JOHN

1

1 Driyɛ̃ wãtãhã yaha, wii tuu ma Yãhã Yɛ̃ Yor u pye lɛ nii wa. U pye Yãhã ne, woo gɛ pye Yãhã. 2 Ke fegbecãã na, u pye Yãhã ne. 3 Woo kãmay na wãn byɛ tãhã; ngaa wee yĩnde na mii woo sẽ kẽ u ta ke n nii ye. 4 Woo u ma yrã, yrãŋ wãn byɛ ye, loo yrã n nii cãã- nawee- ye. 5 Woo wii u ma pe Cããfua, u ba dye wamfa nsoho wo, pe wamfa -sẽ pe cãã- wĩĩ sye. 6 Yãhã n ba dya waa nɔ wãã, pe naa u yee Nsãn. 7 Woo n pa ma ba u Cããfua wĩĩ gbe yi nawee- ye, pe waha u Cããfua ta pe Yatɛr. 8 U Nsãn woo sẽ kẽ tuu pye u Cããfua ye; woo kẽ Yãhã u nɔ wãã ma yee u ba u Cããfua wĩĩ tɔ̃r yar nawee- na. 9 Woo Cããfua nwo ma cĩĩnde cãã- ne. Woo kẽ tuu pa driyɛ̃ wo, ma nii cãã- le nawee- wo. 10 Woo kẽ, Yãhã driyɛ̃ tãhã u kãmay na. U pye driyɛ̃ laam wo, pe driyɛ̃fa sẽ ba u yãŋ cã ye. 11 U pa u terfa ye, u terfa sẽ -sẽ ba u sya ye. 12 Mpãy pe -sẽ u wĩĩ sya cĩĩnde, ma u ta pe Yatɛr, u koho klahasaha wãã poo kẽ, pe waha nii Yãhã pii. 13 Poo mpãy pe see ke syi, waa ntɔ̃r kalaa wee ye, waa tyãhã kalaa wee ye, waa syihi wĩĩ sẽ ne ye, Yãhã wĩĩ ne. 14 Yãhã Yɛ̃ Yor wã klaha nawee, woo kẽ Yãhã Dya Yesu Crise ne. U n tege ba nawee- nsoho wo. U pa Yãhã laantãr wũhũ ne, tesẽ cĩĩnde wũhũ ne, wãkuayãã wee te na ye. Wo sẽ u nayɔ̃r yãŋ naa n yai ye, nayɔ̃r tii syi Yãhã Dyapuai nen ya kẽ u ga waha te yãã u Tuhufua Yãhã ye. 15 Nsãn u wĩĩ tẽ yi nawee- ye ma yee: "Woo wĩĩ kẽ tẽ ba pãã ma yee: Wii tuu ga pa ta kur ye, u cɛr yaha ra kẽ, u cãã pye lɛ nii wa ra yaha." 16 Wãkuayãã wee u laantãr wũhũ na ye. U ke wãã wo kẽ, ma maha kaa taha wo na, wãkuayãã wee ye. 17 Wo faale wãdyaha Musa bii ke Yãhã kãnde yar wo na. Ma sẽ yee ke laantãr wũhũ na, tesẽ ke cĩĩnde wũhũ ne, u Yãhã Yĩndefua Yesu Crise woo kẽ tuu pa koo ngĩĩ ne. 18 Waa sẽ Yãhã yãã yãã ye, Yesu wii u ma ke Dyapuai nen ya, ma maha ma Yãhã, ma crã nii Yãhã tãy, woo kẽ tuu Yãhã wĩĩ gbe yi nawee- n ke cã. 19 Le kungbãy Yurusalɛm laam wo, pe Yiifee- yahaseefa pye. Pe n Yãhã yũndefa mpãy lɛhɛ wãã, tesẽ Lewi kur kuɛ pii mpãy ne Nsãn ye. Pe n yir ke Yurusalɛm wo, ma ga yi u Nsãn na, ma u yey ma yee: "Nwasyifua kẽ ma ne?" 20 U Nsãn sẽ gbã tã pe na ye, u n le tɔ̃r yi gbɛgbɛ pe yĩnde na ma yee: "Ndoo sẽ kẽ u Yãhã Yĩndefua Crise ne ye." 21 Pe n maha u yey ma yee: "Ah nwasyifua -sẽ kẽ ma ne? Mboo la Yeli?" Nsãn n pe pye ma yee: "Aye, ndoo sẽ kẽ ye." Pe n maha u yey taha ma yee: "Mboo la u Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua?" U n maha yee: "Aye". 22 Pe n u yey taha yahamba ma yee: "Ah nwasyifua -sẽ kẽ ma ne? Wo yai wo laa loo cã ma wĩĩ na, wo ga tɔ̃r mpãy ye pe wo lɛhɛ. Mii tɔ̃r wo yar nawee wii ter syi kẽ ma ne." 23 Nsãn n pe pye ma yee: "Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua Yisa bii le pãã yaha Yãhã sabangbãŋ wo ma yee: 'Waa yĩmbui n yi drawaha fla wo, ma nii n yee: -Ye Yĩŋfua Yãhã wãpaŋ kãnde gbihi yaha ke kẽ!' " Nsãn n maha le pãã pe ye ma yee: "Yĩmbui lii le n yi drawaha fla wo, ndoo yĩmbui ne." 24 Pe tẽnlɛhɛ mpãy pe lɛhɛ wãã Nsãn ye, Yiifee- yahaseefa mpãy pe n yee Farisyɛ̃, poo mpãy -sẽ pye pe ne. 25 Poo mii n u yey ma yee: "Ke ma pye ma wee u Yãhã Yĩndefua Crise ye, ma wee Yeli ye, ma maha wee u Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua ye, ah nwa -sẽ ta ma n nii nawee- tãã n yi loho wo?" 26 Nsãn n -sẽ pe pye ma yee: "Ndoo, n nwo, tẽ n nii nawee- tãã loho ne; waa sẽ ma pe nawee- laam wo, tee sẽ cã ye. 27 Woo nwo ga ba le koho yigi ra kur ye. U cɛr yaha ra kẽ, ta syi gɛ sẽ yai u ntãn sale wãfɛr ne u trɛ na ye." 28 Koo ngĩĩ byɛ pye Gbetane wo, Yurdane lafeŋ kũndi ngaa ye, Nsãn tuu naa nawee- tãã loho ne na. 29 Koo yĩŋsyii wo, Nsãn n Yesu yãã tuu n pai u fla na, u n pe nawee- pye ma yee: "U Yãhã Mbapẽnge nwo, wii Yãhã u ta, ma ga driyɛ̃ nawee- kapee- foho gbe kãã pe na. 30 Woo wĩĩ kẽ tẽ ba naa n pãã ma yee: Waa ma tuu ga pa ta kur ye, u cɛr yaha ra kẽ. U cãã pye lɛ nii wa ra yaha. 31 Ndoo bya, n sẽ ba u cã ye. N pa, ma ba nawee- tãã n yi loho wo, loo le ga waha ta, Yiisrɛfa n waha cã yoo kẽ u ne." 32 Nsãn n le yãã, ma le pãã ma yee: "N Yãhã Yrã Fãnga yãã, le tege yãhãyĩŋ na kãnsyã waa dyaŋ, ma ba too kuee u yĩŋ na. 33 N sẽ ba u cã ye, Yãhã gii ke -sẽ ra nɔ wãã ta n ba nii nawee- tãã n yi loho wo, koo ke ba ra pye ma yee: 'Wii raa ga ba yãã, ta Yrã Fãnga le ga tege kuee u na, woo kẽ u ga ba naa nawee- tãã ta Yrã Fãnga ne.' 34 Ndoo Nsãn loo nde yãã ra yĩnde ne, ma ga le pãã yi, n ye yar woo kẽ u Yãhã Dya." 35 Koo yĩŋsyii wo, Nsãn maha pye loo teele nen ya wo, u kãnyãrwai syãm mpãy ne. 36 U n maha ba Yesu yãã tuu n tɛr. U n maha yee: "U Yãhã Mbapẽnge nwo!" 37 U Nsãn kãnyãrwai syãm mpãy pe pye u ne, pe u kapãn luhu ke syi, pe n taha Yesu na. 38 Yesu n ba klaha yãŋ, ma pe yãã pe u taha n naha, u n pe yey ma yee: "Ah le ma mii?" Pe n u pye pe yor wo ma yee: "Arbi, ma n syã na?" Ke Arbi yĩntaha kẽ kaicãfua. 39 U n pe pye ma yee: "-Ye pa yaa yãŋ!" Pe n ka, maa u syãsaha yãŋ. Ke -sẽ pye yaiyĩn tratra. Pe n koo per yai kua u ne. 40 Poo nawee- syãm mii, pe ba Nsãn kaplãŋ luhu, ma dur yi u kur kuɛ ye, ma taha Yesu na pe kuãŋ ne, pe laam wo Syimu Pyar cĩĩfua Andere pye. 41 Andere n cãã ka, ma ga u lɛfua Syimu wãã, ma u pye ma yee: "Wo u Meesi yãã." Ke Meesi yĩntaha kẽ: Yãhã Yĩndefua Crise. 42 U Andere n Syimu yigi ga Yesu fla na. Yesu n u yãã ma yee: "Mboo sẽ na Nsãn dya Syimu? Pe naa ma yee yagaa Sefase." Ke Sefase myaha ma wãcɛŋ Pyar myaha ne. Te myar yĩntaha ntẽmblaha. 43 Koo yĩŋsyii wo, Yesu n le ta woo ga ka Galɛlɛ kuɛ kãntraha na. Tuu Filipe wãã sya, u n u pye ma yee: "Naa n taha ra na." 44 U Filipe -sẽ wãã naa n yi Pyar ne, tesẽ u cĩĩfua Andere ne klo nen wo, lii pe naa n yee Gbesyata. 45 Loo kur ye, Filipe n ga Natanelu wãã sya, ma u pye ma yee: "Faale wo, wii wĩĩ Musa tuu yrũhũ le yaha Yãhã sabangbãŋ wo, tesẽ pe Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfa u wĩĩ pãã, wo u yãã: Nasarɛtefa Yosɛfe dya Yesu kẽ." 46 Natanelu n u pye ma yee: "Kayĩĩ lii syi -sẽ ma, le ga waha yi Nasarɛte wo?" Filipe n u pye ma yee: "Pa yãŋ!" 47 Yesu tuu Natanelu yãã tuu n pai u fla na, u n nde pãã u wĩĩ na ma yee: "Cĩĩnde Yiisrɛfa naa waa nwo, dawar wee u laam wo ye." 48 Natanelu n u yey ma yee: "Ma pye mii ma ra cã?" Yesu n u pye ma yee: "N naa ma yãã. Ma sẽ pye la nasar nkugu flãhã tãy, Filipe n cã ga ma yee?" 49 Loo na, Natanelu n u pye ma yee: "Yĩŋfua, Yãhã Dya kẽ ma ne, mboo maha ma Yiisrɛ kãntraha Yĩŋfua." 50 Yesu n u pye ma yee: "Tẽ ma pye ma yee, n ma yãã nasar nkugu flãhã tãy, loo ya la le ma ta ma n ra ta ma Yatɛr? Maa maha ba kai- nkãy yãã, ke gboho loo nde na. 51 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye, yaa ba naa yãhãyĩŋ yãã ke yãr n yaha, ye n naa yãhãyĩŋ tẽnlɛhɛ ye yãã pe n dugu, ma dur tege n pai u Nawee Puee fla na."

2

1 Plii tãã kur ye, pe n nii cafãn taa yigi Galɛlɛ kãntraha na, klo laa wo pe n yee Kana. 2 Yesu nahafua pye pe cafãn yigifa ne. Pe n Yesu yee, woo tesẽ u kãnyãrwai ne, pe n ka te cafãn disaha wo. 3 Pe n nii te cafãn dir di, defĩĩ n ba kua pe cafãn yigifa ye. Yesu nahafua n u pye ma yee: "Defĩĩ yãŋ, tuu kua pe ye." 4 Yesu n u pye ma yee: "Ah yaa, lii ma wo nsoho wo ma ne? Ta yale sẽ nɔ wa ye." 5 Yesu nahafua n pe dirlafa pye ma yee: "U ma sya yee tee pye mii, -ye pye ke syi!" 6 Ke fla -sẽ na, ntẽmbar gbããwɔr kuay raa -sẽ pye, Yiifee- pe ba ta, ma naa pe kãnde kapĩĩ loho ku le naa n yaha. 7 Yesu n pe dirlafa pye ma yee: "-Ye loho ku, ye too gbããwɔr nde yĩĩ!" Pe n loho ku te yĩĩ tata. 8 Loo na, u n pe pye ma yee: "-Ye kaa ku gblãhã gaa laam wo, ye ga wãã yãŋ diryĩntaha yifua kẽ!" Pe n kaa ku, ma ga wãã u kẽ. 9 Te lɔr byɛ -sẽ ba wã klaha defĩĩ. U diryĩntaha yifua, tuu u wɔ yãŋ, u defĩĩ wãtãy n u laam wɔ. U sẽ cã woo defĩĩtãhã nwo syi yi na ye, mpãy pe -sẽ ba ke loho ku, poo ba u yisaha cã. U diryĩntaha yifua n u cafãn yigifua yee ba, 10 ma ba u pye ma yee: "Ah ndee ngaa dyaŋ, defĩĩtãhã woo pe ma ne cãã la wãã nawee- kẽ, u ma pe yigi wa pe cã naa ke sahasaha la, ah mboo -sẽ koho far u defĩĩtãhã na u n sya yagaa dye." 11 Yesu u laanwɔ wũhũ wãpyeŋ koho fe yigi koo syi. Le pye Galɛlɛ kãntraha klo nde wo pe n yee Kana. U u ya yi yar ke syi, u kãnyãrwai n u wĩĩ sya cĩĩnde. 12 Loo kur ye, u n ka Kapornu wo, u nahafua ne u cĩĩfa ne ma suhu u kãnyãrwai ne. Pe n ga kuee ke fla na, ma plii raa pye. 13 Yiifee- syayaha gbar te ba nɔ gbe taha, Yesu n ka Yurusalɛm wo. 14 Yãhã kangbãŋ kãndi wo, u n nyer parfa yãã, mbaa parfa ne, nasar kate parfa ne, ma maha war turfa bya yãã pe tege nii ga pe tabal tãy. 15 Yesu n namihi ta, ma sãngblã fan, ma pe byɛ kar yi wãã ke Yãhã kangbãŋ nkur ye, pe mbaa ne, pe nyer ne. Ma dur, ma war turfa tabal tra cããr wãã pe kẽ, pe war n yrãhã, 16 ma nasar kate parfa pye ma yee: "-Ye pe gbe yi kãã nwo! Ya"a syi ta Tuhufua Yãhã kaha ta ye cãtrohosaha ye!" 17 Yesu tuu nde pãã, u kãnyãrwai n Yãhã sabangbãŋ kapãn nde tai cã, nde le n yee: "Yãhã, ma kaha wĩĩ sroŋ gboho ra laam wo, mii naa dyaŋ ke ga ba ra suhu tãŋ." 18 Yiifee- yahaseefa pe u yãã nde pyesaha wo, pe n ba u yey ma yee: "Taa nwo taa nde pye ke syi, laanwɔ wĩĩ lii loo taa -sẽ ga pye, wo n waha cã ma tãhã kẽ le wãpyeŋ ne?" 19 Yesu n pe pye ma yee: "-Ye Yãhã kangbãŋ nge yoho yãŋ, yaa yãã plii tãã wuhu, n ke fãã le!" 20 Pe Yiifee- yahaseefa n u pye ma yee: "Yãhã kangbãŋ nge wãfããtãŋ ke dyɛ- gbeesĩĩ wũhũ kuay gbe, mboo ma -sẽ yee, pe ma ke traha, taa ga waha ke dur fãã kua plii tãã ya!" 21 Yesu -sẽ nwo, ngii u naa n yãŋ, koo kẽ u ya koho kadye ne. 22 Koo kẽ tuu ba ku, plii tãã wuhu u n yir gbã wo, ma pa gbaafa ye, u kãnyãrwai n ke kaplãŋ tai cã, tuu ba nkãy pãã. Loo nde n pe ta pe n Yãhã sabangbãŋ kai- sya cĩĩnde, ma suhu Yesu yɛ̃ kaplãŋ nkãy ne tuu ba tɔ̃r. 23 Yesu tuu pye ke dyaŋ Yurusalɛm wo, te syayaha gbar cãã na, laanwɔ wũhũ nkãy tuu naa n pye, koo ngĩĩ n ba ta nawee- mpãy n u wĩĩ sya cĩĩnde. 24 Yesu sẽ -sẽ ba sya ma koho taha yaha pe wĩĩ na ye. U tee ba pe cã laha, poo tesẽ pe laam wũhũ byɛ ne. 25 U sẽ naa n kɛ pe naa nawee wĩĩ tɔ̃r u ye ye; u ma nawee yãŋ, u u laam wũhũ byɛ yãã.

3

1 Yiifee- yahaseefua waa -sẽ nwo tuu pye, pe naa n yee Nikodɛmu. Farisyɛ̃ ba kẽ u ne. 2 Per gaa yĩmper wo, u n ba yi Yesu na, ma u pye ma yee: "Yĩŋfua, wo cã Yãhã kẽ ke ma nɔ wãã, taa ba wo klaha. Mii loo sẽ ne ye, laanwɔ wũhũ nkãy taa n pye ngĩĩ, waa wee tuu ga waha ke syi pye Yãhã ma yee ke wee ufua ne ye." 3 Yesu n u pye ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ma yee: Waa wee tuu ga waha Yãhã Yai yãã mii u sẽ gbihi dur see ye." 4 Nikodɛmu n u yey ma yee: "Le ga waha pye mii? Naweedyaha ga maha waha gbihi see la? U ga waha dur dye la u nahafua laam wo, u maha gbihi see?" 5 Yesu n u pye ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ma ye: Wii ma yee u sẽ see loho ne tesẽ Yãhã Yrã Fãnga ne ye, u saa waha dye Yãhã Yai wo ye. 6 Wii ma see kadye sraha na, u ga nii kadye sraha kla ya; wii ma see Yãhã Yrã ne, u ga nii Yãhã Yrã Fãnga kla. 7 Ma"a syi ta nde n ma laam wɔ ye, nde tẽ pãã ma yee: Ye yai ye gbihi dur see! 8 Teflaha ga naa n gbã teelii ma ke tãy, ma n naa ke gbleŋ luhu, ma sẽ -sẽ ga waha ke yirsaha cã ke kasaha ne ye. Yãŋ, nawee wii ma gbihi dur see Yãhã Yrã Fãnga ne, u ma ke syi." 9 Nikodɛmu n maha u pye ma yee: "Loo nde syi -sẽ ga waha pye mii?" 10 Yesu n u pye ma yee: "Mboo wii taa Yiisrɛfa klaha Yãhã kai- ne, ma -sẽ maha pye mii ma sẽ koo ngĩĩ cã ye! 11 Ta n cĩĩnde nde pãã ma ye: Nkãy too cã, koo too n pãã; nkãy too yãã yĩnde ne, koo too n yar nawee- na. Ye -sẽ koo ngĩĩ byɛ sye yaha wo na. 12 N ma nii kãntraha wũhũ tɔ̃r ye ye, ye ma yee ye sẽ -sẽ koo sya ye, ye -sẽ ga ba pye mii ye yãhãyĩŋ wũhũ koo sya ra ye, nkãy yĩŋ ke n yi yãhãyĩŋ na? 13 Ma yi kãã u Nawee Puee na, woo wii u yir yãhãyĩŋ na ma tege ba kãntraha na, waa wee wii tuu dugu ga yãã yãhãyĩŋ na, ma yãhãyĩŋ kai- cã ye. 14 Faale wo, tẽyãfũũ klo wo, Musa sẽ bii kayãrnwoho wra ta la kãi na, ma ke kuã yir ta? U Nawee Puee bya yai u ba kuã yir ta ke syi. 15 Loo nde n nii, wii ma u ta u Yatɛr, u cĩĩnde yrã yãã wa, lii wãkuayãã wee le na ye." 16 Nawee- ntãŋ sroŋ dye Yãhã tãy, ke n sya ke Dyapuai nen ya yi wãã, nawee wii ma u ta u Yatɛr, u wĩĩ saa klaha- yãã ye, u cĩĩnde yrã yãã wa, lii wãkuayãã wee le na ye. 17 Yãhã sẽ ke Dya nɔ wãã driyɛ̃ wo ma yee u ba nawee- sãhã pe kapee- wãpye wĩĩ na ye. Ke u nɔ wãã nawee- wãsyayaha yĩmbui ne. 18 Wii ma u ta u Yatɛr, ufua saa wãpẽn yãã ye. Wii ma -sẽ kãntuhu le u wo, woofua u ya le wa wãpẽn kãnde wo, u tee sye u saa Yãhã Dyapuai nen ta u Yatɛr ye. 19 Nwa ta nawee ga ba pẽn u kapee- wãpye wĩĩ na? Wii u ma Cããfua, u pa driyɛ̃ laam wo, wam wĩĩ n -sẽ tãy nawee- ye, ma tɛr cãã- yaha. Pe pyer tee pee tɛr, koo kẽ. 20 Nawee wii woo ma kapee- pye n wa, cãã- wĩĩ ma ne fũhũ u ye. U saa pa cãã- fla na ye. U ntãncɛr ma ne gboho u pyerpeer wãyi wĩĩ ne cãã- na, koo kẽ. 21 Wii ma -sẽ kayĩĩ yigi, u ga pa cãã- fla na, u ga naa u kai- pye Yãhã yor wo, u troho wãtãhã ter ne, te n naa n yãã cãã- na. 22 Loo kur ye, Yesu n ka u kãnyãrwai ne Yudɛ kãntraha na. Pe n kuee koo fla na, ma nawee- tãã naa n yi loho wo. 23 Nsãn bya -sẽ pye, tuu naa nawee- tãã Yɛnɔ wo, loho pye gboho koo fla nge na. Ke Yɛnɔ pye Salimu tãy. Nawee- naa n gaha ke fla na, maa naa n tãã u ye. 24 Koo cãã nge na, pe sẽ ba u Nsãn le wa nwompihi wo ye. 25 Per gaa, sãnkɛr n dye Nsãn kãnyãrwai mpãy nsoho wo Yiifee naa waa ne, gbɛgbɛ wãnii wĩĩ na. 26 Pe n pa Nsãn fla na, ma ba u pye Yesu wĩĩ ne ma yee: "Yĩŋfua, dya wii tuu pye ma ne Yurdane kũndi ngaa ye, wii wĩĩ taa ba yee mboo tɔ̃r ma nawee- yar, awa, u bya nwo tuu yee woo nawee- tãã naa n yi loho wo, nawee- byɛ tɛr n tãŋ u kuɛ ye." 27 Nsãn n pe yɛ̃ sya ma yee: "Waa saa waha ngaa ka yãã, mii Yãhã sẽ kẽ ke ke wãã u kẽ ye. 28 Yii gɛ le cã, ye ga waha le tɔ̃r nawee- ye tẽ yee, ndoo sẽ kẽ u Yãhã Yĩndefua Crise ye. Ndoo kẽ tẽ nɔ wãã u yahasee ye." 29 Nsãn n nde pãã kakuãcran ne pe ye ma yee: "Cafãn yigifua, cafuɛ̃ ma woo wũũ. U cafãn yigifua naambiyã, woo -sẽ ga yɛr u tãy, u naa u kaplãŋ luhu. U cafãn yigifua yĩmbui ga naa nuhu yigi u kẽ. Too nuhu nde syi ma ndoo wãn, ta laam n flege yi tãŋ. 30 Yesu woo na tesẽ ndoo ne, woo myaha yai ke naa n yi, ndoo wãŋ ke naa n too." 31 Wii tuu n yi ncaha ye, u ma wãn byɛ yĩŋ na, nawee- byɛ ne. Wii tuu -sẽ n yi kãntraha na, kãntrahafua kẽ u ne, u kãntraha kai- cã n pãã. Wii tuu n yi yãhãyĩŋ na, woo tuu ma wãn byɛ yĩŋ na. 32 Nkãy tuu yãã, nkãy ne tuu luhu yãhãyĩŋ na, koo tuu n pãã. Nawee- -sẽ u kaplãŋ sye. 33 Wii u yi yãhãyĩŋ na, nawee wii ma -sẽ yĩntaha sroŋ woo kaplãŋ ye, ma u troho tãhã u yor wo, ufua le cã ma maha le yar Yãhã wĩĩ ma cĩĩnde. 34 Wii Yãhã u nɔ wãã, Yãhã kaplãŋ koo kẽ u n pãã. Yãhã ke Yrã Fãnga wãã u kẽ wãkuayãã wee ye. 35 U Dya ntãŋ dye u Tuhufua Yãhã tãy, ke n -sẽ ke kai- byɛ le soho u koho wo. 36 Wii ma u Dya ta u Yatɛr, u cĩĩnde yrã yãã wa, lii wãkuayãã wee le na ye. Wii ma -sẽ yee u sẽ u ya le soho u Dya koho wo ye, u saa loo cĩĩnde yrã yãã ye. Yãhã ncafũhũ ga kuee woofua na yalebyɛ.

4

1 Farisyɛ̃ ye n luhu, a ter nawee- naa n taha Yesu na; tesẽ u maha nawee- tãã naa n yi loho wo, ma tɛr Nsãn yaha. 2 Yesu gɛ sẽ kẽ u naa pe tãã ye, u kãnyãrwai me pe naa pe tãã. 3 Yesu tuu yi nde cãŋ na, u n yi Yudɛ kãntraha na u kãnyãrwai ne, ma tɛr Galɛlɛ kãntraha kuɛ ye. 4 Yesu ba yai u tɛr Syamari kãntraha ne. 5 U n ga nɔ gbe taha Syamari kãntraha klo laa na, pe naa n yee Syisyar. Le pye tũntũn tar raa ne, tar rii Dyakuba tuu bii wãã u dya Yosɛfe kẽ faale wo. 6 Koo fla nge na, u Dyakuba kualaŋ pye. Yai pye yĩŋ wo, yrãhã n Yesu fãy, u n tege nii ke kualaŋ ngbeŋ na. 7 U kãnyãrwai ba tɛr le klo laam wo, dir kɛparsaha wo. Syamarifasya waa n -sẽ pa loho kusaha wo. Yesu n u pye ma yee: "Yɔ̃ ra na lawɔŋ ne." 9 U Syamarifasya n Yesu pye ma yee: "Ah ndee Yiifee naa kẽ ma ne. Ah le yigi mii, ma n lawɔŋ kɛ ndoo Syamarifasya ye?" Yiifee- naa n fã Syamarifa na, koo kẽ u cɔɔ n naa n pãã ke syi. 10 Yesu n u pye ma yee: "Kayĩĩ lii Yãhã le ta, ma"a ne pye taa le cã, ma suhu wii ne nwo tuu nii lawɔŋ nar ma ye, mboo raa ne ga dur, ma u nar u ma kẽ cĩĩnde loho ne." 11 U cɔɔ n u pye ma yee: "Yĩŋfua, laku kla sẽ -sẽ wee ma ye ye, ke kualaŋ maha n cuhu, mboo -sẽ ga waha pye mii ma koo loho yãã? 12 Wo faale wãdyaha Dyakuba kẽ, tuu koo kualaŋ nge yaha wo kẽ. Kualaŋ gii tuu loho wɔ ke na, woo, tesẽ u pii ne, ma suhu u yar ne. Mboo laam wo, ma yee la ma tɛr u yaha?" 13 Yesu n u pye ma yee: "Wii ma sya kualaŋ nge loho wɔ, loho fãã ga maha ba u yigi. 14 Wii ma -sẽ loho nge wɔ, kii tẽ ga wãã u kẽ, loho fãã saa u yigi yãã ye. Koo loho gii tẽ ga wãã u kẽ, ke ga nii plege dyaŋ u laam wo, plege gii ke cĩĩnde yrã wãã, lii wãkuayãã wee le na ye." 15 U cɔɔ n u pye ma yee: "Yĩŋfua, ta kẽ koo loho nge ne, loho fãã ma n maha ra yigi yãã ye. Loo na, n saa maha pa yãã lakusaha wo ye." 16 Yesu n u pye ma yee: "Ka, ma ga ma puai yee, -taa pa!" 17 U cɔɔ n u yɛ̃ sya ma yee: "Puai wee ra ye ye." Yesu n u pye ma yee: "Cĩĩnde ne taa pãã nde, puai wee ma ye ye. 18 Ma nii tɛr wa pa bua ye; taa sya maha ma naa wii ye yagaa, ma puai sẽ kẽ u ne ye. Ma cĩĩnde pãã loo nde ne." 19 U cɔɔ n u pye ma yee: "Yĩŋfua, Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua kẽ ma ne. 20 Wo faale wãlɛ Yãhã wãã le sey pe ya na yãŋ nge yĩŋ na, ah yii Yiifee- -sẽ yee Yãhã yai ke naa n sey Yurusalɛm ya wo." 21 Yesu n u pye ma yee: "Cɔɔ, koho taha yaha ngĩĩ na tẽ ga tɔ̃r ma ye: Yale laa nde le n pai, Yãhã wãsey sẽ pai nii Yurusalɛm ya wo, ma suhu yãŋ nge fla ya ne ye. 22 Yii Syamarifa, tee ngii sey ye sẽ ke cã ye; wii Yiifee- -sẽ mii, too ngii sey wo ke cã, ma cã u Syayahafua yĩŋ yi Yiifee- wo. 23 Yale laa sẽ ma le n pai, le nɔ wa gɛ nɔ wa, mpãy pe Tuhufua Yãhã sey cĩĩnde, pe ga ba naa ke sey ke Yrã Fãnga ne, ma suhu cĩĩnde ne. Tuhufua Yãhã poosyi Yãhã seyfa kɛ. 24 Yãhã ma ke Yrã Fãnga. Nawee- yai pe naa ke sey ke Yrã Fãnga ne, ma suhu cĩĩnde ne." 25 U cɔɔ n u pye ma yee: "N le cã, u Yãhã Yĩndefua wii pe n yee Crise, u ga pa. U ma pa, u ga ba ke byɛ yĩntaha tɔ̃r u wo yar." 26 Yesu n u pye ma yee: "Ndoo kẽ woo, ndoo wii tẽ n pãã ma ne." 27 Loo yale nde -sẽ wo, Yesu kãnyãrwai n ba dye. Pe Yesu yãã tuu n pãã cɔɔ ne, le n pe laam wɔ. Pe sẽ -sẽ sya ma u yey nde ne ma yee, lii raa n pãã u ne laa, nwa ta ma n nii n pãã u ne. 28 Loo na, u cɔɔ n u laku kla ta yaha ke fla na, ma dur ga klo laam wo, ma ga nawee- pye ma yee: 29 "-Ye pa ye ba dya waa syi yãŋ! Kai- nkãy byɛ tẽ pye tɛr, u ke byɛ tɔ̃r ma ra yar. Laa na, woo ga kẽ u Yãhã Yĩndefua Crise ne." 30 Pe byɛ n yi le klo wo, ma n gaha Yesu fla na. 31 Yaliile u cɔɔ tuu ba tɛr klo laam wo, Yesu kãnyãrwai naa u nar ma naa n yee: "Yĩŋfua, ngaa sya di." 32 U n -sẽ pe pye ma yee: "Ndoo, kadiŋ kla gaa ma ra ye, tee sẽ kii cã ye." 33 Pe kãnyãrwai n nii pe ya yey ma yee: "Waa yãã pa la u kẽ digi kla ne?" Yesu n pe pye ma yee: 34 "Ta digi kẽ lii ne, n naa n luhu ta Tuhufua Yãhã ye, koo gii ke ra lɛhɛ wãã. Tesẽ, kai- nkãy tuu yee tẽ pye, n koo byɛ pye kua. 35 Yii sẽ n yee la, a digi ma tãhã le kãntraha wo, mii yrey resyar sẽ kẽ ye, ke sẽ yãã n gbe ye? Ndoo -sẽ ga ye yar, -ye yĩŋ kuã yir ye nabuar nde yãŋ te n pai, te ma mii tar digi dyaŋ ke nɔ wa wãgbeŋ na! 36 Mii wii dyaŋ tuu dir gbe ma te le pɛn wo, u dããn yãã, wii tuu nawee- wãã ma pe le Yãhã kãnde wo, u ma pe yãã pe cĩĩnde yrã yãã, u nuhu di. Loo ne, wii tuu n tãhã, tesẽ wii ne tuu re gbe, pe nuhu wãã n di pe syãm. 37 Cĩĩnde ne pe le pãã ma yee: Nawee waa n tãhã, waa -sẽ re gbe. 38 Ndoo, n ye nɔ wãã, yaa dir gbe tar wo, tii tee sẽ te tẽn tẽ ye. Mpãy me pe re tẽn tẽ, yii -sẽ ga ta tɛr le tẽn ne." 39 Le klo wo, Syamarifa busãã ba Yesu ta pe Yatɛr. U cɔɔ tuu ba le pãã u klofa ye, a kai- nkãy byɛ woo ba pye tɛr, Yesu ke pãã woo ye, koo kẽ. 40 Loo ne, pe n pa Yesu fla na, maa u sroŋ nar tuu ga kuee poo ne. U n kuee pe ne plii sĩĩ. 41 Mpãy pe -sẽ ba u Yesu yɛ̃ kaplãŋ luhu, ma u ta pe Yatɛr, poo wãnihi ba tɛr pe faale wãm yaha. 42 Pe n nii u cɔɔ pye ma n yee: "Ma kapãn ya sẽ ne le wo ta wo n u ta wo Yatɛr ye. Too lii luhu u ye wii ya, loo bya le wo ta wo n u ta wo Yatɛr. Wo cã cĩĩnde, woo kẽ driyɛ̃fa Syayahafua." 43 Yesu tuu plii sĩĩ pye wa pe Syamarifa fla na, u n yir, ma ka Galɛlɛ kãntraha na. 44 Woo gɛ naa le pãã, a ter Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua woo sẽ fĩhĩ nagboho yãã u kusey wo ye. 45 Tuu -sẽ ga dye Galɛlɛ wo, pe Galɛlɛfa n u yigi yɔ̃. Pe ba Yesu yãã pe ya ndoŋ, tuu naa laanwɔ wũhũ pye Yurusalɛm wo, syayaha gbar na. Pe bya ba ka te gbar na. 46 U n dur ba ke syi Kana wo. Koo fla kẽ u ba loho wã klaha defĩĩ. Klokai- yahaseefua waa pye Kapornu wo, u dyale sẽ pye wãwee u ye ye. 47 U klokai- yahaseefua tuu le luhu, a ter Yesu ma tuu yir Yudɛ kãntraha na, ma pa Galɛlɛ wo, u n yir ga u fla na, ma ga u nar u pa Kapornu wo, u ba woo dya jaa woo kẽ, a u ma tuu kuee wale nen ya ma ga ku. 48 Yesu n yee: "Yii poo na, ya"a yee ye sẽ yɛ̃kã wũhũ yãã laanwɔ wũhũ ne ye, ye saha ra ta ye Yatɛr ye." 49 U klokai- yahaseefua n u pye ma yee: "Yĩŋfua, pa wo n tɛr ra fla na, ta dyale ma syi le ba ku wo yaha ye." 50 Yesu n u pye ma yee: "Dur ga ma kaha wo, ma dya wloho yi, u ma yrãŋ na." U yahaseefua n Yesu kapãn sya cĩĩnde, ma tɛr. 51 Kãnde wo, u tẽntẽ- mpãy n u wãã, ma u pye ma yee: "Ma dya sẽ yãã ku ye, u yir." 52 U n pe yey u wãpuar yale ne. Pe n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "Niinge yaiwlaŋ kẽ, yrĩŋ ke ne dye u tãy." 53 U dya tuhufua n cã loo yale ne Yesu u ne u pye u dya wloho yi wa. Woo tesẽ u nna ne, pe n Yesu ta pe Yatɛr. 54 Yesu tuu yir Yudɛ wo, ma ka Galɛlɛ wo, ke tɛhɛ syãŋ wuhu ba kẽ tuu laanwɔ wĩĩ pye Galɛlɛ wo.

5

1 Loo kur ye, Yiifee- gbar raa pye, Yesu n dugu ga Yurusalɛm wo. 2 Le klo dyesaha neŋ gaa pye, pe naa ke yee mbaa dyesaha. Loho gaa pye ke fla na, pe naa ke yee yebɛrɛ yor wo Gbesyata. Pe ba ntẽmbar laankɔngbãy wãy bua raa fãã ke loho tãy. 3 Yanfa sãy naa n nii ke flãhã tãy: Fũũ-, tãnklahafa ne, tãnkurfa ne. ((Pe naa ke loho wãyir sẽŋ. 4 Yãhãyĩŋ tẽnlɛhɛ waa pye, yalaale wo u ga tege dye, u ke loho gblaha ke n yir. Ke loho ma yir wa, yanfua wii ma cãã tege dye pe yanfa byɛ yaha, u ga jaa, te ma sya pye yan tii syi ter.)) 5 Koo fla na, yanfua waa pye, ke dyɛ- gbey sẽnsye wĩhĩ kuatãã ba kẽ yan pye u na. 6 Yesu tuu ba nɔ ke fla na, u n u yanfua yãã tuu sãy nii, u n cã yan ma- u na. U n u yanfua yey ma yee: "Ma n traha la ma jaa?" 7 U yanfua n u yɛ̃ sya ma yee: "Yĩŋfua, ke loho ma yir, waa wee ma ga ra gbe dye farfar ke laam wo ye. N ma yir ma n gaha, n gaha yãã waa cãã dye ra yaha." 8 Yesu n u pye ma yee: "Yir, ma ma kasãy wãŋ gbe, ma naa n yãr!" 9 Le yalebya wo, u dya n jaa, ma u kasãy wãŋ gbe ma n yãr. Koo per pye Yiifee- kanii per. 10 Wii tuu ba jaa, Yiifee- yahaseefa n u pye ma yee: "Kanii per kẽ nanga, ma sẽ yai ma ma kasãy wãŋ gbe ma naa n yãr ke ne ye." 11 U n pe yɛ̃ sya ma yee: "Wii u ra jaa, woo u ra pye, n ta kasãy wãŋ gbe, n naa n gaha." 12 Pe n u yey ma yee: "Dya wii woo tuu ma pye, ma ma kasãy wãŋ gbe, ma naa n gaha?" 13 Dya wii tuu ba jaa, u sẽ ba cã yoo kẽ ye. Yesu ba wloho yi pe nabuar laam wo, ma tɛr, koo kẽ. 14 Loo kur ye, Yesu n ba u yãã Yãhã kangbãŋ wo, ma u pye ma yee: "Ma sẽ yãã, ma jaa. Ma"a syi ma kapee- pye nantãŋ ye. Mii loo sẽ ne ye, kapee laa ga waha ma dye, lii le pee tɛr." 15 U dya n tɛr, maa le pãã pe Yiifee- yahaseefa ye ma yee, a Yesu kẽ tuu ba u jaa. 16 Loo nde n ta pe n nii Yesu kɛ yĩntayãhã ne. Pe n ba u yãã ma u pye, a u tee kai- ngĩĩ pye kanii per wo. 17 Yesu n -sẽ pe yɛ̃ sya ma yee: "Ta Tuhufua Yãhã ma tẽn na yalebyɛ; ta bya, n ma tẽn na yalebyɛ." 18 Pe Yiifee- yahaseefa n yee, a nwa ta Yesu n nii Yãhã yee u Tuhufua, ma yee woo ma wãcɛŋ ke ne. Tuu maha plaha, ma yanfua jaa kanii per wo. Koo ngĩĩ wĩĩ na, pe naa u kɛ wãboo yĩmbui ne. 19 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: -Ye yãŋ, u Yãhã Dya saha laa pye u ya kãmay na ye. Tuhufua Yãhã ke lii pye, loo ne u n yãã ma n pye. Lii Tuhufua Yãhã ke n pye, loo cɛŋ ya kẽ ke Dya n pye. 20 Ye sẽ yãã, u Dya ntãŋ dye Tuhufua Yãhã tãy. Kai- nkãy byɛ ke n pye, ke ke byɛ yar u na. Kai- nkãy ke gbaha ngĩĩ na, ke ga ba ke yar u na, le n yɛ̃ gbãã ye na. 21 Ye sẽ yãã, Tuhufua Yãhã ke nakur ta te n yir gbã wo, ma dur n pai yrãŋ na gbaafa ye mii syi dyaŋ, wii ntãŋ ma dye ke Dya tãy, u bya ga waha yrã wãã ufua kẽ. 22 Tuhufua Yãhã sẽ waa sãhã ye, ke te kasãhã byɛ le soho ke Dya koho wo. 23 Ke yee nawee- pe naa ke Dya sey, mii pe koo gɛ sey mii syi dyaŋ. Wii ma yee u sẽ ke Dya sey ye, ufua sẽ Tuhufua Yãhã gɛ sey ye, koo gii ke ke Dya nɔ wãã. 24 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: -Ye yãŋ, wii ma ra kaplãŋ luhu, ma maha Tuhufua Yãhã ta u Yatɛr, koo gii ke ra nɔ wãã, ufua cĩĩnde yrã yãã wa, lii wãkuayãã wee le na ye. Ufua saa pẽn nantãŋ ye. U ma mii u ku, ma yir wa gbã wo, ma cĩĩnde yrã yãã wa. 25 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: -Ye yãŋ, yalaa ma le n pai, le nɔ wa gɛ nɔ wa, mpãy pe ku wa pe ga ba naa Yãhã Dya yĩmbui luhu. Mpãy ma ba le luhu, pe ga ba cĩĩnde yrã yãã. 26 Ye sẽ yãã, yrã le n yi Tuhufua Yãhã ye mii, ke ke Dya ta yrã ga waha yi u bya ye koo syi. 27 Ye sẽ yãã, nawee- wãsãhã kãnde wãã u Nawee Puee kẽ. 28 Ta kaplãŋ ngĩĩ yɛ̃ gbãã la ye na? -Ye yãŋ, yalaa ma le n pai, mpãy pe ku tɛr wa, pe ga ba u Yãhã Dya yĩmbui luhu, pe yir gbã wo, pe nii yrãŋ na. 29 Pe laam wo, mpãy pe naa kayũhũ pye, pe ga ba yir pe cĩĩnde yrã yãã, lii wãkuayãã wee le na ye. Mpãy pe -sẽ naa kapee- pye, poo ga ba yir pe wãpẽn yãã, kii wãkuayãã wee ke na ye. 30 N saha laa pye nii ya ye. Yãhã yee n naa n pye mii syi dyaŋ, n nawee- sãhã koo syi. Ta kasãhã n sroŋ, ta ya laam wĩĩ sẽ ne tẽ n kar ye. Yãhã gii ke ra nɔ wãã, koo laam wĩĩ ne tẽ n kar. 31 Le ma pye ndoo ya tẽ nii wĩĩ pãã, nawee- saha cã cĩĩnde ne ye. 32 Yãhã ra wĩĩ pãã; n cã ke kaplãŋ ma cĩĩnde. 33 Ye mpãy lɛhɛ wãã Nsãn ye, u n ga le cĩĩnde wĩĩ pãã pe ye ra wĩĩ na. 34 N sẽ -sẽ n kɛ nawee u naa ra wĩĩ pãã ye. N kai- ngĩĩ pãã ye ye, ye n waha ba sya yaha. 35 Nsãn pye mii naaloho wãŋ syi dyaŋ ke n tar, ma n yɛhɛ. Ye n pa, ma ba faa ma- pe cãã- na, ma nuhu di. 36 Kai- nkãy ma ke tɛr Nsãn wũhũ yaha. Ye sẽ yãã, Tuhufua Yãhã tuu ra taha tẽŋ nkãy na, ta n nii n tẽ, koo tẽŋ ngĩĩ le yar ma yee Tuhufua Yãhã kẽ ke ra nɔ wãã. 37 Tuhufua Yãhã gii ke ra nɔ wãã, koo gɛ ra wĩĩ pãã. Ye sẽ ke yĩmbui luhu yãã ye, ye sẽ ke yĩntaha yãã yãã ye. 38 Ke ndoo wii nɔ wãã, ye sẽ ra ta ye Yatɛr ye, koo kẽ ye sẽ ke kaplãŋ le yaha ye laam wo ye. 39 Ye Yãhã sabangbãŋ wũhũ kal, ma cã ke ga waha ta ye n cĩĩnde yrã yãã, lii wãkuayãã wee le na ye. Koo sabangbãŋ -sẽ kẽ ke ra wĩĩ pãã. 40 Ye -sẽ maha sye, ye saa pa ra ye, ye ba cĩĩnde yrã yãã ye. 41 N sẽ n kɛ nawee- pe naa ra myaha gboho ye. 42 N -sẽ cã ma yee, ye laam wo Yãhã wĩĩ sẽ n tãy ye ye ye. 43 N pa Tuhufua Yãhã myaha ne, ye -sẽ ra wĩĩ sye. Wii syi u n pai u ya myaha na, ye woosyifua wĩĩ sya. 44 Tee mii, ye myaha kɛ yii ye, ye sẽ myaha kɛ Yãhã ya ye ye, loo ne ye saha ra ta ye Yatɛr ye. 45 Ye ma syi ye le ga ye yee, ndoo tẽ ga ba ye wãpee wĩĩ pãã ta Tuhufua Yãhã yaha ye ye. Yãhã kãnde nkãy faale wãdyaha Musa ke yar, koo kẽ ke n pai ye yigi, koo nkãy tee koho taha yaha ke na. 46 Ye sẽ yãã, Musa ra wĩĩ cãã yrũhũ yaha; ye ma ne pye ye u kaplãŋ sya cĩĩnde, yaa ne ra bya kaplãŋ sya cĩĩnde. 47 Nkãy tuu cãã yrũhũ yaha, ye ma yee ye sẽ koo sya cĩĩnde ye, ye -sẽ ga pye mii ye ra kaplãŋ sya cĩĩnde?"

6

1 Loo kur ye, Yesu n ka Galɛlɛ langbãŋ kũndi ngaa ye; pe maha ke yee Tyibɛryati langbãŋ. 2 Nabuar naa n taha u na. Pe naa u yãã u laanwɔ wũhũ pye ma yanfa jaa, koo kẽ. 3 Yesu n dugu nii yãŋ gaa yĩŋ na, u kãnyãrwai ne. 4 Yiifee- gbar tii pe n yee syayaha gbar, te ba gbe taha. 5 Yesu n yee woo ga yãŋ, ma yãã nabuar n nii n pai u ye kacãn wee ye. U n Filipe pye ma yee: "Waa dir yãã na, wo par wãã pe byɛ kẽ pe n di?" 6 Yesu tuu ga lii pye, woo gɛ ba le cã wa; u ba Filipe yey yãŋ ke dyaŋ, ncã u ga lii pãã laa. 7 Filipe n u yɛ̃ sya ma yee: "Wa"a sya war nagbey bur yãã par, te saa yai gɛ yai pe byɛ n waha yãã pe pye di yãŋ cacar gɛ ye." 8 U kãnyãrwɛ waa, u myaha Andere, Syimu Pyar cĩĩfua kẽ, woo n Yesu pye ma yee: 9 "Dyalaale ma nwo, bur bua ne tesẽ fua- syãm ne le ye. Te ga waha lii yɔ̃ nabuar nde syi kẽ?" 10 Yesu n yee, pe pe nabuar ta pe n tege nii. Nyɛ̃ pye ke fla na busãã. Pe n tege nii. Pe ba naam nyersĩĩ yĩĩbua kua. 11 Yesu n te bur gbe, ma Yãhã pye ma yee: "Ma syaha kẽ," ma te bur la klaha mpãy byɛ kẽ pe ba tege nii. U n maha fua- wãã pe kẽ koo syi. Pe byɛ n dir yãã busãã, pe laam wãyãã. 12 Pe ba di, ma di yai. Yesu n u kãnyãrwai pye ma yee: "Dir rii pe di yaha, -ye te gbe, ngaa ma n kuee ye!" 13 Pe byɛ pe ba di yai wa, pe n te bur bua gbɛr wãã gbe, ma sya takũyĩhĩ sẽnsye syãŋ yĩĩ. 14 Yesu tuu laanwɔ wĩĩ nde pye, pe nabuar n le yãã yĩnde ne, pe n nii le pãã ma yee: "U Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua wii tuu ne yai u pa driyɛ̃ wo, woo kẽ dya nwo ne!" 15 Yesu n cã pe ga ba u gbe fãnga na, pe u ta pe fla kãntraha yĩŋfua. U n maha wloho yi pe laam wo, ma ga nii ke yãŋ yĩŋ na u ya ya. 16 Loo kur ye, yai ke ba kua wa, Yesu kãnyãrwai n tege ga ke langbãŋ yɛ̃ tãy. 17 Pe n dugu dye salangbãŋ gaa laam wo, ma dii n gaha Kapornu kuɛ ye. Yĩmper n ba wɔ, Yesu sẽ ba taha ga wa pe na ye. 18 Teflahangbãŋ gaa n yir, ma nii n fua, ma ke langbãŋ loho gblaha fãnga ne. 19 Pe n ba fã ma- ke salangbãŋ ne, ke langbãŋ yĩŋ na, ma sya dey. Pe n Yesu yãã, tuu yãr n pai ke langbãŋ loho na, ke salangbãŋ kuɛ ye. Pe n fya. 20 Yesu n pe pye ma yee: "Ndoo kẽ, ye ma n fya ye!" 21 Pe n yee, poo ga u gbe ke salangbãŋ wo, ma yãã ke tɛ kãntraha na. Pe ba dye wa pe kasaha wo. 22 Ke yĩŋsyii wo, pe nabuar mpãy pe ba kuee ke langbãŋ kũndi ngaa na, pe ba cã ma yee ke salangbãŋ neŋ gii ke pye, Yesu kãnyãrwai ba dugu dye ke wo pe ya ya, ma tɛr. Yesu sẽ -sẽ ba dye pe ne ye. 23 Salangbãy taa -sẽ ba yir klo laa wo pe n yee Tyibɛryati, ma ba yɛr fla ngii na, Yesu ba syaha cãã wãã Yãhã kẽ te bur wĩĩ na, ma te la pe nabuar kẽ pe n di. 24 Pe nabuar pe sẽ Yesu yãã u kãnyãrwai ne ye, pe n dugu dye too salangbãy nde wo, ma ka Kapornu wo Yesu taysaha wo. 25 Loo kur ye, pe nabuar n ga Yesu yãã ke langbãŋ kũndi ngaa na, ma u pye ma yee: "Yĩŋfua, ma pa nwo yaliile wo?" 26 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Ye bur yãã di ma sya di yai, koo kẽ ye n nii ra fla kɛ. Laanwɔ wũhũ ngĩĩ tẽ n pye, le sẽ nii mii ye koo kẽ yĩntaha war, koo kẽ ye n nii ra fla kɛ ye. 27 -Ye yãŋ, digi gii ke n klaha-, ye ma syi ye naa tẽn tẽ koo wĩĩ na ye! Digi gii ke sẽ n klaha- ye, ma cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ, lii wãkuayãã wee le na ye, -ye naa tẽn tẽ koo wĩĩ na! Koo digi nge, u Nawee Puee kẽ u ga ba ke wãã ye kẽ. Ye sẽ yãã, Yãhã u lɛhɛ wãã loo wĩĩ na, ma loo fãnga wãã u kẽ." 28 Loo na, pe n u yey ma yee: "Kai- nkãy ke n tãy Yãhã ye, wo yar ke ne wo n naa ke pye." 29 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Kai lii le n tãy Yãhã ye, ke n yee ye yai ye naa le pye, loo ne nde: Ke wii lɛhɛ wãã, -ye u ta ye Yatɛr!" 30 Pe n u pye ma yee: "Ma ga waha kai lii pye laanwɔ wĩĩ, wo n yãã yĩnde ne, wo ma ta wo Yatɛr? Ma ga kai lii loo pye? 31 Wo faale wãlɛ bii digi gaa di tẽyãfũũ klo wo, pe naa n yee man. Loo ne le yrũhũ yaha Yãhã sabangbãŋ wo ma yee: 'Ke yãhãyĩŋ digi tege wãã pe kẽ pe n di.' " 32 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Musa sẽ kẽ tuu bii ke yãhãyĩŋ digi wãã ye wãlɛ kẽ faale wo ye, ta Tuhufua Yãhã bii kẽ. Ta Tuhufua Yãhã maha kẽ ke cĩĩnde yãhãyĩŋ digi wãã ye kẽ. 33 Ye sẽ yãã, Yãhã digi gii wãã ke yir yãhãyĩŋ na, ma ba cĩĩnde yrã wãã driyɛ̃fa kẽ." 34 Loo na, pe n u pye ma yee: "Yĩŋfua, naa koo digi nge wãã wo kẽ yalebyɛ." 35 Yesu n pe yar ma yee: "Ndoo tẽ ma koo digi nge, koo digi gii ke cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ. Wii ma pa ra ye, fãã saa ufua yigi yãã ye; tesẽ wii ma ra ta u Yatɛr, loho fãã saa ufua yigi yãã ye. 36 N ye yar le ne, ye maha ra yãã, ye sẽ -sẽ ra ta ye Yatɛr ye. 37 Ta Tuhufua ke mpãy ta ra wãm, pe ga pa ra ye; tesẽ wii ma pa ra ye, n saa ufua sye ye. 38 Ye sẽ yãã, n sẽ yir yãhãyĩŋ na, ma tege ba nii laam wĩĩ pyesaha wo ye; Yãhã gii ke ra lɛhɛ wãã, n pa koo laam wĩĩ pyesaha wo. 39 Koo gii ke ra lɛhɛ wãã, ke laam wĩĩ le -sẽ ma lii ne, mpãy byɛ ke le soho ra koho wo, n ma syi poo nen waa n plaha ra ye ye, n ba pe byɛ ta pe n yir gbã wo, pe dur ba yrãŋ na, driyɛ̃ plii kuaper na. 40 Ta Tuhufua Yãhã laam wĩĩ le ma lii ne, wii woo ma ra yãã ma ra ta u Yatɛr, u ga cĩĩnde yrã yãã, lii wãkuayãã wee le na ye. N ga ba ufua ta u n yir gbã wo, u dur ba yrãŋ na." 41 Yesu tuu yee woo kẽ cĩĩnde digi gii ne ke yir yãhãyĩŋ na, ma tege ba, pe Yiifee- n nii wlũhũ n pãã pe ya nsoho wo loo wĩĩ na. 42 Pe naa n yee: "Yosɛfe dya Yesu sẽ na u ne? Wo byɛ u tuhufua cã u nahafua ne; u pye mii ma yee woo yir yãhãyĩŋ na, ma tege ba kãntraha na?" 43 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Ye tee wlũhũ n pãã ye nsoho wo. 44 Waa saha pa ra ye mii ta Tuhufua Yãhã sẽ kẽ ke ufua yee ba ra kẽ ye, ta Tuhufua Yãhã gii ke ra lɛhɛ wãã. Ufua ma -sẽ pa ra ye, ndoo ga ba u ta u n yir gbã wo, u dur ba yrãŋ na, driyɛ̃ plii kuaper na. 45 Faale Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfa le yrũhũ yaha Yãhã sabangbãŋ wo ma yee, nawee- byɛ ga ba klaha Yãhã kaklaha ne. Wii ma luhu ta Tuhufua Yãhã ye, ma u kaklaha sya, ufua n pai ra ye. 46 Waa sẽ Tuhufua Yãhã yãã yãã ye, ma yi kãã wii na tuu yir Yãhã tãy ma pa, woo Tuhufua Yãhã yãã. 47 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Wii ma ra ta u Yatɛr, ufua cĩĩnde yrã yãã wa, lii wãkuayãã wee le na ye. 48 Ndoo kẽ digi gii ne ke cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ. 49 Ke yãhãyĩŋ digi gii pe naa n yee man, ye faale wãlɛ n bii ke di tẽyãfũũ klo wo, pe ba kuee la mii pe sẽ ku ye? Pe ba ku. 50 Cĩĩnde digi gii ke yir yãhãyĩŋ na, ma tege ba, koo kẽ nge; wii ma ke di, ufua saa ku yãã ye. 51 Ndoo kẽ ke cĩĩnde digi gii ne ke yir yãhãyĩŋ na, ma tege ba kãntraha na. Wii ma koo digi nge di, ufua ga kuee yai tãŋ yrãŋ na u kuãŋ ne, u saa ku yãã ye. Digi gii tẽ ga ba wãã, koo kẽ ta koho kadye ne; n ga ke wãã driyɛ̃fa n waha cĩĩnde yrã yãã, lii wãkuayãã wee le na ye." 52 Loo nde na, pe Yiifee- n nii pe ya kɛ ma yee: "U ga waha u ya koho kadye wãã wo kẽ wo n di mii syi dyaŋ?" 53 Yesu n pe pye ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Ye ma yee ye sẽ u Nawee Puee kadye di ma u ntãŋ wɔ ye, cĩĩnde yrã wee ye ye ye. 54 Wii ma ra kadye di ma ra ntãŋ wɔ, ufua ma cĩĩnde yrã ne, lii wãkuayãã wee le na ye. N ga ba u ta u n yir gbã wo, u dur ba yrãŋ na, driyɛ̃ plii kuaper. 55 Ye sẽ yãã, ta kadye ma cĩĩnde digi, ta ntãŋ ma cĩĩnde lawɔŋ. 56 Wii ma ta kadye di ma ra ntãŋ wɔ, ufua ga nii loho saa naa n yi u nsoho wo ra ne ye, n -sẽ ga nii loho saa naa n yi ra nsoho wo u ne ye. 57 Yrã kur byɛ n yi ta Tuhufua Yãhã ye, koo gii ke ra lɛhɛ wãã, n ma cĩĩnde yrã ne koo kãmay na. Ke syi, wii ma ra kadye di, ufua ga cĩĩnde yrã yãã ra kãmay na. 58 Cĩĩnde digi gii ke yir yãhãyĩŋ na, ma tege ba kãntraha na, koo wĩĩ kẽ tẽ n pãã ye ye. Ke wee mii faale digi nge dyaŋ pe naa n yee man ye. Ye faale wãlɛ pe bii ke man di, pe sẽ kuee mii pe sẽ ku ye. Wii ma cĩĩnde digi nge di, ufua ga kuee yai tãŋ yrãŋ na u kuãŋ ne." 59 Yesu naa nawee- klaha, ma naa kai- ngĩĩ pãã pe ye Kapornu wo, Yiifee- yawãhã nwoŋ wo. 60 Yesu tuu ba pãã wa, u kãnyãrwai busãã mpãy n yir ma yee: "Kaplãŋ ngĩĩ waha tɛr, yoo ma u ga waha naa ke syi luhu?" 61 Yesu tuu le cã u laam wo, a pe ma pe wlũhũ n pãã ke syi, u n pe pye ma yee: "Kaplãŋ ngĩĩ ma la wãpee ye ye? 62 Ah ye ma -sẽ ba u Nawee Puee yãã tuu dugu ga tuu pye na faale wo, ye ga pye mii? 63 Yãhã Yrã Fãnga ne le cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ; nawee ya dyaŋ, u saha laa pye u ya ya ye. Kaplãŋ nkãy tẽ pãã ye ye, Yãhã Yrã Fãnga ma ke na, ke cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ. 64 Mpãy -sẽ ma ye laam wo, pe sẽ ra ta pe Yatɛr ye." Ma gbe ke kai- fegbecãã na, mpãy pe sẽ Yesu ta pe Yatɛr ye, u ba pe cã wa, poo tesẽ wii gɛ ne u ga ba woo Yesu yi u napĩĩ- kẽ. 65 U n maha pe pye ma yee: "Loo ne ta n ye yar ma yee, waa saha pa ra ye mii ta Tuhufua Yãhã sẽ loo ta ye." 66 Tuu loo pãã wa, u kãnyãrwai busãã n dur yi u kur ye, pe sẽ maha naa n taha u na nantãŋ ye. 67 Loo na, u n u kãnyãrwai sẽnsye syãm pye ma yee: "Ah yii, ye saa tɛr la ra yaha yii ndoŋ?" 68 Syimu Pyar n u yɛ̃ sya ma yee: "Yĩŋfua, ma yee wo ka yoo woo ye? Mboo kaplãŋ cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ, lii wãkuayãã wee le na ye. 69 Wo le sya cĩĩnde, ma maha cã mboo kẽ u Crise, u Yãhã Yĩndefua." 70 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Ye cã ndoo kẽ tẽ ye yãŋ yi, yii sẽnsye syãm mii! Waa -sẽ ma ye laam wo, sãndũpee kẽ u ne!" 71 Syikaryɔtefa Syimu dya Yuda wĩĩ ne u naa n pãã. Woo kẽ tuu ga ba Yesu yi u napĩĩ- kẽ; u pye pe kãnyãrwai sẽnsye syãm mii waa.

7

1 Loo kur ye, Yesu naa n tay Galɛlɛ kãntraha kui wo. U sẽ naa n kɛ u naa n tay Yudɛ kãntraha kui wo ye; pe Yiifee- yahaseefa naa u wãboo wĩĩ kɛ, koo kẽ. 2 Yiifee- ngbaabir gbar pye, te yale ba gbe taha. 3 Yesu cĩĩfa n u pye ma yee: "Yir, ma ka Yudɛ kãntraha wo. Ma kãnyãrwai mpãy pe ma ke fla na, pe bya n waha ma yãã ma tẽn na pe ya ndoŋ. 4 Wii ma n traha u myaha ke yi nawee- byɛ n u cã, ufua sẽ u kai- wũhũ waa na ye. Ma"a ke syi kai- pye, ke pye naa n yar nawee- byɛ na mii ya." 5 U cĩĩfa bya sẽ ba u ta pe Yatɛr ye, koo kẽ. 6 Yesu n pe pye ma yee: "Ta yale sẽ nɔ wa ye. Yii poo na, yalebyɛ yai ye ye. 7 Ye wĩĩ saha fũhũ driyɛ̃fa ye ye; ndoo wĩĩ fũhũ pe ye, n pe yar n laha pe pyer sẽ yɔ̃ ye, koo kẽ. 8 Yii poo na, -ye dugu ga te gbar na! Ndoo sẽ n gaha yagaa ye, ta yale sẽ nɔ wa ye, koo kẽ." 9 Tuu koo pãã wa pe ye, u n kuee Galɛlɛ kãntraha wo. 10 Yesu cĩĩfa pe ba dugu ga wa te gbar na, u bya n dugu ga; u sẽ -sẽ u ya yar nanihi wo ye, ma ta waa sẽ yi le cãŋ na ye. 11 Yiifee- yahaseefa naa u kɛ te gbar na, ma naa le yey u ma na. 12 Pe nabuar naa u wĩĩ pãã. Mpãy naa n yee naweeyɔ̃ kẽ u ne, mpãy -sẽ naa n yee, a u nawee- plaha n le kãmpee wo. 13 Nawee- -sẽ naa n fya pe Yiifee- yahaseefa na, pe sẽ waha naa Yesu wĩĩ pãã pe laam ye. 14 Te gbar plii ba la cɛr wa, Yesu n dugu ga ke Yãhã kangbãŋ wo, ma ga nii nawee- klaha. 15 Le n pe Yiifee- yahaseefa fe gbe, pe n sya nii n yee, a u pye mii ma Yãhã sabangbãŋ wũhũ cã, woo wii u sẽ klaha yãã waa ye ye. 16 Yesu n pe pye ma yee: "Tẽ nawee- klaha kai- nkãy ne, ta ya wũhũ sẽ kẽ ye. Yãhã gii ke ra nɔ wãã, koo wũhũ kẽ. 17 Wii ma yee u ga Yãhã laam wĩĩ pye, ufua ga cã, le ma pye Yãhã kaklaha tẽ n klaha; le ma pye ta ya wĩĩ ne tẽ n klaha, u ga maha le cã. 18 Wii tuu u ya wĩĩ pãã, u n kɛ u ya myaha ke gboho; wii u nɔ wãã, u ma nii u nɔwããfua myaha gboho, woofua cĩĩnde pãã, u wĩĩ laa wee kawar wĩĩ ye, u wĩĩ laa wee le kããŋ ye. 19 Kãnde lii Yãhã le ta, Musa le yar ye na; yii nawee nen waa gɛ sẽ -sẽ wee u le yãr ye. Nwa ye n nii ra wãboo wĩĩ kɛ?" 20 Pe nabuar n u yɛ̃ sya ma yee: "Sãndũpee ma ma yĩŋ na. Yoo ma u ma wãboo wĩĩ kɛ?" 21 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "N kai laa pye kanii per wo, le n ye fe gbe. 22 Wãkũũ nge gii faale wãlɛ pe cãã yir le ne, kur kuɛ ye, Musa bii le wãpye kãnde ta ye n nii le pye. Ah ndee, wãkũũ per gii ma sroŋ kanii per ne, ye ma ne le pye koo kanii per wo? 23 Tee -sẽ wãkũũ kũũ kanii per na, ma yee loo sroŋ Musa kãnde na, ah nwa ta ye n nii ra kɛ yĩntayãhã ne, ma yee n tee nawee ta u n jaa kanii per wo? 24 Ye ma syi ye nawee sãhã kai ne ke dyaŋ, mii ye sẽ le kai war ye! Ye yai ye yãŋ le le kai wo, -tee maha sroŋ ye cã ufua sãhã!" 25 Yurusalɛmfa mpãy naa le pãã ma yee: "Wii wãboo wĩĩ pe n kɛ, woo sẽ na nwo? 26 U nwo u nii n pãã pra, pe sẽ maha laa gɛ pãã u ne ye! Pe yahaseefa ga pye pe le yãŋ cã cĩĩnde ma yee, woo kẽ u Yãhã Yĩndefua Crise ne. 27 Wo -sẽ dya nwo woo yisaha cã; Crise woo -sẽ na, woo ma ba pa, waa saa ba u yisaha cã ye." 28 Yesu pye pe nawee- wãklaha na ke Yãhã kangbãŋ wo, u n tẽ sya ma yee: "Ye yee ye ra cã, ma maha ra yisaha cã! N sẽ pa nii ya wãpaŋ na ye. Koo gii ke -sẽ ra nɔ wãã, cĩĩnde na ke ma; ye sẽ ke cã ye. 29 Ndoo ke cã, n yir koo fla na, koo maha kẽ ke ra nɔ wãã." 30 Pe n nii u yigisaha kɛ, waa sẽ -sẽ koho taha u na ye; u yale sẽ ba nɔ wa ye, koo kẽ. 31 Pe nabuar mpãy n u ta pe Yatɛr, ma nii le pãã ma yee, a u Crise ma ba pa, u ga ba laanwɔ wũhũ pye la u ta tɛr nwo yaha? 32 Pe nabuar pe naa kai- ngĩĩ wlũhũ naa n pãã Yesu wĩĩ na, pe Farisyɛ̃ n ke luhu. Loo na, pe Yãhã yũndefa yĩŋfa n yir pe Farisyɛ̃ ne, ma Yãhã kangbãŋ sẽŋfa nɔ wãã pe ba Yesu yigi. 33 Yesu tuu yãã ke syi, u naa mpãy klaha, u n pe yar ma yee: "N ga faa kuee ye ne n ba yalaa dye, tẽ ba tɛr kii fla na ke ra nɔ wãã. 34 Ye ga ba naa ra kɛ, ye sẽ -sẽ ga ba ra yãã ye. Tẽ ga ba pye fla ngii na, ye saha ka ke fla na ye." 35 Pe Yiifee- yahaseefa pe loo luhu, pe n nii pe ya yey ma yee: "U ga ba ka na, wo saa ba u yãã ye? Yiifee- mpãy pe cããŋ ma ga nii Jrɛkefa fla na, u ga ba ka la poo fla na, u ga naa pe klaha? 36 U maha le pãã ma yee, too ga ba naa woo kɛ, wo sẽ -sẽ ga ba u yãã ye, tuu ga ba pye fla ngii na, wo saha ka ke fla na ye. Koo kaplãŋ ngĩĩ yĩntaha kẽ lii ne?" 37 Te gbar kuaper, koo gii ke ma te gbar perngbãŋ, Yesu n yir yɛr pe nawee- telai wo, ma tẽ sya ma yee: "Loho fãã ma wii yigi, u pa ra ye u ba wɔ. 38 Wii ma ra ta u Yatɛr, loho gii ke cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ, ke ga ba fã naa n dye ufua laam wo, mii le ma le yrũhũ yaha Yãhã sabangbãŋ wo mii." 39 Yãhã Yrã Fãnga ne Yesu u naa n yãŋ, loo lii mpãy pe ba u ta pe Yatɛr, pe ne ga ba le yãã, pe sẽ -sẽ ba le yãã wa ye. Loo yale wo, le Yãhã Yrã Fãnga sẽ ba kẽ wa ye. Yãhã sẽ ba Yesu miingbãŋ ta ke n yi wa ye, koo kẽ. 40 Pe nabuar pe ba Yesu kaplãŋ luhu, mpãy naa n yee, a Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua kẽ u ne cĩĩnde. 41 Mpãy naa n yee, a u Yãhã Yĩndefua Crise kẽ u ne. Mpãy naa n yee: "U Crise yai la u yi Galɛlɛ kãntraha wo cĩĩnde? 42 Le sẽ yrũhũ yaha la Yãhã sabangbãŋ wo, a u Crise ga ba nii wo faale yĩŋfua Dawide kur kuɛ puee waa, u yi klo nde wo pe n yee Betelɛmu, Dawide u pye na?" 43 Pe nabuar kaplãŋ n nii ke ya wuhu na Yesu wĩĩ na. 44 Mpãy n yee poo ga u yigi; waa sẽ -sẽ koho taha u na ye. 45 Pe Yãhã yũndefa yĩŋfa, tesẽ pe Farisyɛ̃ ne, pe ba Yãhã kangbãŋ sẽŋfa mpãy nɔ wãã pe ga Yesu yigi. Pe n dur ba pe fla na kãnwai ne, pe n pe yey nwa ta pe sẽ u Yesu yigi ba ye. 46 Pe n pe yɛ̃ sya ma yee, poo sẽ waa yãã yãã tuu n pãã Yesu wãŋ syi dyaŋ ye. 47 Pe Farisyɛ̃ n pe pye ma yee: "Ye bya yãã u kaplãŋ luhu u n ye yĩy wã klaha? 48 Yahaseefua waa yãã u ta u Yatɛr laa, Farisyɛ̃ naa waa? 49 Nabuar nde, te sẽ Yãhã kãnde cã ye, yoosẽn ma pe na!" 50 Nikodɛmu wii tuu ba yir yĩmper wo, ma ka Yesu fla na, u pye pe Yiifee- yahaseefa nen waa. U n pe pye ma yee: 51 "Wo kãnde na, pe ga waha wãpẽn ta la nawee na, mii pe sẽ cã u lii pye ye, mii pe sẽ maha u yɛ̃ yor luhu ye?" 52 Pe n u pye ma yee: "Ma bya ma la Galɛlɛfa naa? Ma"a le yãŋ Yãhã sabangbãŋ wo, maa yãã Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua sẽ yi yãã Galɛlɛ kãntraha na ye." (( 53 Loo kur ye, nawee- byɛ n tɛr pe klɛ wo,

8

1 Yesu n -sẽ ka wolifyɛ yãŋ yĩŋ na. Katyir raa ter pye ke fla na, pe naa te yee wolifyɛ katyir. 2 Ke yĩŋsyii wo, sukũhũntãy na, u n maha dur ga ke Yãhã kangbãŋ wo, nawee- byɛ n pe ya wãã ba u fla na. U n tege nii, ma nii pe klaha. 3 Pe Yãhã kaiyarfa, tesẽ pe Farisyɛ̃ ne, pe n pa cɔɔ waa ne, pe ba u tã yigi naa ne. Pe n u cɔɔ le pe nabuar telai wo, 4 ma Yesu pye ma yee: "Yĩŋfua, wo cɔɔ nwo tã yigi naa ne. 5 Musa kãnde na le yee, cɔɔ nwo syi yai pe u waa boo ntẽmbar ne. Ah mboo -sẽ yee mii?" 6 Pe naa n kɛ pe u le namihi wo, u ma plaha pãã, pe waha yee u tee pye. Yesu ba yĩŋ kor le, ma naa n yrũhũ kɔ̃nde ne kãntraha na. 7 Pe kuee naa u yĩntaha war ke kayey ne, u n ba yĩŋ kuã yir, ma pe pye ma yee: "Ye laam wo, wii ma pye kapee laa wee u yĩŋ na ye, u cãã u cɔɔ waa yãŋ ntẽmblaha ne." 8 U n maha yĩŋ kor le, ma nii n yrũhũ kãntraha na. 9 Pe nawee- pe kaplãŋ ngĩĩ luhu, laam sẽ sya pe ye ye, pe n nii n tɛr nanem nanem, ma cãã gbe pe wãlɛ na, ma sya ga kua. U cɔɔ ya n ba kuee Yesu ne, cɔɔ wii pe ba le telai wo. 10 Yesu n ba yĩŋ kuã yir loo na, ma u cɔɔ ya yãã, ma u pye ma yee: "Cɔɔ, mpãy pe le kai nde pãã taha ma na, pe ma na? Waa sẽ ngaa pye la ma na?" 11 U cɔɔ n yee: "Aye, Yĩŋfua." Yesu n u pye ma yee: "Ta bya, n saa laa pye ma na ye; ka, ma"a syi ma kapee pye nantãŋ ye!")) 12 Loo kur ye, Yesu n maha te nabuar pye ma yee: "Ndoo tẽ ma cãã- driyɛ̃ wo. Wii ma n taha ra na, u saa naa n yãr wam wo ye, ufua ga cãã- yãã, cãã- mpãy pe cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ." 13 Pe Farisyɛ̃ n u pye ma yee: "Ma ya wĩĩ ne raa n pãã mii ya; ma kapãn saha nii cĩĩnde ye." 14 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Tẽ sya nii wĩĩ pãã nii ya, ta kapãn ma cĩĩnde; ye sẽ yãã, n ta yisaha cã, ma maha ra kasaha cã; yii sẽ -sẽ ra yisaha cã ye, ye sẽ maha ra kasaha cã ye. 15 Ye nawee sãhã ke dyaŋ ye laam wũhũ ya ne. Ndoo sẽ wee tẽ waa sãhã ye. 16 N ma sya waa sãhã, ta kaplãŋ ma cĩĩnde, ndoo ya yɛ̃ kaplãŋ sẽ kẽ ye; ta Tuhufua Yãhã gii ke ra nɔ wãã, ke ma ra ne. 17 Ye wãlɛ kãnde na, le ma le yrũhũ yaha ma yee, nawee- syãm yɛ̃ kaplãŋ ma pye wãcɛŋ, pe kapãn ma cĩĩnde. 18 N ta wĩĩ pãã nii ya, ta Tuhufua Yãhã gii ke ra nɔ wãã, ke bya maha ra wĩĩ pãã." 19 Loo na, pe n u pye ma yee: "Ma Tuhufua ma na?" U n pe yɛ̃ sya ma yee: "Ye sẽ ra cã ye, ye sẽ ra Tuhufua bya cã ye. Ye ma ne pye ye ra cã, yaa ne ra Tuhufua bya cã." 20 Yesu pye Yãhã kangbãŋ wo, war lesaha fla tãy, ma naa ke kaplãŋ pãã. Waa gɛ sẽ koho taha u na ma yee u ga u yigi ye. U yale sẽ ba nɔ wa ye, koo kẽ. 21 Yesu n maha pe yar ma yee: "N ga ba tɛr. Ye ga ba naa ra kɛ, ye sẽ -sẽ ga ba ra yãã ye. Ye ga ba ku ye kapee- koho wo. Tẽ ga ba ka fla ngii na, ye saha ka ke fla na ye." 22 Pe Yiifee- yahaseefa n yee: "Tuu yee woo ga ba ka fla ngii na, wii saha ka ke fla na ye, ah u yãã ga u ya boo, ma n pãã ke syi?" 23 Yesu n pe pye ma yee: "Kãntraha nge nawee- me ye ne, ndoo -sẽ yi yãhãyĩŋ na. Driyɛ̃ nge nawee- me ye ne, ndoo sẽ -sẽ yi driyɛ̃ nge wo ye. 24 Loo ne, ta n ye pye ma yee, yaa ku ye kapee- koho wo. Tẽ ma ngii, ye ma yee ye sẽ loo sya cĩĩnde ma ra ta ye Yatɛr ye, ye ga ku ye kapee- koho wo." 25 Pe n u yey ma yee: "Nwa kẽ ma ne?" Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Tẽ cãã lii pãã ye ye, loo ne. 26 Kai- busãã ma tẽ ga pãã ye wĩĩ na, tesẽ kai- busãã ne tẽ ga sãhã ye wĩĩ na; wii tuu -sẽ ra nɔ wãã, u wĩĩ ma cĩĩnde; tẽ lii luhu u ye, loo ne tẽ n pãã driyɛ̃fa ye." 27 Pe sẽ ba cã ma yee u Tuhufua Yãhã wĩĩ ne u n pãã pe ye ye. 28 Yesu n pe pye loo na ma yee: "Ye ma ba ndoo u Nawee Puee kuã yir ta, yaa cã cã n ma ngii. Ye ga maha cã, ta ya wũhũ sẽ kẽ tẽ n pye ye. Ta Tuhufua Yãhã ke ra klaha kai- nkãy ne, koo kẽ tẽ n pãã ye ye. 29 Koo gii ke ra nɔ wãã, ke ma ra ne. Ke sẽ ra ta yaha nii ya ye, lii le n tãy ke ye, n loo pye yalebyɛ, koo kẽ." 30 Yesu tuu koo kaplãŋ pãã ke syi, nawee- busãã n u ta pe Yatɛr. 31 Yiifee- mpãy pe ba Yesu wĩĩ sya cĩĩnde, u n pe pye ma yee: "Ye ma ra kapãn le yaha ye laam wo, ye ma ra kãnyãrwai cĩĩnde. 32 Ye ga ba le cĩĩnde wĩĩ cã, le n ye yi kãã yãmpar wo." 33 Pe n u yɛ̃ sya ma yee: "Wo faale Brama kur me wo ne, wo sẽ nii yãã waa yãmpa ye; ma -sẽ maha pye mii ma yee, wo n pai yi kãã yãmpar wo?" 34 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Wii u kapee- pye, u ma kapee- wãpyeŋ yãmpuai. 35 Yãmpuai sẽ kuee yai n tãŋ u yĩŋfua kaha na ye. U yĩŋfua dya woo na, woo kuee yai n tãŋ ke kaha wo u kuãŋ ne. 36 U Yãhã Dya ma ye yi kãã kapee- wãpyeŋ yãmpar wo, ye ga tefay yãã ye kuãŋ ne. 37 N cã ma yee Brama kur kuɛ pii me ye ne; ye -sẽ ra wãboo wĩĩ kɛ, ta kaplãŋ sẽ n tãy ye ye ye, koo kẽ. 38 Tẽ lii yãã ra Tuhufua Yãhã ye, loo ne tẽ n pãã. Yii, tee -sẽ lii luhu ye tuhufua ye, loo ne tee n pye." 39 Pe n Yesu pye ma yee, poo tuhufua kẽ Brama ne. Yesu n pe pye ma yee: "Ye ma ne pye Brama pii, tuu naa kai- nkãy pye, ye ne ga naa koo pye. 40 Yagaa, ye mii ye ndoo wãboo wĩĩ kɛ, ndoo wii tẽ le cĩĩnde pãã ye ye, cĩĩnde lii tẽ luhu Yãhã ye. Ye wĩĩ nde, Brama sẽ loo pye ye rɛhɛ. 41 Ye tuhufua wĩĩ ne tee n pye." Pe n u pye ma yee, tããndya pii sẽ me poo ne ye, a tuhufua nen ya u ma poo ye, woo kẽ Yãhã ne. 42 Yesu n pe pye ma yee: "Yãhã ma ne pye ye Tuhufua, ta ntãŋ ne ga dye ye tãy. Ye sẽ yãã, n yi Yãhã fla na, koo fla kẽ tẽ yir, ma pa. N sẽ pa nii ya wĩĩ na ye, koo ke ra nɔ wãã. 43 Nwa ta ye sẽ ra kaplãŋ war ye? Ke wãluhu laam wee ye na ye, koo kẽ. 44 Ye tuhufua kẽ sãndãpee yĩŋfua Setane ne. Ye n kɛ ye naa ye tuhufua laam wĩĩ pye. U yir u naboor ne ke kai- fegbecãã na, u sẽ tãhã n yɛr cĩĩnde fla na ye. Woo gɛ, u wĩĩ laa wee cĩĩnde ye. Kawar wãfua koo ke ma woo tẽn. Ye sẽ yãã, u ma kawarfuafua, ma maha ma kawar tuhufua. 45 Ndoo wii tẽ -sẽ cĩĩnde pãã ye ye, ye sẽ ra wĩĩ sya cĩĩnde ye. 46 Ye laam wo, yoo ma u ga waha yee n kapee pye? Tẽ cĩĩnde pãã ye ye, nwa ta ye sẽ ra wĩĩ sya cĩĩnde ye? 47 Wii u ma Yãhã wũũ, ufua ke kaplãŋ luhu; yii sẽ n luhu ke ye ye, ye wee ke wãm ye, koo kẽ." 48 Pe Yiifee- yahaseefa n u pye ma yee: "Wo tãhã sẽ na, too ne yee Syamarifa naa kẽ ma ne, ma maha n yee, a sãndũpee ma ma yĩŋ na?" 49 Yesu n pe pye ma yee: "Ngaa sãndũpee wee ra yĩŋ na ye. N ta Tuhufua Yãhã miingbãŋ gboho, ye -sẽ ra tyɛhɛ. 50 N sẽ n kɛ ra myaha ke yi ye; waa -sẽ ma u n kɛ ra myaha ke yi, u kasãhã ma nawee- na. 51 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Wii ma ra kapãn sya, ufua saa ku yãã ye." 52 Pe Yiifee- n u pye ma yee: "Yagaa taa nde pãã, wo cã sãndũpee ma ma yĩŋ na. Wo faale wãdyaha Brama ku, pe faale Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfa byɛ ku; mboo -sẽ yee, a wii ma mboo kapãn sya, ufua saa ku yãã ye. 53 Wo wãdyaha Brama wii tuu ku, ma tɛr la u yaha? Pe Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfa gɛ, pe byɛ sẽ ku la? Mboo -sẽ mii ta nwasyifua?" 54 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "N ma pye n nii myaha sey nii ya, koo wee ngaa ye. Ta Tuhufua Yãhã kẽ ke ra myaha sey, koo gii tee ne yee ke ma ye Yãhã, 55 ye sẽ maha ke cã ye. Ndoo ke cã; n ma yee n sẽ ke cã ye, n ga nii kawarfuafua ye wãŋ syi dyaŋ. N ke cã, n ke kaplãŋ le n yaha ra laam wo. 56 Wo wãdyaha Brama cãã cã, u ga ba ra wãpaŋ yãã; le n tãy u ye. U n -sẽ ba ke yãã, ma sya nuhu di le na." 57 Pe n u pye ma yee: "Ma sẽ dyɛ- gbeesĩĩ sẽnsye gɛ yãã wa ye, ma -sẽ yee, a mboo wo faale Brama yãã!" 58 Yesu n pe pye ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Brama sẽ bii see wa ye, ndoo -sẽ cãã pye wa." 59 Pe Yiifee- pe nde luhu, pe n yee poo ga u waa ntẽmbar ne. Yesu n plaha pe na ke Yãhã kangbãŋ wo, ma yi tɛr.

9

1 Per gaa, Yesu naa n tɛr, ma ba fũũ naa waa yãã. U ba see ke dyaŋ. 2 Yesu kãnyãrwai n Yesu yey ma yee: "Yĩŋfua, fũũ naa nwo tuu see ke syi, yoo kapee wãpyeŋ kẽ le ta loo nde n u dye? Woo tuu kapee pye, laa u seefa?" 3 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Le sẽ nii mii u kapee pye, laa na u seefa ye. U see ke syi, Yãhã ga laa pye u na, nawee- byɛ n le yãã yĩnde ne, pe ke miingbãŋ gboho. 4 Koo gii ke ra nɔ wãã, n yai n ke tẽn tẽ yagaa, yai ke sẽ kua wa ye. Yĩmper ma ke ga ba wɔ. Waa wee u tẽn tẽ yĩmper wo ye. 5 Tẽ nwo driyɛ̃ laam wo, n ma cãã- driyɛ̃fa ye." 6 Yesu tuu koo pãã wa, u n yɛ̃syɔ̃r tu kãntraha na, ma poor tũhũ, ma te pye ta u fũũ naa yĩmpɛ na, 7 ma u pye ma yee: "Ka, maa ma yĩntaha yee loho nge wo pe n yee Syilwee." Ke Syilwee yĩntaha kẽ: Wii pe u nɔ wãã. U fũũ n ka, maa u yĩntaha yee ke wo. Tuu dur ga kaha wo, u naa n yãŋ. 8 U kasohofa, ma suhu mpãy ne pe ba u cã, ma cã u naa n nar, pe u yãã pe n nii n yee: "Wii u ba tege nii naa nawee- nar, woo sẽ na?" 9 Mpãy naa n yee woo kẽ, mpãy -sẽ naa n yee, a u tayfua kẽ. Woo -sẽ naa pe yar ma yee woo kẽ. 10 Pe n u yey loo na ma yee: "Ma yĩmpɛ pye mii ma jaa ma ye, ma n waha n yãŋ?" 11 U n pe yɛ̃ sya ma yee: "Dya wii pe n yee Yesu, woo u poor pye ta ra yĩmpɛ na, ma ra pye n ga ra yĩntaha yee loho nge na pe n yee Syilwee. Ta n ka, maa ra yĩntaha yee, ma yãã n waha n yãŋ." 12 Pe n u yey ma yee, u dya ma na. U n yee woo cã na. 13 Dya wii tuu pye fũũ, pe n ka u ne Farisyɛ̃ ye fla na. 14 Kanii per -sẽ ba kẽ Yesu tuu ba te poor ta, ma u yĩmpɛ jaa u kẽ. 15 Pe Farisyɛ̃ n maha u yey ma yee, u pye mii ma waha jaa, ma n yãŋ. U n pe pye ma yee: "U poor pye ta ra yĩmpɛ na, ta n ga ra yĩntaha yee, ma yãã n n yãŋ." 16 Loo na, Farisyɛ̃ mpãy n le pãã ma yee, Yãhã sẽ kẽ ke dya nwo nɔ wãã ye, a u ke kanii per kapĩĩ wĩĩ pye n klaha-. Mpãy n -sẽ yee, a kapeepyefua ga waha laanwɔ wũhũ ngĩĩ syi pye mii? Pe yɛ̃ kaplãŋ n nii ke ya wuhu na. 17 U dya wii tuu pye fũũ, pe n maha u yey ma yee: "U dya wii tuu ma yĩmpɛ jaa ma kẽ, mboo yee nwasyifua kẽ u ne?" U n pe yɛ̃ sya ma yee: "Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua kẽ u ne." 18 Pe sẽ le sya cĩĩnde ma yee u pye fũũ, ma ba jaa ma waha n yãŋ ye; pe n sya ta pe n u seefa yee ba. 19 Pe n pe yey ma yee: "Ye dya wii tee yee u see fũũ, woo la nwo? Ah u pye mii ma waha n yãŋ yagaa?" 20 U dya seefa n pe yɛ̃ sya ma yee: "Wo cã wo dya kẽ u ne, u see fũũ. 21 Tuu -sẽ pye mii ma waha n yãŋ yagaa, tesẽ yoo tuu u jaa, loo too sẽ cã ye. -Ye woo gɛ yey, kicar sẽ kẽ u ne ye, u ga waha u ya yĩŋ wĩĩ pãã." 22 U seefa naa n fya pe Yiifee- yahaseefa na, koo kẽ pe n ba pãã ke syi. Pe Yiifee- yahaseefa ba le pãã ta wa ma yee, wii ma yee Yesu kẽ u Yãhã Yĩndefua Crise ne, ufua saa naa n dye pe Yiifee- yawãhã nwoŋ wo nantãŋ ye. 23 Koo kẽ u dya seefa n ba yee pe u dya gɛ yey, a kicar sẽ kẽ u ne ye. 24 U dya wii tuu pye fũũ, pe Farisyɛ̃ n u yey ke tɛhɛ syãŋ wuhu na ma yee: "Yãhã yãŋ, ma cĩĩnde pãã. Wo cã kapeepyefua kẽ dya nwo ne." 25 U n pe yɛ̃ sya ma yee: "U ma pye kapeepyefua, n sẽ waha loo cã ye. Lii ya tẽ cã, n pye fũũ, yagaa n n yãŋ." 26 Pe n u pye ma yee, Yesu u pye mii, u u yĩmpɛ jaa mii? 27 U n pe yɛ̃ sya ma yee: "N le pãã wa ye ye, ye sẽ ra kapãn luhu la? Ye yee yaa maha le luhu ye nwa pye? Ye n traha la ye nii u kãnyãrwai?" 28 Pe n u tyɛhɛ, ma dur ma u pye ma yee: "Mboo kẽ raa ma u kãnyãrwɛ, wii ma wo faale wãdyaha Musa kãnyãrwai. 29 Wo cã Yãhã bii pãã Musa ne; nwo woo na, wo sẽ u yisaha cã ye." 30 U dya n pe yɛ̃ sya ma yee: "Tee yee ye sẽ u yisaha cã ye, le yɛ̃ gbãã ra na; woo -sẽ kẽ u ta ra yĩmpɛ n jaa. 31 Mpãy pe ma kapee- wãpyeŋ wo, wo cã Yãhã wee ke n luhu poo wãnar ye ye. Wii tuu -sẽ ke myaha gboho, ma ke laam wũhũ pye, ke n luhu woofua wãnar ye. 32 Ma gbe driyɛ̃ wãtãhã na, waa sẽ le luhu yãã pe yee waa fũũ yĩmpɛ jaa yãã ye, wii syi u see fũũ. 33 Ke ma ne pye Yãhã sẽ kẽ ke dya nwo nɔ wãã ye, u saa ne waha laa gɛ pye ye." 34 Pe n u pye ma yee: "Ma see yi tãŋ kapee- wãpyeŋ wo, yoo raa yee maa klaha?" Pe n u tã pe Yiifee- yawãhã nwoŋ wãdyeŋ na. 35 Yesu n u dya wãkar wĩĩ luhu, u n u yãã, maa u pye ma yee: "Ma u Nawee Puee ta la ma Yatɛr?" 36 U n u yɛ̃ sya ma yee: "Yĩŋfua, yoo kẽ u ne? U yar ra na, ra n u ta ra Yatɛr." 37 Yesu n u pye ma yee: "Ma u yãã; woo gɛ kẽ tuu n pãã ma ne yagaa." 38 U dya n kãnklũy gbãã Yesu yaha ye, ma u pye ma yee: "Yĩŋfua, n ma ta ra Yatɛr." 39 Loo kur ye, Yesu n yee: "N pa driyɛ̃ wo, n n pai kasãhã raa yĩntaha yi, n ta, mpãy pe sẽ n yãŋ ye, pe waha naa n yãŋ; tesẽ, mpãy pe yee poo n yãŋ, pe nii fũũ- wãŋ syi." 40 Farisyɛ̃ mpãy pe pye u ne, pe kaplãŋ ngĩĩ luhu, pe n u pye ma yee: "Wo bya ma la fũũ- wãŋ syi?" 41 Yesu n pe pye ma yee: "Ye ma ne pye fũũ- wãŋ syi dyaŋ, kapee saa ne pye ye yĩŋ na ye; tee -sẽ yee yii n yãŋ, ye kapee- ga kuee ye yĩŋ na."

10

1 Loo kur ye, Yesu n maha kaplãŋ kuã cra pãã pe nawee- ye ma yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Wii ma yee u sẽ dye mbaa naklaha yɛ̃ ne ye, ma teele laa yãŋ ke kãnkãy na ma dugu dye, yuhu naboofua kẽ woosyifua nwo ne. 2 Ma -sẽ yee wii woo na tuu n dye ke mbaa naklaha yɛ̃ ne, u mbanaha kẽ woo ne. 3 Yuhu- sẽŋfua pe mbaa na, u n sya ma ke naklaha yɛ̃ yãr u mbanaha kẽ. Pe mbaa byɛ, pe n sya ma n luhu u ye. U myaha taha pe mbaa byɛ na, ma pe yee te ne, pe n yi n taha u na nkur ye. 4 U ma ta u mbaa byɛ n yi taha tãŋ wa u na nkur ye, pe mii pe u yĩmbui cã wa, u ga naa n yãr pe yahasee ye, pe n naa n taha u na. 5 Pe saa sya pe taha naweetee na ye, wii pe sẽ cã ye. Pe sẽ woo yĩmbui cã ye, pe ga fã dey u na." 6 Yesu tuu kakuãcran nde tɔ̃r pe nawee- ye, pe sẽ laa gɛ war le wĩĩ na u ne ye. 7 Yesu n maha yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Ndoo tẽ ma pe mbaa naklaha yɛ̃. 8 Mpãy byɛ pe cãã pa ra yaha, pe pye yuhu- naboofa. Pe mbaa sẽ -sẽ naa n luhu pe ye ye. 9 Ndoo kẽ ke naklaha yɛ̃. Wii ma ra ta u Yatɛr, ma dye ra kuɛ koho ye, u yĩŋ pahasaha yãã. U ga waha naa n dye u laam, tuu dur naa n yi, tuu naa u digi yãã. 10 Yuhu woo n pai wãyuhu troho ne, wãboo yĩmbui ne, kaklaha- koho ne. Ma -sẽ yee ndoo woo na, n pa ma yee, mpãy byɛ pe ga naa n dye ra kuɛ koho ye, n ga cĩĩnde yrã wãã pe kẽ; tesẽ, ngaa saa kɛ laa pe ye ye." 11 Yesu n maha yee: "Ndoo tẽ ma u mbanahayɔ̃. U mbanahayɔ̃ u mbaa gbã ku. 12 Tẽntẽle ma pye mbaa na, u tẽn tẽ wale myaha na. Woo sẽ -sẽ kẽ u mbanaha ye; woo sẽ kẽ u mbaafua ye. U ma waygapyãhã yãã, ke n pai pe mbaa ye, u ga fã tɛr pe yaha, ke n ba dye yigi pe laam wo, ke pe ta pe n fã cããŋ. 13 Lii le ma ne usyifua ta u n le pye ke syi, wale wĩĩ ya le ma ne pye u na, u kalaa sẽ ma ne pye pe mbaa poo na ye. 14 Ndoo kẽ u mbanahayɔ̃. N ta mbaa wĩĩ cã, pe bya ra wĩĩ cã. 15 Ta Tuhufua Yãhã ke ra wĩĩ cã mii syi dyaŋ, ta n -sẽ u wĩĩ cã mii, n ma ke syi ra mbaa ne. N ga pe gbã ku. 16 Mbaa mpãy maha ma ra ye. Poo ter wee naklaha nge wo ye. N yai n ga pe bya kuar ba le taha, n ba naa n naha. Pe ga ba naa ra yĩmbui luhu. Pe byɛ ga ba wãã le, pe nii naklaha neŋ, mbanaha nen ne. 17 Ta ntãŋ dye ra Tuhufua Yãhã tãy. N yɛr ta yrã wãwãã wĩĩ na, n ku, tẽ ba dur, n maha le sya. Loo ne, ta ntãŋ n dye ta Tuhufua Yãhã tãy. 18 Nawee waa sẽ kẽ tuu ga waha ta yrã sya ra ye ye. Le tãy ra ye, koo kẽ n ga le wãã, n ku. Le wãwãã fãnga ma ra ye, le wãsya fãnga ne. Ta Tuhufua Yãhã ke ra taha lii na, loo kẽ loo nde ne." 19 Yesu kaplãŋ n maha ta, Yiifee- n nii n pãã wuhu na crɛŋcrɛŋ. 20 Poo busãã naa n yee: "Sãndũpee waa u yĩŋ wũhũ wlãhã, u n sroŋ cɔ̃ŋ. Waa ma n ndityuhu yaha u ye ye." 21 Mpãy, ma -sẽ naa n yee: "Sãndũpeefua kaplãŋ sẽ kẽ ngĩĩ ye. Nawee wii sãndũpee ma u yĩŋ na, u ga waha fũũ yĩmpɛ yãr la u kẽ, u n waha naa n yãŋ?" 22 Pe ba naa ke Yãhã kangbãŋ wãfãã gbar gbar, dyadyɛ wãŋ syi dyaŋ, Yurusalɛm wo. Le pye wɛr cãã. 23 Yesu -sẽ pye, u naa n tay ke Yãhã kangbãŋ wo, ntẽmbar laankɔngbãŋ gaa flãhã tãy, pe naa ke yee Salmuu laankɔŋ. 24 Pe Yiifee- yahaseefa n pa, ma ba u gbey le, ma u pye ma yee: "Le ma pye mboo kẽ u Yãhã Yĩndefua Crise ne, le pãã laha wo ye. Ma sẽ yãã, ma wo ta wo n nii laalaa pye n tɛr ma wĩĩ na." 25 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "N le pãã wa ye ye, ye sẽ -sẽ ra wĩĩ sya cĩĩnde ye. Ta Tuhufua Yãhã kai- ngĩĩ wãpyeŋ kãnde wãã ra kẽ; loo nde gɛ ra wĩĩ pãã n laha ye ye. 26 Ye sẽ -sẽ ra wĩĩ sya cĩĩnde ye; ye wee ra mbaa ye, koo kẽ. 27 Ta mbaa ra yĩmbui luhu. Ndoo pe cã, pe n taha ra na. 28 N cĩĩnde yrã wãã pe kẽ, lii wãkuayãã wee le na ye. Pe wĩĩ saa klaha- yãã ye, waa saha pe tyĩn sya ra koho wo ye. 29 Ta Tuhufua Yãhã gii ke pe le soho ra koho wo, koo kẽ ke ma fãnga byɛ yĩŋ na, waa saha pe tyĩn sya ke koho wo ye. 30 Ndoo, tesẽ ra Tuhufua Yãhã ne, wo ma nen." 31 Loo na, pe Yiifee- yahaseefa n maha yee poo ga u waa ntẽmbar ne. 32 Yesu n pe pye ma yee: "N kayũhũ busãã pye yar ye na, ta Tuhufua Yãhã kãmay na. Ye yee yaa ra waa ntẽmbar ne koo kayũhũ ngĩĩ lii loo wĩĩ na?" 33 Pe n u yɛ̃ sya ma yee: "Wo sẽ yee waa ma waa ntẽmbar ne kayĩĩ laa wĩĩ na ye, wo yee ma n gbar Yãhã ne, koo kẽ; taa ma nawee, ma sẽ yai ma yee ma ma Yãhã ye." 34 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "Yãhã sabangbãŋ wo, le ma le yrũhũ yaha ma yee, Yãhã yee: 'Ye ma Yãhã pii.' 35 Wo cã Yãhã sabangbãŋ ma lii pãã, le saha kuã kãã ye. Le Yãhã kapãn le pãã wãã nawee- mpãy kẽ koo fla na, Yãhã yee pe ma Yãhã pii. 36 Yãhã ma -sẽ yee pe ma Yãhã pii, ndoo wii Yãhã ra yãŋ yi, ma ra nɔ wãã driyɛ̃ wo, ye pye mii ma yee n n gbar Yãhã ne, a n tee yee n ma Yãhã Dya? 37 Le ma pye ra Tuhufua Yãhã kai- sẽ kẽ tẽ n pye ye, ye ma syi ye ra kaplãŋ sya cĩĩnde ye. 38 N ma -sẽ ke pye, ye ma sya yee ye saa ra kaplãŋ sya cĩĩnde ye, tẽ -sẽ kai- nkãy pye, -ye koo sya cĩĩnde! Loo na, ye ga le cã laha ye yee, ndoo tesẽ ta Tuhufua Yãhã ne, loho sẽ n yi wo nsoho wo ye." 39 Pe n maha yee, poo ga u yigi, u n wloho yi pe laam wo ma tɛr. 40 Loo kur ye, Yesu n ka maa kuee Yurdane lafeŋ kũndi ngaa ye. Koo fla kẽ Nsãn tuu cãã pye, ma ba naa nawee- tãã naa n yi loho wo. 41 Nabuar n pa Yesu fla na, ma ba nii le pãã pe ya ye ma yee: "Nsãn sẽ ba laanwɔ wĩĩ laa pye ye, tuu -sẽ ba kai- nkãy byɛ cãã pãã yaha dya nwo wĩĩ na, ke byɛ nii cĩĩnde." 42 Nawee- busãã n Yesu ta pe Yatɛr ke fla na.

11

1 Yan ba dya waa yigi, u myaha Laasar. U pye klo laa wo pe naa n yee Gbetane. U syafa pye ke fla na, Maari ma suhu u lɛfua Marti ne. 2 Woo Maari nwo kẽ tuu ba lasekole woo Yesu na, ma u yĩnyor ta ma Yesu trɛ kluã u kẽ. Woo laŋ Laasar kẽ tuu pye yanfua. 3 U syafa n lɛhɛ wãã, pe ga Yesu yar u naambiyãbua wee wãwee ye. 4 Yesu tuu le luhu, u n yee: "Laasar yan nde saha u boo ye; te ga ta nawee- n Yãhã fãngangbãŋ yãã yĩnde ne, loo nde kãmay na Yãhã Dya myaha ga yi." 5 Marti ma suhu u cĩĩfua Maari ne, ma suhu Laasar ne, pe byɛ ntãŋ ba dye Yesu tãy. 6 Yesu tuu u Laasar yan wĩĩ luhu, tuu pye teelii wo, u n kuee ma plii sĩĩ pye ke fla na, 7 ma ba u kãnyãrwai pye ma yee, pe dur ga Yudɛ kãntraha na. 8 U kãnyãrwai n u pye ma yee: "Yĩŋfua, yagaa ya pe Yiifee- naa n kɛ pe ma waa boo ntẽmbar ne ke fla na, ma maha yee mboo ga dur ga ke fla na!" 9 Yesu n pe yɛ̃ sya kakuãcran ne ma yee: "Per neŋ laam wo, yai wee la lɛr sẽnsye syãm, ma gbe sukũhũntãy na, ma sya ga waa yainkɔŋ wo? Wii u n yãr yai na, u sẽ n kũn ye, u yãhãcãã- yãã, koo kẽ. 10 Wii u -sẽ n yãr yĩmper wo, u n kũn, cãã- wee u na ye, koo kẽ." 11 Yesu tuu koo kaplãŋ pãã wa pe ye, u n pe pye ma yee: "Wo naambiyã Laasar sã n wãy; n n gaha u gbã yir." 12 U kãnyãrwai n u pye ma yee: "Yĩŋfua, u ma sã n wãy, u ga kãhã yir." 13 U Laasar wãku wĩĩ ne Yesu tuu ba pãã pe ye, pe sẽ le war ye, ma yee cĩĩnde wãy Yesu u n yãŋ. 14 Yesu n le pãã laha pe ye loo na ma yee: "Laasar ku. 15 Too sẽ pye ke fla na ye, le tãy ra ye. Loo ga ta ye n ta sroŋ ta ye Yatɛr. -Too ka u fla na!" 16 Loo na, Tema wii pe naa n yee Didim, koo yĩntaha wuhuwãã, u n pe kãnyãrwai mii pye ma yee: "Wo bya, -too yir taha u na, waa ku u ne." 17 Yesu n ga dye gbe taha, ma luhu pe Laasar le wa gbĩĩ wo ke plii resyar kẽ. 18 Gbetane ke -sẽ pye Yurusalɛm tãy kilo tãã syi, 19 Yiifee- busãã n ba pa Marti ye fla na Maari ne, maa pe laŋ gbã syar pe ye. 20 Marti tuu luhu Yesu ma u n pai, u n ka maa u wãã; Maari -sẽ pye u ba tege nii kaha wo. 21 Marti n Yesu pye ma yee: "Yĩŋfua, ma"a ne pye nwo, ta laŋ saa ne ku ye. 22 Ke yagaa nge gɛ na, n cã, ma"a ngii nar Yãhã ye, ke ga le pye ma kẽ." 23 Yesu n u pye ma yee: "Ma laŋ ga yir gbã wo, u dur ba yrãŋ na." 24 Marti n u yɛ̃ sya ma yee: "Driyɛ̃ ma ba kua per gii, nawee- n ga yir gbã wo, pe nii yrãŋ na, n cã Laasar bya ga ba yir gbã wo, u nii yrãŋ na." 25 Yesu n u pye ma yee: "Ndoo tẽ ma gbã yiafua, tesẽ ndoo tẽ ma yrã wããfua. Wii ma ra ta u Yatɛr, u ma sya ku, u ga ba nii yrãŋ na. 26 Tesẽ, wii ma pye yrãŋ na, ma ra ta u Yatɛr, ufua saa ku yãã ye. Ma loo nde sya la cĩĩnde?" 27 Marti n u yɛ̃ sya ma yee: "ãwã Yĩŋfua, n cã mboo kẽ u Yãhã Yĩndefua Crise ne, woo wii u ma Yãhã Dya, woo wii u wãpaŋ bii cãã pãã yaha driyɛ̃ nge wo." 28 Marti tuu koo pãã wa, u n tɛr, ma ga u cĩĩfua Maari yee, u sẽ ta waa n yi le cãŋ na ye, ma u pye ma yee: "U Yĩŋfua ma nwo, u ma yee." 29 Maari tuu kaplãŋ ngĩĩ luhu, u n yir farfar, ma ka Yesu fla na. 30 Yesu sẽ ba dye wa le klo wo ye. Marti tuu ba u wãã sya teelii wo, u pye nantãŋ koo fla na. 31 Yiifee- mpãy pe pye Maari ne kaha wo, ma naa u flaŋ, pe yãã u yir yi farfar, pe n taha u na, ma yee u yi n tɛr u n gaha wũn le gbĩĩ fla wo. 32 Maari tuu ga nɔ Yesu fla na, ma u yãã yĩnde ne, u n kãnklũy gbãã Yesu yaha ye, ma u pye ma yee: "Yĩŋfua, ma"a ne pye nwo, ta laŋ saa ne ku ye." 33 Maari naa n wũn, woo ma suhu pe Yiifee- mpãy ne pe ba pa u ne. Yesu tuu pe yãã, u laam byɛ n wlãhã. 34 U n pe yey ma yee, pe u le na? Pe n u pye ma yee: "Yĩŋfua, pa ma ba yãŋ." 35 Yesu yĩntãm n yi. 36 Pe Yiifee- pe loo yãã, pe n yee u dya ntãŋ dye Yesu tãy cĩĩnde. 37 Poo mpãy n -sẽ le pãã ma yee: "Woo wii tuu u fũũ naa yĩmpɛ jaa u n waha n yãŋ, u saa ne pye la u ta, dya nwo ma n ku ye?" 38 Yesu n ka le gbĩĩ fla na, u laam maha ba wlãhã u ye. Le gbĩĩ pye nkɔŋ dyaŋ yãŋ mpĩy ntẽmblaha fla na. Ntẽmbangbãŋ gaa pye, ke ba paha tã le gbĩĩ yɛ̃ na. 39 Yesu n yee pe ke ntẽmbangbãŋ kloŋ kãã. U Laasar syafua Marti n Yesu pye ma yee, ke nakugu dugu n yi, pe ke le le gbĩĩ wo ke plii resyar nanga. 40 Yesu n u pye ma yee: "N sẽ ma pye la ma"a ra ta ma Yatɛr, maa Yãhã fãngangbãŋ yãã yĩnde ne?" 41 Pe n ke ntẽmbangbãŋ kloŋ kãã. Yesu n yĩntaha kuã yir wãã yãhãyĩŋ kuɛ ye ma yee: "Ta Tuhufua Yãhã, taa ra wãnar sya, n syaha wãã ma kẽ. 42 N cã ma ra wãnar sya yalebyɛ. N le pãã nabuar mii wĩĩ na, pe ra gbey le, pe n waha cã mboo ma ra nɔ wãã." 43 Yesu tuu koo pãã wa, u n tẽ sya fãnga ne ma yee: "Laasar, yir yi!" 44 Laasar wii u ba ku, u n yir yi, te trɛ ne tesẽ te kluɛ ne te maha tã faasyĩmbɛhɛ taa ne; u yĩntaha ba maha tã fai wo. Yesu n pe nawee- pye ma yee: "-Ye u sãhã yaha, tee tyii u na u n tɛr!" 45 Pe Yiifee- mpãy pe ba pa Maari ye fla na, poo busãã pe Yesu yãã tuu nde pye, pe n u wĩĩ sya cĩĩnde. 46 Mpãy n -sẽ yir, ma ka Farisyɛ̃ ye fla na, maa le pãã pe ye Yesu lii pye. 47 Loo na, pe Yãhã yũndefa yĩŋfa n yir pe Farisyɛ̃ ne, ma pe kaplãŋ cɛrfa wãã, ma le pãã ma yee: "Waa pye mii dya nwo ne? Ye sẽ yãã, u laanwɔ wũhũ busãã pye. 48 Waa tyii u na, nawee- byɛ ga ba u wĩĩ sya cĩĩnde, Wɔrmefa ga ba wo Yãhã kangbãŋ yoho pye klaha-, pe wo ter byɛ boo tãŋ." 49 Mpãy pe ba pe ya wãã, poo nen waa pye, u myaha Kayifu, woo kẽ tuu pye pe Yãhã yũndefa yĩŋfua loo dyɛ. U n yir ma pe pye ma yee: "Ye sẽ laa cã ye. 50 Ye sẽ laam ga ye. Le puar wo dya nen nwo ya boo, u n ku nawee- kur byɛ wĩĩ na, wo terfa byɛ ma n ku tãŋ ye." 51 Kapãn nde le sya yi u yɛ̃ wo, u sẽ cã ma yee u ya laam kapãn sẽ ne le ba yi u yɛ̃ wo ye. Tuu pye Yãhã yũndefa yĩŋfua loo dyɛ, koo kẽ Yãhã n u ta u n kapãn nde cãã pãã yaha ma yee, Yesu yai u ku pe klofa wĩĩ na. 52 Le sẽ maha pye pe terfa ya wĩĩ na ye. Le pye Yãhã laampii kur byɛ wĩĩ na, pe nii yĩmbui nen na, Yãhã laampii mpãy byɛ pe cããŋ driyɛ̃ teebɛhɛ byɛ wo. 53 Koo per na, pe n Yesu wãboo wĩĩ ta. 54 Loo n ta Yesu sẽ maha naa u ya yar gbaa na pe Yiifee- na ye; u n ka tũntũn kusyĩnde laa wo, tẽyãfũũ klo tãy, pe le yee Yɛflami, maa kuee ke fla na u kãnyãrwai ne. 55 Yiifee- syayaha gbar ba gbe taha. Nawee- busãã n yir kui byɛ wo, ma dugu ga Yurusalɛm wo, pe n gaha pe kapĩĩ loho wey, pe nii gbɛgbɛ te gbar n cã dye. 56 Pe pye Yãhã kangbãŋ wo, ma naa Yesu fla kɛ, ma nii pe ya yey, ncã u ga pa te gbar na laa? 57 Pe Yãhã yũndefa yĩŋfa tesẽ pe Farisyɛ̃ ne, pe ba yee, wii ma Yesu niisaha cã, u le pãã pe n ga u yigi.

12

1 Te syayaha gbar ba kuee plii kuay, Yesu n ka klo nde wo pe n yee Gbetane, Laasar fla na, wii Yesu ba u ta u n yir gbã wo, ma nii yrãŋ na. 2 Pe n u nampay yi. Marti naa te dir yĩntaha yi, Laasar pye pe sedifa ne Yesu ne. 3 Maari n lasekole waa gbe bui laa wo, le faa gboho. Pe woo lasekole yee nardi, nawãm sẽ u dir yey ye. U n woo lasekole gbe, ma u woo Yesu trɛ na, ma dur ma u yĩnyor ta ma Yesu trɛ kluã; ke kaha byɛ n ga nii u lasekole dugu fla. 4 Yesu kãnyãrwɛ waa pye, Syikaryɔtefa Yuda, woo kẽ u n pai Yesu yi u napĩĩ- kẽ. U n le pãã ma yee, 5 a nwa pe sẽ u lasekole par war nagbey sẽnsye syi, ma pe war wãã fɛnfa kẽ ye? 6 Le sẽ nii mii u naa fɛnfa fɛn di koo u n kapãn nde pãã ye, u naa n yuhu, koo kẽ. Pe kãnyãrwai war sakole pye woo ye, pe ma war le, u ga mpãy yuhu yi. 7 Yesu n u pye ma yee: "Tyii cɔɔ nwo na, ta kadye kẽ tuu gbihi wa wãleŋ na gbĩĩ wo ke syi. 8 Fɛnfa ya dyaŋ, pe ma ye ne yalebyɛ. Ndoo -sẽ nwo, n saa ba pye ye ne per gaa ye." 9 Yiifee- busãã n Yesu wãpa wĩĩ luhu ke Gbetane na, ma pa le klo wo. Le sẽ -sẽ ba nii mii pe pa Yesu ya wĩĩ na ye; pe ba pa pe n pai Laasar bya yãã yĩnde ne, woo wii Yesu ba u ta u n yir gbã wo, ma nii yrãŋ na. 10 Pe Yãhã yũndefa yĩŋfa n Laasar bya wãboo wĩĩ pãã ta. 11 U wĩĩ ba Yiifee- busãã ta pe n dur naa n yi poo kur ye, ma naa Yesu woo ta pe Yatɛr, koo kẽ. 12 Ke yĩŋsyii wo, nabuar mpãy pe ba ka te gbar wĩĩ na, pe n luhu Yesu ma u n pai ke Yurusalɛm wo. 13 Pe n mpẽŋ wan gbe, ma yi ga Yesu wãã, ma nii nuhu di, ma nii le gble ma n yee: "Yĩŋfua mboo wii taa n pai Yãhã myaha ne, Yãhã ke kaa taha ma na, mboo wii taa ma Yiisrɛfa Yĩŋfua." 14 Yesu n kãnkonyainge gaa yãã, ma dugu nii ke na ma n gaha, mii le bii cãã yrũhũ yaha Yãhã sabangbãŋ wo ma yee: 15 "Syɔ̃ klofa, ye ma n fya ye, ye yĩŋfua nwo u n pai, kãnkonyainge gaa na, tuu dugu nii." 16 Yesu kãnyãrwai n kai- ngĩĩ yãã wãyãã ya, pe sẽ waha ke yĩntaha war le yale wo ye. Kur kuɛ ye, Yesu tuu ba kuã yir ga yãhãyĩŋ na nayɔ̃r ne, pe n cã le tai cã ma yee, le ma le bii cãã yrũhũ yaha wa Yãhã sabangbãŋ wo ma yee, nawee- ga ba Yesu sey, koo kẽ pe n ba le yãã le pye koo syi. 17 Yesu tuu ba Laasar yee le gbĩĩ laam wo, ma u ta u n yir gbã wo, ma nii yrãŋ na, mpãy byɛ pe ba pye ke fla na, pe naa Yesu wĩĩ pãã le ne. 18 Loo nde n ta, pe nabuar pe le luhu ma yee Yesu laanwɔ wĩĩ nde pye, pe n pe ya wãã ga ta u yahasee ye. 19 Pe Farisyɛ̃ n nii pe ya pye ma yee: "Ye sẽ yãã, nawee- byɛ n gaha u ye, nde saa laa yɔ̃ wo kẽ ye." 20 Jrɛkefa mpãy ba pa te gbar na Yurusalɛm wo, Yãhã seysaha wo. 21 Poo mpãy n pa Filipe fla na, u n yi klo nde wo pe naa n yee Gbesyata, Galɛlɛ kãntraha na. Pe n Yesu wĩĩ yey waha u ye ma yee: "Yĩŋfua, wo n kɛ wo Yesu yãã." 22 Filipe n le pãã Andere ye, pe n ka pe syãm, maa le pãã Yesu ye. 23 Loo kur ye, Yesu n pe pye ma yee: "U Nawee Puee myaha yiyale nɔ wa. 24 Ta n kakuãcran nde pãã ye ye: Sepua nen le ya ya, le ma yee le sẽ tãhã le kãntraha wo ma fĩy ye, le -sẽ ga kuee le ya ya. Le ma -sẽ tãhã le kãntraha wo, ma ku, ma fĩy, le ga pii buar see. 25 Wii ma yee u ya yĩŋ wãkɛ wĩĩ ya le n tãy u ye, woofua ga ba u yĩŋ kɛ laa; wii tuu -sẽ ga u ya yĩŋ wãkɛ wĩĩ sye driyɛ̃ nge wo, woofua ga ba cĩĩnde yrã yãã, lii wãkuayãã wee le na ye. 26 Wii ma yee u ga ra wĩĩ pye, u naa n taha ra na; n ma pye na, u bya ga pye ke fla na. Wii ma ra wĩĩ pye, ta Tuhufua Yãhã ga ta u myaha n yi. 27 Yagaa, ta laam byɛ ma pe wlãhã nii ra ye. Tẽ ga lii gɛ pãã n sẽ cã ye; n yee la Yãhã ta Tuhufua, le wãfãy yale kuã tɛr ra na, lii le n pai nde? Aye, n saa loo pãã ye. N pa koo wãfãy nge wĩĩ na, n ga ke sya. 28 Ta Tuhufua Yãhã, ma miingbãŋ ta ke n gboho!" Yĩmbui laa n yir yãhãyĩŋ na ma yee: "N ke gboho wa, n ga maha ke ta ke n gboho." 29 Nabuar rii te pye ke fla na, ma ba le yĩmbui luhu, te n yee, a yãhãgbãã tẽŋ kẽ. Mpãy naa n yee, a yãhãyĩŋ tẽnlɛhɛ waa kẽ tuu pãã Yesu ne. 30 Yesu n pe pye ma yee: "Yĩmbui nde sẽ pãã ndoo wĩĩ na ye, le pãã yii wĩĩ na ma yee ye le luhu. 31 Yagaa, Yãhã kasãhã ga too driyɛ̃fa na. Yãhã ga driyɛ̃ nge yĩŋfua Setane kar wãã. 32 Ndoo ma ba kuã yir ta, n ga ba ta, nawee- ter byɛ n pa ra ye." 33 Yesu kaplãŋ ngĩĩ naa le yar, gbã mpãy ter syi u n pai ku. 34 Pe nabuar n u yɛ̃ sya ma yee: "Kãnde lii Yãhã le ta, le ma le yrũhũ yaha ma yee, u Yãhã Yĩndefua Crise saa ku yãã ye. Mboo -sẽ pye mii ma yee, u Nawee Puee ga ba kuã yir ta? Yoo kẽ u Nawee Puee ne?" 35 Yesu n pe yɛ̃ sya ma yee: "U Cããfua ga maha yalaale ya dye ye nsoho wo. Tee -sẽ ma u Cããfua ne, ye naa n yãr u ne, wam ma syi pe ba ye fe gbe ye. Wii u n yãr wam wo, u sẽ u ya kakuɛ cã ye. 36 Tee ma u Cããfua ne, -ye u ta ye Yatɛr, ye nii cããfa." Yesu tuu koo pãã wa, u n tɛr, maa wũhũ pe na deydey. 37 Yesu tuu sya laanwɔ wũhũ busãã pye pe nawee- yĩnde na, pe sẽ -sẽ u ta pe Yatɛr ye. 38 Loo gɛ -sẽ ne faale Yãhã kaplãŋ tɔ̃rfua Yisa bii cãã pãã yaha. U bii yee: "Too ke Yãhã wũhũ pãã, yoo ke sya wo ye? Yoo Yãhã koho fãnga yãã, ma le sya cĩĩnde?" 39 Poofa mii wĩĩ na, u Yisa maha bii le cãã pãã yaha ma yee: 40 "Yãhã pe ta fũũ- wãŋ syi; ke maha pe ta pe laam n waha. Mii loo sẽ ne ye, pe ma n yãŋ, pe ga ke kai- yãã yĩnde ne, pe ga ke war pe laam wo. Pe ga ka Yãhã ye, ke n pe jaa yi kãã pe kapee- wãpyeŋ wo." 41 Yisa tuu bii Yesu nayɔ̃r yãã, koo kẽ u n bii kaplãŋ ngĩĩ pãã. 42 Pe yahaseefa mpãy -sẽ ba Yesu wĩĩ sya cĩĩnde. Pe sẽ -sẽ le pãã ye. Pe ba fya pe Farisyɛ̃ na, ma yee poo ma le pãã, pe ga pe kar tã ke Yiifee- yawãhã nwoŋ na. 43 Ye sẽ yãã, pe naa myaha kɛ nawee- ye, pe sẽ naa myaha kɛ Yãhã ye ye, koo kẽ. 44 Yesu -sẽ ba le gbey pãã pe ye ma yee: "Wii ma ra wĩĩ sya cĩĩnde ma ra ta u Yatɛr, ndoo ya sẽ kẽ u ta u Yatɛr ye, ufua ra Nɔwããfua bya ta u Yatɛr. 45 Wii ma ra yãã, ufua ra Nɔwããfua bya yãã. 46 N pa driyɛ̃fa ye cãã- wãŋ syi dyaŋ, wii ma ra ta u Yatɛr, ufua ma n kuee wam wo ye. 47 Wii ma ra kaplãŋ luhu, ma -sẽ ke sye, ndoo sẽ kẽ tẽ ga ufua sãhã ye. Ye sẽ yãã, n sẽ pa driyɛ̃fa wãsãhã yĩmbui ne ye, n pa pe wãsyayaha yĩmbui ne. 48 Wii ma ra sye, ma maha ra kaplãŋ sye, u sãhãfua ma; kaplãŋ nkãy tẽ n pãã, koo kẽ ke n pai u sãhã, driyɛ̃ ma ba kua. 49 Ye sẽ yãã, ta ya wĩĩ sẽ ne tẽ n pãã ye; ta Tuhufua Yãhã gii ke ra nɔ wãã, koo gɛ ra yar kai- nkãy ne, n yai n ke tɔ̃r yar nawee- na. 50 N -sẽ cã ke kai- nkãy ta, ke cĩĩnde yrã wãã nawee kẽ. Loo ne, ta Tuhufua Yãhã ke ke kai- yar ra na mii, n ke yar nawee- na koo syi."

13

1 Te syayaha gbar te ba gbe taha, Yesu n cã u yale nɔ wa, yale lii tuu ga yir driyɛ̃ nge wo, u ka u Tuhufua Yãhã fla na. Driyɛ̃fa mpãy byɛ pe ntãŋ dye u tãy, pe n nii u wãm, u n ta pe ntãŋ n dye kuee yai u tãy. 2 Yesu pye u kãnyãrwai ne dir na yĩmper wo. Syikaryɔtefa Syimu dya Yuda -sẽ nwo, sãndãpee yĩŋfua Setane ba Yesu wãyi wĩĩ le wa u laam wo, u Yesu yi u napĩĩ- kẽ. 3 Yesu ba cã, woo Yesu yi Yãhã fla na, u ga maha dur ga Yãhã fla na, tesẽ Yãhã kai- byɛ le soho u koho wo. 4 Yesu n yir dir na, ma nayroho fɛr, ma lawey fai laa gbe maha nsĩĩ wo. 5 Loo kur ye, u n loho le tasangbãŋ wo, ma nii u kãnyãrwai trɛ yee pe kẽ, ma te kluã lawey fai lii ne, tuu ba gbe maha nsĩĩ wo. 6 U n ba nɔ Syimu Pyar na, u n u pye ma yee: "Yĩŋfua, mboo yai la ma ra trɛ yee?" 7 Yesu n u yɛ̃ sya ma yee: "Lii tẽ n pye nde, ma sẽ le war ye, maa ba le war kur kuɛ ye." 8 Pyar n u pye ma yee: "Aye, n saa sya yãã ma n ta trɛ yee ye." Yesu n u pye ma yee: "N ma yee n sẽ ma yee ye, ma saa ba ma lay yãã ra ye ye." 9 Syimu Pyar n u pye loo na ma yee: "Yĩŋfua, le ma pye ke syi, ta trɛ yee, maha ra kluɛ bya ne, ta yĩŋ bya ne." 10 Yesu n u pye ma yee: "Wii ma wey laha, u trɛ ya ne te yai te yee, u n nii tãŋ gbɛgbɛ. Ye nii wa gbɛgbɛ, ye byɛ sẽ -sẽ me ye." 11 Yesu ba cã wii u n pai u yi u napĩĩ- kẽ, koo kẽ u n yee pe byɛ sẽ me pe ma gbɛgbɛ ye. 12 Yesu tuu pe trɛ yee wa, ma u nayroho le wa, u n dur ga tege nii u niisaha wo, ma pe pye ma yee: "Tẽ lii pye ye na, ye le war la? 13 Ye ra yee kaicãfua, ma maha ra yee yĩŋfua. Le sroŋ, n ma koo syi. 14 Ndoo wii n ma ye yĩŋfua, ma maha ma ye kaicãfua, ya"a yãã ndoo tẽ ye trɛ yee, ye bya ye yai ye naa ye trɛ yee yii kẽ! 15 Ye sẽ yãã, kai ne tẽ pye yar ye na ma yee tẽ ye pye mii, ye bya yai ye naa nii yii ne koo syi! 16 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye, tẽntẽle sẽ tɛr u yĩŋfua yaha ye, tesẽ tẽnlɛhɛ sẽ tɛr u lɛhɛfua yaha ye. 17 Ye ma kai- ngĩĩ cã, ye wĩĩ n tãy, -tee -sẽ naa koo pye! 18 Ye byɛ sẽ me tẽ n yãŋ ye. Mpãy tẽ yãŋ yi, n pe cã. Lii le -sẽ cãã yrũhũ yaha Yãhã sabangbãŋ wo, loo ne le n pye yagaa. Le ma le yrũhũ yaha ma yee: 'Wii u wãã n di ra ne, u wã klaha ma nii ra napĩĩ.' 19 N ga cãã naa ke kai- tɔ̃r ye ye, ke ma ba nii n pye, ye waha cã ndoo ma ngii, ye le sya cĩĩnde. 20 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: N ma nawee lɛhɛ wãã, wii ma ga u wĩĩ sya, ndoo gɛ wĩĩ kẽ tuu sya. Wii ma -sẽ ra wĩĩ sya, Yãhã gii ke ra lɛhɛ wãã, koo gɛ wĩĩ ne tuu sya." 21 Yesu tuu koo kaplãŋ ngĩĩ pãã wa, u laam byɛ n wlãhã, u n yee: "Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Ye laam wo, waa ma u ga ra yi ta napĩĩ- kẽ." 22 U kãnyãrwai n nii pe ya yãŋ n klaha, pe sẽ ba cã yoo kẽ u naa n yãŋ ye. 23 U Yesu kãnyãrwɛbua -sẽ pye, u ba nii Yesu tãy. 24 Syimu Pyar n koho yãhã wãã u ye, u Yesu yey yoo kẽ u n yãŋ. 25 Woo kãnyãrwɛ nwo n u ya kããŋ Yesu kuɛ ye, ma u pye ma yee: "Yĩŋfua, yoo kẽ?" 26 Yesu n u yɛ̃ sya ma yee: "Tẽ ga dir pãhã wãã wii kẽ, woo kẽ." U n dir raa gbe, ma te pãhã, ma te wãã Syikaryɔtefa Syimu dya Yuda kẽ. 27 Yuda tuu te dir sya wa, sãndãpee yĩŋfua Setane n dye u laam wo. Yesu n u pye ma yee: "Taa yee ma ga lii pye, le pye farfar." 28 Mpãy byɛ pe pye te dir na, pe sẽ le war nwa Yesu n le pãã Yuda ye ke dyaŋ ye. 29 Mpãy naa le ga, a u Yuda tuu ma pe war sakole ne, laa na Yesu yee, wãn tii byɛ wĩĩ te ga ba pye poo na te gbar nde na tẽ n pai, u te byɛ par. Pe maha naa le ga, a laa na Yesu Yuda pye u ngaa wãã nawãm kẽ. 30 Yuda tuu te dir sya wa, u n ta tɛr yi ma tɛr. Yĩmper ba wɔ wa. 31 Yuda tuu yi tɛr wa, Yesu n u kãnyãrwai pye ma yee: "Yagaa, u Nawee Puee miingbãŋ ga yi, Yãhã miingbãŋ bya ga yi u kãmay na. 32 Yãhã miingbãŋ ma yi u kãmay na, Yãhã bya ga ba u miingbãŋ yi ke ya kãmay na; ke ga ba le pye yagaa. 33 Ta cĩĩfa, yalaale ga maha ra yãã ye ne. Loo kur ye, ye ga ba naa ra kɛ. Tẽ ba pe Yiifee- yahaseefa yar lii ne, n ga maha ye yar loo wĩĩ nen ya ne. Tẽ n gaha na, ye saha ka ke fla na ye; n ga ye bya yar le ne yagaa. 34 N ga kãnfuɛ̃ laa yar ye na: Ye tyii ye ntãŋ n naa n dye yii tãy; ye ntãŋ pe dye ra tãy mii, ye bya ye tyii ye ntãŋ n naa n dye yii tãy koo syi! 35 Ye ntãŋ ma dye yii tãy, nawee- byɛ ga cã pe yee ta kãnyãrwai me ye ne." 36 Loo kur ye, Syimu Pyar n Yesu yey ma yee: "Yĩŋfua, ma n gaha na?" Yesu n u yɛ̃ sya ma yee: "Tẽ n gaha na, maa ba taha ra na kur kuɛ ye, yagaa sẽ -sẽ kẽ ye." 37 Pyar n u pye ma yee: "Yĩŋfua nwa ma n yee, n saha taha ma na yagaa ye? N ma sya ga gbã yãã ma wĩĩ na, n yɛr le na." 38 Yesu n u yɛ̃ sya ma yee: "Ma sẽ yee la maa ku ra wĩĩ na? Ta n -sẽ cĩĩnde nde pãã ma ye: Ngupuai saa kui wa ye, ma ga ba ta wĩĩ kai wa tɛhɛ tãã, ma yee ma sẽ ndoo cã ye."

14

1 Yesu n maha u kãnyãrwai pye ma yee: "Ye ma syi ye laam n wlãhã ye ye ye! -Ye koho taha yaha Yãhã na, -tee -sẽ koho taha yaha ra bya na! 2 Ta Tuhufua Yãhã fla na, niisar nihi. Le ma ne pye cĩĩnde sẽ ne ye, n ne ga pye n le pãã ye ye. Ye sẽ yãã, n n gaha niisar gbihi ye kẽ ke fla na. 3 N ma ba ka, maa ye niisar gbihi wa, n ga dur ba ye ye, n ba ye gbe ga ta nii tãy koo fla na. Loo na, ndoo tẽ ma na, ye bya ga ba pye koo fla na. 4 Kãnde lii le n gaha ta kasaha wo, ye loo kãnde cã." 5 Tema n u pye ma yee: "Yĩŋfua, too sẽ -sẽ ma kasaha cã ye, wo ga pye mii wo koo fla kãnde cã?" 6 Yesu n u yɛ̃ sya ma yee: "Ndoo tẽ ma le kãnde; ndoo tẽ ma le cĩĩnde; ndoo tẽ ma le yrã. Waa saha ka Yãhã fla na mii ndoo kãmay sẽ ne ye. 7 Ye ma ndoo cã, ye ga ra Tuhufua Yãhã bya cã. Ke yagaa nge gɛ na, ye ke cã wa gɛ cã wa, ye maha ke yãã wa yĩnde ne." 8 Filipe n yee: "Yĩŋfua, ma Tuhufua Yãhã yar wo na, loo ya ga tãy wo ye." 9 Yesu n u yɛ̃ sya ma yee: "N ma ye ne le yale syi ma na? Loo naa byɛ ne, ma sẽ maha ra cã ye Filipe! Wii ma ra yãã, ufua ta Tuhufua Yãhã yãã. Ma -sẽ pye mii ma yee, n ta Tuhufua Yãhã yar ye na? 10 Ma sẽ cã la ma yee, ndoo tesẽ ra Tuhufua Yãhã ne, wo ma nen? Ta Tuhufua Yãhã, tesẽ ndoo ne, wo ma nen. Kaplãŋ nkãy tẽ n pãã ye ye, ndoo yɛ̃ kaplãŋ sẽ kẽ ye; ta Tuhufua Yãhã gii, koo ndoo ne, wo ma nen, koo kẽ ke koo kai- ngĩĩ byɛ pye. 11 N yee, ndoo tesẽ ra Tuhufua Yãhã ne, wo ma nen, -ye le sya cĩĩnde! Ye ma yee ye sẽ ra kaplãŋ sya cĩĩnde ye, kai- nkãy ke n pye, -ye koo sya cĩĩnde! 12 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Wii ma ra ta u Yatɛr, kai- nkãy tẽ n pye, ufua bya ga waha koo pye. Tẽ nwo n n gaha ta Tuhufua Yãhã fla na, loo ga ta ufua n waha kai- nkãy pye, ke tɛr gɛ tɛr ra wũhũ yaha. 13 Kai- nkãy byɛ tee ga ba nar ra myaha ne, n ga ba ke pye ye kẽ, ta Tuhufua Yãhã miingbãŋ n yi ta kãmay na, ndoo wii n ma ke Dya. 14 Ye ma ngii nar ra myaha ne, n ga ke pye ye kẽ." 15 Yesu n maha yee: "Ta ntãŋ ma dye ye tãy, ye ga ra kaplãŋ le yaha ye laam wo, -ye naa koo pye! 16 N ga ra Tuhufua Yãhã nar ke Koholefua waa nɔ wãã ye kẽ. Woo kẽ Yãhã Yrã Fãnga ne. Le ga ba pye ye ne yalebyɛ. 17 Loo cĩĩnde Yrã saha pye yãã driyɛ̃fa ye ye. Pe saha le yãã yĩnde ne ye, pe saha le cã ye, koo kẽ. Yii poo na, ye le cã; ye sẽ yãã, le ma ye ne, le ga dye ye laam wo, koo kẽ. 18 N saa tɛr n ye yaha yii ya mii ncir- wãŋ syi dyaŋ ye; n ga dur ba ye ye. 19 Yalaale wo, driyɛ̃fa saa ra yãã nantãŋ ye. Yii -sẽ ga ba naa ra yãã. Ye sẽ yãã, n ma yrãŋ na, koo kẽ ye bya ga ba nii yrãŋ na. 20 Koo per ma nɔ, ye ga le war ye yee, ndoo tesẽ ra Tuhufua Yãhã ne, wo ma nen; tesẽ yii ndoo ne, wo ma nen; ndoo yii ne, wo ma nen. 21 Wii ma ra kaplãŋ le yaha u laam wo, ma nii u troho tãhã koo kãnde na, woo kẽ ta ntãŋ dye u tãy. Woofua ntãŋ -sẽ ga dye ra Tuhufua Yãhã tãy, ndoo bya, u ntãŋ ga dye ra tãy, n ga ta u n ta yãã." 22 Yuda wii, Syikaryɔtefa Yuda sẽ kẽ woo ne ye, u n Yesu pye ma yee: "Yĩŋfua, maa pye mii ma ta wii n ma yãã, pe driyɛ̃fa poo saa ma yãã ye?" 23 Yesu n u yɛ̃ sya ma yee: "Ta ntãŋ ma dye wii tãy, ufua ga ra kaplãŋ le yaha u laam wo; u ntãŋ -sẽ ga dye ra Tuhufua Yãhã tãy. Ta Tuhufua Yãhã tesẽ ndoo ne, waa pa ufua ye, wo ba wo niisaha ta u ye. 24 Wii ma -sẽ yee ta ntãŋ sẽ dye u tãy ye, ufua saa ra kaplãŋ sya ye. Kaplãŋ nkãy byɛ tẽ n pãã ye ye, ndoo yɛ̃ wũhũ sẽ kẽ ye, ta Tuhufua Yãhã gii ke ra nɔ wãã, koo yɛ̃ kaplãŋ kẽ. 25 Tẽ nwo n ma ye ne nantãŋ, n koo kaplãŋ ngĩĩ byɛ pãã ye ye. 26 Yãhã Yrã Fãnga gii ke n pai nii ye Koholefua, Yãhã ga ba ke nɔ wãã ye ye ta draha wo. Loo Yãhã Yrã Fãnga nde ga ba naa ye klaha kai- byɛ ne, le ga ba naa ye laam too kaplãŋ nkãy byɛ ne tẽ pãã ye ye. 27 Tẽ nwo n n tɛr, n ga yrĩŋ yaha ye na. Yrĩŋ mpãy pe ma ndoo wãm, n ga maha poo wãã ye kẽ. Ndoo yrĩŋ wee mii driyɛ̃fa yrĩŋ dyaŋ ye. Ye ma syi ye laam n wlãhã ye ye ye, ye ma n fya ye! 28 Tẽ ye yar ma yee n ga tɛr, tẽ ba dur ba ye ye, ye le luhu wa. Ta ntãŋ ma dye ye tãy cĩĩnde, ye ga ne naa nuhu di ta wãka wĩĩ na ta Tuhufua Yãhã fla na. Ye sẽ yãã, ta Tuhufua Yãhã tɛr ndoo yaha. 29 Yagaa, n ye cãã yar wa koo kai- ngĩĩ ne. Loo na, ke ma ba nii n pye yaliile wo, ye ga le sya cĩĩnde ne tẽ naa n pãã ye ye. 30 Draha sẽ gboho ra ye nantãŋ ta n ga kaplãmbuar pãã ye ne ye. Ye sẽ yãã, driyɛ̃ yĩŋfua Setane ma u n pai ra fla na. U saha yia ra na laa ne ye. 31 N -sẽ yai n ta, driyɛ̃fa n cã pe yee ta Tuhufua Yãhã ntãŋ dye ra tãy, ke kai- nkãy byɛ yar ra na, koo kẽ tẽ n pye. -Ye yir yi nwo, wo n tɛr!"

15

1 Yesu n maha u kãnyãrwai yar ma yee: "Ndoo tẽ ma cĩĩnde defĩĩ katyigi tepeŋ, ta Tuhufua Yãhã koo ke ma ke gbihifua. 2 Kayay rii te ma ra na, te ma yee te sẽ n sa ye, ke re cɛr n kãã. Tii ma -sẽ n sa, ke too sã ma te gbihi, ma n ta kaa n taha te wãsa na. 3 Yii mpãy tee mii kayay tii dyaŋ te gbihi wa, ta kapãn ne le ye ta koo syi. 4 Loho ke sẽ waha n yi ra nsoho wo ye wĩĩ ne ye mii, -ye bya ye nii ra wĩĩ ne ke syi. Ye katyigi kayaŋ gaa yãã yãã la, pe cɛr miy yaha, ke n sa yãã? Yii ma yee ye sẽ ra yigi, wo n nii loho sẽ n yi wo nsoho wo ye, yaa nii koo kayaŋ nge wãŋ syi, ye saa sa yãã ye. 5 Ndoo tẽ ma ke tepeŋ, yii -sẽ ma te kayay. Wii ma nii loho sẽ n yi u nsoho wo ra wĩĩ ne ye, ta bya n -sẽ nii loho sẽ n yi ra nsoho wo u bya wĩĩ ne ye, woofua nwo na u ga kayũhũ sa gboho. Wii ma -sẽ u ya cɛr kãã ra na, woo saa waha naa n yigi laa gɛ ye ye. 6 Wii ma sye, u sẽ ta wo n nii loho sẽ waha n yi wo nsoho wo ye, woofua nwo ga nii mii ke kayaŋ wãŋ syi dyaŋ, kayaŋ gii pe ma ne cɛr, pe gbe ga miy yaha, ke n waha. Ke ma waha wa, pe ke pãã ga le naa wo, ke n suhu. 7 Ya"a ra wĩĩ yigi, loho sẽ waha n yi ye nsoho wo ra ne ye, ya"a sya lii syi nar Yãhã ye, ke ga le pye ye kẽ. 8 Ya"a sya ma kayũhũ sa gboho, loo nde ga ra Tuhufua Yãhã miingbãŋ yi. Nawee- ga maha cã pe yee, ye ma ra kãnyãrwai. 9 Ta ntãŋ pe dye ra Tuhufua Yãhã tãy mii, ye byɛ ntãŋ dye ra tãy koo syi dyaŋ. Ye tyii ye ntãŋ n dye kuee yai tãŋ ra tãy! 10 Tẽ ra Tuhufua Yãhã kaplãŋ sya, loo le ta ra ntãŋ n dye kuee u tãy. Ye bya, ya"a ra kaplãŋ sya, ma nii ke pyefa, ye ntãŋ ga dye kuee ra tãy koo syi dyaŋ. 11 N loo nde pãã ye ye, ye n waha ta nuhu ter syi yãã, ye laam byɛ n nii nuhu fla ye ye. 12 Lii tẽ n kɛ ye ye loo ne nde: Ye ntãŋ pe dye ra tãy mii syi, ye tyii ye ntãŋ n dye yii tãy koo syi! 13 Ma"a ma naambiyãm gbã sya ma ku pe draha wo, ntãŋ mpãy wãdye saa waha tɛr loo nde yaha ye. 14 Lii tẽ n pãã ye ye, ye ma ke sya ma nii ke pyefa, ye ga kuee yai tãŋ ra naambiyãm. 15 N sẽ ye yãŋ ra tẽntẽbir ye, n ma ne pye tẽ ye yãŋ ta tẽntẽbir, n ga ne ta laam wũhũ tɔ̃r naa n yar la ye na? N ye yãŋ ra naambiyãm, mii loo sẽ ne ye, n saa ne ta ye ne ta wĩĩ laa gɛ cã ta Tuhufua Yãhã wĩĩ ne ye. 16 Yii la tee ra yãŋ yi? Ndoo sẽ na tẽ ye yãŋ yi, ma yee kayay tii syi te sa n gboho, -ye nii koo syi dyaŋ, ye naa kayũhũ pye, kayũhũ nkãy ke n ma-? Ye ma ngii ngii nar ra Tuhufua Yãhã ye ra myaha ne, ke ga ke pye ye kẽ. 17 N yee, ye tyii ye ntãŋ na pe n dye ga pe ya tãy, loo ne tẽ sroŋ n kɛ ye ye." 18 Yesu n maha yee: "Driyɛ̃fa ma napĩr le ye ne, ye le cã pe cãã napĩr le wa ra ne, ma cã ba nɔ ye na. 19 Ke ma ne pye ye ma driyɛ̃fa ne yĩmbui nen na, pe ga ne naa n tãy ye ne. Pe ga ne ye tɔ̃r naa n yigi pe ya ne. Tẽ -sẽ nwo, tẽ ye tyɔ̃r yi kãã driyɛ̃fa kuɛ koho ye, ye n nii ye sẽ n tɔ̃r pe ne ye, loo ne le pe ta ye wĩĩ n fũhũ pe ye. 20 -Ye ye laam too nde na tẽ ba ye pye ma yee: Tẽntẽle sẽ tɛr u yĩŋfua yaha ye. Pe ma ra ka n nuhu, pe ga ba naa ye bya pye ke syi. Pe ma ra kaplãŋ sya, pe ga ba naa ye bya wũhũ sya. 21 Ta myaha ga ta, pe n koo kai- ngĩĩ byɛ pye ye na. Pe tee mii pe sẽ Yãhã cã ye, koo gii ke ra lɛhɛ wãã. 22 Ke ma ne pye n sẽ pa ma ba Yãhã laam wũhũ tɔ̃r pe ye ye, kapee- saa ne pye pe yĩŋ na ye. Yagaa tẽ -sẽ nwo tẽ Yãhã laam wũhũ tɔ̃r pe ye, pe saha yee poo sẽ laa cã wa, ma naa kapee- pye ye. 23 Ta wĩĩ ma fũhũ wii ye, ta Tuhufua Yãhã wĩĩ bya fũhũ ufua ye. 24 Ke ma ne pye, n sẽ laanwɔ wũhũ pye pe n yãã yĩnde ne ye, nkãy syi nawee waa sẽ ke pye yãã ye, kapee saa ne pye pe yĩŋ na ye. Yagaa n -sẽ nwo tẽ laanwɔ wũhũ pye pe n yãã, wo wĩĩ n maha fũhũ pe ye, ndoo, tesẽ ra Tuhufua Yãhã ne. 25 Kai- ngĩĩ byɛ n pye, kapãn lii le bii cãã yrũhũ ta Yãhã sabangbãŋ wo, loo ne le n pye. Loo kapãn nde: 'Ta wĩĩ fĩhĩ ka fũhũ pe ye ke dyaŋ, laa sẽ ne laa ne ye.' 26 Koholefua wii u ma paŋ na, woo kẽ Yãhã Yrã lii ne pe n yee Yãhã Cĩĩnde Yrã. N ga ba le nɔ wãã ye kẽ Yãhã kãmay na, le n ba ra wĩĩ pãã. 27 Ye bya, tee -sẽ mii ra ne ta tẽn fegbesaha wo, ye ga ba naa ra wĩĩ pãã yii ndoŋ."

16

1 Yesu n maha u kãnyãrwai pye ma yee: "N koo ngĩĩ byɛ tɔ̃r ma ye yar, ke ma ba nii ye dye, ye ma n ba dur yi ra kur ye ye. 2 Pe ga ba ye tã Yiifee- yawãhã nwey na. Yalaa ga ba nɔ, ye boofa gɛ ga ba naa le ga, a poo Yãhã laam wũhũ pye ke syi. 3 Pe tee mii pe sẽ Yãhã cã war ye, pe sẽ maha ra bya cã war ye, pe ga ba tee naa n pye ke syi. 4 N koo ngĩĩ byɛ tɔ̃r ma ye yar, yalaale wo pe ma ba yir ke wãpyeŋ na, ye waha le cã ye yee, n ba le cãã tɔ̃r wa ye ye. N sẽ ba cãã koo ngĩĩ tɔ̃r ye ye ye, n pye ye ne yalebyɛ, koo kẽ." 5 Yesu n maha yee: "Yagaa, n nwo tẽ ga tɛr ra Tuhufua Yãhã fla na, koo gii ke ra nɔ wãã. Yii waa gɛ sẽ -sẽ ra yey ma yee ma n gaha na ye. 6 N le cã nkãy tẽ n pãã ye ye, koo kẽ ke ye laam wlãhã. 7 Cĩĩnde -sẽ ne tẽ n yar ye na; n ma tɛr, ke ga puar ye na. N ma yee n sẽ tɛr ye, u Koholefua wii u yai u pa ye ye, u saa pa ye. N ma -sẽ tɛr, n n gaha u nɔ wãã ye ye. 8 Woo nwo ma ba pa, u ga ba driyɛ̃fa yar pe n cã pe plaha pe kapee- wãpyeŋ kuɛ ye, pe plaha nkãy kuɛ ye ke sroŋ, pe maha plaha Yãhã kasãhã kuɛ ye. 9 Pe kapee- wãpyeŋ kuɛ ye, pe plaha. Pe sẽ ra ta pe Yatɛr ye, koo kẽ. 10 Kai- nkãy ke sroŋ, pe plaha koo kuɛ ye. N n gaha ra Tuhufua Yãhã tãy, waa saa ra yãã nantãŋ ye, koo kẽ. 11 Yãhã kasãhã kuɛ ye, pe maha plaha. U driyɛ̃ yĩŋfua Setane sãhã wa, u fãnga pye klaha- wa, koo kẽ. 12 Kai- busãã ma ra yɛ̃ na wãtɔ̃r wũhũ ye ye, ye sẽ -sẽ ga waha ke yĩntaha war yagaa ye. 13 Yãhã Yrã lii le ma cĩĩnde ne, le ma ba pa, loo le ga waha ba naa ye sroŋ ke cĩĩnde byɛ wo. Le ya laam wũhũ sẽ kẽ le n pai ta le naa n tɔ̃r ye ye ye. Kai- nkãy byɛ le luhu Yãhã ye, koo kẽ le n pai tɔ̃r naa ye yar, tesẽ nkãy ne ke ga ba dye kur ye. 14 Le ga ba naa ra kai- sya ra ye, le ba tɔ̃r naa ye yar. Le ga ba ta ra myaha n yi koo syi ne. 15 Lii ma pye ra Tuhufua Yãhã wĩĩ, le ma ra bya wĩĩ. Loo ne ra n yee, Yãhã Yrã Fãnga ga ba ra kai- sya ra ye, le ba tɔ̃r naa ye yar." 16 Yesu n maha yee: "Saa ma pye, ye saa ba ra yãã ye. Loo kur ye, saa ma maha pye, yaa ra yãã." 17 U kãnyãrwai mpãy n pe ya yey le ne ma yee: "Ye nde yĩntaha cã la u ne tuu n tɔ̃r, ma nii wo pye ma yee: 'Saa ma pye, ye saa ba ra yãã ye. Loo kur ye, saa ma maha pye, yaa ra yãã.' Ma suhu nde ne tuu maha yee: 'N n gaha ra Tuhufua Yãhã tãy.' 18 Tuu yee saa, saa gii gɛ kẽ koo ne u n yãŋ? Nkãy ter tuu n tɔ̃r wo ye ngĩĩ, waa sẽ ke yĩntaha cã u ne ye." 19 Yesu tuu cã pe u kaplãŋ yĩntaha kɛ u ye, u n pe pye ma yee: "Nde tẽ tɔ̃r yar ye na ma yee, saa ma pye, ye saa ba ra yãã ye. Loo kur ye, saa ma maha pye, yaa ra yãã. Loo nde syi wĩĩ la tee nii yii yey le yĩntaha ne? 20 Ta n cĩĩnde nde pãã ye ye: Ye mii yaa ba naa kayaaŋ miyãhã wũn ta wĩĩ na. Loo ga ba nuhu yigi driyɛ̃fa kẽ. Cĩĩnde, ye laam ga ba wlãhã. Kur ye, ye laanwlaŋ ga ba wã klaha nii nuhu. 21 Ta n laa tɔ̃r yar ye na: Lai ma cɔɔ yigi u n ga see, u ma u ya fɛn yãŋ, u laam ga wlãhã. U ma -sẽ waha see wa, ma ke pẽyãhã yãŋ, u ga faha te fɛn byɛ yaha, tii tuu sya. U ma yãŋ u ga yãã u nawee see le driyɛ̃ wo, loo nde n nuhu yigi u kẽ. 22 Ye byɛ sẽ na ke syi yagaa, ye laam pe wlãhã ye ye? Waa maha ba wii yãã yahamba, ye laam n nii nuhu fla, waa gɛ saa waha poo nuhu yi kãã ye laam wo ye. 23 Koo cãã nge ma ba nɔ, ye saa maha ba ra yey laa ne ye. Ta n cĩĩnde yar ye na, ya"a ba nii nkãy nar Yãhã ye ra myaha ne, ke ga ba naa ke pye ye kẽ. 24 Ma sya ba waa yagaa na, ye sẽ ngaa nar yãã Yãhã ye ra myaha ne ye. -Ye naa ke nar, ke ga ye kẽ, ye laam n nii tãŋ ye ye nuhu fla." 25 Yesu n maha yee: "N koo ngĩĩ byɛ tɔ̃r ye ye kakuãcraŋ ne. Yalaale -sẽ nde le n pai, le ma ba nɔ, n saa ba ra Tuhufua Yãhã wĩĩ laa tɔ̃r ye ye kakuãcraŋ ne nantãŋ ye. N ga ba ke byɛ tɔ̃r naa n yi ye ye gbaa na. 26 Koo cãã nge ma ba nɔ, ndoo ya sẽ kẽ tẽ ga ba naa ra Tuhufua Yãhã nar ye kẽ ye. Ye byɛ ga ba waha naa Yãhã nar yii ya ra myaha ne. 27 Ye sẽ yãã, ye ntãŋ dye ta Tuhufua Yãhã tãy. Ta ntãŋ dye ye tãy, ye maha le sya n yi ke tãy, koo kẽ. 28 N yi ra Tuhufua Yãhã tãy, ma pa driyɛ̃ wo. N nwo, yagaa tẽ ga yir driyɛ̃ wo, n dur ga ra Tuhufua Yãhã tãy." 29 U kãnyãrwai n u pye ma yee: "Yagaa woo sẽ na taa tyii kakuãcraŋ wãpãã na, ma gbihi pãã n yi gbɛgbɛ? 30 Yagaa woo, wo fĩhĩ le sroŋ cã laha taa kai- byɛ cã tãŋ, nawee laam wĩĩ laa sẽ wũhũ ma na ye. Koo syi kẽ, wo n ma ta wo Yatɛr, ma cã ma yi Yãhã tãy." 31 Yesu n pe pye ma yee: "Yagaa woo la tee ra ta ye Yatɛr? 32 N -sẽ cã, yale laa nde le n pai, le nɔ wa gɛ nɔ wa, ye byɛ ga ba fã cããŋ tɛr ra yaha, yii wuhu na, ra n kuee nii ya. N -sẽ cã, n saa ba kuee nii ya ye, ta Tuhufua Yãhã ga ba pye ra ne. 33 N koo ngĩĩ byɛ pãã ye ye, ye waha yrĩŋ yãã. Yaa fɛn yãã driyɛ̃ koho wo, -tee -sẽ tetege le yii na, n yia wa driyɛ̃ na."

17

1 Yesu tuu pãã wa ke syi, u n yĩntaha kuã yir wãã ncaha ye, ma u Tuhufua Yãhã pye ma yee: "Ta Tuhufua, le yale nɔ wa, ta ma Dya miingbãŋ n yi, u bya n -sẽ ta ma miingbãŋ n yi. 2 Ma nwo, taa fãnga byɛ wãã u kẽ, ma yee nawee- mpãy taa wãã u kẽ, u waha pe ta pe n cĩĩnde yrã yãã, lii wãkuayãã wee le na ye. 3 Cĩĩnde yrã, le wĩĩ le ma lii ne loo ne nde: Nawee- n waha ma cã, mboo wii ya taa ma cĩĩnde Yãhã, pe maha Yesu Crise cã, woo wii taa nɔ wãã pe ye. 4 N ma myaha gboho kãntraha na. Taa ra taha lii na, n le byɛ yĩntaha yi. 5 Ta Tuhufua, cãã gii cãã driyɛ̃ sẽ bii tãhã wa ye, n pye ma tãy ma nayɔ̃r wo. Yagaa, ta, ra miingbãŋ n yi, -taa ra gbe ga ta mii tãy too nayɔ̃r wo! 6 Nawee- mpãy raa tyĩn sya driyɛ̃ koho wo, pe ma ma wãm, ma pe wãã ra kẽ, pe n nii ra wãm. N ta pe n ma miingbãŋ cã. Pe ma kapãn le yaha pe laam wo. 7 Yagaa, pe cã ngii taa wãã ra kẽ, ke yi ma fla na. 8 Ma sẽ yãã, kaplãŋ nkãy taa pãã ra ye, n ba ke byɛ tɔ̃r pe ye, pe n ke sya. Pe mii pe le yãŋ cã ma yee, tẽ sroŋ yi ma fla na, ma maha yee, a mboo taa ra nɔ wãã. 9 N ma nar poo nawee- mii wĩĩ na. N sẽ ma nar driyɛ̃fa wĩĩ na ye. Mpãy taa wãã ra kẽ, n ma nar poo wĩĩ na. Pe ma ma wãm. 10 Ta kla, ma kla; ma kla, ra bya kla kẽ. Ta miingbãŋ n yi poo kãmay na. 11 N nwo, yagaa tẽ ga ka ma fla na. N wee tẽ n tɔ̃r kãntrahafa ne nantãŋ ye, poo -sẽ mii pe n tɔ̃r kãntrahafa ne. Ta Tuhufua Yãhã, mboo wii ma kai- laha, koho paha tã pe na ma myaha wĩĩ na, myaha gii raa wãã ra kẽ, pe n waha wãã le, pe nii yĩmbui nen ne ma dyaŋ ra ne. 12 Tẽ pye pe ne, mpãy taa wãã ra kẽ, n paha pe na ma myaha fãnga kãmay na. Waa gɛ sẽ plaha ye, ma yi kãã wii na tuu ba yai wãplaha ne, loo ne Yãhã sabangbãŋ ke le cãã tɔ̃r yaha. 13 Yagaa tẽ ga ka ma fla na, koo syi kẽ ta nii n pãã ke syi, tẽ nwo nantãŋ kãntraha na pe ne. Loo n waha ta pe laam n nii tãŋ ta nuhu ne. 14 N ma kapãn tɔ̃r yar pe na, pe wĩĩ n fũhũ driyɛ̃fa ye. Pe wee driyɛ̃fa kãnde wo ye, mii ta dyaŋ tẽ wee driyɛ̃fa kãnde wo ye, koo kẽ. 15 N sẽ ma nar taa pe gbe yi kãã driyɛ̃ wo ye, n ma nar, ma naa pe paha sãndãpee yĩŋfua Setane na. 16 Pe wee driyɛ̃fa kãnde wo ye, mii ta dyaŋ tẽ wee driyɛ̃fa kãnde wo ye. 17 Pe ta pe n sroŋ nii ma wãm, ma cĩĩnde kãmay na. Ma kapãn loo ne le ma cĩĩnde. 18 N pe lɛhɛ wãã driyɛ̃ wo, mii taa ra lɛhɛ wãã driyɛ̃ wo mii syi. 19 N nii wãã n tãŋ ma kẽ poo wĩĩ na, ke syi pe byɛ n waha sroŋ nii ma wãm pe ya ndoŋ, ma cĩĩnde kãmay na. 20 N sẽ -sẽ ma nar poo ya wĩĩ ne ye. Mpãy byɛ pe ga ba poo kaplãŋ sya, pe ra ta pe Yatɛr, n ma nar pe bya wĩĩ na. 21 N ma nar pe byɛ n waha wãã le, pe nii yĩmbui nen na. Too nii nen wii wo syãm ma ne, n ma nar pe waha nii koo syi dyaŋ, poo tesẽ wo syãm ne. Driyɛ̃fa n loo yãã, pe cã pe yee, mboo taa ra lɛhɛ wãã. 22 Nayɔ̃r rii taa wãã ra kẽ, n te syi wãã pe kẽ, pe n waha nii nen mii wo dyaŋ too ma nen. 23 Wo ma nen, mboo ra ne; tesẽ wo ma nen, ndoo poo ne. Loo ga ta pe n wãã le, pe nii yĩmbui nen na. Ke syi, driyɛ̃fa ga cã pe yee, mboo ma ra lɛhɛ wãã, tesẽ ra ntãŋ pe dye ma tãy mii, ta nawee- bya ntãŋ dye ma tãy koo syi. 24 Ta Tuhufua, mpãy taa wãã ra kẽ, n n traha pe ba pye ra ne fla ngii na n n pai pye. Koo syi, pe ga waha ra nayɔ̃r yãã yĩnde ne, tii taa wãã ra kẽ. Driyɛ̃ sẽ bii tãhã wa ye, ta ntãŋ bii dye ma tãy, koo kẽ. 25 Ta Tuhufua, mboo wii taa sroŋ, driyɛ̃fa sẽ ma cã ye, ndoo -sẽ ma cã, ta nawee- bya cã mboo taa ra lɛhɛ wãã. 26 N ta poo n ma myaha cã, n ga ta kaa naa n taha ke wãcãŋ na pe ye. Koo syi, ta ntãŋ pe dye ma tãy mii, pe bya n waha nii ke syi, ta wĩĩ n maha nii pe laam wo."

18

1 Yesu tuu ba Yãhã nar wa, u n ka u kãnyãrwai ne Sedrɔ̃ lankloŋ kũndi ye. Katyir lankua waa pye ke fla na. Pe n dye u katyir lankua laam wo. 2 Pe naa n gaha koo fla na sɔɔ. Yuda wii tuu yi Yesu kur ye, u bya ba ke fla saha cã. U n ke fla saha yar Yesu napĩĩ- na. 3 U n ka Wɔrmefa seraasyi ndreŋ ne, ma suhu ke Yãhã kangbãŋ sẽŋfa ne u katyir lankua wo. Pe Yãhã yũndefa yĩŋfa, tesẽ pe Farisyɛ̃ ne, poo me pe ba pe lɛhɛ wãã. Terbuhu pye pe ye, tesẽ naaloho ndyan ne, ma suhu naanmiy wãn ne. 4 Yesu tuu -sẽ ba cã wa lii le ga ba u dye, u n pe wãã ga, maa pe yey: "Yoo tee n kɛ?" 5 Pe n u pye ma yee: "Nasarɛtefa Yesu too n kɛ." Yesu n yee: "Ndoo tẽ ma woo." Loo yale wo Yuda pye u ba yɛr pe ne, Yuda wii tuu pye Yesu yifua u napĩĩ- kẽ. 6 Yaliile Yesu le pãã ma yee, ndoo tẽ ma woo, pe n kũn dur kur kuɛ ne, ma laha n too. 7 U n pe yey yahamba: "Ah yoo tee n kɛ?" Pe n maha u pye: "Nasarɛtefa Yesu." 8 U n yee: "N sẽ le pãã wa la ye ye, ma yee ndoo tẽ ma woo? Ke ma pye ndoo tee n kɛ, ye tyii ta kãnyãrwai na, pe n tɛr." 9 Tuu loo pãã ke syi, lii u naa n pãã Yãhã ye ke yĩmper wo, loo ne le pye. Loo ne nde: "Yãhã, nawee- mpãy taa ba wãã ra kẽ, nawee nen gɛ sẽ plaha ra ye ye." 10 Syimu Pyar -sẽ pye yũntrũhũ ne. U n le tyĩn yi yũnsyihi wo, ma Yãhã yũndefa yĩŋfua tẽntẽ Malsyii kãndigi ndityɛ gbã cɛr. 11 Loo na, Yesu n u Syimu Pyar pye ma yee: "Ma yũntrũhũ le yũnsyihi wo. Ma sẽ cã la n yai n ke kayĩhĩ sya, kii ra Tuhufua Yãhã tuu wãã ra kẽ?" 12 Yesu tuu kãhã loo nde pãã wa, nawee- mpãy pe pye Yuda ne, pe n Yesu yigi, ma u pua, 13 ma cãã ka u ne Yana fla na, Yãhã yũndefa yĩŋfa mpãy waa. Loo dyɛ Kayifu woo tuu ba Yãhã yũndefa yĩnfar yãã. U ba Yana pueesya sya cɔɔ. 14 Woo kẽ tuu maha ba Yiifee- yahaseefa pye ma yee, a ter nawee nen ma ku nabuar wĩĩ na, koo ke puar. 15 Syimu Pyar tesẽ Yesu kãnyãrwɛ waa ne, pe n taha Yesu na, ma ka Yana fla na. Yãhã yũndefa yĩŋfua ba u kãnyãrwɛ nen nwo cã lɛ wa, woo n waha dye u Yãhã yũndefa yĩŋfua kangbãŋ ndyin wo. 16 Syimu Pyar ya n kuee kãndi wo kapahayɛ̃ na. U kãnyãrwɛ wii tuu u Yãhã yũndefa yĩŋfua cã, u n ka maa pãã u kapahayɛ̃ sẽŋsyale ne, ma Syimu Pyar yigi dye loo na. 17 Ke kapahayɛ̃ sẽŋsyale n u yey ma yee: "Ah ndee, dya nwo kãnyãrwai waa kẽ ma bya ne!" Pyar n yee: "Aye, poo waa sẽ kẽ ra ne ye." 18 Wɛr tii naa n pai ke dyaŋ, pe tẽntẽ- tesẽ pe Yãhã kangbãŋ sẽŋfa mpãy ne pe pye ke fla na, pe ba naa tar, ma naa n waha. Pyar bya pye pe ne, ma naa naa waha. 19 U Yãhã yũndefa yĩŋfua Yana n Yesu yey ma yee: "Mpãy poo pe ma ma kãnyãrwai? Kai- nkãy syi koo taa nawee- klaha?" 20 Yesu n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "N ba naa nawee- klaha Yiifee- yawãhã nwey wo, tesẽ Yãhã kangbãŋ wo, Yiifee- byɛ naa pe ya wãã too flɛ nde wo. N ke kai- byɛ pãã naa n yi, n sẽ kaplãŋ nkãy wũhũ naa n pãã ye, nawee- byɛ ke cã. 21 Nwa ta ma n nii le yey ndoo ye? Le ma pye ke dyaŋ, mpãy pe naa ta kaplãŋ luhu, le yey poo ye, poo le cã." 22 Tuu naa n pãã ke dyaŋ, pe Yãhã kangbãŋ sẽŋfa mpãy pe pye ke fla na, poo nen waa n u fey, ma u pye ma yee: "Nwa ta ma n nii n pãã Yãhã yũndefa yĩŋfua ne ke dyaŋ?" 23 Yesu n u pye ma yee: "N ma tee pãã, le tɔ̃r ra ye lii tẽ pãã wãpee. Ke ma -sẽ pye cĩĩnde tẽ pãã, nwa ta ma n ta fey?" 24 Loo kur ye, Yana n Yesu nɔ wãã u Yãhã yũndefa yĩŋfua Kayifu fla na. Ke namihi pye u na nantãŋ, pe ba u pua yigi. 25 Pyar woo -sẽ pye u naa naa waha. Waa n u yey yahamba: "Ah ndee, u dya nwo kãnyãrwɛ waa kẽ ma ne?" Pyar n maha le kai ma yee: "Aye, poo waa sẽ kẽ ra ne ye." 26 U Pyar tuu -sẽ ba dya wii ndityɛ gbã cɛr Yesu yigiyale wo, u dya pye Yãhã yũndefa yĩŋfua tẽntẽ waa nwoŋfua. Woo tẽntẽ n Pyar yey yahamba: "Ah, n sẽ ma yãã la Yesu ne katyir lankua wo?" 27 Pyar n maha le kai ma yee u sẽ Yesu cã ye. Ngupuai n -sẽ ta tɛr kui. 28 Ke yĩŋsyii sukũhũntãy yĩŋ na, pe n Yesu yigi yi Kayifu fla na, pe byɛ n wãã ga u ne u fãngafua tẽntẽsaha wo, kangbãŋ gaa ba kẽ. U fãngafua myaha ba kẽ Pilati. Pe Yiifee- sẽ -sẽ ba dye ke kangbãŋ laam wo ye, u fãngafua tee pye kulaafua. Pe ma ne dye, pe saa ne waha te syayaha gbar dir di ye. 29 Loo na Pilati n yi u kaha wo, ma ka pe kuɛ ye, maa pe yey ma yee: "Lii kapee ne u dya tuu pye?" 30 Pe n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "Dya nwo ma ne yee u wee kapeepyefua ye, wo saa ne pye too u yigi ba ma fla na ye." 31 Pilati n pe pye ma yee: "Le ma pye ke dyaŋ, ye u sãhã ye klo kai- kãnde na." Pe n yee: "Ye kãnde na, wii Yiifee-, wo sẽ yai wo nawee boo ye." 32 Pe loo pãã ke syi, kai- nkãy Yesu tuu ba cãã pãã yaha faale wo u ya gbã wĩĩ na, koo kai- kẽ ke nii n pye loo yale wo. 33 Pilati n dur dye tɛr u nangbãŋ kaha wo, ma ta pe n Yesu yee ba. U n ba u yey ma yee: "Mboo la pe Yiifee- yĩŋfua?" 34 Yesu n -sẽ u yey: "Ma le cã mii ya laa, mpãy me pe le pãã ma ye?" 35 Pilati n u pye ma yee: "N wee Yiifee- terfua ye. Ma terfa Yiifee-, tesẽ Yãhã yũndefa yĩŋfa ne, poo pe ma yigi ba wãã ra kẽ. Le pãã ra ye lii taa pye." 36 Yesu n u pye ma yee: "Ta yĩnfar wee driyɛ̃ nge wo ye. Le ma ne pye ke dyaŋ, ta nawee- ga ne naan miy ta draha wo, ta napĩĩ- ma n waha ra yigi ye. Ta yĩnfar sẽ -sẽ wee driyɛ̃ nge wo ye." 37 Loo na Pilati n -sẽ u pye ma yee: "Jaha ma ma yĩŋfua?" Yesu n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "ãwã, taa le pãã mii, n ma yĩŋfua. N see nawee, ma pa driyɛ̃ laam wo, ma ba cĩĩnde yar nawee- na. Cĩĩnde le n tãy nawee- mpãy ye, pe n luhu ra ye." 38 Pilati n u pye ma yee: "Ah nwa kẽ cĩĩnde ne?" Pilati tuu loo pãã wa, u n yi ga maa Yiifee- wãã sya kãndi wo, ma pe pye ma yee: "Ye dya nwo yigi ba ra kẽ, n sẽ -sẽ laa kapee yãã u na ye. 39 Dyɛ- byɛ syayaha gbar na, ye sẽ ne pa la, ye yee ndoo n nwompihifua waa yi yaha ye kẽ? Ya"a sya, n ga Yiifee- yĩŋfua yi yaha ye kẽ naandyɛ." 40 Pe Yiifee- n nii n tẽ ma yee: "Aye, wo wee woo wĩĩ na ye, wo n traha ma Barebaa woo yi yaha wo kẽ." U Barebaa -sẽ pye yuhu naboofua.

19

1 Loo kur ye, Pilati n ta pe n Yesu gbã sãngblã ne. 2 Pe seraasyi n nii u lɛr, ma yĩŋfua nayreyãhã le u na, ma ngur maha ta u yĩŋ na yĩŋfua nkifai dyaŋ, 3 ma dur ma nii yũhũ n crã u na, ma nii u lɛr yĩŋfua syaha ne ma yee: "Yiifee- yĩŋfua wo ma syar", ma -sẽ maha nii u fey. 4 Loo kur ye, Pilati n maha yi ba pe Yiifee- fla na, maa pe pye ma yee: "Ye tyii, pe n yi ba u ne kãndi wo. N n traha n -sẽ le pãã ye ye, ndoo sẽ laa kapee yãã u na ye." 5 Loo na, Yesu n yi ke yĩŋfua nayreyãhã ne, tesẽ ke ngur nkifai ne u yĩŋ na. Pilati n -sẽ pe pye ma yee: "U dya nwo." 6 Yaliile pe Yãhã yũndefa yĩŋfa, tesẽ pe nawee- ne pe u yãã, pe nii n tẽ ma yee: "U kuey mar boo trã na! U kuey mar boo trã na!" Pilati n pe pye ma yee: "-Ye u kuey mar boo yii ya, ndoo sẽ laa kapee yãã u na ye." 7 Pe n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "Wo kãnde na u yai u ku, u tee yee woo ma Yãhã Dya." 8 Pilati tuu pe kaplãŋ luhu Yesu wĩĩ na, u n fya ma ta tɛr faale yaha. 9 U n dye ga u tẽntẽsaha kangbãŋ wo, maa Yesu yey ma yee: "Ah ma n yi na cigege?" Yesu sẽ -sẽ u yɛ̃ wãã sya ye. 10 Pilati n -sẽ u pye ma yee: "Ah ma saa ndoo gɛ yɛ̃ wãã sya la? Ma sẽ cã la fãnga ma ra ye, ta n ga waha ma yi yaha, le ma maha tãy ra ye, n ta pe n ma kuey mar boo trã na?" 11 Yesu n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "Ma saha fãnga wĩĩ laa pye ra na ye, n sẽ sye Yãhã ma fĩhĩ lii wãã ma kẽ. Koo syi, wii tuu ra yigi wãã ma kẽ, woo kapee tɛr ma wĩĩ yaha." 12 Loo yale wo, Pilati naa Yesu wãyiyaha wĩĩ kɛ. Pe Yiifee- poo -sẽ nii n tẽ fãnga ne ma yee: "Ma"a u dya miy yaha, ma wee fãngafa byɛ yĩŋfua naambiyã ye. Nawee nawee ma u ya ta yĩŋfua, u ma fãngafa byɛ yĩŋfua napĩĩ." 13 Pilati tuu koo kaplãŋ luhu wa, u n ta pe n Yesu yigi ga kãndi wo. Pilati n pa, maa tege nii kasãhãfua niisaha wo, draha gii pe naa n yee ntẽmbapai fla, pe naa ke yee Gabata yebɛrɛ yor wo, Yiifee- yor kẽ. 14 Te syayaha gbar ne ga dye koo per yĩŋsyii wo. Koo per yaiwlaŋ yale ba kẽ, Pilati tuu pye u ba tege nii kasãhãfua niisaha wo, u n Yiifee- pye ma yee: "Ye yĩŋfua nwo." 15 Pe n -sẽ nii n tẽ ma yee: "U boo, u boo, u kuey mar boo trã na!" Pilati n pe pye ma yee: "Ah ye yĩŋfua kẽ, ye -sẽ yee, n u kuey mar mii syi?" Pe Yãhã yũndefa yĩŋfa n yee, a yĩŋfua waa wee poo ye, mii u fãngafa byɛ yĩŋfua sẽ kẽ ye. 16 Loo na, Pilati n pe laam wĩĩ pye, ma Yesu wãã seraasyi kẽ, pe ga u kuey mar yaha trã na. Pe seraasyi n Yesu yigi tɛr, 17 ma yi u ne le klo wo. U n u kueymartrã tẽŋ u ya ya. Teelii fla pe n yee Gblegbeta Yiifee- yor wo, le yĩntaha kẽ yĩnkluhu fla, pe n ka koo fla na. 18 Koo fla pe Yesu kuey mar yir yaha trã na, ma maha nawee- syãm mpãy kuey mar yir yaha u kãnkãy na pe ya wuhu na, Yesu pye pe telai wo. 19 Pilati n ta pe n wãŋ gaa gbe, ma yrũhũ ke na, ma ga ke gbãã yaha le trã na ncaha ye. Pe ba yrũhũ ta ma yee: "NASARɛTEFA YESU, YIIFEE- YĩŋFUA Kẽ." 20 Ke kaplãŋ ba yrũhũ ta yor flɛ tãã wo, Yiifee- yor, tesẽ Wɔrmefa yor ne, ma suhu Jrɛkefa yor ne. Draha gii pe ba Yesu kuey mar yir yaha trã na, ke fla pye klo tãy tũntũn. Ke n ta Yiifee- busãã n ke wãŋ yãã, ma kal. 21 Pe Yãhã yũndefa yĩŋfa n ka Pilati fla na, maa u pye ma yee: "Kaplãŋ ngĩĩ ke yrũhũ ta nii ma yee, Yiifee- yĩŋfua kẽ u ne, ma sẽ yai ma tyii ke na ye, ma yai ma ta pe n yrũhũ ta, a dya nwo yee woo ma Yiifee- yĩŋfua." 22 Pilati n pe pye ma yee: "Tẽ lii yrũhũ ta, le ga kuee loo na." 23 Pe seraasyi pe Yesu kuey mar yir yaha wa le trã na, pe n u nayrɛ gbe, ma la flɛ resyar. Pe byɛ n fla naneŋ gbe. Pe n maha u nayrengbãŋ gbe, pãhãsaha sẽ pye ke na ye. Ke ba tyĩn fai nen ya. 24 Seraasyi n pe ya pye ma yee: "Wo ma syi wo ke nayrengbãŋ tyĩn jũũ ye, -too pyer raa pye, wo cã ke ga nii wii wãŋ." Pe koo pye wa ke syi, kapãn lii le bii cãã yrũhũ ta nii Yãhã sabangbãŋ wo, loo ne le pye loo yale wo. Loo kapãn ne nde: "Pe ra nayrɛ la pe ya nsoho wo; ta nayrengbãŋ koo na, pe pyer raa pye, maa cã ke ga nii wii wãŋ." Pe seraasyi -sẽ le pye koo syi. 25 Yesu nahafua pye u ba yɛr Yesu kueymartrã tãy, tesẽ Yesu nahafuasyĩnde ne, ma suhu Klopa cɔɔ Maari ne, tesẽ Madalafa Maari ne. 26 Yesu tuu u nahafua yãã, tesẽ u kãnyãrwɛbua ne, pe yir yɛr u kueymartrã tãy, u n u nahafua pye ma yee: "Yaa, dya nwo woo ma ma dya yagaa." 27 U n u kãnyãrwɛ pye ma yee: "Nwo woo ma ma nahafua yagaa." Koo per u kãnyãrwɛ n Yesu nahafua yigi ga ta u ya tãy u kuãŋ ne. 28 Yesu ba cã kai- nkãy ke ne ga u dye, ke byɛ u yãã wa yagaa. U n yee: "Loho fãã ra yigi." Tuu loo pãã wa ke syi, kapãn lii le ba cãã yrũhũ ta nii Yãhã sabangbãŋ wo u wĩĩ na, loo ne le pye loo yale wo. 29 Gblãhã gaa pye ke fla na, ke ba yĩĩ defĩĩtãhãpihi ne. Seraasyi n flũhũflũhũ wãŋ gaa gbe, ma kã le ke defĩĩtãhãpihi wo, ma ke wra ta katyigi gaa kayaŋ na, ke katyigi myaha yisope. Pe n ke wãŋ kuã yir ta Yesu yɛ̃ tãy. 30 Yesu tuu ke defĩĩtãhãpihi wãr wa, u n yee: "Ke kai- byɛ kua wa," ma yĩŋ kuɛ tege, ma ku. 31 Pe Yiifee- yahaseefa sẽ naa n traha te nakur n yai kua ke trãŋ na ye, pe kanii per ga ne fe gbe yainkɔŋ wo, koo kẽ. Koo kanii per ba wãã dye pe syayaha gbar ne. Koo syi kẽ, pe n ka klo laam wo, maa Pilati nar ma yee, a nawee- mpãy pe kuey mar nii trãŋ na, tuu kãnde wãã seraasyi kẽ, pe n ga pe trɛ gbã ka pe n ku farfar, pe n pe tege kãã ke trãŋ na. Pilati n kãnde wãã seraasyi kẽ. 32 Nawee- syãm mpãy pe ba kuey mar yir yaha trãŋ na pe ya wuhu na Yesu tãy, pe sẽ ba ku wa ye. Pe seraasyi n -sẽ ga pe trɛ gbã ka. 33 Yaliile pe ga nɔ Yesu na, maa yãã tuu ku wa, pe sẽ woo trɛ gbã ka ye. 34 Seraasyi nen waa n -sẽ Yesu mpĩy kã fer u ncɛŋ ne, ntɔ̃r n ta tɛr yi ma suhu loho ne. 35 Wii tuu koo kai- ngĩĩ yãã, u ke yar nawee- na. Kai- nkãy tuu yar ke ma cĩĩnde, u cã u cĩĩnde pãã, loo na ye byɛ n waha Yesu wĩĩ sya cĩĩnde. 36 Koo kai- pe seraasyi pe pye, kaplãŋ nkãy ke bii cãã yrũhũ ta nii Yãhã sabangbãŋ wo, koo kẽ ke naa n pye loo yale wo. Koo kaplãŋ ngĩĩ: "Pe saa u kacrihi neŋ gɛ yoho ye." 37 Yãhã sabangbãŋ kapãn laa maha nde: "Wii pe kã fer, pe ga ba u yãã." 38 Dya waa pye, u myaha ba kẽ Yosɛfe, Yarimatefa naa waa ba kẽ. U pye Yesu kãnyãrwai waa, u sẽ -sẽ ba ta waa n yi le cãŋ na ye, u tee naa n fya Yiifee- yahaseefa na. U n pa, maa Yesu nakugu nar Pilati ye. U n kãnde wãã u kẽ. U Yosɛfe n ka, maa ta pe n Yesu nakugu tege le trã na. 39 Nikodɛmu wii u ba ka faale wo Yesu fla na yĩmper wo, u n ka sẽm- ter gbengbeyĩhĩ syãŋ syi ne. Pe sẽm- ba gbihi katyir sĩĩ wãn ne, myer katyigi, tesẽ yaluee katyigi ne. 40 U Yosɛfe, tesẽ u Nikodɛmu ne, pe syãm n Yesu nakugu gbe, ma nii ke tuhu pe miy ne, ma nii ke maha faasyĩmbɛhɛ ne. Yiifee- kãnde wo, pe maa nakugu le, pe ne ke gbihi koo syi. 41 Draha gii pe ba Yesu kuey mar trã na, katyir lankua pye ke fla na. Gbĩĩfuɛ̃ pye ke fla na, le ba gbã fer ntẽmblaha fla wo, pe sẽ ba nakugu gaa le yãã le wo ye. 42 Le pye tũntũn. Pe n dye Yesu nakugu ne, ma ke sãy ta le gbĩĩfuɛ̃ laam wo. Pe yai pe ne pye farfar, yainkɔŋ wo kanii per ga ne nɔ, koo kẽ.

20

1 Ke cãwãã per cir yĩnwɔŋ wo, Madalafa Maari ye n ka le gbĩĩ fla na, maa yãã ntẽmbangbãŋ gii ke ba tã le gbĩĩ yɛ̃ na, ke gbe kãã. 2 Tuu le yãã ke dyaŋ, u n fã ga Syimu Pyar fla na, tesẽ u Yesu kãnyãrwɛbua ne, maa pe pye ma yee: "Eh, pe wo Yĩŋfua nakugu yi kãã le gbĩĩ wo, wo sẽ cã pe u ta na ye." 3 Pyar tesẽ woo kãnyãrwɛ ne, pe n yi, ma n gaha le gbĩĩ fla na. 4 Pe naa n fã pe syãm pe ya tãy, u kãnyãrwɛ nwo naa n fã farfar ma tɛr Pyar yaha; woo n ga cãã dye le gbĩĩ fla na. 5 U n kuɛ tege, ma yãŋ le wãã ma faasyĩmbɛhɛ yãã le gbĩĩ wo, nkãy pe ba Yesu nakugu maha tã ke ne. U sẽ -sẽ dye ye. 6 Syimu Pyar n pa u kur kuɛ ye, maa ta tɛr dye le gbĩĩ wo, ma ke faasyĩmbɛhɛ yãã ke fla na, 7 ma suhu fai lii ne pe ba maha Yesu yĩŋ na, le pye le ya ya, le sẽ pye ngĩĩ ne ye. 8 Loo na, u kãnyãrwɛ wii tuu ba cãã dye le gbĩĩ fla na, u bya n -sẽ dye le laam wo u ya ndoŋ. Tuu ke faasyĩmbɛhɛ yãã ke dyaŋ, u n Yesu wĩĩ sya cĩĩnde. 9 Pe kãnyãrwai sẽ -sẽ ba Yãhã sabangbãŋ kaplãŋ war wa ye, nkãy ke yee, a Yesu ga yir gbã wo, u dur ba yrãŋ na. 10 Pe kãnyãrwai syãm n dur tɛr pe fla na. 11 Maari n dur ga le gbĩĩ fla na, ma ga nii n wũn. Tuu naa n wũn, ma kuee yãŋ le n wãã le gbĩĩ wo, 12 u n yãhãyĩŋ tẽnlɛhɛ syãm mpãy yãã. Pe kale wãn pye wãfir. Pe ba tege nii teelii wo Yesu nakugu ba sãy ta. Nen pye yĩŋ kuɛ ye, u syãŋ wuhu -sẽ pye trɛ kuɛ ye. 13 Pe n u pye ma yee: "Cɔɔ, lii raa n wũn?" U n pe yɛ̃ wãã sya ma yee: "Waa ra Yĩŋfua nakugu gbe kãã, n sẽ -sẽ cã u ke ta na ye." 14 Yaliile Maari tuu naa n pãã, u n wã klaha, ma Yesu yãã tuu yir yɛr ke fla na, u sẽ -sẽ ba cã Yesu kẽ ye. 15 Yesu n u pye ma yee: "Cɔɔ, lii raa n wũn, yoo raa n kɛ?" Maari n le ga ma yee katyir lankua sẽŋfua kẽ. U n u pye ma yee: "Ke ma pye mboo raa u nakugu gbe, le pãã ra ye taa ke ta na, ta n ga ke gbe ba le." 16 Yesu n u myaha yee ma yee: "Maari." Maari n klaha yãŋ, ma u pye Yiifee- yor wo: "Arbuni," koo yĩntaha kẽ yĩŋfua. 17 Yesu n u pye ma yee: "Ma"a n ta yigi yaha ye! Ma sẽ yãã, n sẽ dugu ga wa ra Tuhufua Yãhã fla na ye. -Taa -sẽ ka ra nampyeŋ- fla na, maa pe pye, a ndoo ga dugu ga ra Tuhufua fla na, wii u ma ye byɛ Tuhufua, ma maha ma Yãhã ra ye, tesẽ ye bya ye." 18 Maari n ka, maa le pãã pe kãnyãrwai ye, a woo u Yĩŋfua Yesu yãã. U n maha Yĩŋfua Yesu tẽnlɛhɛ byɛ tɔ̃r pe ye. 19 Koo per yĩmper wo, ke pye cãwãã per cir, pe kãnyãrwai ba pe ya wãã ta nwongbãŋ gaa wo, ma te kããnklee gbãã tã, pe tee naa n fya pe Yiifee- yahaseefa na. Yesu n fer gbe yi pe laam wo, ma pe syar ma yee: "Yãhã n yrĩŋ wãã ye kẽ." 20 Tuu ba pãã wa ke dyaŋ, u n u kluɛ yar pe na, tesẽ u mpĩy ne. Pe kãnyãrwai n too yãã, ma u yãŋ cã, pe laam n fĩhĩ flege. 21 U n maha pe pye: "Yãhã n yrĩŋ wãã ye kẽ. Ta Tuhufua Yãhã tuu ra lɛhɛ wãã mii syi, ndoo bya n -sẽ ga ye lɛhɛ wãã koo syi." 22 Tuu loo pãã wa, u n tefay fua woo pe na, ma pe pye ma yee: "Ye tyii Yãhã Yrã Fãnga n dye ye laam wo! 23 Ya"a mpãy kapee- laha kãã pe na, ke ga kua pe na, ya"a -sẽ mpãy kapee- sye yaha pe na, ke ga kuee pe na." 24 Yesu tuu ba u ya yar u kãnyãrwai na, Tema wii pe naa n yee Didim, koo yĩntaha wuhuwãã, woo sẽ pye pe laam wo ye. Pe kãnyãrwai sẽnsye syãm mii waa ba kẽ. 25 Pe kãnyãrwai mii n -sẽ le pãã u ye, poo u Yĩŋfua yãã. U n -sẽ pe pye ma yee: "N ma yee n sẽ pe puɛ̃nte kueysar yãã u kluɛ na, ma ta kãnde tɛ te na ye, tesẽ n ma yee n sẽ ra koho le u mpĩy nadyaha fla na ye, n saa le sya u yir gbã wo ye." 26 Plii kuatãã n ba nɔ, pe kãnyãrwai n maha ba pe ya wãã ta ke nwongbãŋ wo, Tema pye pe ne. Te kããnklee ba gbãã tã, Yesu n fer gbe yi pe nsoho wo, ma pe syar ma yee: "Yãhã ke yrĩŋ wãã ye kẽ." 27 U n Tema pye ma yee: "Tema, ta kluɛ yãŋ, pa ma ba tɛ yãŋ te na! Ma koho yũhũ ba le ta mpĩy fla na; ma tee ba yee ma sẽ ta wĩĩ sya cĩĩnde ye. Yagaa le sya cĩĩnde, ndoo yir gbã wo!" 28 Tema n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "Mboo ta Yĩŋfua, mboo ta Yãhã." 29 Yesu n u pye ma yee: "Taa ra yãã, koo kẽ ma n le sya cĩĩnde. Mpãy pe sẽ le yãã ye, ma -sẽ le sya cĩĩnde, poo wĩĩ n tãy." 30 Cãã gii byɛ Yesu tuu pye u kãnyãrwai ne, u ba laanwɔ wũhũ busãã pye, koo byɛ sẽ yrũhũ saba nwo wo ye. 31 Kai- ngĩĩ -sẽ yrũhũ ta saba nwo wo, ma yee ye le sya cĩĩnde Yesu woo kẽ u Yãhã Yĩndefua Crise. U maha ma Yãhã Dya. Ya"a u ta ye Yatɛr, ye ga cĩĩnde yrã yãã, lii wãkuayãã wee le na ye.

21

1 Loo kur ye, Yesu n u ya yar u kãnyãrwai na Galɛlɛ langbãŋ yɛ̃ na, klo laa tãy pe naa n yee Tyibɛryati. Tuu u ya yar pe na mii syi, le nde. 2 Per gaa, Syimu Pyar, tesẽ Tema ne wii pe naa n yee wuhuwãã, ma suhu Natanelu ne, u naa n yi Kana wo Galɛlɛ kuɛ ye, tesẽ Sewede dyam ne, ma suhu kãnyãrwai syãm mpãy ne pe pye pe ya ne. 3 Syimu Pyar n pe pye ma yee: "Ndoo n gaha fuayigisaha wo." Pe n u pye ma yee: "Wo bya ga ka ma ne." Pe n yi, maa dugu dye salangbãŋ wo, ma nii jɔɔ miy yahasee ye. Koo yĩmper byɛ wo, pe sẽ ngaa yãã ye. 4 Yũhũ ke ba syii, Yesu n pa, maa yɛr langbãŋ yɛ̃ na. Pe kãnyãrwai n u yãã, pe sẽ -sẽ ba cã woo kẽ ye. 5 U n pe pye ma yee: "Ta cĩĩfa, ye sẽ fua- yãã yigi la?" Pe n yee: "Aye, wo sẽ ngaa yãã ye." 6 Tuu loo luhu, u n pe pye ma yee: "-Ye u jɔɔ miy le yagaa ke salangbãŋ kãndigi kuɛ ye, ye ga yigi!" Pe n -sẽ u jɔɔ miy le, ma yãã pe saha u jɔɔ tyĩn ba le ke salangbãŋ wo ye, u ba yĩĩ fua- ne, koo kẽ. 7 Pe loo yãã, u Yesu kãnyãrwɛbua n Syimu Pyar pye ma yee: "Eh, wo Yĩŋfua kẽ." Pyar -sẽ pye kadyepua ne. Tuu loo luhu, u n u nayroho gbe le, ma too loho wo, ma ga ka farfar. 8 Loo yale wo, pe kãnyãrwai sẽ ba dey langbeŋ na ye. Pe n nii n pai ke salangbãŋ ne, ma nii u jɔɔ tyĩn n taha pe ya na, u ba yĩĩ fua- ne. 9 Pe ga tege kãntraha na, pe n fua- yãã naankãhã na, bur ne kãnkãy na. 10 Yesu n pe pye ma yee: "Ta cĩĩfa, fua- mpãy tee yigi, -ye pa mpãy ne!" 11 Syimu Pyar n dugu dye ke salangbãŋ wo, ma u jɔɔ fle yi. U ba yĩĩ fuababai gbeekuasĩĩ sẽnsye tãã ne. Pe fua- wãnihi naa byɛ ne, u jɔɔ sẽ cɛr ye. 12 Yesu n pe pye ma yee: "-Ye pa yaa di!" Pe ba u yãŋ cã, waa sẽ u yey ma yee yoo kẽ u ne ye. 13 U n yũhũ dye pe tãy, ma bur gbe ma naha ka la pe kẽ, fua- ne. 14 Tuu ku ma yir gbã wo, u tɛhɛ tãã wuhu kẽ tuu u ya yar u kãnyãrwai na. 15 Yaliile pe ba di wa, Yesu n Syimu Pyar yey: "Nsãn dya Syimu, ta ntãŋ dye la ma tãy, ma ta tɛr mii mii yaha?" U n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "ãwã, Yĩŋfua, ma cã ma wĩĩ n tãy ra ye." Yesu n -sẽ u pye ma yee: "Ta nawee- yigi yɔ̃ mbanaha wãŋ syi dyaŋ u mbapĩy ne!" 16 U n u yey tɛhɛ syãŋ wuhu na ma yee: "Nsãn dya Syimu, ta ntãŋ dye la ma tãy?" U n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "ãwã, Yĩŋfua, ma cã ma wĩĩ n tãy ra ye." Yesu n u pye ma yee: "Naa ra nawee- yãŋ mbanaha wãŋ syi dyaŋ u mbapĩy ne!" 17 Ke tɛhɛ tãã wuhu na u n u yey: "Nsãn dya Syimu, ta wĩĩ n tãy la ma ye?" Pyar laam n wlãhã, tuu u yey ke tɛhɛ tãã wuhu na, a u wĩĩ n tãy la u ye. U n u pye ma yee: "Yĩŋfua, mboo taa kai- byɛ cã, ma cã ma wĩĩ n tãy ra ye." Yesu n u pye ma yee: "Ta mbapĩy yigi yɔ̃! 18 Ta n kapãn laa pãã ma ye, taa pye naanfuɛ̃, ma naa mii pua mii ya, ma naa n gaha teelii ma ma tãy. Ma"a -sẽ ba lɛ, maa ba kluɛ kuã naa n yir, waa n naa ma pua nayrɛ wãn ne, u naa n gaha ma ne teelii le sẽ n tãy ma ye ye." 19 Kaplãŋ ngĩĩ le yar, Pyar ga ba gbã mpãy ter ku, u Yãhã myaha gboho ke syi. Yesu tuu loo pãã wa, u n u pye ma yee: "Naa n taha ra na ma kuãŋ ne!" 20 Pyar n klaha yãŋ kur kuɛ ye, ma Yesu kãnyãrwɛbua yãã tuu n taha pe na. Per gii pe ba kur kuɛ digi wãã di Yesu n cã ku, woo kãnyãrwɛ kẽ tuu ba yũhũ dye Yesu tãy, ma u pye ma yee tuu le pãã woo ye, a wii woo tuu ga ba yi kãã u kur ye. 21 Pyar tuu ba u yãã, u n Yesu yey ma yee: "Yĩŋfua, ah woo, lii loo le ga ba u dye?" 22 Yesu n u yɛ̃ wãã sya ma yee: "N ma sya n traha u kuee driyɛ̃ wo ta n sya ba dur ba, ma kalaa wee ye. Mboo, naa n taha ra na ma kuãŋ ne!" 23 Yesu nawee- n nii le pãã pe ya nsoho wo, a u kãnyãrwɛ saa ku yãã ye. Yesu sẽ -sẽ ba le pãã Pyar ye, a u kãnyãrwɛ saa ku yãã ye. U ba yee, a le ma tãy woo ye u kuee driyɛ̃ wo woo n sya ba dur ba, u kalaa wee ye. 24 Woo kãnyãrwai kẽ tuu kai- ngĩĩ tɔ̃r nawee- ye, ma ke yrũhũ ta. Wo byɛ, wo cã lii tuu pãã le ma cĩĩnde. 25 Yesu maha kai- busãã pye. Pe ma ne ke byɛ yrũhũ naa n ta sabar wo, n sẽ le sya te tasar ga ne yãã driyɛ̃ kur byɛ wo ye.