JOHN

1

1 Bunso zaa piiligu, so ba n boona Yelibii n daa n na, o ba Naawun saani, ka o ni Naawunni niŋi lunko, 2 ka o ni Naawunni daa n ba niŋi piiligu maa. 3 O zu n na, bunso zaa daa n maali, ka pa o zu, bunso zaa daa n ki maali. 4 A kpali o zu, bunso zaa n daa n maali la marini nyevuri, ka nyevuri maa mi ti nisaaldima paaligu, ba nyaara. 5 Paaligu maa yi peligi ligu niŋi, ligu maa mi bi kpisira u. 6 Dindaso Naawunni daa n tumi dabso ba n boona Jon, 7 o ti niŋi dansiya, a yeli paaligu maa yela, so zaa ba ti nye daama deeg a. 8 O gbagba bi niŋi paaligu maa, ka daa n ti yeli paaligu maa yela. 9 Paaligu maa mari yamonsi, ka daa n chena durinye ŋa puwa, a tira so zaa paaligu. 10 O zu n na durinye daa n maali, ka o mi ta durinye puwa, ba bi baŋŋi maa, wune n na. 11 O gaari o baligu puwa, ba gba bi deeg u. 12 Ama seesi zaa n deeg u, ka niŋi u yeride, o ti ba daama ba loobi n niŋi Naawun biisi. 13 Pa nisaaldima n taasi, koo durinye ŋa daama, ama Naawunni. 14 Lala n na, Yelibii maa daa n loobi nisaala ba ti puwa, a niŋi nivusuŋŋu ga, ka yetira yamonsi ga, ti mi nye o daama, a maa so ko n niŋi o ba Naawun biya. 15 O yela n na Jon daa n tasi n yeli, Wune n niŋi so yela ni daa n yeli, ni halli, ka o pa m zu, o niŋini m kpeema, a kpali bo, o daa n ba n niŋini poin, ka ma ta. 16 Ka a yi Yelibii maa daama zu ti nyeni barika ga. 17 Kusu zaa Musa n daa n zaali ti Naawun zaaligusi la, ama Yeesu Kristu wusi ti jilima ni yamonsi. 18 So zaa na bi nye Naawunni, ama wune n ba o ba Naawun saani. O ko niŋi o biya, ka ti niriba baŋŋi wune Naawunni. 19 Dindaso Juusi dimseesi n niŋi Farisii dima daa n tumi buŋkobkuuriba ni Liivai dima, a yi Jiruusilim puwa, ba wa ti boosi Jon, niso n niŋi u. 20 Ba n ti paa Jon, ba boosi u, o yeli, Yamonsi, m bi niŋi Kristu so n ya n ta maa. 21 Ba lee n boosi u, ni ka pa lala, o niŋini Alayija? O yeli, Akayi. Ba lee n boosi, E niŋini Naawun chaame la? O yeli, Akayi. 22 Ba lee n boosi u, Ka ŋani n niŋi i? Yeli ti, ti wa ti yeli seesi n tumi ti la. Wula n na e mi yeli e gbagba yela? 23 Jon yeli, Mani n niŋi dabso n ba dalimpii paaligu puu tasi n yetira, Ya maali soori tooli, duuma o ta, seema Azaya n daa n yeli kusu zaa la. 25 Ba lee n boosi u, Ka e bi niŋi Kristu maa, koo Alayija, koo Naawun chaame maa, wula n na e suura niriba koom? 26 Jon yeli, Koom ma naa n suura ya, ama, a yi ya puwa, yindaana ba niŋi, a ya n pa m zu, ya mi bi baŋŋi u, 27 m mi bi daga m pirigi o sabtaa ti u, a kpali bo, o gaari ma ga. 28 ?ama zaa daa n niŋini seela Jon n daa n suura niriba koom, a yi Befani n ba mogiso ba n boona Jooda la duyindaana. 29 A n daa n kaa bee, Jon nye Yeesu n chena o saani, ka yeli, Ya nyaasi, Naawun pebila n ŋa, so n ya n naa durinye dima yabeeri che n paŋŋi ba la. 30 Wune n na ma daa n yeli, ni niso ni pa m zu, ka niŋi m kpeema, a kpali bo, o daa n ba niŋini poin, ka ma ta. 31 Halli ka m gbagba daa n bi baŋŋi u, m daa n ti suura niriba koom, Juusi dima ba baŋŋi u. 32 Ka Jon lee n yeli, M nyeni Naawun sii n ŋmaani kili sigi n dobi o niŋi, ka bi lee n yigi. 33 M gba daa n bi baŋŋi u, ka so n tumi ma, m su niriba koom la yeli ma, ni niso zu ni nye o sii n sigi n dobi, wune n tira sii maa. 34 Lala n na ma nye, ka di o dansiya, ni wune n niŋi Naawun biya. 35 A n daa n chee bee, Jon ni o nyaaŋpaariba bayi ba n za, 36 ka nye Yeesu n chaŋina, Jon yeli, Ya nyaasi Naawun pebila n ŋa. 37 O nyaaŋpaariba bayi maa wumi seema o n yeli la, ka wa ti pa Yeesu zu. 38 Niŋi n na, Yeesu loobi n nye ba n pa o zu, ka boosi bunso ba n kpabira. Ba yeli u, Dabi, o gbinni n niŋi karichi, ya n na e kpeera? 39 O yeli ba, Ya ti nyaasi. Niŋi n na, ba wa ti nyaasi, ka, a kpali zaanoori n paa la zu, ba zi nisaaniŋi a dindaari. 40 Nyaaŋpaariba bayi maa yindaana n wumi Jon togsi, ka pa Yeesu zu la n niŋi Andiru, Simon Piita sunzo. 41 Niŋi n na, o daŋŋi n wa ti kpabi o beeri maa, ka yeli u, ni ba nye Mesaya maa, o gbinni n niŋi Kristu, so Naawunni n daa n ya n tumi la, 42 ka o mari o beeri maa gaari o saani. Ba n wa ti paa, Yeesu nyaasi Simon, ka yeli, Nyini n niŋi Simon, Jon biya, ba ni booli i Siifa, o gbinni n niŋi Piita, koo kugiri. 43 A n daa n kaa bee, Yeesu daa n ŋme sufu o gaari Galili paaligu, ka nye dabso ba n boona Filipi, ka yeli u, ni o pa o zu. 44 Daba maa yiri n niŋi Beseeda, Andiru ni Piita gba yiri n na la. 45 Niŋi n na, daba maa wa ti kpabi dabso ba n boona Nataniya, ka yeli u, Ti nye niso Musa ni Naawun chaamesi n daa n sebi o yela digili bukusi puu kusu zaa la, o niŋini Yeesu n yi Nazire, Joosefi biya. 46 Nataniya boosi u, Yasuŋŋu ni tee n yi Nazire puwa? Filipi yeli u, Ti nye. 47 Ba n wara, Yeesu nye Nataniya n chena, ka yeli o yela, Ya nyaasi, Juusi daba n chena la, o ka birikonsi beela zaa. 48 Niŋi n na, Nataniya yeli Yeesu, Wula n na e niŋi n baŋŋi ma? Yeesu yeli u, E n di n ba tiso ba n boona figi gbinni la, ka Filipi booli i la, ma nye i. 49 Nataniya yeli u, Karichi, e niŋini Naawun biya, a ni Juusi dima naaba. 50 Yeesu boosi u, Wula n na e niŋi ma yeride? A kpali ni yeli i m nye i tii maa gbinni la zu? E ni nye mamaachi yela gaari n ŋa. 51 Yamonsi zaa ma yeli ya, ya ni nye saazu n yoo, Naawun malakisi, a sigi n chena mani Naawun Nisaala saani, ka duura.

2

1 A daba ata daari ba daa n naa pogipaali, a yi Keena n ba Galili paaligu puwa, ka Yeesu ma daa n ba niŋi, 2 ka ba booli Yeesu ni o nyaaŋpaariba, ba we. 3 A n ti niŋi beela, ba daam baasi, o ma yeli u, Ba lee n ka daam. 4 Yeesu yeli u, M ma, m ni ni yela kuriya, m jemani na bi paa. 5 O ma yeli tumtuminiba la, Ya niŋi seema zaa o ni yeli ya. 6 Nisaaniŋi kimbana tintaasi ayoobu ba niŋi, seesi Juusi dima yi n ŋoo koom niŋi n pegira, a kpali ba yaayela zu. A liŋini zaa deegirini gariwasi ata, koo anu. 7 Yeesu yeli tumtuminiba maa, ba ŋoo koom paali a zaa. Ba mi niŋi lala. 8 O lee n yeli ba, ba ŋoo koom maa wa ti ti bindira maa zudaana. Ba ŋoo n wa ti ti u, a loobi daam, o mi bi baŋŋi seela a n yi, 9 ka tumtuminiba maa wune n baŋŋi. Niŋi n na, o tagsi n nyaasi, ka booli pogipaali maa sira yeli, 10 Niriba zaa yi dooni dasuma ba ŋu poin, ama ba ya n ti kuuli, ba pa doo seesi n bi meesa, a paasi. Ama nyi wune naa bunsuma zaali n ti paa pimpariŋa. 11 Yela maa n daa n niŋi Yeesu mamaachi piiligu, o niŋi u yi Keena n ba Galili paaligu puwa, ka wusi o daama, ka o nyaaŋpaariba deeg o yela di. 12 ?ama nyaaŋa, Yeesu ni o ma ni o sunzoba ni o nyaaŋpaariba daa n sigi n gaari Kapaanim, a wa ti ba niŋi daba ayi. 13 Niŋi n na, Juusi dima Galingaari diibu daa n paagira, a zu, Yeesu du n gaari Jiruusilim. 14 O n wa ti paa, o kpe Naawun dii laanta, ka nye niriba n koosira naagi ni peeri ni ŋmena, a ni cheenji ŋmaariba. 15 A zu, o naa midaasi maali bulaali, a kari ba ni naagi ni peeri maa zaa basi, ka kpaa cheenji ŋmaariba la ligibaala basi, ka daa ba teebulsi lobi, 16 ka yeli seesi n koosira ŋmena la, ni ba naag a yi, ka da naag o ba Naawun dii loobi buŋkoosigu dii. 17 O nyaaŋpaariba teesi ba n daa n sebi kusu zaa, ni Naawun dii yela ni tiri u ga. 18 Juusi dima boosi Yeesu, Bo n na e ni niŋi n wusi e mari daama, ka ti niŋi n ŋa? 19 Yeesu yeli ba, Ka ya ŋma diyaa, m ni me u daba ata. 20 Juusi dima yeli, Ti yuma pisinaasi ni ayoobu, ti daa n naa n me Naawun diyaa, ka nyini wune yeli e ni me u daba ata? 21 Yeesu mi bi yetira Naawun dii maa yela, o niŋa yela n na o yetira. 22 A zu, Yeesu ti nyisigi kum puwa, o nyaaŋpaariba teesi seema o n daa n yeli la, ka niŋi u yeride, ka mi dee seema ba n daa n sebi la yela. 23 Yeesu n ba Jiruusilim, ka ba dira Galingaari maa, nivudamta nye mamaachi yela o n niŋina, ka niŋi u yeride, 24 ka Yeesu wune bi niŋi ba yeride, 25 a kpali bo, o baŋŋi nisaaldima zaa da, ka bi lee n kpabira niso zaa o wusi u, a kpali bo, o sali n baŋŋi.

3

1 Dabso daa n ba niŋi, ba boona u Nikodiima, o niŋini Farisii daba, ka niŋi Juusi dima kpeema. 2 Dindaso yiiŋu o we Yeesu saani wa ti yeli u, Karichi, ti baŋŋi e niŋi karichi yi Naawun saani, a kpali bo, nira zaa ki tee n niŋi mamaachi yaseesi e n niŋina ŋa, ka pa Naawunni ti u ni kpeeŋu. 3 Yeesu yeli u, Yamonsi ma yeli i, ka ba bi lee n dogi nira buyidaana, o ki tee n ba Naawun naalim puwa. 4 Nikodiima boosi u, Ka nira kurigiya, wula ba lee n ya n niŋi n dogi u buyidaana? O ni lee n tee n kpe o ma puwa, o dogi u? 5 Yeesu yeli, Yamonsi ma yeli i, ka ba bi dogi nira yi koom, a ni siya, o ki tee n ba Naawun naalim puwa. 6 Lala n na nisaala dogira nisaala, sii dogira siya. 7 Ni yeli i ba lee n dogi i buyidaana, da ti a ku e noori. 8 Sauwa yi vani wara seela o n kpabira, e wumi o vu, e mi ki baŋŋi seela o n yi, a ni seela o n wara. Lala n na, so zaa sii maa n dogi maa be. 9 Nikodiima boosi u, Wula n na yela ŋa ya n niŋi n niŋi yamonsi? 10 Yeesu yeli u, Nyini n niŋi Naawun yela karichi yi Juusi dima puwa, ka wula n na e bi baŋŋi yela ŋa? 11 Yamonsi ma yeli i, ti togsirini yaseesi ti n baŋŋi, ka dira yaseesi ti n nye mi dansiyasi, ka ya bi deegira ti yela maa. 12 Ka m yeli ya durinye yela, ka ya bi deeg a, ka ma lee n yeli ya Alizaana yela, wula n na ya ya n niŋi n deeg a? 13 So zaa na bi du Naawun zu, ama mani Naawun Nisaala ko n yi Naawun zu sigi. 14 Seema kusu zaa Musa n daa n naa waafu la yagili daa zu, a yi dalimpii paaligu la puu la, lala n na ba ni naa mani Naawun Nisaala yagili daa zu, 15 ka so zaa n niŋi ma yeride, o ni nye nyevuriso n ka baasigu. 16 Ya nyaasi, a kpali Naawunni kpabira durinye dima ga la zu, o daa n tumi o biluŋko Yeesu, ka so zaa ti niŋi u yeride, o ki basi, o ni nye nyevuriso n ka baasigu la. 17 Naawunni bi tumi o bii la, o ti di durinye dima seriya, o tumi u ni, o ti moligi ti. 18 So n niŋina u yeride, o ka seriya diibu, ka so n bi niŋi u yeride, ba sali n di o seriya, a kpali bo, o bi dee Naawun biluŋko maa yela di. 19 Seema seriya maa n dira n ŋa, paaligu n daa n ta durinye puu la, niriba kpabi ligu gaari paaligu maa, a kpali bo, ba yaniŋisa bi veela. 20 So zaa n niŋina yabeeri la chisini paaligu maa, ka bi leena u, ba da baŋŋi o yaniŋisa n bi veela. 21 Ama so n niŋina yamonsi chena paaligu maa puwa, ba nye u nene, ka baŋŋi maa, Naawunni n taasi o niŋi lala. 22 Niŋi n na, Yeesu ni o nyaaŋpaariba daa n yi n chaŋina Judiya paaligu puwa, a ba nisaaniŋi suura niriba koom. 23 Ka Jon ba n daa n na bi yo dii la mi ba Ayina, a leeli Salim suura niriba koom, ka niriba chena o saani. O daa n weni niŋi a kpali koom ba niŋi ga. 25 Niŋi n na, koom maa suubu yela amore nyisigi, a yi Juusi nira ni Jon nyaaŋpaariba seesi puwa. 26 A zu, nyaaŋpaariba maa we Jon saani wa ti yeli u, Karichi, dabso e ni nu n daa n be mogiso ba n boona Jooda la nyaaŋa la, ka e yeli o yela la, wune n ba niŋi suura niriba koom, so zaa wara o saani. 27 Jon yeli, Nira zaa ki tee n nye yaso zaa, ka pa Naawunni o naa n ti u. 28 Ya gbagba baŋiya, ni m daa n yeli m bi niŋi Kristu maa. Mani n na Naawunni daŋŋi n tumi poin, ka Kristu maa o ta. 29 So n naagira pogipaali niŋi poga maa sira, ka o zo mi za n gutira u, ka ti wumi o goo, o puu yi peligini ga, a kpali o zo maa zu. Lala zu, m gbagba puu peligiya ga. 30 O yuuri ni du, ka m yuuri sigi. 31 Ya nyaasi, so n yi saazu ta mari daama gaari so zaa, ama so n yi durinye ŋa puu mi niŋi durinye ŋa toori, ka togsira durinye ŋa yela. So n yi saazu la yi togsini yaseesi o n daa n nye, ka wumi, ka niriba bi deegira yaseesi o n yetira maa. 33 Ama so zaa n dee yela maa yi sagini, ni Naawunni niŋi yamonsi. 34 So Naawunni n tumi la togsira Naawun yela, a kpali bo, Naawunni naag o sii nene ti u, 35 ka o ba Naawunni kpabira u, ka ti u daama gaari bunso zaa. 36 So zaa n niŋina Naawun bii maa yeride mari nyevuriso n ka baasigu. So zaa n zagsi Naawun bii maa ki nye nyevuri maa, ka Naawunni o darigi o tubiri.

4

1 Niŋi n na, Farisii dima daa n wumi, ni Yeesu suurini niriba koom, ka nyaara nyaaŋpaariba gaari Jon. 2 Ama Yeesu gbagba daa n bi suura ba koom, ka pa o nyaaŋpaariba. 3 Dindaso, Yeesu n ti baŋŋi ba n wumi n ŋa, o yi Judiya paaligu wara Galili paaligu. 4 O n wara maa, o dee Samaariya paaligu, 5 ka wa ti leeli Samaariya tiŋyindaana ba n boona Suka, a leeli seela Yakubu n daa n naa n ti o bii Yisifu kusu zaa la, ka Yakubu buligu ba niŋi. Wuntooŋu n ti paa, Yeesu ni o nyaaŋpaariba paa buligu maa, ka Yeesu, a kpali o n chaŋŋi n beligi la zu, o loobi n zi nisaaniŋi, 7 ka o nyaaŋpaariba gaari tiŋŋa maa puwa, ba wa ti da bindira. Niŋi n na, Samaariya paaligu poga ta, o ti ŋoo koom. Yeesu yeli u, ?oo n ti ma ŋu. 9 O n yeli n ŋa, ka a kpali Juusi dima ni Samaariya dima yi n bi dira taaba saani la zu, poga maa boosi u, A niŋini wula nyini Juusi daba suusira ma ni Samaariya paaligu poga koom? 10 Yeesu yeli u, Ka e di baŋŋi bunso Naawunni n tira, a ni niso n suusira i koom maa, e n di n suusi u, o mi di ti i nyevuri koom. 11 Poga maa yeli u, M ba, ya n na e ya n nye nyevuri koom maa? E bi mari bunso e n di n naa n ŋoo, buligu maa mi ba limsim. 12 Nyaasi, ti yaa Yakubu n daa n ti ba gbi u, ka o ni o biisi ni o buŋkobiri ŋu o koom. Nyini n gaari ti yaa maa? 13 Yeesu yeli u, So zaa n ŋu buligu ŋa koomaa, konyuuri ni lee n gbaag u, 14 ama so zaa n ŋu koso ni ya n naa n ti u la, konyuuri ki lee n gbaag u. Koso ni ya n naa n ti u maa ni niŋi maa buligu yi o niŋi, a bulisi n tira u nyevuriso n ka baasigu. 15 Poga maa yeli u, M ba, ti ma koom maa, konyuuri o da lee n gbaa ma, ka m da lee n ta kpe ti ŋoo koom. 16 Yeesu yeli u, Wa ti booli e sira, a ta kpe. 17 Poga maa yeli u, M bi mari sira. 18 Yeesu yeli u, Yamonsi n na e yeli, ni e ka sira. E daa n mari siriba banu, ka so saani e n be n ŋa bi niŋi e sira. E togsi yamonsi. 19 Poga maa yeli u, Ee, m ba, m pa baŋŋi e n niŋi Naawun chaame. 20 Nyaasi, ti yaadima daa n suusi Naawunni, a yi zoogaa zu, ka ya Juusi dima yetira, ni Jiruusilim ko n niŋi Naawun suusigu ziya. 21 Yeesu yeli u, Poga, dee m yela di, jemanso ni paa, ya ki suusira ti ba Naawunni yi zoogaa zu, koo Jiruusilim puwa. 22 Ya Samaariya dima yi suusirini so ya n bi baŋŋi, ka ti Juusi dima suusira so ti n baŋŋi, a kpali bo, durinye ŋa moligirisim ni yi Juusi dima puwa. 23 Jemanso paagira, halli o sali n paa, ka seesi n kpeesi n suusira ti ba Naawunni nene la, ba naa ba siisi ni yamonsi, a kpeesira u. Lala dima n na ti ba Naawunni kpabira ba kpeesi n suusira u. 24 Naawunni niŋini siya, a zu, seesi n kpeesi n suusira u, o daga ba naa ba siisi ni yamonsi, a kpeesi n suusira u. 25 Poga maa yeli u, M baŋiya, ni Mesaya ba n boona Kristu la ya n tani. Ka o pa taya, o ni wusi ti yela zaa. 26 Yeesu yeli u, Mani so n togsira e saanaa n na. 27 A jemani n na o nyaaŋpaariba pori n ta, ka a kpali o n mari poga maa togsira la zu, a ku ba noya. Ba mi bi boosi u bunso zu o n togsira poga maa saani, koo bunso o n kpabira. 28 Niŋi n na, poga maa cheli o kimbambila, ka gaari tiŋŋa maa puwa, a wa ti yeli niriba, 29 Ya ti nyaasi dabyindaana n yeli ma yaseesi zaa ni daa n niŋina. A koo o niŋini Kristu so n ya n ta maa. 30 Niŋi n na, ba yi tiŋŋa maa puwa, a wara Yeesu saani. 31 ?ama ŋa n niŋina, Yeesu nyaaŋpaariba yeli u, Karichi, ti di. 32 Yeesu yeli ba, M mari bindira m di, ya mi ba baŋŋi a. 33 A zu, nyaaŋpaariba maa yeli taaba, Niso ti u ni bunso o di? 34 Yeesu yeli ba, M bindira n niŋi m niŋi seema so n tumi ma la n kpabira. 35 Ya nyaasi, ya yetira, ni a che ŋmerisi anaasi, ka ba cheesi bindira. Ka ma wune yeli, ni ya nyaasi n nye, a sali n bi ni cheesigu. 36 So n cheesira la n dira a tono, ka laŋsira bindira zaali nyevuriso n ka baasigu, ka butira maa ni cheesira maa zaa puusi a peligi. 37 Pimpariŋa o niŋini yamonsi, ni butira ni cheesira kuriya. 38 M tumi ya ni, ya wa ti cheesi seesi ya n daa n bi tumi la tuma, a nye seesi n tumi la tono. 39 A kpali poga maa n wa ti yeli, ni Yeesu yelini yaseesi zaa o n daa n niŋina la, nivudamta, a yi Samaariya tiŋŋa maa puwa, dee Yeesu yela di, 40 ka we o saani, ka suusi u, ni o zi ba saani. O wa ti zi daba ayi. 41 O n we maa, nivudamta lee n deeg o yela di, a kpali yaseesi o n wusi ba maa zu, 42 ka ba yeli poga maa, A bi lee n niŋi maa e n yeli ti la zu ti niŋi u yeride. Ti gbagba wumiya, ka baŋŋi maa, o niŋini durinye puu zaa moligira gbagba. 43 Daba ayi maa n daa n ti baasi, Yeesu yi nisaaniŋi gaari Galili paaligu. 44 Ka Yeesu gbagba yeli, ni Naawun chaame zaa bi nyaara jilima yi o gbagba paaligu. 45 O n ti paa paaligu maa, nisaaniŋi dima puusi u nene, a kpali bo, ba daa n we Jiruusilim wa ti di Galingaari, ka nye yaseesi zaa o n niŋi. 46 Niŋi n na, o lee n pori n ta Keena, seela o n daa n naa koom loobi daam la. O n ba niŋi maa, kpeema yindaana biduu beera, a yi Kapaanim. 47 Daba maa n ti wumi maa Yeesu yi Judiya paaligu ta Galili paaligu, o wa ti suusi u, ni o sigi n we Kapaanim wa ti tibi o biya, a kpali bo, bii maa ya n kpini. 48 Yeesu yeli u, Ka pa ya nye mamaachi yela, ya bi deegira Naawun yela dira. 49 Daba maa yeli u, M ba, sigi n ta yoom, m bii o da kpi. 50 Yeesu yeli u, Wara, e bii ni nyisigi. Daba maa dee seema Yeesu n yeli maa di, ka naa n gaari. 51 O n sigi n wara maa, o tumtuminiba tuusi u, ka yeli u, ni o bii maa nye kpeeŋu. 52 O boosi ba jemanso o n piili n nyaara kpeeŋu. Ba yeli u, Soosila wuntooŋu toora maa baasi. 53 Niŋi n na, daba maa baŋŋi, ni a jemani n na Yeesu si yeli u, ni o bii maa ni nyisigi la. A zu, o ni o yiridima zaa niŋi Yeesu yeride. 54 Mamaachi yela maa n paasira buyidaana, Yeesu n yi Judiya, ka ta Galili paaligu la.

5

1 ?ama nyaaŋa Juusi dima daa n ya n kpeesi n suusi Naawunni, ka di, a yi Jiruusilim, Yeesu du n gaari. 2 O n wa ti paa niŋi, o we kuliso Juusi dima n boona Bezata la, o mi leelini tiŋŋa maa gondaa begunoori ba n boona Peeri la. Kidedesi anu poli n jili kuliga maa, 3 ka baaradima zoo n do a puwa, seesi niŋi zoomasi, seesi niŋi boobisi, seesi niŋi wausi. 5 Yeesu n wa ti paa niŋi, o nye dabyindaana n beera yuma pisita ni anii. 6 Yeesu pa n baŋŋi o n do nisaaniŋi yuu la, o boosi u, E kpabira e nye kpeeŋu? 7 Baara maa yeli, M ba, m kpabira, ama m bi nye daama, a kpali bo, ka koom maa yi ti dammi, so zaa ka niŋi o paasi m niŋi n sigi, yindaana n daŋŋi ma sigi. 8 Yeesu yeli u, Nyisigi n naag e bindoori chaŋina. 9 A puli maa niŋi daba maa nye kpeeŋu, ka nyisigi n naag o bindoori chaŋina. Daborigu daari mini n daa n na. 10 Niŋi n na, Juusi dimseesi nye dabso n nye kpeeŋu maa, ka yeli u, Daborigu n na, ka a kpali ti zaaligu zu, da naag e bindoori chaŋina. 11 O yeli ba, Dabso n tibi ma maa yeli m naa m bindoori chaŋina. 12 Ba boosi u, Daba wumbo n yeli e naag e bindoori chaŋina? 13 Daba maa mi bi baŋŋi niso n na, a kpali Yeesu sali n yi n gaari, a kpali zamu maa zu. 14 ?ama nyaaŋa Yeesu nye daba maa yi Naawun dii laanta, ka yeli u, Nyaasi, e nyeni kpeeŋu, da lee n tumi yabee zaa, yaso n gaari ŋa o da lee n niŋi i. 15 Niŋi n na, daba maa wa ti yeli Juusi dima maa, ni Yeesu n tibi u. 16 A zu, Juusi dima namsi Yeesu ga, a kpali o n niŋi lala daborigu daari la zu. 17 Yeesu yeli ba, M ba Naawunni na tuminini, ka m gba tumina. 18 A zaa zu, Juusi dima maa kpabira ba ku Yeesu, a kpali o n tumi daborigu daari la, ka booli Naawunni o ba, a maa o ni Naawunni niŋi luŋko. 19 Niŋi n na, Yeesu daa n yeli ba, Yamonsi ma yeli ya, mani Naawun bii ki tee n niŋi yela zaa m gbagba, ka pa m nye yaso m ba n niŋina. Seema zaa m ba n niŋina, lala n na mani o bii gba niŋina. 20 M ba maa kpabira ma ni o biya, ka wusi ma seema zaa o n niŋina, ka o ni wusi ma mamaachi yela gaari n ŋa, a ku ya noya. 21 A maa seema m ba maa n nyisigira kpiinsi, ka tira ba nyevuya la, lala n na mani o bii mi naa nyevuya tira seesi ni kpabira. 22 M ba maa bi dira nira zaa seriya, o naani seriya diibu maa ti mani o biya, 23 so zaa ba niŋina ma jilima, a maa ba n niŋina m ba maa seema la. So n bi niŋina ma jilima bi niŋina m ba so n tumi ma la jilima. 24 Yamonsi ma yeli ya, so n wumi yaseesi ni yetira ŋa, ka niŋi so n tumi ma la yeride marini nyevuriso n ka baasigu, o ka seriya diibu, a kpali o yini kum puwa, a paa nyevuri puwa. 25 Yamonsi ma yeli ya, jemani maa paagirini, halli o sali n ta, kpiinsi ba wumi mani Naawun bii goo, ka seesi n wumi la ni nye nyevuri. 26 Naawunni marini nyevuri yi o gbagba niŋi, ka ti mani o bii maa mari nyevuri yi m gbagba niŋi, 27 ka mi lee n ti ma daama, m dira seriya, a kpali m niŋi Naawun Nisaala la zu. 28 Ya da ti ŋama a ku ya noya, a kpali jemanso ya n paani, seesi zaa n ba kaasi puusi, ba ni wumi m goo, 29 ka nyisigi n yi. Seesi zaa n daa n niŋina yasuma la, ba ni nyisigi n nye nyevuri. Ka seesi zaa n daa n niŋina yabeeri la ba mi ni nyisigi n nye tubiri darigirisim. 30 Ka Yeesu lee n yeli, A yi m gbagba niŋi m ka daama m niŋi seŋ, seema ni wumina, lala n na ma dira seriya. M seriya diibu maa mi niŋini yamonsi, a kpali ni bi kpabira m kiperi, ka pa so n tumi ma la kiperi. 31 Ama ka m loobini di m gbagba zu dansiya, m yela bi niŋi yamonsi. 32 Yindaana mi niŋi m dansiya, ma baŋŋi seema o n yetira m yela la niŋini yamonsi. 33 Ya nyaasi, ya n daa n tumi niriba Jon Baatisi saani la, o yeli ya yamonsi, 34 ama m dansiya maa bi niŋi nisaala, m mi togsini Jon Baatisi yela maa, ya ti nye moligirisim. 35 Jon Baatisi daa n niŋini maa katuliso n dira nene, ka mari paaligu, ya daa n kpabira o paaligu maa beela. 36 Ya nyaasi, m daansiya maa n gaari Jon. M ba Naawunni tini ma niŋina mamaachi yela, ŋarima n wusira niriba, ni m ba Naawunni tumi ma ni, 37 ka o gbagba niŋi m dansiya. Ya na bi wumi o goo, koo, a nye o meeri. 38 Ya mi bi deeg o yela di, a kpali ya n bi niŋina niso o n tumi la yeride zu. 39 Ya yi karimini Naawun buku ga, a feera maa, ya ni nye nyevuriso n ka baasigu yi o puwa, ka o mi wusira m yela. 40 A ni lala zaa, ya zagsi ya ta m saani, a ti dee nyevuri maa. 41 Ya nyaasi, ka nisaaldima bi kpeesi ma, a bi tira ma, 42 m baŋŋi ya n bi kpabira Naawunni ya sufusi niŋi. 43 M ba Naawunni tumi ma ma ta, ya mi bi dee ma, ama ka niso taya ni o gbagba daama, ya ni deeg u. 44 Ya kpeesira taaba, ka bi kpabira Naawun luŋko maa o kpeesira ya, a zu, wula ya ni niŋi n dee m yela di? 45 Yeesu lee n yeli ba, Ya da fe maa, m ni sami ya yi ti ba Naawunni saani, Musa ni sami ya. Pimpariŋa ya fe maa, Musa ni moligi ya, jaa o ni sami ya. 46 Ka ya deeni Musa yela, ya ni dee m gba yela, a kpali bo, kusu zaa Musa daa n sebini m yela. 47 Ama ka ya bi deeg o binsebira maa yela, wula ya ni niŋi n dee m yela?

6

1 ?ama nyaaŋa Juusi dima daa n ya n dini Galingaari, ka Yeesu ni o nyaaŋpaariba daa n wa ti kpe ŋariŋu, a gaari Galili beeŋkarigu duyindaana. Beeŋkarigu maa yuyindaana niŋi Tabeeriya. Niŋi n na, nivudamta dee beeŋkarigu maa noori pa o zu gaari, a kpali ba n nye seema o n tibira seesi n beera la, ka Yeesu ni o nyaaŋpaariba yi ŋariŋu maa puwa, a du zoori zu, a wa ti zi. 5 Niŋi n na, Yeesu nyaasi, ka nye zamu maa n chena o saani, o boosi Filipi, Wula n na ti ni niŋi n da paanu ti niribaa ba ŋobi? 6 O yelini lala, o niŋi Filipi nyaasi, ka mi baŋŋi seema o gbagba n ya n niŋi. 7 Filipi yeli, ?merisi anii sanyoobu ki paa ba, ba zaa ba nye beelabeela. 8 Niŋi n na, Yeesu nyaaŋpaara Andiru, so n niŋi Simon Piita sunzo la yeli Yeesu, 9 Biduu yindaana ba kpe, a mari paanusi anu, a ni korotosi ayi, ama niriba maa zooya ga, a ki tee n niŋi seŋ. 10 Yeesu yeli, Ya ti niriba maa zi tiŋŋa. Nisaaniŋi mi mari moori ga, ba zi, dabsi maa paa tusa anu. 11 Niŋi n na, Yeesu naa paanusi maa suusi Naawunni, ka ti ba tori a ti seesi n zi la. N ŋa n na o niŋi koroto maa gba, so zaa nye seema o n kpabira. 12 Ba n ŋobi n piri, Yeesu yeli o nyaaŋpaariba, Ya laŋsi bincheesi la, bunso zaa, a da basi. 13 Niŋi n na, ba laŋsi paanusi anu la bincheesi paali peeri pii ni ayi. 14 Niriba maa n nye mamaachi yaso Yeesu n niŋi maa, ba yeli, Wune n niŋi chaameso Naawunni n daa n yeli, ni o ni tumi la. 15 Yeesu pa n baŋŋi ba n ya n gbaag u kpeeŋtiri loobi ba naaba, o koluŋko lee n du zoori maa zu. 16 Zaanoori n daa n ti paa, Yeesu nyaaŋpaariba maa sigi n gaari beeŋkarigu maa wa ti kpe ŋariŋu gaari Kapaanim. Ba n wara maa, yiiŋu vibi, ka Yeesu na bi ta ba saani, 18 sau vaara ga, koom maa damtira. 19 Ba n ti duusi mayilisi ata, koo anaasi, ba nye Yeesu n chaŋina koom maa zu chena ŋariŋu maa see, dabeem gbaa ba. 20 Yeesu yeli ba, Mani n na, ya da zora dabeem. 21 A zu, ba ya n ti o kpe ŋariŋu maa puwa, ka a puli maa niŋi ba paa duuri maa, seela ba n wara la. 22 A n daa n kaa bee, seesi n che duuri la n nye, ni ŋariŋu luŋko n le n za, ba mi baŋŋi maa, nyaaŋpaariba maa si kpe yindaana gaari, ka Yeesu si bi kpe n paasi ba la. 23 Niŋi n na, ŋarima yi Tabeeriya ta nisaaniŋi, seela Yeesu si n suusi Naawunni, ka ba ŋobi paanu la. 24 A zu, seesi n che la n nye, ni Yeesu ni o nyaaŋpaariba lee n ka niŋi, ba kpe ŋarima maa gaari Kapaanim, a wa ti kpabira Yeesu. 25 Ba n wa ti paa duuri maa, ba nye Yeesu, ka boosi u, Karichi, jemambo n na e ta kpe? 26 Yeesu yeli ba, Yamonsi ma yeli ya, pa m yaniŋisa gbina zu n na ya kpabira ma, ama a kpali ya n ŋobi paanu la piri la. 27 Ya da tumi n kpabira bindiriseesi n saamina, ama seesi di n ba niŋi paa nyevuriso n ka baasigu la, seesi mani Naawun Nisaala ni ti ya, a kpali Naawunni n ti ma daama. 28 Ba boosi u, Wula n na ti ni niŋi n tumina Naawun tuma? 29 Yeesu yeli ba, Naawun tuma n ŋa, ya niŋi so o n tumi la yeride. 30 Ba boosi u, Wula mamaachi yela n na e ni niŋi, ti nye, ka niŋi i yeride? Koo, bo tuma n na e ni tumi? 31 Kusu zaa ti yaadima daa n ŋobira bindiriseesi ba n boona manna la, a yi dalimpii paaligu puu la, seema ba n daa n sebi, ni Naawunni daa n ti ba bindira, a yi saazu, ba di. 32 Yeesu yeli ba, Yamonsi ma yeli ya, pa Musa n daa n ti ba bindira maa, a yi saazu la. M ba Naawunni n tira ya bindirisuŋŋu yi Alizaana. 33 Bindira maa Naawunni n tira la yini Alizaana, a tira durinye dima nyevuri. 34 Ba yeli u, Ti duuma, tira ti bindira maa taaru zaa. 35 Yeesu yeli ba, Mani n niŋi bindiriso n tira nyevuri maa. So n chena m saani, kom ki gbaag u. Koo, so n niŋina ma yeride, konyuuri ki gbaag u. 36 Ama seema ni daa n yeli ya, ya nye ma, ka bi niŋi ma yeride. 37 Seesi zaa m ba Naawunni n tira ma, ba ni ta m saani. Ka ba ta m saani, m ki kari ba. 38 A kpali bo, m bi yi Alizaana m ti tumi m kiperi yela, m tani m ti tumi so n tumi ma la kiperi yela. 39 So mini n tumi ma la kiperi yelli n niŋi m da ti so zaa o n naa n ti ma la borigi, ka durinye zaa baasigu paa, m nyisigi ba yi kum puwa. 40 N ŋa niŋi m ba Naawunni kiperi, ni so zaa n nye mani o biya, ka niŋi ma yeride, o nye nyevuriso n ka baasigu, ka durinye zaa baasigu paa, m nyisigi u yi kum puwa. 41 Niŋi n na, Juusi dima zabi u, a kpali o n yeli ni wune n niŋi bindira n yi Alizaana ta la. 42 Ka ba mi yeli, Pa Joosefi bii n ŋa? Ti baŋŋi o ba ni o ma. Ka wula n na o yeli, ni o yini Alizaana sigi n ta? 43 Yeesu yeli ba, Ya da togsira lala. 44 Nira zaa ki tee n ta m saani, ka pa mi ba Naawunni so n tumi ma la mari u ta. O pa taya, durinye zaa baasigu m ni nyisigi u kum puwa. 45 Ya nyaasi, Naawun chaamesi daa n sebi, ka yeli, Naawunni ni wusi ba zaa. Lala ka m ba Naawunni wusi so zaa, ka o wumi, o ni ta m saani. 46 Yeesu lee n yeli, Nira zaa bi nye ti ba Naawunni, ka pa mani so n yi o saani la n nye u. 47 Yamonsi ma yeli ya, so n niŋi ma yeride marini nyevuriso n ka baasigu. 48 O niŋini maa, mani n niŋi bindiriso m tira nyevuri maa. 49 Ya nyaasi, kusu zaa ya yaadima daa n ŋobini bindiriso ba n boona manna la, a yi dalimpii paaligu puu la, ka kpi. 50 Ama nyevuri bindira maa n yi Alizaana sigi n ta la, ka niso zaa di u, o ki kpi. 51 Mani n niŋi nyevuri bindira maa n yi Alizaana sigi n ta la, a zu, ka niso zaa di u, o ni ba niŋi wara. Bindira maa ni ya n naa n ti moligi durinye nyevuri la niŋini m valiga. 52 Niŋi n na, Juusi dima maa dira amore, a yi taaba saani, a yetira, Wula daba n niŋi u, o ni tee n naag o valiga ti ti, ti ŋobi? 53 Yeesu yeli ba, Yamonsi ma yeli ya, ka pa ya ŋobi mani Naawun Nisaala valiga, ka ŋu m zeem, nyevuya ka ya niŋi. 54 Ka so n ŋobi m valiga, ka ŋu m zeem marini nyevuriso n ka baasigu, ka durinye baasigu m ni nyisigi u kum puwa. 55 M valiga niŋi bindira gbagba, ka m zeem niŋi daam gbagba. 56 So n ŋobira m valiga, ka ŋuura m zeem bani m niŋi, ka m gba ba o niŋi. 57 M ba Naawunni n niŋi nyevuri daana, ka tumi ma, ka ti ma mari nyevuri. O lala n na, so n ŋobi ma gba ni nye nyevuri, a kpali m zu. 58 N ŋa bindira n niŋi bindiriso n yi Alizaana maa sigi n ta la, o bi niŋi maa bindiriseesi ti yaadima n daa n di, ka kpi la. So zaa n di bindira ŋa ni ba niŋi wara. 59 Yeesu n daa n wusira niriba n ŋa, o daa n bani Kapaanim laŋsigu dii puwa. 60 O nyaaŋpaariba n daa n wumi o yatogiri maa, ba nivudamta yeli, Yela maa ba toom ga, ti ki tee n deeg a. 61 Yeesu n baŋŋi ba n togsira o yela n ŋa, o boosi ba, Yela maa bi sagsi ya? 62 Ka ya di nye mani Naawun Nisaala n du n wara seela ni daa n be la, wula ya n di n niŋi? 63 Naawun sii n tira nyevuri, nisaaldima kpeeŋu ki tee n niŋi seŋ. Yaseesi ni yeli ya ŋa niŋini sii maa yela, ka tira nyevuri. 64 Ka ya mi seesi ba niŋi, ka bi sagi n dee m yela. Yeesu yeli n ŋa, a kpali bo, a yi o wusigu piiligu, o baŋŋi seesi n daa n bi niŋina u yeride, a ni so n ya n koosi u la. 65 Ka o lee n yeli, Lala zu ma yeli ya, ni nira zaa ki tee n ta m saani, ka pa m ba Naawunni n ti o ta. 66 ?ama nyaaŋa n na, o nyaaŋpaariba maa nivudamta zagsi u, o ni ba bi lee n gaa n chaŋina. 67 Niŋi n na, Yeesu boosi o nyaaŋpaariba pii ni bayi maa, Ya gba ni zagsi ma? 68 Simon Piita yeli, Ti duuma, so zaa lee n ka niŋi. Nyini n wusira nyevuriso n ka baasigu la yela, 69 ti mi ti baŋŋi, ka niŋi i yeride, ni nyini n niŋi Naawun nivusuŋŋu. 70 Yeesu yeli ba, M daa n nyisini ya pii ni bayi, ka ya yindaana niŋi Sitaana nira. O n yeli lala maa, 71 Simon Ikaroti bii Juudasi yela n na o yeli. Wune n niŋi pii ni bayi maa yindaana, ka ya n koosi u la.

7

1 ?ama nyaaŋa Yeesu daa n gaa n chaŋina Galili paaligu. O bi we Judiya paaligu, a kpali bo, Juusi dima kpemba kpabirini ba ku u. 2 A jemani maa Juusi dima ya n weni Jiruusilim, ba wa ti ti suga, ka kpeesi Naawunni. 3 A zu, Yeesu sunzoba yeli u, Yi kpe gaari Judiya paaligu, e nyaaŋpaariba ba wa ti nye yaseesi e n niŋina ŋa. 4 Nyaasi, ka so zaa kpabira niriba zaa ba baŋŋi o yela, o bi sogi n niŋina yela. A zu, wa ti niŋina yela maa, durinye zaa ba baŋŋi e yela. 5 O sunzoba maa yelini lala, a kpali bo, ba bi niŋina u yeride. 6 Yeesu yeli ba, M jemani na bi paa, ama ya wune saani jemanso zaa veelini. 7 Durinye ki tee n chisi ya, ama ba chisi ma wune, a kpali ni wusira ba maa, yabeniŋiniba niŋi ba. 8 A zu, ya wune ya wara, ma wune ki gaari, a kpali bo, m jemani gbagba na bi paa. 9 A zu, o sunzoba we niŋi, ka che Yeesu ba Galili paaligu puwa. 10 Yeesu sunzoba n daa n du n gaari la, o gbagba sogi n gaari. 11 Niŋi n na, Juusi dima kpemba kpabira u, ka boosira, Ya n na o be? 12 Ka niriba maa gba yetira o yela ga. Seesi yeli, O niŋini nivusuŋŋu. Seesi mi yeli, Akayi, o yomsirini niriba. 13 Ka a kpali ba n zora Juusi dima kpemba maa zu, ba bi togsi o yela zamu maa puwa. 14 Suga maa tiibu jemani sunsuu niŋi, Yeesu du n gaari Naawun dii laanta, a wa ti wusira niriba. 15 A ku Juusi dima noya, ba yeli, Dabaa na bi be sukuri zaa, ka wula n na o niŋi n nye baŋinisimaa? 16 Yeesu yeli ba, Ma wune wusigaa bi niŋi m gbagba toori, so n tumi ma la wusigu n na. 17 So zaa n kpabira o niŋi Naawun kiperi, o ni baŋŋi maa, Naawun wusigu n na, koo, m gbagba daama n na. 18 So zaa n mari o gbagba daama wusira kpabirini ba kpeesira u. Ama niso n kpabira ba kpeesira so n tumi u, wune n mari yamonsi, jiri ka o niŋi. 19 Ya nyaasi, kusu zaa Musa daa n naa Naawun zaaligusi ti ya, ka ya liŋini zaa bi pa a zu. Ka ya di paara a zu, ya di ki kpabira ya ku ma. 20 Zamu maa yeli u, E marini kikpaarigusi. ?ani n kpabira o ku i? 21 Yeesu yeli ba, Mamaachi yaluŋko ma daa n niŋi, a ku ya zaa noya. 22 Ya nyaasi, kusu zaa Musa daa n zaali ya zaaligu, ni ya ŋmaara yoya, seema o yaadima gba n daa n wusi u la, ka dabora daari ya ŋmaara yoya. 23 Lala n na ya ŋmaara yoya dabora daari, ya da saami Musa zaaligu maa zu, ama ka je suuri niŋi ma, a kpali ni daa n tibi dabyindaana niŋa zaa daborigu daari la, lala veela? 24 Ya da dira seriya n ŋa, ya dira seriya ni yamonsi. 25 A kpali Yeesu n togsira zamu maa nufu niŋi n ŋa, Jiruusilim dima boosi taaba, Pa dabaa n na ti kpemba kpabira ba ku la? 26 Ka o ba kpe togsira, so zaa wumina, ka ba bi yeli u seŋ zaa. A koo ba baŋŋi maa, o niŋini Kristu, so Naawunni n daa n yeli o ni tumi la. 27 Ama ka Kristu maa pa yiya, so zaa ki baŋŋi seela o n yi, ti mi baŋŋi seela ŋa la n yi. 28 A zu, Yeesu n wusira Naawun dii laanta puu la tasi n yeli, Ya baŋŋi ma? Ya baŋŋi seela ni yi? Ya nyaasi, m bi ta m zugunni niŋi, ama so mini n tumi ma maa niŋini yamonsi, ya mi bi baŋŋi u. 29 Mani n baŋŋi u, a kpali bo, m daa n bani o saani, ka o tumi ma la. 30 Niŋi n na, ba kpabira ba gbaag u, ba mi bi gbaag u, a kpali bo, o jemani na bi paa. 31 Ka nivudamta deeg o yela di, a yetira, Wune n niŋi Kristu, so zaa ki tee n niŋi mamaachi yela gaari u. 32 Niŋi n na, Farisii dima wumi seema zamu n togsira Yeesu yela maa. A zu, buŋkobkuuriba kpemba ni Farisii dima maa tumi pirisisi, ba wa ti gbaa Yeesu. 33 Niŋi n na, Yeesu yeli, Pimpariŋa m bani ya saani. A ti niŋi beela, m ni gaari so n tumi ma la saani. 34 Ka m gaariya, ya ni kpabi ma je, ya mi ki tee n ta m saani. 35 Juusi dima boosi taaba, Ya n na dabaa ya n gaari, ti kpabi u je? A koo, o ya n gaarini Juusi dima saani, seesi n ba Giriiki paaligusi la, a wa ti wusira Giriiki dima. 36 Ka seema o n yetira, ni ti ni kpabi u je, ka ki tee n gaari o saani, a gbinni? 37 Suga maa tiibu jemani baasigu n daa n ti paa, Yeesu nyisigi n tasi n yeli, Ka konyuuri mari so zaa, ya ti o ta m saani ti ŋu. 38 So n niŋina ma yeride, koso n tira nyevuri ni zora o niŋi maa mogiri, a maa seema ba n daa n sebi Naawun buku niŋi la. 39 Yeesu n yeli n ŋa maa, Naawun sii yela n na o yetira, so seesi n niŋina u yeride la n ya n dee. A jemani maa, Naawunni na bi naag o sii ti ba, a kpali Yeesu na bi yi durinye gaari Alizaana. 40 Zamu maa n wumi yela maa, seesi yeli, Yamonsi, Naawun chaame so n daa n ya n ta la n na. 41 Seesi mi yeli, O niŋini Kristu, so n daa n ya n ta la. Seesi mi yeli, ni Kristu maa bi ya n yi Galili paaligu. 42 O ni niŋini naaba Dawuda yaŋŋu, ka yi Betiliham, naaba Dawuda maa tiŋŋa, seema ba n daa n sebi Naawun buku niŋi la. 43 Lala n na, a kpali Yeesu zu, niriba maa yatoga kuri taaba niŋi. 44 Seesi kpabira ba gbaag u, nira zaa mi bi tee n gbaag u. 45 Niŋi n na, pirisisi maa pori n gaari buŋkobkuuriba kpemba ni Farisii dima maa saani, ba yeli ba, Bo n na ya bi mari u ta? 46 Pirisisi maa yeli, Daba zaa na bi togsi maa dabaa. 47 Farisii dima maa yeli ba, O yomsi ya gba? 48 Ya nyaasi, ti kpemba ni Farisii dima, ba luŋko zaa bi deeg o yela. 49 Ama zamu ŋa bi baŋŋi Musa zaaligusi yela, naŋgbanni siibu n gbaa ba. 50 Niŋi n na, ba yindaana Nikodiima, so n daa n gaari Yeesu saani la yeli ba, 51 Ka ba ya n naa ti zaaligusi di seriya, ba yi wumini a daana yatoga poin, ka baŋŋi seema o n niŋi. Ka ba bi niŋi n ŋa, ba ki tee n yeli o liya. 52 Ba boosi u, E gba yini Galili? Karimi Naawun buku nyaasi, o seela zaa bi yeli maa, Naawun chaame ni yi Galili paaligu puwa. 53 Niŋi n na, ba zaa daa n pisimi n gaari ba yiya,

8

1 ka Yeesu wa ti du n gaari zoo la ba n boona Olivi la zu. 2 A n che bee, wuluŋu pusigu, Yeesu lee n gaari Naawun dii laanta, so zaa ta o saani, o zi n wusira ba. 3 Niŋi n na, zaaliguwusiriba ni Farisii dima mari pogso n saamina o sira dii, ba nye, ka gbaag u ta, a ti zaali zamu maa yiya, 4 ka yeli Yeesu, Karichi, pogaa n di saamina o sira dii, ba nye u. 5 Musa zaaligu mi yeli ti, ti lobi u kuga, o ti kpi. Ka wula n na e mi yeli o yela? 6 Ba mi yelini lala, ba niŋi Yeesu nyaasi, ka nye soori yeli, ni o liya. Niŋi n na, Yeesu naag o zu kpa tiŋŋa, ka naag o nubila sebira tiŋŋa, 7 ka ba kpari n boosira u. O nyisigi n yeli ba, Ya cheli ya so na n bi niŋi yabee zaa, o daŋŋi n naa kugiri lobi pogaa. 8 Ka lee n naag o zu kpa tiŋŋa naag o nubila sebira tiŋŋa. 9 Ba n wumi n ŋa, ba zaa yi liŋiliŋini, ba kpemba mini n daa n pa yiya, ka che Yeesu, ka poga maa za o yiya. 10 Niŋi n na, Yeesu lali o zu nyaasi u, ka boosi u, Poga, ba ba ya? Ba yindaana zaa bi sagi n darigi e tubiri? 11 Poga maa yeli, M duuma, yindaana zaa bi niŋi. Yeesu yeli u, M gba ki darigi e tubiri. Wara, ka da lee n niŋi yabee zaa. 12 Niŋi n na, Yeesu yeli zamu maa, M bi niŋi ligu, mani n niŋi durinye zaa paaligu. So zaa n paara m zu ki chaŋŋi ligu niŋi, o ni chaŋŋi paaligu maa n tira nyevuri niŋi. 13 Farisii dima yeli u, E niŋini e gbagba dansiya, a zu, ti ki tee n yeli, ni yamonsi n na. 14 Yeesu yeli ba, Halli ka m niŋi m gbagba dansiya, m yela niŋini yamonsi, a kpali bo, m baŋŋi seela ni daa n yi n ta, ka baŋŋi seela ni wara. Ya mi bi baŋŋi seela ni daa n yi n ta, koo, seela ni wara. 15 Ya dirini seriya maa nisaaldima n dira, m mi bi dira nira zaa seriya. 16 Halli ka m dira, m seriya diibu niŋini yamonsi, a kpali bo, pa m ko n dira, m ni so n tumi ma la n dira. 17 Ya nyaasi, a yi ya zaaligusi puwa, ba yeli dansiyasi bayi yatoga niŋi yamonsi. 18 Ma wune gbagba niŋini m dansiya, ka m ba so n tumi ma la gba niŋi m dansiya. 19 Ba boosi u, E ba ba ya? Yeesu yeli ba, Ya bi baŋŋi ma, koo m ba. Ka ya di baŋŋi ma, ya n di n baŋŋi m ba. 20 Yeesu daa n yeli ŋama, a wusira niriba, a yi Naawun dii laanta, seela ba n lobira ligiri, ka nira zaa bi gbaag u, a kpali bo, o jemani na bi paa. 21 Niŋi n na, o daa n lee n yeli ba, M ni gaari, ka ya kpabi ma je, ka kpi, ka ya yabeeri bi che n paŋŋi ya. Seela ni ya n gaari ŋa, ya ki tee n paa nisaaniŋi. 22 Juusi dima boosi taaba, Seema o n yeli, ni o ya n gaari, ka ti ki tee n we la gbinni? O ya n kuni o maŋŋa? 23 Yeesu yeli ba, Ya yini tiŋŋa, ka m mi yi saazu. Ya niŋini durinye niriba, m mi bi niŋi durinye nira. 24 M yeli ya, ni ka ya pa ti kpi, ya yabeeri ki che n paŋŋi ya. Ka ya bi sagi, ni mani n niŋi u, ya ni kpi lala. 25 Ba boosi u, ?ani n niŋi i? Yeesu yeli ba, M niŋini so ni daa n yeli ya piiligu zaa, a ti yini zinni la. 26 Ya nyaasi, m kpari n ya n togsini ya yela ga, ka di a seriya. So n tumi ma la niŋini yamonsi, ma mi wusira durinye yaseesi o n wusi ma la. 27 Ba mi bi baŋŋi o n togsira Naawun yela. 28 A zu, Yeesu lee n yeli ba, Dindaso ya ni naa ma du n yagili. A jemani ya ni baŋŋi, ni m niŋini niso ni yeli ya la, ka bi naa m gbagba daama yeli yelli zaa, ka pa yaseesi m ba n wusi ma la, ma togsira. 29 Wune n daa n tumi ma, ka ba m saani. O bi zagsi ma, a kpali m yi niŋina seema o n kpabira. 30 Yeesu n yetira n ŋa, nivudamta deeg o yela di. 31 Niŋi n na, Yeesu daa n yeli Juusi dimseesi n deeg o yela di la, Ka ya yi dee m yela, ka bi zagsira a, ya niŋini m nyaaŋpaariba gbagba. 32 Ya ni baŋŋi yamonsi, ka yamonsi maa ni nyisi ya, ya da lee n niŋi maa girunsi. 33 Ba yeli u, Ti wune niŋini Ibrahim yaŋsi, ka na bi niŋi nira zaa girunsi, ka wula n na e yeli, ni yamonsi maa ni nyisi ti la? 34 Yeesu yeli ba, Yamonsi ma yeli ya, so zaa n niŋina yabeeri niŋini maa giruŋŋu. 35 Ya nyaasi, giruŋŋu ki ba yiri taaru wara, ama yiri maa biduu ba niŋi wara. 36 A zu, ka Naawun bii nyisi ya yi yabeeri niŋi, o nyisi ya ni gbagba. 37 M baŋŋi ya n niŋi Ibrahim yaŋsi, ka, a ni lala zaa, ya kpabira ya ku ma, a kpali ya n bi deegira seema ni yetira maa. 38 M yetirini yaseesi ni daa n nye, ka m ba m ba saani la. Ya mi niŋini seema ya n wumi, a yi ya ba saani. 39 Ba yeli u, Ibrahim n niŋi ti yaaba. Yeesu yeli ba, Ka ya di niŋi Ibrahim yaŋsi, ya n di n niŋina seema Ibrahim n daa n niŋina la. 40 Ya nyaasi, mani yetira ya yamonsi seesi ni wumi Naawun saani la, ka ya kpabira ya ku ma, Ibrahim daa n ki sagi n niŋi lala. Ya niŋinini seema ya ba n daa n niŋi. 41 Ba yeli u, Ti bi niŋi seejasi, Naawunni gbagba n niŋi ti ba zaa ti n mari. 42 Yeesu yeli ba, Ka Naawunni di niŋi ya ba, ya n di n kpabira ma, a kpali m yini Naawun saani ta. M bi ta m zugunni niŋi, wune n tumi ma. 43 Wula n na ya bi baŋina yaseesi ni yetira ŋa gbina? A kpali ya n bi kpabira a wuminisim la. 44 Sitaana n niŋi ya ba, ka ya mi kpabira ya niŋina o kiperi. A yi piiligu maa, o daa n kuurini niriba, ka bi kpabira yamonsi zaa, a kpali o n ka yamonsi. Ka o da mi niŋi jiri ŋmaabu, a kpali bo, o ŋmaarini jiri ga, ka taasira jiri zaa. 45 Ka mani, a kpali ni yetira ya yamonsi zu, ya bi niŋina ma yeride. 46 Ya so zaa ki tee n wusi maa, m niŋi yabeeri. Ama ka m yetira yamonsi, wula n na ya bi dee n yela di? 47 So n yi Naawun saani n wumina Naawun yela. Wula n na ya bi wumina yela ŋa gbina? Ya n bi yi Naawun saani la zu. 48 Niŋi n na, Juusi dima maa yeli u, Ka ti yeli e niŋini Samaariya daba, ka mari kikpaarigusi, a bi niŋi yamonsi? 49 Yeesu yeli, M bi mari kikpaarigusi. M niŋini m ba Naawunni jilima, ka ya wune bi niŋina ma jilima. 50 Ma wune bi kpabira ba niŋina ma jilima, ka yindaana kpabira ba niŋina ma jilima, wune n niŋi niriba zaa seriyadira. 51 Yamonsi ma yeli ya, ka so zaa n dee m yela, ka niŋina a, o ki kpi zaa. 52 Juusi dima maa yeli u, Ee, pimpariŋa ti baŋŋi e mari kikpaarigusi. Nyaasi, Ibrahim ni Naawun chaamesi daa n kpiya, ka nyi wune yeli, ni so zaa n deeg e yela ki kpi zaa. 53 Nyini n gaari ti yaaba Ibrahim, a ni Naawun chaamesi la n kpi la? ?ani n na e yeli e niŋiya? 54 Yeesu yeli, Ka m kpeesi m maŋŋa, m kpeesigu maa ki niŋi seŋ. M bi kpeesira m maŋŋa, ka pa m ba Naawunni so ya n yetira, ni ya Naawunni la n ti m yuuri du. 55 Ya mi bi baŋŋi u, mani n baŋŋi u. Ka m di yeli, M bi baŋŋi u, m di niŋi jiriŋmaara, a maa yarima. M mi baŋŋi u, ka deeg o yela mari. 56 Ya nyaasi, ya yaa Ibrahim n daa n pa ti baŋŋi maa, o ni nye m jemani, o puu peligi. O n ti nye u mini, o puu mi peligi. 57 Juusi dima maa yeli u, Ee, e na bi paa yuma pisinu, ka nye Ibrahim? 58 Yeesu yeli ba, Yamonsi ma yeli ya, ba n daa n na bi dogi Ibrahim, ka m ba niŋi. 59 Lala zu, ba naa kuga ba lobi u ku, Yeesu sogi, ka yi Naawun dii laanta maa puwa.

9

1 Dindaso Yeesu daa n wara, ka nye dabyindaana n zoomi o dogim daari zaa. 2 Yeesu nyaaŋpaariba n nye daba maa, ba boosi u, Karichi, ŋani n daa n niŋi yabee ba dogi dabaa, o bi nyaara, o niriba bee, o gbagba? 3 Yeesu yeli, Pa dabaa yabeeri niŋinisim, koo, o niriba yabeeri niŋinisim zu, ba dogi u lala. O niŋini lala, niriba ba nye Naawun kpeeŋu yi o niŋi. 4 Ya cheli ti tumina so n tumi ma la tuma, ka paaligu na ba niŋi. Yiiŋu ti vibi, nira zaa ki lee n tee n tumi. 5 Jemanso zaa ni ba durinye ŋa puwa, m tira durinye paaligu. 6 O n yeli n ŋa, o tusi nuntoori digili tiŋŋa, ka jebi a ni tanni, ka va n sarigi zooma maa nufu, ka yeli u, Wa ti pegi e nufu yi kuliso ba n boona Siloom la puwa. Kuliga maa yuuri gbinni n niŋi Niso ba n tumi. 7 Niŋi n na, daba maa wa ti pegi, ka pori n ta, ka nyaara. 8 Seesi n zi n leeli nisaaniŋi, a ni seesi n daa n nye u, ka o dibira la boosi, Ka dabaa n yi zi n dibira la? 9 Seesi yeli, ni wune n na. Seesi mi yeli, Akayi, o ŋmaani u ni. Ka o gbagba yeli, Mani n na. 10 Ba boosi u, Wula n na e nufu niŋi n yoo? 11 O yeli, Daba la ba n boona Yeesu la n niŋi veri, a sarigi m nufu, ka yeli ma, We Siloom puu wa ti pegi a. Ma we, a wa ti pegi a, ka nyaara. 12 Ba boosi u, O ba ya? O yeli, M bi baŋŋi. 13 Niŋi n na, ba mari daba maa gaari Farisii dima saani. 14 Daborigu daari mini n na Yeesu yoog o nufu maa. 15 Niŋi n na, Farisii dima maa lee n boosi u seema o nufu n niŋi n yoo. O yeli ba, Dabso n naa veri sarigi m nufu, ma pegi a, ka nyaara. 16 Farisii dima maa seesi yeli u, Daba maa bi niŋi Naawun nira, a kpali bo, o saamini ti daborigu zaaligu. Seesi mi yeli, Niso n niŋina yabeeri ki tee n niŋi mamaachi yela n ŋa. Lala n na ba loobi naŋgbana ayi, 17 ka lee n boosi dabso nufu n yoo maa, E nufu n na o yoo, wula n na e mi yeli o yela? O yeli, O niŋini Naawun chaame. 18 Juusi dima kpemba maa bi sagi, daba maa di zoomini, ka lee n nyaara, halli ka ba wa ti booli o niriba. 19 Ba n ta, ba boosi ba, Ya biso ya n daa n dogi, ka o bi nyaara la n ŋa? Ka wula n na o lee n nyaara? 20 Daba maa niriba yeli, Ti baŋŋi ti bii n na, ti dogi u zooma. 21 Ti mi bi baŋŋi yaso n niŋi, o nyaara n ŋa, koo, so n yoog o nufu. Ya boosi u, o bi niŋi biya, o gba ni yeli. 22 Ba yelini n ŋa, a kpali bo, ba zorini Juusi dima kpemba maa dabeem, a kpali Juusi dima kpemba maa n daa n yeli, ni nira zaa yeli, ni Yeesu n niŋi Kristu so n ya n ta la, ba ni kari u yi laŋsigu diisi puusi. 23 A zu, ba yeli, ni o bi niŋi biya, ba boosi u la. 24 Juusi dima kpemba maa lee n booli dabso di n bi nyaara maa buyidaana, ka yeli u, Kpeesira Naawunni, ti baŋiya dabso n tibi i maa niŋini yabeniŋina. 25 Daba maa yeli, Halli ka o niŋi yabeniŋina ma wune bi baŋŋi. Yaluŋko ma baŋŋi, m daa n bi nyaara, ka pa ti nyaara. 26 Ba lee n boosi, Bo n na o niŋi i? Wula n na o niŋi n yoog e nufu? 27 Daba maa yeli, Ee, m sali n yeli ya, ya zagsi ya wumi. Bo n na ya kpabira ya lee n wumi? Ya gba kpabirini ya loobi o nyaaŋpaariba? 28 O n yeli lala maa zu, ba tuura u yetira, Ee, nyini n niŋi o nyaaŋpaara, ti wune niŋini Musa nyaaŋpaariba, 29 ka baŋŋi ni Naawunni daa n wusi u. Dabso n tibi i ŋa, ti bi baŋŋi seela o n yi. 30 Daba maa yeli, Ee, ya nyaasi, naŋgbana kuubu yela n ŋa. O yoo m nufu, ka ya bi baŋŋi seela o n yi. 31 Ti baŋiya, ni Naawunni bi wumina yabeniŋiniba yela, ka so zaa n kpeesira u, ka niŋina o kiperi, o wuminini o yela. 32 Ka a yi durinye piiligu, ti na bi wumi ba n yoo niso ba n dogi zooma nufu. 33 Ka daba maa di bi yi Naawun saani ta, o di ki tee n niŋi yelli zaa. 34 Juusi dima kpemba maa yeli u, Ee, nyaasi, ba daa n dogi i ni yabeniŋina, ka e kpabira e wusi ti. Lala mari soori? Ba n yeli n ŋa, ba kari u basi. 35 Niŋi n na, Yeesu wumi ba n kari u la. O wa ti kpabi u, ka boosi u, E niŋina Naawun Nisaala yeride? 36 Daba maa yeli, M ba, ŋani n niŋi u, ma niŋi u yeride? 37 Yeesu yeli u, E nye u ni. Mani so n togsira e saani maa n na. 38 Daba maa yeli, M duuma, m niŋi i yeride. Ka kpeesira u. 39 Yeesu yeli, M tani durinye ŋa puwa, m ti di seriya, seesi n zoomi ba nyaara, ka seesi n nyaara ba zoomi. 40 Farisii dimseesi mi ba niŋi, ka wumi seema o n yeli la. A zu, ba boosi u, Ti gba zoomini? 41 Yeesu yeli ba, Ka ya zoomini, ka niŋina bunso seesi n nyaara n bi niŋina, o bi niŋi ya yabee. Ama ya yetira, ni ya nyaarini. A zu, ya yabeeri doni ti ya.

10

1 Dindaso Yeesu daa n bo kiŋaasa yeli, Yamonsi ma yeli ya, so zaa n bi dee peeri zoŋŋu dinoori kpeera, ka duura gondaa sigira, o niŋini tayugu. 2 Ka so n dee dinaŋgbanni maa kpeera, wune n niŋi pekpagira maa, 3 so n nyaasira zoŋŋu maa, o yoo n ti u, o kpe, peeri maa mi wumi o goo, ka o booli o gbagba peeri maa, a pa o zu yi n gaari. 4 O ti mari o peeri maa zaa yi, o yi gaarini yiya, ka a pa o zu, a kpali a n baŋŋi o goo la zu. 5 A ki sagi n pa saana zu, a ni zo, ka che u, a kpali bo, a bi baŋŋi o goo. 6 Kiŋaasa ŋa n na Yeesu bo ba, ba mi bi baŋŋi o gbinni. 7 A zu, Yeesu lee n yeli ba, Yamonsi ma yeli ya, mani n niŋi peeri maa zoŋŋu noori. 8 Seesi zaa n daŋŋi ma ta la niŋini tayugsi, peeri maa bi wumi n tira ba. 9 Mani n niŋi dinoori maa, ka so zaa n dee niŋi kpe ni nye moligirisim. O ni kpeera, ka yiira, a nyaara bindira. 10 Ama ka tayugu yi ta, o ya n ti zuni, koo, a ku, koo, a saami n basi. M mi tani, ba ti nye nyevuri, a ni o tono zaa. 11 Ma wune niŋini maa pekpagirisuŋŋu. Ya nyaasi, pekpagirisuŋŋu zaa yi niŋini siriya o naag o nyevuri moligi o peeri. 12 Ama so ba yi n yoora ligiri, ka o nyaasira peeri la bi niŋi pekpagirisuŋŋu, a kpali bo, peeri maa bi niŋi o toori. A zu, ka o nye sibona n chena, o ni chee, ka naa peeri maa basi, ka sibona maa o gbaa peeri maa, a pisimi. 13 Daba maa yi zoni, a kpali bo, ba yi yoora u ni, ka o baga ka peeri maa niŋi. 14 Ma wune niŋini maa pekpagirisuŋŋu, a baŋŋi m toori, ka m toori baŋŋi ma, 15 a maa m ba Naawunni baŋŋi ma, ka ma baŋŋi u la, ka niŋi siriya m naa m nyevuri moligi m peeri. 16 M lee n mari peseesi n ka zoŋaa puwa, m ni mari a ta, ka a ki zagsi m goo, a ti loobi luŋko, a ni pekpagiriluŋko. 17 M ba Naawunni kpabira ma ni, a kpali m niŋini siriya m kpi, ka lee n nyisigi. 18 Nira zaa ki tee n nyisi m nyevuri, m gbagba niŋini siriya m kpi. M mari daama m di n kpi, ka mari daama m di n lee n nyisigi. Lala n na, m ba Naawunni tumi ma m ti niŋi. 19 A kpali Yeesu n yeli yela maa zu, Juusi dima naŋgbana loobi ayi. 20 Ba nivudamta yeli, O marini kikpaarigusi, a kpeera yinyaari, ya da wumi n ti u. 21 Seesi mi yeli, O yatoga bi ŋmaani maa kikpaarigusi daana yatoga. Kikpaarigusi ki tee n yoo zooma nufu. 22 Dindaso, jemanso waari n ba niŋi ga la, Juusi dima daa n lee n laŋsi Jiruusilim puwa, ba wa ti teesi jemanso ba n daa n lee n me Naawun dii baasi kusu zaa la. Niŋi n na, Yeesu chaŋina naaba Sulimaana kidede puwa, a yi Naawun dii laanta puwa, 24 ka Juusi dima ti poli n jili u, ka boosi u, Jemambo n na e ki lee n sogi e yela? Ka e niŋini Kristu so n daa n ya n ta la, e yeli ti, ti baŋŋi. 25 Yeesu yeli ba, M sali n yeli ya, ya mi bi dee. Mamaachi yaseesi ni niŋina, a kpali m ba Naawunni zu la wusira m yela. 26 Ya mi bi deeg a, a kpali bo, ya bi niŋi m peeri. 27 M peeri wumina m goo, ma baŋŋi ba, ka ba paara m zu, 28 ka ma tira ba nyevuriso n ka baasigu la, ba da kpi zaa, so zaa mi ki tee n fa ba yi m saani. 29 M ba Naawunni gaari bunso zaa, ka naa ba ti ma, so zaa mi ki tee n fa ba yi o saani. 30 M ni m ba Naawunni niŋini luŋko. 31 Yeesu n yeli n ŋa, Juusi dima maa naa kuga ba lobi u ku, 32 Yeesu yeli ba, M ba Naawunni ti ma niŋina mamaachi yadamta. A wumbo daana zu ya kpabira ya lobi ma kuga? 33 Juusi dima maa yeli u, Pa a kpali e mamaachi yasuŋŋu zaa zu, ti ya n lobi i kuga, ama a kpali e n tu Naawunni la zu. Nyini nisaala yeli, ni e ni Naawunni niŋini luŋko. 34 Yeesu yeli ba, Ba daa n sebini ya zaaligusi puwa, ni Naawunni yeli, ni ya ŋmaani wune Naawunni. 35 Ya nyaasi, Naawun buku gbinni ki tee n cherigi, ka o yeli, ni seesi n dee Naawun yela di ŋmaani Naawunni. 36 Ama ya yeli maa, mani so Naawunni n daa n niŋi siriya, ka tumi durinye ŋa puu la tuni Naawunni, a kpali ni yeli m niŋini Naawun bii la zu. 37 Ka m bi niŋina mamaachi yaseesi m ba Naawunni n tira la, ya da niŋi ma yeride. 38 Halli ka m niŋina a gba, ka ya ki tee n niŋi ma yeride, ya niŋi yela maa wune yeride, ka ya pa baŋŋi maa, m ba Naawunni bani m niŋi, ka m gba ba o niŋi. 39 O n yeli n ŋa zu, Juusi dima lee n kpabira ba gbaag u, o gaari, ka che ba. 40 Niŋi n na, Yeesu yi Jiruusilim gaari mogiso ba n boona Jooda la, a wa ti du duuri, seela Jon Baatisi n daa n piili n be, a suura niriba koom la, a zi niŋi. 41 Ka nivudamta ta o saani, a yetira taaba, Jon gbagba daa n bi niŋi mamaachi yela, ka seema zaa o n daa n yeli dabaa yela la niŋini yamonsi. 42 A zu, nivudamta niŋi Yeesu yeride nisaaniŋi.

11

1 Dabyindaana daa n ba Befani tiŋŋa, o yuuri n niŋi Lazira, o ni o sunzopogiba, Mariama ni Maata. 2 Mariama maa niŋi so n ŋoo tulale, a sarigi Yeesu, ka naag o zukoba bilimi o noba la. 3 Dindaso Lazira beera ga, o sunzopogiba tumi Yeesu saani yetira, Duuma, so e n kpabira ga la n beera. 4 Yeesu n ti wumi, o yeli, Toora maa ki taasi kum, ka, a kpali toora maa zu, niriba ni nye Naawunni kpeeŋu n tumi, ka o ti mani Naawun bii yuuri du. 5 Niŋi n na, a kpali Yeesu n kpabira Lazira ni Maata ni Mariama yela ga la zu, 6 ka ba ba niŋi beeri ayi paasi, 7 o yeli o nyaaŋpaariba, Ya cheli ti lee n gaari Judiya paaligu. 8 O nyaaŋpaariba yeli u, Ee, karichi, nyaasi, a bi yuu, ka Judiya dima daa n kpabira ba lobi i kuga ku, ka wula n na e lee n ya n gaari niŋi? 9 Yeesu yeli, Ya nyaasi. Karifisi pii ni ayi n niŋini dindaluŋko, ka so zaa n chaŋina ki ŋme o nobiri, a kpali paaligu n ba niŋi la zu. 10 Ama ka yiiŋu vibiya, ka so zaa chaŋina, o ni ŋme o nobiri, a kpali bo, paaligu ka niŋi. 11 Ka lee n yeli, Ti zo Lazira gbisirini, m ni wa ti nyisigi u. 12 O nyaaŋpaariba yeli u, Ti duuma, ka o gbisira, o ni nyisigi. 13 Yeesu yelli maa gbinni niŋi maa, Lazira kpiya, ba baŋŋi maa, o doni vuusira. 14 A zu, Yeesu yeli ba, Lazira kpiya. 15 Ni daa n ka nisaaniŋi, ka o kpi maa n so, ya ti nye seema ni ya n niŋi, ka niŋi ma yeride. Ya cheli ti gaari o saani. 16 Tomasi so ba n boona Jaa la yeli o taaba maa, Ya cheli ti gaari, ba ku ti ni nu zaa. 17 Niŋi n na, ba gaa Befani, o ni Jiruusilim niŋini mayilisi ayi. Ba n wa ti paagira niŋi, ka ba sali n digili Lazira kaa puu daba anaasi, 19 Juusi dima nivudamta ba niŋi, ba ti puusi Maata ni Mariama, ba sunzodaba maa kuuri la. 20 Maata n ti wumi, ni Yeesu chenni, o yi n tuusi u, a puusi u, ka Mariama na ba dii. 21 Maata yeli Yeesu, M duuma, ka e di daa n ba kpe, m sunzodaba di bi kpi. 22 Halli pimpariŋa m baŋiya, ka e suusi Naawunni bunso zaa, o ni ti i. 23 Yeesu yeli u, E sunzodaba Lazira ni lee n nyisigi. 24 Maata yeli u, M baŋiya, ni durinye baasigu Naawunni n nyisigira niriba, o gba ni nyisigi. 25 Yeesu yeli u, Mani n niŋi so n nyisigira ba, a tira ba nyevuri. So zaa n niŋi ma yeride, halli ka o kpiya, o ni mari nyevuri. 26 Ka so zaa mini n mari nyevuri, ka niŋi ma yeride, o ki kpi zaa. E niŋi lala yeride? 27 O yeli u, M duuma, oo, m baŋiya, ni nyini niŋi Kristu, Naawun biya, so n daa n ya n ta durinye puu la. 28 O n yeli n ŋa, o wa ti booli o sunzo Mariama, a yeli u boin, Ti karichi n ba kpe, ka booli i. 29 Mariama nyisigi yoom gaari Yeesu saani. 30 Yeesu mi na bi kpe tiŋŋa maa puwa, ka ba seela Maata n tuusi u la. 31 Juusi dimseesi n ba yiri maa puwa, a maagira Mariama sufu la nye Mariama n nyisigi yoom, a yi n wara la, ba fe maa, o warini kaa maa ziya, o wa ti kumi nisaaniŋi, ka pa o zu. 32 Mariama n wa ti paa Yeesu, o gba o yiya, ka yeli u, M duuma, ka e di daa n ba kpe, m sunzodaba di bi kpi. 33 Yeesu n nye o n kumina, ka Juusi dimseesi n pa o zu la gba kumina, o sufu saami u ga, o siimi, 34 ka yeli, Ya n na o kaa be? Ba yeli u, Ti duuma, ti nyaasi. 35 Yeesu gba kumi. 36 Juusi dima maa yeli, Ya nyaasi seema o n kpabira u ga. 37 Ba seesi mi yeli, O daa n yoo zooma nufu, ka wula n na o bi ti Lazira o da kpi? 38 Niŋi n na, Yeesu daa n lee n siimina, ka we kaa maa see. Kaa maa mi niŋini zovoori, ba naa kugkarigu nyeri. Yeesu yeli, Ya gbaa kugiri maa yoo. 39 Maata, kpiiŋu maa sunzopoga la yeli Yeesu, Ee, m duuma, o daba anaasi n na la, o ŋusira. 40 Yeesu yeli u, M bi yeli i, ka e niŋi ma yeride, e ni nye Naawun kpeeŋu? 41 Niŋi n na, ba gbaa kugiri maa yoo, ka Yeesu nyaasi saazu, ka yeli, M ba Naawunni, m puusira i, a kpali e n wumi m suusigu zu. 42 M baŋiya, e yi wumini m yela, ka a kpali niriba n za kpe la zu ma yeli lala, ba pa baŋŋi e n tumi ma la. 43 O n yeli n ŋa, o tasi n yeli, Lazira, ti yi. 44 Niŋi n na, kpiiŋu maa yi, ka kparichepeela na leni o noba, a ni o nuusi, a ni o nufu. Ka Yeesu yeli ba, ni ba lerigi u, ka ti o gaari. 45 Niŋi n na, Juusi dimseesi n daa n ti puusi Mariama la, ka nye yaso Yeesu n niŋi maa, ba nivudamta niŋi u yeride. 46 Ka ba seesi we Farisii dima saani, a wa ti yeli ba yaso Yeesu n niŋi maa. 47 Niŋi n na, buŋkobkuuriba kpemba ni Farisii dima maa sari, ka yeli taaba, Daba maa niŋini mamaachi yela ga, wula ti ya n niŋi? 48 Ka ti cheli o gaa n niŋina lala, so zaa ni deeg o yela di, Aroom soojisi ba ti saami ti Naawun dii, a ni ti baligu. 49 Niŋi n na, dabyindaana ba n boona Kayafa, ka niŋi buŋkobkuuriba zudaana la yeli ba, Ya nyaasi, ya bi baŋŋi seŋ zaa. 50 Ya bi baŋŋi yaso n so. Ka ba ku nivuluŋko, ka bi saami ti baligu, a kpali o kum maa zu, lala n so. 51 Pa o gbagba sufu niŋi n na o yeli lala, ama a kpali o n niŋi buŋkobkuuriba zudaana a yumini maa, Naawunni taasi o yeli, ni Yeesu ni kpi, ka a kpali o kum maa zu, o baligu ni nye nyevuri. 52 Pa o gbagba baligu ko zu n na, o daa n ya n kpi, o daa n ya n laŋsini Naawun biisi zaa n yaari la, ba loobi liŋini. 53 A yi dindaari maa, Juusi dima maa to jinasi seema ba n di n niŋi n ku Yeesu. 54 A zu, Yeesu bi lee n chaŋina Juusi dima nufu niŋi, ka lee n gaari paaligu yindaana n leeli dalimpii paaligu, o ni o nyaaŋpaariba ba wa ti ba tiŋyindaana ba n boona Yiifeem. 55 Dindaso Juusi dima daa n lee n ya n di Galingaari, ba nivudamta yi tiŋsi daŋŋi n du n gaari Jiruusilim, ba wa ti niŋi siriya. 56 Ba n ti paa niŋi, ba nyaasi n kpabira Yeesu, ka ba seesi ba Naawun dii laanta boosira taaba, Wula ya fe? O ki ti di? 57 Ba yeli lala, a kpali bo, buŋkobkuuriba kpemba ni Farisii dima daa n zaali niriba zaa zaaligu, ni ka so zaa baŋŋi seela Yeesu n be, o yeli ba, ba wa ti gbaag u.

12

1 Daba ayoobu n che, ka ba di Galingaari, Yeesu daa n ta Befani, seela Lazira so o n daa n nyisigi kum puu la n be. 2 Ka ba dugi n ti u, ba di. Maata mi ba niŋi, ka naa bindira tira ba. Lazira mini n niŋi seesi n paa Yeesu dira la yindaana. 3 Niŋi n na, Mariama naa tulale koliba haafu, seesi ba n boona naadi la ta. A veela ga, ka mari ligiri ga. O naag a sarigi Yeesu noba, ka naag o zukoba bilimi o noba maa. Tulale maa ŋuu paali yiri maa zaa. 4 Niŋi n na, Yeesu nyaaŋpaara ba n boona Juudasi Ikaroti, ka ya n koosi Yeesu la yeli, 5 ni poga maa di bi niŋi lala, ka koosi tulale maa, a nye ligiri ga, a naa n tori nandaandima, lala n so. 6 O n yeli n ŋa, pa a kpali o bagsi n ba nandaandima niŋi zu, ama wune n mari nyaaŋpaariba maa ligiri boro, ka zuura ligiri yi o niŋi. 7 Yeesu yeli, Cheli u, o niŋini zaali m piibu daari. 8 Taaru zaa ya ni nandaandima n na, m mi ni ya ki ba niŋi taaru zaa. 9 Niŋi n na, Juusi dima nivudamta wumi, ni Yeesu ba nisaaniŋi, ka ta. Ba tani maa, Yeesu ni Lazira so o n daa n nyisigi kum puu la zaa zu. 10 A kpali n ŋa zu, buŋkobkuuriba kpemba maa to jina ba ku Lazira gba, 11 a kpali Lazira yela taasi Juusi dima nivudamta zagsi buŋkobkuuriba kpemba yela, ka dee Yeesu yela. 12 A n daa n kaa bee, zamutintaa n ta Jiruusilim ba ti di Galingaari la wumi, ni Yeesu chenni. 13 A zu, ba naa beusi vaari wa ti tuusi u, ka tasi n yetira, Naawunni ni moligi u. Naawunni ni ti so o n tumi la kpeeŋu. O niŋini Juusi dima naaba. 14 Niŋi n na, Yeesu nye buŋŋu biya, ka du n zi o zu. N ŋa kusu zaa ba daa n sebi Naawun buku puu la yeli, 15 Jiruusilim poga, da zora dabeem. Nyaasi, e naaba ba buŋŋu bii chena. 16 A jemani maa Yeesu nyaaŋpaariba bi baŋŋi seema o n niŋina maa gbinni, ka halli Yeesu pa ti nyisigi kum puwa, ka du n gaari Alizaana, ba pa teesi, ni ba daa n sebi o yela n ŋa, ka o mi niŋi. 17 Zamu maa wa ti tuusi Yeesu, a kpali ba n wumi maa o daa n nyisigi Lazira yi kum puwa, ka booli u yi kaa maa puu la. Seesi n daa n ba niŋi, ka Yeesu moligi Lazira la yeli ba taaba o yela. 19 Niŋi n na, Farisii dima yeli taaba, Ya nyaasi, ya ki tee n niŋi seŋ, durinye yi n gaari, ba wa ti pa o zu. 20 Niŋi n na, Giriiki dima ba niŋi, a yi seesi n we Jiruusilim, ba wa ti di Galingaari, ka kpeesi Naawunni la. 21 Ba seesi we Filipi so n yi Beseeda n ba Galili puu la saani, a wa ti yeli u, Ti ba, ti kpabirini ti gaari Yeesu saani. 22 Filipi wa ti yeli Andiru, ka Andiru ni Filipi mi wa ti yeli Yeesu. 23 Yeesu yeli ba, Jemani paaya, mani Naawun Nisaala ya n dee kpeeŋu. 24 Yamonsi ma yeli ya, ka chi bii li tiŋŋa, ka bi zagi, o ko n ba niŋi. Ka o zagiya, o ni buli, ka wali ga. 25 So zaa n kpabira o nyevuri ni koŋŋi u, ka so zaa n bi kpabira o nyevuri durinye puwa, ni nye nyevuriso n ka baasigu. 26 So zaa n kpabira o tumina ma, cheli o paara m zu, ka seela zaa ni be, o mi ni ba nisaaniŋi. Ka so zaa n tumina ma, m ba Naawunni ni ti o yuuri du. 27 Ka Yeesu lee n yeli, Pimpariŋa m sufu saamiya. Wula ma ya n yeli? Ka m suusi m ba Naawunni o nyisi ma yi yaso n ya n niŋi a puwa, lala veela? Akayi. Yela maa zu ma ba niŋi. 28 M ba Naawunni, cheli e yuuri du. Niŋi n na, goo yi saazu yeli, M yuuri sali n du, ka m ni lee n ti o du. 29 Zamu maa n za n leeli la seesi yeli, Saa kumiya. Seesi mi yeli, Malaki n togsi o saani. 30 Yeesu yeli, Ka m zu n na goo maa togsi, ya zu n na o togsi. 31 Pimpariŋa n na durinye seriya ya n di, Naawunni, o kari durinye naaba Sitaana basi. 32 Ka mani, ka ba pa ti naa ma du n yagili, m ni ti niriba zaa ba pa m zu. 33 Yeesu yelini lala, o wusi seema o n ya n kpi. 34 Zamu maa yeli u, Nyaasi, Naawun buku wusi ti, ni Kristu maa ni ba niŋi wara. Ka o n wusi lala, wula zu n na e yeli, ba ni naa Naawun Nisaala du n yagili? ?ani n niŋi Naawun Nisaala? 35 Yeesu yeli ba, Paaligu ni ba ya saani daba ayi. A zu, o na n ba ya saani la, ya chaŋina, ligu o da paa ya soori. A kpali bo zu, so n chaŋina ligu niŋi bi baŋina seela o n wara. 36 Ka paaligu maa na n ba niŋi ŋa, ya niŋi u yeride, ka loobi paaligu maa biisi. Yeesu n daa n yeli n ŋa, o yi n sogi, ka che ba. 37 A kpali bo, halli ka o niŋi mamaachi yela ga yi ba saani, ba bi niŋina u yeride. 38 ?ama niŋini, a maa seema kusu zaa Naawun chaame Azaya n daa n yeli, ni ti duuma, so zaa bi dee yaso ti n yeli, ba luŋko zaa bi nye Naawun kpeeŋu. 39 A zu, ba bi tee n niŋi Yeesu yeride la, a maa seema Azaya n daa n lee n yeli, 40 Naawunni zoomi ba nufu, ka yo ba sufusi, ba da lee n naa ba nufu nyaasira, ka da baŋŋi ba sufusi niŋi, ka da loobi n ta m saani, m tibi ba. 41 Azaya daa n yelini n ŋa, a kpali bo, o nye Duuma kpeeŋu, ka yeli o yela. 42 A ni lala zaa, Juusi dima kpemba nivudamta niŋi Yeesu yeride. Ama a kpali ba n zora Farisii dima zu, ba bi yeli nira zaa, Farisii dima maa ba da kari ba yi laŋsigu diisi puusi. 43 A kpali bo, ba kpabira nisaaldima kpeesigu gaari Naawun kpeesigu. 44 Niŋi n na, Yeesu tasi n yeli, So zaa n niŋina ma yeride, pa m ko n na o niŋina, so n tumi ma la n na o niŋina yeride. 45 Ka so zaa mini n nye ma, o nyeni so n tumi ma la. 46 Ma wune n niŋi paaligu ta durinye puwa, ka so zaa n niŋina ma yeride ki ba ligu niŋi. 47 Ka so zaa n wumi m yetigu, ka bi deeg a, ma wune ki di o seriya. A kpali bo, m bi tani m ti di durinye seriya, m tani m ti moligi durinye. 48 Ka so zaa n zagsi ma, ka bi dee m yetigu, o ni nye seriya diibu durinye baasigu, m yetigu maa o n zagsi la ni di o seriya. 49 Pa m gbagba daama zu ma togsira, m ba Naawunni, so n tumi ma la zaali ma zaaligu, seema m di n togsi n yeli. 50 M baŋiya, ni o zaaligu tirini nyevuriso n ka baasigu. A zu, ma togsira seema m ba Naawunni n ti ma togsira la.

13

1 A n daa n ya n chee bee yiiŋu ba di Galingaari, Yeesu baŋŋi o ya n barigi durinye gaari o ba Naawunni saani la, ka kpabira o taaba, halli a wa ti paa o durinye barigirisim, a maa seema o n daa n kpabira ba durinye puu la. 2 Yeesu ni o nyaaŋpaariba n ti dira yiiŋu bindira, ka Sitaana sali n kpe Juudasi Ikaroti, Simon bii niŋi, o ŋme o sufu o koosi Yeesu. 3 Ka Yeesu mi baŋŋi, ni o ba Naawunni n ti u daama zaa, ka o daa n yi Naawun saani ta, ka lee n ya n gaari Naawun saani maa, 4 o nyisigi n pirigi o tagitesi, ka naa borodaba kirisi, 5 ka kpaa koom niŋi katisa puwa, a wa ti pegira o nyaaŋpaariba maa noba, ka naa borodaba maa bilisira ba. 6 O n wa ti paa Simon Piita, Piita yeli u, M duuma, e ya n pegini m noba? 7 Yeesu yeli u, Yaseesi ma wune n niŋina n ŋa, e bi baŋŋi a gbinni pimpariŋa, ka pa a niŋi daba ayi e baŋŋi. 8 Piita yeli u, E ki pegi m noba zaa. Yeesu yeli u, Ka m bi pegi e noba, e ki lee n niŋi m nyaaŋpaara. 9 A zu, Piita yeli u, M duuma, da pegi m noba ko, pegi m nuusi, a ni m zu gba. 10 Yeesu yeli u, Ka so zaa su koom, o bi lee n ya n pegi, ka pa o noba ko, a kpali bo, o niŋa zaa veela. Ya wune n veela, ama ka ya zaa. 11 O yeli n ŋa, a kpali bo, o baŋŋi niso n ya n koosi u maa. 12 Yeesu n pegi ba noba baasi, o pili o bini maa, ka wa ti zi o ziya, ka yeli ba, Yaso ni niŋi ya la, m ni wusi ya o gbinni. 13 Ya boona ma Karichi ni Duuma, lala veela, a kpali bo, m niŋini ya karichi, a ni ya duuma. 14 Lala n na mani ya karichi ni duuma pegini ya noba, o veela ya gbagba ya pegi taaba noba. 15 Ma wune niŋini n ŋa, ya nyaasi, ya ti niŋi taaba, a maa seema ni niŋi ya la. 16 Yamonsi ma yeli ya, giruŋŋu zaa bi niŋi nivumaŋa gaari o yidaana, koo, tumina bi gaari niso n tumi u. 17 Ka ya baŋŋi n ŋa, ka niŋi lala, ya puusi ni peligi. 18 Ka Yeesu lee n yeli, Ya lee n wumi m yelaa, ama pa ya zaa yela ma yetira, m baŋŋi ya seesi ni daa n nyisi la. Yaseesi n ya n niŋi, ni niŋi a kpali Naawun buku niŋini yamonsi, a maa ba n daa n sebi kusu zaa yeli, So n di m bindira la loobi n niŋi m dimma. 19 Pimpariŋa m yeli ya yela ŋa poin, ka a niŋi. A kpali bo, ka a pa niŋiya, ya kpari n niŋi ma yeride, ni mani n na. 20 Yamonsi ma yeli ya, ka so zaa dee so ni ya n tumi maa, mani n na o dee. Ka so zaa mi dee ma, so n tumi ma la n na o dee. 21 Yeesu n togsi n baasi, o sufu damtira u, o yeli, Yamonsi ma yeli ya, ya yindaana ni koosi ma. 22 Niŋi n na, o nyaaŋpaariba nyaasi taaba, a kpali bo, ba bi baŋŋi niso yela o n yeli. 23 Simon Piita kamsi nyaaŋpaariso Yeesu n kpabira ga la, ka o zi n tabi Yeesu la, a boosi u, ?ani n na o yetira? 25 So n zi n tabi Yeesu maa mi boosi u, M duuma, ŋani n na? 26 Yeesu yeli, Wune n niŋi so ni ya n naa bindira ŋa sugi ziiri ti la. Yeesu n sugi bindira maa, o naa n ti Juudasi, Simon Ikaroti biya. 27 Niŋi n na, Sitaana mi kpe Juudasi niŋi, ka Yeesu yeli u, Yaso e n ya n niŋi maa, wa ti niŋi yoom. 28 Seesi zaa n zi niŋi dira maa bi baŋŋi bunso zu o n yeli u lala. 29 Seesi fe maa, a kpali Juudasi n nyaasira ligiri boro maa zu n na Yeesu yeli u, ni o wa ti da bunso ba di Galingaari, koo, o nye bunso ti nandaandima. 30 A puli maa niŋi, Yeesu n sugi bindira maa ti u la, Juudasi yi, ka yiiŋu n vibi. 31 Juudasi n daa n yi la, Yeesu yeli, Pimpariŋa, mani Naawun Nisaala yuuri pa du, m niŋi n na Naawunni mi yuuri du. 32 Ka a kpali Naawun yuuri n du m niŋi la, o gba ni lee n ti m yuuri du o niŋi, ka ti o du yoom. 33 M biisi, m ni ya ki lee n ba niŋi yuu, ka ya kpabi ma. A maa ni daa n yeli Juusi dima kpemba la, pimpariŋa ma yeli ya lala, ni seela ni ya n gaari, ya ki tee n ta. 34 Zaaligupaali ma ya n zaali ya, ya kpabira taaba, a maa seema ni kpabira ya ŋa. 35 Ka ya kpabira taaba lala, so zaa ni baŋŋi ya n niŋi m nyaaŋpaariba. 36 Simon Piita boosi u, M duuma, ya n na e ya n gaari? Yeesu yeli, Seela ni ya n gaari, ya ki tee n pa m zu gaari pimpariŋa, ka a ti niŋi daba ayi, ya ni ta. 37 Piita boosi u, M duuma, wula n na ma ki tee n pa e zu pimpariŋa? M niŋini siriya m barigi durinye a kpali e zu. 38 Yeesu yeli, E niŋini siriya e barigi durinye a kpali m zu? Yamonsi ma yeli i, nodaasi ki kumi, ka e chisi ma buta.

14

1 Ka Yeesu daa n lee n togsi n yeli, Ya da ti ya sufusi damtira ya. Ya niŋi Naawunni yeride, ka niŋi m gba yeride. 2 A yi m ba Naawunni yiri, diisi ba niŋi ga. Ka lala bi niŋi yamonsi, m di bi yeli ya, ni m ni wa ti maali zii zaali ya. 3 Ama ka m wa ti maali zii maa zaali ya, m ni lee n ta, a ti mari ya gaari m saani, ya ba seela ni be. 4 Seela ni ya n gaari la, ya baŋŋi o soori. 5 Tomasi boosi u, Ti duuma, ti bi baŋŋi seela e n ya n gaari, wula n na ti ni niŋi n baŋŋi soori maa? 6 Yeesu yeli u, Mani n niŋi soori maa, a ni yamonsi, a ni nyevuri. Nira zaa ki tee n paa m ba Naawun saani, ka pa m mari u gaari. 7 Ka ya di baŋŋi ma, ya n di n baŋŋi m ba Naawunni gba. A yi zinaa wara, ya baŋŋi u, ka nye u. 8 Filipi yeli u, Ti duuma, wusi ti e ba maa. Ka e niŋi n ŋa, ti ki lee n kpabira bunso zaa. 9 Yeesu yeli u, Filipi, m ba ya saani yuu, ka ya na bi baŋŋi ma, lala veela? So zaa n nye ma nyeni m ba Naawunni. A zu, o bi lee n tiri m wusi ya m ba maa. 10 A koo, e bi dee maa, m bani m ba maa niŋi, ka o gba ba m niŋi. Yaseesi zaa ni yeli ya, ka m gbagba daama n na, m ba Naawunni, so n ba m niŋi maa n tumina o tuma. 11 Ya niŋi ma yeride, ni m bani m ba Naawunni niŋi, ka o mi ba m niŋi. Ka ya ki tee n niŋi lala, ya niŋi ma yeride a kpali yaseesi ni daa n niŋina la zu. 12 Ka Yeesu lee n yeli, Yamonsi ma yeli ya, so n niŋina ma yeride gba ni niŋi yaseesi ni niŋina ŋa, ka lee n niŋi yatintaasi gaari a, a kpali ni ya n gaari m ba Naawun saani la. 13 Ka ya suusi bunso zaa m yuuri zu, m ni niŋi a, a ti m ba Naawunni yuuri du, a kpali mani o bii zu. 14 Yeesu lee n maali n yeli, Ka ya suusi bunso zaa m yuuri zu, m ni niŋi a. 15 Ka Yeesu daa n lee n yeli, Ka ya kpabira ma, ya ni pa m zaaligusi zu, 16 ka m suusi m ba Naawunni o lee n ti ya moligira, o dee m ziya, a ba ya saani wara. 17 Wune n niŋi Naawun siya, ka wusira yamonsi. Niseesi n kpabira durinye yela ki tee n deeg u, a kpali bo, ba ki nye u, koo, a baŋŋi u. Ya wune n baŋŋi u, a kpali o n ba ya niŋi wara. 18 Ka Yeesu lee n yeli, M ki cheli ya maa kpiusi, ama m ni lee n ta ya saani. 19 A ti niŋi beela, seesi n kpabira durinye yela ki lee n nye ma, ya wune ni nye ma, ka a kpali ni mari nyevuri zu, ya gba ni mari. 20 Ka lala pa ti niŋi, ya ni baŋŋi maa, m bani m ba Naawunni niŋi, ka ya mi ba m niŋi, ka ma mi ba ya niŋi. 21 Ya lee n nyaasi, so zaa n paara m zaaligusi zu, a daana kpabira ma ga. Ka so zaa mini n kpabira ma, m ba Naawunni ni kpabira u ga, ka m gba ni kpabira u, ka nyisi m maŋŋa wusi u. 22 Juudasi so n bi niŋi Ikaroti la boosi u, Ti duuma, wula n na e ni naag e maŋŋa wusi ti, ka ki naa n wusi durinye dima? 23 Yeesu yeli u, Ka nira kpabira ma, o ni dee m zaaligusi, m ba Naawunni o kpabira u, m ni m ba maa ti ta nira maa saani ti ba niŋi. 24 Ka so zaa n bi kpabira ma, o ki dee m zaaligusi. Yaseesi ni yeli ya la bi niŋi m gbagba toori, m ba Naawunni so n tumi ma la toori n na. 25 Yeesu lee n yeli, M bani ya saani, ka yeli ya yela ŋa zaa. 26 A ti niŋi beela, a kpali m zu, m ba Naawunni ni tumi moligira maa, so n niŋi o sii la. Ka o taya, o ni wusi ya yela zaa, ka ti ya teesi yaseesi zaa ni yeli ya la. 27 Ka lee n yeli, M ti ya niŋgbirimaasim, o ba ya saani. M bi tira ya seema durinye dima n tira. Ya da ti ya sufusi damtira ya, ka da zora dabeem. 28 M yeli ya maa, m ni gaari, ka lee n ta ya saani. Ka ya kpabira ma, ya puusi ni peligi, a kpali bo, m warini m ba Naawunni saani, so n gaari ma. 29 Yaso ni yeli ya la na bi niŋi, m mi yeli ya, ka o pa ti niŋi, ya na niŋina ma yeride. 30 M ki lee n togsi yela ga wusi ya, a kpali bo, durinye naaba Sitaana chenni. O ka daama yi m zu, 31 a kpali m niŋina seema m ba Naawunni n yeli m niŋi, durinye ba baŋŋi, ni m kpabira m ba maa. Ya nyisigi ti gaari.

15

1 Niŋi n na, Yeesu daa n bo kiŋaasa yeli, Mani n niŋi maa tisuŋŋu, ka m ba Naawunni niŋi maa tii maa daana. 2 Ka m wulli zaa bi wali, o ni ŋma u basi. Ama ka m wulli zaa waliya, o ŋma o wulibaala, o wali nene. 3 Yaseesi ni daa n yeli ya la tee n ti ya loobi Naawun nivusuma. 4 A yi zinaa wara, ya da zagsi ma, ka ba m niŋi, ka m gba m ba ya niŋi. Wulli zaa ki tee n wali o gbagba zu, ka pa o tomi tii niŋi. N ŋa n na ya gba ki tee n wali wala, ka pa ya ba m niŋi. 5 Ka Yeesu lee n yeli, Mani n niŋi maa tii maa, yarima n niŋi maa o wula. Ya so zaa n ba m niŋi, ka m gba ba o niŋi, o ni wali wala ga, a kpali bo, ka m ka ya niŋi, ya ki tee n niŋi yela zaa. 6 Ka niso zaa n ka m niŋi, ba ni kari u basi, a maa ba ŋma tii wula basi, a kuu, ba laŋsi a, a niŋi bugum niŋi, a di. 7 Ka ya ba m niŋi, ka m yela ba ya niŋi, ka ya suusi bunso zaa ya n kpabira, o ni niŋi. 8 Ka ya wali wala ga, ka niŋi m nyaaŋpaariba, m ba Naawunni yuuri n du. 9 Seema m ba Naawunni n kpabira ma la, lala n na m gba kpabira ya, a zu, ya da zagsi m guuligu. 10 Ka ya dee m zaaligusi, ya kpabira ma, ka m gba kpabira ya. A maa seema ni dee m ba Naawunni zaaligusi, ka kpabira u, ka o mi kpabira ma la. 11 M yelini n ŋa, ya puusi a peligi, a kpali m zu, ka a peligi ga. 12 M ni zaali ya zaaligu, ni ya kpabira taaba seema m gba n kpabira ya la. 13 Ka nira naag o nyevuri moligi o zodima, nira zaa kpabirisim ki tee n gaari o toori. 14 Ka ya mi niŋi seema ni yeli ya niŋi, ya niŋini m zodima. 15 Ka Yeesu lee n yeli, M bi lee n boona ya m girunsi, a kpali bo, giruŋŋu bi baŋŋi bunso o duuma n niŋina. M pa boona ya ni m zodima, a kpali bo, m yeli ya ni yaso zaa m ba Naawunni n yeli ma. 16 Ya bi nyisi ma, mani nyisi ya, ka tumi ya, ya wa ti wali wala, wala maa, a ba niŋi wara. N ŋa zu, ka ya naa m yuuri suusi m ba Naawunni bunso zaa, o ni ti ya. 17 To, m zaaligu maa mini n niŋi, ya kpabira taaba. 18 Ka Yeesu daa n lee n yeli, Ya nyaasi, ka durinye dima chisi ya, ya baŋŋi maa, mani n na ba chisi poin. 19 Ka ya di kpabira durinye yela, durinye dima gba di n kpabira ya. Ya mi bi kpabira durinye yela, ma mi nyisi ya durinye puwa, lala zu, durinye dima chisi ya. 20 Ya teesi, ni m yeli ya, ni giruŋŋu zaa bi niŋi nivumaŋa gaari o duuma. A zu, ka ba seesi namsi ma ga, ba ni namsi ya gba ga. Ka ba seesi mi dee m yela di, ba ni dee ya gba yela di. 21 M zu n na, ba ni niŋi yela ŋa zaa, a kpali bo, ba bi baŋŋi so n tumi ma maa. 22 Ka m di bi ti wusi ba, ka ba bi dee m yela di, o di ki niŋi ba yabee. M mi wusi ba, ba chisi ma, a zu, ba yabeeri maa ka gaafara niŋinisim. 23 So zaa n chisi ma, m ba Naawunni n na o chisi. 24 A yi ba saani m niŋini mamaachi yaseesi nira zaa n ki tee n niŋi, ba nye, ka chisi m ni m ba Naawunni zaa. Ka m di bi niŋi n ŋa, ka ba bi dee m yela, a di ki niŋi ba yabeeri. 25 Lala niŋi yamonsi, a kpali kusu zaa ba n daa n sebi Naawun buku puwa, ni Ba chisi ma putoom. 26 Ka Yeesu lee n yeli, Moligira maa ni ya n tumi, ka o niŋi siya, a ni yamonsi, ka ba m ba Naawunni saani la ni ta. Ka o pa taya, o ni niŋi m dansiya. 27 Ya gba niŋini m dansiyasi, a kpali ya n daŋŋi n ba m saani la.

16

1 M yelini ŋama zaa, ya da zagsi ma. 2 Ya nyaasi, ba ni kari ya yi laŋsigu diisi puusi. Yamonsi, jemani paagira, ka so zaa pa n ku ya ni fe maa, o tuminini Naawun tuma. 3 Ba ni niŋi n ŋa, a kpali bo, ba bi baŋŋi m ba Naawunni, koo, mani. 4 M mi yeli ya ni yela n ŋa, ka a jemani pa ti ta, ya ni teesi, ni m yeli ya la. Yeesu daa n lee n yeli, M bi daŋŋi n wusi ya yela ŋa, a kpali ni ba ya saani la zu. 5 Ka pimpariŋa m warini niso n tumi ma la saani, ka ya so zaa mi bi boosi ma seela ni wara maa. 6 Ama, a kpali ni wusi ya yela ŋa, ya sufusi saamiya ga. 7 Yamonsi zaa, ya tono n niŋi ma wara. A kpali bo, ka m bi gaari, moligira maa ki ta. Ka m gaariya, m ni tumi u, o ta ya saani. 8 Ka o pa taya, o ni wusi durinye dima, ba baŋŋi yaseesi n niŋi yabeeri, a ni yaseesi n niŋi yasuma, a ni seema Naawunni n ya n di niriba seriya. 9 Ba yabeeri maa niŋi maa, ba bi niŋina ma yeride. 10 Ba ni baŋŋi yasuma, a kpali bo, m ya n gaarini m ba Naawunni saani, ka ya ki lee n nye ma. 11 Ba mi ni baŋŋi seriya diibu maa yela, a kpali bo, durinye naaba Sitaana seriya diya. 12 Ka Yeesu lee n yeli, Yadamta na ba niŋi, ma kpabira m wusi ya, ya mi ki tee n deeg a pimpariŋa. 13 Ka siso n niŋi yamonsi maa pa taya, o ni wusi ya yamonsi zaa, a kpali o ki naag o gbagba daama wusi ya. Seema o n wumi, halli soosa zu yela, o ni wusi ya. 14 Wune ni ti m yuuri du, a kpali bo, o ni naa m gbagba yela wusi ya. 15 M ba Naawunni yela zaa niŋini m toori, a zu ma yeli, ni sii maa ni naa m gbagba yela wusi ya. 16 Ka Yeesu daa n lee n yeli, A ti niŋi beela, ya ki nye ma, ka, a lee n ti niŋi beela, ya ni lee n nye ma. 17 O nyaaŋpaariba seesi boosi taaba, Seema o n yeli ti, ni a ti niŋi beela ti ki nye u, ka, a lee n ti niŋi beela, ti ni lee n nye u la, o gbinni? Ka seema o n lee n yeli, ni o ni gaari o ba Naawunni saani la, o gbinni? 18 A ti niŋi beela ŋa gbinni? Ti bi baŋŋi a gbina. 19 Niŋi n na, Yeesu baŋŋi maa, ba kpabira ba boosi u. O yeli ba, M yeli ya ni, ni a ti niŋi beela ya ki nye ma, ka, a lee n ti niŋi beela, ya ni lee n nye ma, yatoga maa gbinni n na ya boosira taaba ŋa? 20 Yamonsi ma yeli ya, ya ni kumi, ka chaari, durinye dima niŋa a maa, ka ya wune sufusi a saami ga, ama ya sufusaaŋu maa ni loobi sufupeeli. 21 Ya nyaasi, ka poga ya n dogi, o nyaara beerim ga, a kpali bo, o jemani paaya. Ka o ti dogi bii maa, o bi lee n teesira beerim maa yela, a kpali bo, o puu yi peligini, a kpali bii maa n ba durinye puu la zu. 22 Lala n na, ya gba sufusi saami pimpariŋa, ama ka m lee n ti nye ya, ya sufusi ni peligi, ka nira zaa ki tee n saami ya sufupeelim maa. 23 A jemani maa ya ki suusi ma bunso zaa. Yamonsi ma yeli ya, ka ya suusi m ba Naawunni bunso zaa, a kpali m zu, o ni ti ya. 24 A yi jemani zaa, ya na bi naa m daama suusi bunso zaa. Ya suusi, ya ni nye, ka ya sufusi a peligi ga. 25 Ka Yeesu lee n yeli, M bo ya ni kiŋaasasi wusi ya yela ŋa. Jemani paagirini, ka m ki lee n bo kiŋaasasi wusi ya, ama m ni naa Naawun yela wusi ya nene. 26 A jemani maa ya ni naa m daama suusi Naawunni. O gbinni bi niŋi maa, mani n ya n suusi m ba Naawunni ti ya. 27 A kpali bo, o gbagba kpabira ya, a kpali ya gba n kpabira ma, ka niŋi ma yeride maa, o n tumi ma la zu. 28 M daa n yini m ba Naawunni saani ta durinye puwa, ka pimpariŋa ma lee n ya n yi durinye puu gaari o saani. 29 O nyaaŋpaariba yeli, E bi nye? E bi boora kiŋaasa, e yaani yetira. 30 Pimpariŋa ti pa baŋŋi e n baŋŋi yaso zaa. Halli ka nira bi boosi i yelli zaa, e baŋŋi yaso o n ya n boosi i maa. Lala zu, ti dee maa, e yini Naawun saani. 31 Yeesu yeli ba, Ya dee lala? 32 Jemani paagirini, o mi sali n paa, ya zaa ya pisimi n zo n kuli, ka che m ko. Pa m ko n ya n na, m ba Naawunni ni kpari n ba m saani. 33 M yeli ya ni n ŋa, m ti ya nye niŋgbirimaasim. Ka ya ba durinye puwa, ya ni nye nam ga. Ya da zora dabeem, m nyaŋini durinye zaa.

17

1 Yeesu n daa n yeli yela ŋa baasi, o nyaasi saazu, ka yeli, M ba Naawunni, jemani maa paaya. Cheli mani e bii yuuri du, m nye daama ti e yuuri du. 2 E ti ma ni daama yi nisaala zaa zu, m nye nyevuriso n ka baasigu tira niseesi zaa e n naa n ti ma maa. 3 Nyevuriso n ka baasigu maa gbinni niŋini maa ba baŋŋi nyini Naawunni so ko n niŋi Naawunni yamonsi, ka mi baŋŋi ma, Yeesu Kristu, so e n tumi la. 4 Ni ba durinye puwa, m baasi tumtumso e n ti ma tumi la, a taasi e yuuri du. 5 M ba Naawunni, pimpariŋa ti m yuuri du e nufu niŋi, o ti paa seema o n daa n be, ka durinye daa n na ka niŋi la. 6 Yeesu lee n togsi n yeli Naawunni, M naag e yela wusi niseesi e n daa n nyisi n ti ma, a yi durinye ŋa puu la. Ba niŋini e toori, ka e daa n naa n ti ma, ba mi deeg e yela di. 7 Ba pa baŋiya, ni bunso zaa e n ti ma maa yini e saani yamonsi. 8 M wusi ba yaseesi e n wusi ma la, ba deeg a, ka baŋŋi maa, m yini e saani yamonsi, ka ba mi dee maa, e n tumi ma la. 9 Ba zu, m suusira i ni. M bi suusira durinye zaa zu, ka pa seesi e n daa n naa n ti ma maa, a kpali ba niŋini e toori. 10 M toori zaa niŋini e toori, e mi toori zaa niŋi m toori, ka taasi m yuuri du. 11 Pimpariŋa m ya n tani e saani, ka ki lee n ba durinye puwa, ama ba wune ba durinye puwa. M ba Naawunni, mari ba nene, a kpali e yuso e n daa n naa n ti ma la zu, ba niŋi luŋko, a maa seema ti gba n niŋi luŋko ŋa. 12 Ni ba ba saani la, mani n mari ba, a kpali e yuso e n daa n naa n ti ma la zu. Ni mari ba la, ba yindaana zaa bi basi, ka pa luŋko, so Naawun buku n daa n yeli, ni o ni basi la, buku maa yelli loobi n niŋi yamonsi. 13 Pimpariŋa m ya n tani e saani, ka na ba durinye puwa, ka yeli yela ŋa, ba sufusi a di peligi maa m toori. 14 M wusi ba ni e yela, ama durinye dima chisi ba, a kpali bo, ba bi kpabira durinye yabeeri, a maa m gba n bi kpabira durinye yabeeri la. 15 M bi suusira i e nyisi ba yi durinye puwa, m suusira i ni e nyaasira ba, Sitaana o da yomsi ba ba niŋi yabee. 16 Ba bi kpabira durinye yabeeri, a maa m gba n bi kpabira a la. 17 E yela n niŋi yamonsi, cheli yamonsi maa loobi ba, ba niŋi e nivusuma. 18 A maa e n daa n tumi ma durinye puu la n na, m gba tumi ba. 19 Ka, a kpali ba zu, m ŋmeni m sufu m tumina e ko, e yamonsi maa o loobi ba, ba niŋi e nivusuma. 20 Ka ba ko zu ma suusira, ama seesi ba n pa n ya n wusi, ka ba mi niŋi ma yeride la, 21 ba zaa ba niŋi luŋko. Seema nyini m ba Naawunni n ba m niŋi, ka m gba ba e niŋi, m suusira i, ba gba ba ba ti niŋi, durinye dima ba baŋŋi e n tumi ma la. 22 Seema e n ti m yuuri du la, m gba n ti ba yuuri o du, ba niŋi luŋko, a maa ti gba n niŋi luŋko ŋa. 23 M ba ba niŋi, ka e mi ba m niŋi, durinye dima ba baŋŋi e n tumi ma, ka e kpabira ba seema e n kpabira ma ŋa. 24 M ba Naawunni, nyini n naa ba ti ma, ka ma kpabira ba ba seela ni ya n be, ba ti nye m daama, so e n daa n naa n ti ma poin, ka durinye maali la, a kpali e n kpabira ma la zu. 25 M ba Naawunni, durinye dima bi baŋŋi i, ama ma wune baŋŋi i, ka niribaa gba baŋŋi e n tumi ma la, 26 ka ma taasi ba baŋŋi e yela, ka ni lee n taasi ba baŋŋi, kpabirisim so e n kpabira ma la o ba ba niŋi, ka m gba m ba ba niŋi.

18

1 Yeesu n daa n yeli yela ŋa, o ni o nyaaŋpaariba yi n gaari, a wa ti gali kosoo, so ba n boona Kidiron la, a wa ti kpe puso ba n buri tiisi niŋi. 2 Juudasi, so n ya n koosi Yeesu la, bi paa ba gaari, ka mi baŋŋi nisaaniŋi, a kpali bo, Yeesu ni o nyaaŋpaariba yi laŋsini niŋi. 3 Niŋi n na, Juudasi wa ti nye soojisi ni pirisisi, a yi buŋkobkuuriba kpemba ni Farisii dima saani, ba we seela Yeesu n be la. Ba n wara maa, ba mari katula ni moori bugum ni binseesi ba n ma n zabira toowa, a gaari. 4 Niŋi n na, Yeesu baŋŋi yaseesi zaa di n niŋi u, ka vuu n gaa yii tuusi ba, ka boosi ba, ?ani n na ya kpabira? 5 Ba yeli u, Yeesu n yi Nazire. Yeesu yeli ba, Mani n na. Ka Juudasi so n koosi u la za ba puwa. 6 Yeesu n yeli ba n ŋa, ba vuu n gaa nyaaŋa, ka li tiŋŋa. 7 O lee n boosi ba, ?ani n na ya kpabira? Ba yeli, Yeesu n yi Nazire. 8 Yeesu yeli, M yeli ya, ni mani n na. A zu, ka mani n na ya kpabira, ya cheli dabsaa ba wara. 9 O yelini n ŋa, yaso o n yeli, ni niseesi Naawunni n naa n ti u la liŋini zaa bi basi la, o kpari n niŋi yamonsi. 10 Niŋi n na, Simon Piita voog o karentiya, a ŋma buŋkobkuuriba zudaana tumtumina nudii tubiri basi. Tumtumina maa yuuri niŋi Malika. 11 Yeesu yeli Piita, Naag e suu niŋi o pegu puwa. M ni niŋi seema m ba Naawunni n kpabira m niŋi. 12 Niŋi n na, soojisi maa ni ba naaba ni pirisiseesi Juusi dima kpemba n tumi la gbaa Yeesu, ka le u, 13 ka mari u gaari Ana yiri, o mi niŋini Kayafa deendaba. A yumini maa Kayafa n niŋi buŋkobkuuriba zudaana, 14 ka daa n yeli Juusi dima, ni ka nivuluŋko yi kpi, ka che ba baligu zaa, lala n so. 15 Niŋi n na, Simon Piita ni Yeesu nyaaŋpaariba yindaana daa n pa Yeesu zu we niŋi. Ba n mari Yeesu kpe laanta maa, nyaaŋpaara maa mi kpe, a kpali o n baŋŋi buŋkobkuuriba zudaana maa zu, 16 ka Piita za yaŋŋa. A zu, nyaaŋpaariso n baŋŋi buŋkobkuuriba zudaana maa yi n wa ti togsi pogso n nyaasira laanta maa begunoori la saani, ka mari Piita kpe. 17 Pogso n nyaasira laanta begunoori maa boosi Piita, Pa Yeesu nyaaŋpaariba yindaana niŋi i? Piita yeli, M bi niŋi. 18 A kpali waari n ba niŋi maa zu, tumtuminiba ni pirisisi maa naa saala maali bugum, ba za n wunna, ka Piita gba za ba puu wunna. 19 Niŋi n na, buŋkobkuuriba zudaana Ana daa n boosi Yeesu o nyaaŋpaariba ni o wusigu yela. 20 Yeesu yeli u, M yi yaani yetira niriba zaa, ka yi wusira laŋsigu diisi puusi ni Naawun dii laanta puwa, seela Juusi dima yi n laŋsira, ka bi sogira m yela. 21 Ka bo n na e boosi ma n ŋa? Boosi seesi ni wusi la, barima n baŋŋi yaso ni yeli. 22 Yeesu n yeli n ŋa, pirisisi maa yindaana n za nisaaniŋi naag o nuu ŋme u, ka yeli u, Da yeli ti buŋkobkuuriba zudaana n ŋa. 23 Yeesu yeli u, Ka m yeli yabee, wusi ma yabee maa. Ka m togsi nene, bo n na e ŋme ma? 24 Yeesu na n le maa, Ana ti ba mari u gaari buŋkobkuuriba zudaana Kayafa yiri. 25 Simon Piita na n za n wunna bugum maa, seesi boosi u, E bi niŋi Yeesu nyaaŋpaariba la yindaana, koo? Piita chisi n yeli, M bi niŋi. 26 Niŋi n na, tumtumina yindaana ba niŋi, ka tumina buŋkobkuuriba zudaana Ana tuma, ka mi niŋi niso tubiri Piita n ŋma la nira. O boosi Piita, Pa e ni Yeesu n di ba tiisi la pu la? 27 Piita lee n chisi. A puli maa niŋi nodaa kumi. 28 Niŋi n na, boguu niŋi, ba daa n mari Yeesu yi Kayafa yiri gaari gomina maa zoŋŋu puwa. Ba gbagba bi wa ti kpe, a kpali bo, gomina maa bi niŋi Juusi daba, ka ba kpeya, ba ni niŋi dagiri, ka ki tee n di Galingaari maa. 29 A zu, gomina maa ba n boona Pailati maa yi n paa ba, ka boosi, Bo yabeeri ya yeli dabaa niŋi n li? 30 Ba yeli u, Ka dabaa di bi niŋi yabeniŋina, ti di bi mari u ta e di o seriya. 31 Gomina maa yeli ba, Ya mari u wa ti naa ya zaaligusi di o seriya. Juusi dima kpemba maa yeli u, Ya Aroom dima ki sagi ti di seriya ku nira zaa. 32 N ŋa niŋini maa Yeesu n daa n yeli seema ba n di n niŋi n ku u la. 33 Niŋi n na, gomina maa lee n kpe o zoŋŋu puwa, ka booli Yeesu, a boosi u, E niŋini Juusi dima naaba? 34 Yeesu boosi, E gbagba n boosi ma, koo, ba yeli i ni m yela? 35 Gomina maa yeli, M bi niŋi Juusi daba. E gbagba baligu ni ba buŋkobkuuriba kpemba naag i ti ma, m di e seriya. Bo yabee n na e niŋi? 36 Yeesu yeli, Ma wune naalim bi niŋi durinye ŋa puwa. Ka m di di naalim durinye ŋa puwa, m tumtuminiba di n zabi, ba da naa ma ti Juusi dima kpemba. M mi naalim ka durinye ŋa puwa. 37 Gomina maa boosi u, Seema e n yeli a zu, e niŋini naaba? Yeesu yeli, Nyini yeli m niŋini naaba. Ba daa n dogi ma ni, m ta durinye ŋa puwa, a kpali yaluŋko zu, m ti wusi yamonsi. So zaa n kpabira yamonsi n wumi n tira ma. 38 Gomina maa boosi u, Bo n niŋi yamonsi? O n yeli n ŋa, o lee n yi n gaari Juusi dima saani, a wa ti yeli ba, Dabaa bi li. 39 Ya nyaasi, yumini zaa, ka ya ya n di Galingaari, m yi nyisini diyooriba yindaana ti ya. ?ani ya kpabira m nyisi, Juusi dima naaba ŋa, koo, yindaana? 40 Ba tasi n yeli, Ka dabaa. Cheli Baraba. Baraba maa mi daa n niŋini tayugu.

19

1 Niŋi n na, gomina maa ba n boona Pailati la ti ba feebi Yeesu. 2 Ka Aroom soojisi mi naa goosi wogi zupiligu n ŋmaani naaba zupiligu pili o zu, ka naa wajezee pili u, 3 ka ta o saani ti puusi u yetira, Ansa, Juusi dima naaba. Ka naa ba nuusi ŋmeera u. 4 Niŋi n na, gomina maa lee n yi n yeli Juusi dima maa, Ya nyaasi, m ya n nyisi u ni ta, ya baŋŋi, m bi nye o yabee zaa. 5 Niŋi n na, Yeesu yi, ka pili goosi zupiligu maa ni wajezee maa. Ka gomina maa yeli Juusi dima maa, Daba maa n ŋa. 6 Buŋkobkuuriba kpemba ni pirisisi maa n nye u, ba tasi n yeli, Ti ba kpa u tabi daa o kpi. Gomina maa yeli ba, Ya gbagba ya ku u, ma wune bi nye o yabee zaa. 7 Juusi dima kpemba maa yeli u, Ti Juusi dima zaaligu zu, a daga ba n ku u, a kpali o yeli o niŋini Naawun biya. 8 Gomina maa n wumi n ŋa, dabeem lee n gbaag u ga, 9 o lee n pori n kpe o zoŋŋu maa puwa, a wa ti boosi Yeesu, Ya n na e yi? Yeesu muuri u. 10 Gomina maa lee n boosi u, E muuri ma ni? E bi baŋŋi maa, m mari daama m nyisi i, koo, m ku i? 11 Yeesu yeli u, Ka pa Naawunni naa daama maa ti i, e ka daama yi m zu. A zu, so n gbaa ma ti i, e di m seriya la, o niŋi yabee gaari i. 12 Yeesu n yeli n ŋa, gomina maa lee n kpabira o nyisi u, ama Juusi dima kpemba tasi n yeli, Ka e nyisi dabaa, e bi niŋi Aroom naaba zo, a kpali bo, so zaa n yeli o niŋini nakarigu, o ni Aroom naaba niŋini dindima. 13 Gomina maa n ti wumi n ŋa, o ti ba mari Yeesu yi, ka wa ti zi seriya diibu kogu niŋi. Kuga n na ba daa n naa n maali seela seriya kogu maa n be la, ka boona nisaaniŋi Gabaata, a yi Juusi dima yatoga niŋi. 14 Dindaari maa zaa Juusi dima daa n niŋina siriya, o yiiŋu n ya n niŋi daborigu, ba di Galingaari la, ka o wuntooŋu paagira. Niŋi n na, gomina maa yeli Juusi dima maa, Ya naaba n ŋa. 15 Ba tasi n yeli, Ti ba mari u gaari, a wa ti kpa u tabi daa o kpi. Gomina maa boosi ba, M ti ba ku ya naaba? Buŋkobkuuriba kpemba maa yeli, Ti ka naaba, ka pa Aroom naaba. 16 Niŋi n na, gomina maa ba n boona Pailati la naag u ti soojisi, ba wa ti kpa u tabi daa o kpi. 17 Niŋi n na, ba mari Yeesu yi, ka ti o bugi o kuubu daa maa gaari, ba wa ti paa seela ba n boona zukoori, Juusi dima yatoga ba mi boona u Goligofa. 18 Nisaaniŋi ba yarigi u kpa n tabi kuubu daa maa, ka damsi u zaali. Lala ba mi tabi dabsi bayi gba paasi Yeesu niŋi, ka Yeesu ba ba sunsuu niŋi. 19 Gomina maa ba n boona Pailati la mi ti ba sebi n tabi kuubu daa maa, ni Yeesu n yi Nazire, ka niŋi Juusi dima naaba. 20 Niŋi n na, Juusi dima nivudamta karimi u, a kpali bo, seela ba n kpa Yeesu maa leelini tiŋŋa maa puwa, ba mi sebini Juusi dima yatoga niŋi, a ni Aroom dima yatoga niŋi, a ni Giriiki tiri. 21 A zu, Juusi dima buŋkobkuuriba kpemba maa yeli gomina maa, Da sebi, ni Juusi dima naaba n na. Sebi, ni daba maa yeli o niŋini Juusi dima naaba . 22 Gomina maa yeli, M ki cherigi yaso ni sebi maa. 23 Aroom soojisi maa n kpa Yeesu baasi la, ba naag o bimpinna barigi bunaasi, yindaana zaa nye luŋko, ka che o kpariga. Ba mi daa n bi se kpariga maa, lala ba daa n wogi o zaa. 24 A zu, soojisi maa yeli taaba, Ya da ti ti cheeg u. Ya ti ti lobi kuga nye niso n su u. N ŋa niŋini, a maa seema ba n daa n sebi Naawun buku puwa, a yeli, Ba naa m bimpinna tori taaba, ka mi lobi kuga nye ba so n di n di a. 25 A zu n na, soojisi maa niŋi lala. Niŋi n na, Yeesu ma, a ni Yeesu mapira, a ni Kiloopa poga Mariama, a ni Mariama Magiliini, a ni Yeesu nyaaŋpaariso o n kpabira la za Yeesu daa maa see. 26 Yeesu n nye o ma, a ni o nyaaŋpaara maa, o yeli o ma, M ma, nyaasi so n za ŋa, e bii n na la. 27 Ka yeli nyaaŋpaara maa mini, Nyaasi e ma n na la. A yi a jemani maa nyaaŋpaara maa mari u gaari o gbagba yiri. 28 ?ama nyaaŋa Yeesu baŋŋi, ni yela zaa baasiya. O yeli, Konyuuri mari ma. O yetigu maa niŋini seema ba n daa n sebi n digili, a yi Naawun buku puwa. 29 Niŋi n na, katisa mi paali datoosi ba niŋi. Ba naa gbaari, a losi a, ka naa daa kusi u, a naa n ti Yeesu o ŋu. 30 Yeesu n tagsi a, o yeli, A baasiya. Ka zulisi o zu, a kpi. 31 A dindaari zaa ba niŋina siriya, o yiiŋu o ti loobi daboriso n kuri la, Juusi dima kpemba bi kpabira kpiinsi maa n tabi daari maa daborigu maa. A zu, ba suusi gomina maa, o ti ba kabi ba noba, ka sigi ba basi. Gomina maa sagi. 32 Niŋi n na, soojisi maa we, ka kabi niseesi ba n kpa n paasi Yeesu niŋi la noba. 33 Ba n ti paa Yeesu, ba nye, ka o kpiya, a zu, ba bi kabi o noba. 34 Ka soojisi maa yindaana naa kpanni kusi Yeesu pulugimini. A puli maa niŋi, koom ni zeem yi. 35 Dabso n nye ŋama maa niŋi yela maa dansiya, ya gba ya deeg a. O mi togsini yamonsi, ka baŋŋi, ni yamonsi n na o togsi. 36 Yela maa niŋini maa yaso kusu zaa ba n daa n sebi Naawun buku puwa, o loobi n niŋi yamonsi, ni o kobiri zaa ki kabi. 37 Ka Naawun buku lee n yeli, ni ba ni nye so ba n kusi la. 38 Niŋi n na, dabyindaana ba niŋi, o yuuri niŋi Joosefi n yi Arimatiya. O mi niŋini Yeesu nyaaŋpaara, ka mi sogi n pa o zu, a kpali o zorini Juusi dima kpemba. Ba n kabi noba maa, o we gomina maa ba n boona Pailati la saani, a wa ti suusi Yeesu kpiiŋu maa. Gomina maa sagi. A zu, o wa ti naag u. 39 Ka Nikodiima so n daa n ta Yeesu saani yiiŋu la gba ta, ka mari tulalesi kpaam, a timsim ni gariwa karigu ni koom sagini. Tulalesi maa bani tulim buyi, ba naa n jebi taaba, a yuya niŋi aloo ni maa. 40 Niŋi n na, ba naa wajepeela le Yeesu kpiiŋu, ka sarigi u tulale kpaam maa, a maa Juusi dima yaayela. 41 A leeli seela ba n kpa Yeesu maa, tiisi ba niŋi, ka kapaali n niŋi zovoori ba nisaaniŋi, ba na bi digili kpiiŋu zaa yi o puwa. 42 A kpali Juusi dima daborigu siriya niŋinisim, ka kaa maa leeli nisaaniŋi la zu, ba naa Yeesu digili niŋi.

20

1 Daborigu maa n daa n baasi, ka a chee bee, bogufifi, ka ligu na ba niŋi, Mariama Magiliini gaari kaa maa see. O n wa ti paa niŋi, o nyeni, ka kugkarigu so ba n naa n nyeri kaa maa noori maa lee n ka niŋi. 2 O chee n wa ti paa Simon Piita ni nyaaŋpaariso Yeesu n kpabira la, ka yeli ba, Ba naa ti duuma yi kaa maa puwa, ti mi bi baŋŋi seela o n be. 3 A zu, Piita ni nyaaŋpaara maa yi n chee n wara kaa maa see. Nyaaŋpaara maa chee n gaari Piita, ka daŋŋi n paa kaa maa, 5 ka nyaasi o puwa, a nye wajepeela maa, o mi bi kpe. 6 Niŋi n na, Simon Piita pa o nyaaŋa ti kpe kaa maa puwa, ka nye wajepeela maa n do, 7 a ni kparichepeeli so ba n naa n le o zu la n pobi n do seela. 8 Niŋi n na, nyaaŋpaara maa n daŋŋi n pa yii la kpe, ka nye, ka niŋi yeride. 9 A ni lala zaa ba na bi baŋŋi Naawun buku n yeli, ni o ni nyisigi kum puu la. 10 Niŋi n na, nyaaŋpaariba maa daa n pori n kuli, 11 ka che Mariama za kaa maa see kumina. O n kumina maa, o nyaasi kaa maa puwa, 12 ka nye malakisi ayi n pili bimpeela, a zi seela Yeesu di n do maa. Yindaana zi zu see, ka yindaana zi noba see. Ba yeli u, Poga, bo n mari e kumina? 13 O yeli ba, Ba naa m duuma, m mi bi baŋŋi seela ba n naag u digili. 14 O n yetira la, o loobi, ka nye Yeesu n za, ka mi bi baŋŋi maa, Yeesu n na. 15 Yeesu yeli u, Poga, bo n mari e kumina? ?ani n na e kpabira? O fe maa, tiisi maa daana n na, ka yeli u, M ba, ka e naag u ni gaari, wusi ma seela e naag u digili, m wa ti naag u. 16 Yeesu yeli u, Mariama O loobi n sagi Juusi dima yatoga niŋi, Dabooni. O gbinni niŋi karichi. 17 Yeesu yeli u, Da siisi ma, a kpali bo, m na bi du n gaari m ba Naawunni saani. Wa ti yeli m taaba la, ni m ya n duni gaari m ba Naawunni saani. O niŋini m ni ba zaa ba, ka lee n niŋi m ni ba zaa Naawunni. 18 A zu, Mariama Magiliini wa ti yeli Yeesu nyaaŋpaariba, ni o nyeni ba duuma maa, ka lee n yeli ba seema o n yeli u la. 19 A dindaari yiiŋu, Yeesu nyaaŋpaariba daa n laŋsi n ba dii, ka yo kukulunsi, a kpali ba n zora Juusi dima kpemba la zu. Niŋi n na, Yeesu ti za ba puwa, ka yeli ba, Naawunni ti ya niŋgbirimaasim. 20 O n yeli lala, o wusi ba o nuusi ni o pulugimini, o nyaaŋpaariba puusi peligi ba n nye ba duuma. 21 Ka Yeesu lee n yeli ba, Naawunni ti ya niŋgbirimaasim. Seema m ba Naawunni n daa n tumi ma la, m gba mi tumi ya. 22 O n yeli lala, o vuusi niŋi ba, ka yeli, Ya dee Naawun siya. 23 Ka ya che yabeeri paŋŋi nira zaa, yabeeri maa cheya. Ka ya bi che n paŋŋi, a bi che. 24 Yaŋama ŋa n daa n niŋi, Yeesu nyaaŋpaariba pii ni bayi maa yindaana ba n boona Tomasi, ka o niŋi jaa la ka niŋi. 25 A zu, nyaaŋpaariba maa yeli u, Ti nyeni ti duuma. Tomasi yeli, Ka pa m nye piima la voya, a yi o nuusi niŋi, ka naa m nubila tumi, ka lee n naa m nuu tumi o pulugimini voori la niŋi, m ki niŋi yeride. 26 A n daa n lee n ti niŋi daba anii, Yeesu nyaaŋpaariba maa lee n ba dii la puwa, ka Tomasi ba ba puwa, ka dinoya maa yo. Niŋi n na, Yeesu ti za ba puwa, ka yeli, Naawunni ti ya niŋgbirimaasim. 27 Ka yeli Tomasi, Naag e nubila niŋi kpe nyaasi m nuusi, ka lee n teeg e nuu tumi m pulugimini. Da zagsira yeride niŋinisim, niŋi ma yeride. 28 Tomasi yeli u, M duuma, a ni m Naawunni. 29 Yeesu yeli u, E n nye ma zu n na e niŋi ma yeride? Seesi n bi nye ma, ka niŋi ma yeride nyeni barika. 30 Yeesu mi daa n niŋi yela ga, o nyaaŋpaariba maa nufu niŋi, a mi bi sebi n niŋi buku ŋa niŋi. 31 Yaseesi n sebi n ŋa, a sebini ya niŋi yeride, ni Yeesu n niŋi Kristu so Naawunni n daa n ya n tumi la, ka mi niŋi Naawun biya, ka ya seesi n niŋina u yeride la, ya ni nye nyevuri, a kpali o yuuri zu.

21

1 ?ama nyaaŋa Yeesu daa n lee n naag o maŋŋa wusi o nyaaŋpaariba maa, a yi Galili beeŋkarigu so ba n boona Tabeeriya la noori. Seema o n daa n niŋi n ŋa. 2 Simon Piita ni Tomasi, so ba n boona jaa la, a ni Nataniya, so n yi Keena n ba Galili puu la, a ni Zebidi biisi maa, a ni nyaaŋpaariba bayi n daa n ba niŋi. 3 Simon Piita yeli ba, M ya n wa ti gbaani korotosi. Ba yeli u, Ti ni paag i gaari. Niŋi n na, ba gaari, a wa ti kpe ŋariŋu puwa, ba gbaa koroto. A dindaari yiiŋu ba bi gbaa seŋ. 4 Bee n ti cheegira, Yeesu za duuri, nyaaŋpaariba maa mi bi baŋŋi maa, Yeesu n na. 5 Ka Yeesu yeli ba, M biisi, ya bi mari koroto? Ba yeli, Ti bi mari. 6 O yeli ba, Ya naa awule maa lobi ŋariŋu maa nudii zu, ya ni gbaa seesi. A zu, ba naag u lobi, o gbaa korotosi ga, ba darigi u je, ba naa n niŋi ŋariŋu maa puwa. 7 Niŋi n na, nyaaŋpaariso Yeesu n kpabira la yeli Piita, Ti duuma n na. Simon Piita n wumi n ŋa, o naag o binseesi o n pirigi, a kpali tuma maa zu la pili, ka li beeŋu maa puu gaari duuri. 8 Ka nyaaŋpaariseesi n che maa mari ŋariŋu maa darigi korotosi maa wara duuri, a kpali bo, ba ni duuri ka wogilim, a maa yaadisi koowa. 9 Ba n wa ti paa duuri maa, ba nye saala bugum, ka koroto tomi, ka paanu mi ba niŋi. 10 Yeesu yeli ba, Ya naa korotosi maa ya n gbaa la seesi ta. 11 A zu, Simon Piita kpe ŋariŋu maa, ka darigi awule maa ta duuri. Korotodamta daa n ba o puwa, koowa ni pisinu ni ata. A ni lala zaa, a daa n zooya, awule maa mi bi kasigi. 12 Yeesu yeli ba, Ya ti sugi noori. Nyaaŋpaariba maa liŋini zaa bi boosi u, ni ŋani n niŋi u, a kpali bo, ba baŋiya, ni ba duuma n na. 13 Ka Yeesu naa paanu maa ni koroto maa tori ba. 14 Yeesu n daa n nyisigi kum puu la, o butadaana n na la o naag o maŋŋa wusi o nyaaŋpaariba maa. 15 Ba n di n baasi, Yeesu boosi Simon Piita, Simon, Jon biya, e kpabira ma gaari ba ŋa? Piita yeli, M duuma, e baŋŋi, ni kpabira i gba. Yeesu yeli u, Guuna m pebilisi. 16 Buyidaana o lee n boosi u, Simon, Jon biya, e kpabira ma? Piita lee n yeli, M duuma, e baŋŋi maa, m kpabira i. Yeesu yeli u, Kpagira m peeri. 17 Butadaana o lee n boosi u, Simon, Jon biya, e kpabira ma? A kpali Yeesu n boosi u, ni o kpabira u buta la zu, Piita sufu saami, o yeli u, M duuma, e baŋŋi yela zaa, e baŋŋi ni kpabira i. Yeesu yeli u, Guuna m peeri, 18 Yamonsi ma yeli i, e n daa n niŋi biya, e daa n yi naani e kirisu kirisi, a chaŋina seela e n kpabira. Ama ka e ti kurigi, e yi teeni e nuusi, yindaana o kirisi i, ka mari i gaari seela e n bi kpabira. 19 O yelini lala, a wusi seema Piita n ya n kpi, Naawun yuuri o du. O lee n yeli u, Paara m zu. 20 Niŋi n na, Piita loobi n nye nyaaŋpaariso Yeesu n kpabira la n pa ba zu. Wune n daa n zi Yeesu lugimini, ka ba dira, o boosi u, ni ŋani n ya n koosi u la. 21 Piita boosi Yeesu, M duuma, ka dabaa mini? 22 Yeesu yeli u, Ka m kpabira o ba niŋi, halli ka m lee n pori n ta, a bi nye i. Nyi wune, e pa m zu. 23 A kpali n ŋa zu, yela maa yaari, a yi Yeesu nyaaŋpaariba saani, ni nyaaŋpaara maa ki kpi. Yeesu mi bi yeli nyaaŋpaara maa ki kpi, ama o yeli Piita, ni ka wune Yeesu kpabira nyaaŋpaara maa ba niŋi, halli ka wune Yeesu lee n pori n ta, a bi nye u. 24 Nyaaŋpaara maa niŋi yela maa dansiya, ka sebi a gbaŋaa niŋi, ka ti mi baŋŋi, ni seema o n yeli maa niŋini yamonsi. 25 Yeesu mi daa n niŋi yadamtaseesi n bi sebi n niŋi buku ŋa puwa. Ka a zaa di ya n sebi, m feni maa, durinye puu zaa ki tee n dee bukusi maa zaa.