Kimre of Chad JOHN1 Pa dema, Emen ré ayiɲ tô ɗé are tô na, Gawra wo bay uwôgeri Kwôlê hen, na ya niɲ, ôbi na mô naɲ Emen ca yeŋ men, Kwôlê bi wo hen na na Emen a men. 2 Kwôlê bi wo hen, na mô naɲ Emen pa dema, ôbi na ré ayiɲ tô ɗé are. 3 Aɲ are kêm ka na ɗiɲ hen na, na na naɲ geré wo Kwôlê bi wo hen men, are bay ka kêm hen, ka ôbi ré baa lêreji ba, naɲ. 4 Na Kwôlê bi a, merê tu geɲ ré yi bôri a men, merê tu geɲ bi wo hen, a na kiriɲ ka peraŋgi ka ɓiɲé ka sa terare a nà a men. 5 Kiriɲ ka peraŋgi bay ka hen, peraŋge bô dilemne a, niɲba, dilemne kaɲ kiriɲ ka peraŋgi bay ka hen. 6 Menba, Emen jé gawra wo bay uwôgeri Ja. 7 Ôbi era na wô derê kwôli Kiriɲ ka Peraŋgi bay ka hen, aɲ bi ɓiɲé ré bi bôrji sarji a, sa kibi kwôlê wo ɗiré dô hen a men. 8 Ôbi na Kiriɲ ka Peraŋgi bay ka hen né, niɲba, ôbi era na wô kelê kwôliji ɗi. 9 Kiriɲ ka Peraŋgi bay ka hen na, na kaɲ tiri, ka era sa terare a nà, aɲ peraŋge kiriɲ aɲ ɓiɲé kêm gel kiriɲ. 10 Gawra bi wo na Kwôlê hen na, sa mô sa terare a nà ya, aɲ ná sa kibri aɲa Emen na ré ɗiɲ terare naɲ are kêm ka yi sara hen, menba, gawrê bay ka sa terare a nà, tirji jôriɲ sari a ré. 11 Ôbi era sa iyére tori a niɲba, kari kaɲ ɗéɲ ɗéɲ bay ka hen kaɲni. 12 Niɲba, ka pôni perê ka geyri aɲ bi bôrji sari a hen na, ôbi biji geré bi bay ré biliɲ yi kam Emen. 13 Ɓiɲé bay ka hen yi kam Emen na, mega wo gawra yêɲ kamni hen iyôŋ né men, na naɲ bô geyé wo gawra wôni ré a men, niɲba, na Emen a beléji a, bay ré yiɲ kamni hen. 14 Men, Kwôlê bi wo hen biliɲ yi gawra aɲ sa mô perêrna nà, aɲ bô derê naɲ tu kwôlê yi yiri damaŋ men, nana gel damɲare tori a men, damɲare tori hende to hen, na to Iba Kema a biɲ Kemari wo pôn nêŋ nêŋ hen. 15 Ja na kôl kwôli kaŋ a ta kôl iyôŋ ba: «Na wô sari ôbi aɲa na ené kelêŋge iyôŋ ba: ‹Ôbi ré era cêgen a hen ya men, damɲare tori ré gôliɲ tiɲê a men hen›, wôsa ôbi na mô ca tumôn yeŋ.» 16 Sa kibi bô derê wori aɲa nana uwôɲ terê kibi wo gay gay hen. 17 Ca ba, Emen na bi Moyis a na geléna tôô, niɲba, bô derê naɲ tu kwôlê na, na Jésu Krist a saɲ béna. 18 Wôsa kwôni wo gel Emen ba, naɲ tô, niɲba, na Kemari wo pôn nêŋ nêŋ wo na Emen wo mô naɲ Ibari hen, a gelénari aɲa nana hôni hen. 19 Bay sa Jubɲê ka Jérusalêm jéji bay bê kwôbe naɲ kam Lébi ligi Ja a eŋgeri iyôŋ ba: «Jôbi ju na i ba?» 20 Menba, ôbi uwôsirji ré, aɲ kôlji waŋ ta kôl iyôŋ ba: «Na nôbi a na Krist, kwo Emen dôri hen, bi ré tô.» 21 Menba, bay eŋgeriri iyôŋ ba: «Niɲba, ju na i ɗi ba? Ju na Eli ôbi kibi Emen laba?» Menba, Ja uwôlji sara iyôŋ ba: «Ena ôbi ré.» Menba, bay hô eŋgeriri iyôŋ ba: «Niɲba, ju na ôbi kibi Emen wo bay na kôl kwôli hen ɗê?» Menba, Ja kôlji iyôŋ ba: «Ena ôbi ré tô a men.» 22 Menba, bay hô eŋgeriri iyôŋ ba: «A nà niɲba, ju na i ɗi a jeré kelêni kwôlo gengiɲ sam ba, niɲa herê ô kôliɲ ka joni hen ré ba?» 23 Menba, Ja uwôlji sara iyôŋ ba: «Ena tôô kwo ôm derô gwôlê aɲ kôl iyôŋ ba: ‹Ɲanêŋge geré wo Kelma bi ô derôre.› Na mega wo ôbi kibi Emen Esay na kôl hen iyôŋ .» 24 Perê ɓiɲé ka bay jéji yi Ja a hen na, Parisiɲêɲê kôba ya men. 25 Aɲ bay eŋgeriri iyôŋ ba: «Ju na Krist, kwo Emen dôri hen ré men, Eli ré men, ôbi kibi Emen ré a men menba, wô mi a jeré liɲ ɓiɲé batêm ɗi ba?» 26 Menba, Ja hô uwôlji sara iyôŋ ba: «Nôbi ba, en lêŋge batêm na naɲ kam, niɲba, gawra wo pôni mô perêrŋge a hen ya, wo ken hôni ré. 27 Ôbi era cêgena hen ya aɲ ena ani wo na beseré gaŋgi garbê kari ré.» 28 Are bay ka kêm hen liɲ na sa iyé Bétani a, cêgi cér wo Jurdê kiriɲ ka Ja liɲ ɓiɲé batêm ya hen. 29 Wulê pôn cêgê menba, Ja gel Jésu era ligiri a, menba, ôbi kôl iyôŋ ba: «Geléŋge na Kema Kwormo wo Emen wo dô têriɲ sa ɓiɲé ka sa terare a nà bi a na. 30 Na ôbi á, na ené kôl kwôli kôl iyôŋ ba: ‹Gawra wo pôni era cêgena hen na, damɲare tori gôliɲ tiɲê wôsa ôbi na mô ya ca tumôn yeŋ a men.› 31 Na en hôn mega ôbi a ré na Kema Kwormo wo Emen né. Aɲ en liɲ ɓiɲé batêm naɲ kam aɲ bi kam Israyêl ré hôniɲni.» 32 Ja dô kwôli kôl iyôŋ ba: «En gel Tini Emen herbo ta derômaraŋ a mega derare iyôŋ sari a. 33 Na en hôn wo ôbi ré na i ba, ré niɲba, na Emen wo na joon bi ené liɲ ɓiɲé batêm naɲ kam hen na, na ôbi a kôlen iyôŋ ba: ‹Kwôni wo já gelé Tunu herbe aɲ ɗebe sari a hen na, na ôbi a liɲ ɓiɲé batêm naɲ Tunu toɲ hendi bô bôrê.› 34 Ôbi a, kiriɲa ené gel hen iyôŋ menba, en kôl ôbi ré na Kema Emen bi hen.» 35 Wulê pôn cêgê menba, Ja naɲ bay tôri ka wôô hen hô heraji kiriɲ bay ka hen. 36 Aɲ kiriɲa ôbi gel Jésu wo ô hen menba, ôbi kôl iyôŋ ba: «Geléŋge na Kema Kwormo wo Emen bi a nà.» 37 Kiriɲa bay tô Ja bay ka wôô hen, toy kwôlo ôbi kôl hen menba, bay ô tô Jésu a. 38 Kiriɲa Jésu bare cêgeri gelji wo bay era tôri a menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Ken woge na mi ba?» Menba, bay eŋgereri iyôŋ ba: «Rabi, (hini bi wo hen bôri ôbi geliɲ ɓiɲé are) iyére tom na yôŋ ba?» 39 Menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Eraŋge ka sa gelé» menba, bay ô, ô gelé kiriɲ ka ôbi môriɲ ya hen, menba, bay mô naɲ ɗi sem. Kiriɲa tare pôô niɲ menba, bay ô ta. 40 André woɲ yêni Simô Piyêr na kwo pôni perê bay tô Ja bay ka wôô ka na toy kwôlo Ja aɲ na ô tô Jésu a hen. 41 Na André bi a erê uɲé yêni Simô tumô aɲ kôli iyôŋ ba: «Nini uɲa Mési» (hini bi wo hen bôri na Krist, kwo Emen dôri hen). 42 Menba, ôbi ôriɲ naɲ Simô ligi Jésu a, Jésu bô Simô aɲ kôli iyôŋ ba: «Ju na Simô kema Jonas, niɲba, haw hen bay uwôgem Képas.» (Bôri na ‹keram.›) 43 Wulê pôn cêgê menba, Jésu genge ɗiré erê Galilé. Ôbi uwôɲ Pilip aɲ kôli iyôŋ ba: «Era tôn a.» 44 Pilip na kwôni wo Bêtsayda mega si André naɲ yêni Piyêr hen iyôŋ men. 45 Pilip uwôɲ Nataniyêl aɲ kôli iyôŋ ba: «Nini uwôɲ kwo Moyis na kôl kwôli bô magtubu tôô a hen men, bay kibi Emen kôba, na kôl kwôli bô magtubu toji a hen men. Na Jésu wo Najarêt woɲ kema Josêp.» 46 Menba, Nataniyêl kôli iyôŋ ba: «Sa iyé Najarêt a ba, ani ka dôri a hena ya pa pa ba?» Menba, Pilip kôli iyôŋ ba: «Era já sa erê gelé hen tô.» 47 Kiriɲa Jésu gel Nataniyêl era ligiri a menba, ôbi kôl iyôŋ ba: «Gel, na Israyêl woɲ ɗéɲ wo ermé wôni wo habiɲ naɲ bôri a.» 48 Menba, Nataniyêl eŋgereri iyôŋ ba: «Ju hônen na yôŋ ba?» Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Pa dema, Pilip ré uwôgem tô na, en gelem kiriɲa ju môriɲ tô tôgôre a hen.» 49 Menba, Nataniyêl uwôli sara iyôŋ ba: «Rabi, ju na Kema Emen, ju na Kelma wo Israyêl.» 50 Jésu kôli iyôŋ ba: «Wô wo en kôlem ené gelem tô tôgôre a bi a, jeré bi bôm sara hen ba? Já gelé aŋga dami ka ɗê ka hen aɲ tô.» 51 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen, haw hen ka gelé derômaraŋ a bôliɲ aɲ manê ka Emen a herbé men, ɗayê herê men, san nôbi Kema Gawra a.» 1 Wulê wôô cêgê menba, gerê iyére yi Kana emê wo Galilé a. Menba, yoo Jésu ô ya men. 2 Jésu kôba, bay uwôgeri kini gerê iyére hende to hen a naɲ bay tôri. 3 Care toɲ kam tiɲaɗor yê ɓiɲé menba, yoo Jésu kôli iyôŋ ba: «Care toɲ kam tiɲaɗor to ɓiɲé ré yi naɲ niɲ.» 4 Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Yoon, mini a kôlen kwôli aŋga ené li ré. Tare tiɲê nêm ré tô.» 5 Menba, yori kôliɲ bay cé emê hen iyôŋ ba: «Aŋga ôbi a kelêŋge kené li ba, ken li mera.» 6 Kiriɲ bay ka ya hen, téwɲê ka bay li naɲ keram jii yi ya, na téwɲê ka Jubɲê lôɲniɲ yirji wô séliɲ tumô Emen a. Téwɲê bay ka hen na, pôn ba, ay tawa subu subu. 7 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Kebéŋge kam ken bi wiinê téwɲê bay ka hen ta.» Menba, bay kebe kam bi wiinê téwɲê bay ka hen telêj telêj ta. 8 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Kebéŋge ken biɲ ôbi sa bay cé emê na haŋge niɲ.» Menba, bay kebe ôriɲ biri. 9 Kiriɲa ôbi sa bay cé emé bi wo hen yi gel menba, kam bay ka ré beliɲ care toɲ kam tiɲaɗor hen, niɲba, ôbi hôn kiriɲ ka care toɲ kam tiɲaɗor hende to hen henaɲ ya ré, niɲba, bay jé ka ré kebe kam hen na, bay hôn dô menba, ôbi uwôge ôbi kurô bi wo hen 10 aɲ kôli iyôŋ ba: «Ɗôd ba, ɓiɲé céré na care toɲ kam tiɲaɗor to dôri tumô aɲ kiriɲa ɓiɲé ka bay uwôgerêji hen kwoyré niɲ dema bay ré cé to melaŋgi cêgê tô menba, jôbi ba, ju gem care toɲ kam tiɲaɗor tom to dôri na yôŋ aɲa jeré soɲ naɲ tu nà tô ba?» 11 Na sa iyé Kana bô emê wo Galilé a Jésu ré li giɲê wori wo tumô cog cog, aɲ geliɲ damɲare tori aɲ bay tôri biɲ bôrji sari a. 12 Cêgi gerê iyére hende to hen menba, bay ôrji Kapêrnayôm naɲ yori men, yênêri men, bay tôri a men, niɲba, bay wôl ya gaɲ né. 13 Sa lê geserê Pak wo Jubɲê baa ɗa menba, Jésu ô Jérusalêm a. 14 Ôbi uwôɲ derô haba wo iyéy Emen a, kelbê ka bay eraɲ gara men, gamgê men, derare naɲ bay keraŋgê lari ka môrji tôŋ hen. 15 Menba, Jésu gwôje gaŋne liɲ sera aɲ ôbi dageji kêm bô iyéy Emen a naɲ gamgê men, kelbê kaji men, ôbi nôgerê tabel to bay keraŋgê lari wo gay gay hen hee aɲ useré lari woji bi wo hen a men, 16 aɲ ôbi kôliɲ bay eraɲ naɲ derare gara na iyôŋ ba: «Ôriɲge naɲ derare toŋge hen ken siɲ nô, ka ayê iyé Iban liɲ kini lê gara woŋge né.» 17 Menba, bay tôri erem sa kwôlo na liɲ bô magtubu to Emen a kôl iyôŋ ba: «En gey iyére tom gaɲ. Geyé bi wo en gey iyére hende to hen, hen na, payren môɲ tare to uwoy gawra iyôŋ .» 18 Menba, Jubɲê kôli iyôŋ ba: «Na mi kaɲ giɲê a jeré lê geléni aɲ bi niné hôniɲ wo jeré nêm lê mega wo ju liɲ hen iyôŋ ba?» 19 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Téŋge iyéy Emen hende to hen aɲ, aɲ na hô ɗé hôriɲ sa subu dêj.» 20 Jubɲê kôl iyôŋ ba: «Iyéy Emen to yi hen na, li elê tôre pôrbu kibi jii dema niné li kô tô menba, jôbi ju kôl sa subu dêj menba, jeré ɗé kerê ba?» 21 Niɲba, Jésu kôl na kwôli iyéy Emen to na kurôŋgi yiri hen. 22 Na ôbi á, kiriɲa Jésu ré ji si kamɲê menba, bay tôri erem sa kwôlê bi wo ôbi na kôl hen, aɲ bay bi bôrji sa kwôlo Emen a men, sa kwôlo Jésu na kôl a hen a men. 23 Kiriɲa Jésu baɲ Jérusalêm a tô lê geserê Pak a na, ɓiɲé kwône bi bôrji sari a wô giɲê wo gay gay wo ôbi li. 24 Niɲba, ôbi bi bôri sarji a ré wôsa ôbi hônji pôn pôn kêm. 25 Ôbi ôriɲ doy bi bay ré dôri kwôli kwôni ré a men, wôsa ôbi hôn bô gawrê kêm. 1 Perê Parisiɲêɲê a na, gawra wo pôni bay uwôgeri Nikwodêm. Ôbi na kelma perê kilmé ka Jubɲê. 2 Ôbi era ligi Jésu a yoyre aɲ kôli iyôŋ ba: «Rabi, nini hôn wo jeré na dami woɲ ôbi giliɲare ɓiɲé tôô to Emen wo hena ligi Emen a. Wôsa hena Emen né baa naɲ kwôni ré ba, ôbi a nêmê lê aŋgaɲ giɲê mega wo ju liɲ hen iyôŋ né.» 3 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Na tu kwôlê a ené kôlem hen, hena gawra ré hô yêɲ ɗaŋ ré ba, ôbi a gelé emê iyére to Emen né.» 4 Nikwodêm uwôli sara iyôŋ ba: «Hena gawra ré na kwo iyêri niɲ ba, a hô yêɲ ɗaŋ na iyeŋ ba? Ôbi a hô herê bô yori a dema bay ré yêri hôriɲ ba?» 5 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Na tu kwôlê a ené kôlem hen, hena gawra ré yêɲ naɲ geré wo kam men, kwo Tunu a men ré na, ôbi a gelé emê iyére to Emen né. 6 Aŋga kurôŋgi yi a yê ba, na kurôŋgi yi men, ka Tunu a yê ba, na Tunu men. 7 Bi deŋgôm tém wô kelê wo en kôlem jeré hô yêɲ ɗaŋ hen né. 8 Kal ge na kiriɲ ka bôri gey a men, ju toy na néri mera, ɗiba, ju hôn na ba, ôbi hena na yôŋ ba, ré men, ôbi ô na yôŋ ba, ré a men. Gawra wo Tunu a yêri kôba, a yé na mega bi wo hen iyôŋ men. Wôsa já gelé Tunu ré, niɲba, na jé wo hende li yi gawra a jeré gelé.» 9 Menba, Nikwodêm kôli iyôŋ ba: «Hen ba, a liɲ na iyeŋ iyeŋ pôn ba?» 10 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Ju na dami ôbi geliɲare kam Israyêl are menba, ju hôn are bay ka hen, ré wô mi ba? 11 Na tu kwôlê a ené kôlem hen, nini kôl kwôli aŋga nini hôn men, nini dô kwôli aŋga nini gel naɲ tirni a men, menba, ken kaɲ bê bôrŋge sa kwôli are bay ka nini derêŋge hen. 12 Hen aɲa kené bi bôrŋge sa kwôli aŋga sa terare a nà, ka en derêŋge hen ré ba, ka lê iyeŋ a kené bê bôrŋge sa ka derômaraŋ a ka na derêŋge kwôliji hen ba? 13 Aɲ kwôni wo ɗay ô derômaraŋ a ba, naɲ, niɲba, na kwo na hena derômaraŋ a bi pôn hari. Ôbi a na nôbi Kema Gawra. 14 Mega wo Moyis na iyege lari liɲ kalaw aɲ dôbe kibi gurô a ta hen iyôŋ na, gel wo nôbi Kema Gawra kôba, bay a ayen ɗé ta hen iyôŋ men 15 Aɲ bi i i wo ré bi bôri san a ba, ré mô tu geɲ naɲ kwini. 16 Wôsa Emen gey ɓiɲé ka sa terare a nà, damaŋ aɲa ré joɲ naɲ Kemari wo pôn nêŋ nêŋ hari hen sa terare a nà, bi i i wo ré bi bôri sari a ba, ré mêne ré, niɲba, ré mô naɲ kwini. 17 Wôsa Emen joɲ naɲ Kemari sa terare a nà na wô jerê kwôlê sa ɓiɲé ré, niɲba, bi bay ré uwôɲiɲ gelê sa kibri ɗi. 18 Na ôbi á, kwôni wo ré bi bôri sari ba, bay a jerê kwôlê sari a ré niɲ. Niɲba, kwo kaɲ bê bôri sari a ba, bay jô kwôlê sari a niɲ, wôsa ôbi bi bôri sa hini Kema Emen wo pôn nêŋ nêŋ hari hen né. 19 Jerê kwôlê bi wo hen na, na wo kiriɲ ka peraŋgi era sa terare a nà, niɲba, gawrê kaɲji aɲ wô kiriɲ ka hendi ɗi, wôsa jé lêreji na kwo habiɲ. 20 Ôbi a, i i wo ré li habrê ba, kaɲ na kiriɲ ka peraŋgi aɲ, ôbi era tu kiriɲ ka peraŋgi bay ka hen a ré, wô wo jé lêri wo habiɲ hen ma ré yé tu wolé. 21 Niɲba, ôbi lêre aŋgaɲ tiri na, ôbi era kiriɲ ka peraŋgi a, aɲ ari lêri ka dôri hen na, ɓiɲé gel wôsa bay biɲ naɲ tôô to Emen.» 22 Cêgeri wori menba, Jésu naɲ bay tôri ôrji bô emê wo Judé aɲ môrji ya. Aɲ liɲ ɓiɲé batêm. 23 Ja kôba liɲ ɓiɲé batêm kiriɲ ka kam ya, ka bay uwôgeji Enôn ka ɗa naɲ Salim hen. Wôsa kiriɲ bay ka hen na, kam yi ya damaŋ aɲ ɓiɲé era bi ôbi ré liji batêm. 24 Wôsa wulê bi wo hen na, bay uwôl Ja daŋgay a ré tô. 25 Kiriɲ bay ka hen na, bay tô Ja nariɲ kwôlê naɲ Jub wo pôni gengiɲ sa lôɲê yi wô séliɲ tumô Emen a wo na hara wo Jubɲê hen. 26 Bay era sa uwôɲ Ja aɲ kôli iyôŋ ba: «Rabi, gawra wo na ɗebe naɲ ju cêgi Jurdê, aɲ na ju dô kwôli hen na, gel ôbi liɲ ɓiɲé batêm aɲ ɓiɲé kêm ô ligiri a.» 27 Menba, Ja uwôlji sara iyôŋ ba: «Hena Emen ré biɲ kwôni are ré ba, ôbi a nêmê uɲé ani sa kibri ré. 28 Kenbay, na ken toy kwôlo na en kôl kôl iyôŋ ba: ‹Ena Krist, kwo Emen dôri hen ré, niɲba, bay joon tumôri a ɗi.› 29 Yi mega kwôni wo eŋge iyore na, hende na tori niɲba, ôbi tô kibri ba, ɗebu na ɗa kwari a. Ôbi toy tôri to ôbi dôriɲ kwôlê hen menba, yiri dôri. Ôbi a, yen ré dôren damaŋ hen. 30 Bi damɲare tori ô tumô tumô aɲ bi tiɲê nôbi hera cêgê men.» 31 Kwôni wo hena derômaraŋ a era ba, ôbi gôliɲ sa are kêm, niɲba, kwo na kwo sa terare a nà ba, na kwo sa terare a men. Ôbi kôl na kwôli aŋga sa terare a nà a men, niɲba, kwo hena derômaraŋ a ba, gôliɲ sa are kêm. 32 Kwo hena derômaraŋ a bi wo hen, dô na kwôli aŋga ôbi na gel men, na toy a men, niɲba, kwôni bi bôri sa kwôli bi wo ôbi dô hen né. 33 Kwôni wo bi bôri sa kwôli bi wo ôbi dô hen na, ôbi gel na wo Emen ré kôl na tu kwôlê. 34 Wôsa kwo Emen jori hen na, kôl na kwôli aŋga Emen kôl wôsa Emen biri Tini damaŋ. 35 Baba Emen gey Kemari aɲ ôbi biri are kêm kôbri a. 36 Ôbi a, kwôni wo bi bôri sa Kema ba, a merê naɲ kwini, niɲba, kwo kaɲ bê bôri sari a kwôy ba, a merê naɲ kwini ré, niɲba, bô tarê wo Emen baa sari a. 1 Parisiɲêɲê toy wo ɓiɲé kwône ré bi bôrji sa Jésu a damaŋ men, ôbi ré liji batêm a men ɗê ka Ja. 2 Tiri wori ba, Jésu naɲ yiri liɲ kwôni batêm ré, niɲba, na bay tôri a liɲ ɓiɲé batêm ɗi. 3 Kiriɲa Jésu toy kwôlo bay kôl hen iyôŋ, menba, ôbi hena bô emê wo Judé bulo hera kwo Galilé a. 4 Mega wo ôbi a sé si Samari môj môj hen iyôŋ, menba, 5 ôbi sa biɲ môni iyére to Samari to bay uwôgere Sikar ɗa naɲ yagê wo Jakwôb na biɲ kemari Josêp ca yeŋ hen. 6 Kiriɲ bay ka hen, ôbi uwôɲ kelmá wo Jakwôb. Tare ɗebe ɗiŋne niɲ, menba, ôbi merên tô kergare tori hende to hen, aɲ mô dô bul kibi kelmá bi wo hen a. 7 Menba, iyore to Samari era wô gebé kam menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Ben kam na yê men.» 8 Wôsa bay tôri naɲ naɲ ɗi, wôsa bay ô derô ira wô kelé aŋgaɲ emê. 9 Menba, iyore to Samari hende to hen kôli iyôŋ ba: «Wô mi a jôbi woɲ Jub jeré eŋgeren eni toɲ Samari kam kaɲ yê ba?» Wôsa Jubɲê biɲji naɲ Samari ré. 10 Menba, Jésu uwôle sara iyôŋ ba: «Hena ré meré hôn aŋgaɲ bé seŋge ka Emen men, ré meré hôn kwo eŋgeréré kam kaɲ yê hen a men na, ré na mini a ré eŋgereri kam kaɲ yê ɗi, aɲ ôbi a ré béré kam ka kwôni yi ba, a gôliɲ hen.» 11 Menba, hende kôli iyôŋ ba: «Kelma, kelmá ɗoge men, ju ôriɲ naɲ gaŋgi jelaŋgê ré a men, menba, já lê iyeŋ a jeré uɲé kam kaɲ gelê bay ka hen ba? 12 Jôbi ju gôliɲ môyrini Jakwôb wo na béni kelmá bi wo hen wo ôbi na yi kamni men, kamni naɲ ari abê kari kôba, na yi a men hen ba?» 13 Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «I i wo yi kami kelmá bi wo hen na, kam a hô diri hôriɲ. 14 Niɲba, kwôni wo yi kam ka na biri hen na, kam a diri cêgê ré niɲ, aɲ kam bay ka na biri hen na, a yé tu kam ka sederiɲ ka a yé yiri a kwôy, aɲ ôbi a merê naɲ kwini.» 15 Iyore hende to hen kôli iyôŋ ba: «Kelma, ben kam bay ka hen na yê aɲ bi kam dên cêgê ré niɲ men, bi en hera sa gebe kam na ré niɲ a men.» 16 Jésu kôle iyôŋ ba: «Ô mu ô uwôga kurôrê ken hera na.» 17 Menba, iyore hende to hen kôli iyôŋ ba: «Eni na, kurôn naɲ.» Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Kwôlo mu kôl kurôrê ré naɲ hen na, na tiri. 18 Wôsa kwôrɲêrê ka tumô na bay, aɲ kwo mu mô tumôri a haw hen na, na kurôrê ré. Kwo hen ba, mu kôl na tiri.» 19 Iyore hende to hen kôli iyôŋ ba: «Kelma, ju na ôbi kibi Emen bi tiri. 20 Môɲêrni na tebe Emen sa keram wo na. Menba, kenbay kaɲ Jubɲê ken kôl kini tibé Emen ré na Jérusalêm a mera.» 21 Jésu kôliɲ iyore hende to hen iyôŋ ba: «Bi bôrê sa kwôlo na kelê hen. Era baa tumô a hen na, kiriɲ ka ɓiɲé a tibiɲ Emen Iba ɓiɲé hen na, na sa keram a na ré men, na Jérusalêm a ré a men. 22 Kenbay kaɲ Samaritên ken tebe Emen niɲba, ken hôni ré, niɲba, nibay kaɲ Jub na, nini tibri men, nini hôni a men. Wôsa tô gelê hena na yi Jubɲê. 23 Wulêri nêm niɲ wo ɓiɲé ka tebe Emen Iba ɓiɲé hen na, bay a tibéri na tibé woɲ tiri hen men, naɲ tunu a men. Wôsa na bay tibé Emen bay ka hen iyôŋgi hen a Emen né wogeji. 24 Emen na Tunu aɲ ka tibri hen na, bi tibri naɲ tunu men, naɲ bôô pôn a men.» 25 Iyore hende to hen kôli iyôŋ ba: «En hôn wo Mési (wo na Krist, kwo Emen dôri hen) ré sa sa, aɲ kiriɲa ôbi ré sa na, ôbi ré sa derêni tô are kêm.» 26 Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Na nôbi Krist, kwo Emen dôri hen bi a iyêlê naɲ mu hen.» 27 Kiriɲ bay ka hen, menba, bay tôri heraji men, aɲ tiniji ge kay wô iyêlê wo ôbi iyêl naɲ iyore hen. Niɲba, kwôni pôn iyôŋ perêrji a hen eŋgereri na ba, ju eŋgere ani ba, ré men, na kwôli mi a, jeré iyêl naɲ tu ba, ré a men. 28 Aɲ iyore hende to hen ɗi téwre tore aɲ kibi kelmá aɲ ge hô derô ira ô kôliɲ ɓiɲé iyôŋ ba: 29 «Eraŋge ken sa gel gawra wo kôlen kwôli are kêm ka na en lêrê hen. Ôbi a yé na Krist, kwo Emen dôri hen bi ré ba?» 30 Menba, ɓiɲé sooro derô ira aɲ eraji uwoɲni. 31 Menba, bay tôri kôli ré ôm are aɲ bay kôl iyôŋ ba: «Rabi, ôm are dem.» 32 Niɲba, ôbi uwôlji sara iyôŋ ba: «Aŋgaɲ emêren ya a men niɲba, na kenbay a henê ré hen.» 33 Bay tôri kôl perêrji a kôl iyôŋ ba: «Na ba, kwôni eraɲ naɲ aŋgaɲ emê sa biri ba?» 34 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Lê aŋga kwo joon hen men, deré kibi jé wori a men na, ôbi a na emê wuɲê. 35 Kwoŋge kenbay ba, ken kôl ré baa geserê pôrbu a dema kaw ré yé walê tô. Niɲba, nôbi en kelêŋge, ayêŋge turŋge ta ken geliɲ kaw ka né yi walê niɲ hen. 36 Kwôni wo wal kaw ba, uwôɲ sa kôbri niɲ aɲ dayrê na kaw ka dôri wô merê tu geɲ wo naɲ kwini. Iyôŋ ba, ôbi cé men, ôbi walê kaw a men na, bi ré liji yi derê ɓem. 37 Gwosoy kwôlo bay na kôl kôl iyôŋ ba: ‹Kwo pôni ré ci men, kwo pôni ré wal men› hen na, na tu kwôlê. 38 En jéŋge ken ô walê kaw ka, ka ɗaŋgi a na lê jériji, aɲ ken ô na dilmirji.» 39 Menba, kamaŋ ka Samari ka sa iyére hende to hen kwône bi bôrji sa Jésu, sa kibi kwôlo iyore hende to hen. Hende kôl iyôŋ ba: «Ôbi dôren tô aŋga kêm ka na en lêrê hen.» 40 Menba, kiriɲa kamaŋ ka Samari sa uwoɲni menba, bay uwôli bi ôbi ré wôl naɲ ci sem, menba, ôbi wôl naɲ ci wulê wôô. 41 Ɓiɲé kwône damaŋ bi bôrji sari a, sa kibi kwôlo ôbi kôl hen. 42 Menba, bay kôliɲ iyore hende to hen iyôŋ ba: «Nini bi bôrni sari a na wô kibi kwôlo mu kelêni hen mera ré, niɲba, na wôsa nini toy kwôlo ôbi kôl hen naɲ marni, aɲa niné hôn wo ôbi ré na ôbi gôliɲ naɲ ɓiɲé ka sa terare a nà, tiri a men.» 43 Kiriɲa wulê wo wôô bi wo hen kô niɲ, menba, Jésu ô bô emê wo Galilé a. 44 Wôsa ôbi na kôl tumô kôl iyôŋ ba: «Ôbi kibi Emen na, balêri a biri kwôlê ré.» 45 Kiriɲa ôbi sa biɲ Galilé na, ɓiɲé ka Galilé ɓiri yirji a wôsa ka pôni ka na ô lê geserê Jérusalêm a hen na, bay na gelo are kêm ka ôbi na la hen. . 46 Jésu hô bul hô Kana bô emê wo Galilé a, kiriɲ ka ôbi na li kam biliɲ care toɲ kam tiɲaɗor hen. Sa iyé Kapêrnayôm a na, gawra wo dami wo kelma kemari ômiɲ. 47 Aɲ kiriɲa ôbi toy wo Jésu ré hena Judé sa biɲ Galilé na, ôbi ô ligiri a ô uwôli bi ré era iyére tori a sa berare kemari wo ômiɲ ɗa ma hen biri men. 48 Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Hena kené gel aŋgaɲ giɲê ré men, aŋgaɲ gelé ré a men na, ka bê bôrŋge san a ré.» 49 Menba, dami wo kelma bi wo hen, kôli iyôŋ ba: «Kelma era lew wô wo keman maa ma.» 50 Jésu kôli iyôŋ ba: «Ô ham niɲ, wôsa kemam berare niɲ.» Ôbi bi bôri sa kwôlo Jésu kôli hen, aɲ kuriɲ ô hari niɲ. 51 Kiriɲa ôbi baa tô geré tô menba, manê kari jô kwini aɲ kôli iyôŋ ba: «Kemam berare niɲ.» 52 Menba, ôbi eŋgeriji iyôŋ ba, ré na naɲ tare iyeŋ a ôbi ré berare ba? Menba, bay kôli iyôŋ ba: «Henaŋ naɲ tare to sugi aɲa yiri ré jal.» 53 Menba, ôbi hôn wo henaŋ ré na naɲ tare hende to hen, aɲa Jésu henaŋ né kôli iyôŋ ba: «Kemam berare niɲ» hen, menba, ôbi naɲ ɓiɲé ka bô iyére tori a kêm biji bôrji sa Jésu a. 54 Jésu li giɲê wo têê wôôy bi wo hen, na kiriɲa ôbi henaɲ bô emê wo Judé heraɲ kwo Galilé a hen. 1 Cêgê giɲê bi wo hen, menba, wulê lê geserê wo Jubɲê wo pôni nêm menba, Jésu ô Jérusalêm a. 2 Jérusalêm a na, ɗa naɲ kibi geré wo bay uwôgeri ré na kibi geré wo gamgê hen na, iyom wo dami wo bay pi biɲ kam bô liɲ tagare toɲ pelé to bay uwôgere Bêtjata naɲ kibi hébre hen. Kibi tagare hende to hen na, bay li pal bay ya. 3 Tô pal bi wo pôn pôn hen na, bay ômɲare men, bay tu tiɲ men, bay merayê ka gay gay hen môrji ya. [Bay gem bi kam né pelasiɲ. 4 Wôsa mana wo derômaraŋ a wo pôni herbo bô tagare hende to hen a ta ta aɲ pelase kam. Aɲ kwôni wo herbe bô a tumô kiriɲa kam pelasiɲ hen na, ômɲare tori hende to hen, na toɲ mi mi kôba, dôriɲ yiri a.] 5 Kiriɲ bay ka hen na, gawra wo pôni wo ômɲare liri li elê tôre subu kibi marge yi ya men. 6 Jésu gili wo ôbi yi tôŋ hen iyôŋ men, ôbi hôn wo gawra bi wo hen ré ômiɲ elê kwône a men na, Jésu kôli iyôŋ ba: «Ju gey berarê ba?» 7 Ôbi ômɲare bi wo hen uwôli sara iyôŋ ba: «Kelma, kiriɲa kam pelasiɲ na, kwôni wo ré ayen uwôl bô tagare a naɲ, aɲ kiriɲa en masa bi ené kuriɲ bô a, menba, ôbi ômɲare wo ɗaŋgi kuriɲ bô a tumôn niɲ.» 8 Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Hena ta ay jaare tom ôriɲ.» 9 Kiriɲ bay ka hen na, ôbi berare aɲ ay jaare tori ôriɲ. Na naɲ sa sa merê ta, 10 menba, bay sa Jubɲê kôli iyôŋ ba: «Na sa sa merê ta, ɗiba ré jeré ayê kwoy wom né.» 11 Menba, ôbi uwôlji sara iyôŋ ba: «Kwo beraren hen kôlen iyôŋ ba: ‹Ay kwoy wom ju ôriɲ.› » 12 Menba, bay eŋgereri iyôŋ ba: «Na i bi a kôlem: ‹Ay kwoy wom ju ôriɲ hen ba?› » 13 Niɲba, ôbi hôn kwôni wo kôli kwôlê bi wo hen né, wôsa Jésu kay perê ɓiɲé ka kwôni ka ɗebe ya hen. 14 Cêgê menba, Jésu uwoɲni derô haba wo iyéy Emen a, menba, kôli iyôŋ ba: «Ju berare niɲ niɲba, ju hô li têriɲ ré niɲ wô wo aŋga ɗê ka hen, maa hô lêm sôŋ.» 15 Menba, gawra bi wo hen, ô kôliɲ bay sa Jubɲê iyôŋ ba, ré na Jésu a na ré berarêri hen. 16 Na ôbi á, Jubɲê ré woge Jésu wôsa ôbi ré berare gawra naɲ sa merê ta. 17 Niɲba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Iban na li jé aɲ ôbi li na hen iyôŋ yôôd. Aɲ nôbi kôba, en li hen iyôŋ men.» 18 Na wô ôbi wo hen, aɲa bay sa Jubɲê ré woge damaŋ a ciré deréri wô wo ôbi ré ɗage sa tôô to gengiɲ sa sa merê ta hen mera ré niɲba, wô wo ôbi ré uwôge Emen Ibari men, ôbi ré li yiri ɗiré na Emen iyôŋ a men. 19 Jésu hô kôlji iyôŋ ba: «Na kelêŋge na tu kwôlê: Kema na nêmê lê ani kani sa kibri ré, niɲba, ôbi li na aŋga ôbi gel yi Ibari a men, na aŋga Ibari li kêm hen, na bay a, ôbi ré li hen men. 20 Wôsa Baba Emen gey Kemari aɲa ré gili aŋga ôbi li hen kêm men, ôbi a hô gili ka dami ɗê ka ken gel hen a men, aɲ bi tunuŋge ré ge kay damaŋ a. 21 Mega Baba Emen béér ɓiɲé ka ma aɲ biji bay mô tu geɲ hen na, Kemari kôba, a biɲ i i wo bôri gey na, ôbi a biri merê tu geɲ men. 22 Ôbi a, Baba Emen ba, ré jô kwôlê sa kwôni a ré, niɲba, ôbi day tôô toɲ jerê kwôlê kêm biɲ Kemari kôbri a. 23 Aɲ bi ɓiɲé ré ay kibi Kema môɲ kwo bay ayiɲ kibi Ibari hen iyôŋ men. Wôsa kwôni wo ay kibi Kema ré ba, Ibari wo jori hen kôba ôbi ay kibri ré a men.» 24 «Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: kwôni wo toy kwôlê wuɲê, aɲ bi bôri sa kwo joon a hen na, ôbi a merê naɲ kwini men, ôbi a erê kini jerê kwôlê a ré niɲ a men, niɲba, ôbi yi mega kwôni wo na ma iyôŋ, aɲ haw hen ôbi mô tu geɲ. 25 Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: wulê nêm niɲ wo ɓiɲé ka ma a toyé tôô Kema Emen aɲ ka toy tôri hen na, bay a merê tu geɲ. 26 Mega wo Iba Kema na hanê merê tu geɲ hen iyôŋ na, Kemari kôba, ôbi biri yi hanê merê tu geɲ men. 27 Men, ôbi biri tôô bi ré jôriɲ kwôlê sa ɓiɲé a men, wôsa ôbi na Kema Gawra. 28 Bi kwôlê wo en kelêŋge hen li tunuŋge ge kay ré, wôsa kiriɲa wulêri nêm na, ɓiɲé ka ma ma hen a toyé tôri. 29 Menba, bay a jê sé kamɲê. Aɲ kaɲ bay lê derê hen na, bay a jê sé kamɲê wô merê tu geɲ men, kaɲ bay lê habrê ba, bay a jê sé kamɲê bi bay ré jô kwôlê sarji a men.» 30 «Ani ka en nêm lê sa keben ba, naɲ. En jô kwôlê sa ɓiɲé a na naɲ kwôlo Emen kôlen hen. Aɲ jerê kwôlê wuɲê bi wo hen, na naɲ geréri wôsa en woge na bô geyé wuɲê ré, niɲba, bô geyé wo kwo joon hen ɗi. 31 Hena ré na nôbi a derê kwôlen naɲ keben wuɲê ba, ka bê bôrŋge san a ré. 32 Niɲba, kwôni wo ɗaŋgi wo dô kwôlen hen ya, aɲ en hôn wo kwôlen wo ôbi ré dô hen na, ré na tiri. 33 Ken jé yi Ja a aɲ kwôlo ôbi dô gengiɲ san hen na, na kwôlê woɲ tiri. 34 Kuɲê nôbi ba, na gawra a derê kwôlen ré, niɲba, en kôl kwôli Ja hen iyôŋ bi kené uwôɲiɲ gelê. 35 Ja na yi môɲ tare toɲ tô deɲere to berare kiriɲ, aɲ na ken li yi derê sem wô kiriɲ ka peraŋgi bay ka hen. 36 Niɲba, nôbi ba, ôbi derê kwôlen ya, aɲ kwôlen bi wo ôbi dô hen na, damaŋ gôliɲ kwo Ja aɲ, wôsa aŋga en li hen na, na Iban a ben a ené li hen, aɲ na bay a derê kwôlen men, gel wo Iban a ré joon hen a men. 37 Men, Iban bi wo joon hen na, ôbi naɲ yiri dô kwôlen, niɲba, ken toy tôri ré men, ken gili ré a men. 38 Kwôlê wori yi bôrŋge a ré, wôsa ken bi bôrŋge sa kwo ôbi jori hen né. 39 Men, ken dêŋse men, kôbe tô magtubu to Emen a men, wôsa ken erem mega ré na sa kebre aɲa kené môriɲ naɲ kunuŋge hen. Aɲ na magtubu hende to hen, a na hende derê kwôlen. 40 Bi wo hen, kôba, ken kaɲ era yen a bi kené mô naɲ kunuŋge.» 41 «Hini emê wuɲê na, hena na ligi gawrê a ré. 42 Niɲba, en henêŋge men, en hôn wo geyé Emen na, ré naɲ bôrŋge a a men. 43 En era naɲ hini Iban menba, ken kaɲen, niɲba, kwo era sa kibri wori menba, na ôbi a kené geyri ɗi men. 44 Kenbay ka ken gey ayiɲ kibi yerŋge ɗiba, ken woge ayê kibi wo hena ligi Emen a mera ré hen, menba, ka lê iyeŋ a kené bê bôrŋge san a ba? 45 Ma ka ermé yaŋ ba, ené ulêŋge kwôlê sarŋge a tumô Iban a. Niɲba, ôbi ulêŋge kwôlê sarŋge a ba, na Moyis wo ken ɗi bôrŋge sari a hen ɗi. 46 Wôsa hena, na kené bi bôrŋge sa Moyis a ba, ré kené bê bôrŋge san a men, wôsa ôbi na li magtubu to kôl kwôlen. 47 Niɲba, hena kené bi bôrŋge sa magtubu to Moyis a ré ba, ka lê iyeŋ a kené bê bôrŋge sa kwôlê wuɲê a ba?» 1 Cêgi kwôlo Jésu kôl hen menba, ôbi ô si cêgi cér wo Galilé wo bay uwôgere Tibériyad hen. 2 Ɓiɲé kwône kôbe tôri wôsa bay gel giɲê wo ôbi li sa ɓiɲé kaɲ bay ômɲare a hen. 3 Menba, Jésu naɲ bay tôri ɗayji ô merê sa keram a. 4 Wulê bi wo hen na, sa lê geserê Pak wo Jubɲê hen kôba, baa ɗa men. 5 Menba, kiriɲa Jésu ay tiri ta menba, gel kwônê ɓiɲé ka era ligiri a hen, menba, ôbi eŋgeriɲ Pilip iyôŋ ba: «Naa erê kelé mapa na yôŋ a nana biɲ ɓiɲé bay ka hen ré ôm ba?» 6 Ôbi kôl hen iyôŋ, bi ɗiré hôniɲ kwôlo bô Pilip a. Wôsa Jésu hôn aŋga ɗa lê niɲ. 7 Menba, Pilip uwôli sara iyôŋ ba: «Bi i i ba ré uwôɲ dê dê ôm na, hena nana kel mapa na tu déniyé arew wôô kôba, a yêji ba ya.» 8 Menba, ôbi tô Jésu wo pôni wo bay uwôgeri André woɲ yêni Simô Piyêr hen kôli iyôŋ ba: 9 «Kema wo pôni ôriɲ naɲ mapa bay wo bay li naɲ ôrj men kuyê wôô nà ya a men, niɲba, kwônê ɓiɲé ka hen ba, mapa wo bay naɲ kuyê ka wôô hen, a liji mi ba?» 10 Menba, Jésu kôl iyôŋ ba: «Biŋgeji bi bay mô tôŋ.» Kalmê yi gaɲ kiriɲ bay ka hen. Bay mô tôŋ aɲ bay kêm na imɲê dubu bay. 11 Menba, Jésu pô mapa bi wo hen, aɲ kiriɲa liɲ Emen dosé menba, céɲ ɓiɲé bay ka hen men, ôbi pô kuyê liɲ mega ôbi wo hen iyôŋ aɲ céji a sara mega wo bôrji gey. 12 Kiriɲa ɓiɲé bay ka hen uyirêji niɲ, menba, Jésu kôliɲ bay tôri iyôŋ ba: «Perêŋge tô mapa wo baa hen ɗiba, ken ɗi mêne aɲ né.» 13 Menba, bay tôri dayrê tô mapa wo bay hen gwaɲê môj kibi wôô. 14 Kiriɲa ɓiɲé gel giɲê wo Jésu li hen iyôŋ menba, bay kôl iyôŋ ba: «Gawra wo hen na, ôbi kibi Emen wo Emen kôl ré sa sa terare a nà, bi na tiri.» 15 Jésu hôn wo bay ré sa dôri ereŋ wô biri kenare hen iyôŋ menba, ôbi dô yiri pini hô sa keram a. 16 Kiriɲa kiriɲ yi burgem menba, bay tôri ôrji kibi cér a. 17 Bay ɗay bô bato a ciré erê tera Kapêrnayôm a. Kiriɲ yoy niɲ menba, Jésu sa uwoɲji ré tô tô. 18 Menba, kal wo dami ge aɲ mêw tôriɲ damaŋ. 19 Kiriɲa bay tô Jésu jubu bato nêm kilomêter jii ley menba, bay gel Jésu era sa kam a aɲ sa ɗa kwarji a menba, harê liji damaŋ. 20 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Harêŋge ré, na nôbi.» 21 Bay gey ciré ayêri bô bato a niɲba, bay biɲ kiriɲ ka bay ca erê ya hen, jigê mera. 22 Wulê pôn cêgê menba, kiriɲa kwônê ɓiɲé ka baa cêgi cér a hen, gel wo bato ré baa pôn aɲ bay tô Jésu ré ay ôriɲ na piniji aɲ Jésu ré ɗay naɲ ci ré. 23 Bay gel kwônê bato to ɗaŋgi wo hena si Tibériyad sa ɗubu ɗa naɲ kiriɲ ka Jésu henaŋ pôriɲ mapa aɲ liɲ Emen dosé pa dema ré biji ôm tô hen. 24 Kiriɲa bay gel wo Jésu naɲ bay tôri naɲji menba, bay ɗayji bô kwônê bato bi wo hen a aɲ ôrji Kapêrnayôm ciré ô wogé Jésu. 25 Kiriɲa bay uwoɲni cêgi cér a menba, bay kôli iyôŋ ba: «Rabi, ju sa nà ná kiriɲ ka yôŋ ba?» 26 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Na kelêŋge na tu kwôlê, ken wogen na wô giɲê wo ken gel en li hen né niɲba, na wô mapa wo na ken ôm uyirê hen ɗi. 27 Lêŋge jé na wô aŋgaɲ emê ka kiya a uyê hen né niɲba, ken li jé wô ka a yé yôd aɲ a lê aɲ ka merê naɲ kunuŋge a men hen ɗi. Aŋgaɲ emê bay ka hen na, na nôbi Kema Gawra a béŋge. Wôsa na Ibarna Emen a ben tôô hende to hen bi ené liɲ hen iyôŋ.» 28 Menba, ɓiɲé bay ka hen eŋgeriɲ Jésu iyôŋ ba: «Na ba, niɲa lê iyeŋ a niné lê aŋga Emen gey niné li hen ba?» 29 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Jé wo Emen gey bi wo hen na, na wo kené bi bôrŋge sa kwo ôbi jori a hen.» 30 Menba, bay kôli iyôŋ ba: «Aŋgaɲ giɲê kaɲ gelé ka yôŋ a jeré lê béni bi niné gel aɲ bi niné biɲ bôrni sam a ba? 31 Môɲêrni na ôm aŋgaɲ emê ka bay uwôgeri man ka na hena derômaraŋ a derô gwôlê hen, mega wo na liɲ bô magtubu to Emen a kôl iyôŋ ba: ‹Ôbi na biji emê wo hena derômaraŋ a bay na ôm .› » 32 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: Moyis a na béŋge emê bi wo na hena derômaraŋ a hen né, niɲba, nà ná Iban a na béŋge emê woɲ tiri bi wo hena derômaraŋ a hen ɗi.» 33 Wôsa emê wo Emen na, na kwo hena derômaraŋ a aɲ ôbi a lê a ɓiɲé ré mô tu geɲ hen. 34 Menba, ɓiɲé bay ka hen uwôli sara iyôŋ ba: «Kelma, béni emê bi wo hen kwôy kwôy.» 35 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Na nôbi, a na emê woɲ merê tu geɲ bi wo hen, aɲ kwôni wo era yen a ba, kurôŋ a liri ré niɲ men, kwo bi bôri san a ba, kam a diri ré niɲ a men. 36 Niɲba, ré ené kelêŋge ken gelen naɲ turŋge hen niɲ, kôba, ken kaɲ bê bôrŋge san a a men. 37 Ɓiɲé kêm ka Iban ben hen na, a era legen a men, kwôni wo era legen a ba, na dagêri nô ré a men. 38 Wôsa en hena derômaraŋ a era sa terare a, na wô lê bô geyé wuɲê ré, niɲba, bô geyé wo kwo joon hen ɗi. 39 Bô geyé wo kwo joon bi wo hen na, na bi ené gem ka ôbi ben hen dô, ɗiba, ené ɗi pôn iyôŋ kôba, ré kay ré men, bi ené biji ré ji si kamɲê Wulê woɲ jerê kwôlê a a men. 40 Bô geyé wo Iban na, na wo i i wo ré gel Kemari aɲ bi bôri sari a na, ré mô naɲ kwini men, bi ené sa biri ré ji si kamɲê Wulê woɲ jerê kwôlê a a men.» 41 Sa kwôlo Jésu na kôl hen Jubɲê kôl perêrji a kôl iyôŋ ba: «Ena emê wo hena derômaraŋ a hen.» 42 Menba, bay kôl iyôŋ ba: «Ôbi a na Jésu woɲ kema Josêp na ré ba? Men, nana hôn ibari naɲ yori a men ré ba? Menba, ôbi uwôɲ na yôŋ a ré kôl iyôŋ ba: ‹Ena emê woɲ merê tu geɲ wo hena derômaraŋ a hen ba?› » 43 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Ɲamniɲge perêrŋge a ré. 44 Hena Iban wo joon hen, ré wuro kwôni ben ré na, ôbi nêm wo a era uɲen sa kibri ré, aɲ nôbi, na sa biri jê sé kamɲê Wulê woɲ jerê kwôlê a. 45 Bay kibi Emen na li bô magtubu a kôl iyôŋ ba: ‹Ɓiɲé kêm na, Emen a sa geléji kwôlê .› Aɲ kwo sa toy kwôlo Iban aɲ bi bôri sara hen na, a era uɲen. 46 Kwôni wo sa terare a nà wo gel Emen naɲ tiri ba, naɲ tô, niɲba, na kwo hena ligi Emen a hen a gelé Ibarna Emen ɗi. 47 Na kelêŋge na tu kwôlê: kwôni wo bi bôri san a na, a merê naɲ kwini. 48 Nôbi a na emê woɲ merê tu geɲ. 49 Môɲêrŋge na ôm man derô gwôlê kôba, bay na ma. 50 Niɲba, emê wo hena derômaraŋ a hen bi a nà, aɲ i i wo ôm ba, a ma ré. 51 Ena emê woɲ merê tu geɲ wo hena derômaraŋ a, aɲ hena kwôni ré ôm emê bi wo hen na, ôbi a merê naɲ kwini. Emê wo na bé hen na, na kurôŋgi yen wo na bé wô merê tu geɲ wo ɓiɲé sa terare a nà.» 52 Kwôlo Jésu kôl hen na, bay sa Jubɲê kôl perêrji a kôl iyôŋ ba: «Ôbi a lê iyeŋ a ré béna kurôŋgi yiri nana emê ba?» 53 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Na kelêŋge na tu kwôlê: hena kené ôm kurôŋgi yen nôbi Kema Gawra ré men, ken yi kwôbreren ré a men na, ka merê tu geɲ woɲ tiri hen né. 54 Kwôni wo ôm kurôŋgi yen men, yi kwôbreren a men na, ôbi a merê naɲ kwini, aɲ na sa biri jê sé kamɲê Wulê woɲ jerê kwôlê a. 55 Wôsa kurôŋgi yen a na emê woɲ tiri woɲ emê men, kwôbreren na aŋgaɲ yê kaɲ tiri kaɲ yê a men. 56 Kwôni wo ôm kurôŋgi yen men, yi kwôbreren a men na, ôbi biɲ naɲ en men, nôbi kôba, na biɲ naɲ ɗi men. 57 Mega Iban woɲ ôbi jonare mô geɲ hen iyôŋ na, nôbi kôba, na sa kibri aɲa ené môriɲ geɲ men hen. Ôbi a, kwôni wo ré ôm kurôŋgi yen ba, a merê tu geɲ wô keben men hen. 58 Na emê wo hena derômaraŋ a bi a nà, ôbi na mega kwo môɲêrŋge na ôm kôba, na maɲ hen né. Niɲba, kwôni wo ôm emê bi wo hen na, ôbi a merê naɲ kwini.» 59 Jésu geliɲ ɓiɲé kwôlê bi wo hen na iyéy daɲare a Kapêrnayôm a. 60 Bay tôri toy kwôlê bi wo hen menba, ka pôni kwône kôl iyôŋ ba: «Kwôlo ôm hen na, iyêre gaɲ hen ba, i a geyé ba?» 61 Jésu hôn wo bay tôri ré kôl kwôlê sa kwôlê bi wo hen a menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Kwôlê bi wo hen mêne bôrŋge ba? 62 A hen ba, hena kené sa gelen nôbi Kema Gawra hena hô kiriɲ ka en na henaɲ ya hen ba, ka sa kelê iyeŋ niɲ ba? 63 Na Tunu toɲ hendi bô bôrê a na hendi bé merê tu geɲ ɗiba, kurôŋgi yi nêm ani ré. Kwôlo ené kôl hen na, na kwôlê woɲ Tunu men, hende a bé merê tu geɲ a men. 64 Niɲba, ɓiɲé ka pôni perêrŋge a hen na, bi bôrji san a ré.» Jésu na kôl hen iyôŋ wôsa ôbi na hôn ka ré bê bôrji sari a ré hen men, kwo ré sa ayê sari hen a men niɲ. 65 Menba, Jésu hô kôlji iyôŋ ba: «Na ôbi á, na ené kelêŋge iyôŋ ba: Hena Emen né biɲ kwôni geré ré ba, ôbi naɲ yiri a era bê bôri san a ré.» 66 Kiriɲ bay ka hen na, bay tôri ka pôni dô yirji yiri a aɲ. 67 Menba, Jésu kôliɲ bay tôri ka môj kibi wôô hen iyôŋ ba: «A kenbay, kôba ka derê yerŋge yen a aɲ men ba?» 68 Menba, Simô Piyêr uwôli sara iyôŋ ba: «Kelma, niɲa erê uɲé na i men ba? Wôsa na jôbi pôn nêŋ a naɲ kwôlo a biɲ ɓiɲé merê wo naɲ kwini. 69 Nini bi bôrni sam a men, nini hôn wo jeré na Kwo yi naɲ jeŋgêri wo Emen jori hen men.» 70 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Na nôbi a terêŋge kenbay ka môj kibi wôô hen ré ba? Niɲba, kwo pôni perêrŋge a hen na Sidan.» 71 Ôbi kôl hen iyôŋ na wô Judas Iskariyôt kema Simô, wôsa ôbi a na kwo perê bay tô Jésu ka môj kibi wôô hen wo a sa ayê sari. 1 Kiriɲa Jésu iyêliɲ bay tôri kwôlê kô niɲ hen iyôŋ menba, ôbi ô gôr emê wo Galilé wôsa ôbi gey erê emê wo Judé a ré, wôsa bay sa Jubɲê woge wo ciré deréri. 2 Wulê bi wo hen na, sa lê geserê wo Jubɲê wo bay uwôgeri kwoɲ iyéy gergé hen baa ɗa. 3 Menba, yênêri kôli iyôŋ ba: «Hena ta, ju ô Judé aɲ bi bay tôm ô gelé are kêm ka ju li hen men. 4 Hena kwôni ré gey bi ɓiɲé ré hôni ba, a lê ani naɲ ɲalê ré, mega wo ju li aŋga geliɲ hen iyôŋ na, liji aɲ bi tu ɓiɲé gel.» 5 Yênêri kaɲ ɗéɲ ɗéɲ bay kôba, kaɲ bê bôrji sari a men. 6 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Wulê wuɲê nôbi nêm ré tô, niɲba, kenbay ba, wulê kêm na kwo dôri. 7 Kenbay ba, ɓiɲé a derêŋge ré, niɲba, nôbi ba, bay a dôren, wôsa en dô kwôli jé lêreji wo habiɲ hen ta. 8 Kenbay ken ô lê geserê bi wo hen haŋge, niɲba, nôbi ba, na erê ré, wôsa wulê wuɲê nêm ré tô.» 9 Kiriɲa Jésu kôlji hen iyôŋ menba, ôbi ba, tôŋ Galilé. 10 Kiriɲa yênêri ôrji lê geserê bi wo hen niɲ, menba, Jésu ô men, niɲba, ôbi ô naɲ ɲalê ɗiba, kwôni hôn né. 11 Bay sa Jubɲê wogeri kini lê geserê bi wo hen a, aɲ eŋgereji iyôŋ ba: «Ôbi yôŋ ba?» 12 Ɓiɲé kôl kwôlê damaŋ gengiɲ sari aɲ ka pôni kôl iyôŋ ba: «Ôbi na gawra wo dôri» men, ka pôni kôl iyôŋ ba: «Ôbi na gawra wo habiɲ wôsa ôbi bi ɓiɲé kay damaŋ.» 13 Niɲba, kwôni wo ré kôl kwôli Jésu kaŋ ta ba, naɲ wôsa bay hariɲ bay sa Jubɲê. 14 Kiriɲa bay li geserê kwôy sa bôb derôre a niɲ menba, Jésu ô derô haba wo iyéy Emen a ô geliɲ ɓiɲé are. 15 Derê kwôlê wori bi wo ɗê kiriɲ menba, bay sa Jubɲê kôl iyôŋ ba: «Ôbi dôyrê magtubu to Emen né menba, li iyeŋ a ôbi ré hôn tôô to Emen hen iyôŋ ba?» 16 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Aŋga en geliɲ ɓiɲé hen na, na kaɲê ré, niɲba, na ka kwo joon hen ɗi. 17 Hena kwôni wo ré gey lê bô geyé wo Emen dema ré henê na ba, gelé aŋgaɲê bay ka hen, ré na ka Emen laba, ené iyêl na sa keben ɗi ba tô. 18 Kwôni wo kôl kwôlê sa kibri na, ôbi woge na hini emê wo gengiɲ sari niɲba, kwo woge hini emê wo kwo jori hen na, na ôbi a kelê kwôlê woɲ tiri. Kwôni bi wo iyôŋgi hen na, na ôbi lê aŋgaɲ lamê tu kiriɲ né. 19 Moyis na béŋge tôô niɲba, kwôni na bi kwôlê sa tôô hende to hen a ré, menba, wô mi a kené gey kené deren ba?» 20 Menba, kwônê ɓiɲé uwôli sara iyôŋ ba: «Ba, ju yé? I a geyé ɗiré derem ba?» 21 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «En li giɲê na pôn tô naɲ sa merê ta menba, tunuŋge ge kay mera ba? 22 Moyis na béŋge tôô toɲ walê keŋ. Ôbi a, hena ré na naɲ sa merê ta, a wulê woɲ waliɲ gawra keŋ ré nêm ba, ken wali keŋ hen. (Tiri wori ba, tôô hende to hen, hena na yi Moyis a ré, niɲba, hena na yi môɲêrŋge a ɗi.) 23 Hena kené waliɲ kema wo dê keŋ naɲ sa merê ta bi tôô to Moyis ré ɗagiɲ ré ba, wô mi a kené ɗi bôrŋge tarêŋge san a, kiriɲa en berare yi gawra yôd sa merê ta a ba? 24 Jerêŋge kwôlê naɲ kini ɗiba, ken jô kwôlê woɲ bôd a tôŋ hen né.» 25 Ɓiɲé ka pôni ka Jérusalêm kôl iyôŋ ba: «Na gawra wo bay wogeri ciré deréri bi a na ré ba? 26 Ôbi iyêl ɗibiɲ tu wolé hen iyôŋ menba, bay kôl kwôlê wôni ré, wô mi ba? Na ba, kilmérna hôn wo ôbi ré na Krist, kwo Emen dôri hen niɲ ba? 27 Wôsa gawra wo hen na, nana hôn kiriɲ ka ôbi henaɲ ya hen, niɲba, kiriɲa Krist, kwo Emen dôri hen a sa na, kwôni a henê kiriɲ ka ôbi henaɲ ya hen né.» 28 Menba, Jésu geliɲ ɓiɲé kwôlê derô haba wo iyéy Emen a aɲ iyêl kaŋ ta kôl iyôŋ ba: «Ken hôn kiriɲ ka en henaɲ ya hen dô men, ken hônen a men, en era na sa keben né, niɲba, kwo joon hen na, na gawra woɲ ôbi bôô pôn niɲba, ken hôni ré. 29 Niɲba, nôbi ba, en hôni wôsa en hena na ligiri a, aɲ na ôbi a joon hen.» 30 Bay woge ciré ɓeréri niɲba, bay nêm ɓeréri ré, wôsa wulê woɲ ɓeréri nêm ré tô. 31 Ɓiɲé kwône bi bôrji sari a aɲ bay kôl iyôŋ ba: «Kiriɲa Krist, kwo Emen dôri hen a sa sa ba, ôbi a lê giɲê ɗê kwo gawra hen ba?» 32 Kiriɲa Parisiɲêɲê toy kwôlo ɓiɲé kôl gengiɲ sa Jésu hen, menba, damné kaɲ bay bê kwôbe naɲ Parisiɲêɲê jé bay gemé iyéy merê ré ô ɓerori eraɲ. 33 Jésu kôl iyôŋ ba: «Na merê naɲ ken sem a, dema ené herê ligi kwo joon a hen tô. 34 Aɲ ka sa wogen niɲba, ka uɲen né, wôsa ka nêmê biɲ kiriɲ ka na môriɲ ya hen né.» 35 Sa kwôlo ôbi kôl hen menba, Jubɲê kôl kôl iyôŋ ba: «Kiriɲ ka yôŋ a ôbi ré erê ya a nana uwoɲni ré ba? Ôbi a erê uɲé na Jubɲê ka useriɲ sa iyé Grêkɲê hen aɲ a erê geliɲ Grêkɲê are ɗê. 36 Bô kwôlo ôbi kôl iyôŋ ba: ‹Ka sa wogen niɲba, ka uɲen né, wôsa ka nêmê biɲ kiriɲ ka na môriɲ ya hen né hen ba, na iyeŋ ba?› » 37 Gerɲé wulê lê geserê wo na wulê wo dami hen na, Jésu hena ɗebu ta aɲ iyêl kaŋ a ta kôl iyôŋ ba: «Hena kwôni wo kam ré diri ba, bi era uɲen aɲ sa yi kam ka na biri hen. 38 Kwôni wo bi bôri san a ba, hanê kam kaɲ gelê a geré bôri a, mega wo magtubu to Emen kôliɲ hen iyôŋ.» 39 Jésu kôl hen iyôŋ gengiɲ na sa Tunu to ka bi bôrji sari a hen ré sa uɲé, wôsa Tunu hende to hen na biɲ ré tô, wôsa Jésu uwôɲ damɲare tori ré tô. 40 Ɓiɲé toy kwôlo ôbi kôl hen menba, bay kôl iyôŋ ba: «Gawra wo hen, na ôbi kibi Emen wo nana mô gemni bi tiri.» 41 Men, ka pôni kôl iyôŋ ba: «Na Krist, kwo Emen dôri hen» men, ka pôni kôl iyôŋ ba: «Krist, kwo Emen dôri hen bi a hena na Galilé men ba? Eŋ eŋ. 42 Magtubu to Emen kôl ôbi réé hena na tô môɲ wo kelma Dabid a men, sa iyé kelma Dabid to bay uwôgere Bêteléhêm hen a men ré ba?» 43 Menba, ɓiɲé kariɲ sa kibi Jésu. 44 Ka pôni perê gey ciré ɓeréri niɲba, kwôni ɓiri ré tô. 45 Kiriɲa bay gemé iyéy Emen hen bulo hera menba, damné kaɲ bay bê kwôbe naɲ Parisiɲêɲê eŋgeriji iyôŋ ba: «Wô mi a kené ɓurori ré ba?» 46 Menba, bay uwôlji sara iyôŋ ba: «Nini gel gawra wo iyêl môɲ kwo hen sa pôn né.» 47 Parisiɲêɲê kôlji iyôŋ ba: «Kenbay kôba, ken ɗo bay lamaŋge men ba? 48 Ken gelo dami wona wôni ley, Parisiɲê ley ba bôrji sari a men ba? 49 Kwônê ɓiɲé bay ka hen na, bay hôn tôô to Moyis dô ré, aɲ tômê ɓu sarji.» 50 Parisiɲê wo pôni wo bay uwôgeri Nikwodêm wo na era sa uwôɲ Jésu yoyre hen kôliɲ megêri iyôŋ ba: 51 «Tôô tona jôô wo nana ɓu gawra naɲ kwôlê pa dema ôbi ré dô kwôli aŋga ôbi li hen tô.» 52 Menba, bay uwôli sara iyôŋ ba: «Jôbi ju na kwo Galilé men ba? Kôbe bô magtubu to Emen a aɲ já gelé wo ôbi kibi Emen wôni ré hena Galilé ré kwôy.» [ 53 Menba, i i kôba hô iɲ iɲ. 1 Kiriɲa i i kôba, ô iɲ niɲ menba, Jésu ô sa Keram wo Olibiyé. 2 Tô kiriɲ cud menba, ôbi bul hô derô haba wo iyéy Emen a menba, ɓiɲé kêm uso ɗa ligiri a. Ôbi mô tôŋ aɲ dôrji kwôlê. 3 Menba, bay derê tô tôô to Emen naɲ Parisiɲêɲê eraɲ naɲ iyore to bay jerare sa wôniɲare toɲ têriɲ hen. Aɲ bay ɗere ɗebe tumô ɓiɲé kêm. 4 Menba, bay kôliɲ Jésu iyôŋ ba: «Rabi, iyore to nà ná, nini jerare sa wôniɲare toɲ têriɲ a. 5 Tôô to Moyis na kelêni mega wo yébé bay ka iyôŋgi hen na, bi niné gôbiji deréɲ naɲ jerew . Niɲba, kwom jôbi ba, ju kôl iyeŋ ba?» 6 Bay eŋgereri hen iyôŋ bi ciré séliɲni bi ciré ɗiɲ kwôlê sari a. Niɲba, Jésu he sari tôŋ aɲ ɗi ani terare naɲ kema kôbri. 7 Mega wo bay eŋgereri têê kwône hen iyôŋ menba, Jésu dô sari ta, aɲ kôlji iyôŋ ba: «Bi kwôni wo perêrŋge a hen wo li têriɲ ré ba, ay jerew uwôliɲ iyore hende to hen tumô na gelé.» 8 Menba, ôbi hô he sari tôŋ aɲ ɗi ani terare a. 9 Kiriɲa bay toy hen iyôŋ menba, bôrji dôyrêji aɲ bay ɲal pôn pôn ô, ayiɲ tôri sa surɲê a kwôy sa sa kaɲ kamrê. Menba, Jésu naɲ iyore hende to ré ɗebu derôrji a hen a baji mera. 10 Kiriɲa Jésu dô sari ta aɲ gel na iyore hende to hen a ɗebé baa hen mera menba, ôbi kôle iyôŋ ba: «Bay ô yôŋ ba? Kwôni jô kwôlê wôni sarê ré ba?» 11 Menba, hende uwôli sara iyôŋ ba: «Kelma, kwôni jô kwôlê wôni san a ré.» Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Nôbi kôba, en ɓiré naɲ kwôlê ré men, ô harê niɲ, niɲba, mu hô li têriɲ ré niɲ.»] 12 Jésu hô kôlji iyôŋ ba: «Ena kiriɲ ka peraŋgi ka sa terare a nà. Kwôni wo era tôn a ba, a erê kiriɲ ka hendi a ré niɲ, niɲba, ôbi a uɲé kiriɲ ka peraŋgi ka a biri ôbi a merê tu geɲ hen.» 13 Sa kwôlo ôbi kôl hen menba, Parisiɲêɲê kôli iyôŋ ba: «Ju dô kwôlem naɲ kem hen na, kwôlê wom bi wo hen na tiri ré.» 14 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Hena ené dô kwôlê wuɲê naɲ keben kôba, na tu kwôlê wôsa en hôn kiriɲ ka en henaɲ ya men, ka na ôriɲ ya hen a men, niɲba, kenbay ken hôn kiriɲ ka en henaɲ ya hen né men, ka na ôriɲ ya hen né a men. 15 Kenbay ba, jerê kwôlê woŋge na mega gawrê jôriɲ hen iyôŋ niɲba, nôbi en jô kwôlê sa kwôni a ré. 16 A hena ené jô kwôlê sa kwôni a ba, jerê kwôlê wuɲê bi wo hen na, biɲ naɲ tu kwôlê wôsa ena penen ré, niɲba, Iban wo joon hen na naɲ en. 17 Men liɲ bô magtubu tôô toŋge a kôl iyôŋ ba: ‹Hena ɓiɲé wôô ré dô kwôli kwôni na, na tu kwôlê a bay ré kôl hen .› 18 En dô kwôlen naɲ keben men, Iban wo joon hen kôba, dô kwôlen a men.» 19 Menba, bay kôli iyôŋ ba: «A Ibam bi yôŋ ba?» Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Ken hônen ré men, ken hôn Iban ré a men. Hena kené hônen ba, ka henê Iban men.» 20 Jésu kôlji kwôlê bi wo hen, na kiriɲa ôbi geliɲ ɓiɲé are bô iyéy Emen a kwa kiriɲ ka kini bê gursu yiɲ ya hen niɲba, kwôni pôn iyôŋ kôba, ɓiri ré wôsa wulê wori nêm ré tô. 21 Jésu hô kôlji iyôŋ ba: «Na erê aɲ ka wogen aɲ ka maɲ tô têriɲ toŋge a. Ka nêmê erê kiriɲ ka na erê ya hen né.» 22 Sa kwôlê bi wo hen a na, damné ka Jubɲê kôl iyôŋ ba: «Ôbi a deré yiri naɲ kôbri a ré kôl iyôŋ ba: ka nêmê erê kiriɲ ka na erê ya ré hen ba?» 23 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Kena ka tôŋ nà, niɲba, nôbi ena kwo ta. Ken ô tô aŋga sa terare a nà, niɲba, nôbi ba, en ô tô aŋga sa terare nà ré. 24 Na ôbi á, ré ené kelêŋge kené ma tô têriɲ toŋge a hen, wôsa hena kené bi bôrŋge sa kwo en kôl ené na ôbi hen ré ba, ka ma tô têriɲ toŋge a.» 25 Bay eŋgereri iyôŋ ba: «Ju na i ba?» Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Ôbi a ré ené kelêŋge tumô niɲ. 26 Kwôlo ré ené kelê men, jerê men gengiɲ sarŋge na, yi damaŋ niɲba, kwo joon hen na, kôl na tu kwôlê aɲ na kwôlo en toya kibri a a ené kôliɲ ɓiɲé ka sa terare a nà hen.» 27 Niɲba, bay hôn wo ré gengiɲ na sa Ibari a ôbi ré kôlji hen né. 28 Jésu hô kôlji iyôŋ ba: «Wulê wo ka sa ɗén nôbi Kema Gawra ta sa gurô tagelê hen dema kené henê kwo en kôl ené na ôbi hen, ené li ani kani sa keben ré niɲba, ré na aŋga Iban na ré gelen hen a ené kôl kwôliji hen ɗi. 29 Ôbi wo na joon hen, na naɲ en ɗiba, ôbi ɗén aɲ né, wôsa en li na aŋga bôri ôbi gey hen.» 30 Jésu iyêl hen iyôŋ menba, ɓiɲé kwône bi bôrji sari a. 31 Menba, ôbi kôliɲ Jubɲê ka bi bôrji sari a hen iyôŋ ba: «Hena kené gem kwôlê wuɲê bôrŋge a na, kena bay tôn tiri. 32 Men, ka henê tu kwôlê men, tu kwôlê bi wo hen a derêŋge bô lemnare a a men.» 33 Menba, bay uwôli sara iyôŋ ba: «Nibay nina kwôŋgê Abraham men, kwôni na lêni lemnare ré a men, menba, wô mi a jeré kôl iyôŋ ba: ‹Ka merê sarŋge seŋge ba?› » 34 Menba, Jésu hô uwôlji sara iyôŋ ba: «Na kelêŋge na tu kwôlê, hena kwôni ré ay yiri biɲ têriɲ na, ôbi na lema wore. 35 Lema a merê bô ira kwôy ré, niɲba, kema iyére a merê ya kwôy ɗi. 36 Hena nôbi Kema Gawra ené derêŋge bô lemnare to têriɲ a ba, ka merê sarŋge seŋge tiri a men. 37 En hôn wo kené na kwôŋgê Abraham a men, niɲba, ken gey bi kené deren wôsa ken gey kwôlê wuɲê ré. 38 Nôbi en kôl na kwôli aŋga en gel yi Iban a, niɲba, kenbay ken li na aŋga na toy kwôliji kibi ibareŋge a.» 39 Menba, bay uwôli sara iyôŋ ba: «Nibay ibarni na Abraham.» Niɲba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Hena henaŋ kené na kam Abraham ba, henaŋ kené lê aŋga Abraham na li hen ɗi. 40 Haw hen ken gey kené deren nôbi woɲ ôbi kelêŋge tu kwôlê wo en toy kibi Emen a hen, niɲba, Abraham wo na ibareŋge bi hen na, na li hen iyôŋ né. 41 Kenbay ken li na aŋga ibareŋge na li.» Menba, bay kôli iyôŋ ba: «Nibay niɲa lamnaɲê ré, wôsa Emen pôn nêŋ hari a na Ibarni.» 42 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Hena Emen henaŋ a ré na Ibareŋge na, henaŋ kené geyen, wôsa en hena na ligi Emen a a ené sa hen men, en era na sa keben ré, niɲba, na ôbi a joon hen a men. 43 Menba, wô mi a kené hôn bô kwôlê wuɲê ré ba? Wôsa ken nêm toyé kwôlê wuɲê ré. 44 Ibareŋge na Sidan aɲ ken gey lê na aŋga bô ibareŋge gey hen. Ôbi na na ôbi deré temare ca tumô yeŋ men, na ôbi benare a men ɗiba kwôlê woɲ tiri naɲ yiri a. Kiriɲa ôbi gey lê benare na, ôbi kôl kwôlê naɲ sa yiri, wôsa ôbi na ôbi lê benare men, ôbi na iba benare a men. 45 Niɲba, na wô wo en kôl tu kwôlê hen aɲa kené kaɲ bê bôrŋge sara hen. 46 I a perêrŋge a hen a gelé wo ené li têriɲ ba? A hena ené kôl na tu kwôlê ba, wô mi a kené kaɲ bê bôrŋge san a ba? 47 Kwôni wo na kwo Emen na, toy kwôlo Emen kôl hen, niɲba, kenbay ken toy ré, wôsa kena ka Emen né.» 48 Menba, Jubɲê uwôli sara iyôŋ ba: «Kwôlo na nini kôl jeré na gawra wo Samari men, tunu to habiɲ ré yi bôm a a men hen na, na na benare ré.» 49 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Tunu to habiɲ yi bôn a ré, niɲba, en ay na kibi Iban menba, ken ay keben né. 50 En woge na hini emê wuɲê ré, niɲba, ôbi a wogé hini emê wo gengiɲ san men, ôbi jerê kwôlê a men na, hen ya. 51 Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: kwôni wo gem kwôlê wuɲê bôri a na, temare a deréri ré niɲ.» 52 Menba, Jubɲê kôli iyôŋ ba: «Haw hen nini hôn wo tunu to habiɲ ré yi bôm a niɲ. Wôsa Abraham ma men, bay kibi Emen kôba maji a men, menba, jôbi ju kôl iyôŋ ba: ‹Hena kwôni ré gem kwôlê wuɲê ba, temare a deréri ré niɲ.› 53 Jôbi ju na kwo dami ɗê Abraham wo na ma hen ba? Bay kibi Emen kôba, maji menba, jôbi ju li yem môɲ i iyôŋ ba?» 54 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Hena ené ay kibi yen ba, ayê kibi yi wuɲê bi wo hen na ani ré. Na Iban wo ken kôl ré na Emen woŋge hen a ayê keben. 55 Ken hôni ré, niɲba, nôbi ba, en hôni. Hena ené kôl ené hôni ré na, réé ené yé ôbi benare môɲ kenbay iyôŋ men, niɲba, en hôni men, en gem kwôlê wori a men. 56 Ibareŋge Abraham na sê peré wo ɗiré gelé wulê wuɲê bi wo hen. Ôbi na gel aɲ na li yi derê.» 57 Menba, Jubɲê kôli iyôŋ ba: «Elêrem nêm tôre bay ré tô menba, na ju gel Abraham niɲ ba?» 58 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: pa dema Abraham na ré yêɲ tô na, na en ya niɲ.» 59 Kiriɲa bay toy hen iyôŋ menba, bay pô jerew ciré gôbiɲni menba, Jésu uwôbe aɲ séɲ derô haba wo iyéy Emen a aɲ ô. 1 Wulê wo pôni Jésu ô tô geré menba, ôbi gel gawra wo pôni wo tiri na toɲ bô yori a. 2 Menba, bay tôri eŋgereri iyôŋ ba: «Rabi, gawra wo nà ba, na wô kibi têriɲ tori laba to balêri a lê aɲa tiri ré tiɲ bô yori a hen ba?» 3 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Na wô sa têriɲ tori ré men, to balêri ré a men, niɲba, tiri tiɲ bi néé wo Emen ré gel yiri nô sari a. 4 Mega wo kiriɲ ka peraŋgi baa nà tô hen na, bi na lêŋge jé wo kwo joon hen. Wôsa yoyre baa ɗa niɲ aɲ kwôni a nêmê lê jé ré niɲ. 5 Mega wo en baa sa terare a nà tô hen na, ena kiriɲ ka peraŋgi ka ɓiɲé ka sa terare a nà.» 6 Kiriɲa ôbi kôl kwôlê bi wo hen iyôŋ kô niɲ menba, ôbi tebe kalê tôŋ aɲ bulôɲiɲ terare. Ôbi ay terare hende to ôbi bulôɲ hen aɲ li tu ôbi tu tiɲ bi wo hen a. 7 Aɲ Jésu kôli iyôŋ ba: «Ô ju ô pelé tum bô kam tagare ka bay uwôgeji Silowé hen.» (Silowé bôri na ôbi jé.) Ôbi ô pelé tiri bô kam tagare hende to hen menba, ôbi gel kiriɲ dô aɲ bulo hera. 8 Bay kwari men, ɓiɲé ka na hôni tumô tumô môɲ ôbi uwôlê are hen na, bay kôl iyôŋ ba: «Kamaŋ, na gawra wo na miirê uwôl are na hen né ba?» 9 Menba, ka pôni kôl ré na ôbi men, ka pôni kôl ré na kwôni wo geliɲ naɲ ɗi ɗi men. Menba, ôbi naɲ kibri kôlji iyôŋ ba: «Na nôbi.» 10 Menba, bay kôli iyôŋ ba: «Ju li iyeŋ a jeré gel kiriɲ hen iyôŋ ba?» 11 Menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Gawra wo bay uwôgeri Jésu hen a bulôɲê terare aɲ lên tun a, aɲ kôlen iyôŋ ba: ‹Ô ju ô pelé tum bô kam tagare to Silowé.› Menba, en ô pelé tun menba, en gel kiriɲ mera.» 12 Menba, bay hô eŋgereri iyôŋ ba: «Gawra bi wo hen na yôŋ ba?» Menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «En hôn né.» 13 Menba, bay ôriɲ naɲ gawra bi wo tiri na tiɲ ligi Parisiɲêɲê. 14 Na na naɲ sa merê ta a aɲa Jésu na ré bulôɲ terare li a tu gawra bi wo hen aɲ biri gel kiriɲ hen. 15 Menba, Parisiɲêɲê kôba hô eŋgereri men, ôbi ré li na iyeŋ a ré gel kiriɲ hen ba? Menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Ôbi bulôɲ terare lên tun a aɲ en ô pelé menba, en gel kiriɲ mera.» 16 Sa kwôlê bi wo hen a na, Parisiɲêɲê ka pôni kôl iyôŋ ba: «Gawra wo hen na, hena na ligi Emen a ré, wôsa ôbi bi kwôlê sa sa merê ta a ré.» Men, ka pôni kôl iyôŋ ba: «Gawra woɲ ôbi têriɲ ba, a lê iyeŋ a ré lêrê giɲê wo hen iyôŋ ba?» Menba, kariɲare yi perêrji a. 17 Menba, bay hô eŋgere ôbi tu tiɲ na iyôŋ ba: «Kiriɲa ôbi li aɲ ju gel kiriɲ hen iyôŋ na, jôbi ba, na kwôli mi a jeré kôl gengiɲ sari ba?» Menba, ôbi uwôlji sara iyôŋ ba: «Ôbi na ôbi kibi Emen.» 18 Bay sa Jubɲê na wo ôbi na ré na ôbi tu tiɲ aɲa ré gel kiriɲ hen iyôŋ né kwôy wo bay ô eraɲ naɲ balêri. 19 Menba, bay eŋgereji iyôŋ ba: «Na kemarŋge wo ken kôl tiri ré tiɲ bô yori a bi a nà ba? Menba, li iyeŋ a ôbi ré gel kiriɲ haw hen ba?» 20 Menba, bay uwôlji sara iyôŋ ba: «Nini hôn wo ré na kemarni men, nini hôn wo tiri na ré tiɲ na bô yori a a men. 21 Niɲba, ôbi li iyeŋ a ré gel kiriɲ ba, ba nini hôn né. Men, i a lê a ôbi ré gel kiriɲ hen ba, ba a men ba, nini hôn ré niɲ. Eŋgeréŋgeri, tiri sur niɲ hen na, ôbi a kelê kwôlo gengiɲ sari.» 22 Na ôbi á, balêri ré kôl hen iyôŋ wôsa bay hariɲ bay sa Jubɲê wôsa bay na genge mega wo hena kwôni wo ré hôn Jésu ré na Krist, kwo Emen dôri hen na, bay réé dagêri bô iyéy daɲare a. 23 Na ôbi á, balêri ré kôl iyôŋ ba: «Tiri sur niɲ hen na, eŋgeréŋgeri ôbi hen.» 24 Parisiɲêɲê hô uwôgeji gawra bi wo tiri na tiɲ hen aɲ kôli iyôŋ ba: «Kôl kwôlê woɲ tiri tumô Emen a wôsa nini hôn wo gawra bi wo ju kôl ré berarem hen na, na ôbi têriɲ.» 25 Menba, ôbi uwôlji sara iyôŋ ba: «Hena ôbi ré na ôbi têriɲ ba, en hôn né, niɲba, aŋga pôn ka en hôn na, tumô ba, tun na tiɲ niɲba, haw hen en gel kiriɲ.» 26 Menba, Parisiɲêɲê hô eŋgereri iyôŋ ba: «Ôbi lêm na mi ba? Ôbi li na iyeŋ a ré bôl tum hen ba?» 27 Menba, ôbi uwôlji sara iyôŋ ba: «Ré ené kelêŋge niɲ menba, kené toy ré wô mi ba? Wô mi a kené hô gey toyé a sôŋ ba? Kenbay kôba, ken gey yé bay tôri men ba?» 28 Bay tiréri aɲ kôl iyôŋ ba: «Jôbi a na ôbi tôri ɗi terô, nibay niɲa bay tô Moyis. 29 Nini hôn mega wo Emen na ré iyêl naɲ Moyis. Niɲba, gawra wo nà ná, nini hôn kiriɲ ka ôbi henaɲ ya hen ré.» 30 Menba, ôbi uwôlji sara iyôŋ ba: «Kwôlo hen na, en hôn né, ôbi li aɲ en gel kiriɲ hen na, ré kené henê kiriɲ ka gawra bi wo hen henaɲ ya hen. Menba, ken hôn kiriɲ ka ôbi henaɲ ya hen né. 31 Nana hôn wo Emen ré toy uwôlê wo bay têriɲ ré hari niɲba, hena kwôni ré biri kwôlê men, li aŋga ôbi gey hen a men na, na kwôni bi wo hen a ôbi ré toy uwôlê wori. 32 Wôsa nini toy tumô mega wo kwôni na ré bôl tu kwôni wo tiɲ bô yori a iyôŋ sa pôn né. 33 Hena gawra bi wo hen ré hena na ligi Emen a ré na, ôbi ré nêmê lê ani ré kwôy.» 34 Menba, Parisiɲêɲê kôli iyôŋ ba: «Ju yêɲ bô têriɲ a menba, ju gey geléni are ba?» Menba, bay dageri bô iyéy daɲare a. 35 Kiriɲa Jésu toy wo bay ré dage gawra bi wo hen menba, ôbi ô uɲéri aɲ kôli iyôŋ ba: «Ju bi bôm sa Kema Gawra ba?» 36 Menba, gawra bi wo hen uwôli sara iyôŋ ba: «Kelma, ôbi na i a ené bê bôn sari a ba?» 37 Jésu kôli iyôŋ ba: «Ju gili. Kwôni wo iyêl naɲ ju hen na, na ôbi.» 38 Menba, ôbi kôliɲ Jésu iyôŋ ba: «Kelma, en bi bôn sam a.» Aɲ ôbi cubu gubari tumôri a. 39 Menba, Jésu kôl iyôŋ ba: «En era sa terare a nà ná wô jerê kwôlê aɲ bi bay tu tiɲ ré gel kiriɲ men, ka gel kiriɲ hen ré hô gase yi bay tu tiɲ men.» 40 Parisiɲêɲê ka pôni ka ɗebu naɲ ɗi hen toy kwôlê bi wo hen, aɲ kôli iyôŋ ba: «Nibay kôba, niɲa bay tu tiɲ men ba?» 41 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Hena henaŋ turŋge ré tiɲ na, henaŋ kwôlê têriɲ henaŋ né ɓeré sarŋge ré. Niɲba, haw hen wo ken kôl iyôŋ ba nini gel kiriɲ, na ôbi a, kwôli têriɲ toŋge ré ɓu sarŋge a baa ya hen.» 1 «Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: kwôni wo si si kibi geré wo iyéy gamgê ré, niɲba, si si tu telare aɲa ré ô bô a na, na ôbi gemsare men, na bandi a men. 2 Niɲba, kwôni wo si si kibi geré ba, ôbi a na ôbi abê gamgê hen ɗi. 3 Ôbi gemé kibi iyé gamgê hen bôl kibi iyére biri aɲ gamgê toy tôri hôn men, ôbi uwôge ka na kari hen, naɲ heniji heniji aɲ ôbi siɲ naɲ ci nô. 4 Kiriɲa ôbi siɲ naɲ gamgê kari bay ka hen kêm nô niɲ na, ôbi a derê tumôrji men, bay a erê tôri a a men, wôsa bay hôn tôri. 5 Gamgê bay ka hen ô tô kwôni wo ɗaŋgi a ré, niɲba, bay a geréri ɗi wôsa bay hôn tôri ré.» 6 Jésu kôlji gwosoy kwôlê bi wo hen niɲba, bay hôn kwôlo ôbi kôlji hen ré kwôy. 7 Menba, Jésu hô kôlji iyôŋ ba: «Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: en yi mega kibi geré wo iyéy gamgê iyôŋ. 8 Ɓiɲé kêm ka na era tumôn hen na, na bay gemsare men, na bandi a men aɲ gamgê na toy tôrji ré. 9 Ena kibi geré. Hena kwôni ré si legen na, ôbi a uɲé gelê men, ôbi a era ira men, a sé men, ôbi a uɲé kalmê kaɲ emê ka lebé dô a men. 10 Ôbi gemsare ba era na wô gemsare men, deré temare men, mênê kiriɲ a men. Niɲba, nôbi en era bi ɓiɲé ré mô tu geɲ men, ré uwôɲ terê kibi wo gay gay wo bô a hen a men.» 11 «Ena ôbi abê gamgê wo dôri. Ôbi abê gamgê wo dôri na, ay yiri uléɲ wô gamgê kari. 12 Niɲba, kwôni wo abe gamgê wô uwôɲiɲ gursu mera ɗiba na ôbi abêrji ré men, gamgê kôba na kari ré a men hen na, kiriɲa ôbi gel heŋ era menba, ôbi ge ɗiji aɲ, aɲ heŋɲê waserêji. 13 Ôbi li hen iyôŋ wôsa ôbi li jé na wô uwôɲiɲ gursu mera, ɗiba, erem sa gamgê a ré. 14 Ena ôbi abê gamgê wo dôri. Mega wo Iban hônen men, nôbi kôba, en hôni men hen iyôŋ na, en hôn gamgê kaɲê men, bay kôba hônen men. En ay yen uléɲ wô sa gamgê kaɲê. 16 En ôriɲ naɲ gamgê ka pôni ka naɲ bô ira nà tô. Gamgê bay ka hen na, na erê eraɲ naɲ ci, aɲ bay a toyé tôn aɲ bay kêm a sa daɲ kiniji pôn men, ôbi gemérji kôba, a pôn a men.» 17 «Iban geyen na wôsa en ay yen uléɲ dema ené sa uɲé hôriɲ tô hen. 18 Aɲ yen bi wo en ay uléɲ hen na, na kwôni a ɓeren ereŋ né, niɲba, na nôbi a ayê bé naɲ bô geyé wuɲê. En nêm ɗé yen biɲ temare men, en nêm derê yen kebre a a men. Na tôô Iban to kelan a ené li hen.» 19 Sa kwôlê bi wo ôbi kôl hen na, kariɲare hô yi perê Jubɲê. 20 Ka pôni perê kwône kôl iyôŋ ba: «Tunu to habiɲ bôri a men, na kubra a men, menba, wô mi a kené toy kwôlê kibri a ba?» 21 Men né, ka pôni kôl iyôŋ ba: «Kwôni wo tunu to habiɲ bôri ba, a kelê kwôlê hen iyôŋ né men, tunu to habiɲ ba, a belê tu ôbi tu tiɲ ba men». 22 Bay li geserê woɲ belê kibi iyéy Emen Jérusalêm a kibi kelanê a. 23 Menba, Jésu ô palê derô haba wo iyéy Emen a si tô pal wo uwôgeri ré na kwo Salomôn hen. 24 Menba, Jubɲê sa mééri ta aɲ kôli iyôŋ ba: «Kiriɲa yôŋ a jeré bé bôrni kuriɲ tôŋ ba? Hena jeré na Krist, kwo Emen dôri hen ba, ju kelêni waŋ ta niɲa toyé.» 25 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Na en kelêŋge niɲba, na ken kaɲ bê bôrŋge sara. Wôsa aŋga en li naɲ hini Iban hen na, na bay a derê kwôlen. 26 Niɲba, ken bi bôrŋge sara ré, wôsa kena gamgê kaɲê ré. 27 Gamgê kaɲê na, toy tôn men, en hônji men, bay era tôn a a men. 28 Men, nôbi en biji bay mô tu geɲ naɲ kwiniji men, bay a mênê ré yôd men, kwôni a dôrji kôben a ré a men. 29 Iban bi wo na ben ɓiɲé bay ka hen na, gôliɲ sa are kêm aɲ kwôni nêm derêji kôbri a ré a men. 30 Nibay naɲ Iban niɲa gawrê ka pôn.» 31 Menba, Jubɲê hô pô jerew ciré gôbiɲ Jésu deré. 32 Menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «En li aŋga dôri ka hena yi Iban a kwône geléŋge niɲba, na wô ka yôŋ pôn aɲa kené kena gôben deré kwôliji hen ba?» 33 Menba, Jubɲê uwôli sara iyôŋ ba: «Na wô lê aŋga dôri a niné gôbem deré hen mera ré, niɲba, wô tiiré wo ju tiiré Emen men, wô wo jôbi ju na gawra menba, ju li yem môɲ Emen iyôŋ a men hen.» 34 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Liɲ bô magtubu tôô toŋge a kôl Emen na ré kôl iyôŋ ba: ‹Kena emen men .› 35 Nini hôn kwôlo magtubu to Emen ré kôl hen na, kwôni a mênê ré wôsa na ɓiɲé bay ka bay na uwôl béré kwôlê wori biji hen a, Emen ré uwôgeji emen men hen. 36 Wôsa kuɲê nôbi ba, na Iban a dôren aɲ joon sa terare a menba, ken kôl ené tiiré na Emen wô kelê wo en kôl ené na Kema Emen hen. 37 Hena ené li aŋga Iban li hen men né, ken bi bôrŋge san a ré men. 38 Niɲba, hena ené li aŋga Iban li hen aɲa kené gey bê bôrŋge san a ré na, ken bi bôrŋge sa aŋga Iban li bay ka en li hen. Hen iyôŋ hari kôba, ken bi bôrŋge sa are bay ka hen a bi ken hôn dô mega wo Iban ré biɲ naɲ en men, nôbi kôba, ené biɲ naɲ ɗi men.» 39 Sa kwôlê bi wo hen a na, Jubɲê hô woge ciré ɓeréri, niɲba, ôbi si selay ô. 40 Menba, Jésu hô ô cêgi cér wo Jurdê kiriɲ ka Ja ôbi lê batêm na liɲ ɓiɲé batêm ya hen, aɲ ô merê ya. 41 Ɓiɲé kwône era ligiri a aɲ kôl iyôŋ ba: «Ja ôbi lê batêm na li giɲê wôni pôn nêŋ iyôŋ né, niɲba, kwôlo ôbi na kôl kêm gengiɲ sa gawra bi wo hen na, na kwôlê woɲ tiri.» 42 Menba, kiriɲ bay ka hen na, ɓiɲé kwône bi bôrji sari a. 1 Gawra wo pôni bay uwôgeri Lajar mô Bétani a, ôbi ômiɲ. Sa iyére hende to hen na, si Mari naɲ yêre Mart môrji ya. 2 (Mari hende to hen na na, na to na wusiɲ Kelma ider sa têri a men, na mô naɲ guseri sare men hen. Aɲ Lajar bi wo ômiɲ hen na yêêne.) 3 Si Mari naɲ Mart jé kôliɲ Jésu iyôŋ ba: «Kelma, gel kwo ju geyri gaɲ hen ômiɲ.» 4 Kiriɲa Jésu toy hen iyôŋ menba, ôbi kôl iyôŋ ba: «Ômɲare to hen na, na to a diri ré, niɲba, na to a gelé hini emê wo Emen men, na to bay ayiɲ kibi Kema Emen a men.» 5 Jésu gey Mari naɲ yêre Mart men, yêneji Lajar a men damaŋ. 6 Wulê bi wo ôbi toy wo Lajar ré ômiɲ hen na, ôbi hô wôl sa wôô cêgê a, kiriɲ ka ôbi môriɲ ya hen. 7 Menba, ôbi kôliɲ bay tôri iyôŋ ba: «Na herêŋge Judé.» 8 Menba, bay tôri kôli iyôŋ ba: «Rabi, Jubɲê na gey ciré gôbem deré naɲ keram haw hen menba, já hô herê Judé sôŋ ba?» 9 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Wulê pôn ba, na tare môj kibi wôô ré ba? Hena kwôni ré ô kiriɲ tu tare ba, a hebiriɲ né, wôsa ôbi gel kiriɲ ka peraŋgi ka sa terare a nà. 10 Niɲba, hena kwôni ré ô kiriɲ yoyre na, ôbi a hebiriɲ wôsa kiriɲ ka peraŋgi ka ôbi ré geliɲ kiriɲ naɲ.» 11 Cêgi kwôlê bi wo hen na, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Melaɲnena Lajar yi kum, aɲ na erê eŋgéri.» 12 Menba, bay tôri kôli iyôŋ ba: «Kelma, hena ôbi ré yi na kum ba, ôbi a berarê seŋge.» 13 Jésu kôlji na kwôli temay Lajar niɲba, bay kôl yaŋ ba ôbi ré kôlji na kwôli kum. 14 Menba, Jésu kôlji waŋ a ta iyôŋ ba: «Lajar ma. 15 Yen dôren gaɲ wô sarŋge wô naɲê wo en naɲ kiriɲ bay ka hen, wôsa ôbi wo hen a lê dema kené bê bôrŋge san a. Na erêŋge uɲéri.» 16 Sa kwôlê bi wo hen a na, Tomas wo bay uwôgeri Kerma hen kôliɲ megêri bay tô Jésu ka baa hen iyôŋ ba: «Nabay kôba, na erêŋge men. Hena ré temare hende kôba, na maŋge naɲ ɗi.» 17 Kiriɲa Jésu sa menba, toy wo Lajar ré emiɲ li wulê pôrbu kamɲê niɲ. 18 Bétani naɲ Jérusalêm na, perêrji ɗa seŋge, na kilomêter subu mera. 19 Na hen iyôŋ a, Jubɲê kwône ré eraji temare ligi si Mari naɲ Mart a wô jalê bôrji wô yêniji wo ma hen. 20 Kiriɲa Mart toy wo Jésu era hen ya, menba, hende hena jô kwini aɲ Mari ba, mô baa ira. 21 Mart kôliɲ Jésu iyôŋ ba: «Kelma, hena henaŋ jeré ná nà ba, yênini henaŋ ré ma ré tô. 22 Niɲba, haw hen kôba, en hôn wo aŋga yôŋ yôŋ ka jeré eŋgeriɲ Emen ba, ôbi ré bem.» 23 Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Yênê a jê sé kamɲê.» 24 Mart uwôli sara iyôŋ ba: «En hôn wo ôbi ré jê sé kamɲê kiriɲa ɓiɲé ka ma ré jê sé Wulê woɲ jerê kwôlê a hen.» 25 Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Nôbi, ena ôbi biɲ ɓiɲé jê sé kamɲê men, ena ôbi biji merê tu geɲ a men. Hena kwôni ré bi bôri san a ba, ré ma na ma kôba, a merê tu geɲ. 26 Men, i i wo mô tu geɲ aɲ bi bôri san a ba, a ma ré kwôy. Mu bi bôrê sara ba?» 27 Mart kôli iyôŋ ba: «En bi bôn sam a Kelma, wo jeré na Krist kwo Emen dôri hen, Kema Emen wo ré era sa terare a nà bi.» 28 Kiriɲa hende kôl hen iyôŋ menba, kuriɲ ô ta. Aɲ uwôge yêre Mari jigêd aɲ kôle iyôŋ ba: «Rabi ɗebu hen ya uwôgerê.» 29 Kiriɲa Mari toy hen iyôŋ menba, hende hena kerê jô kwini. 30 Wôsa Jésu sa biɲ sa iyére hende to hen ré tô niɲba, ôbi baa na kiriɲ ka Mart ré uwoɲni ya hen. 31 Menba, Jubɲê ka ré mô bô ira naɲ Mari wô jalê bôre hen, kiriɲa bay gel wo hende hena kerêd si nô hen iyôŋ na, bay hena ô tôre a aɲ kôlji iyôŋ ba: «Yaŋ ba, hende ô na sa kamɲê ta erê sômê.» 32 Kiriɲa Mari sa biɲ kiriɲ ka Jésu ɗebiɲ ya hen na, kiriɲa hende gili menba, hende kuriɲ tôŋ têri a aɲ kôli iyôŋ ba: «Kelma, hena henaŋ jeré ná nà ba, yênen henaŋ ré ma ré.» 33 Jésu gel wo hende sôm men, Jubɲê ka ré bare hen kôba, sôm a men na, bôri erem kwôlê gaɲ aɲ cémni uwôsiɲ. 34 Menba, Jésu eŋgere Mari iyôŋ ba: «Ken emni yôŋ ba?» Menba, hende kôli iyôŋ ba: «Kelma, era ju sa gel.» 35 Menba, Jésu sôm. 36 Kiriɲa Jubɲê gel wo Jésu sôm hen iyôŋ menba, bay kôl iyôŋ ba: «Geléŋge geyé wo ôbi geyri kêm hen.» 37 Aɲ ka pôni perêrji a kôl iyôŋ ba: «Ôbi wo na bôl tu ôbi tu tiɲ hen, henaŋ ré nêmê lê aɲ bi Lajar ré ma ré ré ba?» 38 Menba, bôri erem kwôlê damaŋ a sôŋ aɲ ôbi ô sa kamɲê. Kamɲê bay ka hen, na uwormo keram a aɲ kulmaŋ keram ɗiɲ kibé. 39 Menba, Jésu kôl iyôŋ ba: «Nôgêŋge kulmaŋ keram hen aɲ.» Menba, Mart yêri ôbi temare bi wo hen, kôli iyôŋ ba: «Kelma, ôbi emiɲ li wulê pôrbu aɲ ɗiɲé niɲ.» 40 Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Na en kôlê hena meré bi bôrê san a ba, meré gelé néé wo Emen ré ba?» 41 Menba, bay nôge kulmaŋ keram wo yi kibi kamɲê a hen aɲ, aɲ Jésu ay tiri bôriɲ kiriɲ si ta aɲ kôl iyôŋ ba: «Iban, en lêm dosé wô kwôlo ju toy keben a niɲ hen. 42 Kuɲê nôbi ba, en hôn wo jeré toy kwôlê keben a kwôy kwôy haɲê, niɲba, en kôl na wô kwônê ɓiɲé ka ɗebu méren ta hen ɗi, bi bay ré bi bôrji san a mega wo ré na jôbi a ré joon hen.» 43 Kiriɲa ôbi kôl hen iyôŋ menba, kôl naɲ tôri to dami kôl iyôŋ ba: «Lajar, so nô.» 44 Menba, ôbi temare bi wo hen nuŋgero so. Têri naɲ kôbri lêgeriɲ ta naɲ kibi bargay men, tiri hariɲ naɲ kibi bargay a men, menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Beseréŋgeri aɲ ken ɗiri ô.» 45 Jubɲê ka kwôni ka era temare uɲé Mari hen gel aŋga Jésu li hen, menba, bay bi bôrji sari a. 46 Niɲba, ka pôni perêrji a ôrji uɲé Parisiɲêɲê aɲ kôlji kwôli aŋga Jésu ré la hen. 47 Menba, damné kaɲ bay bê kwôbe naɲ Parisiɲêɲê uwôgeji daɲare to Sanédrên aɲ kôl iyôŋ ba: «Na lêŋge na iyeŋ ba? Wôsa gawra wo hen na, li giɲê kwône. 48 Hena nana ɗéŋgeri li hen iyôŋ na, ɓiɲé kêm a bê bôrji sari a, menba, Rômêɲê a eraji sa mênê iyéy Emen tona men, tô yê wona a men.» 49 Menba, kwo pôni perêrji a bay uwôgeri Kayib na dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe elê bi wo hen a, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Ken hôn ani ré kwôy. 50 Bi gawra pôn nêŋ ré ma wô sa ɓiɲé kêm a derê laba, bi sa iyére ré mêniɲ derê ɗi ba?» 51 Ôbi kôl hen iyôŋ na sa kibri ré, wôsa elê bi wo hen na, ôbi na dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe aɲ ôbi kôlji ta mega wo Jésu ré sa ma wô sa iyére. 52 Na wô sa iyére pôn mera ré, niɲba, na wô hô dayê ɓiɲé ka Emen ka useriɲ hen liɲ kurôŋgi yi wo pôn. 53 Ayiɲ tôri wulê bi wo hen na, bay way kwôli ciré deréri. 54 Na ôbi aɲa Jésu ré gel yiri waŋ waŋ tu Jubɲê ré hen, aɲ ô sa iyére to kwa derô gwôlê to bay uwôgere Eperêm hen ô merê ya naɲ bay tôri. 55 Mega wo geserê lê Pak wo Jubɲê baa ɗa menba, ɓiɲé ka naɲ sa iyére iyére kwône ôrji Jérusalêm a tumô Pak a dê ciré erê lôɲê yirji wô séliɲ tumô Emen. 56 Bay woge Jésu aɲ bay eŋgeriɲ perêrji a derô haba wo iyéy Emen a iyôŋ ba: «Ken erem mega wo ôbi ré era kini geserê na ré ba?» 57 Wulê bi wo hen na, damné kaɲ bay bê kwôbe naɲ Parisiɲêɲê na kôliɲ ɓiɲé iyôŋ ba: «Hena kwôni wo ré hôn kiriɲ ka Jésu môriɲ ya ba, ré kôl ta aɲ bi ciré erê ɓeréri.» 1 Baa wulê jii dema geserê Pak ré liɲ tô menba, Jésu hera Bétani sa iyé Lajar wo ôbi na biri ji si kamɲê a hen. 2 Kiriɲ bay ka hen na, Mart li aŋgaɲ emê biɲ Jésu menba, perê kwônê ɓiɲé bay ka mô ôm are hen na, Lajar kôba, ya men. 3 Menba, Mari ay kwa gaasa woɲ ider wo ɗiɲé dô wo garari mê wo bay li naɲ kalmê ka bay uwôgeji nar hen, eraɲ sa wuse sa tê Jésu a aɲ mô naɲ gusiri sare aɲ bô iyére kêm ɗiɲé ider. 4 Judas Iskariyôt ôbi tô Jésu wo pôni wo a ayê sa Jésu hen, kôl iyôŋ ba: 5 «Wô mi a nana kaɲ ayê ider bi wo hen eŋgiɲ déniyé arew subu aɲ céɲ bay nimré ré ba?» 6 Ôbi kôl hen iyôŋ na wô geyé wo ôbi gey bay nimré ré, niɲba, wôsa ôbi na ôbi gemsare men, ôbi a na ôbi gemé lari a men, aɲ lari wo bay biri gemé hen na, ôbi gômse kwari dê dê. 7 Niɲba, Jésu kôl iyôŋ ba: «Ɗéŋgere ɗê iyôŋ, wôsa hende li hen iyôŋ tumô ermiɲ sa emé wo bay a sa emen a hen. 8 Bay nimré a merê naɲ ken naɲ wulê wulê tô, niɲba, nôbi ba, na merê naɲ ken naɲ wulê wulê ré.» 9 Menba, Jubɲê kwône toy wo Jésu ré na Bétani a na, bay era na wô geléri ôbi mera ré, niɲba, na wô gelé Lajar wo ôbi na biri ji si kamɲê hen a men. 10 Menba, damné kaɲ bay bê kwôbe genge wo Lajar kôba, ciré diréri men. 11 Wô sé wo Lajar ji si kamɲê hen na, Jubɲê kwône kaɲji damné kaɲ bay bê kwôbe aɲ bi bôrji na sa Jésu a ɗi. 12 Wulê pôn cêgê menba, ɓiɲé kwône ka era wô lê geserê hen toy wo Jésu ré ɗa era Jérusalêm a hen ya men, menba, 13 pôrji demaɲ gare kôbriji a aɲ gerji jôriɲ kwini naɲ gura kôl iyôŋ ba: «Hosana, heramê yi wô sa Emen. Bi terê kibi yi wô sa kwo era naɲ hini Kelma Emen hen. Kwo era hen bi a na kelma wo Israyêl hen a men .» 14 Jésu uwôɲ kema kura ɗay mega wo na liɲ bô magtubu to Emen a kôl iyôŋ ba: 15 «Kenbay ɓiɲé ka Siɲô, harêŋge ré, geléŋge Kelma woŋge ɗaya mera sa kema kura a era hen ya .» 16 Kiriɲ bay ka hen na, bay tô Jésu hôn ani bô are bay ka hen a ré. Niɲba, kiriɲa Emen gel damɲare to Jésu niɲ, dema bay ré erem mega wo na ré liɲ bô magtubu to Emen a wô sari aɲa ɓiɲé ré li ariri hen. 17 Ɓiɲé kêm ka na ɗebe naɲ Jésu kiriɲa ôbi na uwôgiɲ Lajar aɲ na biri ji si kamɲê hen na, bay dô kwôli are bay ka ôbi na li hen. 18 Na ôbi á, ɓiɲé ré jô kwini Jésu naɲ gere wôsa bay na toy kwôli giɲê bi wo ôbi na li hen. 19 Menba, Parisiɲêɲê kôl perêrji a kôl iyôŋ ba: «Geléŋge, ka nêmê ré niɲ, wôsa ɓiɲé kêm ô tôri a.» 20 Grêkɲê ka pôni perê ka ô wô tibé Emen sa geserê bi wo hen a na, 21 bay kôliɲ Pilip wo Bêtsayda bô emê wo Galilé a hen iyôŋ ba: «Kamaŋ, nini gey gelé Jésu.» 22 Menba, Pilip ô kôliɲ André menba, bay wôô ɓem ô kôliɲ Jésu. 23 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Wulê wo Emen a geliɲ ɓiɲé damɲare tiɲê nôbi Kema Gawra hen nêm niɲ. 24 Na kelêŋge na tu kwôlê: hena gusiɲ kaw ka bay ci hen, ré ma ré na, bay yi na kiniji a hen mera, niɲba, hena bay ré ma dema ré sé aɲ a yé gusiɲ mê. 25 Ôbi a, kwôni wo ré ôm dô sa terare a nà, aɲ erem san a ré ba, kay na yiri, niɲba, kwo geyen gôliɲ emê wo sa terare a nà ba, gem na yiri wô merê tu geɲ wo naɲ kwini men. 26 Men, hena kwôni wo ré gey yé mana wuɲê ba, a era tôn a aɲ kiriɲ ka na sa merê ya hen na, ôbi kôba, a sa merê ya men. Hena kwôni ré na mana wuɲê ba, Iban a ayê kibri.» 27 «Haw hen na, bôn erem kwôlê gaɲ. Ré ené kelê iyôŋ ba: Iban, dôren kibi aŋga ca sa san a hen, niɲba, na wô bi wo iyôŋgi hen aɲa ené eraɲ kwôy sa terare a nà, bi ené sa geliɲ gusiɲ hen. 28 Iban, ay kibi henem.» Menba, tôô gawra ôm derômaraŋ a kôl iyôŋ ba: «En heramiri niɲ, aɲ na hô heramiri a sôŋ.» 29 Menba, kwônê ɓiɲé ka ɗebe ya aɲ toy hen na, bay kôl yaŋ ré na emen a ré enê hen men, ka pôni kôl iyôŋ ba ré na mana wo derômaraŋ a ré iyêlê kwôlê naɲ ɗi hen men. 30 Menba, Jésu kôl iyôŋ ba: «Na wô san nôbi a kené toy tôô hende to hen né, niɲba, na wô sarŋge kenbay ɗi. 31 Haw hen, na wulê wo Emen a jôriɲ sa kwôlê sa ɓiɲé ka sa terare a nà men, na wulê wo bay a dagiɲ Sidan kelma wo sa terare a nà a men. 32 Niɲba, nôbi na, kiriɲa bay a sa ɗén sa gurô tagelê na, na wuro gawrê kêm yen a.» 33 Jésu kôl hen iyôŋ geliɲ geré wo ɗiré sa maɲ hen. 34 Menba, kwônê ɓiɲé uwôli sara iyôŋ ba: «Na liɲ bô magtubu tôô tona kôl iyôŋ ba: ‹Krist, kwo Emen dôri hen ré merê naɲ kwini yôd › menba, wô mi a jeré kôl iyôŋ ba: ‹Bay ré sa ɗé Kema Gawra sa gurô tagelê ba?› Men, i na Kema Gawra bi men ba?» 35 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Mega wo kiriɲ ka peraŋgi baa perêrŋge a sem tô hen na, erêŋge kiriɲ ka peraŋgi a wô wo dilemne maa gwôsêŋge. Wôsa kwôni wo ô dilemne a na, hôn kiriɲ ka ôbi ôriɲ ya hen né. 36 Mega wo kiriɲ ka peraŋgi bay ka hen baa perêrŋge a tô hen na, ken bi bôrŋge sarji a aɲ bi ken biliɲ yi kami kiriɲ ka peraŋgi.» Kiriɲa Jésu kôl kwôli are bay ka hen niɲ, menba, ôbi ɗiji aɲ ô uwôbê kelaŋ naɲ ci. 37 Bi wo Jésu li aŋgaɲ giɲê kwône tirji a bay gel hen a men, hen kôba, bay bi bôrji sari a ré. 38 Ôbi a, kwôlo ôbi kibi Emen Esay na kôl hen a ariri ré liɲ hen. Ôbi na kôl iyôŋ ba: «Kelma, i a bê bôri sa kwôlo nini dô hen ba? Men, na i a Emen né yêge sa néé wori biri ba? » 39 Bay nêm bê bôrji sara ré, wôsa Esay na hô kôl a kôl iyôŋ ba: 40 «Emen bi tirji gel kiriɲ né men, bi bôrji deŋgel aɲ bi tirji ré gel kiriɲ né, aɲ bi bay ré hôn ani ré. Emen kôl iyôŋ ba: En li hen iyôŋ bi bay ré bulo hera uɲen né, wô wo hena bay ré hera uɲen ba, ma ené berarêji .» 41 Esay kôl kwôli are bay ka hen iyôŋ wôsa ôbi gel damɲare to Jésu aɲa ôbi ré kôliɲ kwôli hen. 42 Bi wo hen kôba, perê damné ka Jubɲê hen na, ka pôni kwône bi bôrji sari a, niɲba, bay gel yirji nô ré wô Parisiɲêɲê, wôsa bay hare wô wo bay maa ré dagêji bô iyéy daɲare a. 43 Wôsa bay gey dené wo gawrê gôliɲ kwo Emen. 44 Menba, Jésu iyêl kaŋ a ta kôl iyôŋ ba: «Kwôni wo bi bôri san a ba, bi na san nôbi a mera ré niɲba, bi na sa kwo joon a hen men. 45 Men, kwôni wo gelen nôbi ba, gel na kwo joon hen men. 46 Wôsa en era sa terare a nà ná môɲ kiriɲ ka peraŋgi iyôŋ, aɲ bi i i wo ré bi bôri san a ba, ré mô kiriɲ ka hendi a ré niɲ. 47 Hena kwôni wo ré toy kwôlê wuɲê aɲa ré gem ré na, na nôbi a jerê kwôlê sari a ré, wôsa en era sa terare a nà, ná wô jerê kwôlê sa ɓiɲé a ré, niɲba, na wô gôliɲ naɲ ci ɗi. 48 Kwôni wo kaɲen men, gey kwôlê wuɲê a ré a men na, ôbi jerê kwôlê sari a ya, wôsa na kwôlê bi wo en uwôl béréri hen a sa jerê kwôlê sari a, Wulê woɲ jerê kwôlê a. 49 Nôbi na, en iyêl na kwôlê wôni sa keben ré, niɲba, Iban wo joon hen ôbi kôlen naɲ kibri wori kwôlo ené sa kôl men, ené uwôliɲ béréri a men. 50 Aɲ en hôn, tôô tori na, na merê wo naɲ kwini. Na ôbi á, kwôlo kêm wo ené kôl hen na, en kôl na mega bi wo Iban na kelan hen iyôŋ.» 1 Wulê pôn tumô sa lê geserê Pak a na, Jésu hôn wo wulê wo ɗiré henaɲ sa terare a nà herê ligi Ibari a ré baa ɗa niɲ. Ôbi na pur ɓiɲé kari ka sa terare a nà. Ôbi pirji hen kwôy wo ôbi deriɲ kibi wulê wori sa terare a nà. 2 Kiriɲa Jésu naɲ bay tôri môrji kibi emê a perare menba, Sidan na dôbe ermé wo habiɲ bô Judas Iskariyôt woɲ kema Simô a bi ré sa dese Jésu. 3 Jésu hôn wo Emen ré biri néé sa are kêm men, ôbi hôn wo ɗiré hena na ligiri a men, ɗiré hô na ligiri a a men. 4 Menba, ôbi hena kibi emê bi wo hen a dô bargay ka sa megêrji a hen yiri a aɲ, menba, ay kibi ka ôbi ré hariɲ tô bôri hen. 5 Menba, ôbi bi kam bô dasa a piliɲ tê bay tôri aɲ mô naɲ kibi bargay bay ka ôbi ré hariɲ tô bôri hen. 6 Kiriɲa Jésu sa sa Simô Piyêr a menba, Piyêr kôli iyôŋ ba: «Kelma, jôbi a hô pelen nôbi tên ɗi ba?» 7 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Aŋga en li hen na, ju hôn bôrji haw hen né, niɲba, era tumô hen na, já sa henê bôrji tô.» 8 Menba, Piyêr hô kôli iyôŋ ba: «Já pelé tên nôbi ré kwôy.» Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Hena ené pelem têm né ba, já yé ôbi tôn ré kwôy.» 9 Menba, Simô Piyêr hô kôli iyôŋ ba: «Kelma, hena ré na hen iyôŋ ba, pul tên mera ré, niɲba, ju pul kôben naɲ san kêm a men.» 10 Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Kwôni wo pul yiri ba, sél niɲ aɲ na têri a ré pelé mera. Kenbay kena ɓiɲé ka séli, niɲba, ken sél kêm né.» 11 Wôsa Jésu hôn kwo a ayê sari hen, aɲa ré kôl iyôŋ ba: «Ken sél, niɲba, ken sél kêm né hen.» 12 Kiriɲa ôbi pilji têrji kô niɲ men, tôbe bargay kari hôriɲ a men niɲ na, ôbi hô mô kibi emê aɲ kôlji iyôŋ ba: «Aŋga en li hen ba, ken hôn bôrji ba? 13 Ken uwôgen Rabi men, Kelma men. Ken uwôgen na ya wôsa ena ôbi sarŋge men, Kelma woŋge a men, na tiri. 14 A hena nôbi woɲ Rabi woŋge men, Kelma woŋge a men hen, a peléŋge têrŋge hen na, kenbay kôba, ken piliɲ têrŋge hen iyôŋ men. 15 Wôsa en li hen iyôŋ geléŋge na gelé aɲ bi kené liɲ perêrŋge a hen iyôŋ men, mega wo nôbi en liɲ hen iyôŋ men. 16 Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: mana a gôliɲ sa dami wori ré men, ôbi jé a gôliɲ sa kwo jori hen né men. 17 Haw hen wo ken hôn are bay ka kêm hen niɲ na, hena kené li arirji ba, yerŋge a sa derêŋge.» 18 «En kôl hen iyôŋ, na wô sarŋge kenbay kêm né, wôsa en hôn ɓiɲé ka en tôrji hen. Niɲba, kwôlo na liɲ bô magtubu to Emen a hen na, arirji a liɲ. Kwôlê bi wo hen na, kôl iyôŋ ba: ‹Kwo ôm kwô naɲ en hen na, ôbi a hô yé ôbi bareren .› 19 En kelêŋge haw hen pa dema are bay ka hen ré sa tô, aɲ kiriɲa bay sa niɲ ba, kené hôn mega wo ‹Ena kwo en kôl ené na ôbi hen.› 20 Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: kwôni wo ɓu kwo en jéri hen yiri a na, na nôbi a, ôbi ré ɓeren yiri a hen men, kwo ɓeren nôbi yiri a ba, ɓu na kwo joon hen yiri a hen men.» 21 Jésu kôl hen iyôŋ menba, ermé kwôlê liri damaŋ aɲ ôbi kôl iyôŋ ba: «Na tu kwôlê a ené kelêŋge hen: kwôni pôn perêrŋge a hen a sa ayê san.» 22 Menba, bay tôri bôriɲ tirji aɲ bay hôn na ba, ôbi ré kôl na kwôli i ba ré. 23 Ôbi tôri wo pôni kwo ôbi geyri gaɲ hen, mô kwari a aɲ yi ley kabrêri a. 24 Simô Piyêr liri kôbri ré eŋgeriɲ Jésu na ba, ré na i a ôbi ré kôliɲ kwôli hen ba? 25 Ôbi tôri wo ôbi geyri gaɲ bi wo hen yi kabrêri a aɲ kôli iyôŋ ba: «Kelma, na i bi ba?» 26 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Na kwo na ɓeré mapa jibiɲ kiliɲ biri hen.» Ôbi ɓu mapa jibiɲ kiliɲ aɲ biɲ Judas woɲ kema Simô Iskariyôt. 27 Kiriɲa Judas eŋge mapa bi wo hen kôbi Jésu a menba, Sidan ô bôri a menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Aŋga ju gey lê hen na, ju li lew ham niɲ.» 28 Niɲba, tô bay tôri ka môrji kibi emê naɲ ci hen hôn na ba, wô mi a Jésu ré kôl hen ba, ré kwôy. 29 Aɲ ka pôni kôl yaŋ ba, mega wo Judas ré na ôbi gemé lari hen na, Jésu ré gey kelêri na iyôŋ ba: «Ô kelé aŋga na liɲ geserê Pak réba ré kôli ré li naɲ bay nimré men.» 30 Judas eŋge mapa bi wo hen menba, hena si nô men. Kiriɲ hendu niɲ a men. 31 Kiriɲa Judas si nô niɲ menba, Jésu kôl iyôŋ ba: «Haw hen bay a gelé damɲare tiɲê nôbi Kema Gawra men, bay a gelé damɲare to Emen sa keben a men. 32 Hena bay ré gel damɲare to Emen wô sa kibi keben na, ba ɗa wo Emen naɲ yiri kôba, a gelé damɲare to Kemari men. 33 Yênên kaɲê, na merê naɲ ken gaɲ ré niɲ. Ka wogen niɲba, mega wo na en kôliɲ Jubɲê hen iyôŋ na, ka nêmê erê kiriɲ ka na erê ya hen né. 34 Na ɗéŋge tôô to kôrbi tôŋ: Periɲge yerŋge. Mega wo en peréŋge hen iyôŋ na, kenbay kôba, ken periɲ yerŋge hen iyôŋ men. 35 Kiriɲa ken periɲ yerŋge hen iyôŋ dema ɓiɲé kêm ré henê wo kené na bay tôn tô.» 36 Menba, Simô Piyêr kôli iyôŋ ba: «Kelma, já erê na yôŋ ba?» Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Kiriɲ ka na erê ya hen na, já nêmê erê ya haw hen né, niɲba, dê iyôŋ a dema, jeré sa erê tôn a tô.» 37 Menba, Piyêr kôli iyôŋ ba: «Kelma, wô mi a ené erê tôm a haw hen né ba? Na temare hende kôba, na ma wô sam.» 38 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Na tiri wo já geyé ma wô san ba? Na tu kwôlê a ené kôlem hen: kura a yelé ré tô menba, já uwôserê têê subu jeré hônen né.» 1 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Erméŋge kwôlê wôni ré, niɲba, ken bi bôrŋge sa Emen a men, ken bi bôrŋge san a a men. 2 Wôsa kini merê yi gaɲ bô iyé Iban a. Hena henaŋ ré na hen iyôŋ réba, henaŋ ené kelêŋge waŋ a ta. En ô wô ɲanê kiriɲ ka gengiɲ sarŋge. 3 Aɲ kiriɲa na erê aɲ kiriɲa en ɲanaŋge kiriɲ kera niɲ na, na bulo hera sa perêŋge naɲ en, aɲ bi kiriɲ ka en sa ô merê ya ba, kenbay kôba ka merê ya men. 4 Kiriɲ ka na erê ya hen na, ken hôn geré wo ô kiriɲ bay ka hen a men.» 5 Menba, Tomas kôli iyôŋ ba: «Kelma, nini hôn kiriɲ ka já ôriɲ ya hen né, menba, niɲa lê iyeŋ a niné henê geré wo ô ya hen ba?» 6 Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Nôbi ena geré men, tu kwôlê men, merê tu geɲ a men. Kwôni a erê ligi Iban a ba, sé si legen né. 7 Hena kené hônen ba, ken hôn na Iban men. Aɲ haw hen ba, ken hôni men, na ken gili a men niɲ.» 8 Menba, Pilip kôli iyôŋ ba: «Kelma, geléni Ibam aɲ yerni a derêni mera.» 9 Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Pilip, en mô naɲ ken nà ca yeŋ aɲa jeré kôl jeré hônen ré tô ba? Kwôni wo gelen nôbi ba, gel na Iban men, menba, li iyeŋ a jeré kôl iyôŋ ba: ‹Geléni Ibam sôŋ ba?› 10 Ju bi bôm sara mega wo ené na yi Iban a men, Iban ré na yen a men ré ba? Kwôlo en kelêŋge hen na, en kelêŋge na sa keben né aɲ Iban wo yi yen a hen na, ôbi a lê aŋgari. 11 Iyôŋ ba, ken bi bôrŋge sa kwôlê wo en kôl iyôŋ ba: En biɲ naɲ Iban a men, Iban kôba, biɲ naɲ en men hen. Men, hena ré na iyôŋ né kôba, ken bi bôrŋge san a, wô kibi aŋga en li hen. 12 Na tu kwôlê ené kelêŋge hen: kwôni wo bi bôri san a na, ôbi a lê aŋga en li hen men, a hô lê ka ɗê ka en li hen aɲ sôŋ, wôsa en ô na ligi Iban a tô. 13 Aɲ are kêm ka ka eŋgeré naɲ henen hen na, na lê béŋge aɲ bay ré geliɲ damɲare to Iba Kema sa kibi Kemari. 14 Hena kené eŋgere ani naɲ henen na, na lê béŋge.» 15 «Hena kené geyen ba, ka bê kwôlê sa tôô tiɲê a men. 16 Aɲ nôbi na uwôlê Iban aɲ ôbi a béŋge hende lê naɲ ken to ɗaŋgi bi ré sa mô naɲ ken yôd naɲ kuune. 17 Hende a na Tunu toɲ tu kwôlê to ɓiɲé ka sa terare a nà. Bay a geyére ré, wôsa bay gele ré men, bay hône ré a men. Niɲba, kenbay ba, ken hône, wôsa hende mô naɲ ken men, mô bôrŋge a a men.» 18 «Na ɗéŋge kam tiɲaɲê ré, niɲba, na hera uɲéŋge hen ya. 19 Dê iyôŋ a menba, ɓiɲé ka sa terare a nà, a gelen ré niɲ, niɲba, kenbay ba, ka gelen. Mega wo en mô tu geɲ hen iyôŋ na, kenbay kôba ka merê tu geɲ a men. 20 Wulê bi wo hen na, ka henê wo nibay naɲ Iban niné yi mega gawra wo pôn iyôŋ men, kenbay naɲ en kôba, nana yi mega gawra wo pôn iyôŋ men.» 21 «Kwôni wo hôn tôô tiɲê aɲ bi kwôlê sara dô ba, ôbi a puren men, Iban a peréri men, nôbi kôba, na peréri men, na lê aɲ ôbi a henê wo ené na i ba, a men.» 22 Menba, Judas wo na kwoɲ Iskariyôt ré hen kôli iyôŋ ba: «Kelma, na iyeŋ a jeré gelé yem béni nibay ɗiba biɲ ɓiɲé ka sa terare a nà, ré hen ba?» 23 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Hena kwôni ré geyen ba, a bê kwôlê sa kwôlê wuɲê men, Iban a geyéri men, nibay naɲ Iban niɲa era uɲéri aɲ sa biɲ naɲ ɗi a men. 24 Niɲba, kwôni wo geyen ré, ba, a bê kwôlê sa kwôlê wuɲê ré men. Aɲ kwôlo ken toy keben a hen na, na kwôlê wuɲê ré, niɲba, na kwo Iban wo joon hen ɗi.» 25 «Na en kelêŋge kwôli are bay ka hen kiriɲa na en baɲ naɲ ken hen. 26 Hende lê naɲ ken to na Tunu toɲ hendi bô bôrê to Iban a joɲ naɲ henen béŋge hen na, hende a geléŋge are kêm men, a jebé tô bôrŋge sa kwôlo kêm wo na en kelêŋge a hen a men.» 27 «En ɗéŋge naɲ bô jalê wuɲê, en béŋge bô jalê wuɲê, en béŋge na môɲ kwo ɓiɲé ka sa terare a nà, biɲ hen iyôŋ né. Iyôŋ ba, ken ɗi bôrŋge bôɲ kam ré men, ken sun ré a men. 28 Na ken toy, na en kelêŋge iyôŋ ba: ‹Na erê aɲ na bulo hera uɲéŋge.› Hena kené geyen ba, ka sa lê yi derê wô wo en hô ligi Iban a wôsa ôbi dami ɗên. 29 Na en kelêŋge kwôli are bay ka hen ca tumô niɲ dema bay ré sa tô, aɲ bi kiriɲa are bay ka hen ré sa ba, kené biɲ bôrŋge sara. 30 Na iyêlê naɲ ken gaɲ cêgê ré niɲ, wôsa kelma wo sa terare a nà wo na Sidan hen era hen ya. 31 Ôbi ôriɲ naɲ néé san a ré. Niɲba, na bé ɓiɲé ka sa terare a nà, ré hôn wo ené gey Iban aɲ ené li na aŋga ôbi ré gey ené li hen. Henaŋge ta, na erêŋge aɲ kiriɲ ka nà.» 1 «Ena yi tiɲaɗor toɲ tiri hen men, Iban a na ôbi gemére men. 2 Kam kôbi tiɲaɗor to yê ré ba, ôbi dere jô aɲ, niɲba, to yê ba, ôbi ɲane bi ré hô yê damaŋ a. 3 Haw hen kena ɓiɲé ka sédelé sa kibi kwôlo na en ulêŋge béréri hen. 4 Hena kené biɲ naɲ en ba, nôbi ba, kôba na biɲ naɲ ken men. Hena kôbi tiɲaɗor ré baa yi gurôre a ré ba, a nêmê yê sa kibri biɲ né, hen iyôŋ na, kenbay kôba, hena kené biɲ naɲ en ré ba, ka nêmê lê ani kani ka dôri sa kebreŋge ré kwôy hen iyôŋ men.» 5 «Nôbi ena yi tiɲaɗor aɲ kenbay kena kami kôbre. A hena kwôni ré biɲ naɲ en aɲa nôbi ené biɲ naɲ ɗi a men na, ôbi a lê aŋga dôri damaŋ biɲ Emen, wôsa hena nôbi ené naɲ ken ré ba, ka lê ani kani sa kebreŋge ré. 6 Hena kwôni ré biɲ naɲ en ré ba, bay a uwôli aɲ, môɲ kam kôbi tiɲaɗor to bay na soor aɲ hay menba, bay pô bi bô tare a aɲ uwoyéɲ hen iyôŋ. 7 Hena kené biɲ naɲ en men, hena kwôlê wuɲê yi bôrŋge a a men na, eŋgeréŋge aŋga yôŋ yôŋ ka ken gey aɲ ka uɲé. 8 Hena kené li aŋga damaŋ biɲ Emen na, bay a ayê kibi Iban men, ôbi a, kené yiɲ bay tôn a men tô. 9 Mega wo Iban geyen hen iyôŋ na, nôbi kôba, en geyéŋge hen iyôŋ men. Biɲge naɲ en, aɲ bi na peréŋge. 10 Hena kené bi kwôlê sa tôô tiɲê ba, na peréŋge mega wo nôbi en biɲ kwôlê sa tôô to Iban a, aɲ ôbi puren hen iyôŋ men.» 11 «En kelêŋge kwôli are bay ka hen, aɲ bi yi derê wo yi yena hen na, ré yi yerŋge a iyôŋ men, aɲ bi yi derê woŋge bi wo hen ré dô dô cerêd. 12 Na tôô tiɲê nôbi a na: ‹Periɲge yerŋge mega nôbi kôba, en peréŋge hen iyôŋ men.› 13 Ayê yem biɲ temare wô sa milɲêm na, peré wo ɗê kwo hen ba, naɲ. 14 Hena kené li aŋga en ay tôô béŋge hen na, kena milɲên. 15 Na uwôgêŋge manê cêgê ré niɲ yôd, wôsa kwôni wo na mana na, hôn aŋga ôbi iyéyri li hen né. Nôbi en uwôgêŋge milɲên wôsa en geléŋge aŋga Iban na gelon hen kêm. 16 Na kenbay a dôren né, niɲba, na nôbi a terêŋge aɲ jéŋge aɲ bi jé lêreŋge ré yi kwo dôri kwôy kwôy men, ré yi naɲ kiniji a men. Aɲ bi kiriɲa kené eŋgeriɲ Iban aŋga yôŋ yôŋ naɲ henen ba, ôbi ré béŋge a men. 17 Tôô to en ay béŋge a na: ‹Periɲ yerŋge.› » 18 «Hena ɓiɲé ka sa terare a nà ré derêŋge yôd na, ken hôn wo bay na ré kaɲen yôd na hen iyôŋ men. 19 Hena henaŋ kené na ka sa terare a nà ná, sa terare henaŋ ré geyé aŋgare. Niɲba, kena ka sa terare a nà ré men, en terêŋge na perê ɓiɲé ka sa terare a nà na wô bi wo hen aɲa bay ré derêŋge yôd hen. 20 Erméŋge sa kwôlo na kelêŋge hen: ‹Mana a gôliɲ sa dami wori ré.› Hena bay na ré gelen gusiɲ ba, kenbay kôba, bay a geléŋge gusiɲ hen iyôŋ men, hena bay na ré bi kwôlê sa kwôlê wuɲê a ba, bay a bê sa kwoŋge a hen iyôŋ men. 21 Niɲba, bay a lêŋge are bay ka kêm hen wô kibi henen, wôsa bay hôn kwo joon hen né. 22 Hena na ené sa ré men, na en kôlji kwôlê wo Emen ré a men na, têriɲ henaŋ ré naɲê yirji a. Niɲba, haw hen, bay a derê kibriji wô sa têriɲ toji biɲ né. 23 Kwôni wo kaɲen ba, kaɲ na Iban hen men. 24 Hena na ené li perêrji a aŋga kwôni na li tumô sa pôn ré hen na, têriɲ henaŋ né naɲê yirji a, niɲba, haw hen wo bay gel are bay ka en li hen kôba, bay kaɲêni nibay naɲ Iban. 25 Niɲba, yi hen iyôŋ bi kwôlo na liɲ bô magtubu tôô toji a kôl iyôŋ ba: ‹Bay kaɲen yôd na ɗéɲ iyôŋ › hen na, bi ariri ré liɲ.» 26 Menba, Jésu hô kôlji iyôŋ ba: «Kiriɲa hende lê naɲ ken to na Tunu toɲ hendi yêgê sa kwôlê woɲ tiri biɲ ɓiɲé hen to hena ligi Iban a a sa na, hende a sa derêŋge kwôlen. 27 Men, kenbay kôba, ka sa derê kwôlen, wôsa na kena naɲ en kiriɲa na en ayiɲ tô jé wuɲê kwôy kemnêŋ kemnêŋ.» 1 «Na en kelêŋge kwôli are bay ka hen, aɲ bi kené ɗi tô ayê bôô woŋge aɲ né. 2 Bay a dagêŋge bô iyéy daɲare a men, era baa tumô hen na, kwôni a deréŋge menba, a ermé môɲ ɗiré tebe na Emen hen. 3 Bay a lê hen iyôŋ, wôsa bay hôn Iban ré men, bay hônen nôbi ré a men. 4 En kelêŋge kwôli are bay ka hen, aɲ kiriɲa bay ré sa ba, kené erem mega wo na ené kelêŋge kwôliji tumô niɲ. Na en kelêŋge ca tumô ré, na wô wo na en baa naɲ ken tô.» 5 «Haw hen, na herê ligi kwo na joon a hen. Menba, kwôni pôn nêŋ iyôŋ perêrŋge a hen eŋgeren iyôŋ ba: ‹Ju ô na yôŋ ba›, ré kwôy. 6 Na wô wo en kelêŋge kwôli are bay ka hen, aɲa turŋge ré ɲa hen ba? 7 Niɲ na, na kelêŋge na tu kwôlê: hena ené ô ba, a derê wô sarŋge, wôsa hena ené ô ré ba, hende lê naɲ ken a era uɲéŋge ré. Niɲba, hena ené ô na, na joɲ naɲ tu béŋge. 8 Aɲ kiriɲa hende a sa na, hende a geliɲ ɓiɲé ka sa terare a nà, mega wo ermé woji wo gengiɲ sa têriɲ men, sa lê aŋgaɲ derôre a men, sa jerê kwôlê a a men hen na, ré habiɲ. 9 Wôsa kwo gengiɲ sa têriɲ ba, na wô wo bay bi bôrji san a ré. 10 Men, kwoɲ lê aŋgaɲ derôre ba, na wô wo na erê ligi Iban a, aɲ ka gelen cêgê ré niɲ yôd hen. 11 Men, kwo gengiɲ sa jerê kwôlê a ba, na wô wo kelma wo sa terare a nà, bay jô kwôlê sari a niɲ a men.» 12 «Kwôlê baa gaɲ wo ré ené kelêŋge tô, niɲba, haw hen en hôn wo ré ɗê sarŋge. 13 Kiriɲa Tunu toɲ hende yêgê sa kwôlê woɲ tiri biɲ ɓiɲé hen, a sa na, hende a geléŋge tu kwôlê kêm, wôsa hende a kelê kwôlê wôni sa kebre ré, niɲba, na kwôlo hende toya men, hende a kelêŋge kwôli aŋga a era hen a men. 14 Hende a geliɲ ɓiɲé damɲare tiɲê wôsa na kwôlo hende toyo keben a ré kelêŋge hen. 15 Are kêm ka Iban ôriɲ hen na, na kaɲê nôbi men. Na ôbi á, ené kôl hende ré sa kelêŋge na kwôlo hende toyo keben a hen.» 16 «Dê a menba, ka gelen ré niɲ men, sem cêgê menba, ka hô gelen.» 17 Sa kwôlê bi wo hen a na, bay tôri ka pôni eŋgeriɲ yirji kôl iyôŋ ba: « ‹Dê a menba, ka gelen ré niɲ men, sem cêgê menba, ka hô gelen wôsa en ô na ligi Iban a›, hen ba, bôri na iyeŋ ba?» 18 Menba, bay hô kôl iyôŋ ba: «Ba kwôlo ôbi kôl iyôŋ ba: ‹Dê a› hen ba, bôri na iyeŋ ba? Wôsa nana hôn bô kwôlê wori bi wo hen né.» 19 Jésu hôn wo bay ré gey eŋgereri kwôlê menba, ôbi kôl iyôŋ ba: «Ken eŋgeren na kwôlê na sa kwo ené kôl iyôŋ ba: ‹Dê a menba, ka gelen ré niɲ men, sem cêgê menba, ka hô gelen hen ba?› 20 Na tu kwôlê ené kelêŋge hen: ka sômnê men, ka ɓarê men, menba, ɓiɲé ka sa terare a nà ba, a merê naɲ yi derê. Kenbay ka geliɲ gusiɲ niɲba, gusiɲ toŋge hende to hen a sa beliɲ yi derê. 21 Kiriɲa iyore ta yê na, hende geliɲ gusiɲ wôsa wulê wore nêm, niɲba, kiriɲa hende yê kema uwôl tôŋ niɲ na, yi derê wo gawra ré yêɲ sa terare a nà hen lere aɲ hende gôrbiɲ sa gusiɲ to na lere hen. 22 Kenbay kôba, haw hen ken geliɲ gusiɲ niɲba, na hô geléŋge ka lê yi derê aɲ kwôni wo a derê yi derê woŋge bi wo hen ba, naɲ niɲ.» 23 «Wulê bi wo hen a na, ka eŋgeren kwôlê wôni ré kwôy. Na tu kwôlê ené kelêŋge hen, aŋga yôŋ yôŋ ka ken eŋgeriɲ Iban naɲ henen na, ôbi a béŋge. 24 Kwôy kemnêŋ kemnêŋ kôba, ken eŋgere ani naɲ henen ré tô. Eŋgeréŋge aɲ ka uɲé aɲ bi yerŋge ré derêŋge cerêd.» 25 «En kelêŋge kwôli are bay ka kêm hen naɲ gwosore niɲ. Niɲba, wulêri a nêmê na, na kelêŋge na naɲ gwosore ré niɲ. Niɲba, na kelêŋge kwôli Iban waŋ ta. 26 Wulê bi wo hen na, ka eŋgeré are naɲ henen ɗiba, na uwôliɲ Iban are wô sarŋge ré niɲ. 27 Wôsa Iban bi naɲ yiri geyéŋge, wôsa ken geyen men, ken bi bôrŋge san a mega wo ené hena na ligiri a a men. 28 En hena na ligi Iban a a ené era sa terare a nà. Haw hen, na hena sa terare a nà, herê ligi Iban a.» 29 Bay tôri kôli iyôŋ ba: «Gel, haw hen ju kôl kwôli Ibam waŋ a ta men, ju kôl gwosore tôni ré men. 30 Haw hen, nini hôn wo jeré hôn are kêm aɲ kwôlê wo kwôni ɗa eŋgerem tô kôba, ju hôn niɲ. Na ôbi á, niné bi bôrni sam a wo jeré hena na ligi Ibam a hen.» 31 Menba, Jésu uwôlji sara iyôŋ ba: «Ken hôn niɲ ba? 32 Wulêri nêm niɲ wo ka useriɲ aɲ i ba a wayê kwini erê erê aɲ ka ɗén penen. Niɲba, ena penen ré, wôsa Iban na naɲ en. 33 Na en kelêŋge kwôli are bay ka hen, bi kené uwôɲ bô jalê legen a. Ka geliɲ gusiɲ sa terare a nà, niɲba, ken ɓu bôrŋge iyêre wôsa en gôliɲ sa néé wo sa terare a nà niɲ.» 1 Kiriɲa Jésu kôl hen iyôŋ kô niɲ menba, ay tiri bôriɲ kiriɲ si derômaraŋ aɲ kôl iyôŋ ba: «Iban, wulêri nêm niɲ. Ay kibi Kemam aɲ bi Kemam kôba, ay kem men. 2 Wôsa ju biri tôô sa ɓiɲé ka sa terare a nà kêm bi ré biɲ ka ju biri hen merê wo naɲ kwini. 3 Aɲ merê wo naɲ kwini bi wo hen na, na bi bay ré hônem jôbi Emen woɲ tiri pôn nêŋ ham hen men, bay ré hôn Jésu Krist wo ju jori hen a men. 4 En gel damɲare tom sa terare a nà men, en li jé wo na ju bên kôben a hen kô niɲ a men. 5 Iyôŋ ba, Iban, haw hen wo ju môriɲ hen na, ju hô ben damɲare tiɲê to na en baɲ legem a tumô pa dema tô terare na ré ɗiɲ tô hen.» 6 «Ɓiɲé ka sa terare a nà, ka na ju teraji ben hen na, en li kwôy aɲ bay hôn damɲare tom. Bay na kam aɲa jeré ben hen, ôbi a, bay ré bi kwôlê sa kwôlê wom a hen. 7 Aɲ haw hen, bay hôn mega wo are kêm ka jeré ben hen na, ré hena na legem a. 8 Wôsa na kwôlo na ju kelan a ené kôlji men, bay eŋge biɲ bôrji sara aɲ bay hôn dô wo ené hena na legem a tiri men, bay bi bôrji sam a mega wo jôbi a na ré joon a men.» 9 «Na wô sarji bay a ené uwôlem hen. En uwôlem na wô sa ɓiɲé ka sa terare a nà ré, niɲba, wô sa ka ju ben hen, wôsa bay na kam. 10 Wôsa aŋga na kaɲê ba, na kam men, ka na kam ba, na kaɲê men. Aɲ bay ré geliɲ damɲare tiɲê yirji a. 11 Nôbi ena kwo sa terare a nà ré niɲ, niɲba, bay ba, baji sa terare a nà tô, wôsa na herê legem a. Iban wo yi naɲ jeŋgêri, ɓiɲé ka na ju ben hen na, ju gemji naɲ henem, aɲ bi bay yi mega gawra wo pôn, mega wo nabay kôba, nana pôn hen iyôŋ men. 12 Kiriɲa na en baɲ naɲ ci sa terare a nà tô na, na en gemji naɲ henem. Na en gem ka na ju ben hen ɗiba, kwôni pôn nêŋ iyôŋ kôba, na kay ré. Niɲba, na kema woɲ ôbi mênê pôn hari a kayê, aɲ bi kwôlo na yi bô magtubu to Emen a hen ré ô naɲ geréri. 13 Aɲ haw hen wo na herê legem a hen na, en kôl kwôli are bay ka hen wo en baa sa terare a nà tô, bi bay ré uwôɲiɲ yi derê wuɲê mega wo yen nôbi kôba, dôren hen iyôŋ men. 14 En kôlji kwôlê wom menba, ɓiɲé ka sa terare a nà kaɲji yôd, wôsa bay li aŋga ɓiɲé ka sa terare a nà li hen né, mega wo nôbi kôba, ena kwo sa terare a nà ré hen iyôŋ men. 15 En uwôlen na wo jeré pôrji sa terare a nà ôriɲ legem a ré tô, niɲba, jeré gemji wô wo Sidan woge wô bêji kayê hen ɗi. 16 Bay na ka sa terare a nà ré, mega wo nôbi kôba, ena kwo sa terare a nà ré hen iyôŋ men. 17 Bi tu kwôlê wom liji bi bay yi ɓiɲé ka yi naɲ jeŋgêrji, wôsa kwôlê wom na, na tu kwôlê. 18 Mega wo na ju joon perê ɓiɲé ka sa terare a nà hen iyôŋ na, nôbi kôba, en jéji perê ɓiɲé ka sa terare a nà hen iyôŋ men. 19 En ay yen liɲ jé bem wô sarji aɲ bi bay kôba, ré ayiɲ yirji liɲ jé bem tiri hen iyôŋ men.» 20 «Na wô sarji bay piniji a ené uwôlem hen né, niɲba, wô sa ka a bê bôrji san a wô kwôlo bay ka ju ben hen a dôrji hen a men. 21 En uwôlem na wo bay kêm ré yi mega gawra wo pôn. Iban, bi bay biɲ pôn naɲ na, mega wo nabay kôba, nana yi môɲ gawra wo pôn hen iyôŋ men, bi bay yi mega gawra wo pôn iyôŋ men. Aɲ bi ɓiɲé ka sa terare a nà ré bi bôrji san a wo jôbi a ré joon hen. 22 Hini emê wo na ju ben hen na, nôbi kôba, en biji men, aɲ bi bay ré biɲ pôn mega wo nabay nana biɲ pôn hen iyôŋ men. 23 Aɲ nôbi naɲ ci niɲa gawra wo pôn mega wo jôbi naɲ en nana gawra wo pôn hen iyôŋ men, aɲ bi bay ré biɲ pôn dô. Ôbi a, ɓiɲé ka sa terare a nà ré henê wo jôbi a na ré joon men, jeré geyji môɲ kwo jeré geyen hen iyôŋ men hen.» 24 «Iban, en gey bi kiriɲ ka ené merê ya hen na, ɓiɲé ka na ju ben hen ré mô ya men, aɲ bi bay ré gel damɲare to na ju ben hen, wôsa ju geyen ca tumô dema tô terare na ré ɗiɲ tô. 25 Iban woɲ ôbi lê aŋgaɲ derôre, ɓiɲé ka sa terare a nà na hônem ré, niɲba, nôbi en hônem, aɲ ka na ju ben hen hôn wo jôbi a na ré joon. 26 En li aɲ bay hônem men, na hô lê aɲ bi bay hônem damaŋ a. Aɲ bi geyé wo ju geyen hen na, bi bay kôba, geyiɲ megêrji hen iyôŋ men, bi nôbi ené biɲ pôn naɲ ci a men.» 1 Kiriɲa Jésu uwôl Emen hen iyôŋ kô niɲ menba, ôbi naɲ bay tôri ɗayji si cêgi tu kam ka bay uwôgeri Sédrôn aɲ bay ô bô yagê wo pôni wo bay baniɲ gurô ya wo yi kiriɲ bay ka hen a. 2 Menba, Judas wo a sa ayê sari hen hôn kiriɲ bay ka hen dô, wôsa Jésu naɲ bay tôri ôrji ya gaŋ gaŋ. 3 Menba, Judas dera asgarɲê naɲ bay gemé iyéy Emen ka damné kaɲ bay bê kwôbe naɲ Parisiɲêɲê a joji hen eraɲ kiriɲ bay ka hen naɲ tare toɲ tô deɲere men, lampa men, aŋgaɲ maɲê a men. 4 Jésu hôn aŋga ré sa liri hen, menba, ôbi jera kwiniji aɲ kôlji iyôŋ ba: «Ken woge na i ba?» 5 Menba, bay uwôli sara iyôŋ ba: «Nini woge na Jésu wo Najarêt.» Menba, ôbi uwôlji sara iyôŋ ba: «Na nôbi bi a na.» Judas woɲ ôbi ayê sari hen kôba, naɲ ci ya men. 6 Kiriɲa Jésu kôlji iyôŋ ba: «Na nôbi bi a na», menba, bay hô naɲ cêgeriji aɲ heriɲji. 7 Jésu hô eŋgeriji iyôŋ ba: «Ken woge na i ba?» Menba, bay kôl iyôŋ ba: «Nini woge na Jésu wo Najarêt.» 8 Menba, Jésu hô uwôlji sara iyôŋ ba: «Ré ené kelêŋge tumô ré na nôbi bi a ré na ré ba? A hena ré na nôbi a kené wogen ba, kamaŋ ka hen ba, ken ɗiji ô aŋgaji.» 9 Ôbi kôl hen iyôŋ bi kwôlo na ré liɲ bô magtubu to Emen a kôl iyôŋ ba: «Ka na ju ben hen na, kwôni pôn nêŋ iyôŋ kôba, kay ré hen na, ariri ré liɲ.» 10 Simô Piyêr wo ôriɲ naɲ yebere toɲ kaskar to kôbri a hen, dô diɲ maa mana wo pôni wo dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe woɲ gusurô jô. Mana bi wo bay di mari jô hen na, hini na Malkus. 11 Menba, Jésu kôliɲ Piyêr iyôŋ ba: «Dôbe yebere tom hôriɲ bô sabare a. Ju gey bi ené geliɲ gusiɲ to Iban na ɗi gengiɲ san hen né ba?» 12 Menba, asgarɲê naɲ dami woji men, bay gemé iyéy Emen a men ɓeroji Jésu aɲ harêri naɲ gaŋne. 13 Menba, tumô ba, bay ôriɲ naɲ ɗi iyé Aan a wo na môy Kayib woɲ dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe bô elê bi wo hen a hen. 14 Men, na Kayib bi a na kôliɲ damné ka Jubɲê iyôŋ ba: «Hena gawra pôn ré ma wô sa ɓiɲé ka sa ira ba, dô hen.» 15 Simô Piyêr naɲ ôbi tô Jésu wo pôni kôbiji tô Jésu. Ôbi tô Jésu wo pôni bi wo hen na, dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe hôni dô. Na ôbi á, bay ré ɗiri ô naɲ Jésu ira derô haba wo dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe bi wo hen a hen. 16 Niɲba, Piyêr ba, ɗebo baa nô kibi geré. Menba, ôbi tô Jésu bi wo hen so sa iyêl naɲ iyore to gem kibi geré hen menba, hende ɗi Piyêr ô ira men. 17 Hende gemé kibi geré hende to hen eŋgeriɲ Piyêr iyôŋ ba: «Jôbi ju na ôbi tô gawra bi wo hen men, ré ba?» Menba, ôbi kôle iyôŋ ba: «Eŋ eŋ, ena ôbi tôri ré.» 18 Kelanê dii menba, bay jé naɲ bay gemé iyéy Emen hen lamji tare iyêbe. Menba, Piyêr kôba, era sa iyêbe naɲ ci men. 19 Dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe eŋgeriɲ Jésu kwôlê gengiɲ sa bay tôri men, sa ari gelé kari a men. 20 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «En kôl kwôlê wuɲê tu wolé men, en geliɲ ɓiɲé are bô iyéy daɲare a men, bô iyéy Emen a men, kiriɲ ka Jubɲê kêm daɲ ya hen a men ɗiba, en li ani kani naɲ uwôbê ré. 21 Wô mi a jeré eŋgeren ba? Eŋgeriɲ ɓiɲé ka na toy kwôlo na en dô hen. Wôsa bay hôn kwôlê bi wo na en dôrji hen.» 22 Kiriɲa Jésu kôl hen iyôŋ menba, ôbi gemé iyéy Emen wo pôni kwo ré ɗebe kwa hen di Jésu tô mari a aɲ kôli iyôŋ ba: «Na hen iyôŋ a jeré uwôliɲ dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe kwôlê sara hen ba?» 23 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Hena ené iyêl habiɲ ba, ju gelen kwôlê bi wo en iyêl habiɲ hen. A hena kwôlo ené iyêl hen na tiri ba, wô mi a jeré dên ba?» 24 Menba, Aan jéɲ naɲ Jésu naɲ kôbri wo ré hariɲ biɲ dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe Kayib. 25 Kiriɲ bay ka hen na, Piyêr ɗebe iyêbe tare tori hende to hen baa ya menba, kwôni wo pôni eŋgereri iyôŋ ba: «Jôbi kôba ju na perê bay tô gawra bi wo hen men ré ba?» Menba, Piyêr uwôser kôl iyôŋ ba: «Eŋ eŋ, ena ôbi tôri ré.» 26 Mana wo dami wo damné kaɲ bay bê kwôbe wo pôni na gôbri kwo Piyêr na di mari jô hen kôli iyôŋ ba: «Kamaŋ, na gelem bô yagê a naɲ ɗi ré ba?» 27 Niɲba, Piyêr hô uwôser a menba, kiriɲ bay ka hen na, kura yel. 28 Tô kiriɲ cud menba, bay henaɲ naɲ Jésu iyé Kayib a ôriɲ iyé ôbi emê sa iyére woɲ Rômê wo bay uwôgeri Pilat hen. Niɲba, damné ka Jubɲê ôrji ira ré wôsa Pilat na Jub ré, wôsa erê iyé kwôni na Jub ré na, a lê aɲ bay a kagemê. Bay gey bi yirji ré kagem né, bi ciré ômiɲ geserê Pak. 29 Na ôbi á, ôbi emê sa iyére Pilat ré so nô dema ré sa uwoɲji hen. Kiriɲa ôbi sa menba, eŋgeriji iyôŋ ba: «Na kwôli mi a kené uwôl sa gawra bi wo hen a ba?» 30 Menba, bay uwôli sara iyôŋ ba: «Hena gawra bi wo hen henaŋ ré li habrê wôni ré ba, henaŋ niné eraɲ naɲ ɗi tumôm a ba?» 31 Menba, Pilat uwôlji sara iyôŋ ba: «Ɓeréŋgeri ken ôriɲ aɲ kenbay ken ô jerê kwôlê sari a naɲ tôô toŋge.» Menba, bay hô uwôli sara iyôŋ ba: «Kenbay kaɲ Rômê ken kelêni niné uwôliɲ kwôni kwôlê woɲ temare sari a ré.» 32 Na hen iyôŋ aɲa kwôlo Jésu na kôl gengiɲ sa geré temayri to ɗiré ma hen, ariri ré liɲ hen. 33 Menba, Pilat bul hô ira ô uwôgê Jésu aɲ eŋgereri iyôŋ ba: «Ju na kelma wo Jubɲê bi ba?» 34 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Kwôlo ju eŋgeren hen, na kwo jôbi a ermé hen iyôŋ laba, na kwôni a kôlen hen iyôŋ gengiɲ san ɗi ba?» 35 Menba, Pilat uwôli sara iyôŋ ba: «Nôbi ena Jub ba? Na yênêm kam naɲ damné kaɲ bay bê kwôbe a eraɲ naɲ ju ben. Niɲba, ju la na mi ba?» 36 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Emê iyére tiɲê na to sa terare a nà ré. Hen aɲa emê iyére tiɲê henaŋ ré na to sa terare a nà ná, henaŋ manê kaɲê henaŋ ré karê maɲê wô san aɲ bi bay ré ɓuren biɲ damné ka Jubɲê ré. Niɲba, na hen iyôŋ né, wôsa emê iyére tiɲê na to sa terare a nà ré.» 37 Menba, Pilat hô eŋgereri iyôŋ ba: «Iyôŋ ba, ju na kelma ɗê?» Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Na ôbi, a jeré kôl hen, ena Kelma. Nôbi en yêɲ aɲ en era sa terare a nà wô derê kwôli tu kwôlê aɲ ɓiɲé kêm ka na ka tu kwôlê hen na, bay toy kwôlê wuɲê bi wo hen.» 38 Menba, Pilat hô eŋgeriɲ Jésu iyôŋ ba: «Tu kwôlê ba, na mi ba?» Cêgi kwôlê bi wo hen menba, ôbi hena hô si nô ô uɲé Jubɲê aɲ kôlji iyôŋ ba: «Ken toy, nôbi en uwôɲ kwôlê wôni wo na ɓeriɲ gawra bi wo hen né. 39 Niɲba, naɲ hara woŋge na, en uwôl daŋgay pôn pôn ta béŋge kwôy kwôy naɲ geserê Pak hen ba, ken gey bi ené uwôl kelma wo Jubɲê ta béŋge ba?» 40 Menba, bay ka gura naɲ kwônêrji iyôŋ ba: «Nini gey ré, ulêni Barabas ta ɗi.» Men né, Barabas bi wo hen na, na bandi men. 1 Menba, Pilat ay tôô bi bay ré yêmnê Jésu naɲ tinêre. 2 Asgarɲê gaa jabga woɲ kenare naɲ gesem aɲ dôbri sari a men, bay dôbri bargay kaɲ kenare ka sêyi yiri a a men. 3 Menba, bay uso ɗa ligiri a aɲ kôli iyôŋ ba: «Dosé tom kelma wo Jubɲê» men, bay sêri tô mari a men. 4 Menba, Pilat hô so nô aɲ kôliɲ Jubɲê iyôŋ ba: «Geléŋge, en saɲ naɲ ɗi nô béŋge bi kené hôn mega wo ené uwôɲ kwôlê wôni wo habiɲ yiri a ré.» 5 Jésu so naɲ jabga woɲ kenare woɲ gesem naɲ bargay ka sêyi kaɲ kenare ka bay ré tôbri yiri a hen. Menba, Pilat kôl iyôŋ ba: «Geléŋge, gawra bi a hen.» 6 Kiriɲa damné kaɲ bay bê kwôbe naɲ bay gemérji gili hen iyôŋ menba, bay bi gura kôl iyôŋ ba: «Ɓériŋgeri sa gurô tagelê, ɓériŋgeri sa gurô tagelê.» Menba, Pilat kôlji iyôŋ ba: «Kenbay ken ɓiri aɲ ken ô ɓééri sa gurô tagelê ɗiba, nôbi en uwôɲ ani kani ka ôbi li ka habiɲ né.» 7 Menba, Jubɲê uwôli sara iyôŋ ba: «Nibay nini ôriɲ naɲ tôô toni ya aɲ naɲ tôô toni hende to hen na, niɲa deréri, wôsa ôbi kôl ɗiré na Kema Emen.» 8 Kiriɲa Pilat toy kwôlê bi wo hen iyôŋ menba, harê hô liri damaŋ a. 9 Ôbi hô kini merêri a aɲ eŋgeriɲ Jésu iyôŋ ba: «Jôbi ju na gawra wo yôŋ ba?» Niɲba, Jésu uwôli kwôlê wôni sara ré. 10 Menba, Pilat kôli iyôŋ ba: «Na nôbi a jeré wômen tôŋ hen ba? Ju hôn mega wo ené ôriɲ naɲ néé woɲ ɓéremare sa gurô tagelê men, kwoɲ uwôlemare ta a men iyôŋ né ba?» 11 Menba, Jésu uwôli sara iyôŋ ba: «Hen aɲa Emen henaŋ ré bem néé bi wo hen ré ba, henaŋ jeré ôriɲ naɲ néé wôni san a ré kwôy. Na ôbi á, kiriɲa kwo ré ɓeren bem hen na, ôbi li na têriɲ to dami ɗêm.» 12 Kiriɲ bay ka hen na, Pilat woge geré ɗiré ulêri ta. Niɲba, Jubɲê ka gura kôl iyôŋ ba: «Hena jeré uwôli ta ba, ju na melaɲ kelma wo dami Sésar ré kwôy. Kwôni wo li yiri môɲ kelma iyôŋ na, ôbi na ôbi bayi Sésar.» 13 Kiriɲa Pilat toy kwôlê bi wo hen iyôŋ menba, ôbi soɲ naɲ Jésu nô aɲ ô merê kiriɲ jerê kwôlê ka bay uwôl daŋne ya ka bay uwôgeji naɲ hébre «Gabata» hen. 14 Na wulê woɲ ɓeré sa têê geserê Pak. Tare ɗebu ɗiŋne niɲ menba, Pilat kôliɲ Jubɲê iyôŋ ba: «Geléŋge, kelma woŋge bi.» 15 Niɲba, Jubɲê bi gura kôl kibriji pôn hôm iyôŋ ba: «Diri, diri, ɓééri sa gurô tagelê.» Menba, Pilat kôlji iyôŋ ba: «Kelma woŋge bi a kené gey bi nôbi ené ɓééri sa gurô tagelê hen ba?» Menba, damné kaɲ bay bê kwôbe kôl iyôŋ ba: «Kelma woni na Sésar pôn nêŋ hari.» 16 Menba, ôbi nôge Jésu biji bi bay ré ô ɓééri sa gurô tagelê. Menba, bay ɓiri ôriɲ. 17 Jésu ay gurô tagelê wori aɲ saɲ kiriɲ ka bay uwôgeji ibé sa gawra ka naɲ kibi hébre ba bay uwôgeji Gwôlgwota hen. 18 Na kiriɲ bay ka hen a aɲa bay ré ɓééri sa gurô tagelê ya naɲ ɓiɲé ka pôni wôô. Kwo pôni sa kôbri gusurô men, kwo pôni sa kôbri maa men aɲ Jésu derôrji a. 19 Pilat ɗi are yi gurô aɲ di ta sa gurô tagelê wo Jésu a aɲ kôl iyôŋ ba: «Jésu wo Najarêt, kelma wo Jubɲê.» 20 Jubɲê kwône dêŋse kwôlê bi wo hen wôsa kiriɲ ka bay ɓériɲ Jésu ya hen na, ɗa naɲ iyére. Aɲ are bay ka bay li di ta hen na, na naɲ kibi hébre men, kibi latên men, kibi grêk a men. 21 Damné ka bay bê kwôbe ka Jubɲê kôliɲ Pilat iyôŋ ba: «Ɗi ‹Na kelma wo Jubɲê› ré niɲba, ju ɗi ‹Ôbi ré kôl iyôŋ ba: «Ena kelma wo Jubɲê.» › » 22 Menba, Pilat uwôlji sara iyôŋ ba: «Aŋga en ɗi tôŋ da niɲ na, yi na yériji.» 23 Kiriɲa asgarɲê ɓér Jésu kô niɲ menba, bay pô bargay kari soderé kiriɲ pôrbu aɲ céɲji. Bay ay bargay kari kaɲ kabrêri ka yêŋgi ka tu seŋrêrji naɲ aɲ na kibi bargay pôn nêŋ hena ta kwôy era tôŋ. 24 Menba, bay kôl iyôŋ ba: «Na yêgerêŋge ré niɲba, na jibiɲ jala terê gelé na i a ɓeré ba?» Aɲ bi kwôlo na liɲ bô magtubu to Emen a hen, ariri ré liɲ. Magtubu hende to hen kôl iyôŋ ba: «Bay céɲ bargay kaɲê men, kaɲ kabrên bay jibiɲ jala terê a men .» Na hen iyôŋ a asgarɲê ré li hen. 25 Ɗa kwa gurô tagelê wo Jésu a na, yori naɲ yêre ɗebiji ya, Mari toɲ tam Klopas men, Mari to Magdala a men. 26 Kiriɲa Jésu gel yori men, gel ôbi tôri wo ôbi geyri gaɲ hen ɗebu kware a men na, ôbi kôle iyôŋ ba: «Yon, gel, kemarê a hen niɲ.» 27 Men, ôbi kôliɲ ôbi tôri bi wo hen iyôŋ ba: «Gel, na yom a hen.» Ayiɲ tôri wulê bi wo hen na, ôbi ôriɲ naɲ tu iyére tori. 28 Cêgeri wori menba, Jésu hôn wo are kêm ré kô niɲ menba, kôl iyôŋ ba: «Kam dêên.» Aɲ bi kwôlo liɲ bô magtubu to Emen hen na, ré biɲ . 29 Kiriɲ bay ka hen na, baɲa gerêŋgê wo pôni yi naɲ kam tiɲaɗor ka bay uwôgeji binêger hen bô. Asgarɲê dôbe jaa bô a aɲ dôbe kibi gurô wo bay uwôgeri hisôp hen aɲ usoɲ sa dôbri kibri a. 30 Kiriɲa Jésu yi kam ka geraŋgi bay ka hen menba, ôbi kôl iyôŋ ba: «Kibi are kêm deriɲ niɲ.» Menba, ôbi di sari tôŋ menba, kibri wôm hari niɲ. 31 Kiriɲ bay ka hen na, na wulê woɲ ɲanê sa tê kwô woɲ emê sa merê ta a menba, Jubɲê hare wô wo temay Jésu naɲ gawrê ka wôô hen maa ré yé kwôy sé sa sa merê ta, wôsa sa merê ta na, na sa to dami. Menba, bay ô eŋgeré Pilat ré pôy têrji aɲ bi bay ré ma lew aɲ ré tô temayriji bi tôŋ. 32 Ɓiɲé ka bay ɓérji naɲ Jésu hen na, asgarɲê sa pôy têrji wôô kêm. 33 Kiriɲa bay sa sa Jésu a menba, bay gel wo ôbi ré ma niɲ menba, bay ɗi piyê têri ba, mera. 34 Asgar wo pôni jebu kabrê Jésu naɲ yêre menba, kiriɲ bay ka hen na, kwôbe naɲ kam so. 35 Kwo gel are bay ka hen na, dô kwôliji aɲ kwôlê wori bi wo hen na tiri men, ôbi hôn wo ɗiré kôl na tu kwôlê men, ɗiré kôl hen iyôŋ bi kenbay kôba, kené biɲ bôrŋge sara men. 36 Are bay ka hen yi hen iyôŋ bi magtubu to Emen ré ô naɲ gerére magtubu hende to hen na kôl iyôŋ ba: «Ibéri wôni pôn nêŋ iyôŋ kôba, a bôɲ né .» 37 Men, magtubu hende to hen hô kôl iyôŋ ba: «Bay a sa gelé kwo bay na cibri hen a men .» 38 Cêgê menba, Josêp wo Arimaté woɲ ôbi ayê bôô hen era sa eŋgere Pilat ɗiré erê ayê temay Jésu, wôsa ôbi na ôbi tô Jésu niɲba, na naɲ ɲalê, wôsa ôbi hariɲ Jubɲê. Pilat dege naɲ ɗi sara dema ôbi ré ô ayê temay Jésu ôriɲ tô. 39 Nikwodêm wo na ô naɲ yoyre ô uɲé Jésu hen eraɲ naɲ ider wo ɗiɲé dô wo bay li naɲ miir men, alowês a men hen comlé tôre subu. 40 Si Josêp naɲ Nikwodêm ayji temay Jésu lêgere naɲ kibi bargay ka bay yêgerê men wuse ider sari a men mega wo Jubɲê liiriɲ hen iyôŋ. 41 Kiriɲa bay na ɓériɲ Jésu ya hen na, na ɗa kwa kini banê gurô aɲ kiriɲ bay ka hen na, kamɲê ka kôrbi ka bay kerge bô keram a ka bay emiɲ kwôni ya sa pôn né hen yi ya. 42 Na bô kamɲê bay ka hen a bay ré emiɲ Jésu ya, wôsa na kamɲê ka yi ɗa naɲ kiriɲ ka bay na ɓééri ya hen. Wôsa Jubɲê ɓu sa têê aŋga gengiɲ sa sa merê ta. 1 Naɲ sa demas tô kiriɲ cud wo kiriɲ baa hendu ɗurum ɗurum tô menba, Mari to Magdala ô sa kamɲê. Menba, hende gel kulmaŋ keram wo bay na ligiɲ kibi kamɲê hen gerŋgiɲ yi wolé. 2 Hende ge ô uɲé Simô Piyêr naɲ ôbi tô Jésu wo pôni wo Jésu geyri gaɲ hen aɲ kôlji iyôŋ ba: «Bay dô Kelma kamɲê ôriɲ aɲê aɲ nini hôn kiriɲ ka bay uwôli ya hen né.» 3 Piyêr naɲ ôbi tô Jésu wo pôni bi wo hen siji gerji ô sa kamɲê. 4 Menba, bay gerji wô ɓem niɲba, ôbi tôri wo pôni bi wo hen ge gôliɲ Piyêr aɲ biɲ sa kamɲê tumô. 5 Ôbi deŋge tôŋ kôbe bô kamɲê menba, gel na kibi bargay ka bay na lêgeriɲ Jésu hen, a yé tôŋ mera. Niɲba, ôbi si bô kamɲê ré. 6 Simô Piyêr wo guro cêgeri a tôŋ tôŋ hen sa menba, si bô kamɲê menba, gel na kibi bargay a yé tôŋ mera. 7 Men, bargay ka bay na lêgeriɲ sa Jésu hen, lêgeriɲ yi wolé piniji ɗiba, yi naɲ ka bay na lêgeriɲ yiri hen né. 8 Menba, ôbi tô Jésu wo ré guro sa tumô hen si bô kamɲê aɲ gel menba, ôbi bi bôri sara. 9 Wôsa kwôlo na liɲ bô magtubu to Emen a wo Jésu ré jê sé kamɲê hen na, kwôy saɲ wulê bi wo hen na, bay tôri na hôn ré tô tô. 10 Menba, bay tô Jésu bay ka wôô hen bilji hô iɲ. 11 Niɲba, Mari ɗebe nô kibi kamɲê sôm. Kiriɲa hende sôm ɗibiɲ iyôŋ menba, deŋge tôŋ ɲél bô kamɲê. 12 Menba, hende gel manê ka derômaraŋ a wôô ka tôbe bargay ka bôri môrji kiriɲ ka bay na uwôliɲ Jésu ya hen, kwo pôn si sari men, kwo pôn si cêbêri men. 13 Menba, bay kôle iyôŋ ba: «Iyore, wô mi a meré sôm ba?» Menba, hende uwôlji sara iyôŋ ba: «Wôsa bay dô temay Kelma wuɲê aɲ en hôn kiriɲ ka bay uwôli ya hen né.» 14 Kiriɲa hende kôl hen iyôŋ menba, bare cêgere menba, gel Jésu ɗebe hen niɲba, hende hôn wo ré na Jésu ré. 15 Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Iyore wô mi a meré sôm ba? Mu woge na i ba?» Menba, hende kôl yaŋ ba, ré na ôbi gemé kini banê gurô bi wo hen menba, hende kôli iyôŋ ba: «Gawra, hena ré na jôbi a ré ayêri ôriɲ wolé ba, ju kôlen na erê ô ayêri.» 16 Menba, Jésu uwôgere: «Mari», menba, hende bul aɲ uwôgeri: «Raboni», naɲ kibi hébre bôri na ôbi geliɲ ɓiɲé are. 17 Menba, Jésu kôle iyôŋ ba: «Heben né wôsa en ô ta ligi Iban a ré tô. Niɲba, ô mu ô uɲé yênên aɲ mu kôlji iyôŋ ba, ené erê ta ligi Iban a wo na Ibareŋge kenbay men, ligi Emen wuɲê a wo na Emen woŋge kenbay men hen.» 18 Menba, Mari to Magdala ô kôliɲ bay tô Jésu wo teré gelo Kelma aɲ hende kôlji kwôlo ôbi ré kelare hen. 19 Perare to demas hende to hen na, bay tôri daɲji mô bô ira aɲ legeji kermiɲ dô sarji a, wôsa bay hariɲ Jubɲê. Menba, Jésu so ɗebe derôrji a aɲ kôlji iyôŋ ba: «Bi bô jalê wo Emen baa naɲ ken.» 20 Kiriɲa ôbi kôl hen iyôŋ menba, ôbi gelji hôlmê iyare to kôbri men, kwa bôri a men. Kiriɲa bay tôri gili hen iyôŋ menba, yirji dôrji damaŋ. 21 Menba, Jésu hô kôlji iyôŋ ba: «Bi bô jalê baa ré ken. Mega wo Iban na joon hen na, nôbi kôba, en jéŋge men.» 22 Kiriɲa ôbi kôl hen iyôŋ kô niɲ menba, ôbi dô bul wo dami sarji a aɲ kôlji iyôŋ ba: «Eŋgéŋge Tunu toɲ hendi bô bôrê. 23 Ɓiɲé ka ka ɗé bôrŋge jalê sa têriɲ toji a hen na, Emen kôba, a ɗé bôri jalê sa têriɲ toji a men, ka ken ɗi bôrŋge jal têriɲ toji a ré hen na, Emen kôba, a ɗé bôri jalê sa têriɲ toji a ré men.» 24 Tomas ôbi tôri wo pôni perê ka môj kibi wôô wo bay uwôgeri Kerma hen ré naɲ kiriɲa Jésu ré siɲ sa megêri a hen. 25 Tô megêri ka baa hen kôli iyôŋ ba: «Nini gel Kelma.» Menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Hena ené gel kôbri wo bay na di naɲ pôndé hen né men, hena ené dôbe kôben hôlmê iyare to kôbri a hen ré men, hena ené dôbe kôben kwa kabrêri ka bay na cubu naɲ dargaw hen né a men na, na bê bôn sara ré kwôy.» 26 Wulê marge cêgê menba, bay tô Jésu hô daɲji bô ira menba, Tomas naɲ ci niɲ. Kermiɲ ligiriɲ ta menba, Jésu so ɗebe derôrji a aɲ kôl iyôŋ ba: «Bi bô jalê baa ré ken.» 27 Menba, ôbi kôliɲ Tomas iyôŋ ba: «Eraɲ naɲ kôbem nà aɲ ju hamiɲ hôlmê iyare to kôben a men, usoɲ naɲ kôm nà aɲ ju hamiɲ hôlmê iyare to kwa kabrên a hen a men, aɲ ju ɗi narê kwôlê wom baa aɲ ju bi bôm sara.» 28 Menba, Tomas uwôli sara iyôŋ ba: «Kelma wuɲê, Emen wuɲê.» 29 Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Na wô gelé wo ju gelen hen aɲa jeré bi bôm sara hen. Niɲba, ɓiɲé ka gelen né aɲ bi bôrji san a hen na, yirji a dôrji.» 30 Jésu hô li aŋgaɲ giɲê ka gay gay kwône a tu bay tôri a niɲba, kwôliji kôliɲ bô magtubu a na ré. 31 Niɲba, are bay ka hen liɲ bô magtubu a hen iyôŋ, bi kené bi bôrŋge sara mega wo Jésu ré na Krist Kema Emen aɲ hena kené bi bôrŋge sari a ba, kené môriɲ tu geɲ sa kibri. 1 Cêgê menba, Jésu hô si sa bay tôri a kibi cér wo Tibériyad a. Geré sé wo ôbi siɲ sarji a bi a na. 2 Wulê wo pôni na, Simô Piyêr men, Tomas woɲ Kerma hen men, Nataniyêl wo Kana bô emê wo Galilé a naɲ kam Jébédé men, bay tô Jésu ka pôni wôô a men bay kêm daɲji kiriɲ pôn. 3 Simô Piyêr kôlji iyôŋ ba: «Na erê uré.» Menba, bay kôli iyôŋ ba: «Nibay kôba, niɲa erê naɲ ju men.» Menba, bay si ô aɲ ɗayji bô bato a ôrji uré. Yoyre hende to hen na, bay ɓu kuyê kani pôn nêŋ iyôŋ né kwôy. 4 Tô kiriɲ pulôl menba, Jésu ɗebu kibi cér a niɲba, bay tôri hôn wo ré na ôbi ré. 5 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Kam manê, ken ɓu kuyê kani ré ba?» Menba, bay uwôli sara iyôŋ ba: «Nini ɓu ani ré kwôy.» 6 Menba, ôbi kôlji iyôŋ ba: «Bêŋge bera si sa kôbi gusurô hen iyôŋ aɲ ka uɲé kuyê.» Bay uwôl bera menba, bay nêm wurére ta biɲ ré niɲ, wô kuyê ka mêy ka bay pera hen. 7 Menba, ôbi tô Jésu wo Jésu geyri gaɲ hen kôliɲ Piyêr iyôŋ ba: «Na Kelma.» Menba, kiriɲa Simô Piyêr toy wo ré na Kelma hen iyôŋ menba, ôbi hô dôbe bargay ka ôbi ré hariɲ tô bôri uriɲ hen aɲ, neŋgere kuriɲ kam a. 8 Tô bay tô Jésu ka baa hen jubo bato wuroɲ kuyê ka wôn bera hen eraɲ guba cér a, wôsa bay ré na mêter arew naɲ guba cér. 9 Kiriɲa bay sa biɲ guba menba, bay gel deseri tare to kuyê jééɲ sara naɲ mapa yé kwa a menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: 10 «Eraɲge naɲ kuyê ka ken pera hen dê iyôŋ.» 11 Simô Piyêr ɗay bô bato a aɲ wuro bera to kuyê ka damné arew naɲ tôre bay kibi subu wôn bô ta hen tôŋ, bi wo kuyê wôn bera kêm hen kôba, hende yêgeriɲ ré kwôy. 12 Menba, Jésu kôlji iyôŋ ba: «Eraŋge ken sa ôm.» Niɲba, ôbi tôri wôni pôn iyôŋ kôba, nêm eŋgeréri iyôŋ ba: «Ju na i ba ré.» Wôsa bay hôn wo ré na Kelma niɲ. 13 Menba, Jésu uso ɗa aɲ ay mapa aɲ biji men, hô pô kuyê biji a men. 14 Hen a ba, na têê subu tori wo Jésu siɲ sa bay tôri a kiriɲa ôbi jiɲ siɲ kamɲê hen. 15 Kiriɲa bay ôm are kô niɲ menba, Jésu eŋgeriɲ Simô Piyêr iyôŋ ba: «Simô kema Ja, ju geyen gôliɲ kamaŋ ka baa hen ba?» Menba, Simô Piyêr uwôli sara iyôŋ ba: «Ew Kelma, ju hôn wo ené geyem.» Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Iyôŋ ba, ju abe kam gamgê kaɲê ben.» 16 Jésu hô eŋgereri wo têê wôô wori iyôŋ ba: «Simô kema Ja, ju geyen ba?» Menba, Piyêr uwôli sara iyôŋ ba: «Ew Kelma, ju hôn wo ené geyem.» Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Iyôŋ ba, ju gem gamgê kaɲê ben.» 17 Jésu hô eŋgereri wo têê subi iyôŋ ba: «Simô kema Ja, ju geyen ba?» Menba, tu Piyêr li ɲa wô eŋgeré wo Jésu ré eŋgereri têê subu iyôŋ ba: «Ju geyen ba?» hen. Menba, ôbi uwôli sara iyôŋ ba: «Kelma, ju hôn are kêm men, ju hôn wo ené geyem a men.» Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Iyôŋ ba, ju abe gamgê kaɲê ben. 18 Na tu kwôlê a ené kôlem hen: Kiriɲa na ju baɲ mana tô na, jôbi a na harê tô bôm wom naɲ kôm men, ju ô kiriɲ ka bôm jôbi a na geyé a men. Niɲba, kiriɲa já halê na, já perê kôm ta aɲ na kwôni wo ɗaŋgi a harem tô bôm aɲ a ayem ôriɲ kiriɲ ka bôm gey ré a hen.» 19 Ôbi kôl hen iyôŋ ɗiré geliɲ temare to Piyêr ré sa ma hen aɲ ré na temare to ré sa ulê hini emê sa Emen. Kiriɲa Jésu kôl hen iyôŋ kô niɲ menba, ôbi kôliɲ Piyêr iyôŋ ba: «Era tôn a.» 20 Kiriɲa Piyêr bare cêgeri menba, ôbi gel ôbi tô Jésu wo Jésu geyri gaɲ hen era tôrji a. Na ôbi a na yé kabrê Jésu a kibi emê aɲ na eŋgereri iyôŋ ba: «Kelma, na i bi a ayê sam hen ba?» 21 Kiriɲa Piyêr gili menba, ôbi kôliɲ Jésu iyôŋ ba: «Kelma, a kwo na ba, na mi a sa sari a men ba?» 22 Menba, Jésu kôli iyôŋ ba: «Hena ené gey bi ôbi ré mô geɲ kwôy wo ené buloɲ heraɲ ba, dôlem jôbi iyeŋ ba? Jôbi ju era tôn a.» 23 Sa kwôlê bi wo hen a na, bay ayê bôô kôl iyôŋ ba, ôbi tô Jésu bi wo hen ré ma ré. Niɲba, Jésu na kôliɲ Piyêr mega wo ôbi tôri bi wo hen ré ma ré ré, niɲba, Jésu na kôli na iyôŋ ba: «Hena ené gey bi ôbi ré ma ré kwôy wo na buloɲ heraɲ ba, dôlem jôbi iyeŋ ba?» 24 Na ôbi tô Jésu wo Jésu geyri gaɲ bi a derê kwôli are bay ka hen men, na ôbi a lê bô magtubu hende to na hen a men. Aɲ nini hôn wo kwôlê bi wo ôbi ré dô hen na, ré na tiri. 25 Jésu hô li aŋga ɗaŋgi kwône a. Aɲ hena bay ré gey ciré derê kwôliji pôn pôn kêm bô magtubu a ba, kiriɲ ka bay ré biɲ magtubu hende to hen ba, ré naɲê sa terare nà.
|