kir mpō ākoongʼo? 50 Moorōōtēy :akwaan kilē kaykay kima :chiich ākoongʼo akipō piich kusiir kurook :kōōrēē tōkōl?" 51 Kimwoorēy :Kayaapa kilēē nyoonēē ku kii mā kaapkaateenyiin. Inyeentee nyi kii Tisiintēē nyi Ōōw nkōō kēnyiinoonēē akiimii kungʼōōrēy kilē mēērēy :Yēēsu sikusop :kōōrēē. 52 Kiimāmēērēy :Yēēsu akipō piich chēpō Israayeel kipaat. Kiimēērēy si nēē ngʼat /keerum piich tōkōl chēpō Iriin choo kiisarat kilēku kir ākoongʼo. 53 Kungʼeetee pērēētuunoonēē, kitoowu :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kuchēp wōloo /kuukēētitooy Yēēsu. 54 Ku maatakimanaata nyuun :Yēēsu /kēērootootēy nkōō kōōroonoonēē pō Chuuteeya. Kiiwō ārii aka nyoo /kiikukuurēē Epurayiim yoo kiilēēkitēē suur kwēēn. Kitēpō :Yēēsu wōloonēē ākōō kiineetanichiich. 55 Kiikiikulēēkitiit pērēētuu nyoo kyoomēē :Yāwuutik Pasaka. Kupa nyuun :piich chaa chaangʼ Chēērusālēēm pākuutiliil keey, kutoomō ku-itu :pērēētuusyēchoochēē. 56 Kiimii :pichoochēē kuwāsēy Yēēsu. Kii paani kēērumchi keey Kōpō Iriin, kuteep keey kilē, "Āpkootēy kilē nee? Mā chōōnēy man :chiichi tuumi?" 57 Kiikiikumwaarta tisiik choo ēēchēēn ākōō Parisaay kilē nēē nkēt :chiich aka tokol wōloo mii :Yēēsu, kumwaarta /sikeenam.

12

1 Kii nēē ngʼātu pērēētuus choo lēē lo siku-it tuum nyēpō Pasaka, kiwō :Yēēsu Peetannya wōloo kiimāngʼēy :Lasaaro, chiichi kiingʼeeta :Yēēsu meerat. 2 /Kiikupay Yēēsu ākōō kiineetanichiich nkōō wōloonēē. Kii Marta :nyi kiipāyēy pichoochēē. Kyoomiisyō :Lasaaro mpō ākōō pichoochēē. 3 Kunam :Maaryaa mwaar nyoo kiingʼuutooy nyaa anyiny /ākiikwoolēē rōōpiyō chaa chaangʼ. Kiroonchi mwaaroonēē kēēlyēēpō Yēēsu, akuupuukō kēēlyēēchoochēē puutēchiich. Kingʼuutō :mwaaroonēē kuyāmu koot tōkōl. 4 Kimwa :Chuutaas Iskaryoot nyoo kii ākoongʼo nyēpō kiineetanik (nyoo kiiwō ku-āltooy Yēēsu) kilē, 5 "Kālē nee /makwaalteeree mwaari rōōpiyō chaa chaangʼ /ākēētē mēēy rōōpiyēēk?" 6 Mēēlē kiimwoorēy :chiichoonēē kilēē nyoonēē āmu kiiriirēē mēēy. Kiimwoorēy kipaat kilēē nyoonēē āmu kii chōōriin :inyeentee. Kiicham kwoopootēy saapaa rōōpiyō akichōōrēy rōōpiyēēk. 7 Kimwa :Yēēsu kilē, "Mētēē cheepyoosoonoonēē kuusiintō mwaarta nyoo ngʼātuunoot /sikee-iileenaan paani /kutupoon. 8 Āmiikwaan nkōō mēēy pērēētuu aka tōkōl, amēēlē āmii nkōō aneen ākōy." 9 Paani kateer :piich chaa chaangʼ kilē kiimii :Yēēsu Peetannya, kupka pakuurō Yēēsu ākōō mpō Lasaaro nyi kiingʼeetee :Yēēsu meerat. 10 Kichēp tisiik choo ēēchēēn kuukeet mpō Lasaaro. 11 Kii-ir kilēē nyoonēē akipō kiyi /kiiku-irchi Lasaaro. Kii-ir :ngʼālyoontooni kupeera :piich chaa chaangʼ woloo mii :kāāntōōy chēpō Yāwuutik kupa wōloo mii :Yēēsu akuuran inyeentee. 12 Nēē mii pērēētuu nyi kiituupēy, kiteer :piich chaangʼ choo kiipka Tuumpō Pasaka kilē kiimii :Yēēsu kuchōōnēy Chēērusālēēm. 13 Kunam :pichoochēē sāk chēpō sōōs akutorooyta Yēēsu, kumwoorootēy nkōō kuut nyoo ōōw kilē, "Ōōsaana! Pēēruuroot :chiich nyoo chōōnēy nkōō kaarinaa Iriin. Pēēruuroot :Pāytooyiintoo Israayeel." 14 Kinyōōru :Yēēsu waawaa sikiryō, kulaangʼ akuwēērō kilēē paani mwoorēy :siruut chēpō Iriin kilē, 15 "Moowāriisyō, :pichu pō Saayoon. Ānyi :Pāytooyiintēēngʼwoongʼ mii kuchōōnēē waawaa sikiryō." 16 Kiimoosōwu nkōō yoonēē :kiineetanichiich kiyi kiimii ku-irēē paanoonēē. Kii nēē wō kungʼeet :Yēēsu kiwō kipsēnkwēt, kusōwu :kiineetanichoochēē kiyi kiimwoorēy :siruut chēpō Iriin akipō Yēēsu. 17 Kupa kwaamtaata :piich choo kiiro kuungʼēētēē :Yēēsu Lasaaro meerat ngʼaleechoochēē. 18 Kiyoonēē nyi kii-ir :piich chaa chaangʼ kuutorooyta Yēēsu āmu kiikiiku-ir :Yēēsu ngʼālyoon nyēpō kwōngʼuut. 19 Kumwoochi keey :Parisaay kilē, "Kaaroo kilē moomii kir aka tōkōl nyoo kaku-ir! Aroo kee, mii :piich tōkōl kutuupēy inyeentee!" 20 Kiimii :Yāwuutik walak choo kiingʼāloolēy kuutii Kirik choo kiikiipka Chēērusālēēm kipa kwaam Tuumpō Pasaka. 21 Kipa :Kirikichoochēē kunyōōru Pilip nyoo kiipō Peetsaayta nkōō kōōroo Kalilaaya akumwoochi kilē, "Nyoo koonyitoot, kumārēy keeroo Yēēsu." 22 Kiwō :Pilip kumwoochi Antereeya, akupa :tōkōl kipa kumwoochi Yēēsu. 23 Kilēēchi :Yēēsu pichoochēē, "Kaaku-itu nyuun saayitiini /kiitōrōōrēy Wēēroo Chiich. 24 Āmwoorwook man kilē nēē māchinchi :kōsuryoontō ngʼwēny akima, kungʼātuuy inyeentee ākityōōn. Ku nēē ma, kunāmēy par chaa chaangʼ. 25 Nyoo chāmēy sopoon nyēpō kōōrooni, kuupootēy sopoon nyēpō ākōy. Ku nyoo kēētētō sāpoontanyiin mu kōōrooni akipō aneen, kunyōōruuy sopoon nyēpō ākōy. 26 Chiich nyoo mārēy ku-irwaan pāyit ku mārēy kutuupan, āmu kipāyityoonteenyuun kumārēy kumii ākōō aneen saayit aka tōkōl. Koonyitēy :Paapeenyuun chiich nyoo irwoon pāyit. 27 Iimēy keey sopoontonyuun. Amwaa nee? Ālē, 'Apoo, sāruunēēnoon nyarili mii kuchōōnchinoon?' Acha sōō! Kyoochōōn akipō ngʼaleechu. 28 Paapa, kanya kutōrōriit kaarinēēngʼuungʼ." Kuchōōnō :kuut parak nyoo kiimwoorēy kilē, "Kyootōrōōr, aku tootōrōōrēy kuureer." 29 Paani kateer :piich choo kiiryoonchēērēē yoonēē kuutiinoonēē, kumwa :walak kilē, "Kātul :iilat." Kilē :walak, "Kāngʼāloolchi :malayka chiichi." 30 Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Māpootoon :ngʼaleechoochēē /kākumwooru, pootook. 31 Kaaku-iti yoo /kuurwoochinii piich chēpō ngʼwēny. /Kumiltooy nyuun paannyēēnyi Syeetaani pāytooyiintoo ngʼwēny. 32 Nēē /kuukarkaatan nkōō ngʼwēny, ā-iswaa piich tōkōl kupka wōli āmii." 33 Kimwoorēy :Yēēsu kilēē nyoonēē, ku kiingʼuutuuy wōloo lēē meerat nyoo kiiwō kunyōōruuy. 34 Kilēēchi :piich Yēēsu, "Mwoorwēēch :siruut kilē māngʼiisyēy :Meesaaya ākōy. Ku nēē nyi imwoorēy kilē /kiitōrōōrēy Wēēroo Chiich kungʼeetee ngʼwēny? Ngʼoo :chiichoonēē lēē Wēēroo Chiich?" 35 Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Toomiikwaan ākōō lēpooyin pērēētuus choo ngʼērin. Āmāngʼiisyēē nkōō lēpooyintonoonēē kutootingʼēy simēēpēlook :tuurin. Mēēnkēt :chiich nyoo mii tuurin wōli wēētii. 36 Nēē tākumii :lēpooyini nkōō ākwoonēēk, ku maraat arana lēpooyinoonēē soolēkuu laakōōpō lēpooyin." Paani keewaangʼ :Yēēsu kumwoorēy ngʼaleechoochēē kiwō ku-ungʼa keey akwaaneek. 37 Mpō paani kiikiiku-ir :Yēēsu ngʼal chaa chaangʼ chēpō kwōngʼuut nkōō taayuu piich, kutay :pichoochēē kuuran Yēēsu. 38 Paani kii-ira kilēē :nyoonēē kilēku man kiyoo kiimwoorēy :ōōrkooyoontoo Iriin Isaaya kilē, "Iriintooni, mii :ngʼoo nyoo kaakuuran lōkōōyichu kiikumwaarta? Ntā mii ngʼoo nyoo kiikusōwu kaamuukēēngʼuungʼ?" 39 Kiimaaran :pichoochēē Yēēsu kilēē paani kiimwooru :Iriin kupunuunō Isaaya kilē, 40 "Kyaa-ir :aneen ku kōryo :koonyiikwaak akaa-ir kuyoomō :mētēwēyiikwaak. Tāmāmārārteera koonyiikwaak, ntā kisōwu nkōō mētēwēyiikwaak, simāwāliisyō kupka wōli āmii soosoop akwaaneek." 41 Kiimwa :Isaaya ngʼaleechu āmu kiikiikuuro tōrōōrinpō :Meesaaya akungʼalaala. 42 Mpō ntā kiilēē nyoonēē, ku kiiran :piich chaa chaangʼ nkōō mpō kāāntōōy walak chēpō Yāwuutik kilē Yēēsu ku Meesaaya. Aku āmu kiiwārēy :pichoochēē Parisaay, ku kiimāngʼāloolēē :akwaaneek ngʼaleechoochēē nkōō taayuu piich /simakukarta saangʼ nkōō sinakōōki. 43 Kii-ir kāāntōōyiichoochēē kilēē nyoonēē āmu kiichāmēy nēē loosu :piich akwaaneek kusiir kuuloosu :Iriin. 44 Kimwa :Yēēsu nkōō kuut nyoo ōōw kilē, "Chiich nyoo keeranan, kumēēlē keeranan ākityōōn, keeran mpō Apoo nyoo kiiyookwoon. 45 Chiich nyoo kaakuurootan ku kaakuuro mpō Apoo nyoo kiiyookwoon. 46 Kyoochōōn ngʼwēny āchookōōnu lēpooyin simāngʼātuunō tuurin :chiich aka tōkōl nyoo rānoon. 47 Chiich aka tōkōl nyoo tēērēy ngʼaleechuuch amēēkoonyitēy ngʼaleechoochēē, ku moorwoochinaa chiichoonēē. Mēēlē kyoochōōnēy toorwoochi piich chēpō ngʼwēny, aku kyoochōōn āsāru. 48 Chiich nyoo katayan, akutay ngʼaleechuuch /kēērwoochinii. Ngʼaleechu kyoomwooraa chu rwoochinii chiichoonēē pērēētuuni pō lēt. 49 Āmwooraa kilēē nyoonēē āmu ngʼaleechu āmwooraa ku mēēlē ngʼal choo āpkootēēyaa mētinyuun kipaat, Apoo nyoo kiiyookwoon nyoo kiimwoorwoon ngʼaleechu āmwoorēy. 50 Ākoonkēt :aneen kilē :Apoo nyi kiimwoorwoon amwa ngʼaleechu ku kōōnuuy sopoon nyēpō ākōy. Kunyuun, kir aka tōkōl nyoo āmwooraa ku kir nyoo kimwoorwoon :Paapaan amwa."

13

1 Kii nēē riiku tuum nyēpō Pasaka, kusōwu :Yēēsu kilē kiikiiku-itu :saayitiinyiin kuwēērō ngʼwēny kuwaraka wōloo mii :Apoonyiin. Kiichāmēy :Yēēsu piichiich choo kiimii nkōō inyeentee, akicham ākōy pērēētuu nyēpō lēt. 2 Kii nēē mii /kēēchēpēy āmiisyō nyēpō kosoliny, ku kiikiiku-ir :Syeetaani Chuutaas Iskaryoot wēēroo Siimnyōn siku-alta Yēēsu. 3 Kiinkēt :Yēēsu kilē kiikuutē inyeentee :Paapa kaamuuka nyoo kiimii :kir aka tōkōl ēēruunēchiich. Kiinkēt mpō kilē kiichōōnō :inyeentee wōli mii :Iriin akuwārākēē wōli mii :Iriin. 4 Nkōō yoonēē, kungʼeetee yi kyoomiisyēērēē akungʼusta sireenyiin nyēpō saangʼ. Kunam siree aka nyoo lēē anka akukārmēn. 5 Kuroonchi pēr kaaraayit akutoowu kuu-uun kēēlyēēpō kiineetanichiich. Kuupuukō kēēlyēēchoochēē ankaani kiikārmēn. 6 Paani ka-it :Yēēsu yoo kiimii :Siimnyōn Pēētērō, kumwoochi :Siimnyōn Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, imārēy i-uun kēēlyēēchuuch?" 7 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Mēēnkēt :inyēēn kilē ā-iraa nee paannyēēnyi. Isōwuuy lētuun." 8 Kutay :Pēētērō akumwoochi kilē, "Acha! Mēē-uunoon kēēlyēn pēsyēēt." Kumwoochi :Yēēsu Pēētērō kilē, "Nēē moo-uun :aneen kēēlyēēkuuk ku maakuumuukēē ilēku kiineetaneenyuun." 9 Kumwoochi :Pēētērō kilē, "Kiptaayaan, nēē lēē nyoonēē nyuun, ku mēē-uun kēēlyēēchuuch kipaat, uunō mpō mētinyuun ākōō ēēruunēchuuch." 10 Kuwālchi :Yēēsu Pēētērō kilē, "Chiich nyoo kaakuu-uun keey, ku tiliil :chiichoonēē. Mārēy kipaat kuu-uun kēēlyēēchiich. Ātiliilō :akwaan tōkōl kungʼātu :chiich ākoongʼo nkōō akwaan nyoo mā tiliil." 11 Kiikiikusōwu :Yēēsu chiichi kiiwō ku-āltooy inyeentee, nkanyi kiimwa kilē, "Ātiliilō :akwaan tōkōl kungʼātu :akoongʼo nyoo mā tiliil." 12 Paani keewaangʼ :Yēēsu kuu-uunēy kēēlyēēpō kiineetanichoochēē, kuulaak sireenyiin akutēpō ngʼwēny. Kuteep :Yēēsu kiineetanik kilē, "Ara, koosōwuukwaan kiyi kaa-ir :aneen? 13 Ākuuroon kilē, 'Koonēētiin' ntā kilē 'Kiptaayaan' man kilēē nyoonēē āmu aneen nyoonēē. 14 Aneen Kiptaayaantēēngʼwoongʼ aku koonēētiintēēngʼwoongʼ nyi koo-uunwook kēēlyēn. Kunyuun mārēy ā-uunchinii keey kēēlyēn. 15 Kaa-ir :aneen kir nyoo koongʼuutuunēēnook si nēē ngʼat a-ir kiyi kaa-irwaak. 16 Āmwoorwook man kilē, mā ōōw :kipāyityoon kusiir mōkōryoontēēnyiin ama ōōw :nyoo /kiiyooytooy kusiir chiichi kēēyooytooy. 17 Āmu ānkēt :akwaan nyuun paannyēēnyi ngʼaleechu pō man koomwoorwook, ku pēēruurook nyuun :Iriin nēē a-ir kilēē nyoonēē. 18 Moongʼāloolēēnook akwaan tōkōl, ānkēt choo kyoolēwēn. Aku mārēy nyuun kilēku :siruut chēpō Iriin man :chu mwoorēy kilē, 'Kaparan :chiichi kākyoomiisyēy :tōkōl.' 19 Koosip āmwoorwook ngʼaleechu ku toomō /ku-iriisyō, si nēē iriisyō aran kilē aneen Meesaaya. 20 Koomwoorwook man kilē, chiich aka tōkōl nyoo tookēy chiich nyoo āyooytooy, ku kataakan. Ku :chiich nyoo kataakan ku kaataak inyeentee nyi kiiyookwoon." 21 Kii nēē waangʼ :Yēēsu kumwa ngʼaleechoochēē, kungʼwoonchi ākōy kumwa nyoo maa-ungʼ kilē, "Āmwoorwook man man kilē, mii :akoongʼo nkōō akwaan nyoo āltooyoon." 22 Kuuro keey :kiineetanik āmu kiinam kuut :ngʼaleechoochēē. 23 Kiimii :kiineetanee ākoongʼo nyoo kiichāmēy :Yēēsu kutēpēē yoo kiilēēkitēē Yēēsu. 24 Kumwoochi :Pēētērō kiineetanaanoonēē kilē, "Teepa kilē ngʼoo :nyoonēē mii kungʼāloolēē :inyeentee." 25 Kuriichi :kiineetanoonēē Yēēsu akuteep kilē, "Kiptaayaan, ngʼoo :nyoonēē?" 26 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Ānōnōōktooy makatyaan suut ākootō. Inyeentee :nyoonēē." Kunam :Yēēsu makatyaan akuunōnōōktō suut akuukoorchi Chuutaas wēēroo Siimnyōn Iskaryōōt. 27 Paani kanam :Chuutaas makatyaantaanoonēē kuchuut :Syeetaani kilē weel. Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Choochii kiyi imārēy ira kilē weel." 28 Kimoosōwu :piichoochēē kiimii kwoomiisyēy nkōō Yēēsu āmu nee sikumwoochi :Yēēsu Chuutaas kilēē nyoonēē. 29 Āmu kiināmuuy :Chuutaas saapaa rōōpiyō, ku kiipkootēy :kiineetanik walak kilē ālēē kāmwoochi :Yēēsu inyeentee kiwō kwaal tukun choo kiikumārēy chēpō tuum ntā kiwō kuutē piich choo lēē mēēy tukun. 30 Paani kanam :Chuutaas makatyaantaanoonēē, kuchaayta kuchuut saangʼ kilē weel. Kiikiikutuuriit :kōōrēē paanoonēē. 31 Kii nēē kaakuchuut :Chuutaas saangʼ, kumwa :Yēēsu kilē, "Tookuuy aniinee :tōrōōrin nyēpō Wēēroo Chiich akutooku :tōrōōrin nyēpō Iriin kupunuunō inyeentee. 32 Nēē tooku :tōrōōrin nyēpō Iriin kupunuunō Wēēroo Chiich, kuutēnii :Iriin tōrōōrin nyoo tingʼēy aku-iriisōōt :ngʼaleechoochēē kilē weel. 33 Murēchu, maakēētēpiisōōt tōkōl nyoo lōōw. Āwāsoon, ākoomwoorwook nyuun paannyēēnyi kir nyoo kyoomwoochi kāāntōōy chēpō Yāwuutik kilē, 'Moopēētii wōli āwēētii.' 34 Ngʼātuut nyoo rēēl nyoo ākōōnook ku nyi: Āchoomnyēē. Kulēē paani kyaachamaak, ku karaam āchoomnyēē. 35 Nēē āchoomnyō, kusōwuuy :piich tōkōl kilē akwaan kiineetanichuuch." 36 Kuteep :Pēētērō Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, imārēy iwō ānō?" Kuwālchi :Yēēsu Pēētērō kilē, "Mēēmuukēē ituupaan wōli āwēētyaa paannyēēnyi, aku tēētuupkoon nyuun lētuun." 37 Kuteep :Pēētērō Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, āmu nee simēēmuukēē atuupin paannyēēnyi? Āchāmēy mpō ameer akipō inyēēn." 38 Kuwālchi :Yēēsu Pēētērō kilē, "Keecham :inyēēn man imeer akipō aneen? Āmwooruun man man kilē, kutoomō kuchēr :nkōkyō, itayēy āsip sōmōk kilē mēēnkētoon."

14

1 Kuureer kumwoochi :Yēēsu kiineetanichoochēē kilē, "Amaa-iim keey. Ātiirēē keey Iriin, ākootiirēēnoon keey mpō. 2 Mii :koorin chaa chaangʼ Kaa Paapa. Āwēētii āwoochēpkook wōloo āpoomāngʼēy. Kātāmoomwoorwook ngʼaleechu ntā kāmālēē nyoonēē. 3 Paani koowoochēpkook wōli āpoomāngʼēy, awaraka achaamutaak sikeepa kēēmāngʼiisyēē tōkōl. 4 Ānkēt :akwaan aree nyoo wēētii wōli āwēētyaa." 5 Kumwoochi :Toomaas Yēēsu kilē, "Kiptaayaantaani, mākuunkēt wōli iwēētii, ara kisōwuuntooy ānō araanoonēē?" 6 Kiwālchi :Yēēsu kilē, "Aneen :aree, :man ākōō :sopoon. Moomii :chiich nyoo wēētii Kaa Paapa kumoopunuunēēnoon. 7 Ntā kyoonkētoon man, ntā kyoonkēt mpō Paapeenyuun. Aku kungʼeetee aniinee ku koosōwu inyeentee akaarootee koonyiikwook." 8 Kumwoochi :Pilip Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, ngʼuutwēēch Paapa. Kir nyoonēē nyoo yāmēēch." 9 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Pilip, kiikēētēpi yoo lōōw nkōō akwaan tōkōl, akiimwoorēy kilē toomō isōwoon? Chiich nyoo kaakuurootan ku kaakuuro Paapa. Āmu nee nyuun siimwaara kilē, 'Ngʼuutwēēch Paapa?' 10 Pilip, mēērānēy sōō kilē āmii :aneen wōloo mii :Paapaan akimii :Paapaan wōloo āmii :aneen? Māpkoonēē :ngʼaleechu kyoomwoorwook koopkootuutēchuuch, pkoonēē wōloo mii :Paapaan aku-irēy pāyiisyeenyiin kupunuunēēnoon. 11 Aranaan kilē aneen kir ākoongʼo nkōō Paapa. Ntā ku nēē moorānēy, aran akipō ngʼaleechu pō kwōngʼuut chu iriisōōt. 12 Āmwoorwook man kilē, chiich nyoo tiirēēnoon keey ku-irēy pāyit nyoo ā-iraa. Irēy mpō tukun choo ēēchēēn kusiir chu, āmu āmii āwēētii Kaa Paapa. 13 Ā-iraa kir aka tōkōl nyoo koosoom nkōō kaarineenyuun, sikutōrōriit Paapaan kupunuunō Wēēriinyiin. 14 Nēē āsoom kir aka tōkōl nkōō kaarineenyuun ā-irēy. 15 Nēē āchāmoon, a-ir kiyoo koomwoorwook a-ir. 16 Āsoomaa Paapa sikukōōnook Toomirmiiryeenyiin nyoo toorētook pērēētuus tōkōl. 17 Toomirmiir nyoonēē nyēpō man nyoo ngʼuutwook kir nyēpō man. Mānyōōruuy :piich chēpō ngʼwēny Toomirmiiryoonoonēē āmu mēēnkēt aku māsōwuuy inyeentee. Āpēētiiy āsōwuuy nyuun Toomirmiiryoonoonēē lētuun akichō kumāngʼiisyēy nkōō akwaan. 18 Moomētooyook āmāngʼiisyēē kilēē pānoon. Āwārākēē wōli āmiikwaan. 19 Nyoo maatyaan kimaakuurōōtoon :piich chēpō ngʼwēny kuureer. Aku toorōōtaakwaan nyuun. Āmu ātingʼaa sopoon, ānyōōruukwaan sopoon. 20 Pērēētuuni /kuungʼēētēēnoon meerat, āsōwu kilē aneen kir ākoongʼo nkōō Paapeenyuun, akaakwaan kir ākoongʼo nkōō aneen. 21 Chiich nyoo tēērēy ngʼaleechuuch akutuup, kuchāmoon :chiichoonēē. Chāmēy :Paapeenyuun chiich nyoo chāmoon. Āchāmaa :mpō chiichoonēē ākoongʼuutinii keey." 22 Kuteep :Chuutaas (kii mā Chuutaas Iskaryoot) Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, āmu nee si nēē ngʼat ingʼuutwēēch keey amēēmārēy ingʼuuti keey piich chēpō ngʼwēny?" 23 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Chiich nyoo chāmoon kuukoonyitēy ngʼal choo ānēētēy. Chāmēy :Paapaan chiichoonēē ākoochōōnēy ākōō Paapa wōli mii :chiichoonēē keepa kēēmāngʼiisyēē tōkōl. 24 Chiich nyoo māchāmoon kumēēkoonyitēy kiyi ānēētēy. Mā chaachuuch :ngʼaleechu kaateer akwaan. Pkoonēē wōloo mii :Paapaan nyoo kiiyookwoon. 25 Āmwoorwook ngʼaleechu kutoomii nkōō akwaan. 26 Yookwook :Iriin Toomirmiiryeenyiin sikuchō kuutoorētook nkōō kir aka tōkōl. Nēētook akuupkootwook ngʼal tōkōl choo kyoomwoorwook. 27 Lēyyē, koomētwook ātēpi nkōō kaalya. Kaalyaani ākōōnook ku mēēlē karkeey nkōō nyoo kōōnook :piich chēpō ngʼwēny. Moomuyō āmoowāriisyō. 28 Kaateer :akwaan āmwoorwook kilē, 'Āwēētiiy ākoowārākēē wōli āmii :akwaan kuureer.' Nēē āchāmoon, āpāypāyiitu āmu āmii āwēētiiy Kaa Paapa nyoo tōrōōr kusiir :aneen. 29 Kāāsip āmwoorwook ngʼaleechu kutoomō /ku-iriisyō, si nēē pāku-iriisyō aran. 30 Moongʼāloolaa nkōō akwaan nyoo lōōw āmu mii kuchōōnēy :pāytooyiintoo ngʼwēny. Mātingʼēy :pāytooyiintoonoonēē kaamuuka kupaytaan. 31 Ākoo-iraa nyuun kir aka tōkōl nyoo mwoorwoon Paapaan sikusōwu :piich tōkōl kilē āchāmēy Paapa. Lēyyē, keepeeree yēēnyi."

15

1 Kii nēē mii kupēētii kitas taay :Yēēsu kumwoochi kiineetanichiich kilē, "Aneen sāpiipu nyēpō man. Paapeenyuun ku chiipō paree. 2 Tiltooy :Paapaan tamartiinyuun aka tōkōl nyoo mānāmēy lokor, akichāchākēy tāmoor tōkōl choo nāmēy lokor sikunam lokor chaa chaangʼ. 3 Kyootililiituukwaan nkōō lōkōōy choo kyoomwoorwook. 4 Anamaan saanamaak. Kilēē paani mānāmēy :tamar lokor inyeentee nee meenaamta keey keet, ku moomuukēēkwaan nyuun anam lokor choo kāroomēēn nēē maanamaan. 5 Aneen sāpiipu, ku akwaan tāmoor. Nēē naman :chiich akaanam inyeentee, ku yyēēy lokor chaa chaangʼ choo kāroomēēn. Nēē maanamaan, ku moomii kir nyoo ā-irēy. 6 Piich choo maanaman ku karkeey nkōō tamar nyoo /kutiltooy āmu maanam lokor. Nēē yoomō :tāmoorichoochēē /keerum /ākēēwiirchi ma kulārō. 7 Nēē anamaan akaanam ngʼaleechuuch, asoom kir aka tōkōl nyoo āmārēy /kēēkōōnook. 8 Nēē anam :akwaan lokor chaa chaangʼ, āngʼuutuuy kilē akwaan kiineetanichuuch chēpō man akutōrōōriit :Paapaan. 9 Āchāmook kilēē ātoo chāmoon :Paapeenyuun. Ātepiisyēē nyuun nkōō choomyēēnyuun. 10 Nēē kookoonyitoon, ātēpi nkōō choomnyēēnyuun kilēē paani ākoonyitēy Paapeenyuun ākootēpi nkōō choomnyeenyiin. 11 Koomwoorwook ngʼaleechu sikutēpō pāypooyēēnyuun nkōō akwaan si nēē ngʼat ku-ōōwiit :pooypooyēēngʼwoongʼ. 12 Ngʼātuutyeenyuun ku nyi: Āchoomnyēē kilēē paani kyaachamaak. 13 Moomii :choomnyoot nyoo ōōw kusiir yoo /kēētētō keey :chiich kima akipō choorweeyiichiich. 14 Nēē a-ir kiyi koomwoorwook, ālēku choorweeyiichuuch. 15 Mookuurēēnook ōōtwook āmu mēēnkēt :ōōtwook kiyoo irēy :Mōkōryoonteengʼwaangʼ. Ākuurēēnook choorweeyiichuuch āmu koomwoorwook kir aka tōkōl nyoo kyaateeree Paapeenyuun. 16 Kiimaalēwēnoon ālēku Kiptaayaantēēngʼwoongʼ. Aneen nyi kyoolēwēnook ālēku kāāyooytooyiichuuch. Kyoolēwēnook apee anama lokor choo tēpiisyōōt ākōy akukōōnook :Paapaan kir aka tōkōl nyoo koosoom nkōō kaarineenyuun. 17 Kunyuun, ngʼātuutyeenyuun nyoo āmwoorwook ku nyi: Āchoomnyēē." 18 Kumwoochi :Yēēsu kiineetanichiich kilē, "Nēē sasaak :piich chēpō ngʼwēny, āsōwu kilē kiisip kusasan. 19 Ntā kyoopō ngʼwēny, ntā kiichāmook :piich chēpō ngʼwēny. Kyoolēwēnook ālēku chaachuuch, kunyuun moopookwaan ngʼwēny. Kiyoonēē nyi sāsēēnook :piich chēpō ngʼwēny. 20 Apkaata kiyoo kyoomwoorwook kilē, 'Mā ōōw :kipāyityoon kusiir mōkōryoonteenyiin.' Nēē nyariilan :piich, kuunyāriilook mpō. Ku nēē /koonyit kir nyoo kyaaneet :aneen, kuukoonyitēy mpō kir nyoo ānēētēēkwaan. 21 Irwook :piich chēpō ngʼwēny ngʼaleechoochēē tōkōl āmu akwaan chaachuuch, amēēnkēt :pichoochēē kilē ngʼoo nyoo kiiyookwoon. 22 Ntā kiimoochōōn ākoongʼāloolchi pichoochēē, ntā /mākumwoorēy kilē kipngʼōōkiis :pichu. Āmu kyoochōōn, ku moomii :wōloo tyooytooy keey :chiich nkōō ngʼōōki choo kiiku-ir. 23 Chiich nyoo sāsoon, kusāsēy mpō :chiichoonēē Paapeenyuun. 24 Ntā kiimoochōōn a-ir tukun chēpō kwōngʼuut nkōō wōloo mii :pichoochēē, ngʼal choo toomō /ku-ir :chiich pērēētuu aka, ntā mātingʼēy pichoochēē ngʼal. Kiikuuro :pichoochēē tukun chēpō kwōngʼuut choo kyaa-ir, akusāsoon ākōō Paapeenyuun. 25 Aku kilēē paani kaaku-iriisyō :ngʼaleechoochēē ku kaakuusilta :siruut chēpō Iriin :choo mwoorēy kilē, '/Kiikusasan kilēēn.' 26 Nēē koowaa Kaa Paapa āwooyooku Toomirmiir nyoo Tiliil kichō kuutoorētook. Inyeentee nyoo ngʼuutinii piich man akungʼalaaleenaan. 27 Āngʼāloolēēnoon mpō, āmu kiikumii tōkōl kungʼeetee kitoowu :ngʼaleechu.

16

1 Koomwoorwook ngʼaleechu tōkōl simooputyō. 2 /Ku-ōōnēēnook sinakōōkiin. Chōōnēy :pērēētuu nyoo pkootēy :piich choo pārook kilē mii ku-irchinii Iriin pāyit. 3 Irwook :pichoochēē ngʼaleechoochēē āmu mēēnkēt Paapa amēēnkētān. 4 Koosip āmwoorwook ngʼaleechu paanyēēnyi si nēē it :pērēētuuni iriisōōt ngʼaleechoochēē, apkaat kilē kiikyoomwoorwook." 5 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi kiineetanichiich kilē, "Kaawaraka paannyēēnyi Kaa Paapa, aku mataateepaan wōli āwēētiiy. 6 Ānkēt :aneen kilē kaakungʼwoonchook :ngʼaleechu koomwoorwook. 7 Āmwoorwook man kilē kārāmiituuy nkōō wōloo āmiikwaan nēē āwō, āmu nēē moowō, kimāchōōnēy :Toomirmiiryoonoonēē chākuutoorētook. Ku nēē āwō, āwō āyookwook kuchō. 8 Paani kāchō :inyeentee kungʼuutinii piich chēpō ngʼwēny kilē mātingʼēy man :akwaaneek nkōō wōloo pkootitooy akipō ngʼōōki, kir nyēpō man nkōō wōloo rwoochiintooy :Iriin ngʼwēny. 9 /Kungʼuutinii kilē ngʼōōki nēē meeranan :piich. 10 Kir nyēpō man ku āwō Kaa Paapa aku maarōōtoon. 11 /Kungʼuutinii kilē /kiikēērwoochi Pāytooyiintoo ngʼwēny. 12 Ātingʼēy ngʼal chaa chaangʼ choo kātoomwoorwook, kunyuun, nyikisiituuy nyoo moomuukēy amurta. 13 Aku paani kāchō :Toomirmiiryoonoonēē pō man kuuntōrōōrwook soonyōōru man tōkōl. Mwoorwook kir nyoo /kumwoochinii mā kiyoo chōōnēē kaapkootuutēchiich. Mwoorwook ngʼal choo iriisōōt. 14 Tōrōōroon :Toomirmiiryoonoonēē āmu nyōōruuy ngʼaleechuuch akumwoorwook. 15 Kir aka tōkōl nyēpō Paapa ku nyaanyuun. Nkanyi āmwoorwook kilē nyōōruuy :Toomirmiiryoonoonēē ngʼaleechuuch akumwoorwook. 16 Nyoo matyaan ku moorōōtoon aku nyoo matyaan areer ārōōtoon." 17 Kuteep keey :kiineetanichoochēē walak kilē, "Mwoorēy nee :ngʼaleechoochēē? Ntā mwoorēy nee paani kālē, 'Āmii āwēētii Kaa Paapa.' 18 Ngʼuutuuy nee :ngʼaleechu mwoorēy kilē 'Nyoo matyaan'? Mākuunkēt kiyi mii kungʼāloolēē!" 19 Kisōwu :Yēēsu kilē kiimārēy :kiineetanichoochēē sikuteepa inyeentee ngʼaleechoochēē. Kuteepa nyuun kiineetanichoochēē kilē, "Āmii ātēēpēē keey kilē mwoorēy nee ngʼaleechu kāāmwooraa? Kaamwaa kilē, 'Nkōō pērēētuus choo ngʼērin choo pkoonēy, ku moorōōtoon, aku nyoo matyaan areer ārōōtoon.' 20 Āmwoorwook man kilē āriirsōōt akaa-iim keey, aku nyuun, pāypāyiituuy :piich chēpō ngʼwēny. Ngʼwoonchinook aku wālēē :ngʼwoonintāngʼwoongʼ kilēku pooypooyō. 21 Paani mārēy kunam :cheepyooso laakwa, kungʼwoonchinii āmu ka-itu saayitiinyiin aku paani kaakunam laakweenyiin, kuruutyēērō ngʼwoonintonoonēē akupaypayiit āmu kaakunam laakwee. 22 Karkeey nyuun nyoonēē nkōō akwaan. Ngʼwoonchinook paannyēēnyi, aku nyoo matyaan, keeroo keey kuureer, ākoopāypāyiitu nyuun nyoo moomii :chiich nyoo tākwoopēēnook pāypooyoonoonēē. 23 Nkōō pērēētuunoonēē moomii :kir nyoo āsoomoon. Āmwoorwook man kilē, kōōnook :Apoo kir aka tōkōl nyoo koosoom nkōō kaarineenyuun. 24 Ākōy paannyēēnyi, moomii :kir nyoo kyoosoom nkōō kaarineenyuun. Āsoomō Paapa kir aka tōkōl nyoo āmārēy sākunyiraak pāypooyō." 25 Kitas taay :Yēēsu kumwoochi kiineetanichiich kilē, "Kāāmwoorunēēnook ngʼaleechu kārkēēyin. Aku nyuun, chōōnēy :pērēētuu nyoo āchōōnēy āmwoorwook :ngʼaleepō Paapa nkōō oor nyoo ma-ungʼaat. 26 Nēē chō :pērēētuunoonēē, āsoom kir aka tōkōl nkōō kaarineenyuun. Moomwoorēy kilē toosoomwook Paapa kir, 27 āmu chāmook :Paapaan inyeentee, kilēē paani kyaachamaan akaaran kilē kyoochōōnēē wōloo mii :Iriin. 28 Kyoochōōnō wōloo mii :Paapaan ākoochōōn ngʼwēny, ku paannyēēnyi āmii āwēērēē ngʼwēny āwēētii Kaa Paapa." 29 Kumwoochi :kiineetanik Yēēsu kilē, "Keengʼalaal nyuun paannyēēnyi ku karaam, nyoo maangʼalaalee kārkēēyin. 30 Kuunkēt :achaan nyuun paannyēēnyi kilē inkēt inyēēn kir aka tōkōl mpō kutoomō /keeteepin. Ka-ireech :ngʼaleechu keerana kilē kiichōōnēē wōloo mii :Apoo." 31 Kiteep :Yēēsu kiineetanichoochēē kilē, "Kaaran paannyēēnyi? 32 Maakutyaan ku-itu pērēētuu nyoo /kuuryēētooyook. Wēētii :chiich aka tōkōl areenyiin ākoomētoon aneentee ākityōōn, aku nyuun mēēlē āmii :aneentee, āmu mii :Paapa nkōō aneen. 33 Koomwoorwook ngʼaleechu soonyōōruu kaalya nēē aranaan. Ānyārilēy nkōō ngʼwēny. Āmoowāriisyō nyuun āmu kyoopēl :aneen kaamuuka nyēpō ngʼwēny."

17

1 Kii nēē kaakuuwaangʼ :Yēēsu kumwa ngʼaleechoochēē, kuuro kipsēnkwēt akimwa kilē, "Paapa kaaku-itu saayitiinyuun. Itōrōōroon sootōrōōrin. 2 Inyēēn nyi kiikōōnoon kaamuuka nkōō wōloo mii :piich tōkōl sootē piich choo kiikōōnoon sopoon nyēpō ākōy. 3 Sāpoon nyēpō ākōy nyuun ku nyi: kisōwuun :piich inyēēn Iriin nyoo ipō man, akusōwoon aneen Yēēsu Meesaaya nyoo kiiyookwoon. 4 Kyoongʼuuti piich kilē i-ōōw :inyēēn nkōō pāyiisyōōni kaawaangʼ nyoo kiiyookwoon a-ir. 5 Paapa, kanyaan āchō pākēētēpii :tōkōl kēētingʼēy tōrōōrin kilēē kēny kutoomō /kee-ir ngʼwēny. 6 Kyoongʼuuti pichu kiikōōnoon kilē inyēēn ngʼoo. Chookuuk :pichoochēē ākiikōōnoon. Akuukoonyitēy :pichoochēē ngʼālyoontēēngʼuungʼ. 7 Nkēt mpō paannyēēnyi kilē kir aka tōkōl nyoo kyaa-ir ku kiichōōnēē wōli imii. 8 Kyoo-āmchi pichoochēē lōkōōy choo kiimwoorwoon akiikutaak lōkōōyichoochēē. Nkēt :pichoochēē kilē āchōōnēē man wōli imii akuurānēy kilē inyēēn nyi kiiyookwoon. 9 Āsoochinaa piich choo kiikōōnoon āmu chookuuk :pichoochēē, moosoochinaa piich chēpō ngʼwēny. 10 Piichuuch tōkōl ku chookuuk, aku piikuuk tōkōl ku chaachuuch. Ātōrōōroot akipō pichoochēē. 11 Maatēpooyaa ngʼwēny aku tākumii :pichoochēē. Āmāraa āchō wōloonēē imii. Paapa nyoo tiliil! Iriip pichoochēē nkōō kaamuukēēngʼuungʼ nyoo kiikōōnoon, sikulēku :pichoochēē kir ākoongʼo kilēē paani inyēēn kir ākoongʼo ākōō aneen. 12 Paani kiitoomii nkōō pichoochēē, ku kyooriip nkōō kaamuukēēngʼuungʼ ku ma-am :kir. Kyooriip :aneen nyoo moomii mpō :ākoongʼo nyoo kiipēt, kingʼatu kipaat :nyoo kiiwō kupēt kilēē paani mwoorēy :siruut. 13 Paapa, āmii āchōōnēy wōli imii. Ākoomwooraa ngʼaleechu nkōō ngʼwēny kutoomii sukunyōōru :pichoochēē pāypooyō kuyam akwaaneek tōkōl. 14 Kyoo-āmchi pichoochēē ngʼālyoontēēngʼuungʼ. Kisas :piich chēpō ngʼwēny pichoochēē āmu mā pō :pichoochēē ngʼwēny, kilēē paani moopaa ngʼwēny. 15 Moosoomiin kilē i-āpō pichoochēē ngʼwēny. Āsoomiin kilē iriipēē pichoochēē :Kipngʼōōkiyoon. 16 Māpō :pichoochēē ngʼwēny kilēē paani moopaa ngʼwēny. 17 Itiliil pichoochēē kilēku piich chēpō man. Ngʼālyoontēēngʼuungʼ kupō man. 18 Kulēē paani kiiyookwoon āchō ngʼwēny, ku āyooytooy pichoochēē kipa ku-ir pāyiisyēēngʼuungʼ nkōō ngʼwēny. 19 Kaatapaan keey ātētō sāpoontanyuun akipō akwaaneek sikuutāpooniisyō akwaaneek nkōō man. 20 Moosoochinii kiineetanik ākityōōn, āsoochinii mpō piich choo rānoon āmu ka-ir lōkōōyichu mwoochinii kiineetanik kuuranan. 21 Paapa, āsooyēy kilē kilēku :pichoochēē tōkōl kir ākoongʼo kilēē paani aneen kir ākoongʼo nkōō inyēēn. Āsooyēy mpō kilē kilēku :pichoochēē kir ākoongʼo nkōō achaan sikuuran :piich tōkōl kilē kiiyookwoon. 22 Kyootē pichoochēē lēpooyin nyoo kiikōōnoon sikulēku :akwaaneek kir ākoongʼo, kilēē paani aneen kir ākoongʼo nkōō inyēēn 23 ālēku :aneen kir ākoongʼo nkōō akwaaneek ākiilēkuunyēēn kir ākoongʼo nkōō aneen. Āsooyaa kēēlēkuu tōkōl kir ākoongʼo, sikusōwu :piich tōkōl kilē kiiyookwoon ākiichāmēy akwaaneek kilēē paani kiichamaan. 24 Paapa! Kiikōōnoon pichoochēē, ākoomārēy pichoochēē kupka wōli āmii sikuuro tōrōōrin nyoo kiikōōnoon āmu kiichamaan kutoomō /kee-ir ngʼwēny. 25 Paapa nyēpō man! Mēēnkētin :ngʼwēnyu, aneen nyi ānkētiin, akuunkēt :pichu kilē :inyēēn nyi kiiyookwoon. 26 Kyaa-ir :aneen pichu kusōwuun, ākootāsēy taay ā-irēy kilēē nyoonēē sikunam :pichu choomnyoot nyoo itingʼēēnoon ākoolēku kir ākoongʼo nkōō pichu."

18

1 Kii nēē waangʼ :Yēēsu kusa, kiwō nkōō kiineetanichiich kutilta araa tēmkoo Kiitrōōn. Kipa kuchuut :paraa musēytuun nyoo kiimii wōloonēē. 2 Kiinkēt :Chuutaas nyi kii-altooy Yēēsu paraanoonēē, āmu kiicham kuwēētii :Yēēsu ākōō kiineetanichiich yoonēē. 3 Kiwō :Chuutaas paraanoonēē kuuntōrōōrchinii askariipō Rooma ākōō askari walak choo kiiriipēy Kōpō Iriin choo kiiyooku :Tisiin nyoo Ōōw ākōō Parisaay. Kiinoomootēy :pichoochēē teereer akiitingʼootēy kariikwaak. 4 Kiinkēt :Yēēsu kir aka tōkōl nyoo kii-irēē nkōō wōloo mii inyeentee. Kuchō taay akuteep pichoochēē kilē, "Āwāsēēkwaan ngʼoo?" 5 Kuwālchi :pichoochēē kilē, "Yēēsu nyēpō Naasareet." Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Aneen :nyoonēē." Kiimii :Chuutaas nyoo kii-altooy Yēēsu kuuryoongʼēy ākōō pichoochēē. 6 Kii nēē mwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Aneen :nyoonēē" kuuchuchuukiisyō :pichoochēē kupa lēt akuuputyō. 7 Kuureer :Yēēsu kuteep pichoochēē kilē, "Āwāsēēkwaan ngʼoo?" Kuwālchi :pichoochēē kilē, "Yēēsu nyēpō Naasareet." 8 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Nku koomwoorwook kilē aneen :nyoonēē. Nēē aneen nyi āwāsēy, akany kupēēchi keey :murēchu." 9 Kiimwoorēy :Yēēsu kilēē nyoonēē sikusilta :kiyi kiikiikumwa kilē, "Paapa, moomii mpō ākoongʼo nyoo kiipēt nkōō piich choo kiikōōnoon." 10 Āmu kiitingʼēy :Pēētērō chōōk, kungʼusu akutil iitpō taay nyēpō kipāyityoontoo Tisiintēē nyi Ōōw kuchinta. (/Kiikukuurēē kipāyityoontoonoonēē Maalkō.) 11 Kumwoochi :Yēēsu Pēētērō kilē, "Ōōchi chōōkēēngʼuungʼ saapeenyiin! Ipkootēē kilē moopuntēērēēyaa nyarili kiikuchēp :Apoonyuun?" 12 Kunam :āskāriintēē nyi ōōw ākōō askari chēpō Rooma kipootō askari chēpō Yāwuutik choo kiiriipēy Kōpō Iriin Yēēsu akurat. 13 Kuumuti kupōk chiich nyoo /kiikukuurēē Anaas, nyoo kii kuukoo piikooy nyēpō Kayaapa Tisiin nyoo Ōōw nkōō kēnyiinoonēē. 14 Kii Kayaapa nyi kiimwoochinii kāāntōōy chēpō Yāwuutik kilē kaykay kima :chiich ākoongʼo sikusopyō :piich tōkōl. 15 Kutuup :Siimnyōn Pēētērō ākōō kiineetanee aka Yēēsu lēt. Āmu kiinkēt :kiineetanaanoonēē Tisiintēē nyoo Ōōw, kiwō nyuun ākōō Yēēsu ākōy piriiruu kaa tisiin. 16 Kungʼātuunō :Pēētērō saangʼ koopoor nyēpō kaayoonēē. Kuwaraka lēt kiineetanee nyi /kiinkētoot akiwō kungʼāloolchi chēētō nyoo kiiriipēy koopoor pērēētuunoonēē akuumut Pēētērō kuchuut piriir. 17 Kuteep :chēēpoonēē kiimii koopoor Pēētērō kilē, "Mēēnyēēn kiineetanee aka nyēpō chiichi?" Kuwālchi :Pēētērō kilē, "Acha, mā :aneen." 18 Kiikartit :kōōrēē, akiimii kuuryoonchēērēē kipāyitiin ākōō askariik yoo kiimii ma nyoo kiilaar sikuyu. Kiwō nyuun :Pēētērō akiwō kuuryoongʼō yoonēē kuyu ma ākōō pichoochēē. 19 Kuteep Tisiin nyoo Ōōw Yēēsu kilē, "Mwoorwoon kee akipō kiineetanikuuk ākōō koonēētiisyēēngʼuungʼ." 20 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Kyoomwooru ngʼaleechu kuteer :chiich aka tōkōl. Kyaaneet :aneen piich nkōō sinakōōkiin ākōō Kōpō Iriin wōli kiiruruuchinii keey :piich tōkōl. Moomii :kir nyoo kyaa-ungʼ nkōō koonēētiisyēēnyuun. 21 Āmu nee siteepaan? Teepee piich choo kitēērēy kiyi kyoomwoorēy. Nkēt :pichoochēē kiyi kyaamwaa." 22 Kii nēē mwa :Yēēsu ngʼaleechoochēē, kuurapaak :āskāriin akumwoochi kilē, "Ingʼāloolēy kilēē nyoonēē nkōō taayuu Tisiin nyoo Ōōw?" 23 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Nēē mii :kir nyaa ra nyoo kaamwaa, imwoochi pichu tōkōl mii yēēnyi. Ki nēē pō man :kiyi kaamwaa, irāpoochoon nee?" 24 Kumwoochi :Anaas askariichoochēē kuumut Yēēsu kurataat kiwō wōloo kiimii :Kayaapa, Tisiin nyoo Ōōw. 25 Kii nēē tākumii :Pēētērō kuuryoongʼēy kuywēē ma, /keeteep kilē, "Mēēnyēēn kiineetanee aka nyēpō Yēēsu?" Kuureer kitay :Pēētērō kilē, "Acha, mā :aneen." 26 Kiimii :chiich nyoo kii kipāyityoontoo Tisiin nyoo Ōōw, nyoo kii tilyeengʼwaangʼ chiichi kiitilēy :Pēētērō iit. Kuteep :kipāyityoontoonoonēē Pēētērō kilē, "Nku lēē yoo kēēmiinyēēn par ākōō Yēēsu?" 27 Kuureer kitay :Pēētērō, paanoonēē kuchār :kipsōōywō. 28 Kii nēē yyeech kōōrēē /keemut Yēēsu kuwēērō kaa Kayaapa kiwō kaa pāytooyiintoo Rooma. /Kiikukuurēē pāytooyiintoonoonēē Pilaato. Maachuut :kāāntōōyiichoochēē pō Yāwuutik kaa pāytooyiintoonoonēē pō Rooma, āmu kiimārēy simakarta nyoonēē kimaa-am Pasaka. 29 Kiwō :Pilaato saangʼ akuteep kāāntōōyiichoochēē kilē, "Ārwoochinii nee chiichi?" 30 Kuwālchi :pichoochēē kilē, "Kātāmākuumutuun chiichi ntā maaleel." 31 Kumwoochi :Pilaato pichoochēē kilē, "Amuta nyuun ākoopoorwoochi nkōō ngʼātuutēkwook." Kuwālchi :pichoochēē kilē, "/Mākuchāmwēēch kēērwoochii chiich ākēēpārchi kimurtooyoon." 32 Kii-iriisyō :ngʼaleechu, takuusilta :kiyi kiimwoorēy :Yēēsu akipō wōloo kiiwō kumēērtooy. 33 Kuwaraka :Pilaato kō, kukuur Yēēsu akuteep kilē, "Inyēēn :pāytooyiintoo Yāwuutik?" 34 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Pkoonēēniin ngʼaleechoochēē keeteepaan ntā kāmwooruun :piich walak akipō aneen?" 35 Kuwālchi :Pilaato Yēēsu kilē, "Ipkootēy :inyēēn kilē aneen Yāwuutyoon? Mā piikuuk nkōō tisiik choo ēēchēēn chu keemutuun wōli. Kee-ir :inyēēn nee?" 36 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Mā pō :pāyuunātēēnyuun ngʼwēny. Ntā kāpō ngʼwēny, tākā-irēy :kipāyitiinēchuuch pooryoot kutay kumanaman :kāāntōōy chēpō Yāwuutik. Wōloo nyuun māpō :pāyuunātēēnyuun ngʼwēny." 37 Kuteep :Pilaato Yēēsu kilē, "Ara inyēēn sōō pāytooyiin?" Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Keemwaanyēēn kilē aneen pāytooyiin. /Kiikunaman ākoochōōn ngʼwēny si nēē ngʼat āchōōn aneet piich ngʼālyoon nyēpō man. Chiich nyēpō man ku tēērwoon ngʼaleechuuch." 38 Kuteep :Pilaato kilē, "Man ku nee?" Kuureer kiwō :Pilaato saangʼ wōli kiimii :pichoochēē akumwoochi kilē, "Moonyōōru :kir aka tōkōl nyaa ra nyoo kii-ir :chiichi. 39 Aku kilēē paani lēē ātēpuutēkwook, ku ānkēt :akwaan kilē cham ātyooytoowook chiich ākoongʼo nyaa rataat nkōō pērēētuus chēpō Tuumpō Pasaka. Ara āchāmēy ātyooytoowook pāytooyiintoo Yāwuutik?" 40 Kuwālchi :pichoochēē nkōō kuut nyoo ōōw kilē, "Acha! Mā nyoonēē! Tyaaytee Paraapa." /Kiikiikunam Paraapa /akeerat āmu kii :chiich nyoo kiipooryēērēē pāyuunāt nyēpō Rooma.

19

1 Kumwoochi nyuun :Pilaato askari kupir Yēēsu. 2 Ku-irta :askariichoochēē nkat nyēpō kātōōy, kuuloochi mētpō Yēēsu akuuloochi sirōōy chēpō pāytooyiin. 3 Kupa :pichoochēē yi kiimii :Yēēsu akumwoochi kilē, "Iril, pāytooyiintooni pō Yāwuutik!" akuurāpookēy. 4 Kuureer kiwō :Pilaato saangʼ wōli kiimii :pichoochēē akumwoochi kilē, "Āmutuuy chiichi kuchō saangʼ soosōwuu kilē moomii :ngʼālyoon aka tōkōl nyaa ra nyoo ka-ir chiichi." 5 /Keemutu nyuun Yēēsu kuchō saangʼ wōli kiimii :pichoochēē. /Kiikiikuuloochi nkat nyēpō katōōy mēt /ākēēloochi sira nyēpō pāytooy. Kumwoochi :Pilaato pichoochēē kilē, "Aroo nyuun! Ānyi chiichi!" 6 Paani keero :tisiik choo ēēchēēn nkōō askari choo kiiriipēy Kōpō Iriin Yēēsu, kupōloopōl kilē, "Karkaata! Karkaata!" Kumwoochi :Pilaato pichoochēē kilē, "Amuta nyuun :ākwoonēēk akaapaakarkaat nkōō kimurtooyoon. Moomii kir nyaa ra nyoo ka-ir :chiichi nyoo rookēē /keekeet." 7 Kuwālchi :pichoochēē Pilaato kilē, "Kutingʼēēchaan ngʼātuut nyoo irēy chiichi /keekeet, āmu kiimwa kilē inyeentee ku Wēēroo Iriin." 8 Paani kateer :Pilaato ngʼaleechoochēē, kwootyō. 9 Kuureer kuchuut :Pilaato koonyiin akuteep Yēēsu kilē, "Ipoonyēēn ānō?" Kumaakuwalta :Yēēsu. 10 Kumwoochi :Pilaato Yēēsu kilē, "Ara, mēēmārēy sōō ingʼāloolwoon? Mēēnkēt kilē ātingʼēy kaamuuka atyaayteen ntā āmwoochi pichu kupārchiin kimurtooyoon?" 11 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Itingʼēy :inyēēn kaamuuka kipaat iparaan āmu kākōōnin Iriin kaamuukaanoonēē. Chiich nyuun nyoo keemutwaan wōli imiinyēēn, kutingʼēy ngʼōōki kusiir inyēēn." 12 Paani kateer :Pilaato ngʼaleechoochēē, kuutyam oor aka tōkōl kilē kuutyaayta Yēēsu. Kupōloopōl :piich nyuun kilē, "Nēē tyaayta chiichi, kungʼuutuuy kilē mēēnyēēn choorwoo Kayisaari. Chiich aka tōkōl nyoo irtooy keey kilē inyeentee ku pāytooyiin ku puunyoontoo Kayisaari." 13 Kii nēē teer :Pilaato ngʼaleechoochēē, kumwoochi askariichiich kuumut Yēēsu saangʼ akutēpō ngʼachareenyiin nyēpō kiirwook nkōō kōōkwō nyoo kiikulaka kōrin. (/Kukuurēē 'Kapaata' nkōō kuutii Yāwuutik.) 14 Nēē mii :saayit taman nkōō ārēēny nyēpō koorōōn, pērēētuuni kichēpēy keey akipō Pasaka. Kumwoochi :Pilaato pichoochēē kilē, "Ānyi pāytooyiintēēngʼwoongʼ." 15 Kupōloopōl :pichoochēē kilē, "Keeta! Keeta! Karkaata nkōō kimurtooyoon." Kuteep :Pilaato pichoochēē kilē, "Āmārēy /keekarkaat nkōō kimurtooyoon pāytooyiintēēngʼwoongʼ?" Kilē :tisiik choo ēēchēēn, "Kiinkēt :achaan Kayisaari ākityōōn. Moomii :aka." 16 Kuutē :Pilaato pichoochēē Yēēsu, kipa kuukārkooti kimurtooyoon. 17 Kiwō nyuun :Yēēsu saangʼ kukālāpēy kimurtooyoonteenyiin. Ku-it ārii aka yoo /kiikukuurēē Reenkeesyaa mēt. (/Kiikukuurēē yoonēē Kolkoota nkōō kuutii Yāwuut.) 18 Kipa kupārchi :pichoochēē Yēēsu kimurtooyoon kitas keey ākōō piich walak ārēēny. /Kiikupārchi :chiitō aka kamas pō taay, /kēēpārchi :aka kamas pō lēt akēētō Yēēsu kwēēnuungʼwaangʼ. 19 Kiimwaarta :Pilaato kilē /keesir ngʼal /ākēēpārchi kimurtooyoontoo Yēēsu. Kiimwoorēy :ngʼaleechoochēē kilē, 'yēēsu nyēpō naasareet, pāytooyiintoo yāwuut.' 20 /Kiikusira ngʼaleechoochēē kuutuway choo lēē sōmōk. Kuutii Yāwuutik, nyēpō piich chēpō Rooma ākōō nyēpō Kirik. Kiisooman :piich chaa chaangʼ ngʼaleechoochēē /kiikusir āmu yi /kiikuukārkooti Yēēsu ku kilēēkitēē Chēērusālēēm. 21 Kimwoochi tisiik choo ēēchēēn chēpō Yāwuutik Pilaato kilē, "Mēēsirēy kilē 'Pāytooyiintoo Yāwuutik,' sira kilē 'Kiimwa chiichi kilē, "Aneen pāytooyiintoo Yāwuutik." ' " 22 Kuwālchi :Pilaato kilē, "Kiyoo kaasir :aneen, kutēpēē kilēē nyoonēē." 23 Paani kaakuuwaangʼ āskariik kupārchinii Yēēsu kimurtooyoon, kunam sirōōpō Yēēsu akichārchi keey kuchāruunō angʼwan. Kunam siree aka nyoo kiinamaat kungʼeetee im ākōy ngʼwēny, 24 akumwoochi keey kilē, "Lēyyē, kimakupaal siraani. Kaykay /kēē-istēē sēkēēr sikeeroo :chiich nyoo punchinii siraani." Kii nēē iriisyō :ngʼaleechu kuusilta :siruut choo mwoorēy kilē, "/Kichārchi keey sirōōchuuch, aku-istō sēkēēr sikwoop sireenyuun nyaa koor." Ku-istō nyuun sēkēēr :askariichoochēē. 25 Kiimii kuuryoongʼēē :eeyaa Yēēsu yoo kiilēēkitēē kimurtooyoontēē akiimii ākōō chēētāngʼwaangʼ. Kiimii mpō :Maaryaa cheepyoosoo Kiloopa ākōō Maaryaa Maktaleena kuuryoongʼēē yoonēē. 26 Kii nēē ro :Yēēsu eeyeenyiin kuuryoongʼēy ākōō kiineetaneenyiin nyi kiichāmēy, kumwoochi eeyeenyiin kilē, "Anyoono wēēriingʼuungʼ." 27 Kimwoochi kiineetanaanoonēē kilē, "Anyoono eeyeengʼuungʼ." Kungʼeetee pērēētuunoonēē, kuumut :kiineetanaanoonēē Maaryaa kimangʼ katanyiin. 28 Kiinkēt :Yēēsu paanoonēē kilē kiiku-ira :kir aka tōkōl. Kumwa kilē, "Kaaman :maral." Kii nēē mwa kilēē nyoonēē, kuusilta :siruut chēpō Iriin. 29 Kiimii yoonēē :kikoompō nyoo kiimii :tiipaay choo ngʼwoonēēn. Kunam :pichoochēē anka nyoo kuulēy pēr akuuchuut tiipaayiichoochēē, kuruti keet akuukoortō kutiingʼ kuutii Yēēsu. 30 Kii nēē kaakutaak :Yēēsu tiipaayiichoochēē kilē, "Kaakuuwoonyō." Kinyaal :kaat kuungʼuruukō akima. 31 Kii pērēētuu :nyoonēē nyoo kiichēpēy keey :piich akipō Sapaatō akii-ōōw :pērēētuunoonēē. Kulēē paani kiimāmārēy kāāntōōy chēpō Yāwuutik kutēpi :pōōrwēyichoochēē kimurtooyiin ākōy pērēētuu Sapaatō, kupa kusoom :kāāntōōyiichoochēē Pilaato /kēēchāmchi kutil kēēlyēēpō pichoochēē sikumēērō kilē weel sikungʼusu pōōrwēyiik. 32 Kupa :askariik akupa kutil kēēlyēēpō piich ārēēny choo /kiikiikuukarkaat nkōō kimurtooyiin ākōō Yēēsu. 33 Kii nēē it :pichoochēē yi kiimii Yēēsu, ku kiikiikima Yēēsu, kimaakutil kēēlyēēchiich. 34 Kunam :āskāriintēē aka ngʼotinyiin akutoor Yēēsu karaas. Kipkaana :kērēti ākōō pēr. 35 Chiich nyoo mwooruuy ngʼaleechu, ku chiich nyoo kiirōōtēy ku-irēē. Kiimwooru si nēē ngʼat aran. Pō man :kiyoo kiimwooru. 36 Kii iriisyō :ngʼaleechu takuusilta :siruut choo mwoorēy kilē, "Moomii kooweenyiin mpō ākoongʼo nyoo muutēē." 37 Akumwoorēy mpō :siruutēk walak kilē, "Rōōtēy :piich chiichi kiitōōrēy :akwaaneek." 38 Kiimii :chiich nyoo /kiikukuurēē :Chōōsēp nyēpō Arimateeya. Kii chāmēy ngʼaleepō Yēēsu :chiichoonēē aku kii-ungʼēy keey āmu kiiwārēy kāāntōōy chēpō Yāwuutik. Kiwō kusoom :chiichoonēē Pilaato kuutē kwoop pōōrpō Yēēsu. Kuchāmchi :Pilaato. Kiwō kungʼusu pōōrtō akwoop. 39 Kiwō Nikōtēēmō nyoo kiichō kunyōōru Yēēsu langʼatuu aka ākōō Chōōsēp. Kinamaata :Nikōtēēmō saakit choo ngʼuutooy choo ānyinyēēn choo lēē kiilēēn sosom. 40 Kinam :pichoochēē ārēēny anka akurata pōōrpō Yēēsu kumii :saakitēēchoochēē ngʼuutooy choo ānyinyēēn. Kii-ir :pichoochēē kilēē wōloo tuptooy :Yāwuutik piikwaak choo kāmēērō. 41 Kiimii yoonēē /kiikupārchinii Yēēsu :paree aka nyoo kiimii :kēpēn nyoo kiitoomō /kēētupchi chiich. 42 /Keetupchi kēpēnoonoonēē pōōrpō Yēēsu āmu kilēēkitēē yoonēē, aku kiituupēy pērēētuunoonēē :pērēētuu Sapaatō.

20

1 Nēē mii pērēētuu nyēpō taay nyēpō wiiki, kii nēē rir kōōrēē, kumusta :Maaryaa Maktaleena ākōy kēpēnēē nyi /kiikutupchi Yēēsu. Paani ka-it, kunyōōru /kiikeemilta korta nyi /kiikukara kēpēnēē. 2 Kii nēē ro kilē moomii :pōōrpō Yēēsu kēpēnēē, kuurip kuwaraka akiwō kunyōōru Siimnyōn Pēētērō ākōō kiineetanaani kiichāmēy :Yēēsu. Kimwoochi kilē, "/Kiikwoop :piich pōōrpō Kiptaayaan! Moomii kēpēnēē amākuunkēt kilē /kākwoop ānō." 3 Kingʼeet :Pēētērō ākōō kiineetanaanoonēē akupa kilē weel ākōy kēpēnoonoonēē. 4 Kiimwēr :tōkōl kupēētii, kuurip kiineetanee nyiinō aka kusiir Pēētērō. Kisip ku-it inyeentee kēpēnēē. 5 Paani ka-it yoonēē, kuungʼuruukō akuukōōytō, kuuro sirōōk mii kēpēnēē. Maachuut nyuun :inyeentee kēpēnēē. 6 Kichō :Pēētērō nyoo kiimii kutuupuuy lēt akichō kuchuut kēpēnēē, kuuro :inyeentee sirōōk mii kēpēnēē. 7 Kiiro mpō anka nyoo /kiikiikurata mētpō Yēēsu, /kiikyaanuk akiimii kamas. 8 Kuchuut :kiineetanee nyi kiisip ku-itu kēpēnēē, kuuro akuuran kilē man kiikungʼeeta :Yēēsu meerat. 9 (Ākōy paanoonēē, ku kitoomō kusōwu :pichoochēē siruut choo kiimwoorēy kilē ngʼēētēē :Yēēsu meerat.) 10 Kuwārākiisyō :kiineetanichoochēē wōli kiimāngʼēy. 11 Kuuryoongʼō :Maaryaa kēpēnēē saangʼ akuriir. Kii nēē mii kuriirēy, kungʼuruukō akuukōōytō kēpēnēē. 12 Kuuro malaykeen ārēēny choo kiilaak sirōōy chaa reelacheen kilē 'tyal.' Kiikiitēpō :aka yi kiimii :mētpō Yēēsu kimii :aka kutēpēē yi kiimii kēēlyēēk. 13 Kuteep :malaykeenichoochēē kilē, "Cheepyoosooni, iriirchinii nee?" Kuwālchi kilē, "Kaakwoop :piich walak Kiptaayaanteenyuun amoonkēt wōli kapa kuutō." 14 Paani kawarak keey :Maaryaa, kuurō Yēēsu mii kuuryoongʼēē yoonēē. Kiimoosōwu nyuun kilē kii Yēēsu :nyoonēē. 15 Kuteepa :Yēēsu kilē, "Cheepyoosooni, iriirchinii nee? Iwāsēy ngʼoo?" Kiipkootēy :Maaryaa kilē kii :chiichi pō paree :nyoonēē. Kumwoochi kilē, "Poontooni, nēē inyēēntēē nyi kēē-āp, imwoorwoon wōli kēēwēētō awaamar." 16 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Maaryaa." Kuwaraka :Maaryaa kuuro Yēēsu akimwa nkōō kuutii Yāwuutik kilē, "Rapooni" (Rapooni ku 'Koonēētiin'). 17 Kimwoochi :Yēēsu kilē, "Cheepyoosooni, meenamaan, āmu toomō āwō Kaa Paapa. Wiyō wōli mii :piichuuch akiimwoochi kilē, āmii āwēētii wōli mii :Paapeenyuun aku Paapēēngʼwoongʼ, Iriinteenyuun aku Iriintēēngʼwoongʼ." 18 Kiwō :Maaryaa kilēē paani /kākumwoochi. Kiwō kumwoochi kiineetanik kilē, "Kaaro :aneen Kiptaayaan!" akumwoochi kiineetanichoochēē kir aka tōkōl nyoo kiimwoochi inyeentee :Kiptaayaan. 19 Nēē mii pērēētuunoonēē kosoliny, kuurum keey :kiineetanipō Yēēsu akukarta keey kō āmu kiiwārēy kāāntōōy chēpō Yāwuutik. Kichō :Yēēsu kuuryoongʼō kwēēnuungʼwaangʼ akuutaakwees pichoochēē kilē, "Kuupēēruurook :Iriin ākoonyōōru kaalya." 20 Paani kaakumwa kilēē nyoonēē, kungʼuuti akwaaneek ēēruunēchiich ākōō pēēruut nyoo kiimii karaastanyiin. Kipāypāyiituuy :kiineetanik kwōngʼuut paani keero Kiptaayaan. 21 Kuureer kumwoochi :Yēēsu kilē, "Kuupēēruurook :Iriin, ākootēpi nkōō kaalya. Kilēē paani kiiyookwoon :Paapaan, ku āyooytooyook mpō." 22 Kuupuusi :Yēēsu kiineetanichoochēē yoomēt akumwoochi kilē, "Ataaka Toomirmiir nyoo Tiliil. 23 Nēē ānyōōchi piich kaat ngʼōōkiikwaak choo kiiku-ir, kunyōōchinii :Iriin pichoochēē kaat, ku nēē moonyōōchi kaat, kumā /kunyōōchinii kaat." 24 Kii moomii :Toomaas (nyoo /kikukuurēē nkōō kaarinee aka Sārāmwō) paani kiingʼuutinii keey :Yēēsu kiineetanik chuuchō walak. 25 Kii nēē itu :Toomaas, kumwoochi :kiineetanik chuuchō walak kilē, "Kakuuroo Kiptaayaan." Kuwālchi :Toomaas kilē, "Moorānaa ākōy aroo pēēruut choo mii ēēruunēchiich choo /kiikupara kipchuumaariin ākootiingʼēē ēēruunyuun pēēruut nyoo mii karaastanyiin." 26 Paani kāsiirtō :pērēētuus choo lēē tisap, kuurum keey :kiineetanik akukarta keey kō. Kiimii :Toomaas nkōō kiineetanichoochēē. Kuchō :Yēēsu koot akikaraat kurkee, kuuryoongʼō yi mii :kiineetanichoochēē akumwoochi kilē, "Kuupēēruurook :Iriin ākootēpi nkōō kaalya." 27 Kuwārāchi keey :Yēēsu Toomaas akumwoochi kilē, "Toomaas, chōōnō kee roo ēēruunēchuuch akiitiingʼēēnoon moorinēēngʼuungʼ. Tiingʼēē kee ēēruunēkuuk pēēruutēchu mii pōōrtanyuun. Mēētoomtoomānēy, rana kipaat." 28 Kuwālchi :Toomaas kilē, "Inyēēn :Kiptaayaanteenyuun, aku inyēēn :Iriinteenyuun." 29 Kumwoochi :Yēēsu Toomaas kilē, "Toomaas, kēētiirēēnoon keey āmu keerootaan? Pēēruuroot :piich choo tiirēēnoon keey kutoomō kuurootan!" 30 Kii-ir :Yēēsu tukun chaa chaangʼ chēpō kwōngʼuut nkōō taayuu kiineetanichiich choo /maakusirchi kiitapuuni. 31 /Kiikusir ngʼaleechu saarana kilē :Yēēsu ku Meesaaya aku Wēēroo Iriin aku nēē ātiirēē keey ānyōōru sopoon nyēpō ākōy.

21

1 Nēē mii lētuun, kuureer :Yēēsu kungʼuuti keey kiineetanik nkōō araaray pō Kalilaaya. 2 Kiineetanichoochēē kiimii tōkōl ku: Siimnyōn Pēētērō, Toomaas nyoo /kiikukuurēē Sārāmwō, Naatanyēēl (murooni kiipō Kaana nkōō Kalilaaya), wēēchiipō Sēpētaayo nkōō kiineetanik walak ārēēny. 3 Kumwoochi :Pēētērō kiineetanik chuuchō walak kilē, "Murēchu, āmāraa āwō anamaata kaaraak." Kilē :chuuchō walak, "Kupēētiichaan mpō nkōō inyēēn." Kulaangʼ :pichoochēē mēēli akupa. Kumaakunam kir langʼatuunoonēē tōkōl. 4 Kii nēē yyeech kōōrēē, kuuryoongʼō :Yēēsu tapan nyēpō araaray. Kiimēēnkēt :kiineetanik kilē kii inyeentee :nyoonēē. 5 Kukuur :Yēēsu pichoochēē akuteep kilē, "Murēchu, kaanam kēny kir mpō ākoongʼo?" Kuwālchi kilē, "Acha! Moomii kir." 6 Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Āwiirchii kee neetit pēr akaakany kusyap kamaspō ēēruu taay nyēpō mēēlii saanama kaaraak." Kuwiirchi :pichoochēē neetit araaray. Paani mārēy kuuchuut neetit kiwō mēēlii, kimaakuumuuk āmu kiikiikunam :neetoonēē kaaraak chaa chaangʼ. 7 Kumwoochi :kiineetanaani kiichāmēy :Yēēsu Pēētērō kilē, "Kiptaayaan :nyoonēē!" Paani kateer Pēētērō kilēē nyoonēē, kukārmān sireenyiin nyoo kiikiingʼusta paani kiimii kunāmēy kaaraak, akusōkōrchi pēr. 8 Kii mālōōw :yi kiimii :pichoochēē kungʼeetee tapan nyēpō araaray. Kii-itēy kēēlyēn pokol ākoongʼo. Kungʼātuunō :kiineetanik chuuchō walak mēēlii akuuchuut neetit nyoo kiinyir kaaraak kiwō tapan nyēpō araaray. 9 Kii nēē it :pichoochēē tapan nyēpō araaray, kuuro kaaraak choo kiikuwaatan nkōō ma nyoo lēē ngʼōsōt akimii mpō makatiin. 10 Kumwoochi :Yēēsu pichoochēē kilē, "Ā-āpuu kee kaaraakik walak chu kātoonāmēēkwaan." 11 Kuuchuut :Pēētērō neetit nyoo kiinyir kaaraak choo ēēchēēn kiwō tapan nyēpō araaray. Kii pokol ākoongʼo nkōō konom nkōō sōmōk :kaaraakichoochēē. Kii chaangʼ :kaaraakichoochēē amoongʼāti nyuun neetit mpō kiitēēn. 12 Kumwoochi :Yēēsu kiineetanichoochēē kilē, "Apkaana ā-āmiisyēē." Moomii :chiich nyoo kiikany kuteep kilē, "Inyēēn ngʼoo?" āmu kiinkēt kilē kii Kiptaayaan. 13 Paani kaakutēpi ngʼwēny, kunam :Yēēsu makatiinak nkōō kaaraakik akichārchi kiineetanichoochēē. 14 Kii nyēpō sōmōk :nyēēnyi kungʼuutinii keey :Yēēsu kiineetanichiich kungʼeetee paani /kiikuungʼeeta meerat. 15 Kii nēē kaakwoomiisyō, kuumut :Yēēsu Pēētērō kamas akuteep kilē, "Siimnyōn wēēroo Chowaana, ichāmoon man kusiir chu?" Kuwālchi :Siimnyōn Yēēsu kilē, "Ēē Kiptaayaan, inkēt :inyēēn mpō kilē āchāmiin." Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Riipō nyuun waareechuuch." 16 Kuureer kuteep :Yēēsu Pēētērō kilē, "Siimnyōn wēēroo Chowaana, ichāmoon man?" Kuwālchi :Pēētērō kilē, "Ēē Kiptaayaan, inkēt :inyēēn mpō kilē āchāmiin." Kumwoochi :Yēēsu kilē, "Riipō nyuun kēēchiirēchuuch." 17 Kuureer kiteep :Yēēsu Pēētērō kilē, "Siimnyōn wēēroo Chowaana, ichāmoon?" Kunareek :Pēētērō āmu kateep :Yēēsu āsip sōmōk kilē, "Ichāmoon?" Kiwālchi :Pēētērō Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, inkēt :inyēēn kir aka tōkōl. Inkēt :inyēēn kilē āchāmiin." Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Riipō nyuun kēēchiirēchuuch. 18 Āmwooruun man kilē paani kiiminingʼ :inyēēn, ku kii-irēy kir aka tōkōl nyoo kiichāmēy akiiwēētiiy wōloo kiimārēy. Ku paani keeroosiitu ikoorchinii :chiich aka ēēruunēkuuk sikuurēētootēēn wōloo mēēmārēy iwō." 19 Kiimwa :Yēēsu kilēē nyoonēē sikungʼuutu wōloo mēērtooy :Pēētērō /sikēēloosu Iriin. Kumwoochi :Yēēsu Pēētērō kilē, "Tuupaan." 20 Paani kawaraka :Pēētērō kuuro lēt, kuuro kiineetanaani kiichāmēy :Yēēsu mii kutuupēy akwaaneek lēt. Kii kiineetanaani kiingʼuruukēē kuriik Yēēsu nkōō pērēētuuni /kiikwoomiisyēy akiteep Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, ngʼoo nyi āltooyiin?" 21 Paani keero :Pēētērō kiineetanaanoonēē, kuteep Yēēsu kilē, "Kiptaayaan, ku nēē lēē murooni?" 22 Kuwālchi :Yēēsu kilē, "Ntā koomāraa kumāngʼiisyō :muroonoonēē ākōy pērēētuuni āwārākēē oo, imārēē nee? Tuupaan." 23 Kutoowu :piich chēpō Kiriistō kungʼalaala kilē māmēērēy kiineetanaanoonēē kiichāmēy :Yēēsu. Aku kiimaamwa nyuun :Yēēsu kilē māmēērēy :kiineetanaanoonēē. Kiikiimwa kipaat kilē, "Ntā koomāraa kumāngʼiisyō :muroonoonēē ākōy pērēētuuni āwārākēē oo, imārēē nee?" 24 Kiineetanaani nyi kiiro ngʼaleechu, aku inyeentee :nyi kiisirēy ngʼaleechu. Kuunkēt :achaan tōkōl kilē pō man :kiyoo kiimwooru. 25 Lēyyē, chaangʼ :ngʼala choo kii-ir :Yēēsu. Ntā /kiikiikusir ngʼaleechoochēē tōkōl, ntā moomii wōloo /kuutēēnii :kiitapuusyak nkōō ngʼwēny.