Mambila of Cameroun

JOHN

1

1 Càŋ lɔ ndeè wɔ́ŋ si, sâ Ŋgòr baá gi teèn; Ŋgòr bɔ̂ Càŋ lɔ naâ kɔɔ́, Ŋgòr lɔ naâ Càŋ nùà njèh. 2 Sâ tueé né ye Càŋ bɔ̂ Ŋgòr lɔ naâ ké bèh duɔɔ̂m kɔɔ́. 3 Càŋ lɔ njèh dɔɔ́ŋ si giì naâ mé Ŋgòr; njií mé lɔ dieé naâ mbaá, mé Ŋgòr kɔɔ́ sì ŋgwéh, lɔ teèn ná ŋgwêh. 4 Te njolo Ŋgòr lɔ naâ yɔ̀ŋ. Ŋagâ lètenè bɔ̀ nùàr lɔ naâ yɔ̀ŋ sâ. 5 Ŋagâ doô né te cibi baá den, mé njéh mene cibi bú nyímé kòmò ŋgwéh. 6 Yeé baá ménâ, Càŋ tema njiî sòn seèn déì ká teèn, yilí seèn lé naâ Jâŋ, 7 te à ndeè bɔ̀ nùàr Ŋagâ sâ se, bɔ́ kwaá njií ye temé teèn. 8 À lé Ŋagâ sâ kɔɔ́ ná ŋgwêh, à lé tueé ŋagá loóm naâ felè seèn lòù. 9 Ŋgòr sâ lɔ naâ jéjég Ŋagâ kɔɔ́, à lé ká te wɔ́ŋe ndeè naâ felè bɔ̀ nùàr dɔɔ́ŋ baá ŋagá. 10 À lé naâ ká lè wɔ́ŋe; Càŋ lɔ wɔ́ŋ dɔɔ́ŋ si giì naâ mé bú. Mé njéh mene wɔ́ŋ bú ŋéné kɔ́ ŋgwéh. 11 À waà mene ká te tàbè seèn yoòr bɔ̀ dé seèn, mé njéh mene bɔ̀ dé seèn hèllè berɔ́ŋ seér cu bú lòù. 12 Bɔ̀ cécéné bɔ̀ lé bú gwaán cegé naâ kɔɔ́, bɔ́ kwaá njií temé yoòr seèn. À lé naâ bɔ̀ sâ bɔ̀ terreb haá, te bɔ́ ŋa dé bɔɔ̀n bɔ̀ ŋunà Càŋ. 13 Bɔ́ bɔ̀ ŋunà Càŋ faá huaán mé bɔ̀ nùàr ŋaár yeé lòù sam. Dé bɔɔ̀n, Càŋ nùà njèh haá né bɔ́ yɔ̀ŋ kɔɔ́, dèn ŋgwéh bɔ̀ nùàr. 14 Ŋgòr doô lé naâ nùàr ŋaá, à den ká lètenè beèh léláŋ húɔ́m-temê mé léláŋ gècên ndɔ. Béh lé naá giì sùsùm seèn ŋené; né sùsùm mé gɔndɔŋ Ŋunà Càŋ lé kwaá naâ beè Tele seèn. 15 Jâŋ yeé ŋene aá bú ménâ, à tueé njií bèsɔ́nè, ye bɔ̀ nùàr a: «Hên baá nuaá mé mè lé naâ bí tueé sâ! Mè lé ye bí a: nuaré déì baá jomo mò ndeê, kela né bú mé mè, toò jɔ̀gɔ̀ lɔ naâ bú mé mè ndɔ.» 16 Béh né gi mé gà te ŋgúlú seène, à béh kulu njií den né te mbeî mbaá. 17 Dé sóù, Càŋ lé béh sóú taga keéh naâ sònò Músì. Yeésò Kristò yeé waà baá, béh nde ye mé fùgò beè seèn kuú, béh ŋgweé ye gècên sònò seèn ndɔ; 18 wanɔɔ́ŋ nuaá mé lé naâ Càŋ njolò ŋené sam, gi cegé né gɔndɔŋ Ŋuna seèn. À kèkènè Càŋ ŋené sɔm keéh né kɔɔ́. Càŋ né bú; ké kwarè Teleè den yeé bú. 19 Hên né njií mé Jâŋ lé tueé naâ toò bɔ̀ kokoô bɔ̀. Cieé déì bɔ̀ Jûf dé ké Jerusalem tema njií bɔ̀ ŋgàŋ sèmè mé bɔ̀ Levî bɔ̀ ké yoòr seèn, te bɔ́ nde bie ke ye bú a: «Né wò neì wa?» 20 Jâŋ càm ŋgwéh ndɔ, à tueé njií bɔ́ bèsɔ́nè ye bɔ́ a: «Mè Nùà Cɔ̀ŋ sam.» 21 Bɔ́ ye bú a: «Á sâ, wò né neì wa? Wò né Elî wa?» Jâŋ ye bɔ́ a: «Mè bú sam ndɔ.» Bɔ́ ye bú a: «Wò né sòn-Càŋ mé béh né kela den doô wa?» Jâŋ ye bɔ́ a: «Sam.» 22 «Á sâ, wò né neì, te béh nde bɔ̀ɔ́ mé temà naâ béh tueé, wanɔɔ́ŋ wò ye naàn?» 23 Jâŋ ye bɔ́ a: «Mè né hueh nuaá mé né ké ya dueè ŋgulí den, ye: Bí tɔ́ dìlì nyégé ceér Nùà Dueè tɔɔ̀, bí tɔ́ dìlì nyégé bagasé! Esáyà sòn-Càŋ lé naâ mân tueé ndɔ.» 24 Sâ lètenè bɔ̀ɔ́ mé lé ndeè naâ ké yoòr Jâŋ doô bɔ̀ Farisiên lé naâ teèn ndɔ, 25 bɔ́ ye Jâŋ a: «Á, mɔ wò Nùà Cɔ̀ŋ sam, wò Elî sam, wò sòn-Càŋ sam ndɔ, sâ wò bɔ̀ nùàr nòmò Càŋ kou né dé keì wa?» 26 Jâŋ ye bɔ́ a: «Mè bɔ́ dé mò kou lom né léláŋ nòmò. Nuaré déì né lètenè biì teèn, bí bú kɔ́ ŋgwéh, 27 à baá jomo mò ndeê. Mè tueé bí, né mene yuií débágâ seèn, mè wúlú ŋgwéh nuaá mé nde né yuií débágâ seèn se.» 28 Bɔ̀ njií hên dɔɔ́ŋ lé bɔɔ́ deén naâ ké Betanî, sòn nòmò Jurdên kèb yágà, bèh mé Jâŋ lé kou deén naâ bɔ̀ nùàr teèn doô. 29 Cieé ŋaga Jâŋ yeé ke, Yeésò baá ká yoòr seèn ndeê, à deên ndɔ ye: «Kè Mbieè Sèmè mé yuoó naâ beè Càŋ hên nɔ, à ndeè veên bɔ̀ nùàr ká lè wɔ́ŋe ŋaá weh. 30 Hên baá nuaá mé mè lé naâ bí tueé sâ, mè lé ye bí a: nuaré déì baá jomo mò ndeê, kela né bú mé mè, toò jɔ̀gɔ̀ lɔ naâ bú mé mè ndɔ. 31 Mè lé kèkènè nùà sâ kɔ́ ná ŋgwêh; mé njéh mene mè jéjég ndeè naâ bú mé dàm bɔ̀ Iserálà bɔ̀ feh keéh; mè bɔ̀ nùàr nòmò hên kou den né dé cî.» 32 Jâŋ den cuù ye bɔ́ a: «Mè lé kaà nùà sâ ŋéné kɔ́ ná ŋgwêh. Càŋ nuaá mé lé ye mè a: ndé bɔ̀ nùàr nòmò kou, lé tueé naâ mè kɔɔ́, ye mè a: Wò nde né Cúcuí Ŋagâ ŋené, à suaga ndeè né ter, à njebá den felè nuaré déì; sâ né nuaá mé nde né bɔ̀ nùàr mé Cúcuí Ŋagâ kou sâ. Jomo sâ mè ŋene Cúcuí Càŋ sâ ndɔ, à né ké ter faá vɔgɔb nɔ suagâ, né felè seèn njebá den. 34 Mè yeé ŋene aá bú ménâ, mè tueé njií bèsɔ́nè, ye bɔ̀ nùàr a: hên né Ŋunà Càŋ.» 35 Cieé ŋaga cu, Jâŋ wa cu ké teèn, à né mé bɔ̀ mbɔ̀ŋ fà jomo njebá den. 36 À yeé ke, Yeésò baá kelá sa, ye: «Kè Mbieè Sèmè mé yuoó naâ beè Càŋ sâ nɔ!» 37 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ mé lé naâ jomo seèn doô yeé ŋgweé aá môn, bɔ́ yuo bele gi Yeésò fà dɔɔ́ŋ. 38 Yeésò bele seér ndɔ, à ŋene njií bɔ́ jomo seèn, ye bɔ́ a: «Bí fɔɔ́n yeé kei wa?» Bɔ́ ye bú a: «Wò den yeé he wa, Rábì?» (Rábì tueé né ye: Njí fèh-njèh.) 39 Ye bɔ́ a: «Bí ndê, bí nde né ŋené.» Bɔ́ fɔɔ́n gò ndɔ, sâ baá njèh lou lɔ̀ŋ nèà liyilì mân, bɔ́ wa, bɔ́ ŋene bèh sâ, bɔ́ bɔ́ sɔɔ́ weéh baá-re ké doó sâ. 40 Bɔ̀ fà bɔ̀ mé lé ŋgweé naâ ŋgòr sònò Jâŋ, mé bɔ́ yuo bele Yeésò doô, cén déì lé naâ Andrê dìm Simɔ̂ŋ Piêr. 41 Bɔ́ yeé yuo baá ké sâ, Andrê nde kwa lɔgɔ̂ bei seèn Simɔ̂ŋ, ye bú a: «Béh kwa baá Nùà Cɔ̀ŋ.» (Sâ tueé né ye Kristò). 42 À weh njií bú ké yoòr Yeésò. Yeésò yeé ŋene aá bú, ye bú a: «Wò né Simɔ̂ŋ, ŋunà Jâŋ; wò nde cu né yilí Séfà ŋguú.» Yilí sâ tueé né ye: Taá. 43 Cieé yeé ŋaga cu aá, Yeésò kaga gò te tàbè Galilê. Bɔ̂ Filîp kwaré. Yeésò ye bú a: «Bèlè mè.» 44 Filîp lé naâ nùà Becaida, bɔ́ bɔ̀ Andrê mé Piêr né mé lɔɔ́ cên. 45 Jomo sâ Filîp bɔ̂ Natanaêl nde kwaré ndɔ, Filîp ye bú a: «Nuaá mé Músì bɔ́ bɔ̀ sòn-Càŋ bɔ̀ lé naâ felè seèn te mvù Càŋe nyagá kwaá doô, béh ŋene aá bú. Né Yeésò ŋunà Josêf, nùà Najarêt.» 46 Natanaêl deên ndɔ, ye bú a: «Wò ye njèh bagaà déì ndeè né ké Najarêt yuoô wa?» Filîp ye bú a: «Ndê, kè kú yeè!» 47 Yeésò yeé ke, Natanaêl baá ká yoòr seèn ndeê, à tueé weh njeré déì felè seèn teèn ye: «Hên baá ye nùà Iserálà dé gècên sâ, à dé seèn mé nyeén yoòr sam.» 48 Natanaêl ye bú a: «Wò mè ŋene kɔɔ̀ naâ mé ŋgei wa?» Yeésò ye bú a: «Mè la naâ wò ké ka toû ŋené njií, te Filîp nde ye wò yilá.» 49 Yeé baá ménâ, Natanaêl ye bú a: «Njí fèh-njèh, wò né Ŋunà Càŋ, Nùà Dueè bɔ̀ Iserálà bɔ̀ né wò!» 50 Yeésò ye bú a: «Mè yeé baá wò tueé ye wò a: mè naâ wò ké ka toû ŋené njií, wò gwaán né dé cî wa? Wò nde cu né bɔ̀ njèh dé bebagaà mân ŋené yɔgɔ́ keéh.» 51 À den cuù ye: «Mè né tueé ye bí a, vulú nde né gulu lɔgɔ́, bí ŋene bɔ̀ cìlì Càŋ, bɔ́ né ké ter ŋaá, bɔ́ né ká doó felè Huaán Nùàr suagâ.»

2

1 Jomo sâ kela cieé fà mé tagár, kùrmò fù feí ké Galilê te lɔɔ́ Kánà. Meì Yeésò lé naâ teèn ndeé, 2 bɔ́ lé naâ Yeésò bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn ké teèn yilá njií ndɔ. 3 Nde nde mbè gi. Mbè yeé gi aá, meì Yeésò ye Yeésò a: «Bɔ́ mé mbè teèn sam cuú.» 4 Yeésò den seér cuù, ye bú a: «Ma, wò mè tueé nde aá kɔɔ́ te mè bɔɔ́ ye wa? Cu mò née wá ŋgwéeh ye.» 5 Yeé baá ménâ, meí ye bɔ̀ seé bɔ̀ a: «Bí bɔ́ gí faá à tueé nde né bí nɔ.» 6 Sâ bɔ̀ ŋguú déì lé naâ doó sâ ténjén, né ŋguú mé bɔ́ kwe né taá, bɔ̀ Jûf toò Càŋ vua tena yeé teèn. Bɔ̀ ŋguú sâ né yilá: bɔ̀ déì né bɔgɔ nèà, bɔ̀ déì bɔgɔ tîn mé ténjén. 7 Yeésò tueé njií mé bɔ̀ seé bɔ̀, ye bɔ́ a: «Bí túé kwá bèlè nòmò lè bɔ̀ ŋguû hên dedeí.» Bɔ́ yeé tue yuú gi aá, 8 à deên baá-re ye bɔ́ a: «Kènê bí síó wèh nòmò sâ kèb déì, bí haá njií mé nùà koô.» Bɔ́ sio haá njií bú ndɔ. 9 Nùà koô doô yeé naga ke, à ŋgweé nòmò doô baá seér mbè, à bèh mé yuoó naâ teèn kɔ́ sɔ̀m ŋgwéh; sâ bɔ̀ seé bɔ̀ mé la tueè naâ nòmò sâ né gi dé bɔɔ̀n kɔɔ́. Nùà koô doô yilá njiî siì fù ndɔ, 10 à ye bú a: «Bɔ́ mbè sɔm lɔgɔ́ yeé dé njêŋ; mɔ bɔ̀ nùàr fulu gi aá, bɔ́ sɔm ye mbìèrrè. Wò nde leér seér dé yeè dé njêŋ, te wò sɔm ye kènê mà!» 11 Hên né fém Yeésò dé toò jɔ̀gɔ̀, à lé bɔɔ́ lɔgɔ́ naâ ké Galilê te lɔɔ́ Kánà, te terreb seèn ŋené yuo kelà teèn; bɔ̀ mbɔ̀ŋ lé naá giì temé yoòr seèn kwaá njií ndɔ. 12 Jomo sâ à yuo doó sâ, à nde Kapernahûm bɔ̂ meí mé bɔ̀ dìm mé bɔ̀ mbɔ̀ŋ mene. Wa ké teèn, bɔ́ kókoó cèr màgà ŋgwéh ndɔ. 13 Sâ cieé koô bɔ̀ Jûf mé bɔ́ yilá né Páskà baá dìdì. Yeé nde aá feí, Yeésò nde ké Jerusalem ndɔ. 14 À wa ké gwà Càŋ koô, sâ bɔ̀ toón bɔ̀ né bɔ̀ nàgà bɔ́ bɔ̀ sòrŋgaŋ mé vɔgɔb go den. Bɔ̀ kwéh-kàgàlɔ̀ŋ bɔ̀ né ké te gbàgàa kàgàlɔ̀ŋ kweéh den ndɔ. 15 Yeésò yeé ŋene aá ménâ, à weh yuií, à far bilí ŋgágá, à lurú sɔm keéh gi bɔ́ cie mé njéh; à né bɔ̀ nàgà mé bɔ̀ mbieè cie lurú sɔm keéh; à né bɔ̀ kàgàlɔ̀ŋ mé gbàgà mene doó velá su njií, 16 ye bɔ̀ gò-vɔgɔb bɔ̀ a: «Bí yùò mé njéh doó sâ nɔɔ́ŋ, bí té gwà Tele mò faá gwà toôn biì nɔ kwá sér!» 17 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn yeé ŋene aá ménâ, bɔ́ munó ko cu ye baá-re dé mé né te mvù Càŋe nyagá den, ye: «Càŋ mò, temé mò né lom ké gwò yeè; mɔ mè munó njií gwà yeè mân, temé bɔgɔ́ gi mè lè.» 18 À yeé kwɔgɔ sɔm aá bɔ́ cie ménâ, bɔ̀ Jûf bie bú ndɔ, bɔ́ ye bú a: «Wò bɔɔ́ feh nde né béh gèh fém dé heè, mé béh nde né teèn ŋené kɔɔ́ ye wò sé la naâ ménâ bɔɔ́ wa?» 19 Yeésò deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Bí túlú sù njí gwà Càŋ koô hên doó, mè bú ter komo sɔm cu nde né te cieé tagáre.» 20 Bɔ̀ Jûf den cuù, ye bú a: «Gwà mé bɔ́ lé temà naâ seé teèn nyèmà yulà nèà cùɔ̀b ténjén hên, wò ye nyí nde né bú ter lè cieé tagáre komo sɔm cuú sé wa?» 21 Kàmbér gwà Càŋ koô mé Yeésò né bɔ́ tueé doô, à jue né gùm seèn nùà njèh. 22 Nde nde, à yeé komo yuo aá lè cio, bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn nde ye mân ŋgweé komo, ye à lé naá giì mân tueé. Bɔ́ kwaá njií ye baá-re temé te mvù Càŋe, bɔ́ né te ŋgòr seèn kwaá njií ndɔ. 23 Cu mé Yeésò lé naâ ké Jerusalem te cu Páskà sâ, bɔ̀ nùàr kókoó mbaá lé naâ fém seèn ŋené, bɔ́ kwaá njií lom temé yoòr seèn ŋgún mbaá ndɔ. 24 Mé njéh mene, Yeésò njolo teèn kè njí ŋgwéh; lòù sam, à lé naá giì bɔ́ ŋené kɔɔ́ nyegé, 25 à lé túé ná ŋgwêh ye nuaré déì a, túé sɔ́ nyí njeré déì felè nuaré déì lòù; à lé naá giì temé nùà kàn ŋené kɔɔ́.

3

1 Nùà Farisiên déì lé naâ teèn, yilí seèn né Níkòdêm, à né nùà koô lètenè bɔ̀ Jûf. 2 Cieé déì, yeé baá cíbítenè mân, à nde ké yoòr Yeésò, ye bú a: «Njí fèh-njèh, béh kɔ baá ye Càŋ tema njií naâ wò ká yoòr beèh kɔɔ́, te wò feh nyegé béh, wanɔɔ́ŋ nuaré déì mé gèh terreb fém mé wò né bɔɔ́ hên sam, mɔ Càŋ mé bú sam ndɔ.» 3 Yeésò deên ye bú a: «Mè né tueé ye wò a, mɔ bɔ́ nùàr dé feê ŋàr sér ŋgwéh, à Lò Càŋ mé njolo ŋéné ndé ŋgwéh.» 4 Níkòdêm deên ndɔ, ye bú a: «Nuaá mé baá gi nùà koô, bɔ́ bú dé feê ŋar seér cu nde né naàn wa? À nde cu né lè meî yilá komo, te bɔ́ ŋar ferré cu bú ndɔ wa?» 5 Yeésò ye bú a: «Mè né tueé ye wò a, mɔ bɔ́ nùàr dé feê, te nòmò mé Cúcuí ŋàr sér ŋgwéh, à te Lò Càŋe yílá ndé ŋgwéh. 6 Njií mé ŋar né mé húɔ́m, né njèh húɔ̂m; dé mé Cúcuî Ŋagâ ŋar né kɔɔ́ né mé Cúcuí Càŋ ndɔ. 7 Bú a, té wò mbaá ndègè kú, ye mè la ye nyí a: kɔ bɔ́ nùàr ŋàr sér cú dé feê. 8 Fu né mé feh seèn kobó, wò né gi bèmè ŋgweé; mé njéh mene wò bèh yuoô mé bèh ndeê seèn kɔ́ ŋgwéh. Beè nuaá mé nde né mé Cúcuí Càŋ kweéh seér, né yeé môn ndɔ.» 9 Yeé baá môn, Níkòdêm ye bú a: «Dé sâ seèn ménâ bɔɔ́ nde né naàn wa?» 10 Yeésò ye bú a: «Wò gùm Nùà fèh-njèh dé koô déì lètenè bɔ̀ Iserálà bɔ̀ dɔɔ́ŋ, wò bɔ̀ njií hên ŋgwé kòmò ŋgwéh wa? 11 Mè né tueé ye wò a, béh tueé né felè njií mé béh né kɔɔ́, felè njií mé béh naâ ŋené ndɔ; mé njéh mene bí ŋgòr beèh gwàn ŋgwéh. 12 Mè né mene felè bɔ̀ njií mé né ká te tabe tueé, bí temé teèn kwá njí ŋgwéh, sâ mɔ mè tueé mene bí bɔ̀ dé ké te vulúu, bí nde né temé teèn kwaá njií wa? 13 Nuaré déì née ké te vulúu ŋá ŋgúŋgwéeh ye; gi cegé né Huaán Nùàr mé lé suagà naâ ké teèn! 14 «Ŋgweéh ké ya dueè Músì lé naâ lɔ̀ŋ weh, à bɔɔ́ sàb mé njéh, à sɔm njií ter wa? Bɔ́ nde né Huaán Nùàr ter ménâ sɔm njií ndɔ, 15 te bɔ̀ɔ́ mé né temé yoòr seèn kwaá njií dɔɔ́ŋ, yili yuo gi mé yɔ̀ŋ tètàgà. 16 Lòù sam, Càŋ né lom wɔ́ŋ mé temé cén mene gwaán, à lé gɔndɔŋ Ŋuna seèn tema njií naâ dé cî, te bɔ̀ɔ́ mé kwaá njií né temé yoòr seèn dɔɔ́ŋ lèr lè cú, te bɔ́ kwa seér yɔ̀ŋ tètàgà. 17 Càŋ lé Ŋuna seèn ká te wɔ́ŋe témá njí ná ŋgwêh ye te à nde ju felè wɔ̂ŋ tená. À lé bú tema njií naâ, ye te à yili sɔm seér bɔ̀ nùàr lòù. 18 «Sâ, nuaá mé né temé yoòr Ŋunà Càŋ kwaá njií, dé seèn ju dìè ndé ŋgwéh; nuaá mé temé yoòr Ŋuna seèn kwá njí ŋgwéh, die gi aá ju kèn. Lòù sam, à temé yoòr gɔndɔŋ Ŋunà Càŋ kwá njí ŋgwéh. 19 Mbòntí mbòntì ju dieè né mân: Ŋagâ lé naâ ká lè wɔ́ŋe yuo kelâ, bɔ̀ nùàr kwaá lɔɔ̀ ŋagâ, bɔ́ gwaán seér bèh cibì; né felè veên bɔɔ̀n. 20 Né yeé môn, nuaá mé né veên bɔɔ́ dɔɔ́ŋ berɔ́ŋ yeé bèsɔ́nè gɔɔ̀ ménâ, à bèh ŋagâ gwàn bèh, ye veên nyî nde né cie ŋagá le. 21 Dé nùà gècên môn sam, à dé seèn seé bɔɔ́ den yeé bèh ŋagâ, te bɔ̀ nùàr ŋene ŋagá teèn, ye à bɔɔ́ né faá Càŋ tueé nê nɔ.» 22 Jomo sâ Yeésò bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn fɔɔ́n gò ndɔ, bɔ́ nde cu te tàbè Judê, bɔ́ cer weh ké sâ teèn, à né bɔ̀ nùàr kou bele. 23 Sâ Jâŋ né bɔ̀ nùàr ké Ayinɔ̂ŋ kwarè Salîm kou den ndɔ; ké bèh sâ nòmò lé naâ kókoó. Bɔ̀ nùàr kókoó mbaá kem wa giì teèn, Jâŋ kou gi bɔ́. 24 Sâ bɔ́ lé née Jâŋ cu sâ gwà cibì yí ŋgwéeh ye. 25 Yeé baá môn, jɔ́gɔ́ die lètenè bɔ̀ mbɔ̀ŋ Jâŋ bɔ́ bɔ̀ nùà Jûf déì ndɔ, bɔ́ bɔ́ lé saán naâ felè tòù nòmò koù. 26 Bɔ́ ndeè ye Jâŋ a: «Njí fèh-njèh, nùà loù mé wò lé tueé naâ felè seèn, mé bí bú lé naâ yí sòn nòmò Jurdên kèb yágà doô, kè kú, à baá bɔ̀ nùàr kou den; bɔ́ baá gi yoòr seèn kem ndeé.» 27 Jâŋ deên ye bɔ́ a: «Nuaré déì njèh mbaá bɔ́ kòmò ndé ŋgwéh. Kɔ Càŋ bú terreb sâ haá naâ kɔɔ́, sâ ye. 28 Bí mé feh biì tueé nde né sòn mò kɔɔ́, ye mè lé naá giì tueé, ye mè Nùà Cɔ̀ŋ sam, mè né seér dé mò nùà tebê mé bɔ́ lé tema keéh naâ toò seèn. 29 Siì fù né nùà fù kɔɔ́, mbeí nùà fù dé seèn njebá lom né kwarè, à né hueh seèn ŋgweé, à né lom mé vɔ́gɔ́-temé felè seèn. Mè né ménâ, kènê temé mò né lè gùm dɔɔ́ŋ sagár. 30 Mè tueé bí, kɔ à ter ŋaá seér kɔɔ́, mè dé mò njoró seér lòù.» 31 Nuaá mé lé suagà naâ ké te vulúu né dé seèn mé terreb felè njèh dɔɔ̂ŋ. Bɔ̀ɔ́ mé yuo né ká doó, dé bɔɔ̀n né bɔ̀ ká doó bɔ̀, bɔ́ tueé lom né bɔ̀ njèh dé ká doô ndɔ. Nuaá mé yuoó naâ ké te vulúu, felè bɔ̀ njèh dɔɔ̂ŋ né bú; 32 à dé seèn tueé né felè bɔ̀ njií mé à naâ ŋené, mé à naâ ŋgweé ndɔ. Mé njéh mene, nuaá mé gwaán sɔm ŋgòr seèn teèn sam ŋgweéh. 33 Nuaá mé né ŋgòr seèn gwaán, né dé seèn ŋené kɔɔ́ ye Càŋ tueé né gècên. 34 Nuaá mé Càŋ tema njií naâ kɔɔ́, tueé né sòn Càŋ; Càŋ bú Cúcuí seèn haá né faá cí nɔ. 35 Tele né bú, à né Ŋuna seèn gwaán, à terreb dɔɔ́ŋ haá kwaá gi aá beè Ŋunà. 36 Nuaá mé né temé yoòr Ŋunà kwaá njií dɔɔ́ŋ baá mé yɔ̀ŋ tètàgà; nuaá mé né dé seèn sòn Ŋunà lòù ŋgeén, mé yɔ̀ŋ sam; Càŋ né seér njèh mé bú kwaá.

4

1 Bɔ́ ye bɔ̀ Farisiên a: Yeésò baá mbɔ̀ŋ ŋgún si, à né bɔ́ nòmò kou, wa bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn baá bɔ̀ dé Jâŋ maga yɔgɔ́. 2 Á sâ, Yeésò bɔ́ mé be seèn kòù ŋgwéh ndɔ, né bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn kou den né bɔ́ kɔɔ́. 3 Yeésò yeé ŋgweé aá môn, à yuo te tàbè Judê sâ, à cu cu Galilê. 4 À yeé baá mé gò, ye kɔ nyí kela seér nde né te tàbè Samarî. À yeé baá kelá 5 à wa kwarè lɔɔ́ déì te tàbè Samarî sâ, kèbè ŋueèh mé Jakɔ̂b lɔ haá naâ mé ŋuna seèn Josêf. Yilí lɔɔ́ sâ né Sikâr. 6 Lùgò nòmò mé bɔ́ yilá yeé nòmò Jakɔ̂b doô né ké bèh sâ ndɔ. Wa ké teèn, sâ lou dilí baá, Yeésò homo baá mé gò. Yeé baá ménâ, à den du nde kwarè lùgò nòmò hèllè. 7 À yeé ke, ma Samarî déì waà baá, à ndeè bèh nòmò tueê. Yeésò ye bú a: «Há mè nòmò ŋueê teèn.» 8 Sâ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn ŋellé nde gi aá ké lètenè lɔɔ̂ yáb ŋge fɔɔ́n. 9 Yeésò yeé tueé aá bú ménâ, ye Yeésò a: «Ŋgweéh wò né nùà Jûf mà! Wò mè ma Samarî nòmò dua seér nde né naàn wa?» Sâ bɔ̀ Jûf bɔ́ bɔ̀ Samarî bɔ̀ nyuùn kwàrè bèh. 10 Mé njéh mene, Yeésò ye bú a: «Njií mé Càŋ né haá, mɔ wò sé la né ŋené kɔɔ́, wò ŋene kɔ nuaá mé né wò nòmò dua hên ndɔ, wò sé la bɔŋ seér naâ bú kɔɔ́, te à wò nòmò haá seér dé yɔ̀ŋ.» 11 Ma doô ye bú a: «Dé koô, hên wò yeè mé njèh nòmò tueê beè sam, lùgò nòmò né yilá ndɔ; wò nòmò dé yɔ̀ŋ sâ weh ndeè né he wa? 12 Jakɔ̂b, tele beèh dé koô lɔ kwaá lɔɔ̀ naâ béh lùgò nòmò hên kɔɔ́, à lɔ tue ŋueé beéh teèn. Bɔ̀ ŋuna mé bɔ̀ nyam seèn dɔɔ́ŋ ŋueé gi teèn ndɔ. Wò ye nyí né Jakɔ̂b yɔgɔ́ wa?» 13 Yeésò ye bú a: «Bɔ̀ɔ́ mé né nòmò dé sâ ŋueé dɔɔ́ŋ, nyúá nde cu né bɔ́ sie. 14 Nuaá mé dé seèn ŋueé né nòmò mé yuo ndeè né beè mò, dé seèn nyúá ŋgwé ndé cú. Nòmò dé sâ nde né nduùn lè seèn si, haá bú yɔ̀ŋ tètàgà.» 15 Ma doô den cuù, ye bú a: «Á sâ dé koô, há mè nòmò sâ teèn, te nyúá mè sìè ŋgwé cú, te mè ká dùà bèh nòmò tueê ndé dèn cû.» 16 Yeésò ye bú a: «Ndé yílá ndê mé si yeè.» 17 Ye Yeésò a: «Mè mé siíb sam.» Yeésò den cuù ndɔ, ye bú a: «Wò tueé yií né teèn, mé wò ye nyí mé siíb sam. 18 Wò jɔgɔ baá siíb tîn; nùà dé jomo hên, si yeè sam, wò tueé né gècên.» 19 Yeé baá mân, ma doô ye bú a: «Wò né sòn-Càŋ déì, mè ŋene né môn dé koô! 20 Bɔ̀ tele beèh léí jɔ̀gɔ̀ lɔ Càŋ dua beéh te tòr hên; bí bɔ̀ Jûf, bí den seér cuù, ye bèh Càŋ duaà kɔ né ké Jerusalem doô nɔ!» 21 Yeésò ye bú a: «Ŋgwé yeè dé mò hên, dé vêh, kwá njí temé teèn: Cu déì ndeè né waâ, né mene ká te tòr hên, né mene ké Jerusalem, bí Càŋ Tele biì teèn dùà lòm ndé cú. 22 Bí bɔ̀ Samarî bɔ̀, bí nuaá mé bí né dua sâ kɔ́ ŋgwéh. Béh bɔ̀ Jûf, dé beèh nuaá mé béh dua né doô béh né bú kɔɔ́: nuaá mé nde né wɔ́ŋ yili sɔm yuo né lètenè bɔ̀ Jûf. 23 Mé njéh mene, cu baá ndeê, hên baá cí, bɔ̀ jéjég dùà-Càŋ bɔ̀ nde né Tele bɔɔ̀n teèn mé cúcuí mene, mé gècên mene dua. Lòù sam, Tele bɔɔ̀n gwaán né bɔ̀ɔ́ mé né gèh dé sâ dua kɔɔ́. 24 Càŋ né Cúcuí; kɔ bɔ̀ɔ́ mé né bú dua, dua lom bú mé cúcuí mene, mé gècên mene, sâ ye.» 25 À yeé tueé gi aá mân, ma doô ye bú a: «Mè né kɔɔ́ ye loró déì Nùà Cɔ̀ŋ ndeè né waâ; sâ jue né Kristò. Mɔ à ndeè waà baá, à nde né béh njèh dɔɔ́ŋ se ŋagá.» 26 Yeésò deên baá-re ndɔ, ye bú a: «Né mè sâ, mè hên tueé den né wò kɔɔ́.» 27 Sâ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn baá cuù cuû ndɔ, bɔ́ waà; hiím yɔgɔ́ bɔ́ mé à né mé ma vêh déì tueé njií den. Mé njéh mene, bɔ́ bú njeré déì bíé ŋgwéh ye bú a: bí bú la naâ naàn wa? Wò bú sònò tueé den né kei ndɔ wa? Bɔ́ ménâ bíé ŋgwéh. 28 Yeé baá môn, ma doô kwaá njií bɔgɔ nòmò doó, à cu cu ké lɔ, ye bɔ̀ nùàr a: 29 «Bí ndê kè kú biì nuaré déì, à tueé gi aá mè bɔ̀ njií mé mè lé bɔɔ́ naâ dɔɔ́ŋ, merré déì né Nùà Cɔ̀ŋ.» 30 Bɔ̀ nùàr yeé ŋgweé aá ménâ, bɔ́ kem yuoô ké lɔ, bɔ́ né ká yoòr Yeésò ndeê. 31 Sâ bɔ̀ mbɔ̀ŋ né bú cu sâ bɔŋ den, te à yieé weh yáb, bɔ́ ye bú a: «Nùà fèh-njèh, jɔ̀gɔ̀ yíé kwá njeré déì lè ye!» 32 À den seér cuù, ye bɔ́ a: «Mè né mé yáb dé mé bí kɔ́ ŋgwéh teèn.» 33 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ duɔɔ̂m baá-re lètenè bɔɔ̀n bieé kuú deèn, ye: «Á sâ, nuaré déì naâ bú yáb haá wa?» 34 Yeésò deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Yáb dé mò né seér hiín; mè ŋgweé né dé mò sòn nuaá mé temà naâ mè, te mè bɔɔ́ weéh seé seèn, sâ né yáb dé mò. 35 Bí née dé biì tueé den ye: le ye aá weéh nèà te yab bɔlé ye. Mè dé mò ye bí a, bí jɔ̀gɔ̀ ke ke ŋueèh ye: yab bɔlé gi aá kèn, baá gi dé kwaâ. 36 Nuaá mé né yab sâ kwaá, baá gi mé sàgà seèn teèn, à né tàb bilí, te yab sâ den dé ndeèr ndɔ. Mɔ baá môn, te nùà doboò bɔ̂ nùà kwaâ sagár gi fà dɔɔ́ŋ. 37 Sâ ŋgòr hên tueé né gècên, ye: déì nde né nùà doboò, déì nùà kwaâ. 38 Mè hên tema njií né bí te ŋueèh mé bí lé kɔɔ́ kíé ná ŋgwêh; bɔ̀ déì lé kieè naâ kɔɔ́, bí te njua seê bɔɔ̀n yila nde né lòù.» 39 Lɔ sâ bɔ̀ Samarî bɔ̀ kókoó mbaá kwaá njií gi temé yoòr Yeésò. Bɔ́ temé sâ kwaá njií né felè ŋgòr mé ma doô naâ bɔ́ tueé ye bɔ́ a: njií mé nyí lé naá giì bɔɔ́ dɔɔ́ŋ à la naâ nyí tueé ma. 40 Bɔ́ yeé waà baá, bɔ́ bɔŋ bú ndɔ, te bɔ́ bɔ́ den le. Yeésò cer ké sâ cieé fà. 41 Bɔ̀ déì ŋgweé cu bɔ̀ ŋgòr mé yuoó naâ sònò seèn nùà njèh, nùàr ŋgún kwaá njií gi temé yoòr seèn, 42 bɔ́ ye ma doô a: «Béh temé yoòr seèn mé léláŋ ŋgòr yeè kwá njí lòm cú; kènê béh ŋgweé baá mé tie beèh, béh kɔ baá ye, mé gècên mene nuaá mé ndeè né wɔ́ŋ yili sɔm né bú.» 43 Yeésò yeé cer aá cieé fà, à yuo doó sâ, à nde cu te tàbè Galilê, 44 wa mɔ sòn-Càŋ né te tàbè seène, bɔ̀ nùàr bú sùmù ndé ŋgwéh. À lé naá menè mé sòn seèn ménâ tueé, 45 mé njéh mene, à yeé baá te tàbè Galilê sâ, bɔ̀ Galilê bɔ̀ lé naâ bú weh nyegé. Lòù sam, bɔ́ lé naâ ké Jerusalem te cieé koô teèn, bɔ́ lé naâ njií mé à lé bɔɔ́ giì naâ te cieé koô sâ ŋené ndɔ. 46 Yeé baá ménâ, à cu cu ké Kánà dé Galilê, bèh mé à lé seér naâ nòmò ŋa mbè doô. À wa, sâ nùà koô déì te seé ŋgɔ́mnà né doó sâ, ŋuna seèn né ké Kapernahûm baán. 47 À yeé ŋgweé aá ye Yeésò yuoó baá ké Judê kèn, wa à baá ké Galilê ma, à nde ké kwarè seèn ndɔ, ye bú a: «Kúkùr yeè, huaán mò nde aá ké Kapernahûm kuú, ndê táré sɔ̀m yeè mè bú teèn.» 48 Yeésò deên ndɔ, ye bú a: «Mɔ bí fém mé cìè ŋéné ŋgwéh, bí temé yoòr mò kwá njí bèh.» 49 Nùà koô doô ye bú a: «Dé koô, ndê mè ké teèn ndeè, te huaán mò kú cú.» 50 Yeésò ye bú a: «Ndé cú yeè lɔ, ŋuna yeè taré aá kèn.» Nùàrè kwaá njií temé te ŋgòr Yeésò ndɔ, à fɔɔ́n cu gò lɔɔ̂. 51 À yeé baá ceér dueè, bɔ́ bɔ̀ seé bɔ̀ seèn kwaré, bɔ́ ndeè bú tueé weh, ye bú a: «Ŋuna yeè baá cu mé yɔ̀ŋ!» 52 Ye bɔ́ a: «À taré naâ mé cu dé heè wa?» Bɔ́ ye bú a: «Dùlù lé bú yoòr keém naâ léílé mé lou lɔ̀ŋ cén.» 53 Tele munó kɔ njií ye né lè cu mé Yeésò lé naâ nyí teèn tueé, ye nyí a: ŋuna nyî taré aá kèn doô. Nùà koô doô temé yoòr Yeésò kwaá njií cu ye baá-re mé mbàgà seèn dɔɔ́ŋ. 54 Bèh mé Yeésò lé yuoô naâ Judê, à ndeè Galilê dɔɔ́ŋ, hên baá ye fém seèn dé mbei fà te tàbè Galilê sâ.

5

1 Jomo sâ cieé koô bɔ̀ Jûf déì feí ndɔ, Yeésò ŋaá nde ké Jerusalem. 2 Sâ nduùn déì né ké Jerusalem sâ teèn, yilí seèn mé ju hebreêh né Betsátà, à né kwarè hin mé bɔ̀ sòrŋgaŋ yila yeé ké lɔ teèn; bɔ́ sie kwaá né pàgà tîn teèn ndɔ. 3 Bɔ̀ beên bɔ̀ kókoó mbaá né yeé teèn bilí cer den: bɔ̀ tácugó, bɔ̀ tácɔgɔ́ mé bɔ̀ tá-galé mene, [bɔ́ né nòmò yí dùà kela den, mɔ baá jilí, te bɔ́ yila teèn. 4 Sâ cìlì Nùà Dueè déì né yeé cu déì te nduùn sâ suagá yilá, à jilí beh nòmò. Mɔ nòmò baá jilí, nùà beên mé nde né toò jɔ̀gɔ̀ yí dùà yilá lɔgɔ́, nde né taré yuo; né mene gèh beén dé heè, nde né taré.] 5 Sâ nuaré déì lé naâ ké sâ teèn, à ban aá baá nyèmà yulà tagár cùɔ̀b téndelé. 6 Yeésò wa kwa bú ké teèn ndɔ, à ŋene kɔ, ye nùà hên cer aá doó dàb baá teèn, à bie njií ye bú a: «Wò gwaán né taré yuoò wa?» 7 Nùà beên doô ye bú a: «Dé koô, mè mé nùàr sam. Mɔ nòmò baá jilí, nuaá mé nde né mè yí dùà jɔgɔ́ yií teèn sam. Mé mè sé nde yí teèn su waá, sâ nuaré déì mè toò tena baá kèn.» 8 Yeésò ye bú a: «Wùò ter, wèh kè yeè, gègɔɔ̀.» 9 Nùà hèllè taré yuo beè nomo ndɔ, à weh kè seèn, à yila gɔɔ̀. Sâ lé naâ loù sóù. 10 Bɔ̀ Jûf yeé ŋene aá nuaá mé Yeésò la naâ taré sɔm doô, bɔ́ ye bú a: «Lan né sóú, té kè jɔ́gɔ́, né jolo.» 11 Ye bɔ́ a: «Nuaá mé la naâ mè taré sɔm la tueé naâ mè kɔɔ́, ye mè a: Wèh kè mò, mè gègɔɔ̀ ma.» 12 Bɔ́ bie baá-re bú nuaá mé la ye bú a: wùò ter, wèh kè yeè, gègɔɔ̀ sâ ndɔ. 13 Nùà hèllè yilí nuaá mé taré sɔɔ́m naâ bú doô kɔ́ ŋgwéh. Sâ Yeésò la naâ doó sâ yuo. Lòù sam, bɔ̀ nùàr la naâ doó sâ ŋgún. 14 Nde nde nùà doô bɔ̂ Yeésò nde kwaré cu ké gwà Càŋ koô. Yeésò deên baá-re ndɔ, ye bú a: «Félá nyégé bagasé: dé tarê, wò taré baá kèn, té veên déì fɔ̀gɔ̀ cú; mɔ sam, dé jomò hên nde né wò taré yɔgɔ́.» 15 Nùà hèllè njege nde bɔ̀ Jûf dé kokoô tueé, ye bɔ́ a: Yeésò taré sɔɔ́m naâ nyí kɔɔ́ ma. 16 Bɔ̀ Jûf duɔɔ́m baá-re Yeésò teèn sâ bunô ndɔ, ye à lé ménâ bɔɔ́ naâ loù sóù fí. 17 Yeé baá ménâ, Yeésò ye bɔ́ a: «Tele mò né seé cu dɔɔ́ŋ bɔɔ́ den, mè seé bɔɔ́ den né cu dɔɔ́ŋ ménâ ndɔ.» 18 Bɔ̀ Jûf yeé nde ŋgweé njií mân, bɔ́ Yeésò filí ŋeí cu lòù, te bɔ́ wula sɔm bú wulà; wa dé sóú kwaâ gí cégé cú, à la naá cuù tueé ye Càŋ né Tele nyî fí. À feh seèn mé Càŋ mân me njií né dé keì wa? 19 Yeésò deên ndɔ ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a, Huaán njèh mé feh seèn mbaá bɔ́ wèh bèh; à bɔɔ́ yeé njií mé à né beè Tele seèn ŋené. Njií mé Tele né bɔɔ́ dɔɔ́ŋ, Huaán nde né ménâ bɔɔ́ ndɔ. 20 Lòù sam, Tele né Ŋuna seèn gwaán, à bú feh gi né njèh dɔɔ́ŋ. Bɔ̀ seé dé kokoô, mé né bɔ̀ dé hên yɔgɔ́ keéh, à nde cu né bú feh kwaá, te à bɔɔ́ beh. Bɔ̀ sâ bɔ̀ nde cu né bí kɔɔ́ hiím kelá, mè tueé bí. 21 Gèh dé mé Tele mò né bɔ̀ komó te cio komo sɔm, à haá bɔ́ yɔ̀ŋ doô, Huaán nde né bɔ́ yɔ̀ŋ ménâ haá ndɔ. Yɔ̀ŋ sâ, à haá né mé bɔ̀ɔ́ mé à gwaán nê. 22 Tele ju kɔɔ́ túé ndé ŋgwéh, à terreb ju tueê gùm dɔɔ́ŋ haá lɔ né beè Huaân, 23 te bɔ̀ nùàr veéh ye Huaán faá bɔ́ veéh né Tele nɔ. Nuaá mé Huaán vèh ŋgwéh, sâ à Tele mé lé temà naâ bú vèh ŋgwéh ndɔ.» 24 À den cuù ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a, nuaá mé né ŋgòr mò ŋgweé, mé né temé yoòr nuaá mé tema njií naâ mè kwaá njií, né dé seèn mé yɔ̀ŋ tètàgà. À dé seèn ju dìè ndé cú, à kela keéh baá cio, à baá mé yɔ̀ŋ dé tètàgà. 25 Mè né cu tueé ye bí a, cu baá ndeê, hên baá giì cí, bɔ̀ komó nde né hueh Ŋunà Càŋ ŋgweé; bɔ̀ɔ́ mé né hueh sâ ŋgweé nde né yili yuo. 26 Lòù sam, nùà njèh né Tele seèn, à haá yeé yɔ̀ŋ kɔɔ́. À Ŋuna haá né terreb yɔ̀ŋ haâ ndɔ; 27 à bú haá cu terreb ju tenâ. Lòù sam, Huaán né Huaán Nùàr. 28 Bí té biì teèn mbaá hím dèn, cu baá ndeê, bɔ̀ komó nde né hueh seèn ŋgweé, bɔ́ komó yuo giì dòù. 29 Bɔ̀ɔ́ mé lé naâ baga bɔɔ́, nde gi né komó yuo, te bɔ́ kwa yɔ̀ŋ; bɔ̀ vevenê bɔ̀ komó yuo giì nde né ménâ ndɔ, te ju sie bɔ́.» 30 «Mè njeré déì mé feh mò bɔ́ wèh bèh, mè ju tueé lom né faá Càŋ tueé né mè nɔ, ju mò né teèn yilá gií ndɔ. Lòù sam, mè mé feh mò túé bèh, mè tueé bele né sòn nuaá mé temà naâ mè. 31 Hên mɔ mè sòn mò tueé cu né kɔɔ́, sâ bɔ̀ njií mé mè né tueé hên, bɔ̀ nùàr nde né gwaán ye né gècên wa? 32 Mè tueé bí, nuaré déì sòn mò tueé seér né kɔɔ́, mè né kɔɔ́ ye nùà sâ tueé lom né gècên ndɔ. 33 «Bí lé naâ bɔ̀ tebé bɔ̀ ké yoòr Jâŋ temá njií, à lé naâ gècên tueé ŋagá ndɔ. 34 Dé mò, mè túé ŋgwéh ye nuaré déì a, jɔ̀gɔ̀ túé sɔ́ɔ sòn mò kɔɔ́, mè felè Jâŋ tueé lom né te bí yili yuo. 35 Jâŋ lé naâ faá lâm mé né baá ŋagá den nɔ. Bí yeé gwaán aá, bí nde ké te mɔgɔ́ seèn cuúr cén vɔgɔ́ weh ndɔ. 36 Mé njéh mene, njií mé né sòn mò tueé ŋagá hên ham kela né kɔɔ́ mé dé Jâŋ. Bɔ̀ seé mé mè né bɔɔ́ hên, né bɔ̀ seé mé Tele mò haá naâ mè kɔɔ́, bɔ́ né sòn mò kɔɔ́ tueé ŋagá, ye Tele mò lé mè temà naâ kɔɔ́. 37 Tele mò mé lé temà naâ mè kɔɔ́, né felè mò ménâ tueé den ndɔ. Bí née hueh seèn mé tie biì ŋgúŋgwéeh ye lòù, ndɔ́g bí née njolo seèn ŋéné ŋgwéeh ye ndɔ. 38 Bí ŋgòr seèn lè biì sìè kwá ŋgwéh. Lòù sam, nuaá mé à tema njií naâ hên, bí temé yoòr seèn kwá njí ŋgwéh. 39 «Bí mvù Càŋ kwe nyegé gi né dág, ye te bí kwa yɔ̀ŋ tètàgà teèn. Bí kɔ́ɔ ye, bɔ́ jue né mè. 40 Mé njéh mene, bí gwàn ŋgwéh ká yoòr mò ndeê, te bí kwa yɔ̀ŋ sâ. 41 Mè sùsùm beè nuaré déì bíé ŋgwéh. 42 Mè kɔ cegé né njèh cén ye: bí mé gwaân Càŋ lè sam, 43 wanɔɔ́ŋ Tele mò yeé tema njiî aá mè ká yoòr biì, mè waà, bí mè gwàn ŋgwéh. Nuaré déì yeé waà, baá mé feh seèn tueé gɔ, bí gwaán seér cu bú. 44 Bí lɔɔ̀ né lieê dé gècên mé né beè Càŋ terrèb, bí lètenè biì fɔɔ́n kuú seér mé lieê dé bɔ̀ nùàr, sâ bí mè gwaán kɔ nde né naàn wa? 45 «Mé njéh mene, bí té mùnò ye mè nde né bí ké toò Tele mò sií. Músì mé bí né ndèm yoòr seèn kwaá njií, bí sií nde né kɔɔ́. 46 Mé gècên mene, mɔ bí sé naâ temé te ŋgòr Músì kwaá njií, bí sé la naâ mè gwaán ndɔ. Lòù sam, Músì lɔ ŋgòr sâ nyagá kuú naâ felè mò. 47 Mɔ bí biì temé teèn kwá njí ŋgwéh, bí ŋgòr mò gwaán nde né naàn wa?»

6

1 Jomo sâ Yeésò sela yuo kela yí sòn tub Galilê kèb yagâ. Yilí tub sâ déì né Tiberiâde ndɔ. 2 Bɔ̀ nùàr ŋgún kem bele cu bú jomo. Lòù sam, bɔ́ lé naâ fém seèn ŋené, à lé naâ bɔ̀ beén bɔ̀ taré sɔm. 3 Yeésò wa, à ŋaá nde ké te kun tòre, bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn den nde doó. 4 Sâ Páskà, cieé koô bɔ̀ Jûf, nde aá feí. 5 Yeésò yeé sɔm njií njolo ter, à ke bɔ̀ nùàr baá ká yoòr seèn kem ndeê, à tueé njií mé Filîp, ye bú a: «Yáb mé nde né bɔ̀ nùà hên koó laré, béh ŋge kwa nde né he wa?» 6 Sâ njií mé à nde né bɔɔ́, à né gi dé seèn kɔɔ́, à tueé ke né dé tueê, te à ŋgweé njií mé Filîp nde né bú tueé. 7 Filîp deên ndɔ, ye bú a: «Kàgàlɔ̀ŋ dé yáb ŋgeè, te koó bɔ̀ nùà hên la né mene kám yuií fà, wúlú ndé ŋgwéh, nùà kàn hàm njeré déì kwà nyì ndé ŋgwéh.» 8 Mbɔ̀ŋ seèn cén déì den cuù ndɔ, dé sâ yilí seèn né Andrê, dìm Simɔ̂ŋ-Piêr, ye bú a: 9 «Huaán déì né lètenè beèh hên teèn, à né mé breêd tîn bɔ̂ ŋgò fà beè. Á, dé sâ seèn mé bɔ̀ nùàr hên bɔɔ́ sɔm nde né kei wa?» 10 Yeé baá ménâ, Yeésò ye bɔ́ a: «Bí júée bɔ̀ nùàr a, bɔ́ dèn ndé gí doó.» Nyure lé naâ ké bèh sâ kókoó ndɔ. Bɔ́ den nde gi doó te sòn seèn. Bɔ̀ siíb lé ndeè naâ teèn njèh kám tîn mân. 11 Yeésò weh bɔ̀ breêd doô ndɔ, à vra Càŋ teèn, à geé haá njií mé bɔ̀ɔ́ mé den ndeè naâ doó sâ; à geé haá cu bɔ́ ŋgò ménâ ndɔ. Bɔ́ yieé keéh bèh mé bɔ́ gwaán nê. 12 Bɔ́ yeé yieé fulu gi aá, ye bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn a: «Bí ŋùàn bílí cú bɔ̀ dé mé leé naâ doô dɔɔ́ŋ, te mbaá vù lè cú.» 13 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ ŋuaán bilí bɔ̀ ndilí breêd tîn jɔ̀gɔ̀ hèllè, yuú sɔgɔ́ yulà cùɔ̀b fà. 14 Te bɔ̀ nùàr yeé nde ŋene njií cu baá-re fém mé Yeésò bɔɔ́ naâ doô, bɔ́ tueé njií lom aá bèsɔ́nè mbaá, ye: «Mé gècên mene, nùà hên né sòn-Càŋ mé bɔ́ lé ye à ndeè né ká lè wɔ́ŋe ndeê doô.» 15 Yeésò ŋene kɔ ndɔ ye, bɔ́ nde né nyí dé terrèb weh, te bɔ́ lobo nyí tì ma. Yeé baá ménâ, à sua yuo lètenè bɔɔ̀n doó sâ mé huún, à ŋaá nde cu ké te kun tòre. 16 Yeé baá liyilì, bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn suaga nde ké sòn tuùb ndɔ, 17 bɔ́ nde yila kɔm, te bɔ́ sela yuo kela tub kèb yágà te lèmè Kapernahûm mân. Sâ cibí yili gi aá kèn, Yeésò née bɔ́ kwà sìè ŋgwéeh ye ndɔ. 18 Bɔ́ né ka ndeé, fu né lom dùà mé terreb kobó taré yilá, né nòmò dùà dɔɔ́ŋ jilí ŋellé. 19 Bɔ́ né ka ndeé, bɔ́ kɔgɔ́ yɔŋ kílòmétà tîn mé ténjén, bɔ́ ŋene njií Yeésò, à né ká yoòr bɔɔ̀n felè nòmò gɔ ndeê, à ndeè ká kwarè kɔɔ̀m waâ, sâ bɔ̀ mbɔ̀ŋ nde aá mé veéh kuú. 20 À deên ndɔ, ye bɔ a: «Né mè, bí té vèh!» 21 Bɔ́ yeé nde aá bú te kɔme weh yií, sâ kɔm hèllè wa gi aá yí sòn ŋgɔ̀m bèh mé bɔ́ nde né teèn sâ. 22 Cieé ŋaga, bɔ̀ nùàr mé lé cer leé naâ dé bɔɔ̀n yí jomo sòn tuùb kèb yágà doô, ŋene kɔ ndɔ, ye kɔm lé naá cegê doó sâ cén; Yeésò lé teèn yílá ná ŋgwêh, bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn lé mé njéh kèb yágà yila ndeè naâ léláŋ bɔɔ̀n. 23 Sâ bɔ̀ kɔm déì waà baá ndɔ, bɔ́ yuoó naâ lè lɔɔ́ Tiberiâde, bɔ́ né njebá den. Sâ bèh mé bɔ̀ nùàr yieé naâ breêd mé Fehtoò beèh vra naâ Càŋ teèn doô né kèbè sâ. 24 Bɔ̀ nùàr yeé ke, bɔ́ Yeésò ŋéné cú, bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn ŋéné cú ndɔ, bɔ́ kem yila gi bɔ̀ kɔm dé sâ, bɔ́ nde bú ké Kapernahûm fɔɔ́n. 25 Bɔ́ wa tub kèb yágà, bɔ́ kwa Yeésò, bɔ́ ye bú a: «Njí fèh-njèh, wò la yeè kèb hên waà heèh ndɔ wa?» 26 Yeésò deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a, bí mè hên fɔɔ́n kuú né felè breêd mé bí lé naâ yieé doô, dèn ŋgwéh ye bí né fém mò ŋené kɔɔ́. 27 Yáb mé nde né mbaá vu yuo, bí té seé seèn bɔ́ dèn, bí bɔ́ sér seé yâb mé nde né ter le. Gèh yáb dé sâ Huaán Nùàr bí haá nde né kɔɔ́. Lòù sam, Càŋ Tele seèn terreb dɔɔ́ŋ haá kwaá gi aá beè seèn.» 28 Yeé baá môn, bɔ́ ye bú a: «Béh bɔɔ́ nde né naàn, te yuo faá seé mé Càŋ gwaán nê wa?» 29 Yeésò ye bɔ́ a: «Seé mé Càŋ né beè biì gwaán, né temé biì yoòr mò nùà tebê seèn kwaá njiî.» 30 Bɔ́ ye bú a: «Wò bɔɔ́ feh nde né béh gèh fém dé heè, te béh ŋene kɔ teèn, béh kwaá njií temé yoòr yeè wa? Wò bɔɔ́ weéh nde né gèh seé dé heè ndɔ wa? 31 Bɔ̀ tele beèh léí jɔ̀gɔ̀ lé bɔɔ̀n naá giì “mánà” ké ya dueè yieé; bɔ́ lé nyagá kwaá naâ te mvù Càŋe ménâ, ye: À bɔ́ yáb haá né breêd mé lé yuoó naâ ké te vulúu.» 32 Yeé baá ménâ, Yeésò ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a, yáb mé lé yuoó naâ ké te vulúu sâ, Músì lé bí kɔɔ́ há ná ŋgwêh, lé naá seêr Tele mò.» Jomo sâ à ye bɔ́ a: «Tele mò né bí yáb gècên mé yuo né ké te vulúu haá. 33 Yáb mé Càŋ haá né sâ, né nuaá mé suagà naâ ké te vulúu, à bɔ̀ nùàr yɔ̀ŋ haá né kɔɔ́.» 34 Yeé baá ménâ, bɔ́ ye Yeésò a: «Fehtoò beèh, sâ há dèn ká béh gèh yáb sâ môn.» 35 À deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Yáb mé haá né yɔ̀ŋ sâ né mè. Nuaá mé ndeè ká yoòr mò, cùè bú dé seèn sìè ndé cú; nuaá mé né temé yoòr mò kwaá njií, nyúá bú sìè ndé cú ndɔ. 36 Mè tueé gi aá bí kèn, bí ŋene gi aá mè kèn ndɔ, mé njéh mene bí temé yoòr mò kwá njí ŋgwéh. 37 Mè tueé bí ndɔ, bɔ̀ɔ́ mé Tele mò ye bɔ́ né bɔ̀ dé mò dɔɔ́ŋ, nde giì né ká yoòr mò ndeê. Bɔ̀ɔ́ mé né ká yoòr mò ndeê sâ, mè cén déì lètenè bɔɔ̀n bèrɔ̀ŋ ndé ŋgwéh. 38 Mè ké te vulúu suaga kuú naâ te mè bɔɔ́ njií mé Tele mò mé temà naâ mè gwaán nê. Mè ndé sér ná ŋgwêh te mè bɔɔ́ faá mè gwaán nê nɔ. 39 Nuaá mé temà naâ mè ye mè a: bɔ̀ɔ́ mé né beè mò dɔɔ́ŋ, cén déì a, té teèn lèr lè, wa mè kòmò nyìmè sɔ̀m sér bɔ́ lè cio te cieé cèrè jomò lòù. 40 Hên né njií mé Tele mò gwaán nê, ye te bɔ̀ɔ́ mé né mè ŋené, mé né gi temé yoòr mò kwaá njií dɔɔ́ŋ, kwa yɔ̀ŋ tètàgà; te mé cieé cèrè jomò mè komo sɔm gi bɔ́ lè cio ndɔ.» 41 Te bɔ̀ Jûf yeé nde ŋgweé njií mân, bɔ́ ndugó ŋellé doó dɔɔ́ŋ, wa Yeésò la tueé fí ye: nyí né yáb mé lé suagà naâ ké te vulúu. 42 Bɔ́ ye: «Ŋgweéh hên né ka Yeésò ŋunà Josêf wa? Béh né gi tele mé meí seèn kɔɔ́, à mân tueé né dé keì ye: nyí yuoó naâ ké te vulúu wa?» 43 Yeésò tueé njií mé bɔ́ ndɔ, ye bɔ́ a: «Bí kwá lɔ́ ménâ lètenè biì ndugó deèn. 44 Nuaré déì ká yoòr mò mbaá ndé kòmò ndé ŋgwêh, kɔ Tele mò mé lé temà naâ mè yilá njií né bú ká yoòr mò kɔɔ́, te mé cieé cèrè jomò mè komo sɔm ye bú lè cio. 45 Bɔ̀ sòn-Càŋ bɔ̀ lé naá giì te mvù Càŋe nyagá kwaá ye: bɔ́ dɔɔ́ŋ, Càŋ bɔ́ feh nde né kɔɔ́ ma. Sâ mè tueé bí, bɔ̀ɔ́ mé né ndéb Tele mò ŋgweé, mé né gwaán dɔɔ́ŋ, nde giì né ká yoòr mò ndeê. 46 Sâ túé ŋgwéh ye nuaré déì lé naâ Tele mò mé njolo ŋené ndɔ. Mè tueé bí, nuaá mé lé yuoó naâ dé seèn ké te vulúu Tele mò njolò ŋene cegé né kɔɔ́. 47 Mé gècên mene: nuaá mé né temé teèn kwaá njií dɔɔ́ŋ baá dé seèn mé yɔ̀ŋ tètàgà. 48 Mè né yáb mé haá né yɔ̀ŋ kɔɔ́. 49 Dé bɔ̀ tele biì léí jɔ̀gɔ̀, bɔ́ lé naá menè “mánà” ké ya dueè yieé, mé njéh mene bɔ́ lé naá giì kuú. 50 Yáb bú hên dé seèn suagà né ké te vulúu; nuaá mé yieé né bú dé seèn kú ndé ŋgwéh. 51 Mè né yáb dé làŋ mé lé suagà naâ ké te vulúu. Nuaá mé né yáb bú hên yieé, den nde né mé yɔ̀ŋ dé ndeèr. Yáb mé mè nde né haá sâ, né ŋgàŋ yoòr mò; mè haá nde né ménâ, te wɔ́ŋ yili yuo mé njéh.» 52 Te bɔ̀ Jûf yeé nde ŋgweé njií cu mân, bɔ́ ŋaáŋ ŋeí cu ye baá-re mé njéh lètenè bɔɔ̀n dé ŋaâŋ, ye: «Nùà hên béh ŋgàŋ yoòr seèn haá seér nde né naàn, te béh yieé wa?» 53 Bɔ́ yeé baá ménâ bieé kuú den, Yeésò deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a, mɔ bí ŋgàŋ yoòr Huaán Nùàr yíé ŋgwéh, bí húɔ́m seèn ŋúé ŋgwéh, sâ bí mé yɔ̀ŋ sam ndɔ. 54 Nuaá mé né dé seèn ŋgàŋ yoòr mò yieé, né húɔ́m mò ŋueé, né dé seèn mé yɔ̀ŋ tètàgà teèn; sâ lè cieé cèrè jomò mè nde né bú te cio komo sɔm. 55 Lòù sam, núɔ́gɔ́ mò né yáb dé gècên, húɔ́m mò né mbè dé gècên ndɔ. 56 Nuaá mé né núɔ́gɔ́ mò yieé, né húɔ́m mò ŋueé, nyɔgɔ́ nde aá yoòr mò, sâ mè nyɔgɔ́ nde aá yoòr seèn ndɔ. 57 Tele mò mé tema njií naâ mè né làŋ; ká yoòr mò hên né yɔ̀ŋ seèn. Né kèì cén mé nuaá mé yieé né mè, à né mé yɔ̀ŋ mò yoòr seèn ménâ ndɔ. 58 Yáb mé suagà naâ ké te vulúu né hên; à dé seèn faá dé mé bɔ̀ tele biì léí jɔ̀gɔ̀ lé yieé naâ doô sam, bɔ́ lé naâ kuú gií. Dé yáb bú hên, nuaá mé yieé bú nde né làŋ dé kèì cên yili den.» 59 Yeésò lé ŋgòr hên dɔɔ́ŋ tueé deén naâ ké Kapernahûm, sâ à né bɔ́ njèh ké gwà sóù feh. 60 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ Yeésò kókoó mbaá yeé ŋgweé aá ménâ, bɔ́ ye: «Ŋgòr hên né taré; neì seèn dé sâ gwaán nde né kɔɔ́ wa?» 61 Sâ Yeésò kɔ gi aá, ye bɔ̀ mbɔ̀ŋ né mé ŋgòr hên ndugó ndɔ, à bie njií ye bɔ́ a: «Né bí sieé wa? 62 Á, mɔ bí ndeè ŋene Huaán Nùàr baá ké te bèh mé à lé yuoó naâ teèn ŋaá ndeé nɔ, den nde né naàn wa? 63 Cúcuí Càŋ yɔ̀ŋ haá yeé kɔɔ́; núɔ́gɔ́ dé seèn né njèh mbaâ. Bɔ̀ ŋgòr mé la yuoó naâ sònò mò hên né gi bɔ̀ ŋgòr mé Cúcuí Càŋ né teèn, bɔ́ nùàr yɔ̀ŋ haá né kɔɔ́. 64 Mé njéh mene, bɔ̀ déì lètenè biì temé teèn kwá njí ŋgwéh.» Sâ bèh lɔ mé yuoô ké bèh duɔɔ̂m, bɔ̀ɔ́ mé temé teèn kwá njí ŋgwéh dɔɔ́ŋ, Yeésò né gi bɔ́ ŋené kɔɔ́; né mene nuaá mé nde né bú cie sar kwaá, à né gi bú ŋené kɔɔ́ ndɔ. 65 Yeé baá ménâ, ye bɔ́ a: «Mè la bí hên tueé naâ dé cî, ye bí a: nuaré déì ká yoòr mò mbaá ndé kòmò ndé ŋgwêh; kɔ Tele mò haá né bú terreb kɔɔ́, sâ ye.» 66 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn kókoó yeé ŋgweé aá môn, bɔ́ suaré yuo gi, bɔ́ kwaá lɔ bú. 67 Yeésò deén baá-re ndɔ, ye bɔ̀ mbɔ̀ŋ dé yulà cùɔ̀b fà doô a: «Mé bí mene, bí nde né yuo gií ndɔ wa?» 68 Simɔ̂ŋ Piêr ye bú a: «Béh dé beèh toò nde ser cu nde né yoòr neì wa, Fehtoò beèh? Ŋgweéh bɔ̀ ŋgòr yɔ̀ŋ tètàgà né gi beè yeè mà. 69 Kènê béh dé beèh temé kwaá njií gi né yoòr yeè, béh né gi kɔɔ́ ye wò dé yeè né ŋagásé, wò yuoó naâ beè Càŋ ndɔ.» 70 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè lé bí bɔ̀ yulà cùɔ̀b fà bɔ̀ hên kɔɔ́ bàlè wèh ná ŋgwêh wa? Mé njéh mene, cén déì lètenè biì né táhòrò!» 71 Sâ à ménâ jue né Júdàs ŋunà Simɔ̂ŋ Iskariô. Lòù sam, gwaán Júdàs né mene lètenè bɔ̀ mbɔ̀ŋ yulà cùɔ̀b fà doô, à Yeésò cie sar sɔm nde né kɔɔ́.

7

1 Jomo sâ Yeésò nde tàbè Galilê beè yɔŋ sie ndɔ, à gwàn cú te tàbè Judê yɔŋ deèn. Lòù sam, bɔ̀ Jûf lé naâ bú ké teèn filí, ye te bɔ́ wula sɔm bú. 2 Sâ cieé koô bɔ̀ Jûf déì nde aá feí ndɔ; bɔ́ cieé koô sâ yieé yeé ka pàgà. 3 Yeé baá ndeê, bɔ̀ dìm ye bú a: «Yùò doó hên yuoò, ndé ké Judê, te bɔ̀ mbɔ̀ŋ yeè ŋene weh seé yeè teèn ndɔ. 4 Nuaá mé gwaán né bèsɔ́nè ŋené yuo kelâ, njèh lòù bɔ́ lèr bèh. Sâ mɔ wò né fém bɔɔ́, bɔ́ ndé mé njéh bèh dɔɔ́ŋ.» 5 Sâ né mene bɔ̀ dìm, bɔ́ lé temé yoòr seèn kwá njí ná ŋgwêh ndɔ. 6 Bɔ́ yeé tueé aá ménâ, Yeésò ye bɔ́ a: «Cu mò née wúlú ŋgwéeh ye; dé biì cu dɔɔ́ŋ né gi beè biì. 7 Dé biì, wɔ́ŋ bí bùnò ndé ŋgwéh, wɔ́ŋ bunó seér né mè; wɔ́ŋ ye mè la tueé ŋagá naâ bèsɔ́nè, ye seé nyî né seé veên fí. 8 Bí ndé dé biì cieé koô yieé, mè ké teèn ndé ndé ŋgwéh; cu mò née wá ŋgwéeh ye.» 9 À yeé tueé sɔm aá mân, à den le ŋgɔgɔ́ ké Galilê sâ ndɔ. 10 Bɔ̀ dìm yeé nde aá bèh cieé koô sâ, Yeésò nde teèn ndɔ, à nab wa seér dé seèn ké teèn lòù, te bɔ̀ nùàr bú ŋéné cú. 11 Sâ bɔ̀ Jûf hèllè baá bú te cieé koô sâ fɔɔ́n ndɔ; bɔ́ né sònò bieé gɔ ye: à né he wee? 12 Bɔ́ né lom njèh felè seèn lètenè bɔ̀ nùàr bieé namé gɔ. Bɔ̀ déì ye: né nùà bagaà; bɔ̀ déì ye: sam, à bele den né bɔ̀ nùàr lòù. 13 Nuaá mé nde né felè seèn bèsɔ́nè tueé sɔm sam ndɔ, bɔ́ bɔɔ̀n né-re bɔ̀ Jûf dé kokoô veéh nɔ. 14 Cieé koô yeé baá lèbɔ̂lé, Yeésò ŋaá yila ké gwà Càŋ koô, à duɔɔ̂m njèh feèh. 15 Bɔ̀ Jûf yeé ŋgweé aá ménâ, bɔ́ geí seér lòù, bɔ́ ye: «Bí kè kú nùà hên kán, à lé sóú jáŋé ná ŋgwêh, à sóú kɔ né mé ŋgei wa?» 16 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè mé lèì mò túé ŋgwéh, yuo né sònò Càŋ nuaá mé lé tema naâ mè, ye mè a, ndê bí mân feh. 17 Nuaá mé né faá Càŋ gwaán nê nɔ bɔɔ́, nde né mè ŋené kɔɔ́; né mene seé dé Càŋ, né mene seé kwaâ mò, à nde né dé seèn ŋené kɔɔ́. 18 Mè tueé bí, nuaá mé né ŋgòr kwaâ felè seèn tueé kwaá dɔɔ́ŋ, mé njéh fɔɔ́n né yilí seèn. Nuaá mé dé seèn ŋgòr kwaâ tueé njií seér né yoòr nuaá mé temà naâ bú, seé dé seèn né dilísé, né nùà jéjêg, à dé seèn ŋgòr kwaâ tueé kuú né dé nùà koô seèn. 19 Ŋgweéh Músì lé bí sóú taga lɔɔ̀ naâ kɔɔ́ wa? Hên nuaré déì né sóú sâ lètenè biì jolo ke wa? Á, dé bí gɔŋ né mè, te bí wula sɔm mè doô nɔ?» 20 Bɔ̀ nùàr yeé nde ŋgweé cu mân, bɔ́ ye bú a: «Wò né mé tándulu yoòr, wanɔɔ́ŋ neì feh yeè fɔɔ́n né kɔɔ́ wa?» 21 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè lé naâ seé cén bɔɔ́, lé naâ cieé sóù, bí lé naá giì mé njéh ŋaáŋ ndɔ! 22 Ŋgweéh Músì lé naâ bí sóú taga lɔɔ́, ye bí ŋɔ́b bɔ̀ huaán dé sisiîb ŋgór ŋɔɔ̀b wa? Sâ Músì hèllè lé kɔɔ́ sì ná ŋgwêh ndɔ, né ka tabɔ́ bɔ̀ tele biì léí jɔ̀gɔ̀. Bí yeé ŋgweé gi aá sóú sâ, ŋgweéh bí ye bɔ́ ŋɔ́b bílí bɔ̀ nùàr ŋgór mé cieé sóù mene wa? 23 Mɔ bí nùàr ŋgór mé loù sóù mene ŋɔɔ́b bilí né, te bí sóú Músì ŋgén cú, sâ mè yeé yili sɔm gùm nùàr dɔɔ́ŋ loù sóù, bí mè yoòr furú kuú né dé keì wa? 24 Mè tueé bí, bí té njèh mé njolo kèb cieè mbaá ŋéné njí, bí tena ju cebâ; bí ŋá sér bɔ̀ gècên bɔ̀, bí tena yií ju teèn.» 25 Yeé baá ménâ, bɔ̀ Jerusalem bɔ̀ déì yila lètenè bɔɔ̀n tueê ndɔ ye: «Ŋgweéh hên tueé den né nuaá mé bɔ́ jue bɔ́ nde né bú wulá doô wa? 26 Kè cú-re, à né sòn mé feh seèn tueé den, bɔ́ bú njeré déì bɔ́ cú! Hên bɔ̀ kokoô bɔ̀ beèh né kɔɔ́ ye nùà hên né Nùà Cɔ̀ŋ bɔ̀n wa? 27 Loù mé Nùà Cɔ̀ŋ wa ndeè né teèn, nuaré déì bèh yuoô seèn kɔ́ sɔ̀m ndé ŋgwéh. Ŋgweéh dé nùà hên béh né gi bèh yuoô seèn kɔɔ́ mà.» 28 Te Yeésò yeé baá njèh ké gwà Càŋ koô feh, à lɔgɔ njií ye baá-re ké ter, ye bɔ́ a: «Bí ye bí né gi mè kɔɔ́ á? Wa bí né gi bèh yuoô mò kɔɔ́ ndɔ sé wa? Mè mé feh mò ndé ná ŋgwêh, nùà gècên mè tema naâ kɔɔ́. Bí bú kɔ́ ŋgwéh lòù, 29 mè dé mò né bú kɔɔ́. Lòù sam, mè lé yuoó naâ ké beè seèn, à mè tema njií naâ kɔɔ́.» 30 Yeé baá ménâ, bɔ́ yila lom baá-re bú gɔɔ̀ŋ, te bɔ́ sie bú. Njèh cén, cu seèn lé née wúlú ŋgwéeh ye, bɔ́ bú sìè kwà ŋgwéh mé njéh. 31 Sâ ké lètenè cìlì nùàr bɔ̀ɔ́ mé né temé yoòr seèn kwaá njií lé naâ ŋgún; bɔ́ né sònò tueé den ye: «Mɔ Nùà Cɔ̀ŋ sâ ndeè né mene waâ, à bɔɔ́ cu nde né gèh fém dé heè mé nùà hên née bɔ́ ŋgwéeh ye wa?» 32 Bɔ̀ nùàr yeé baá felè seèn ké lètenè cìlì nùàr mân namé den, nde die yila tieè bɔ̀ Farisiên ndɔ. Bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô mé bɔ̀ Farisiên tema njií baá-re bɔ̀ sɔ́jì ké teèn, te bɔ́ nde bú sie wellê. 33 À yeé ŋene aá bɔ́, ye bɔ̀ nùàr a: «Dé kènê béh bí dèn màgà ndé cú, sâ mè nde cu aá ké yoòr nuaá mé lé tema njií naâ mè. 34 Bí nde né mè fɔɔ́n; njèh cén, bí mè kwà ndé cú. Lòù sam, bí ké bèh denè mò wá kòmò ndé ŋgwéh.» 35 Bɔ̀ Jûf yila ké lètenè bɔɔ̀n bieé kuú, ye: «À nde cu né he, mé béh bú ŋéné kwà ndé cú wa? À dé sâ nde né bɔ̀ Jûf ké lètenè bɔ̀ Greêk kwa wa? À nde né bɔ̀ Greêk njèh feh ndɔ wa? 36 Wanɔɔ́ŋ sâ à tueé né kei, mé ye: béh nde né nyí fɔɔ́n, njèh cén, béh nyí kwà ndé cú? wa lòù sam, béh ké bèh denè nyî wá kòmò ndé ŋgwéh, sâ à jue né kei?» 37 Loù mé cieé koô sâ ceré yeé teèn, kela seér yeé kɔɔ́. Loù sâ Yeésò lé naâ ter wuo njebá, à lɔgɔ njií ké ter ye bɔ̀ nùàr a: «Mɔ nuaré déì né mé nyúá, bú a, ndê ká yoòr mò, à ŋueé kwa nòmò. 38 Nuaá mé né temé yoòr mò kwaá njií dɔɔ́ŋ, nòmò yɔ̀ŋ nde né lè seèn kwaré yuo den, faá bɔ́ nyagá kwaá né te mvù Càŋe nɔ.» 39 Sâ Yeésò ménâ jue né Cúcuí Càŋ; wa bɔ̀ɔ́ mé né temé yoòr nyî kwaá njií, nde né bú kwa ma. À lé ménâ tueé den née, sâ Càŋ lé née Cúcuí seèn témá njí ŋgwéeh ye; cu sâ terreb Yeésò lé née bèsɔ́nè ŋéné ŋágá ŋgwéeh ye ndɔ. 40 Cìlì nùàr yeé nde ŋgweé njií mân, bɔ̀ déì ye: «Mé gècên mene, nùà hên né lom sòn-Càŋ bú sâ.» 41 Bɔ̀ déì ye: «Né Nùà Cɔ̀ŋ!» Bɔ̀ déì den seér cuù ye: «Nùà Cɔ̀ŋ yuo seér ndeè né ké Galilê naàn? 42 Né te mvù Càŋe nyagá den ye: Nùà Cɔ̀ŋ nde né ndùté ndùtù Davîd, ye à yuo ndeè né ké Betelehem lɔ Davîd. Lɔɔ́ Davîd baá cu ké Galilê wa?» 43 Yeé baá mân, cìlì nùàr kɔb geé hihiné felè Yeésò. 44 Teèn sâ, bɔ̀ déì ye, kɔ bɔ́ sie bú sieè; mé njéh mene, bɔ́ bú be yoòr njí ŋgwéh. 45 Bɔ̀ sɔ́jì cu cu ké jomo yoòr bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô mé bɔ̀ Farisiên ndɔ. Wa ké jomo, bɔ̀ kokoô bɔ̀ doô ye bɔ́ a: «Bɔɔ́ né naàn mé bí mé bú sìè wá ŋgwêh wa?» 46 Bɔ̀ sɔ́jì ye bɔ́ a: «Béh tueé bí, nuaá mé nde né faá nùà sâ tueé kɔɔ́ teèn sam gùm dɔɔ́ŋ!» 47 Bɔ̀ Farisiên ye bɔ̀ sɔ́jì a: «Bɔ́ ké teèn sâ bele weéh cu aá mé bí mene ndɔ wa? 48 Bí ŋene ŋgàŋ sèmè cén déì, wa né Farisiên cén déì lètenè beèh né temé yoòr seèn kwaá njií wa? 49 Cìlì nùàr seér sóú Músì kɔ́ ŋgwéh lòù, né bɔ̀ dúágá-tie bɔ̀!» 50 Sâ Níkòdêm mé lé ndeè naâ cu déì ké yoòr Yeésò njèh bieé nyegé doô né doó sâ, à né Farisiên faá bɔ́ nɔ, à deên ndɔ, ye bɔ́ a: 51 «Né faá sóú beèh tueé yeé nɔ: ye mɔ bɔ́ née ju felè nùàr bàlè ŋgwéeh ye, béh té ju felè seèn mbaá téná.» 52 Bɔ́ deên ye bú a: «Wò né nùà Galilê ndɔ wa, né kei? Ndé mvù jaŋé nyegé, wò beré déì ŋéné ndé ŋgwéh ye sòn-Càŋ déì yuo ndeè né Galilê.» [ 53 Jomo sâ nùà kàn fɔɔ́n gò gwò seèn.

8

1 Yeésò dé seèn ŋaá nde ké te tòr Oliviê. 2 Cieé ŋaga maánjɔ̀gɔ̀ à komo cu cuù ká gwà Càŋ koô. Cìlì nùàr bilí wa cuù kwarè seèn ŋgún. À den nde doó, á yila cu njèh feèh. 3 Bɔ̀ njí-sóù mé bɔ̀ Farisiên weh waà mé ma déì, bɔ́ njebá kwaá bú toò bɔ̀ nùàr, sâ bɔ́ la naâ ma hèllè te yàga sie lɔɔ́. 4 Bɔ́ bie njií ye Yeésò a: «Nùà fèh-njèh, bɔ́ la naâ ma hên te yàga sie. 5 Músì lé naâ béh sóú taga lɔɔ́, ye gèh bɔ̀ véh mé né mân bɔɔ́ dɔɔ́ŋ, béh tɔ̀bè wúlá bɔ́ tɔbè ma. Á wò nɔ, wò ye naàn wa?» 6 Sâ bɔ́ Yeésò tab gi né lòù te bɔ́ sie bú teèn. À yeé ŋgweé aá ménâ, à geér nde doó, à né njií te tàbe mé nyɔ̀gɔ̀ beè nyagá den. 7 Bɔ́ yeé baá bú méménâ bieé ndeé den, à komo sɔm feh ter, ye bɔ́ a: «Lètenè biì, nuaá mé née dé seèn veên bɔ́ ŋgúŋgwéeh ye, bú a, ndé tɔ̀b njí lɔ́gɔ ma hên taá yoòr kɔɔ́.» 8 À yeé tueé gi aá mân, à geér nde cu doó, à yila cu njèh te tàbe mé nyɔ̀gɔ̀ beè nyagâ. 9 Bɔ́ yeé ŋgweé aá mân, bɔ́ duɔɔ̂m cécéné cécéné suaré yuoò; duɔɔ́m mé bɔ̀ bei, nde ceré mé bɔ̀ dé memanè. Bɔ́ yuo gi ndɔ, Yeésò bɔ̂ ma doô le lom fà, à né toò Yeésò njebá den. 10 Yeésò komo wuo cu ter, ye ma doô a: «Dé vêh, bɔ́ baá gi he wa? Nuaré déì wò sìè cú wa?» 11 Ye Yeésò a: «Mè jue mene nuaré déì, Nùà fèh-njèh!» Yeésò ye bú a: «Sâ mè wò sìè ndé ŋgwéh ndɔ, ndé cú njií yeè lɔ. Njèh cén, té veên bɔ́ cú».] 12 Yeésò tueé njií cu mé bɔ̀ nùàr, ye bɔ́ a: «Ŋagâ ká te wɔ̂ŋ né mè. Nuaá mé né jomo mò bele dé seèn bèh cibì gɔ̀ ndé cú, à gɔ seér nde né bèh ŋagâ. Lòù sam, ŋagâ né bú yɔ̀ŋ haá.» 13 Bɔ̀ Farisiên yeé nde ŋgweé cu ménâ, bɔ́ ye bú a: «Wò sâ tueé den né sòn yeè mé be yeè, bɔ̀ njií mé wò né tueé sâ, né gi dé mbaâ.» 14 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè la né mene sòn mò mé be mò tueé dɔɔ́ŋ, mè tueé gi né bɔ̀ njèh dé gècên. Lòù sam, mè né dé mò bèh yuoô mò kɔɔ́, mè né bèh ndeê mò kɔɔ́ ndɔ. Bí bèh yuoô mò mé bèh ndeê mò kɔ́ ŋgwéh kɔɔ́. 15 Bí tueé den né ju faá bɔ̀ nùàr tueé yeé nɔ; mè dé mò ju felè nuaré déì téná bèh. 16 Á, mɔ ye mè a, téná ju ndɔ, sâ mè nde né ju tená ŋgulí. Lòù sam, mè mé huún mò sam, bêh Tele mò mé lé temà naâ mè né kɔɔ́. 17 Né te mvù biì soú den ye: mɔ nùà fà bɔ̂ mbeí tueé gi né felè njeré déì mé sòn cên, sâ njií sâ né lom môn ma. 18 Mè né sòn mò mé be mò tueé; Tele mò mé lé temà naâ mè sòn mò tueé cu né ménâ ndɔ.» 19 Bɔ́ ye bú a: «Tele yeè né he wa?» À ye bɔ́ a: «Bí mè kɔ́ ŋgwéh, bí Tele mò kɔ́ ŋgwéh ndɔ. Mɔ bí sé la né mè kɔɔ́, bí sé la né Tele mò kɔɔ́.» 20 Yeésò lé bɔ́ mân tueé deén naâ sâ à né ké gwà Càŋ koô bèh mé fer kàgàlɔ̀ŋ né teèn, à né bɔ́ njèh feh. Mé njéh mene, nuaré déì lé bú sìè ná ŋgwêh. Lòù sam, cu seèn lé née wá ŋgwéeh ye. 21 Yeésò den cuù ye bɔ́ a: «Mè nde né ndeé. Mɔ mè nde aá, bí nde né mè fɔɔ́n, bí mè ŋéné ndé ŋgwéh, bí nde né mé veên biì mbaán kuú. Ké bèh denè mò bí wá kòmò ndé ŋgwéh ndɔ.» 22 Bɔ̀ Jûf duɔɔ̂m baá-re lètenè bɔɔ̀n tueé kuû ye: «Sâ à nde né feh seèn wulá, wanɔɔ́ŋ à ye, béh ké bèh denè nyî wá kòmò ndé ŋgwéh mé ŋgei?» 23 Yeésò deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Dé biì bí né bɔ̀ ká doô bɔ̀, mè dé mò lé yuoó naâ ké te vulúu. Bí né dé biì bɔ̀ wɔ́ŋ bɔ̀, mè dé mò nùà wɔ̂ŋ sam. 24 Mè la jueè naâ dé cî, ye bí a: bí nde né mé veên biì mbaán kuú. Mɔ bí temé kwá njí ŋgwéh, ye né mè sâ, bí nde né mé veên biì mbaán kuú, mè tueé bí.» 25 Bɔ́ ye bú a: «Wò né neì wa?» Ye bɔ́ a: «Mè né mè, nuaá mé mè lé naâ bí ké bèh duɔɔ̂m tueé sâ. 26 Mè né mé njèh tueê felè biì mé ju mene kókoó. Bí kɔ́ɔ ye, nuaá mé lé temà naâ mè dé seèn né nùà gècên; mè bɔ̀ nùàr ká te wɔ̂ŋ hên tueé lom né njií mé mè né sònò seèn ŋgweé.» 27 Bɔ́ lom ŋgwé kòmò ŋgwéh, ye à sâ jue né Tele seèn. 28 Te à den cuù ye baá-re, ye bɔ́ a: «Mɔ bí ndeè sɔm njií aá Huaán Nùàr ter, bí nde né cu sâ kɔɔ́ ye né mè, nuaá mé né nùà sâ ma; bí nde né kɔɔ́ ye, mè njèh mé feh mò bɔ́ bèh; bí kɔ nde né ye, mè tueé lom né njií mé Tele mò lé naâ mè feh ndɔ. 29 À lé mè temà naâ kɔɔ́, à mè mé huún kwá lɔ́ ŋgwéh, béh bú né kɔɔ́. Lòù sam, mè cu dɔɔ́ŋ bɔɔ́ lom né njií mé né bú yoòr huɔɔ́m.» 30 À yeé baá mân tueé, bɔ̀ nùàr kókoó mbaá kwaá njií gi temé yoòr seèn. 31 Yeé baá ménâ, Yeésò tueé njií mé bɔ̀ Jûf mé né temé yoòr seèn kwaá njií, ye bɔ́ a: «Mɔ bí né ndéb mò jolo nyegé, sâ mé gècên mene bí né bɔ̀ mbɔ̀ŋ mò; 32 bí nde né gècên ŋené kɔɔ́, te bí ŋa seér bɔ̀ɔ́ mé den né mé feh bɔɔ̀n.» 33 Bɔ́ ye bú a: «Béh né bɔ̀ ndùté ndùtù Abrahâm, ndɔ́g béh lé née kwer nuaré déì dèn ŋgúŋgwéeh ye. Naàn mé wò ye béh a: te béh ŋa seér bɔ̀ɔ́ mé den né mé feh bɔɔ̀n wa?» 34 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a: nuaá mé né veên bɔɔ́ dɔɔ́ŋ né kwer veên. 35 Kwer dé seèn huaán lɔɔ̂ ŋá bèh, à mé bèh denè te mbàgà sam; bèh denè te mbàgà cu dɔɔ́ŋ né dé huaân. 36 Mɔ Huaán bí mé feh biì sɔm kwaá né kɔɔ́, sâ mé gècên mene bí baá mé feh biì. 37 Mè né gi kɔɔ́ ye bí né bɔ̀ ndùté ndùtù Abrahâm; mé njéh mene bí tie te ndéb mò félá njí ŋgwéh, bí gwaán seér né mè wulâ. 38 Mè dé mò tueé né njií mé Tele mò feh né mè; bí dé biì bɔɔ́ seér njií mé tele biì né bí tueé.» 39 Bɔ́ ye bú a: «Tele beèh né Abrahâm.» Yeésò deên ye bɔ́ a: «Mɔ bí sé né bɔ̀ ŋunà Abrahâm bɔ̀n, seé mé Abrahâm lé bɔɔ́ naâ doô, bí sé naâ cí bɔɔ́. 40 Wanɔɔ́ŋ mè né gècên sònò Càŋ ŋgweé, mè yeé tueé bí, bí ye, kɔ bí wula cu mè nɔ. Abrahâm lé naâ gèh dé sâ bɔɔ́ wa? 41 Mè tueé bí, bí nág bɔɔ́ cu né faá tele biì nɔ.» Bɔ́ ye bú a: «Dé beèh, béh bɔ̀ huaán cieè sam, tele beèh né lom cén, né Càŋ.» 42 Yeésò ye bɔ́ a: «Mɔ tele biì sé né Càŋ bɔ̀n, bí sé la né mè gwaán; mè yuoó naâ ké beè Càŋ, mè hên né te sòn seèn, mè lé mé feh mò ndé ná ŋgwêh, à mè tema njií naâ kɔɔ́. 43 Bí ŋgòr mò ŋgwé kòmò ŋgwéh dé keì? Bí yeé tie teèn félá njí cú, yɔgɔ́ baá-re bí ndɔ. 44 Dé biì, tele biì né Sátàn, bí bɔɔ́ né seé mé tele biì hèllè gwaán né sâ. À né nùà wúlá-feèh, à mé njéh yuoó naâ ké bèh duɔɔ̂m. À te gècéne njébá nyì bèh, à mé gècên yoòr sam. Né nùà nyeên; nyeén né bú lè húɔ́me, dàm bɔ̀ nyeên dɔɔ́ŋ ceré né sâ. 45 Mè dé mò tueé lom né gècên, bí temé yoòr mò kwá njí ŋgwéh dé cî. 46 Lètenè biì sâ nuaá mé nde né be ter sɔm njií, ye mè né mé veên yoòr ndɔ, né neì wa? Á, mɔ mè tueé né gècên, bɔɔ́ né naàn mé bí temé yoòr mò kwá njí ŋgwéh wa? 47 Nuaá mé né beè Càŋ, né yeé dé seèn ŋgòr Càŋ ŋgweé. Bí dé biì te gà Càŋe sam, bí ŋgòr Càŋ ŋgúŋgwéh dé cî.» 48 Bɔ̀ Jûf deên ye bú a: «Béh naâ tueé, ye wò né nùà Samarî, wò yoòr né mé tándulu, wò ye béh teèn túé yí ŋgwéh á?» 49 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè mé tándulu yoòr sam lág; bí mè seb seér né kɔɔ́, wanɔɔ́ŋ mè né Tele mò seén. 50 Mè túé ŋgwéh ye bɔ̀ nùàr a, sén mè seèn. Nuaá mé nde né mè seén né teèn, à ju tena nde né kɔɔ́. 51 Mè né tueé ye bí a, nuaá mé né ŋgòr mò jolo, dé seèn kú ndé ŋgwéh ndɔ́g.» 52 Bɔ̀ Jûf yeé nde ŋgweé cu dé sâ mân, bɔ́ ye bú a: «La né bɔ̀n, béh kɔ nyegé baá kènê ye wò né mé tándulu yoòr, wanɔɔ́ŋ Abrahâm lé seèn naâ kuú, bɔ̀ sòn-Càŋ bɔ̀ kuú gi ndɔ; wò yeé waà dé yeè kènê, wò ye: nuaá mé né ŋgòr nyî jolo, nùà sâ dé seèn kú ndé cú sé wa? 53 Wò ye nyí né Abrahâm tele beèh mé bɔ̀ sòn-Càŋ bɔ̀ yɔgɔ́ wa? Á, bɔ́ lé bɔɔ̀n naá giì kuú nɔ? Wò hên, wò feh yeè weh kwaá né faá neì wee?» 54 Yeésò ye bɔ́ a: «Mɔ mè sé né yo mò mé be mò seén, sâ mè sé bú seén kuú né dé mbaâ. Nuaá mé né mè seén né teèn, né Tele mò; né nuaá mé bí né gi tueé ye: né Càŋ biì, 55 mé njéh mene, bí bú kɔ́ ŋgwéh doô. Mè né bú dé mò kɔɔ́. Mɔ mè sé ye, mè bú kɔ́ ŋgwéh, mè sé né nùà nyeên faá bí nɔ. Mè dé mò né bú kɔɔ́, mè né ŋgòr seèn jolo. 56 Abrahâm tele biì lé naá loôm mé vɔ́gɔ́-temé, ye nyí nde né cieé mò ŋené. À lé naâ cieé sâ ŋené, à vra lom mé gècên mene.» 57 Bɔ̀ Jûf deên ye bú a: «Wò née yeè nyèmà yulà tîn yíé ŋgwéeh ye, wò lé naâ Abrahâm ŋené ŋgweé wa?» 58 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a: mé bɔ́ lɔ nde Abrahâm ŋar, sâ mè baá giì teèn.» 59 Te bɔ́ yeé nde ŋgweé njií cu dé sâ mân, bɔ́ duɔɔ̂m taá domô, te bɔ́ tɔbé bú mé njéh; à leér yuo, à yuo kela sa lè gwà Càŋ koô sâ ndɔ.

9

1 Yeésò yeé baá beré déì kelá, à ŋene njií tácugó déì, à lé mé njéh yuoó naâ lè. 2 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ Yeésò yeé ŋene aá ménâ, bɔ́ ye Yeésò a: «Nùà fèh-njèh, hên bɔɔ́ né naàn mé nùà hên yuoô dé seèn lè mé njolo cugó wa? Né mé yìè veên seèn nùà njèh, wa né felè veên tele bɔ̂ meí seèn wa?» 3 Yeésò ye bɔ́ a: «Mé yìè veên seèn sam, dé bɔ̀ tele bɔ̂ meî sam ndɔ. À cugó né mân, te seé Càŋ ŋené yuo kelà cie teèn. 4 Keí mé née suútenè hên, kɔ béh bɔɔ́ mboón seé nuaá mé temà naâ mè. Cibí baá ndeê; mɔ waà baá, nuaré déì seé cíbíteèn bɔ́ ndé cú. 5 Keí mé mè née ká te wɔ̂ŋ mân, ŋagâ teèn né mè.» 6 À yeé tueé sɔm aá, à kulu njií dèh doó, à huaán cà mé dèh, à luaré njií tácugó hèllè njolò, 7 ye bú a: «Ndé njolo yí te nòmò Siloê vuaá njií.» Siloê tueé né ye: né yɔ́gɔ́ nòmò. Tácugó doô nde bèh njolo vuaá wellê ndɔ, à cu cuù, sâ à baá njolo ŋené. 8 Bɔ̀ mbeí seèn bɔ́ bɔ̀ɔ́ mé à lé dua beéh njèh njolò bɔɔ̀n, yeé nde ŋene njií bú ménâ, bɔ́ ye: «Ŋgweéh hên né nuaá mé lé dua den beéh njèh mé tií doô wa?» 9 Bɔ̀ déì ye: né bú; bɔ̀ déì ye: bú sam, felá né bú lòù. Nùà hèllè ye bɔ́ a: «Né ka mè.» 10 Bɔ́ ye bú a: «Bɔɔ́ naâ naàn mé njolo yeè komo cu wa?» 11 Ye bɔ́ a: «Nuaá mé bɔ́ yilá yeé Yeésò doô huaán naâ cà, à luaré njií mè njolò, ye mè a: ndé njolo yí te nòmò Siloê vuaá wellê ma. Mè nde baá-re ndɔ; mè yeé vua gi aá, mè ke, njolo baá ŋené.» 12 Bɔ́ ye bú a: «Nùà sâ né he wa?» Ye bɔ́ a: «Mè kɔ́ ŋgwéh.» 13 Bɔ́ weh njií nuaá mé la taré yuoó naâ doô ké toò bɔ̀ Farisiên ndɔ. 14 Sâ Yeésò lé cà huaán naâ loù sóù, à taré sɔm bú mé njéh. 15 Bɔ́ yeé baá toò bɔ̀ Farisiên, bɔ̀ Farisiên bie ŋgweé nyegé mé sòn bɔɔ̀n ndɔ, ye nùà doô a: «Bɔɔ́ naâ naàn mé wò kwa njolo wa?» À ye bɔ́ a: «À luaré njií naâ mè cà njolò, mè vua sɔm njolo ndɔ; mè yeé ke, mè baá ŋené.» 16 Bɔ̀ Farisiên déì yila baá-re tueé deèn ye: «Nuaá mé bɔɔ́ naâ njií hên dé seèn beè Càŋ yùò ná ŋgwêh, wanɔɔ́ŋ à seèn cieé sóù jòlò ŋgwéh nɔ.» Bɔ̀ déì ye: «Mɔ sé la né nùà veên, à sé la naâ gèh bɔ̀ fém bú hên bɔɔ́ komo ndɔ wa?» Yeé baá môn, kèrrè die lètenè bɔɔ̀n, bɔ́ kɔb geé fà. 17 Bɔ́ den cuù ye nuaá mé taré yuoó naâ doô a: «Á wò nɔ, wò ye nuaá mé taré sɔɔ́m naâ nyí doô né neì wa?» Ye bɔ́ a: «À né sòn-Càŋ.» 18 Kàmbér sâ bɔ̀ Jûf kuú taré cu né toò mé saân cúg ndɔ, ye: nuaá mé né njolo ŋené hên nùà cùgò njolò hèllè sam. Yeé yɔgɔ́ baá, bɔ́ yilá bie njií weéh mé tele bɔ̂ meí, 19 ye bɔ́ a: «Hên né ka ŋuna biì doô wa? Bí ye mé gècên mene, à mé njéh cugó yuoó naâ lè á? Á sâ, kei mé bɔɔ́ naâ kɔɔ́, te njolo seèn ŋene cu mân wa?» 20 Bɔ̀ tele ye bɔ́ a: «Béh kɔ cegé né dé beèh ye hên né ŋuna beèh, à lé tácugó yuoó naâ lè. 21 Bɔɔ́ naá-re naàn mé à ŋene njolo wa, béh dé sâ kɔ́ ŋgwéh. Béh nuaá mé bɔɔ́ komó naâ bú njolo kɔ́ ŋgwéh ndɔ. Bí bíé njí ká mé bú, à wulu baá dé njèh tueê mé sòn seèn kèn.» 22 Sâ bɔ̀ tele né bɔ̀ Jûf veéh, bɔ́ bɔ́ ménâ tueé né dé cî. Sâ bɔ̀ Jûf wɔŋ kwaá gi aá doó, ye nuaá mé nde né tueé ye Yeésò né Nùà Cɔ̀ŋ dɔɔ́ŋ, bɔ́ nde né bú ké gwà Càŋ kwɔgɔ́ sɔm keéh ma. 23 Bɔ̀ tele veéh naâ cí, te bɔ́ nde ye tueé ye bɔ́ a, bíé njí ká mé bú, à wulu baá dé njèh mé sòn seèn tueê. 24 Yeé baá ménâ, bɔ̀ Farisiên yilá cu tácugó doô, bɔ́ ye bú a: «Dùlà Càŋ, túé lòm dé gècên. Béh né dé beèh kɔɔ́ ye nùà hên né nùà veên.» 25 Nùà doô ye bɔ́ a: «À né-re nùà veên wa, à nùà veên sam wa, mè dé sâ kɔ́ ŋgwéh. Mè kɔ cegé né njèh cén, ye: mè lé naâ mé njolo cugó, kènê njolo mò baá njèh ŋené.» 26 Bɔ́ den cuù ye bú a: «À bɔɔ́ naâ naàn mé à komo lɔgɔ́ wò njolo wa?» 27 Ye bɔ́ a: «Mè naá giì bí tueé, bí temé teèn kwá njí ŋgwéh lòù. Bí ye mè a, túé cú naàn, te bí ŋgweé ye wa? Merré déì bí gwaán né bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn ŋaâ ndɔ?» 28 Bɔ́ yeé nde ŋgweé njií dé sâ mân, bɔ́ kem sue bú yoòr mé séb, bɔ́ ye bú a: «Wò né ka mbɔ̀ŋ seèn kɔɔ́, béh sam; béh né dé beèh bɔ̀ mbɔ̀ŋ Músì. 29 Béh né kɔɔ́ ye Càŋ lé njèh tueé kwaá giì naâ sònò Músì. Dé nùà bú sâ, à yuoô-re he wa, béh kɔ́ ŋgwéh.» 30 Nùà doô den cuù ye bɔ́ a: «Hên baá-re njèh kèkènè sâ: nùàr né gi mè njolo mân komo lɔgɔ́, bí bèh yuoô seèn kɔ́ ŋgwéh mà! 31 Béh né gi kɔɔ́ ye, Càŋ beéh sòn bɔ̀ vevenê bɔ̀ ŋgwé bèh, à ŋgweé cegé né sòn bɔ̀ɔ́ mé né bú veéh, mé né sòn seèn ŋgweé ndɔ. 32 Ndɔ́g, bɔ́ née beré déì ŋgwé sɔ̀m ŋgwéeh ye, ye nuaré déì lé yuoó naâ lè mé njolo cugó, bɔ́ lɔ taré bú ndɔ. 33 Mɔ nùà hên sé la beè Càŋ yùò ná ŋgwêh, à sé la njeré déì mân bɔ́ kòmò ná ŋgwêh.» 34 Bɔ́ deén baá-re kènê ye bú a: «Nuaá mé jelág yuoó naâ lè léláŋ veên faá wò sam, wò sòn toò beèh weêh he wa?» Bɔ́ kwɔgɔ sɔm keéh bú te gwà Càŋe ndɔ. 35 Jomo sâ Yeésò nde fɔɔ́n kwa bú ndɔ, sâ à lé ŋgweé naâ ye bɔ́ lé naâ bú cie kwɔgɔ́ kwaá. À yeé ŋene aá bú, ye bú a: «Wò né temé yoòr Huaán Nùàr kwaá njií wa?» 36 Nùà hèllè ye bú a: «Huaán Nùàr sâ né neì wa, dé koô, te mè kwaá njií temé yoòr seèn?» 37 Yeésò ye bú a: «Wò né bú ŋené, à mé wò hên tueé njií den né kɔɔ́.» 38 Nùà doô ye bú à: «Mè kwaá njií aá temé yoòr seèn, Fehtoò mò!» À cemmé nde toò Yeésò ndɔ. 39 Te Yeésò deén baá-re, ye bɔ̀ nùàr a: «Mè ká te wɔ́ŋe ndeè né, te ju die: te bɔ̀ cùgò njolo bɔ̀ ŋene njolo, te bɔ̀ɔ́ mé né njolo ŋené cugó seér cu lòù.» 40 Sâ bɔ́ bɔ̀ Farisiên déì né kɔɔ́. Bɔ́ yeé ŋgweé aá môn, bɔ́ ye bú a: «Mé béh mene, béh né bɔ̀ tácugó ndɔ wa?» 41 À ye bɔ́ a: «Mɔ bí sé né bɔ̀ tácugó, bí sé la mé ju felè ná cû. Á, bí biì ye, bí né ŋené; sâ ju né felè biì cu dɔɔ́ŋ teèn.»

10

1 «Mè né tueé ye bí a: nuaá mé te hin kágá bɔ̀ mbieè yílá kélá ŋgwéh, à nde mar kela seér felè kágà bèh hiîn, né nùà yîb dé wúlá feèh. 2 Nuaá mé yila kela né dé seèn te hin kágà, né nùà mbieè kɔɔ́. 3 Gó-lɔ́m nde né bú hin gulu keéh, bɔ̀ mbieè nde né hueh seèn ŋgweé kɔɔ́ ndɔ; à nde né bɔ̀ mbieè seèn te yilî yilá, à sɔm keéh bɔ́ cie. 4 Mɔ bɔ̀ mbieè seèn baá gi cie, à nde né toò bɔɔ̀n kelá, bɔ́ kem bele bú. Lòù sam, bɔ́ né hueh seèn ŋgweé kɔɔ́. 5 Dé nuaá mé bɔ́ bú kɔ́ ŋgwéh, môn sam, bɔ́ hueh seèn ŋgwé kɔ́ ndé ŋgwéh, bɔ́ yoòr seèn ndé ndé ŋgwéh ndɔ, bɔ́ bú dula seér nde né lòù.» 6 Yeésò né mene bɔ́ ŋgòr te kàn mân si keéh, bɔ́ lom ŋgwé kɔ́ ŋgwéh ndɔ́g. 7 Yeésò den cuù ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a: Mè né hin kágá bɔ̀ mbieè. 8 Bɔ̀ɔ́ mé lé kelà naâ toò mò dɔɔ́ŋ né gi dé bɔɔ̀n bɔ̀ yíb bɔ̀ dé wúlá-feèh. Bɔ̀ mbieè lé hueh bɔɔ̀n ŋgwé kɔ́ ná ŋgwêh. 9 Mè né dé mò hin kágà. Nuaá mé nde né teèn yilá kelá, nde né yili yuo. À nde né teèn yagá kelá den: à né yilá, à né yuo, à nde né yáb kwa ndɔ. 10 Dé nùà yîb môn sam, à ndeè né dé seèn lòù ŋuɔɔ́b, à ndeè né wulá ceré sɔm ndɔ. Mè ndeè né dé mò ye te bɔ̀ nùàr kwa yɔ̀ŋ mé gùm mene. 11 «Nùà mbieè dé bagaà né mè. Nùà mbieè dé bagaà kuú né dé seèn cio bɔ̀ mbieè seèn. 12 Dé tèŋ môn sam, à dé seèn bɔɔ́ lom né seé kàgàlɔ̀ŋ, à nùà njèh sam. Yeé baá môn, mɔ ŋgùì yila te bɔ̀ŋ mbieè, à dula yuo, à si lɔ bɔ̀ mbieè, bɔ́ bɔ̀ ŋgùì wulu den jomo, ŋgùì sie ŋellé sɔm gi bɔ́. 13 Lòù sam, à dé seèn teèn bɔɔ́ lom né seé kàgàlɔ̀ŋ, à mé jere bɔ̀ mbieè sam, à bɔ́ dula si lɔ né mé njéh. 14 «Mè né dé mò nùà njèh. Mè né gi bɔ̀ mbieè mò kɔɔ́, bɔ́ né mè kɔɔ́ ndɔ. 15 Mè kɔ né bɔ́ faá Tele mò kɔ né mè nɔ, bɔ́ kɔ né mè faá mè kɔ né Tele mò ndɔ. Mè né nùà njèh, mè kuú né dé mò sòn bɔ̀ mbieè mò. 16 Mè né cu mé bɔ̀ mbieè déì teèn, bɔ́ dé bɔɔ̀n ká lè kágà hên sam. Kɔ mè yilá bilí njiî bɔ́, te bɔ́ bilí den lom te kágá cén-e, bɔ́ ŋgweé sòn mò, te nùà mbieè den lom teèn cén ndɔ. 17 «Temé Tele mò né lom yoòr mò. Lòù sam, mè nde né sòn bɔ̀ mbieè mò kuú, te mè ndeè komo yuo cuù dé feê. 18 Nuaré déì mè yɔ̀ŋ kɔɔ́ sɔ̀m ŋgwéh, mè yɔ̀ŋ mò si lom né mé be mò. Mè né mé terreb yɔ̀ŋ mò sɔɔ̀m teèn, mè né mé terreb dé feê kwa cuû teèn ndɔ. Tele mò mè terreb ménâ haá naâ kɔɔ́.» 19 Te bɔ̀ Jûf yeé nde ŋgweé njií cu mân, bɔ́ kerré ŋeí cu ye baá-re dé kerrê. 20 Nùàr ŋgún tueé lom aá lètenè bɔɔ̀n, ye: «Nùà hên né mé tándulu yoòr, né nùà tì! Bí sònò seèn felá den né kei wa?» 21 Bɔ̀ déì ye: «Nùà tándulù déì lɔ mân tueé ŋgweé baá he ndɔ wa? Tándulu déì né mé terreb teèn mé nde né tácugó njolo mân kwɔgɔ ŋagá wa?» 22 Sâ ké Jerusalem te nyèmà dɔɔ́ŋ, gèh cieé koô mé bɔ́ lé komó naâ gwà Càŋ teèn sâ né yeé feí sɔɔ́; feí yeé sâ dùlù baá sie. Nyèmà hên cieé koô sâ yeé feí cu aá, 23 Yeésò yila nde ké gwà Càŋ koô, à né te kɔ̀ŋ déì gɔlé den, bɔ́ kɔ̀ŋ sâ yilá né Kɔ̀ŋ Salomɔ̂ŋ. 24 Bɔ̀ Jûf bilí nde cuù kwarè seèn, bɔ́ ye bú a: «Wò béh temé ter tab lɔ né dé keì wa? Mɔ wò né Nùà Cɔ̀ŋ kɔɔ́, túé ŋágá béh tueè.» 25 Yeésò ye bɔ́ a: «Mè lé naâ bí ménâ tueé gií, bí temé teèn kwá njí ŋgwéh lòù. Mé njéh mene, bɔ̀ seé mé mè né mé terreb Tele mò bɔɔ́ hên tueé nde né kɔɔ́, ye mè né Nùà Cɔ̀ŋ sâ. 26 Bí dé biì temé teèn kwá njí ŋgwéh. Lòù sam, bí te bɔ̀ŋ bɔ̀ mbieè mò sam. 27 Bɔ̀ mbieè mò né dé bɔɔ̀n hueh mò ŋgweé kɔɔ́; mè né bɔ́ ŋené kɔɔ́ ndɔ, bɔ́ né gi dé bɔɔ̀n jomo mò. 28 Mè né bɔ́ yɔ̀ŋ tètàgà haá; bɔɔ́ mene naàn, bɔ́ dé bɔɔ̀n kú ndé cú, nuaré déì bɔ́ beè mò ŋgà sɔ̀m ndé cú ndɔ. 29 Tele mò lé mè haá naâ kɔɔ́; mé terreb felè njèh dɔɔ̂ŋ né bú. Nuaré déì bɔ́ beè Tele mò ŋgà kòmò ndé cú. 30 Bêh Tele mò né lom cén.» 31 Te bɔ̀ Jûf yeé nde ŋgweé njií mân, bɔ́ domó cu taá, te bɔ́ tɔbé bú mé njéh. 32 À deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Mè bɔɔ́ baá seé bebagaà mé Tele mò lé feéh naâ mè ŋgún, bí ŋene gi aá kèn. Mè dé veên bɔɔ́ naâ dé heè mé bí ye, bí nde né mè teèn tɔbé wulá wa?» 33 Bɔ̀ Jûf ye bú a: «Béh wò mé seé bagaà tɔ̀bè ŋgwéh, béh ye te béh wò tɔbé wula mé Càŋ seèb. Wò nùàr mbaâ, wò feh yeè faá Càŋ nɔ weh né dé keì wa?» 34 Yeésò ye bɔ́ a: «Ŋgweéh bɔ́ nyagá kwaá gi né te mvù sóù biì, ye: Càŋ ye bí né bɔ̀ Càŋ wa? 35 Béh né gi kɔɔ́ ye, njií mé Càŋ nyagá kwaá gi aá te mvù kèn, nuaré déì bú fɔ̀ kòmò ndé cú. Càŋ lé bɔ̀ Càŋ sâ yilá naâ bɔ̀ɔ́ mé né ŋgòr seèn ŋgweé. 36 Sé tagá mè wa? Ká lè wɔ́ŋe, Tele mò Càŋ lé balé tema njií naâ mè. Sâ mɔ mè né mene feh mò Ŋunà Càŋ yilá, bí ye mè né feh mò faá Càŋ nɔ weh fí sé wa? 37 Mɔ mè seé Tele mò bɔ́ ŋgwéh, sâ bí té temé yoòr mò kwá njí bɔ̀n. 38 Á, mɔ mè bɔɔ́ né cí, mɔ bí mene temé mé ŋgòr mò kwá njí ŋgwéh, bí temé kwá njí biì te seé mò. Bí nde né teèn ŋené ŋagá, ye Tele mò né yoòr mò, mè né yoòr Tele mò ndɔ.» 39 Bɔ́ yeé nde aá bú lòù sie weéh, à mvelé yuo bɔ́ beè. 40 À sela yuo kela nòmò Jurdên kèb yágà, bèh mé Jâŋ lé kou lɔgɔ́ naâ bɔ̀ nùàr nòmò teèn, à den den yí teèn. 41 Bɔ̀ nùàr ŋgún kem wa cuù toò seèn, bɔ́ né tueé ye: «Jâŋ lé mene fém déì bɔ́ ná ŋgwêh, kàmbér njií mé à lé tueé giì naâ felè nùà hên dɔɔ́ŋ lɔ né gi bɔ̀n.» 42 Yeé baá môn, bɔ̀ nùàr kwaá njií cu ye baá-re temé yoòr Yeésò kókoó.

11

1 Nùà Betanî déì lé naâ beén die, yilí seèn né Lasâr. Bɔ̀ tie seèn Marî bɔ̂ Mártà né te lɔɔ́ sâ ndɔ. 2 Marî sâ né ma mé lé naâ Fehtoò beèh kómó múmû gulè waá kwaá, à fɔ sɔm mé yúlí feèh doô. Bɔ́ yeé ŋene tie bɔɔ̀n Lasâr baá baán, 3 bɔ́ tema njií nuaré déì ye Yeésò a: «Fehtoò beèh, yíé-temé yeè baá baán ma.» 4 Yeésò yeé ŋgweé aá môn, à ye: «Beén Lasâr hên bú wúlá ndé ŋgwéh; bɔɔ́ né mân, te sùsùm sie bɔ̀ nùàr mé Càŋ, te terreb Ŋunà Càŋ ŋené yuo kelà teèn ndɔ.» 5 Ju Mártà bɔ̂ dìm mé Lasâr lé naâ Yeésò yoòr yilá dé gècên. 6 À yeé ŋgweé aá ju beên sâ, à cer cu ká jomo cieé fà, 7 jomo sâ ye bɔ̀ mbɔ̀ŋ a: «Béh nde cu ké Judê.» 8 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ ye bú a: «Nùà fèh-njèh, née dàb sam mé bɔ̀ Jûf lé naâ ceér fɔɔ́n, ye bɔ́ nde né wò tɔbé wulá. Wò hên baá cu mé gò ké teèn wa?» 9 Ye bɔ́ a: «Ŋgweéh yuoô maánjɔ̀gɔ̀, nde wa liyilì né suútenè mà. Sâ nuaá mé né suútenè gɔ dɔɔ́ŋ né ŋagâ mé né ká lè wɔ́ŋe ŋené, à gule cén ndé ŋgwéh. 10 Nuaá mé gɔ né cíbíteèn dé seèn mé ŋagâ yoòr sam, à nde né gule ceén lɔɔ́.» 11 À den cuù ye bɔ́ a: «Mbeí beèh Lasâr cer né lɔ́m; mè nde né ké teèn ndeé, te mè nyimé sɔm bú.» 12 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ ye bú a: «Fehtoò beèh, mɔ à né lɔ́m, sâ à nde né taré yuo.» 13 Sâ Yeésò ye te bɔ́ ŋgweé kɔ teèn, ye Lasâr kuú gi aá kèn. Mé njéh mene, bɔ́ ŋgwé kòmò ŋgwéh, bɔ́ dé bɔɔ̀n munó seér né ye Yeésò jue né lɔ́m dé gècên. 14 Yeé baá môn, à tueé ŋagá bɔ́ ndɔ, ye bɔ́ a: «Lasâr baá komó ma.» 15 Jomo sâ à ye bɔ́ a: «Mè né mé vɔ́gɔ́-temé felè biì dé gècên. Lòù sam, mè lé ké doó sâ ná ŋgwêh. Bɔɔ́ gi né ménâ felè biì, te bí kwaá njií keéh temé yoòr mò teèn. Bí hin, béh nde ké kwarè seèn.» 16 Tomâs, mé bɔ́ yilá né huaán feèh doô deên ndɔ, ye bɔ̀ mbɔ̀ŋ déì a: «Bí hin ké teèn, béh bɔ̀ Fehtoò beèh nde kuú dɔɔ́ŋ.» 17 Bɔ̀ Yeésò wa ké Betanî, sâ bɔ́ lé furú sɔm aá Lasâr baá cieé nèà. 18 Betanî sâ né kwarè Jerusalem mân, yuoô teèn nde Jerusalem kílòmétà tagár wá ŋgwéh. 19 Bɔ̀ Jûf ŋgún lé naá giì teèn kem ndeé, bɔ́ nde Mártà bɔ̂ Marî cio tie bɔɔ̀n bieé weh. 20 Mártà ŋgweé njií ndɔ, ye Yeésò baá ndeê, à nde bú ceér dueè kwa weh; Marî le dé seèn ké gwò. 21 Mártà wa ye Yeésò a: «Fehtoò mò, mɔ wò sé naâ doó, tie beèh sé lé kú ná ŋgwêh. 22 Mé njéh mene, mè né kɔɔ́ ye kènê, mɔ wò bie njií Càŋ njeré déì, à nde né wò haá.» 23 Yeésò ye bú a: «Tie yeè nde cuù né lè cio komo yuoô.» 24 Mártà ye bú a: «Mè né kɔɔ́ ye, à nde né te cio komo yuo, dé sâ seèn né cieé cèrè jomò, loù mé bɔ̀ nùàr dɔɔ́ŋ nde gi né teèn komo yuo.» 25 Yeésò ye bú a: «Mè te cio komo sɔm né nùàr kɔɔ́, mè haá bú yɔ̀ŋ. Nuaá mé né temé yoòr mò kwaá njií la kuú mene, à nde né komo yuo. 26 Nuaá mé né làŋ, mé né temé yoòr mò kwaá njií, dé seèn kú ndé cú ndɔ. Wò né temé teèn kwaá njií wa?» 27 Mártà ye bú a: «Nyea Fehtoò mò, mè né lom temé teèn kwaá njií, ye wò né Nùà Cɔ̀ŋ, wò né Ŋunà Càŋ mé sé naâ ká te wɔ́ŋe mân ndeê.» 28 Jomo sâ Mártà nde mé dìm seèn Marî tueé naáb wellê ndɔ, ye bú a: «Nùà fèh-njèh beèh waà baá kèn, à né wò yilá.» 29 Te Marî yeé nde ŋgweé njií mân, à lɔ wuo ter kpar, à njege nde ké yoòr seèn. 30 À wa, sâ Yeésò née ké sònò lɔɔ̂ ye, à né bèh mé bɔ̂ Mártà la kwaré naâ teèn. 31 Bɔ̀ Jûf mé la naâ Marî ké gwò bilí bɔŋ den doô yeé ke, à tené nde aá mân, bɔ́ kem bele bú ndɔ, bɔ́ ye merré déì à nde cu né mbà ké felè sà yueé den. 32 Marî yeé nde ŋene njií Yeésò ké bèh sâ mân, à die sulí nde doó gulè seèn, ye bú a: «Fehtoò mò, mɔ wò sé naâ doó, tie beèh sé lé kú ná ŋgwêh.» 33 Yeésò yeé ke, Marî né yueé, bɔ̀ Jûf mé naá giì jomo seèn baá yueé, feh ŋellé bú ter, yili yuo bú lè. 34 Ye bɔ́ a: «Bí bú furú né he wa?» Bɔ́ ye bú a: «Ndê kè kú yeè hên nɔ, Fehtoò beèh.» 35 Yeésò yila yueê ndɔ. 36 Bɔ̀ Jûf duɔɔ́m baá-re tueê ye: «À lé kɔ ye nyí bú gwaán kum aá!» 37 Bɔ̀ déì den cuù lètenè bɔɔ̀n ye: «Ŋgweéh bú nuaá mé lé naâ tácugó njolo kwɔgɔ, sé naâ bɔɔ́ te Lasâr kú cú mà.» 38 Jere bɔɔ́ cu Yeésò njèh, à nde ké sòn sà ndɔ. Sà hèllè lé naâ gbàŋ, bɔ́ sònòbɔ̀ colo kwaá né tàmbàŋ taâ mân. 39 Yeésò ye bɔ́ a: «Bí gùlù sɔ̀m taá sâ gulù.» Mártà tieè Lasâr deên ndɔ, ye bú a: «Á, à cer aá dòù baá cieé nèà nɔ, Fehtoò beèh, kènê à baá dulí.» 40 Yeésò ye bú a: «Mè lé túé ná ŋgwêh, ye wò a: mɔ wò né temé yoòr mò kwaá njií, wò nde né terreb Càŋ ŋené wa?» 41 Bɔ́ gulu sɔm taá hèllè ndɔ. Yeésò ke njií njolo ké te vulúu, ye: «Tele mò, mè vra baá wò mé wò né sòn mò faá bèh mân ŋgweé. 42 Mè né gi dé mò kɔɔ́ ye cu dɔɔ́ŋ wò né yeé sòn mò ŋgweé. Mé njéh mene, Tele mò, mè wò ké ter hên vra njií né te gam bɔ̀ɔ́ mé né kwarè mò kaáŋ den, te bɔ́ kwaá njií temé teèn, ye wò mè tema njií naâ kɔɔ́.» 43 À yeé dua sɔm aá, à yilá lɔgɔ njií ké ter, ye: «Lasâr, yùò kélâ!» 44 Nuaá mé lé naâ kuú hèllè yuo kelà te sòn seèn ndɔ; sâ gule bɔ̂ be mé njolo née gi lè cɔ̀gɔ̀ vuɔb den ye. Yeésò ye bɔ́ a: «Bí sè sɔ̀m bú vùɔ̀b yoòr, bí keéh njií bú.» 45 Bɔ̀ Jûf mé ndeè naâ cio bieé doô yeé ŋene aá môn, nùàr ŋgún lètenè bɔɔ̀n kwaá njií gi temé yoòr Yeésò. 46 Bɔ̀ déì nde seér cu bɔ̀ Farisiên kwa, bɔ́ tueé bɔ́ njií mé Yeésò la bɔɔ́ naâ sâ. 47 Bɔ̀ Farisiên bɔ́ bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô yeé ŋgweé aá môn, bɔ́ yilá bilí mbàgà ju tarê ndɔ, bɔ́ ye: «Nùà hên baá fém bɔɔ́ maga, kènê béh bɔɔ́ nde né naàn? 48 Mɔ à né mân bɔɔ́, béh né bú kwaá lɔɔ́, sâ bɔ̀ nùàr nde gi né temé yoòr seèn kwaá njií, sâ bɔ̀ Rɔ̂m bɔ̀ ndeè né ŋaár waâ, bɔ́ tɔb sɔm gwà Càŋ koô, mé lò beèh mene.» 49 Cén déì lètenè bɔɔ̀n, yilí seèn né Kayîf, à lé naâ ŋgàŋ sèmè dé koô nyèmà sâ kɔɔ́, ye bɔ́ a: «Bí njeré déì kɔ́ ŋgwéh lòù. 50 Huɔm kela né mé nùà cén sòn bɔ̀ mbeî kuú seér kɔɔ́, wanɔɔ́ŋ sâ lò nùàr nde né kɔɔ́ cim seér.» 51 Sâ ŋgàŋ sèmè dé koô nyèmà sâ lé naâ bú, à lé ŋgòr sâ mé feh seèn túé ná ŋgwêh, Càŋ lé sònò seèn tueé kwaá naâ kɔɔ́, ye Yeésò nde né felè bɔ̀ Jûf kuú. 52 Gí cégé ŋgwéh léláŋ bɔ̀ Jûf, à koró bilí cu nde né bɔ̀ nùàr Càŋ wɔ́ŋ dɔɔ́ŋ bècénè kɔɔ́ ndɔ. 53 Sâ baá bèh mé bɔ̀ Jûf dé kokoô lé kagá naâ kàgà-ndòn veên teèn, ye bɔ́ nde lom né Yeésò wulá. 54 Yeé baá môn, Yeésò geé mé ceér lètenè bɔ̀ Jûf bèsɔ́nè yagâ ndɔ. À yuo te tàbè sâ, à nde ser ké ya dueè lè lɔɔ́ déì mân, bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn cer den ké teèn; yilí lɔɔ́ sâ né Efraîmà. 55 Sâ cieé koô bɔ̀ Jûf mé bɔ́ yilá yeé Páskà doô baá dìdì. Yeé nde aá feí, bɔ̀ nùàr te tàbè lò sâ né kàn mé kán kem yuo kelâ, bɔ́ né ké Jerusalem ndeé, te bɔ́ sené bɔ́, bɔ́ yieé yeé Páskà. 56 Wa ké teèn, bɔ́ né Yeésò bieé fɔɔ́n, bɔ́ né ké gwà Càŋ koô lètenè bɔɔ̀n bieé kuú, ye: «Bí dé biì munó né naàn, bí ye hên à ndeè né bèh cieé koô ndeê wa?» 57 Sâ bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô bɔ́ bɔ̀ Farisiên lé wɔŋ kwaá gi aá, ye mɔ nuaré déì né bèh seèn kɔɔ́, bú a túé bɔ́ teèn, te bɔ́ nde sie wellê bú ma.

12

1 Páskà yeé le aá cieé ténjén, Yeésò nde cu ké Betanî lɔ Lasâr mé à lé komo sɔɔ́m naâ lè cio doô. 2 Wa ké teèn, bɔ́ ne haá bú kùrmò. Mártà lé yáb sâ geé naâ kɔɔ́. Yeésò bɔ́ bɔ̀ mbeí mé Lasâr mene né yieé den. 3 Bɔ́ yeé baá yieé, Marî weh mbémbɔ́ŋ kómó múmû mé keh tarê mân, à waá Yeésò gulè mé njéh, à fɔ sɔm mé yúlí feèh seèn. Gwà dɔɔ́ŋ samé le gi léláŋ múmû sâ. 4 Sâ Júdàs Iskariô, mbɔ̀ŋ Yeésò mé nde né Yeésò go sɔm doô, lé naâ doó sâ. À yeé ŋene aá ménâ, ye: 5 «Ŋgweéh kàgàlɔ̀ŋ kómó múmû hên né dé gùm cieé seê yuií tagár mà. Bɔɔ́ né naàn mé bɔ́ lòù gò sɔ̀m ŋgwéh, te bɔ́ weh kàgàlɔ̀ŋ sâ, bɔ́ geé haá mé bɔ̀ saám bɔ̀ wa?» 6 Sâ lemá jere bɔ̀ saâm bɔ̀ hèllè ndɔ, Júdàs né seér yíb. À lé sie beéh mvugó kàgàlɔ̀ŋ bɔɔ̀n kɔɔ́, à né yeé be teèn yií, à ménâ tueé kuú né dé cî. 7 Yeésò deên ndɔ, ye bú a: «Kwá lɔ́ ma hên den nɔɔ́ŋ! Kwá lɔ́ bú, à yurú njií né te cieé déì komó mò ndeè cer mé njéh dòù. 8 Dé bɔ̀ saám bɔ̀, bí bɔ́ nde né cu dɔɔ́ŋ kɔɔ́; dé mò, béh bí kɔɔ́ dèn ndé cú.» 9 Bɔ̀ Jûf kókoó mbaá ŋgweé njií ndɔ, ye Yeésò né ké Betanî, bɔ́ kem nde teèn, bɔ́ ké yoòr Yeésò ndé lòm cú, bɔ́ nde bilí baá mé Lasâr ke wellê mene. Lòù sam, Yeésò lé naâ bú te cio komo sɔm. 10 Bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô yeé ŋene aá môn, bɔ́ kaga ndòn, ye bɔ́ nde né Lasâr wulá sɔm cuú, 11 wanɔɔ́ŋ bɔ̀ Jûf ŋgún baá bú ŋené, bɔ́ né ceér bɔɔ̀n kwaá lɔɔ́, bɔ́ temé kwaá njií seér yoòr Yeésò. 12 Cieé ŋaga, cìlì nùàr mé wa giì naâ bèh Páskà doô, ŋgweé njií ye Yeésò baá ká Jerusalem ndeê ndɔ. 13 Bɔ́ nde ŋgéh-teêr tená, bɔ́ né mé njéh kem ndeé, bɔ́ nde bú mé njéh cɔɔ́ wellê, bɔ́ né ceceér leéh ndeé, ye: «Lieê né mé Càŋ! Bú a, kúlú nyégé nuaá mé ndeè né mé yilí seèn hên kulù! Nùà Dueè bɔ̀ Iserálà bɔ̀ né bú!» 14 Yeésò kwa mbò vuɔmndeè ndɔ, à né ŋgètenè ŋaá den. Den né faá bɔ́ lé nyagá kwaá naâ te mvù Càŋe nɔ, ye: 15 «Té vèh, lɔɔ́ Siyɔ̂ŋ! Kè sâ ndeè né Nùà Dueè yeè. À né ŋgètenè mbò vuɔmndeè.» 16 Njií mé Yeésò bɔ́ bɔ̀ nùàr né bɔɔ́ sâ, bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn lom cu sâ ŋgwé kòmò ŋgwéh gùm dɔɔ́ŋ. Be terrèb seèn yeé ŋené yuo kelà baá bèsɔ́nè, bɔ́ nde ye munó ko ye bɔ́ lé naâ felè seèn te mvù Càŋe ménâ nyagá kwaá, bɔ̀ nùàr bú hên bɔɔ́ né cí ma. 17 Bɔ̀ɔ́ mé lé naá giì doó cu mé Yeésò lé komo sɔɔ̀m naâ Lasâr te cio doô, lé naá giì fém sâ mé bɔ̀ nùàr tueé bele. 18 Cìlì nùàr lé bú ceér dueè ndeè naâ cɔɔ́ wellê dé cî. 19 Te bɔ̀ Farisiên yeé baá-re faá bèh mân ŋené njií, bɔ́ yila lètenè bɔɔ̀n tueê ye: «Hèê dé hên baá dé mbaâ, béh bú njeré déì bɔ́ ndé cú, nùàr dɔɔ́ŋ bú kem bele gi aá kèn!» 20 Cieé koô yeé feí baá, bɔ̀ nùàr bilí gi ké Jerusalem bèh Càŋ duaà ndɔ. Lètenè bɔɔ̀n sâ, bɔ̀ Greêk déì lé naâ teèn, 21 bɔ́ ŋgoró nde yoòr Filîp dé ké Becaida te tàbè Galilê, bɔ́ ye bú a: «Dé koô, béh gwaán né Yeésò ŋenê.» 22 Filîp nde tueé keéh Andrê; bɔ́ bú fà dɔɔ́ŋ nde Yeésò ménâ tueé ndɔ. 23 Yeésò ye bɔ́ a: «Cu wulu baá kèn; kènê, be terrèb Huaán Nùàr nde ye aá bèsɔ́nè ŋené ŋagá. 24 Mè né tueé ye bí a, mɔ bɔ́ mvum ŋgwàgàm dòù fùrù njí ŋgwéh te à vuaán, à nde né mé huún ménâ le den. Kɔ à kuú baá, te mvum yuo ye teèn ŋgún. 25 Nuaá mé né feh seèn gagá, nde né lòù leér seér; nuaá mé né dé seèn cio ká lè wɔ́ŋe ŋgɔɔ́n, nde né feh seèn yili sɔm, à kwa yɔ̀ŋ tètàgà. 26 Nuaá mé gwaán né seé mò bɔɔ̂, bú a, yùò bèlè mè; sâ te nùà seê mò wa ye ké te bèh denè mò. Mè tueé bí, Tele mò nde né nùà seê mò ter jɔgɔ́ njií.» 27 Yeésò den cuù ndɔ, ye: «Kènê feh mò ŋellé baá ter kèn, hên mè sònò tueé cu nde né-re kei? Cu mò wulù baá kɔɔ́; te mè tueé cu-re kènê ye Tele mò a: lùàgà sɔ̀m cú mè teèn lòù wa, wa naàn? Ŋgweéh mè ká lè wɔ́ŋe nde kuú né bèh gèr mân ŋenê mà. 28 Mè tueé nyegé nde né ye Tele mò a: Tele mò, kènê sɔ̀m kéh bá be terrèb yeè bèsɔ́nè.» Yeé baá môn, hueh déì ŋgulí ké te vulúu ndɔ, ye: «Mè lé naá giì be terrèb mò sɔm keéh, mè nde cu né bú sɔm keéh ndɔ.» 29 Bɔ̀ɔ́ mé lé naá giì doó sâ dɔɔ́ŋ ŋgweé gi hueh doô, bɔ̀ déì ye: né nu gwaán né kɔɔ́. Bɔ̀ déì ye: né cìlì Càŋ tueé né bú njií. 30 Yeésò deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Hueh hên felè mò túé njí ŋgwéh, tueé njií né felè biì. 31 Kènê bɔ́ nde aá ju felè wɔ̂ŋ tená; bɔ́ nde né mgbè wɔ̂ŋ kènê kwɔgɔ́ sɔm. 32 Dé mò, mɔ bɔ́ jɔgɔ njií aá mè ter, mè nde né nùàr ŋgún ká yoòr mò tulu njiî.» 33 Sâ, à bɔ́ ménâ tueé keéh den né gèh cio mé à nde né kuú sâ. 34 À yeé baá mân tueé, cìlì nùàr ye bú a: «Bɔ́ nyagá kwaá né te mvù sóù beèh ye: Nùà Cɔ̀ŋ nde né cu dɔɔ́ŋ làŋ. Wò dé yeè môn tueé né dé keì, ye bɔ́ nde né Huaán Nùàr ter jɔgɔ́ njií wa? Huaán Nùàr sâ né neì wa?» 35 Yeésò ye bɔ́ a: «Kènê, bí née mé ŋagâ lètenè biì teèn; njèh cén, le me aá lòù. Bí gɔ̀ cu mé née ŋagá hên, te cibí bí sìè cú. Mɔ sam, nuaá mé gɔ né te cibi ndugó nde den né mbaá, à lèmè kɔ́ bèh. 36 Sâ keí mé bí née ŋagâ ŋené hên, bí kwá njí temé teèn, te bí den bɔ̀ ŋeŋagâ bɔ̀.» Yeésò yeé tueé gi aá ménâ, à sɔm gò seèn ndɔ, à nde ké bèh ndɔ́ŋ-ndɔ̀ŋ leér den. 37 À né mene fém hihiné toò bɔ̀ Jûf bɔɔ́, mé njéh mene bɔ́ temé yoòr seèn kwá njí ŋgwéh. 38 Sâ dɔɔ́ŋ bɔɔ́ gi né te yuo faá Esáyà sòn-Càŋ lé naá giì léí jɔ̀gɔ̀ tueé kwaá nɔ, ye: «Nùà Dueè, neì seèn temé te ŋgòr beèh hên kwaá njií né-re kɔɔ́? Nùà Dueè terreb seèn mbaá feh kuú né mé neì?» 39 Sé bɔɔ́ mene naàn, bɔ́ sé bɔɔ̀n temé teèn kwá njí ná ŋgwêh; Esáyà sòn-Càŋ lé naá giì ménâ tueé ndɔ, ye: 40 «Càŋ bele cugó seér aá bɔ́ njolo, te bɔ́ mé njolo ŋéné cú. À calé sɔm bɔ́ temé lè, te temé bɔɔ̀n njèh mùnò kòmò cú ndɔ; ye te bɔ́ ká jomo yoòr nyî cú kɔ́ cû, te nyí bɔ́ yìlì sɔ̀m cú ndɔ.» 41 Mé Esáyà nde ménâ tueé, sâ à terreb Yeésò ŋene gi aá kèn, 42 ye bɔ̀ nùàr nde né berɔ́ŋ. Mé njéh mene, né mene bɔ̀ kokoô bɔ̀ lètenè bɔ̀ Jûf, ŋgún lé naá giì temé yoòr Yeésò kwaá njií. Njèh cén, bɔ́ lé veéh seér yeé bɔ̀ Farisiên: ye mɔ bɔ́ gwaán sɔm bú cie, bɔ̀ Farisiên nde né bɔ́ gwà Càŋ kwɔgɔ́ sɔm. Yeé baá mân, bɔ́ bú cie gwàn sɔ̀m cú. 43 Bɔ́ lé gwaán kela seér naâ dé bɔ̀ nùàr seén bɔ́ kɔɔ́, mé Càŋ. 44 Yeésò tueé lɔgɔ njií ké ter ndɔ, ye bɔ́ a: «Nuaá mé né temé yoòr mò kwaá njií, à léláŋ yoòr mò kwá njí lòm ŋgwéh, à kwaá njií né yoòr nuaá mé temà naâ mè. 45 Nuaá mé né mè ŋené, ŋene né nuaá mé temà naâ mè. 46 Mè dé mò ká lè wɔ́ŋe ndeè né faá ŋagâ nɔ, te bɔ̀ɔ́ mé kwaá njií né temé yoòr mò te cibi dèn cú. 47 Nuaá mé né ŋgòr mò ŋgweé, à jòlò ŋgwéh, mè bú ju kɔɔ́ sì ndé ŋgwéh. Lòù sam, mè nde seér naâ dé mò wɔ́ŋ yili sɔm, mè bú bèh ju siì ndé ná ŋgwêh. 48 Nuaá mé ka si njií mè doó, à ŋgòr mò gwàn ŋgwéh, sâ baá ye bèh ju seèn dieè: bɔ̀ ŋgòr mò mé à tie teèn félá njí ŋgwéh doô, tena nde né ju seèn te cieé cèrè jomò kɔɔ́. 49 Mè mé feh mò túé bèh. Tele mò mé temà naâ mè tueé naâ mè kɔɔ́, à ye mè a, ndé ménâ tueé. 50 Mè né kɔɔ́ ye, ndéb Tele mò né yeé yɔ̀ŋ tètàgà ŋar. Sâ, njií mé mè né yeé tueé dɔɔ́ŋ, mè tueé yeé faá Tele mò tueé né mè kɔɔ́.»

13

1 Sâ cieé ŋaga, baá Páskà. Mé Páskà ndeè waâ, sâ Yeésò kɔ gi aá ye cieé nyî ká te wɔ́ŋe ceré baá, nyí baá cu mé gò ké yoòr Tele nyî ma. À lé naá loôm bɔ̀ dé seèn ká te wɔ́ŋe mé gècên mene gwaán, à bɔ́ gwaán nde den né ménâ, kɔ ndeè ceré baá kɔɔ́. 2 Yeé baá mân, Yeésò bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn yieé bilí ndɔ. Sâ Sátàn lé naá giì kàgà-ndòn veên lè Júdàs ŋunà Simɔ̂ŋ Iskariô yií, ye kɔ à Yeésò go sɔm aá. 3 Mé njéh mene, Yeésò lé naá giì dé seèn kɔɔ́, ye nyí lé yuoó naâ ké beè Tele nyî Càŋ, nyí nde cu né beè Càŋ. Sâ, à né gi kɔɔ́ ye Càŋ njèh dɔɔ́ŋ haá kwaá gi né beè nyî ndɔ. 4 Bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn yeé baá yáb yieé, à komo wuo ter, à huar sɔm cɔ̀gɔ̀ seèn dé felèbɔ̀, à weh táhòrò, à cam njií tenè. 5 À ber kwaá nòmò te ŋgàb déì mân, à yila bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn gule beè yagaà. Táhòrò mé à cam kwaá naâ tenè doô, à né bɔ́ gule mé njéh fɔ ŋemá. 6 À yaga waà mé njéh toò Simɔ̂ŋ Piêr. Simɔ̂ŋ Piêr ye bú a: «Fehtoò mò, wò yaga seér cu nde aá mè gule beè kɔɔ́ wa?» 7 Yeésò ye bú a: «Wò dé hên kènê ŋgwé kòmò ndé ŋgwéh, kɔ ndeè baá jomo.» 8 Piêr ye bú a: «Ndɔ́g, wò mè gule beè kɔɔ́ yàgà sér ndé ŋgwéh!» Yeésò den cuù, ye bú a: «Mɔ mè wò gule beè yàgà kwá ŋgwéh, sâ wò gà njeré déì beè mò kwà ndé cú ndɔ.» 9 Simɔ̂ŋ Piêr deén baá-re ndɔ, ye bú a: «Á sâ, mɔ né mân, Fehtoò mò, sâ léláŋ gulè gí cégé ndé cú, wò yàgà bílí mè mé be bɔ̂ feh mene!» 10 Yeésò ye bú a: «Nuaá mé kou ŋaga gi aá yo kèn baá ŋagásé, à yo mbei fà kòù dèn ndé cú, à yaga lom nde aá gule. Bí dé biì ŋaga gi né ŋagaà dág. Njèh cén, bí dɔɔ́ŋ sam.» 11 Sâ Yeésò né gi nuaá mé né sàrnyé lètenè bɔɔ̀n kɔɔ́. À lé ménâ tueé naâ dé cî, ye bɔ́ a: bí dɔɔ́ŋ sam. 12 À yeé yaga gi aá bɔ́ gule, à su cu cɔ̀gɔ̀ seèn, à nde cu yí kwarè yâb. Jomo sâ ye bɔ́ a: «Njií mé mè bɔɔ́ naâ bí hên, bí né ŋgweé komo wa? 13 Bí mè yilá né Nùà fèh-njèh, bí mè yilá Nùà Dueè, bí mè yilá yií né teèn, mè tueé bí, mè né cí. 14 Mɔ mè Nùà fèh-njèh, gùm Nùà Dueè dɔɔ́ŋ, né bí gule beè yaga, sâ bí lètenè biì yàgà kú bèh ménâ ndɔ. 15 Mè la hên bɔɔ́ feéh naâ bí, te bí bɔɔ́ kuú den lètenè biì mân. 16 Mè né tueé ye bí a, ndɔ́g nùà seê beéh tele seê seèn hàm yɔ́gɔ́ bèh; nùà tebê nùà temâ hàm yɔ́gɔ́ ŋgwéh ndɔ. 17 Kènê, bí ŋgweé baá kèn; mɔ bí né ménâ bɔɔ́, bí nde né samésé den. 18 «Mè mò mé bí dɔɔ́ŋ túé njí ŋgwéh ndɔ. Bɔ̀ɔ́ mé mè lé naâ bɔ́ balé weh, mè né bɔ́ kɔɔ́. Naâ ye te den faá né te mvù Càŋe nyagá den nɔ, ye: Nuaá mé né yáb mò yieé, bele seér cuù né mé mè kɔɔ́. 19 Mè bí toò hên tueé kwaá gi né te ndeè waà ye. Mɔ ndeè waà baá, te bí kwaá njií ye temé yoòr mò, ye hên né mè nuaá mé né nùà sâ bɔ̀n. 20 Mè né tueé ye bí a, nuaá mé né nùà tebê mò ke nyegé dɔɔ́ŋ, ke nyegé né mè; nuaá mé né mè ke nyegé, ke nyegé né nuaá mé lé temà naâ mè ndɔ.» 21 Yeésò nde tueé gií, sâ feh baá bú ter ŋellé, ye bɔ́ a: «Mè né tueé ye bí a, nùà cén lètenè biì mè sar nde né kɔɔ́.» 22 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ duɔɔ̂m lètenè bɔɔ̀n ke kuû ndɔ, ye à sâ jue né-re neì wa? 23 Sâ mbɔ̀ŋ dé mé yila yeé Yeésò yoòr doô né kwarè Yeésò doó sâ cer den. 24 Simɔ̂ŋ Piêr me njií bú mé be, ye bú a: «Jɔ̀gɔ̀ bíé náb ke Yeésò nùà sâ ye.» 25 Mbɔ̀ŋ doô geér nde yoòr seèn ndɔ, bie njií ye Yeésò a: «Sâ dé sâ né neì mân, Fehtoò?» 26 Yeésò ye bú a: «Mè nde né dòù breêd te to cie weh, mè haá njií nuaré déì, sâ né nùà sâ.» À weh baá-re dòù breêd doô, à cie haá njií Júdàs ŋunà Simɔ̂ŋ Iskariô ndɔ. 27 Júdàs mé dòù breêd beè Yeésò weèh, Sátàn mé bú yoòr yilâ ndɔ. À yeé weh baá, Yeésò ye bú a: «Njií mé wò gwaán né bɔɔ̂ sâ bɔ́ lòm kukwar!» 28 Kwɔ̀m njií mé Yeésò né bú tueé den sâ, bɔ̀ɔ́ mé né gi kwarè yâb sâ dɔɔ́ŋ ŋgwé kòmò ŋgwéh. 29 Sâ mvugó kàgàlɔ̀ŋ né yeé beè Júdàs ndɔ; bɔ̀ déì munó baá-re ye merré déì Yeésò tema né bú bèh njèh cieé koô ŋge wellê, te gam bɔ́. Bɔ̀ déì ye merré déì Yeésò ye bú a: ndé bɔ̀ saám bɔ̀ njeré déì haá bele ndɔ. 30 Júdàs yeé weh aá breêd beè Yeésò, à yuo kela sa. Sâ baá cíbítenè mân. 31 Júdàs yeé nde aá, Yeésò ye bɔ̀ mbɔ̀ŋ a: «Kènê terreb Huaán Nùàr ŋené ŋagá baá kèn. Be terrèb Càŋ ŋené yuo kelà baá cie. 32 Gèh dé mé Huaán Nùàr né bɔ̀ nùàr be terrèb Càŋ feh keéh hên, Càŋ mé feh seèn nde né bɔ̀ nùàr be terrèb Ŋuna seèn bèsɔ́nè feh keéh, nde né toò hên ndɔ. 33 Bɔ̀ huaán mò, béh bí dèn màgà ndé cú! Bí nde né mè fɔɔ́n. Mè tueé né mé bí faá mè lé tueé naâ mé bɔ̀ Jûf nɔ, ye bɔ́ a: njèh cén, bí ké bèh denè mò wá kòmò ndé ŋgwéh. 34 «Bí ŋgwé cú ndéb mò dé feê: bí gwàn kú lètenè biì mé temé cén. Bí gwaán kuú lètenè biì faá mè né bí mé temé cén gwaán nɔ. 35 Mɔ bí né lètenè biì mân gwaán kuú, bɔ̀ nùàr nde né mé njéh ŋené kɔɔ́ ye bí né bɔ̀ mbɔ̀ŋ mò.» 36 Simɔ̂ŋ Piêr bie njií ndɔ, ye bú a: «Wò nde né he wa, Fehtoò beèh?» Yeésò ye bú a: «Dé kènê wò mè ké bèh denè mò sâ bèlè kòmò ndé ŋgwéh; kɔ ndeè baá jomo, wò ndeè ye teèn.» 37 Piêr ye bú a: «Mè wò jomo kènê bèlè ndé ŋgwéh mé ŋgei wa, Fehtoò beèh? Mè baá gi hên, né mene cio felè yeè, mè nde lom né dé mò kuú.» 38 Yeésò bie njií cu, ye bú a: «Wò ye né mene cio, nyí nde né felè mò kuú sé wa? Mè né tueé ye wò a, lan mé kwaá sé nde tuagá, sâ wò yaáŋ aá njó baá mbei tagár, ye nyí mè kɔ́ ŋgwéh ma.»

14

1 Yeésò den cuù, ye bɔ́ a: «Bí té ndìò, bí temé kwá njí lòm yoòr Càŋ mé yoòr mò ndɔ. 2 Bèh denè né ké gwò Tele mò teèn ŋgún, mè nde né bí bèh denè dé biì ké teèn nyegé kwaá ndɔ. Mɔ sé né nyeén, mè sé la bí mân túé ná ŋgwêh. 3 Mɔ mè wa ké teèn, mè nyegé gi aá bí bèh denè, mè ndeè né cuû, mè weh bí, bí nde den ké yoòr mò, béh bí den bècénè. 4 Bí né gi ceér mé nde né ké bèh sâ kɔɔ́.» 5 Tomâs ye bú a: «Fehtoò beèh, béh bèh ndeê yeè kɔ́ ŋgwéh, béh ceér kɔ nde né naàn wa?» 6 Yeésò ye bú a: «Ceér sâ né mè; gècên né mè, yɔ̀ŋ né mè ndɔ. Nuaá mé yoòr mò kélá ŋgwéh, à ké yoòr Tele mò wá ndé ŋgwéh. 7 Mɔ bí né mè kɔɔ́, sâ bí kɔ baá Tele mò kèn. Á sâ, kènê bí baá Tele mò kɔɔ́, bí ŋene gi aá bú kèn.» 8 Filîp deên ndɔ, ye bú a: «Fehtoò beèh, fèh kéh yeè béh Tele yeè teèn, te temé die béh lè.» 9 Yeésò ye bú a: «Hên baá dàb mé béh bí né kɔɔ́, wò mè ŋéné kɔ́ ŋgwéh wa, Filîp? Nuaá mé ŋene aá mè, ŋene né Tele mò sâ. Wò tueé den cu né kei, ye: fèh kéh béh Tele yeè teèn wa? 10 Wò née temé teèn kwá njí ŋgwéeh ye, ye mè né yoòr Tele mò, Tele mò né yoòr mò ndɔ wa? Bɔ̀ ŋgòr mé mè né gi bí tueé hên dɔɔ́ŋ lè mò yùò ŋgwéh; né Tele mò, mé né yoòr mò, bɔɔ́ den né seé seèn kɔɔ́. 11 Bí kwá njí lòm temé te ŋgòr mò tég, ye mè né yoòr Tele mò, Tele mò né yoòr mò ndɔ. Hên né cegé mene te bɔ̀ seé hên, bí ka teèn ŋéné kɔ́ ŋgwéh ye né môn wa? Bí kwá njí lòm temé te ŋgòr mò nɔɔ́ŋ. 12 «Mè né tueé ye bí a, nuaá mé né temé yoòr mò kwaá njií dɔɔ́ŋ, nde né bɔ̀ seé hên faá mè nɔ bɔɔ́, à nde né mé bɔ̀ dé kokoô mene bɔɔ́ bilí. Lòù sam, mè nde aá ké yoòr Tele mò ndeé. 13 Bɔ̀ njií mé bí né gi mé yilí mò dua dɔɔ́ŋ, mè nde gi né bí ménâ bɔɔ́, te Huaán sɔm keêh terreb Tele seèn bèsɔ́nè. 14 Sâ, mɔ bí né mè njeré déì mé yilí mò dua, mè njií sâ bɔɔ́ nde né ménâ.» 15 «Mɔ bí né mè gwaán, bí nde né sòn mò ŋgweé. 16 Sâ mè nde né Tele mò dua, te à tema njií bí nùà gàm déì, né Cúcuí mé gècên yoòr, te bí bɔ́ den beh kɔɔ́; nde né dé kèì cên ndɔ. 17 Dé sâ bɔ̀ wɔ́ŋ bɔ̀ bú kwà kòmò bèh; lòù sam, bɔ́ bú ŋéné bèh, bɔ́ bú kɔ́ ŋgwéh ndɔ. Bí né bú dé biì kɔɔ́; lòù sam, bí bɔ́ né kɔɔ́, à nde né lè biì den. 18 Mè bí mé huún sì lɔ́ ndé ŋgwéh, mè ndeè né ká yoòr biì cuû. 19 Le aá maànjé sâ wɔ́ŋ mè ŋéné ndé cú, bí ŋene lom nde né mè kɔɔ́. Lòù sam mè nde né làŋ, bí nde né làŋ ménâ ndɔ. 20 Mɔ baá loù sâ, bí nde né ŋgweé komo, ye mè né yoòr Tele mò, wa bí né yoòr mò, mè né yoòr biì ndɔ ma. 21 Nuaá mé né ŋgòr mò ŋgweé, né ménâ jolo, né nuaá mé gwaán né mè sâ. Nuaá mé gwaán né mè, Tele mò nde né bú gwaán, mè nde né bú gwaán ndɔ; mè ŋené yuo kela bilí ndeè né mé toò seèn mene.» 22 Sâ lètenè bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn, bɔ̀ Júdàs né fà, déì né Júdàs, déì Júdàs Iskariô. Bú mé né Júdàs doô ye bú a: «Fehtoò beèh, bɔɔ́ né naàn mé wò ŋené yuo kela cegé ndeè né toò beèh, wò toò bɔ̀ wɔ́ŋ bɔ̀ ŋéné yùò kélá ndé ŋgwêh wa?» 23 Yeésò ye bú a: «Nuaá mé gwaán né mè, nde né ŋgòr mò jolo. Sâ Tele mò nde né bú gwaán, bêh Tele mò fà dɔɔ́ŋ ndeè né ké yoòr seèn ndeé, béh bɔ́ den beh. 24 Nuaá mé mè gwàn ŋgwéh, ŋgòr mò jòlò ndé ŋgwéh ndɔ. Mè bɔ̀ ŋgòr hên mé feh mò túé ŋgwéh, né Tele mò nuaá mé lé temà naâ mè, tueé né bí kɔɔ́. 25 «Mé njéh mene, béh bí née kɔɔ́ ye, mè bí bɔ̀ ŋgòr hên tueé den né dé cî. 26 Le aá maànjé nùà gàm biì nde aá waâ. Né Cúcuí Ŋagâ, Tele mò tema njií ndeè né bú mé yilí mò. Mɔ à waà baá, à nde gi né bí njèh dɔɔ́ŋ feh, à nde cu né bí bɔ̀ ŋgòr mò dɔɔ́ŋ feh ko cu ndɔ. 27 «Mè hên kwaá lɔ né bí dɔlê, né mboó mò. Njèh cén, mè bí lòù faá bɔ̀ nùàr lab yeé nɔ, làb ŋgwéh. Bí té njeré déì ndìò, bí té vèh ndɔ. 28 Bí la naá giì ŋgweé, mè la ye bí a: mè nde né yuo; mé njéh mene wa, mè nde cuù né ká yoòr biì ndeê ma. Mè tueé bí, mɔ bí sé la né mè gwaán, bí sé la né lòù samé seér, ye mè nde né ké kwarè Tele mò; à né nùà koô kɔɔ́ mé mè. 29 Mè bí toò hên tueé kwaá gi né te ndeè waà ye. Mɔ ndeè waà baá, te bí kwaá njií ye temé teèn. 30 «Kènê mè bí njèh kókoó túé màgà ndé cú; mgbè wɔ̂ŋ baá ndeê. Njèh cén, à mé terreb felè mò sam. 31 Wɔ́ŋ a, kékɔɔ̀ ye mè né lom Tele mò gwaán faá cí nɔ; wɔ́ŋ a, kɔ́ɔ ye mè bɔɔ́ lom né faá Tele mò lé tueé naâ mè ndɔ.» À yeé tueé gi aá mân, ye bɔ́ a: «Bí wùò ter, béh yuo doó hên yuoò!»

15

1 «Mè né dé mò toú dé jéjêg. Tele mò né nùà njèh, à toú sâ kie né kɔɔ́. 2 Bɔ̀ béh mò mé tàb wá ŋgwéh dɔɔ́ŋ, à né yeé bɔ́ kɔré sɔm. À mbellé nyegé bɔ̀ɔ́ mé né tàb waá, te bɔ́ wa sagá cu déì. 3 Bɔ̀ ŋgòr mò sie dilí nyegé gi aá bí dé biì kèn. 4 Bí dèn nyɔ̀gɔ̀ dèn yoòr mò, faá mè né yoòr biì den nyɔgɔ́ den nɔ. Mɔ béh toû te meí toû nyɔ̀gɔ̀ dèn ŋgwéh, à tàb wá kòmò ndé ŋgwéh. Mɔ bí yoòr mò nyɔ̀gɔ̀ dèn ŋgwéh, bí tàb wá ndé ŋgwéh ménâ ndɔ. 5 «Mè dé mò né meí toû, bí né béh mò. Nuaá mé né yoòr mò nyɔgɔ́ den, mè né yoòr seèn nyɔgɔ́ den dɔɔ́ŋ, tàb kókoó wa nde né kɔɔ́; wanɔɔ́ŋ bí njeré déì bɔ́ kòmò ndé ŋgwéh, kɔ mè né teèn, sâ ye. 6 Nuaá mé dé seèn yoòr mò nyɔ̀gɔ̀ dèn ŋgwéh, ŋɔgɔ die gi aá ké doó faá béh toû, bɔ́ ŋuaán fu njií tuar, à ŋgie yuo. 7 Mɔ bí nyɔgɔ́ den né yoòr mò, bí né mé ŋgòr mò lè ŋgulí den, sâ bí dua mene njií mé bí né gwaán dɔɔ́ŋ, bí nde né kwa gií. 8 Mɔ bí né lom tàb mé gècên mene waá, bí né mé njéh feh keéh ye bí né bɔ̀ mbɔ̀ŋ mò sâ. Terreb Tele mò nde né teèn ŋené ŋagá. 9 «Mè bí gwaán lom né faá Tele mò né mè gwaán nɔ. Bí dèn nyɔ̀gɔ̀ ndé lòm yoòr mò nɔɔ́ŋ, bí kɔ́ lòm mè. 10 Mɔ bí né ŋgòr mò jolo, temé mò nde né yoòr biì le; faá mè né sòn Tele mò ŋgweé, temé seèn le yoòr mò nɔ. 11 Mè bí ménâ tueé kuú né ye te bí den lom mé vɔ́gɔ́-temé faá mè nɔ, te bí samé gi mé gùm mene. 12 «Ndéb mò né mân: bí gwàn kú lètenè biì mé temé cén faá mè gwaán né bí nɔ. 13 Gwaân dé koô mé nùàr nde né bèsɔ́nè sɔm keéh, né yɔ̀ŋ seèn felè bɔ̀ mbaábɔɔ̀n siì. 14 Mɔ bí né faá mè tueé nê nɔ bɔɔ́, sâ bí né bɔ̀ mbeí mò, 15 mè bí bɔ̀ seé bɔ̀ yílá ndé cú. Lòù sam, nùà seê beéh ndègè tele seê seèn kɔ́ bèh. Dé biì, mè feh keéh gi aá bí ndègè bɔ̀ njií mé mè né ké sònò Tele mò ŋgweé kèn. Bí kɔ́ɔ ye, bɔ̀ mbeí mò né bí. 16 Bí lé mè kɔɔ́ bàlè wèh lɔ́gɔ́ ná ŋgwêh, mè lé balé weh seér naâ bí kɔɔ́, mè jege haá bí seé beè, ye bí a, ndé wá tàb, te tàb biì sâ le ter. Sâ dɔɔ́ŋ né te Tele mò haá laré bí bɔ̀ njií mé bí dua né mé yilí mò. 17 Mè taga lom né bí gwaân: bí gwàn kú dèn lètenè biì cu dɔɔ́ŋ mé temé cén.» 18 «Mɔ wɔ́ŋ né bí bunó, bí kɔ́ɔ ye wɔ́ŋ lé bunó lɔgɔ́ naâ mè, te bunó ye bí ma. 19 Mɔ bí sé né bɔ̀ wɔ́ŋ bɔ̀, wɔ́ŋ sé naâ bí gwaán, ye bí né bɔ̀ nùàr nyî. Á seèn môn sam; mè bí balé weh gi aá kèn, bí bɔ̀ nùàr seèn sam cuú, à bí bunó né mé njéh. 20 Bí mùnò kɔ́ cú faá mè lé tueé naâ bí nɔ, mè lé ye bí a: ndɔ́g, nùà seê beéh tele seê seèn hàm yɔ́gɔ́ bèh ma. Mɔ bɔ́ lé naâ mè bunó, sâ bɔ́ bí bunó nde né ménâ ndɔ. Mɔ bɔ́ lé naâ ŋgòr mò jolo, sâ bɔ́ nde né dé biì ménâ jolo ndɔ. 21 Mè tueé bí, bɔ́ bí bɔ̀ njií hên dɔɔ́ŋ bɔɔ́ gi nde né felè mò. Lòù sam, nuaá mé lé tema njií naâ mè, bɔ́ bú kɔ́ ŋgwéh. 22 «Mɔ mè sé ká yoòr bɔɔ̀n wá ná ŋgwêh, mè tueé bɔ́ ŋgòr Càŋ, ju sé bɔ́ mé veên bɔɔ̀n sìè ná ŋgwêh. Dé kènê, bɔ́ mé sòn sam cuú. 23 Mè tueé bí: nuaá mé né mè bunó, bunó bilí né mé Tele mò mene. 24 Seé mé nuaré déì sé bɔ́ kòmò ná ŋgwêh, mɔ mè sé lètenè bɔɔ̀n bɔ́ ná ŋgwêh, bɔ́ sé mé ju yoòr ná ŋgwêh ndɔ. Á, bɔ́ ŋene gi aá kèn, bɔ́ mè bunó seér né lòù, bɔ́ né Tele mò bunó. Ŋgweéh sâ bɔ́ né mé ju yoòr wa? 25 Sâ dɔɔ́ŋ bɔɔ́ gi né te yuo faá bɔ́ lé nyagá kwaá giì naâ te mvù sóù bɔɔ̀n nɔ, ye: Bɔ́ bunó weh né mè mbaá, kwɔ̀m sam.» 26 Jomo sâ Yeésò den cuù, ye bɔ́ a: «Nuaá mé gam nde né bí baá ndeê: né lom Cúcuí jéjêg mé né ké beè Tele mò. Mè nde né bú temá njií, à yuo ndeè né ké yoòr seèn, à sòn mò tueé nde né kɔɔ́. 27 Bí nde né sòn mò tueé ndɔ; lòù sam, ké bèh duɔɔ̂m béh bí lé naâ kɔɔ́.»

16

1 «Mè bí ménâ tueé den né ye te ndèm biì yúá cú. 2 Bɔ́ nde né bí te gwà sóù kwɔgɔ́ sɔm. Cu déì nde né teèn, bɔ́ nde né bí lòù wulá. Bɔ̀ɔ́ mé wula nde né bí sâ nde né munó, ye bɔ́ sâ bɔɔ́ né seé Càŋ ndɔ. 3 Bɔ́ nde né môn bɔɔ́ gɔ. Lòù sam, bɔ́ Tele mò kɔ́ ŋgwéh, bɔ́ mè kɔ́ ŋgwéh ndɔ. 4 Mè bí toò hên tueé kwaá né, ye mɔ ndeè baá bí cu sâ kwa, te bí kɔ ye, mè lé naá giì bí mân tueé.» À den cuù, ye bɔ́ a: «Mè lé bí mân ké bèh duɔɔ̂m túé ná ŋgwêh. Lòù sam, béh bí lé naá née kɔɔ́ ye. 5 Dé kènê baá gò mò, mè nde cu aá ké yoòr nuaá mé lé temà naâ mè. Bɔɔ́ né naàn mé lètenè biì nuaré déì teèn bíé kè ŋgwéh, ye mè a: wò nde né he wa? 6 Sâ tueé né ye, kú né bí njèh bɔɔ́; bɔɔ́ né bí mé ŋgòr mò. 7 Á sâ, mè tueé lom né bí gècên ndɔ, ye bí a: dé biì, huɔm kela né dé mè nde ménâ. Mɔ mè môn ndé ŋgwéh, nùà gàm biì ká yoòr biì wá ndé ŋgwêh ndɔ. Kɔ mè nde, te mè tema njiî ye bú. 8 «Mɔ à ndeè waà baá, à nde né bɔ̀ nùàr ká te wɔ́ŋe feh keéh, te bɔ́ gwaán komo ye veên bɔɔ̀n né veên ma. Bɔ́ gwaán komo gècên mò ndɔ, bɔ́ ŋene kɔ gèh dé mé Càŋ nde né ju tená. 9 Veên mé à nde né bɔ́ feh keéh sâ, ye bɔ́ temé yoòr mò kwá njí ŋgwéh ma. 10 Dé gècên mò, mɔ mè ŋaá nde cu aá ké yoòr Tele mò, mé bí mè ŋéné ndé cú doô, gècên mò nde né teèn ŋené ŋagá ndɔ. 11 Dé ju tenâ, gèh dé mé ju né mgbè wɔ̂ŋ karé sie, bɔ́ nde né mé njolo ŋené. 12 «Mè née cu bí mé bɔ̀ njèh tueê ká lè mò silí den ye. Njèh cén, bí bɔ́ kènê yóló kòmò ndé ŋgwéh. 13 Mɔ Cúcuí Ŋagâ jéjég sâ ndeè waà baá, à nde né bí bèh gècên dɔɔ́ŋ feh gií. À ndeè mé feh seèn mbaá túé wèh ndé ŋgwéh ndɔ, à tueé lom nde né dé mé à ŋgweé naâ ké jomo; njií mé ndeè né waâ dɔɔ́ŋ, à nde né bí tueé kwaá. 14 À terreb mò cie sɔm keéh nde né kɔɔ́. Lòù sam, à ŋgòr ŋgweé nde né sònò mò, te à tueé ye bí. 15 Bí kɔ́ɔ ye, ŋgúlú Tele mò dɔɔ́ŋ né gi beè mò. Mè tueé né dé cî ye bí a, bɔ̀ njií mé Cúcuí Ŋagâ tueé nde né bí dɔɔ́ŋ yuo gi ndeè né sònò mò ma.» 16 À den cuù, ye bɔ́ a: «Le aá maànjé bí mè ŋéné ndé cú, te jomo sâ maànjé bí ŋene cu ye mè.» 17 À yeé tueé aá bɔ́ mân, bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn déì duɔɔ̂m lètenè bɔɔ̀n tueé beleè ndɔ, ye: «Dé sâ tueé né kei, mé à ye béh a: le aá maànjé béh nyí ŋéné ndé cú, te jomo sâ maànjé béh ŋene cu ye nyí wa? Mé à ye: lòù sam, nyí ŋaá nde cu aá ké yoòr Tele nyî doô ndɔ wa?» 18 Bɔ́ den cuù ye: «Sâ tueé né gèh le aá maànjé dé heè? Dé mé à gwaán né tueê sâ, béh bú ŋgwé kòmò ŋgwéh.» 19 Yeésò ŋgweé kɔ ndɔ, ye bɔ́ gwaán né mé nyí bieé njiî, à tueé njií baá-re ye bɔ́ a: «Mè la ye bí a: le aá maànjé bí mè ŋéné ndé cú, te jomo sâ maànjé bí ŋene cu ye mè. Mè yeé tueé mân, bí bɔ̀ njèh lètenè biì hên bie kuú den né teèn wa? 20 «Mè né tueé ye bí a, dé biì bí nde né yueé; wɔ́ŋ dé seèn samé seér nde né lòù. Temé nde né bí lè ŋgwerré; mé njéh mene yúlá-temé biì nde cu né vɔ́gɔ́-temé ŋaá seér. 21 Mɔ ma déì nde aá huaán ŋar, né yeé bú ménâ yulá; sâ lòù sam, à muno njií lom né núr nyeèr felè seèn. Mɔ huaán baá ká cie, à nde cu né núr nyeèr hèllè nyen njií. Nde né felè vɔ́gɔ́-temé ŋuna seèn mé à la ŋar kwaá naâ doô. 22 Nde ménâ mé bí ndɔ; kènê bí né mé yúlá-temé. Mé njéh mene, mɔ mè ndeè ŋene cu aá bí, temé biì nde né lòù vɔgɔ́ seér; nuaré déì ndeè bí vɔ́gɔ́-temé sâ beè lùàgà sɔ̀m ndé cú. 23 «Loù sâ, njèh dɔɔ́ŋ den nde né njolò biì ŋagásé, bí mè lòù bíé sɔ́ ndé cú. Mè né tueé ye bí a, bɔ̀ njií mé bí dua né mé yilí mò dɔɔ́ŋ, Tele mò nde né bí haá gií. 24 Ŋgweéh, wa hên bí née njeré déì mé yilí mò dùà ŋgwéeh ye wa? Bí dùduaà, bí nde né kwa, sâ te temé biì sagár gi ye lè.» 25 «Mè bí njèh hên dɔɔ́ŋ tueé keéh gi yeé te kàne te kàne. Cu déì ndeè né waâ, mè bí njèh te kàne sì kéh ndé cú, mè tueé ŋagá seér nde aá bí felè Tele mò lòù. 26 Te loù sâ bí bɔ̀ njèh mé Tele mò bie njií lom aá mé yilí mò; mè bú felè biì lòù bɔ̀ŋ sɔ́ ndé cú ndɔ. 27 À né gi bí mé feh seèn gwaán. Lòù sam, bí né mè gwaán, bí né temé yoòr mò kwaá njií, ye mè lé yuoó naâ beè seèn. 28 Né bɔ̀n, mè lé yuoó naâ ké te vulúu beè Tele mò, mè suagà ká te wɔ́ŋe. Kènê, mè kwaá lɔ cu nde aá wɔ́ŋ, mè nde cu ké yoòr Tele mò.» 29 À yeé tueé gi aá mân, bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn ye bú a: «Kè-re sâ nɔ, kènê wò tueé ŋaré njií lom aá juar, wò kàn sìlì sɔ́ cú. 30 Kènê béh kɔ gi aá kèn, ye wò né gi njèh dɔɔ́ŋ kɔɔ́, wò jɔ̀gɔ̀ naá giì njèh bieê beèh ŋgweé, te béh nde ye bieé den. Béh temé yoòr yeè hên kwaá njií né dé cî, ye wò lé yuoó naâ ké beè Càŋ.» 31 Yeésò deên ndɔ, ye bɔ́ a: «Bí baá ye gwaán sâ nɔ. 32 Mè tueé bí: cu baá ndeê, hên baá giì cí. Cu mé bí nde gi né teèn durá ŋellé, waà baá; nùà kàn nde né gwò seèn dula yilá, mè le mé huún. Mé njéh mene, ndɔ́g, mè mé huún sam: bêh Tele mò né kɔɔ́! 33 Mè né bí mân toò tueé kwaá, ye te bí mban nde gi yoòr mò, temé die bí lè. Mè tueé bí, dé ká te wɔ́ŋe bí nde né mé gèr kwaré. Mé njéh mene, bí sìè lòm temé tég, mè yɔgɔ́ gi aá wɔ́ŋ kèn!»

17

1 Yeésò yeé tueé gi aá mân, à ke njií ké te vulúu ndɔ, ye Tele a: «Tele mò, cu wulu baá kèn. Sɔ̀m kêh be terrèb Ŋuna yeè bèsɔ́nè, te Ŋuna yeè sɔm njií be terrèb yeè ter ndɔ. 2 Ŋgweéh wò lé terreb felè bɔ̀ nùàr dɔɔ́ŋ haá giì naâ beè seèn wa? Wò lé naâ tueé ye bú a, há yɔ̀ŋ tètàgà mé bɔ̀ɔ́ mé wò haá kwaá né beè seèn. 3 Mɔ bɔ́ kɔ baá wò, Càŋ jéjêg, bɔ́ kɔ cu Yeésò Nùà Cɔ̀ŋ mé wò lé naâ tema njiî, sâ né yɔ̀ŋ tètàgà sâ. 4 Tele mò, mè feh gi aá bɔ̀ nùàr ká doó be terrèb yeè kèn, mè bɔɔ́ gi aá seé mé wò lé tueé naâ mè ndɔ. 5 Sâ kènê Tele mò, kwá mè den yila cu te dene koô mò ké yoòr yeè doô; lɔ naâ bèh denè mò, sâ wɔ́ŋ née dùɔ̀m ŋgwéeh ye. 6 «Mè feh keéh gi aá wò mé bɔ̀ɔ́ mé wò lé yilá kwaá naâ beè mò ká lè wɔ́ŋe kèn, kènê bɔ́ né gi wò kɔɔ́. Bɔ́ lé naâ bɔ̀ dé yeè, wò lé bɔ́ haá kwaá naâ beè mò, bɔ́ jolo kɔ gi aá ŋgòr yeè kèn. 7 Kènê bɔ́ né gi kɔɔ́ ye bɔ̀ njií mé né ká beè mò dɔɔ́ŋ né gi dé yeè; wò lé haá naâ mè kɔɔ́. 8 Lòù sam, bɔ̀ ŋgòr mé wò lé ye mè a ndé bɔ́ tueé dɔɔ́ŋ, mè bɔ́ tueé gi aá kèn, bɔ́ gwaán gi aá ndɔ. Bɔ́ ŋene kɔ gi aá kènê ye, mé gècên mene, mè lé yuoó naâ ké beè yeè, bɔ́ né temé teèn kwaá njií, ye wò lé temà naâ mè kɔɔ́ ndɔ. 9 «Mè tétég dua né wò felè bɔ̀ sâ bɔ̀, Tele mò. Mè bɔ̀ wɔ́ŋ bɔ̀ júé ŋgwéh, mè dua lom né wò felè bɔ̀ɔ́ mé wò lé haá naâ mè hên, bɔ́ né dé bɔɔ̀n bɔ̀ nùàr yeè. 10 Bɔ̀ njií mé né gi dé mò dɔɔ́ŋ né dé yeè; bɔ̀ dé yeè né gi bɔ̀ dé mò ndɔ; terreb mò cie ŋené yuo kelà né yoòr bɔɔ̀n. 11 «Kènê mè dé mò ká lè wɔ́ŋe sam cuú, mè nde cu nde aá ké yoòr yeè; dé bɔɔ̀n, bɔ́ née ká te wɔ́ŋe ye. Càŋ ŋagâ Tele mò, kúrú bílí kwá bɔ́ ka yeè mé terreb yeè mé wò lé haá naâ mè doô; kúrú bílí bɔ́, te bɔ́ ŋa bilí gi cén, faá bélɔ̀ né cén nɔ. 12 Cu mé béh bɔ́ lé naâ kɔɔ́, mè lé kurú nyegé naâ bɔ́ kɔɔ́. Lé naâ mé terreb yeè mé wò lé haá naâ mè, cén déì lètenè bɔɔ̀n lèr lè ŋgwéh ndɔ. Gi lom né ka nuaá mé sé naá kaà dé seèn leér sâ, te yuo faá bɔ́ nyagá kwaá né te mvù Càŋe nɔ. 13 Kènê mè baá ké yoòr yeè ndeê, mè ká te wɔ́ŋe mân tueé den cu née ye te bɔ́ den dé bɔɔ̀n mé vɔ́gɔ́-temé faá mè nɔ, te temé bɔɔ̀n gùm dɔɔ́ŋ sagár gi lè ndɔ. 14 «Mè tueé gi aá bɔ́ ŋgòr yeè kèn. Wɔ́ŋ né bɔ́ bunó ndɔ. Lòù sam, wɔ́ŋ ye bɔ́ bɔ̀ nùàr nyî sam, faá mè nùà wɔ̂ŋ sam ndɔ. 15 Mè túé ŋgwéh ye wò a, yílá sɔ̀m bɔ́ ká te wɔ́ŋe yilà; mè tueé seér né ye wò a, kúrú nyégé bɔ́, te táhòrò bɔ́ kèmà cú. 16 Bɔ́ dé bɔɔ̀n bɔ̀ wɔ́ŋ bɔ̀ sam, faá mè nùà wɔ̂ŋ sam doô nɔ. 17 Sènè ŋágá kwá lòm bɔ́ mé gècên yeè bèsɔ́nè; gècên yeè sâ né ŋgòr yeè. 18 Mè tema njií né bɔ́ wɔ́ŋ dɔɔ́ŋ, faá wò lé tema njií naâ mè ká te wɔ́ŋe ndɔ nɔ. 19 Mè wò gùm mò hên semé haá kuú né felè bɔɔ̀n, te bɔ́ den lom senésé dé kèì cên. 20 «Mè wò felè bɔɔ̀n dùà lòm cú, Tele mò; mè dua cu né wò felè bɔ̀ɔ́ mé ŋgweé nde né ŋgòr yeè sònò bɔɔ̀n, bɔ́ kwaá njií temé yoòr mò ndɔ. 21 Mè ye wò a, te bɔ́ dɔɔ́ŋ bilí ŋa lom cén, bɔ́ den ndeè yoòr beèh, faá wò né yoòr mò, mè né yoòr yeè nɔ. Te bɔ́ nyɔgɔ́ bilí bècénè, wɔ́ŋ kɔ ye wò lé tema njií naâ mè kɔɔ́. 22 Mè jɔgɔ njií né bɔ́ ter, faá wò né mè jɔgɔ́ njií nɔ; te bɔ́ ŋa cén faá bélɔ̀ né cén hên nɔ: 23 mè né yoòr bɔɔ̀n, wò né yoòr mò, sâ te bɔ́ te yuo nyegé cén bagasé mân, te bɔ̀ wɔ́ŋ bɔ̀ ŋene môn, bɔ́ kɔ ye wò lé tema njií naâ mè kɔɔ́, wò gwaán né bɔ́ faá wò gwaán né mè ndɔ ma. 24 «Tele mò, wò lé bɔ́ haá kwaá naâ beè mò, mè né gwaán ye béh bɔ́ nde den ké bèh denè mò kɔɔ́, te bɔ́ ŋene kɔ be terrèb mò teèn. Wò mè gwaán né mé temé cén, wò lɔ mè terreb koô haá naâ ké yoòr yeè sâ wɔ́ŋ née dùɔ̀m ŋgwéeh ye. 25 «Tele mò, kè njí kán, wò mé be gècên yeè mene, wɔ́ŋ wò ŋéné kɔ́ ŋgwéh, mè kɔ cegé né wò kɔɔ́; bɔ̀ hên bɔ̀ né ŋené kɔɔ́ ye wò lé tema njií naâ mè kɔɔ́. 26 Mè feh gi aá bɔ́ yilí yeè kèn; mè nde cu née bɔ́ yilí yeè ménâ feh den ye, te gèh gwaân mé wò né mè gwaán doô den lètenè bɔɔ̀n, te mè den lè bɔɔ̀n môn ndɔ.»

18

1 Yeésò yeé tueé gi aá mân, à weh bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn ndɔ, bɔ́ bɔ́ sela yuo kela nòmò Kiderɔ̂ŋ kèb yágà. Sâ yí jomo nòmò sâ lé naâ ŋueèh sɔgɔ̀ déì. Yeésò bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn lé yila ndeè naâ teèn. 2 Sâ Júdàs sàrnyé né gi bèh sâ kɔɔ́ ndɔ. Lòù sam, Yeésò bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn lé naá beéh teèn bilí ndeé. 3 Loù sâ Júdàs kem sie bɔ̀ŋ bɔ̀ sɔ́jì beè; bɔ́ bɔ́ nde yí teèn. Bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô bɔ́ bɔ̀ Farisiên sɔm haá cu bú bɔ̀ sɔ́jì dé bɔɔ̀n ndɔ, bɔ́ bɔ́ kem nde ké teèn mé gwaga beè-beè, bɔ́ né mé we beè-beè ndɔ. 4 Sâ Yeésò kɔ gi aá njií mé nde né felè seèn kelá ndɔ. À yeé ŋene aá ménâ, à gɔ ŋa yuo kelà ká toò bɔɔ̀n juar ndɔ, ye bɔ́ a: «Bí fɔɔ́n yeé neì wa?» 5 Bɔ́ ye bú a: «Béh fɔɔ́n né Yeésò nùà Najarêt.» Ye bɔ́ a: «Mè hên.» Sâ bɔ́ bɔ̀ Júdàs sàrnyé né gi doó sâ dɔɔ́ŋ njebá den. 6 Te Yeésò yeé nde tueé njií ye bɔ́ a, nyí hên mân, bɔ́ kem cu cu gè jomo mágu mágu, bɔ́ né doó jɔgɔ́ dielé ndeé. 7 À den cuù, ye bɔ́ a: «Bí ye bí fɔɔ́n yeé neì á?» Bɔ́ ye bú a: «Béh fɔɔ́n né Yeésò nùà Najarêt.» 8 Ye bɔ́ a: «Ŋgweéh mè ye bí a, mè hên wa? Mɔ hên bí fɔɔ́n den né mè, sâ bí kwá lɔ́ bɔ̀ hên bɔ̀ cu cu dé bɔɔ̀n lɔ.» 9 Kɔ seèn bɔɔ́ ka mân jéjég, te yuo ye faá à la tueé naâ ye Tele seèn a: bɔ̀ nuaá mé à lé haá kwaá giì naâ beè nyî dɔɔ́ŋ, nyí cén déì teèn lèr lɔ́ ŋgwéh ma. 10 Sâ Simɔ̂ŋ Piêr naâ mé bòù beè, à sua sɔɔ̂m ndɔ, à mvur tena si njií nuaré déì tie gaâ doó. Lé naâ nùà seê ŋgàŋ sèmè dé koô. Yilí nùà hèllè lé naâ Malkùs. 11 Yeésò yeé ŋene aá môn, à yiín Piêr, ye bú a: «Yí njí cú bòù yeè lè kórè nɔɔ́ŋ. Wò né munó ye ŋgàb gèr mé Tele mò haá né mè doô, mè bú wèh ŋúé ndé ŋgwéh wa?» 12 Bɔ̀ bɔ̀ŋ sɔ́jì bɔ́ bɔ̀ kwaá-taâb bɔɔ̀n mé bɔ̀ sɔ́jì dé bɔ̀ Jûf dɔɔ́ŋ kem sue gi Yeésò yoòr, bɔ́ sie kaga bú ndɔ. 13 Bɔ́ jɔ̀gɔ̀ bú weh njií lɔgɔ̂ ké lɔ Hánà. Né gùnà Kayîf mé né ŋgàŋ sèmè dé koô te nyèmà bú sâ kɔɔ́. 14 Sâ Kayîf lé feéh naâ bɔ̀ Jûf kɔɔ́, ye bɔ́ a: «Huɔm kela né dé mé nùà cén kuú seér te sòn bɔ̀ mbeî dɔɔ́ŋ kɔɔ́.» 15 Simɔ̂ŋ Piêr bɔ̂ mbɔ̀ŋ cén déì yuo bele Yeésò ndɔ. Mbɔ̀ŋ dé sâ, ŋgàŋ Càŋ dé koô lé naâ bú dé seèn kɔɔ́ nyegé; yeé baá ménâ, à wa dé seèn ké teèn, à yila bele Yeésò ké lè bɔ̀gɔ̀ ŋgàŋ sèmè sâ. 16 Piêr njebá le dé seèn ké tùtúlù bɔ̀gɔ̀. Te mbɔ̀ŋ dé mé ŋgàŋ sèmè dé koô né bú kɔɔ́ doô yeé cu cuù, tueé nyegé baá ma mé njebá tena né te hin doô, à yií keéh ye Piêr. 17 Ma mé njebá tena né te hin hèllè deên ndɔ, ye Piêr a: «Wò hên, wò mbɔ̀ŋ nùà hên sam wa?» Piêr ye bú a: «Ndɔ́g, mè sam!» 18 Sâ dùlù baá dɔlé ndɔ, bɔ̀ seé bɔ̀ bɔ́ bɔ̀ sɔ́jì la naâ we cie fuú kwaá, bɔ́ né njebá ŋuagá den. Piêr yeé ŋene aá ménâ, à njebá nde kwarè bɔɔ̀n we ŋuagá ndɔ. 19 Yeé baá mân, ŋgàŋ sèmè dé koô duɔɔ́m Yeésò bɔ̀ njèh felè bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn bieê, à né bú felè bɔ̀ njèh feèh seèn bieé ndɔ. 20 Yeésò ye bú a: «Mè bɔ̀ nùàr njèh dɔɔ́ŋ tueé njií yeé ké ter; mè feh den yeé te gwà sóù, bɔ̀ déì te gwà Càŋ koô; bɔ̀ Jûf né yeé teèn bilí ndeé; mè njeré déì lòù túé lèr bèh. 21 Wò mè ménâ bie né dé keì wa? Bíé njí mé bɔ̀ɔ́ mé lé naá giì ŋgweé, bɔ́ nde né wò tueé, bɔ́ né gi kɔɔ́.» 22 Yeésò yeé baá mé bú mân tueé njií, sɔ́jì déì naâ kwarè seèn, bɔ bú, ye bú a: «Wò mé ŋgàŋ sèmè dé koô mân tueé den né dé keì wa?» 23 Yeésò deên ndɔ, ye bú a: «Mɔ mè tueé né ve, fèh kéh mè bèh veên mò sâ. Á, mɔ mè tueé yií né teèn, wò mè bɔ né dé keì wa?» 24 Jomo sâ Hánà ye bɔ́ há njí bú mé Kayîf ndɔ. Bɔ́ weh njií baá-re bú ké toò Kayîf, ŋgàŋ sèmè dé koô, sâ à née te yuiî ye. 25 Sâ Simɔ̂ŋ Piêr née ka dé seèn cu sâ we ŋuagá den ye. Bɔ́ bie njií ye bú a: «Wò hên, wò mbɔ̀ŋ nùà hên sam á?» Piêr cam cu, ye bɔ́ a: «Ndɔ́g, mè mbɔ̀ŋ seèn sam.» 26 Sâ nùà seê ŋgàŋ sèmè dé koô cén déì né doó sâ, à né nùàr nuaá mé Piêr la kɔ tené sɔɔ̂m naâ bú tie doô; à ye Piêr a: «Ŋgweéh mè la ké ŋueh ŋenè naâ bí bú wa?» 27 Mé njéh mene, Piêr cam cu. À yeé baá ménâ cam, kwaá cên tuaga lɔ bú teèn ndɔ. 28 Cieé yeé ŋaga baá, bɔ́ weh Yeésò ké toò Kayîf, bɔ́ njií bú ké lɔ ŋgɔ́mnà Pilátò. Wa ké teèn, bɔ̀ Jûf dé bɔɔ̀n ké lè bɔ̀gɔ̀ yílá ŋgwéh, ye te sóú bɔɔ̀n bɔ́ lóró cú, bɔ́ yieé kwa yáb Páskà. 29 Pilátò lé ŋenè naâ cí, te à yuo kela ye ké cie yoòr bɔɔ̀n, ye bɔ́ a: «Bí nùà hên sie né mé ŋgei wa?» 30 Bɔ́ ye bú a: «Mɔ sé la nùà veên ná ŋgwêh, béh sé bú ká toò yeè sìè njí ná ŋgwêh.» 31 Pilátò ye bɔ́ a: «Sâ mɔ né mân, bí wèh yùò mé bú weèh, bí nde tena ju felè seèn mé feh biì faá sóú biì tueé yeé sâ.» Bɔ̀ Jûf ye bú a: «Ndɔ́g, béh dé beèh mé terreb nùàr wulâ sam.» 32 Hên dɔɔ́ŋ bɔɔ́ gi né, te yuo faá Yeésò lé tueé naâ nɔ; sâ gèh cio mé à nde né kuú, à lé naá giì jɔ̀gɔ̀ tueé kwaá. 33 Yeé baá mân, Pilátò yila nde cu gè jomo ndɔ, à yilá njiî Yeésò, ye bú a: «Mgbè bɔ̀ Jûf né wò wa?» 34 Yeésò ye bú a: «Wò mân munó né kɔɔ́, wa bɔ́ tueé né wò lòù wa?» 35 Pilátò ye bú a: «Wò ŋene mè né nùà Jûf wa? Bɔ̀ɔ́ mé bí bɔ́ né mé tàbè cên, mé bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô teèn mene la sie waà naâ mé wò kɔɔ́. Wò bɔɔ́ naâ kei wa?» 36 Yeésò ye bú a: «Bèh Mgbè ceèr mò dé ká te wɔ́ŋe sam. Mɔ bɔ̀gɔ̀ Mgbè mò sé la né dé ká lè wɔ́ŋe, bɔ̀ seé bɔ̀ mò sé naâ taáb lieé, te mè beè bɔ̀ Jûf yílá cú. Mè tueé wò: bèh Mgbè ceèr mò dé ká te wɔ́ŋe sam.» 37 Pilátò ye bú a: «Á sâ, wò né mgbè mà?» Ye Pilátò a: «Wò tueé né tueè, mè né Mgbè. Mè lé ká te wɔ́ŋe ndeè naâ ceér gècên tueé ŋagá. Bɔ́ lé mè ŋaár naâ dé cî. Nuaá mé né nùà gècên dɔɔ́ŋ né gi dé seèn sòn mò ŋgweé.» 38 Pilátò ye bú a: «Gècên sâ né kei wa?» Pilátò yeé bie gi aá bú mân, à yuo kela cuù ká cie, à nde ké yoòr bɔ̀ Jûf, ye bɔ́ a: «Njií mé béh nde né nùà hên teèn sie, mè dé mò ŋéné ŋgwéh. 39 Dé tòù biì, faá bèh jomò nɔ, mè nde né bele. Né yeé cu dɔɔ́ŋ, mɔ Páskà nde aá feí, mè né yeé bí nùà gwà cibì cén déì yi njií. Sâ bí gwàn ŋgwéh ye mè a, yì njí bí mgbè bɔ̀ Jûf hên wa?» 40 Bɔ́ ye bú a: «Hê ceè, té bú yì! Yì sér béh Barabâs!» Á sâ, Barabâs hèllè lé naá seêr nùà wúlá-feèh ndɔ.

19

1 Yeé baá môn, Pilátò ye bɔ́ wèh yùò mé Yeésò weèh, bɔ́ nde tegé bú núr. 2 Bɔ̀ sɔ́jì nde fɔɔ́n wellê bɔ̀ ŋùàgà, bɔ́ beéh faá tàm nɔ, bɔ́ sulí kwaá bú felè, bɔ́ ye né tàm mgbè ma. Bɔ́ weh su kwaá bú cɔ̀gɔ̀ bèlè jùm mân yoòr faá cɔ̀gɔ̀ mgbè ndɔ. 3 Bɔ́ né ká yoòr seèn cɔɔ́ ndeê, bɔ́ né bú mbaàn gbêg haá, bɔ́ ye bú a: «Sìè ŋgób, Mgbè bɔ̀ Jûf!» Bɔ́ né bú teèn bɔlé yií ndɔ. 4 Pilátò yuo kela cuù déì, ye cìlì nùàr a: «Bí ŋgwé: mè nde cuù né bí nùà hên ká cie weh haá njiî, te bí ŋene kɔ teèn, ye mè dé mò kwɔ̀m mé béh nde né bú teèn sie ŋéné ŋgwéh gùm dɔɔ́ŋ ma.» 5 Yeésò yuo kelà ndɔ; à né ka mé tàm ŋùŋùàgà doô felè ménâ den den, à né mé cɔ̀gɔ̀ bèlè jùm doô yoòr ndɔ. Pilátò ye bɔ́ a: «À baá hên!» 6 Te bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô mé bɔ̀ sɔ́jì bɔɔ̀n yeé nde ŋene njií bú mân, bɔ́ bɔm su lom mé sòn cên dɔɔ́ŋ, ye: «Fágá njí lòm bú te toû dé fagâ! Fágá wúlá lòm bú fagà!» Pilátò ye bɔ́ a: «Bí ndé wèh fágá ká bú mé feh biì; mè dé mò kwɔ̀m nùà hên sieè ŋéné ŋgwéh gùm dɔɔ́ŋ.» 7 Bɔ̀ Jûf ye bú a: «Béh né mé sóú teèn; kɔ à kuú faá sóú beèh tueé nê nɔ: à lé tueé naâ dé keì ye nyí né Ŋunà Càŋ wa?» 8 Te Pilátò yeé nde ŋgweé cu dé sâ mân, veéh sie ŋeí cu bú dé sieè. 9 À yila nde cu ké lè bɔ̀gɔ̀, ye Yeésò a: «Wò yuoô he wa?» Mé njéh mene, Yeésò bú sòn kòmò ŋgwéh. 10 À den cuù, ye Yeésò a: «Wò mè sòn kòmò ŋgwéh wa? Wò kɔ́ ŋgwéh ye mè né mé terreb teèn wa? Mɔ mè ye yì njí wò, bɔ́ nde né wò yi; mɔ mè ye bɔ́ fágá wò fagà, bɔ́ nde né wò ter fagá njií ndɔ.» 11 Yeésò ye bú a: «Mɔ Càŋ sé wò terreb felè mò há ná ŋgwêh, wò sé mé ndɔ̀gɔ̀ terrèb déì felè mò teèn ná ŋgwêh ndɔ. Mɔ né mân, sâ nuaá mé sie haá njií naâ mè beè yeè, veên dé seèn maga kela né kɔɔ́.» 12 Yeé baá môn, Pilátò lege lom aá ye te nyí yi njií bú yiì. Njèh cén, bɔ̀ Jûf né lom ké ter tueé lɔgɔ́ njií, ye bú a: «Mɔ wò yi njií nùà hên, sâ wò mbeí mgbè Sesâr sam. Ŋgweéh wò né kɔɔ́, nuaá mé tì felè seèn lobo né mé be seèn dɔɔ́ŋ, né yeé nùà bùnò Sesâr wa?» 13 Te Pilátò yeé nde ŋgweé njií aá dé sâ mân, à ye bɔ́ ndé sɔ̀m kéh njî Yeésò ká cie; à nde den nde bèh ju tenâ. Bèh sâ bɔ́ te kwaá né bɔ̀ taá mbembalê mân doó; bɔ́ yilá né bèh sâ: Gàbátà, te ju hebreêh. 14 Lé naâ loù nàŋ Páskà; sâ lou dilí baá. Pilátò tueé njií baá-re mé bɔ̀ Jûf ndɔ, ye bɔ́ a: «Mgbè biì sâ!» 15 Bɔ́ yeé nde ŋene ménâ, bɔ́ tueé njií ké ter ye: «Wúwulà! Wúwulà! Fágá njí bú te toû!» Pilátò ye bɔ́ a: «Mè te toû fágá njí mgbè biì wa?» Bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô ye bú a: «Mgbè beèh gi lom né Sesâr.» 16 Yeé baá môn, Pilátò haá njií bɔ́ Yeésò, te bɔ́ nde bú fagá sâ. Bɔ́ cab sie bú ndɔ, bɔ́ yuo mé bú. 17 Yeésò jɔgɔ sie toú mé bɔ́ nde né bú teèn fagá ndɔ, bɔ́ bɔ́ nde mé njéh ké bèh mé bɔ́ yilá né: Geba feèh. Te ju hebreêh né Gɔ́lgɔ́tà. 18 Wa ké teèn, bɔ̀ sɔ́jì faga njií Yeésò te toû ndɔ. Bɔ́ faga kwaá cu bɔ̀ nuaré déì kwarè seèn fà, dé kàn te toú seène, cén déì kèb déì, cén déì kèb déì ndɔ, Yeésò lètenè. 19 Pilátò ye, bɔ́ nyàgà fágá kwá njeré déì teèn; bɔ́ nyagá kwaá baá-re teèn ye: «Yeésò nùà Najarêt, Mgbè bɔ̀ Jûf.» 20 Bɔ̀ Jûf kókoó mbaá jaŋé ŋene gi môn. Lòù sam, bèh mé bɔ́ lé fagà naâ Yeésò teèn sâ, lé naâ kwarè lɔɔ̂; bɔ́ lé nyagá naâ njií sâ mé ju hebreêh, ju latên, mé ju greêk. 21 Bɔ̀ ŋgàŋ sèmè dé kokoô yeé ŋene aá ménâ, bɔ́ ye Pilátò a: «Té bú mgbè bɔ̀ Jûf nyàgà kwá; nyàgà sér ye: nùà hên ye nyí né mgbè bɔ̀ Jûf ma.» 22 Pilátò ye bɔ́ a: njií mé nyí nyagá baá, nyagá gi aá kèn. 23 Bɔ̀ sɔ́jì yeé faga sɔm aá Yeésò, bɔ́ weh bɔ̀ cɔ̀gɔ̀ seèn, bɔ́ geé bèh nèà, sɔ́jì dé kàn weh cén. À lé naâ mé cɔ̀gɔ̀ suù déì teèn, bɔ́ bú lòù sá ŋgwéh, bɔ́ dé sâ colo né lòù. 24 Bɔ̀ sɔ́jì yila lètenè bɔɔ̀n tueé kuû ye: «Béh té bú lòù sìè ŋèrrè sɔ̀m, béh vú sér mé bèì, te nùà cén yieé weh lòù.» Sâ dɔɔ́ŋ bɔɔ́ gi né te yuo faá bɔ́ lé nyagá kwaá naâ te mvù Càŋe nɔ, ye: «Bɔ́ geé weh gi aá cɔ̀gɔ̀ mò lètenè bɔɔ̀n, bɔ́ vu yieé weh cu cɔ̀gɔ̀ mò déì mé bèì ndɔ.» Hên né njií mé bɔ̀ sɔ́jì lé bɔɔ́ naâ. 25 Sâ meì Yeésò bɔ̂ bei mé Marî veèh Kelopâs, bɔ̂ Marî Magdalâ né ké kwarè toú fagâ doô njebá den. 26 Yeésò ke njií meí ndɔ, à ŋene njií mbɔ̀ŋ dé mé temé seèn dɔɔ́ŋ né gi yoòr seèn doô yí kwarè meî, ye meí a: «Ma, ŋuna yeè baá sâ.» 27 À tueé njií mé mbɔ̀ŋ doô ndɔ, ye bú a: «Meí yeè sâ ndɔ.» Sâ baá bèh mé mbɔ̀ŋ doô weh kwaá njií baá bú yoòr teèn. 28 Kènê Yeésò yeé ke, njèh dɔɔ́ŋ mboón aá faá bèh ménâ, à tueé te yuo faá bɔ́ lé nyagá kwaá naâ te mvù Càŋe nɔ, ye: «Mè baá mé nyúá.» 29 Sâ sɔɔ̀ mbè tanê déì né kwarè sâ ndɔ. Bɔ̀ sɔ́jì déì yeé ŋene aá ménâ, bɔ́ weh fùlù, bɔ́ yií njií te mbè tanê doô, bɔ́ feéh kwaá te tapè, bɔ́ tiím cie njií bú ké sònò. 30 À yeé naga ke aá, ye: «Jegé baá!» À doóm njií feh doó, à kuú yuo ndɔ. 31 Loù sâ lé naâ nàŋ cieé sóù; sóú sâ lé naâ cieé koô dé gècên. Bɔ̀ Jûf lé gwàn ná ŋgwêh mé bɔ́ né cieé koô yieé, bɔ̀ nùàr né ké te toû loù cieé koô sɔɔ́ den. Yeé baá ménâ, bɔ́ nde bie ye Pilátò a: «Kwá bɔ́ nde kwalé sɔm bɔ̀ nùà ké te toú fagâ doô gule, te bɔ́ mvualé sɔm bɔ́ mvualè.» 32 Pilátò yeé gwaán aá, bɔ̀ sɔ́jì nde ké teèn ndɔ. Bɔ́ jɔ̀gɔ̀ kwalé sɔm lɔgɔ̂ ŋgeéh nùà toò jɔ̀gɔ̀ mé bɔ́ faga kwaá naâ kwarè Yeésò doô, bɔ́ kwalé sɔm dé mbeî ndɔ. 33 Bɔ́ yeé nde aá dé Yeésò kwalé, bɔ́ ŋene à kuú aá, bɔ́ dé seèn kwálé cú. 34 Mé njéh mene, sɔ́jì cén déì lé naâ gwaga weh, à sie lɔgɔ́ bú kwar mé njéh. À yeé sie lɔgɔ́ aá, húɔ́m bɔ̂ nòmò kwaré yuo kelà teèn ndɔ. 35 Hên tueé den né nuaá mé lé naá giì bɔ̀ njií sâ mé njolo ŋené, né ka nág faá bèh sâ nɔ. Nùà hên né kɔɔ́ ye nyí tueé lom né gècên; à tueé né bí ménâ te bí kwaá njií temé teèn, ye né lom môn ndɔ. 36 Hên dɔɔ́ŋ bɔɔ́ gi né te yuo faá bɔ́ lé nyagá kwaá naâ te mvù Càŋe nɔ, ye: «Bɔ́ bú dé seèn kuú déì yoòr sìè kwá nyì ndé ŋgwéh.» 37 Beré déì né cu te mvù Càŋe nyagá den ndɔ, ye: «Nuaá mé bɔ́ lé sie lɔgɔ́ naâ kwar doô, bɔ́ nde né bú bilí ke.» 38 Jomo sâ Josêf nùà Arimatê déì nde Pilátò komó Yeésò dua. Josêf sâ lé naâ mbɔ̀ŋ Yeésò cén déì ndɔ. Njèh cén, à lé leér gɔ beéh dé seèn lòù, à né bɔ̀ Jûf veéh. À yeé dua baá ménâ, Pilátò gwaán. Josêf nde jɔgɔ weh baá-re komó doô, à nde mé njéh. 39 Níkòdêm, nuaá mé lé nab ndeè naâ ké yoòr Yeésò cíbíteèn doô, waà kwa Josêf ndɔ. À waà dé seèn mé bɔ̀ toú lèh beè ba deí, nde njèh kílò yulà tagár mân, bɔ́ bɔré hualé né bɔ̀ toú ŋgwɔ́bè mé bɔ̀ toú múmû déì. 40 À yeé waà baá, bɔ̂ Josêf bilí baá-re nùà fà, bɔ́ weh cɔ̀gɔ̀ wulésé mân, bɔ́ waga nyegé komó Yeésò mé njéh, bɔ́ né bɔ̀ lèh sâ teèn waá njií, faá bɔ̀ Jûf waá yeé nɔ. Mɔ bɔ́ nde aá nùàr furú, bɔ́ waá yeé ménâ. 41 Sâ ké bèh mé bɔ́ lé fagà naâ Yeésò teèn sâ, ŋueèh sɔgɔ̀ déì lé naâ teèn. Sà feésé mân lé naâ ké ŋueèh sâ ndɔ, bɔ́ lé née nuaré déì teèn fùrù lɔ́gɔ́ ŋgwéeh ye. 42 Ŋueèh sâ né bèh dìdì mân. Bɔ́ yeé ke, cibí nde aá yilí, Páskà bɔ̀ Jûf nde aá bɔ́ mé njéh beè kwa lɔɔ́, bɔ́ nde jɔgɔ furú njií Yeésò teèn.

20

1 Yeé baá mé sɔ́ndè toò cieê, Marî Magdalâ komo nde ké te sàa ndɔ. À wa, sâ taá mé bɔ́ lé colo kwaá naâ sònòbɔ̀ doô ŋgeré nde aá gè jomo. 2 À ŋar cu cuù ká jomo mé doò, à nde kwa Simɔ̂ŋ Piêr bɔ̂ mbɔ̀ŋ dé mé temé Yeésò né lom yeé yoòr seèn doô, ye bɔ́ a: «Bɔ́ mé komó Fehtoò beèh sɔm nde aá kèn, ké te sà sam cuú. Béh kɔ́ cú bèh mé bɔ́ kwaá né teèn.» 3 Piêr bɔ̂ mbɔ̀ŋ doô nde ké te sà ndɔ; 4 bɔ́ dula nde den ka teter ménâ, te wa ké toò déì dula kela keéh ye mbeí; dé sâ wa lɔgɔ̂ ké te sà kɔɔ́ mé Piêr. 5 À wa ké teèn, à geér ke njií gè dòù, à ŋene njií bɔ̀ cɔ̀gɔ̀ wuwulê doô né doó gurú den, à gè teèn yílá ndé ŋgwéh. 6 Simɔ̂ŋ Piêr dula waà jomo, à yila kela nde lom dé seèn gè dòù dé yilâ, à wa, à ke bɔ̀ cɔ̀gɔ̀ wuwulê doô baá gi doó den den, 7 mé mbán cɔ̀gɔ̀ dé mé bɔ́ lé vuɔb kwaá naâ Yeésò sònò doô mene. Sâ dé sâ né dé seèn hiín keéh den. 8 Jomo sâ mbɔ̀ŋ dé mé la dula wa lɔgɔ́ naâ ké te sà kɔɔ́ doô, yila bele ye bú. À yeé ŋene aá ménâ, à kwaá njií ye temé teèn, ye Yeésò komo yuo aá kèn. 9 Sâ bɔ̀ mbɔ̀ŋ lé née bɔɔ̀n mvù Càŋ ŋgwé kòmò ŋgwéeh ndɔ, ye Yeésò nde cu né lè cio komo yuo. 10 Jomo sâ bɔ̀ mbɔ̀ŋ fà doô cu cu ké lɔ bɔɔ̀n. 11 Marî né ka dé seèn ká cie sònò sà yueé den, à né yueé, á né gè dòù gimé ke njií. 12 À yeé ke, bɔ̀ cìlì Càŋ déì fà, mé cɔ̀gɔ̀ wuwulê mân yoòr, né gè dòù den den; déì ké felè, déì ké gulè bèh mé komó Yeésò la cer deén naâ teèn doô. 13 Bɔ̀ cìlì Càŋ doô bie njií ye bú a: «Dé vêh, wò yueé né kei wa?» Ye bɔ́ a: «Bɔ́ jɔgɔ weh aá Fehtoò mò, mè kɔ́ ŋgwéh bèh mé bɔ́ kwaá njií né bú teèn.» 14 À yeé tueé sɔm aá mân, à bele seér, à ŋene njií Yeésò ndɔ, sâ Yeésò baá doó sâ njebá den; njèh cén, Marî ŋéné kɔ́ cú ye né bú. 15 Yeésò bie njií cu ye bú a: «Dé vêh, wò yueé né kei wa? Wò fɔɔ́n yeé neì ndɔ wa?» Ma doô ye merré déì né nùà ŋueèh, à tueé njií mé bú ndɔ, ye bú a: «Dé koô, mɔ wò jɔgɔ sɔɔ́m naâ bú kɔɔ́, fèh mè bèh sâ teèn, te mè nde jɔgɔ weh bú.» 16 Yeésò ye bú a: «Marî.» À bele seér, à ke njií bú ndɔ, ye bú a: «Rabúnì!» Mé ju hebreêh sâ tueé né ye: Njí ndêb. 17 Yeésò ye bú a: «Té mè sìè lɔ́; mè née ké yoòr Tele mò ŋá ŋgwéeh ye. Ndé júée bɔ̀ nùàr mò a: mè ŋaá nde aá ké yoòr Tele mò mé né Tele biì ndɔ ma, ké yoòr Càŋ mò mé né Càŋ biì ndɔ ma.» 18 Marî Magdalâ nde lom baá-re bɔ̀ mbɔ̀ŋ ménâ tueé, ye bɔ́ a: «Mè ŋene aá Fehtoò beèh mé njolo!» Jomo sâ à tueé bele bɔ́ njií mé à tueé naâ bú ndɔ. 19 Né cu ka loù sɔ́ndè cên sâ liyilì mân, sâ bɔ̀ mbɔ̀ŋ né te gwà déì bilí den, bɔ́ ferá né hin lòù, bɔ́ né bɔ̀ Jûf veéh. Bɔ́ yeé baá gwò den den, Yeésò ŋené yuo kelà lètenè bɔɔ̀n ndɔ, ye bɔ̀ a: «Dɔlê a, dèn mé bí!» 20 À yeé tueé sɔm aá dé sâ, à feh keéh bɔ́ be mé kwar seèn ndɔ. Bɔ̀ mbɔ̀ŋ yeé nde ŋene njií cu Fehtoò bɔɔ̀n mân, njií ye bɔ́ a, sàmè kú lòm mé vɔ́gɔ́-temé lòù. 21 À den cuù, ye bɔ́ a: «Dɔlê a, dèn mé bí! Mè tema né bí faá Tele mò lé temà naâ mè nɔ.» 22 À yeé tueé gi aá ménâ, à fam njií bɔ́ cúcuí yoòr, ye bɔ́ a: «Bí wèh Cúcuí Ŋagâ. 23 Bɔ̀ɔ́ mé bí nde né veên bɔɔ̀n doó kulú njií, Càŋ nde né bɔ́ mé njéh kulú sɔm gií. Mɔ bí veên bɔɔ̀n doó kúlú njí ŋgwéh, Càŋ bɔ́ mé njéh kúlú sɔ̀m ndé ŋgwéh ndɔ.» 24 Sâ cu mé Yeésò la waà naâ doô, cén déì lètenè bɔ̀ mbɔ̀ŋ la doó ná ŋgwêh. Naâ Tomâs mé bɔ́ yilá né Huaán feèh doô. 25 Bɔ̀ mbɔ̀ŋ déì yeé baá tueé ye bú a: béh la naâ Fehtoò beèh ŋené mân, à saán seér cu lòù, ye bɔ́ a: «Mɔ mè bú mé bàŋ kusà beè ŋéné ŋgwéh, mè mé be kèmà ŋéné ŋgwéh, mè bú kwar kèmà ŋéné ŋgwéh ndɔ, sâ mè temé teèn kwá njí ndé ŋgwéh.» 26 Sɔ́ndè cén yeé kela baá, bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn baá cu ké gwò bilí den. Mé loù sâ Tomâs baá teèn. Bɔ́ ferá cu né ka hin lòù ndɔ. Bɔ́ yeé ke, Yeésò ŋené yuo kela cuù aá lètenè bɔɔ̀n, ye bɔ́ a: «Dɔlê a, dèn mé bí!» 27 À tueé njií mé Tomâs ndɔ, ye bú a: «Kèmà njî nyɔ̀gɔ̀ beè yeè ká toò, kè be mò sâ hên; kèmà kè kwar mò sâ hên ndɔ. Kwá lɔ́ saân yeè doô ménâ, gwàn lòm dé gwaân!» 28 Tomâs ye bú a: «Fehtoò mò, wò né Càŋ mò!» 29 Yeésò ye bú a: «Ŋgweéh wò yeé ŋene aá mè, wò baá ye gwaán mà. Mè tueé wò, bɔ̀ɔ́ mé kwaá njií keéh né temé yoòr mò dé kwaâ, mé née mè ŋéné ŋgwéeh ye, bɔ̀ sâ bɔ̀ nde né samé.» 30 Sâ Yeésò lé naá cuù bɔ̀ fém déì toò bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn bɔɔ́ ndɔ; lé naá loôm ŋgún. Bɔ̀ sâ bɔ̀ te mvù hên nyàgà yùò kélá ŋgwêh lòù. 31 Te mvù hên nyagá den lom né bɔ̀ hên bɔ̀, te bí kwaá njií temé teèn, ye Nùà Cɔ̀ŋ né Yeésò, Ŋunà Càŋ né bú ndɔ; mɔ bí né temé ménâ kwaá njií, te bí kwa ye yɔ̀ŋ te yilí seèn ndɔ.

21

1 Yeé cer weh aá, Yeésò nde ŋené yuo kela cuù toò bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn; lé naâ ké sòn tub Tiberiâde. 2 Sâ Simɔ̂ŋ Piêr bɔ̂ Tomâs mé bɔ́ yilá né Huaán feèh doô né kɔɔ́. Bɔ́ bɔ̀ Natanaêl nùà Kánà ké Galilê, mé bɔ̀ ŋunà Jebedê, bɔ́ bɔ̀ mbɔ̀ŋ Yeésò fà déì né kɔɔ́ ndɔ. 3 Simɔ̂ŋ Piêr ye bɔ́ a: nyí nde aá bèh ndoór vuû ma. Bɔ́ ye bú a: «Béh bí nde nde né kɔɔ́.» Bɔ́ yuo dɔɔ́ŋ, bɔ́ nde yila kɔm ndɔ. Njèh cén, bɔ́ nde koró ŋaga kuú mé ndoór dé lòù. 4 Cieé yeé baá kɔ ŋagá, Yeésò ŋené yuo kelà yí sòn nòmò; mé njéh mene bɔ̀ mbɔ̀ŋ ŋéné kɔ́ ŋgwéh ye né bú. 5 À tueé njií mé bɔ́ ndɔ, ye bɔ́ a: «Bí naâ ŋgò sie kwa wa, bɔ̀ ndà?» Bɔ́ ye bú a: «Béh njeré déì sìè kwà ŋgwéh gùm dɔɔ́ŋ.» 6 Ye bɔ́ a: «Bí vú njí sér ndoór sâ kwarè kɔɔ̀m, kèb be gaâ mân, te bí sie kwa bɔ́ teèn.» Bɔ́ vu njií môn ndɔ. Bɔ́ yeé tulu, dé tuluù sam cuú; sâ ŋgò yuú kela né lè lòù. 7 Mbɔ̀ŋ dé mé temé Yeésò né gi yeé yoòr seèn doô, ye Piêr a: «Né Fehtoò beèh.» Te Simɔ̂ŋ Piêr yeé nde ŋgweé njií, ye né Fehtoò bɔɔ̀n mân, à weh su njií lom cɔ̀gɔ̀ yoòr, à die lobo yila dùà. Sâ, à la naâ kèb déì luŋturu. 8 Bɔ̀ mbeí tulu nde mé ndoór ŋgò deí doô yí te kɔme ndɔ; sâ le aá njèh métà yuií, te wa yí sòn ŋgɔ̀m. 9 Bɔ́ wa yí teèn, bɔ́ suaga die doó, bɔ́ ŋene we né ŋgie den, ŋgò né tuar, mé breêd teèn. 10 Yeésò ye bɔ́ a: «Bí wèh ndê mé ŋgò mé bí la sieé naâ sâ kèb déì teèn.» 11 Simɔ̂ŋ Piêr ŋaá yila te kɔme, à tulu kwaá njií ndoór ŋgò deí doô ká cie ndɔ: ŋgò né lom bɔ̀ ŋgò kokoô, kokoô mân. Ŋgò sâ dɔɔ́ŋ lé naâ yuií mé yulà tîn cùɔ̀b tagár. Bɔ́ né mene kókoó, mé njéh mene, ndoór doô beré déì téné nyì ŋgwéh. 12 Yeésò ye bɔ́ a: «Bí ndê yáb yíé.» Mbɔ̀ŋ dé mé nde cu né bieé nyi, ye bú a: né wò neì wa, lé teèn ná cû. Nùà kàn lé baá giì lè seèn kɔɔ́ ye né Nùà Dueè. 13 Yeésò njebá nde yí teèn, weh breêd doô, haá njií bɔ́; à haá bɔ́ ŋgò doô ndɔ. 14 Hên baá dé mbei tagâr mé Yeésò yeé komo yuo aá te cio, à ŋené yuo kela cuù toò bɔ̀ mbɔ̀ŋ seèn teèn. 15 Bɔ́ yeé yieé gi aá, Yeésò ye Simɔ̂ŋ Piêr a: «Simɔ̂ŋ, ŋunà Jâŋ, wò gwaán kela né mè kɔɔ́ mé bɔ̀ hên bɔ̀ wa?» Simɔ̂ŋ ye bú a: «Né môn Fehtoò mò, wò né gi kɔɔ́, ye mè né nyí gwaán.» Yeésò ye bú a: «Kó nyégé bɔ̀ huaán mbieè mò bagasé» 16 À den cuù, ye bú a: «Simɔ̂ŋ, ŋunà Jâŋ, wò né mè gwaán wa?» Simɔ̂ŋ ye bú a: «Né môn Fehtoò mò, wò né gi kɔɔ́, ye mè né nyí gwaán.» Yeésò ye bú a: «Kè nyégé bɔ̀ mbieè mò bagasé.» 17 À den cuù dé mbei tagâr, ye bú a: «Simɔ̂ŋ, ŋunà Jâŋ, wò né mè gwaán wa?» Piêr gwaán mierré seér aá mé dé mbei tagâr hên lòù, ye bú a: «Fehtoò mò, hên njèh dɔɔ́ŋ seèn kɔ gi né wò, wò yeè kɔ gi né kpɔ̂g, ye mè né nyí gwaán!» Yeésò ye bú a: «Kó nyégé bɔ̀ mbieè mò bagasé.» 18 Jomo sâ, ye bú a: «Mè né tueé ye wò a, cu mé wò lé naâ ndà, wò lé tene cam beéh mé be yeè, wò né bèh mé wò né gwaán keéh ndeé ndɔ. Mɔ wò ndeè kulí baá kèn, wò sɔm njií nde aá mbagá ter lòù, nuaré déì cam kwaá wò beè; à derré njií wò bèh mé wò kɔɔ́ gwàn ndé ŋgwéh, wò nde seér teèn.» 19 Sâ Yeésò ménâ tueé kwaá né bú gèh cio mé à ndeè nde né kuú, te terreb Càŋ ŋené yuo kelà cie teèn. Jomo sâ à ye bú a: «Bèlè mè ndɔ!» 20 Piêr yeé ke njií njolo jomo bɔɔ̀n, à ŋene mbɔ̀ŋ dé mé temé Yeésò né gi yoòr seèn doô baá ndeê. Sâ né ka mbɔ̀ŋ dé mé lé geér ndeè naâ yoòr Yeésò, cu mé bɔ́ lé naâ yáb yieé doô; à lé bieè naâ Yeésò kɔɔ́, ye bú a: Fehtoò mò, neì sar nde né wò kɔɔ́? 21 Piêr yeé ŋene aá bú ménâ, à bie njií ndɔ, ye Yeésò a: «Á, dé mbɔ̀ŋ hên nɔ, Fehtoò mò, kei kwa nde né bú dé seèn kɔɔ́?» 22 Yeésò ye bú a: «Mɔ mè gwaán mene ye bú a, dèn lè làŋ, kɔ mè ndeè cuù baá, dé sâ yulá né wò he wa? Bèlè lòm dé yeè mè!» 23 Njàgà hèllè ŋgulí ka nde seér baá-re lètenè bɔ̀ mbeî hiín mbaá, ye: mbɔ̀ŋ dé sâ dé seèn kú ndé cú. Á sâ, Yeésò lé túé ná ŋgwêh ye Piêr a: mbɔ̀ŋ sâ dé seèn kú ndé cú. À lé tueé seér naâ ye bú a: mɔ nyí gwaán mene ye bú a, dèn lè làŋ, kɔ nyí ndeè cuù baá, dé sâ yulá né wò he wa? 24 Né mbɔ̀ŋ bú sâ tueé né bɔ̀ njií mé lé kelà naâ sâ kɔɔ́, à nyagá kwaá gi aá bɔ́ ter ndɔ. Béh kɔ né ye, à tueé lom né njèh gècên. 25 Bɔ̀ njií mé Yeésò lé bɔɔ́ giì naâ née cu kókoó mbaá ye. Mɔ bɔ́ sé ye bɔ́ nyagá kwaá gi te mvù cécéné cécéné dɔɔ́ŋ, mè tueé bí, mvù sé naâ wɔ́ŋ dɔɔ́ŋ beè yuú berré sie.


AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE