Cerma of Burkina Faso.

JOHN

1

1 Ku domma-na, Nelma naa waa tĩ. Nelma naa waa baa Diiloŋo, aa maa naa waa Diiloŋo. 2 Ku domma-na, Nelma naa waa baa Diiloŋo. 3 Diiloŋo ciɛ ma yaa ce bĩmbĩnni-i hiere. Bĩmbĩnni maŋ ciɛ hiere, ma nuŋgu dii ni cemma-na. 4 Cicɛ̃lma waa Nelma yaa nuɔ-i. Aa cicɛ̃lma famma yaa waa nelbiliemba fitĩnuɔ-i. 5 Fitĩnuɔ uŋ juɔ, kukulma saa gbãa cie-yo. 6 Huɔŋgu naŋgu juɔ hi, Diiloŋo saaŋ molo jo. Ba taa ba bĩ kutieŋo-i Nsãa. 7 U saaŋ-yo wuɔ u ji piiye fitĩnuɔ maama baa nuɔmba-i kumaŋ ka ce ba hũu u maama-i. 8 Ku saa ce ŋaa Nsãa yaa waa fitĩnuɔ-i dɛ! Ŋga uu naa jo duɔ ji waŋ fitĩnuɔ maama yoŋ baa nelbiliemba-i. 9 Nelma yaa waa ninsoŋ-fitĩnuɔ-i. Ma juɔ hĩɛma-na ji kaala nuɔmba yammu-i hiere. 10 Nelma waa tĩ miwaaŋo-na. Ma yaa jĩɛna miwaaŋo-i. Ŋga nelbiliemba yagaraa-ma. 11 Ma juɔ ma fɛrɛŋ nelle-na, ma nelleŋ-baamba cĩina-mɛi. 12 Ŋga banamba siyaa-ma aa hũu ma maama-i. Ma hãa kufaŋgu taamba-i ku fɔ̃ŋgũɔ-i ba da ba ce Diiloŋ-bisãlmba. 13 Diiloŋ-bisãlmba famba-i ku saa ce ŋaa u huɔŋ-ba nelbiloŋ temma, ku saa bi ce ŋaa ku dɔlaanu moloŋo-i u ce u hoŋ-ba, ŋga ku dɔlaanu fuɔ fɛrɛ yaa u hoŋ-ba. 14 Nelma ciɛ ma fɛrɛ nelbiloŋo jo ji waa i hɔlma-na. I daa u fafaaŋgu-i. U waa hujantieŋo aa tiraa waa ninsowaraŋo. Fafaaŋgu faŋgu-i i To-i hãa u Bɛduɔla-i baa-ku. 15 Nsãa yaa juɔ ji tuɔ waŋ u maama-i. U taa u piiye baa nuɔmba-i wuɔ: «Miŋ taa mi gbɛ̃ umaŋ miɛ uu dii huoŋ-nu, u yaa daayo-i. Aa mɛi suɔ da mi hoŋ, uu naa waa tĩ; a ce dumaaŋo-na u maaraa muɔŋo-i.» 16 U ciɛ baa-ye cor. Cuobaa-baŋ kaal, u bi ce baa-ye dumɛi. 17 Moisi yaa juɔ baa ãnjĩnamma-i ji hã-ye, ŋga hujarre-i baa ninsoŋo-i, Yesu-Kirsa yaa juɔ baa-ni. 18 Moloŋ yufelle saa haa Diiloŋo-na dede. Ŋga u Bɛduɔla pigãaŋ-ye u sĩnni-i. U yaa dii tĩɛna baa-yo. 19 Nsãa nuŋ-ãndaaŋgu yaa daaku. Uŋ waa tuɔ batiseŋ nuɔmba-i, Yuifu ba yuntaamba maŋ waa Yerusalɛmu-i-na, baa puɔr Diilojigãntaamba namba-i baa Levitibaa-ba namba-i wuɔ ba ka yuu u sĩnni-i. Baŋ kãa ka hi, baa cira: «Naacolŋ nuɔ, naŋ hilaa hie?» 20 Nsãa saa fuo ma diei bɛi; wuɔ cira: «Baa na ta na ne wuɔ sĩ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u yaa juɔ muɔŋo-i, muɔ sĩ.» 21 Baa cira: «Nuɔnɛi Eli-i wɛi?» Nsãa wuɔ cira: «E'e, muɔ sĩ.» Baa cira: «Nuɔnɛi Diilopɔpuɔrbiloŋ nuɔŋo-i wɛi?» Wuɔ cira: «E'e.» 22 Baa cira: «A naŋ hilaa hie? Nuɔmba'i puɔraa-ye; pigãaŋ-ye ŋ sĩnni-i i ka tũnu-bɛi.» 23 Nsãa wuɔ siɛ-ba baa Isayi ãndaaŋ daaku-i wuɔ: «Muɔmɛi hohuolaayaŋ hĩɛkuraaŋgu-na wuɔ: ‹Siireŋ na cãa Itieŋo hũmelle-i›.» 24 Farisĩɛbaa-ba waa pɔpuɔrbieŋ daaba hɔlma-na. 25 Baa cira: «Ŋ ciɛra wuɔ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u'i sĩ nuɔŋo-i, aa cira Eli'i sĩ nuɔŋo-i aa tiraa cira Diilopɔpuɔrbiloŋo'i bi sĩ nuɔŋo-i; a ma bilaa niɛ ŋ ta ŋ batiseŋ nuɔmba-i?» 26 Nsãa wuɔ cira: «Muɔmi batiseŋ-na baa hũmma yoŋ, ŋga moloŋo naŋo dii na hɔlma-na, na sa suɔ-yo. 27 Mi juɔ yaaŋga kufaŋgu tieŋo-na, ŋga mi saa piɛra u natãaŋgu-i.» 28 Nel daama-i hiere ma ciɛ Betani. Nsãa taa u batiseŋ nuɔmba-i kusuɔŋ-nu'i, dii Yurdɛ̃ bomborma-na. 29 Ku cuo kaala-i-na, Nsãa wuɔ u ne da Yesu jo u wulaa. Wuɔ cira: «Diiloŋ-Tũmbiloŋo yaa juɔŋ daayo. U yaa piriiŋ nelbiliemba ãmbabalma-i. 30 Mi taa mi gbɛ̃ u yaa-i miɛ uu dii huoŋ-nu, ŋga u taa yaaŋga muɔŋo-na, a ce dumaaŋo-na u maaraa-mi. 31 Mɛi saa ta mi suɔ-yo, ŋga mi juɔ ji ta mi batiseŋ nuɔmba-i hũmma-na da mi ce Isirahɛl-baamba suɔ-yo.» 32 Uŋ waaŋ mafamma-i, u cira: «Mi daa Diiloŋ-Yalle hilaa dɔrɔ-i-na koŋhuruŋ temma jo ji diire-yuɔ. 33 Mi saa ta mi suɔ-yo. Ŋga umaŋ puɔraa-mi wuɔ mi ji batiseŋ nuɔmba-i hũmma-na, uu naa gbɛ̃-mi wuɔ: ‹Da ŋ ji da mi Yalle hiiriiye ji diire umaŋ nuɔ-i, u yaa ka tuɔ batiseŋ nuɔmba-i baa-de.› 34 Mi daa mafamma-i nuɔ baa mi yufelle. Mi siɛ fuo-ma: Naacolŋ daa u yaa Diiloŋ-Biɛŋo-i.» 35 Ku cuo kaala-i-na, Nsãa wuɔ tiraa kã baa u hãalãbiemba hãi terduɔŋgu faŋgu-na. 36 U juɔ'a u ne da Yesu cor. Wuɔ cira: «Diiloŋ-Tũmbiloŋo yaa kãaŋ daayo!» 37 Hãalãbieŋ daabaŋ nuɔ mafamma-i, baa pãŋ ta cu Yesu huoŋ-nu. 38 Yesu wuɔ u miɛl ne ku yaa nuɔ-i, a da-ba u huoŋgu-na. Wuɔ yuu-ba wuɔ: «Kuu dii niɛ?» Baa cira: «Arabi, ŋ haraa hie?» (Arabi yuŋgu yaa wuɔ hãalãtie.) 39 Yesu wuɔ cira: «Juɔŋ i ta, na ka suɔ-ku.» Baa kã baa-yo ka suɔ uŋ haraa kusuɔŋ-nu. Bãaŋgu naa tɛrɛŋ tĩ, baa pãŋ perieŋ bãaŋgu boluoŋgu-i baa-yo. 40 Hãalãbieŋ daaba-i ba hãi-i-na, ba taa ba bĩ unaŋo-i Ãndere, Simɔ-Piɛr hãaŋo'i waa. 41 Fuɔ wuɔ ta kã mɔlŋo yaa wulaa-i igɛ̃na ka waŋ baa-yo wuɔ: «Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, i daa-yo.» (Ba bĩ u yaa-i Kirsa-i girɛkimma-na.) 42 Aa naa kã baa Simɔ-i Yesu wulaa. Yesu wuɔ ne-yo aa naa cira: «Nsãa biɛŋ nuɔ, ba bĩ-ni Simɔ; i ka tiɛ bĩ-ni fiɛfiɛ-i-na Sefasi.» (Sefasi yuŋgu yaa wuɔ tãmpɛ̃lle.) 43 Ku cuo kaala-i-na, Yesu wuɔ cira u kã Galile. Uŋ hilaa, wuɔ suu baa naacolŋo naŋo-i ba bĩ-yo Filipu; wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «Filipu, jo i ta!» 44 Filipu taa u hel Betisada. Ba taa ba hel neduɔle baa Ãndere-i baa Piɛr hiere. 45 Ku huoŋgu-na, Filipu wuɔ bi kã ka da Natanayɛl; wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «Moisi-i baa Diilopɔpuɔrbieŋ baŋ waaŋ naacolŋo maŋ maama-i ba sɛbɛbaa-ba-na, i daa-yo. Ba bĩ-yo Yesu, Nasarɛtitaaŋ Yosɛfu biɛŋo.» 46 Natanayɛl wuɔ cira: «Niŋ huɔŋ, ŋ nuɔ ba'a bĩŋkũfafaaŋgu hilaa Nasarɛti-i-na dede wɛi?» Filipu wuɔ cira: «Jo i ta ŋ ka da baa ŋ yufelle.» 47 Yesuŋ juɔ'a u ne da Natanayɛl jo, wuɔ cira: «Isirahɛlyiɛŋ kerre yaa daade-i; huhurma diei maa si dii-yuɔ.» 48 Natanayɛl wuɔ yuu-yo wuɔ: «Naŋ suyaa muɔ hie?» Yesu wuɔ cira: «Aa Filipu suɔ duɔ bĩ-ni, mii naa da-ni yensãaŋgu yuŋgu-na.» 49 Uŋ waaŋ mafamma-i, Natanayɛl wuɔ cira: «Hãalãtie, Diiloŋ-Biɛŋo yaa nuɔŋo-i, Isirahɛl-baamba nellentieŋo yaa nuɔŋo-i!» 50 Yesu wuɔ cira: «Miŋ ciɛra mi daa-ni yensãaŋgu yuŋgu-na ku'i ciɛ ŋ hũu mi nelma-i. Yiiŋgu dii baa yiiŋgu, ŋ ka da mamaŋ maaraa daama-i.» 51 Aa naa cira: «Mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Yiiŋgu dii baa yiiŋgu na ka da dɔrɔ puurii aa dɔrpɔpuɔrbiemba ta ba nyugũŋ aa ta ba hiire Moloŋ-Biɛŋo yudɔrɔ-i-na.»

2

1 Yesuŋ bĩɛ Filipu-i baa Natanayɛl, yiiŋgu diei cor, hãalĩŋ-yiiŋgu-na, ba ta ba jã ciɛŋo dii nelle nande-na ba bĩ-de Kana; dii dii Galile huɔŋ-na. Yesu nyu waa kãlle fande-na 2 a naara Yesu-i baa u hãalãbiemba-i. 3 Huɔŋgu naŋgu juɔ hi, ba kolma yor. Yesu nyu wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «Ba kolma yuraa.» 4 Yesu wuɔ cira: «Nnaa, yaŋ-ma ŋ hã muɔ, ku saa hi mi wulaa yogo.» 5 Nyuŋ wuɔ waŋ baa maacembiemba-i wuɔ: «Duɔ waŋ mamaŋ baa-na, na ce-ma.» 6 A ne da bɔ̃ɛŋa naŋa waa terieŋgu-na; baa naa jĩna-yɛi ta ba dii hũmma ba saara ba fɛrɛ a saa baa Yuifu ba Diiloŋ-hũmelle-i. A waa bɔ̃ɛŋ niediei. Di diei gbãa yu litiribaa komuɔŋa ndii temma. 7 Yesu wuɔ waŋ baa maacembiemba-i wuɔ: «Kãaŋ na ka hu hũmma na ji dii bɔ̃ɛŋ daaya yu.» Baa kã ka hu hũmma-i ji dii bɔ̃ɛŋa yu. 8 Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Kaaŋ manamma na ka hã umaŋ niɛŋ niiwuoni-i.» Ba kaa ka hã-yo. 9 Hũmma birii kolma! Wuɔ hũu nyɔŋ, u saa suɔ maŋ hilaa kusuɔŋ-nu. Maacembiemba fuɔ ba suyaa. Wuɔ bĩ dɔrbiɛŋo-i 10 a ji tuɔ piiye baa-yo wuɔ: «Kolma maŋ dɔlaaŋ, ba hã nuɔmba-i ma yaa-i igɛ̃na. Da ba ji nyɔŋ ye, ba suɔ hã-ba mamaŋ sa dɔlaaŋ. Nuɔ fuɔ, naŋ bir yaŋ kondɔdɔlma-i ji ta ŋ hã-ba baa-ma huoŋ-nu!» 11 Yesu kaaŋ ce hiŋ daama yaa-i. U ciɛ-ma Kana dii Galile mara nuɔ. U pigãaŋ u fɛrɛ pigãaŋ daama temma yaa-i u hãalãbiemba hũu u maama-i. 12 Uŋ hilaa terieŋgu-na, u kã Kafarnamu ka ce yinni cɛllɛ. U nyu waa baa-yo baa u hãmba-i a naara u hãalãbiemba-i. 13 Yuifu ba kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋguŋ juɔ ta ku piɛ, Yesu wuɔ kã Yerusalɛmu-i-na. 14 Uŋ kãa, wuɔ kã ka da ba suor niimba baa tũlmba baa nɔnsɔr ba huriimba Diilodubuɔ-i-na. Aa da bamaŋ huraaŋ gbeiŋa-i ba tĩɛnaana ba taabalebaa-ba canni-na ta ba hor gbeiŋa-i. 15 Wuɔ ce iyiemba a pãl comelle a muo-ba hiere donya-bɛi hiel-ba Diilodubuɔ-i-na baa ba niimba-i baa ba tũlmba-i hiere. Aa naa sɛ gbeihortaamba taabalebaa-ba-i nanna baa ba gbeiŋa-i. 16 Aa gbɛ̃ bamaŋ taa ba suor nɔnsɔr ba huriimba-i wuɔ: «Biyaaŋ na huriimba-i na hiel-ba bande-i-na; baa na ce mi To dũŋgu-i gbeitaara-terieŋgu.» 17 Uŋ ciɛ mafamma-i, mamaŋ nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: «Diilo, mi kuye ŋ dũŋgu maama-i. Ma gbu ma ko-mi», nelma faŋ maa tĩɛnu u hãalãbiemba-i. 18 Yuifubaa baa yuu-yo wuɔ: «Ŋ ka ce hiŋ hama-i pigãaŋ-ye i suɔ wuɔ niŋ ciɛ mamaŋ daama-i, ba hãa-ni hũmelle-i aa ŋ suɔ ce-ma?» 19 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Muyaanuŋ Diilodubuɔ-i, na ka da mi maa-yo yinni siɛi hɔlma-na yoŋ.» 20 Baa cira: «Baŋ maa bĩŋkũŋgu maŋ bieŋ komuɔŋa hãi baa niediei, naŋ'a naŋ ka ma-ku yinni siɛi hɔlma-na yoŋ!» 21 Yesuŋ taa u waŋ Diilodubuɔ maŋ maama-i, u yaa fuɔ fɛrɛŋ kerre-i. 22 Uŋ juɔ ku aa sire, nelma faŋ maa tĩɛnu u hãalãbiemba-i; baa pãŋ hũu mamaŋ nyɛgãaŋ hiere Diiloŋ-nelma-na baa Yesuŋ waaŋ mamaŋ hiere. 23 Yesuŋ kãa Yerusalɛmu-i-na, u ciɛ gbɛrɛ-wɛima bɔi kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu yinni-na. A ce dumaaŋo-na, nuɔmba maŋ daa gbɛrɛ-wɛiŋ daama-i, ba fɔ̃ŋgũɔ baa hũu u maama-i. 24 Ŋga Yesu naa konnu-bɛi, a ce u saa haa u naŋga bɛi. 25 Fuɔ fɛrɛ taa u suɔ nelbiloŋo kusũŋgu-i, u saa waa duɔ ka yuu moloŋo wuɔ mɛlŋo dii niɛ?

3

1 Farisĩɛyiɛŋo naŋo waa ba taa ba bĩ-yo Nikodɛmu; u waa Yuifu ba yuntieŋo. 2 Isuɔŋgu naŋgu-na, wuɔ sire kã Yesu wulaa ka cira: «Hãalãtie, i suyaa yiɛ nuɔŋo-i Diiloŋo'i puɔraa-ni baa u nelma-i; ni ma'i sĩ niŋ ceŋ gbɛrɛ-wɛima maŋ daama-i, nelgbãŋgbãlãaŋ siɛ gbãa ce-ma.» 3 Yesu wuɔ cira: «Yaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-ni: Umaŋ duɔ saa puma hoŋ fɛlɛmma, kutieŋo yufelle siɛ gbãa haa Diiloŋ-nelle-na.» 4 Nikodɛmu wuɔ yuu-yo wuɔ: «Nɛliɛŋo maŋ vãa tĩ, u ce niɛ gbãa puma hoŋ fɛlɛmma-i? U gbãa bir suur u nyu kusũŋgu-na u tiraa hoŋ-yo wɛi?» 5 Yesu wuɔ cira: «Yaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-ni: Umaŋ duɔ saa hoŋ hũmma-na baa Diiloŋ-Yalle-na, kutieŋo siɛ gbãa suur Diiloŋ-nelle-na. 6 Da ŋ hoŋ nelbiloŋ homma-i, nelbiloŋ huɔŋga'i waaŋ-niɛ, da ŋ bi hoŋ Diiloŋ-Yalleŋ homma-i, Diiloŋ-Yalleŋ huɔŋga'i waaŋ-niɛ. 7 Miŋ ciɛra na puma hoŋ fɛlɛmma-i, baa yaŋ ma cu ŋ huɔŋga-i. 8 Ŋ saa da, terieŋgu maŋ da ku dɔlnu fafalmu-i mu sire; da ŋ ji cira ŋ suɔ, ŋ da mu du; ŋ siɛ suɔ muŋ hilaa kusuɔŋ-nu, ŋ siɛ bi tiraa suɔ muŋ kãŋ kusuɔŋ-nu. Bamaŋ huɔŋ Diiloŋ-Yalle homma-i baa dii dumɛi.» 9 Nikodɛmu wuɔ yuu-yo wuɔ: «Nel daama gbãa ce niɛ ce?» 10 Yesu wuɔ cira: «Ŋ siɛ suɔ wuɔ nelpigãatieŋ nuɔ Isirahɛl-na, nel daama ciɛ niɛ yar-ni suɔma? 11 Yaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-ni: Iŋ suɔ mamaŋ, i piiye ma yaa-i; aa iŋ daa mamaŋ, i waŋ ma yaa-i aa na sa taara na hũu-ma. 12 Nelma maŋ ciɛŋ hĩɛma-na bande-i-na, da mi waŋ-ma na sa hũu-ma, na ka ce niɛ gbãa hũu dɔr-maama-i mi wulaa? 13 Molo saa kã dɔrɔ-i-na dede, da ku saa waa Moloŋ-Biɛŋo yaa-i. U yaa hilaa dɔrɔ-i-na jo. 14 Moisi naŋ haa kɔvɛ̃lluŋ-jĩɛŋo-i daaŋgu-na dumaa hĩɛkuraaŋgu-na, ba ka bi haa Moloŋ-Biɛŋo-i daaŋgu-na dumɛi. 15 Ku yaa bamaŋ hũyãa u maama-i, ba ka da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i. 16 Na saa da, nelbiliemba maama gbuu silaa dɔlnu Diiloŋo-i u naa u hã-ba u Bɛduɔla-i wuɔ umaŋ duɔ hũu u maama-i, kutieŋo baa ka caa, ŋga u da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede. 17 Diiloŋo saa saaŋ u Biɛŋo jo hĩɛma-na duɔ ji kɔsuɔŋ nelbiliemba-i, ŋga u saaŋ-yo wuɔ u ji kor-ba. 18 Umaŋ duɔ hũu Diiloŋ-Biɛŋo maama-i, ba sa ka yuu kutieŋo-i baa wɛima. Ŋga umaŋ duɔ saa hũu-ma, kumaŋ ciɛ u saa hũu Diiloŋ-Bɛduɔla maama-i, Diiloŋo ka gãŋ baa-yo. 19 Kumaŋ juɔ baa kufaŋgu-i ku yaa daaku: Fitĩnuɔ juɔ miwaaŋo-na, ŋga nelbiliemba ciluɔŋ balaaŋ dumaaŋo-na, ba bir yaŋ aa par kukulma. 20 Nɛliɛŋo maŋ duɔ tuɔ ce kuubabalaaŋgu-i, cecerma sa dɔlnu-yuɔ. U sa taara u carra wuɔ ba ka da u cilɔbabalaŋo-i. 21 Ŋga nelfɛfɛiŋo sa fuo; u ce u wɛima-i hiere cecerma-na wuɔ nuɔmba da uŋ ceŋ Diiloŋo huɔŋga-i dumaa.» 22 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ ji kã Yude baa u hãalãbiemba-i ka tuɔ batiseŋ nuɔmba-i. 23 Nsãa waa terieŋgu naŋgu-na bi tuɔ batiseŋ. Ba bĩ terieŋgu faŋgu-i Ayinɔ. Kuu dii Salimu caaŋ-nu. Hũmma waa bɔi terieŋgu-na ku'i ciɛ Nsãa wuɔ kã ka waa terieŋgu-na. 24 Huɔŋgu faŋgu-na, ba saa naa hi dii-yo kaso-i-na yogo. 25 Yiiŋgu naŋgu-na, u hãalãbiemba namba ji ta ba fanu ba-naa baa Yuifuyiɛŋo naŋo-i nɛliɛŋ nuɔ niŋ saaya ŋ migãaŋ ŋ fɛrɛ dumaa a saanu baa Yuifu ba Diiloŋ-hũmelle-i. 26 Baa kã ka gbɛ̃ Nsãa-i wuɔ: «Hãalãtie, niŋ waaŋ naacolŋo maŋ maama-i baa-ye; umaŋ waa baa-ni dii Yurdɛ̃ bomborma namma-na, u duɔŋ tuɔ batiseŋ nuɔmba-i, a ce dumaaŋo-na nuɔmba-i hiere ba kã fuɔ yaa wulaa-i.» 27 Nsãa wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Diiloŋ duɔ saa hã-ni baa kumaŋ, ŋ siɛ gbãa da-ku. 28 Namaa fɛrɛ-i mi waaŋ-ma na yufelleŋ miɛ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u'i sĩ muɔŋo-i, ŋga u puɔraa muɔmi da mi jo u yaaŋ-na yoŋ.» 29 Uŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ naŋ gbãnalãaŋ daaku-i baa-ba wuɔ: «Na suyaa wuɔ da ŋ ta ŋ jã ciɛŋo, ŋ huɔŋga gbuu fɛ̃ da yogogo wuɔ ŋ ka da hũnyɔmma. Ŋ jĩɛŋ duɔ ne da ŋ huɔŋga fĩɛ, ŋ bi da fuɔ kaaŋga fĩɛ. Muɔ mii dii ŋaa dɔrbiɛŋo jĩɛŋo'i baa-mi; mi huɔŋga fĩɛ gbarnu. 30 Ku saaya kunaŋgu ta ku suur-yuɔ ku naara aa kunaŋgu cɛr ta ku hel muɔmi-na. 31 «Umaŋ hilaa dɔrɔ-i-na jo, uu dii nuɔmba-i hiere ba yuŋ-nu. Umaŋ duɔ hoŋ hĩɛma-na, hĩɛmaŋ-wuoŋo, u waŋ hĩɛmaŋ-tĩmma. Umaŋ hilaa dɔrɔ-i-na jo, uu dii nuɔmba-i hiere ba yuŋ-nu. 32 Uŋ daa mamaŋ baa uŋ nuɔ mamaŋ, u waŋ ma yaa-i, ŋga molo sa hũu u nelma-i. 33 Umaŋ duɔ hũu u nelma-i, kutieŋo pigãaŋ wuɔ Diiloŋo waŋ ninsoŋo. 34 Na saa da, Diiloŋ uŋ puɔraa umaŋ, u yuu kutieŋo huɔŋga-i baa u Yalle-i, a ce dumaaŋo-na u waŋ Diiloŋ-nelma. 35 Bɛpolŋo maama dɔlnu Tuoŋo-i a ce Tuoŋo diyaa wɛima-i hiere u naŋ-na. 36 Umaŋ duɔ hũu Bɛpolŋo maama-i, kutieŋo ka da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i. Ŋga umaŋ duɔ saa hũu Bɛpolŋo maama-i, u siɛ da cicɛ̃lŋ daama-i aa Diiloŋo tiraa gãŋ baa-yo.»

4

1 Nuɔmbaŋ kãŋ Yesu tuɔ batiseŋ-ba, ba kã ka tũnu Farisĩɛbaa-ba-i wuɔ Yesu da nuɔmba u batiseŋ u yaŋ Nsãa-i. 2 A ne da fuɔ saa tuɔ batiseŋ-ba u fɛrɛ, u hãalãbiemba'i taa ba batiseŋ-ba. 3 Maŋ juɔ waa dumaaŋo-na, wuɔ sire Yude-i-na a bir tuɔ kã Galile-i-na. 4 Uu naa saaya u karnu Samari-i cor. 5 Uŋ kãa ka hi tuɔ karnu, wuɔ kã ka suur nelle nande-na ba bĩ-de Sikaar. Dii dii Yosɛfu suoŋgu caaŋ-nu. Suoŋgu faŋgu-i Yakɔbu yaa hãa Yosɛfu-i baa-ku. 6 Yakɔbu kɔlɛŋo waa kusuɔŋ-nu'i. Yesuŋ wuɔyaa mulĩɛŋ dumaaŋo-na, wuɔ tĩɛna kɔlɛŋ daayo nuŋgu-na tuɔ fiisa. Bãaŋgu naa hi yuhuɔŋga-i tĩ. 7 Samariciɛŋo naŋo jo duɔ ji hu hũmma. Yesu wuɔ cira: «Ciɛŋ nuɔ, ŋ sa hã-mi hũmma namma mi nyɔŋ wɛi?» 8 A ne da u hãalãbiemba naa kã nelleŋ-huɔŋ-na da ba ka sãa niiwuoni. 9 Ciɛŋo gbɛ̃-yo wuɔ: «Ma sĩ Yuifuyiɛŋ nuɔ kɛ? A bige-i ciɛ ŋ ta ŋ cãrã hũmma-i Samariyiɛŋ muɔmi wulaa?» Ninsie ninsie, Yuifubaa-ba saa ta ba siɛ ba ce wɛima baa Samaritaamba-i. 10 Yesu wuɔ cira: «Kuɔ ŋ taa ŋ suɔ Diiloŋ-caluɔ-i aa suɔ umaŋ cãarãŋ hũmma-i ŋ wulaa, nuɔnɛi naa bir cãrã u wulaa aa uu naa hã-ni cicɛ̃lmaŋ-hũmma.» 11 Ciɛŋ wuɔ cira: «Kɔlɛŋo-i filofilo dumandɛ-i-na aa kɔlɛncaŋga bi sĩ baa nuɔ, naŋ ka da kufaŋgu cicɛ̃lmaŋ-hũmma-i hie a hã muɔ baa-ma? 12 I bĩncɔiŋo-i Yakɔbu yaa birii kɔlɛŋ daayo-i hã-ye, fuɔ fɛrɛ nyuɔŋ u hũmma-i, u bisãlmba sire nyɔŋ-ma baa ba muɔru-i hiere. Naŋ ne wuɔ sĩ naŋ maaraa Yakɔbu-i wɛi?» 13 Yesu wuɔ cira: «Umaŋ duɔ nyɔŋ hũŋ daama-i, hũŋkuɔsĩnni ka tiraa bir bel-o. 14 Ŋga muɔ da mi hã umaŋ mi hũmma-i u nyɔŋ, ma ka ce hũnfoele kutieŋo huɔŋga-na, aa cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede ma'i ka ta ma hel hũnfoele fande-na, a ce dumaaŋo-na hũŋkuɔsĩnni cɛraa ni ji bel-o.» 15 Ciɛŋ wuɔ: «Hã muɔ hũmma famma-i hũŋkuɔsĩnni baa ji tiraa bel-mi aa mi baa ji tiraa jo bande-i-na wuɔ mi ji hu hũmma.» 16 Yesu wuɔ: «Kã ŋ ka bĩ ŋ bɔlɔ-i na jo.» 17 Ciɛŋ wuɔ: «Bɔlŋo si dii baa-mi.» Yesu wuɔ: «Ma dɔlaa-ni! 18 Ŋ tĩɛnaana baa bibɛmba ndii cor tĩ. Aa niŋ yeŋ baa umaŋ fiɛfiɛ-i-na, ŋ bɔlɔ-i sĩ. Ŋ saa kar coima.» 19 Uŋ waaŋ mafamma-i, ciɛŋ wuɔ: «Ku biyaa ŋaa nuɔŋo-i Diilopɔpuɔrbiloŋ nuɔ.» 20 Aa naa cira: «Yaŋ mi yuu-ni nelma diei: Samari-bĩncuɔmba siire jaal Diiloŋo-i tãnuŋ daaku yaa nuɔ-i, bige-i ciɛ Yuifubaa namaaŋo-i na'a Diilojaalterieŋgu dii Yerusalɛmu?» 21 Yesu wuɔ: «Ciɛŋ nuɔ, yaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-ni: Yiiŋgu dii baa yiiŋgu na siɛ ji tiraa ta na jaal i To-i Diiloŋo-i tãnuŋ daaku-na, na siɛ bi ji tiraa ta na jaal-o Yerusalɛmu-i-na. 22 Samaritaaŋ namaaŋo-i na sa suɔ naŋ jaal umaŋ, a ne da Yuifubaa miɛŋo-i, Koŋkortieŋo hilaa miɛmɛi nuɔ-i, a ce dumaaŋo-na i suɔ iŋ jaal umaŋ. 23 Ŋga yiiŋgu dii baa yiiŋgu, Diiloŋ-Yalle ka ce ninsoŋ-Diilojaaltaamba ta ba jaal i To-i Diiloŋo-i baa huɔŋga diei. Yiiŋgu faŋgu hii tĩ yɛrɛ. I To-i Diiloŋo-i taara ba ta ba jaal-o dumɛi. 24 Diiloŋo-i molo sa da-yo; bamaŋ jaalaaŋ-yoŋ ba saaya ba ta ba jaal-o baa huɔŋga diei, aa ba yaŋ u Yalle dii-ba hũmelle-na.» 25 Ciɛŋ wuɔ: «Mi suyaa miɛ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u ka jo. Ba bĩ u yaa-i Kirsa-i. Duɔ jo, u ka waŋ ma yaaŋga-i hiere baa-ye.» 26 Yesu wuɔ: «Niŋ gbɛ̃ŋ umaŋ, u yaa piiyeŋ baa-ni daayo-i.» 27 Uŋ taa u waŋ mafamma-i, u hãalãbiemba jo ji ta ba yiɛra. Baŋ juɔ ji da u piiye baa ciɛŋ daayo-i, kuɔ cu ba hɔmmu-i. Ŋga molo saa siɛ duɔ yuu-yo wuɔ: «Bige-i ciɛ ŋ ta ŋ piiye baa ciɛŋ daayo-i? Ŋ'a u ce bige-i hã-ni?» 28 Ciɛŋ wuɔ yaŋ u bũnaŋga-i aa naa gbar kã nelleŋ-huɔŋga-na ka tuɔ piiye baa nuɔmba-i wuɔ: 29 «Juɔŋ i ta na ka da, ma miŋ siire ce mamaŋ hiere, naacolŋo naŋo waaŋ-ma baa-mi. Ku biyaa ŋaa Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u yaa juɔ.» 30 Nuɔŋ baa hel kã Yesu wulaa. 31 A ne da huɔŋgu faŋgu-na, u hãalãbiemba waa ta ba cãrã-yuɔ wuɔ u wuo niiwuoni-i. 32 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Mi daa niiwuoni nanni da mi wuo ŋga namaa na sa suɔ niiwuoni fanni-i.» 33 Hãalãbieŋ baa ta ba yuu ba-naa wuɔ: «Ku ce molo juɔ baa niiwuoni ji hã-yo wɛi?» 34 Yesu wuɔ cira: «Umaŋ puɔraa-mi, da mi gbãa ce u huɔŋga-i, a ce u maacemma ka bãl, mɛi niiwuoni yaa nifanni-i. 35 Ma sĩ namaa fɛrɛ-i da na ce na ta na piiye wuɔ dĩmma ce caamba naa aa ba suɔ kar-ma kɛ? Ciiriiŋ na yunni-i na ne; nuɔmba maŋ juɔŋ, baa dii ŋaa dĩmma maŋ vãa hi karma. 36 Umaŋ karaaŋ dĩmma-i u ka da u cufaluŋgu sullu-i aa uŋ karaa dĩmma maŋ, ma ka kã Diiloŋ-nelleŋ. A ce dumaaŋo-na, umaŋ duuŋ baa umaŋ karaaŋ, ba hɔfɛ̃lle-i diiduɔle. 37 Da ba cira: ‹Unaŋo-i duuŋ aa unaa kar› ba saa kar coima. 38 Suoŋgu maŋ namaa saa kũ-ku, mi puɔraa na ka ta na ka kufaŋgu dĩmma yaa-i. Banamba'i kũɔ-ku cufal, aa namaa kã ka ta na ka ku dĩmma-i.» 39 Ciɛŋ uŋ tũɔnu nuɔmba-i wuɔ uŋ siire ce mamaŋ hiere Yesu waaŋ-ma baa-yo, ba fɔ̃ŋgũɔ hũu Yesu maama-i nelle fande-na. 40 A ce dumaaŋo-na, baŋ juɔ ji da-yo, baa cãrã-yuɔ wuɔ u tĩɛna baa-ba. Yesu wuɔ tĩɛna ce yinni hãi 41 a piiye baa-ba u fɛrɛ. Uŋ ciɛ mafamma-i, nuɔmba bɔi tiraa hũu u maama-i naara. 42 Baa ta ba piiye baa ciɛŋo-i wuɔ: «Iŋ nuɔ naŋ nelma-i aa jo ji nu fuɔ maama-i a suɔ wuɔ u yaa miwaaŋo koŋkortieŋo-i kelkel, ku yaa kãyã-yiɛ i hũu u maama-i.» 43 Yesuŋ siire Sikaar-na, wuɔ cor baa u hũmelle-i tuɔ kã Galile-i-na. 44 Fuɔ fɛrɛ wuɔ waaŋ-ma wuɔ: «Ba sa kãŋ Diilopɔpuɔrbiloŋo-i u fɛrɛŋ nelle-na.» 45 Uŋ kaa hi Galile-i, Galiletaaŋ baa gbuu bel-o da fafamma. Baŋ ŋa naa kã Yerusalɛmu-i-na kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu-na, ba daa uŋ ciɛ mamaŋ hiere, ku'i ciɛ uŋ kãa ba terieŋgu-na, ba suɔ u belma. 46 Ku huoŋgu-na, wuɔ ji tiraa kã Kana-i-na uŋ ŋa naŋ birii hũmma-i kolma-i kusuɔŋ-nu. A ne da fãamaaŋo naŋo biɛŋo taa u jaŋ. U waa Kafarnamu. 47 Tuoŋ uŋ juɔ nu wuɔ Yesu hilaa Yude-i-na jo Galile-i-na, wuɔ kã ka cãrã-yuɔ wuɔ u ce jande aa u kã baa-yo Kafarnamu-i-na ka sire u biɛŋo-i hã-yo, kɛrɛ jarma cɔraanu-yuɔ cor. 48 Yesu wuɔ cira: «Ku ce ŋaa da na saa da gbɛrɛ-i baa na yufelle-i na sa hũu-ma wɛi?» 49 Naacolŋ wuɔ cira: «Itie, jande baa sɛrɛ. Da ŋ sɛrɛ, mi biɛŋo ka ku.» 50 Yesu wuɔ cira: «Bir ŋ kũŋ, ŋ biɛŋo siire.» Naacolŋ wuɔ bi hũu-ma aa naa bir tuɔ kũŋ. 51 Uŋ kãŋ hũmelle-na, wuɔ suu baa u maacembiemba jo u wulaa. Wuɔ yuu-ba. Baa cira: «Ŋ biɛŋo siire, i taa i kã diɛ ka waŋ ma yaa baa-ni.» 52 Wuɔ yuu-ba wuɔ: «U siire yaku-i?» Baa cira: «U siire cicuɔŋ-nu, bãaŋgu naa ciɛl yuhuɔŋga-na cɛllɛ.» 53 Tuoŋ wuɔ bi ne da huɔŋgu bi faŋgu'i nuɔ-i Yesu naa gbɛ̃-yo wuɔ u biɛŋo siire. Kuŋ ciɛ dumaaŋo-na, fuɔ baa u dumɛlleŋ-baamba-i hiere baa pãŋ hũu Yesu maama-i. 54 Yesuŋ hilaa Yude-i-na bir kã Galile-i-na, u gbɛrɛ daayo yaa ciɛ ba ce ba hãi terieŋgu faŋgu-na.

5

1 Ku huoŋgu-na, Yuifubaa-ba ji ta ba ce ba ponsaaŋgu naŋgu-i Yerusalɛmu-i-na. Yesu wuɔ kã. 2 A ne da Tũlŋ-dumɛlle caaŋgu-na hũnfuoŋgu naŋgu dii, ba bĩ-ku ebiremma-na «Bɛtisata». Gbuganni ndii waa cĩilã-kuɔ. 3 [Dɔrpɔpuɔrbiloŋo naŋo waa tuɔ jo u sagalla hũmma-i hũnfuoŋ daaku-na. Duɔ sagalla-mɛi, jɛiŋo maŋ duɔ gbãa suur igɛ̃na, u jarŋ da ma fiɛ kuola niɛ niɛ, fafalmu pãŋ da-yuɔ.] A ce dumaaŋo-na, jaamba bɔi waa terieŋgu-na ta ba cɔrɔ gbugaŋ daani-na [ba cie hũmma sagallamma-i]: Yiriemba waa, cisɛduɔlbaa-ba waa a naara murgubaa-ba bi waa. 5 Unaŋo waa ba hɔlma-na, uŋ gaala jarma-na, ku bieŋ komorre baa cĩncieluo niisiɛi waa belle fande-na. 6 Yesuŋ kãa ka da u gaala, aa nu wuɔ u bãaŋgu cuɔ jarma-na, wuɔ yuu-yo wuɔ: «Ŋ taara ŋ sire wɛi?» 7 Jɛiŋ wuɔ cira: «Hãalãtie, hũŋ da ma sagalla, mi siɛ da molo dii-mi; muɔ da mi namallã da mi ka suur dii huɔŋgu-na, unaa ta yaaŋga miɛ suur. Mi ce-ma niɛ?» 8 Yesu wuɔ: «Sire ŋ biɛ ŋ figĩiŋgu-i ŋ kũŋ.» 9 Terduɔŋgu faŋgu-na, fafalmu pãŋ da naacolŋo-na. Wuɔ sire biɛ u figĩiŋgu-i tuɔ kũŋ. A ne da yiiŋgu faŋgu waa yitĩɛnaŋgu. 10 Yuifu ba yuntaambaŋ daa u tũyãa figĩiŋgu-i, baa ta ba waŋ baa-yo wuɔ: «Ŋ saa suɔ wuɔ nyuŋgo-i yitĩɛnaŋgu wɛi? Bige-i ciɛ ŋ sire biɛ figĩiŋgu tũu?» 11 Naacolŋ wuɔ: «Umaŋ siire-miɛ u yaa ciɛra mi biɛ mi figĩiŋgu-i kũŋ.» 12 Baa cira: «Hai moloŋo-i ufaŋo-i?» 13 Naacolŋo yiɛra bege! U sa suɔ Yesu-i duɔ pigãaŋ-yo. A ne da nuɔmba naa maara cor. Yesu baala ba hɔlma-na. 14 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ ji da naacolŋo-i Diilodubuɔ-i-na. Wuɔ waŋ baa-yo wuɔ: «Nuɔnɛi daani yeryer fiɛfiɛ-i-na, da ŋ'a ŋ sa taara wɛima namma da-ni mamaŋ balaaŋ yaŋ dĩɛlã-maaŋ daama-i, baa tiraa ŋ cãl Diiloŋo-i.» 15 Naacolŋ wuɔ kã ka waŋ baa Yuifu ba yuntaamba-i wuɔ naacolŋ daayo yaa naa sire-yuɔ u jarma-na. 16 Yuifu ba yuntaaŋ baa sire ku yaa nuɔ-i a cɔ̃ Yesu-i wuɔ u ciɛ niɛ sire moloŋo yitĩɛnaŋgu-na? 17 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Mi biyaa mi to-maama. Mi To sa nanna yiiŋgu baa u maacemma-i.» 18 Uŋ waaŋ mafamma-i, Yuifu ba yuntaaŋ baa pãŋ ta ba taara-yuɔ baa komma, wuɔ u saa kãŋ yitĩɛnaŋgu-i aa tiraa cira Diiloŋo-i fuɔ tohoiŋo; dumaaŋo-na, u saa u fɛrɛ baa Diiloŋo-i. 19 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Bɛpolŋo siɛ gbãa da dumaa u tuɔ ce. U ne Tuoŋo yaa-i aa tuɔ ce. Tuoŋ uŋ ceŋ mamaŋ, Bɛpolŋo bi ce ma yaa-i. 20 Bɛpolŋo maama dɔlnu Tuoŋo-i, u yaa pigãaŋ-yoŋ u maacemma-i u tuɔ ce. U ka pigãaŋ-yo mamaŋ maaraa daama-i a ce-na gbɛrɛ. 21 Tuoŋ uŋ pĩŋ bikuomba-i dumaa ba sire, Bɛpolŋ duɔ tuɔ taara umaŋ waa u gbeini-na u sire-yuɔ dumɛi. 22 Aa Tuoŋo sa ce moloŋ ãndaaŋgu, u yaaŋ ãndacelle-i hã Bɛpolŋo yaa-i, 23 ku yaa nuɔmba ka ta ba kãŋ-yo ŋaa baŋ kãŋ Tuoŋo-i dumaa. Umaŋ duɔ u sa kãŋ Bɛpolŋo-i, kuu dii ŋaa u sa kãŋ u To maŋ puɔraa-yo. 24 «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Mi To yaa puɔraa-mi, a ce dumaaŋo-na umaŋ duɔ nu mi nelma-i aa haa u naŋga mi To-i-na, kutieŋo daa cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i tĩ. Ba siɛ ka yuu-yo baa wɛima. Kuu dii ŋaa kutieŋo kuu tĩ aa sire. 25 Yaaŋ mi tũnu-nɛi: Yiiŋgu dii baa yiiŋgu, bikuomba ka nu Diiloŋ-Biɛŋo piiye. Ku yiiŋgu hii tĩ yɛrɛ. Umaŋ duɔ nu u nuŋgu-i, kutieŋo ka da cicɛ̃lma maŋ siɛ ji tĩ dede. 26 Cicɛ̃lmaŋ yeŋ baa Tuoŋo-i dumaa u tuɔ hã nuɔmba-i baa-ma, u bi hãa Bɛpolŋo-i baa-ma dumɛi u tuɔ hã-ba. 27 Aa u birii ãndacelle-i hã Bɛpolŋo yaa baa-de wuɔ u yaa Moloŋ-Biɛŋo-i. 28 Baa na yaŋ ma ce-na gbɛrɛ. Na saa da, yiiŋgu dii baa yiiŋgu, bamaŋ suurii hĩɛma-na ba ka nu Moloŋ-Biɛŋo piiye. 29 Da ba ji nu u piiye, ba ka sire hel cĩncuɔŋa-na. Bamaŋ taa ba ce ãnfafamma-i ba ka kã Diiloŋ-nelleŋ, ŋga bamaŋ taa ba ce kuubabalaaŋgu-i ba ka kã dãamu-na. 30 Mɛi siɛ gbãa ce bĩŋkũŋgu mi fɛrɛ. Baŋ ciɛra mi gɛr dumaa, mi gɛr dumɛi. Mi sa ce kumaŋ dɔlaanu muɔ, umaŋ puɔraa-mi, mi ce fuɔ kuudɔlnuŋgu'i. Terieŋgu faŋgu-na, mi gbãa cira mi suɔ gɛrma. 31 «Kuɔ muɔmɛi taa mi waŋ mi maama-i mi fɛrɛ, yuŋgu naa saa waa mi nelma-na. 32 Ŋga unaŋo-i waaŋ-maŋ, aa mi suyaa miɛ u waŋ ma yaaŋga yaa-i. 33 Ma sĩ na puɔraa nuɔmba Nsãa wulaa wuɔ ba ka yuure mi sĩnni-i kɛ? Baŋ kãa, Nsãa saa ka fuo ninsoŋo-i bɛi. 34 Uŋ waaŋ mamaŋ baa-ba mi maama-na, ma sa kãyã muɔ, ma kãyã namɛi. Mi waŋ mafamma-i da mi kor namɛi. 35 Nsãa waa ŋaa fitĩnuɔ na hɔlma-na, na hũyãa-ma ce na bãaŋgu-i cɛllɛ yoŋ baa-yo. 36 A ne da mɛi maaraa Nsãa-i. Mi Toŋ hãa-mi maacemma maŋ mi ta mi ce, ma yaa pigãaŋ mi sĩnni-i aa ma yaa bi pigãaŋ wuɔ mi To yaa puɔraa-mi. 37 Aa umaŋ puɔraa-mi, u bi bĩ mi yefafalle. Ŋga na saa nu u yalle-i dede, na saa bi da u yufelle dede. 38 Uŋ puɔraa umaŋ, naŋ'a na saa hũu u nelma-i, na ce niɛ aa gbãa hũu fuɔ maama-i? 39 Na suyaa wuɔ cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede ma da Diiloŋ-nelma yaa nuɔ-i, ku'i ciɛ na vaa na fɛrɛ baa ma kalamma-i. A ne da ma yaa bi piiyeŋ mɛi maama-i 40 aa na sa taara na cu mi huoŋ-nu a ji kor. 41 «Mi sa taara nuɔmba dɔl-mi. 42 Mi suɔ-na. Mi suyaa miɛ Diiloŋo maama sa dɔlnu-nɛi. 43 Mi juɔ mi To yerreŋ aa na sa taara na da mi yufelle. Ŋga moloŋ duɔ jo u fɛrɛŋ jomma, na sire ta na gbar na nyaanu-yuɔ. 44 Namaa naŋ birii yaŋ Diiloŋo-i aa ta na taara nelbiliemba'i dɔl-na, na ka ce niɛ gbãa hũu u maama-i? 45 Baa na da niɛ sĩ muɔmɛi kaa cãl-na mi To terieŋgu-na; muɔ sĩ. Naŋ haa na naŋga-i Moisi maŋ nuɔ-i, u yaa ka cãlãaŋ-naŋ. 46 Na saa da, Moisi nyɛgãaŋ mɛi maama'i u sɛbɛ-i-na. Kuɔ naa naa hũu u maama-i, naa naa bi hũu mɛi maama-i. 47 Ŋga naŋ'a na saa hũu uŋ nyɛgãaŋ mamaŋ, na ka ce niɛ gbãa hũu mɛi nelma-i?»

6

1 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ kã Galile dalaŋga yiɛŋgu naŋgu-na; ba bi bĩ dalaŋga faŋga-i Tiberiyadi-dalaŋga. 2 Uŋ taa u ce himma-i u sire jaamba-i dumaaŋo-na, nuɔŋ baa kũɔl ba-naa ta ba nyaanu-yuɔ. 3 Wuɔ kã ka nyugũŋ tãnuŋgu naŋgu-na tĩɛna baa u hãalãbiemba-i. 4 Yuifu ba kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu naa piɛ tĩ. 5 Wuɔ u ne da nelpũŋgu naŋgu jo. Wuɔ yuu Filipu-i wuɔ: «I ka da niiwuoni-i hie diɛ sãa hã nuɔŋ daaba-i hiere ba wuo?» 6 Uu naa suɔ uŋ saaya u ce kumaŋ, ŋga u taa u yuu duɔ ne Filipuŋ ka waŋ mamaŋ. 7 Filipu wuɔ cira: «Da ŋ fiɛ biɛ deniebaa nuɔsũɔ a sãa niiwuoni-i wuɔ ŋ cal hã-ba tɛ̃ntɛ̃ŋ, ba siɛ da hiere.» 8 U hãalãbiloŋo naŋo waa, Simɔ-Piɛr hãaŋo; ba taa ba bĩ-yo Ãndere. Fuɔ wuɔ cira: 9 «Buruo u ndii dii baa naacombiloŋo naŋo bande-i-na a naara titiraamba hãi. Ŋga nifanni gbãa fa hama-i a hã nelpũŋ daaku temma-i?» 10 Yesu wuɔ waŋ baa-ba wuɔ: «Ciɛŋ ba tĩɛna hiere.» Hɔlma famma-na, hĩɛŋgu waa bɔi. Nuɔŋ baa tĩɛna. Bibɛmba maŋ waa, ba gbãa yu nuɔmba neifieŋa hãi nuɔsiba ndii temma. 11 Yesu wuɔ biɛ buruo-i a jaal Diiloŋo-i aa naa calnu-yuɔ hã-ba. Aa naa bi hã-ba titiraamba-i baŋ taaraŋ dumaa. 12 Baŋ gbuu ji wuo ye tĩ huɔŋgu maŋ nuɔ-i, wuɔ waŋ baa u hãalãbiemba-i wuɔ: «Biɛraayaŋ boini maŋ tĩyãa, mi sa taara ni bĩɛna.» 13 Baa biɛra baŋ wuyaa buruo u ndii daayo-i aa boini maŋ tĩɛ, niɛ yu segebaa cĩncieluo ba hãi. 14 Nuɔmbaŋ daa gbɛrɛ faŋo-i, baa ta ba piiye wuɔ: «Diilopɔpuɔrbiloŋo maŋ naa saaya u jo hĩɛma-na, u yaa juɔ daayo-i, nuharuŋgu si dii-mɛi.» 15 Yesu wuɔ suɔ wuɔ ba ka jo ji bel-o fɔ̃ŋgũɔ ce-yo nellentieŋo; wuɔ ta halaŋ ba caaŋgu-na bir ka tĩɛna u da-u-diei dii tãnuŋgu-na. 16 Bãaŋguŋ juɔ hir huɔŋgu maŋ nuɔ-i, Yesu hãalãbieŋ baa hiire kã dalaŋga-na, 17 ka biɛ beŋo ta ba karnu ba kã Kafarnamu yaŋga. Bãaŋgu ji tĩ ba sa da Yesu-i. 18 Fafalpepetieŋo naŋo sire tuɔ sagalla hũmma-i dalaŋga-na. 19 Ba gbaraa kilobaa-ba ndii, sisɔ niediei temma, ba'a ba ne da Yesu-i ba caaŋ-nu; u wuɔ hũmma dɔrɔ-i-na u jo. Kor maa pãŋ ta ma da-ba. 20 Yesu wuɔ cira: «Baa na tie holle, muɔmɛi!» 21 Ba'a ba yiɛra biɛ-yo ku yaa nuɔ-i, a da ba hii baŋ taa ba kã kusuɔŋ-nu. 22 Ku cuo kaala-i-na, nuɔmba maŋ naa tĩyãa bomborma namma-na ba saa da Yesu-i. A ne da u hãalãbiembaŋ taa ba ta dɛ̃ndĩɛle-na, beŋo diei waa yoŋ hũmma nuŋgu-na. Ba biyaa u yaa-i ta. Cuoŋ kaalaa nuɔmba saa da Yesu-i, baa ta ba yuu ba-naa wuɔ: «Naacolŋ daayo curaa hie? U saa naa bi suur baa u hãalãbiemba-i cicuɔŋgu-na!» 23 Ba'a ba ne da benni nanni hilaa Tiberiyadi-i-na jo ji yiɛra Yesuŋ ŋa naa jaal Diiloŋo-i aa hã-ba buruo-i kusuɔŋ-nu ku caaŋgu-na. 24 Baa ne da Yesu-i baa u hãalãbiemba-i molo si dii benaamba famba-na. Baa bel-ba nyugũŋ ta ba karnu ba kã Kafarnamu-i-na da ba ka taara-yuɔ. 25 Baŋ karaanu ka da-yo, baa cira: «Hãalãtie, ŋ juɔ yaku-i bande-i-na?» 26 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Miŋ ceŋ gbɛrɛ maŋ, ku saa ce ŋaa na suyaa fuɔ yuŋgu yaa-i aa ta na taara-miɛ, ŋga miŋ hãa-na niiwuoni-i na wuo ni yar-na, ku'i ciɛ na ta na taara-miɛ. 27 Baa na ta na ce maacemma-i na taara niiwuoni maŋ bĩɛnaanaŋ, taa na ce na taara niiwuoni maŋ sa bĩɛnaanaŋ aa ta ni kã baa nɛliɛŋo Diiloŋ-nelle-na. Moloŋ-Biɛŋo hã nuɔmba-i ni yaa-i; u To-i Diiloŋo haa u dãnyuɔ-i u yaa nuɔ-i duɔ pigãaŋ wuɔ u'i hãa-yo ku fɔ̃ŋgũɔ-i.» 28 Baa yuu-yo wuɔ: «I saaya i tiɛ ce Diiloŋo huɔŋga-i niɛ?» 29 Yesu wuɔ cira: «Diiloŋ uŋ taaraŋ kumaŋ na wulaa, ku yaa daaku: U taara uŋ puɔraa umaŋ, na hũu u maama-i.» 30 Baa cira: «Ŋ ka ce gbɛrɛ hayo-i pigãaŋ-ye i suɔ wuɔ Diiloŋo puɔraa nuɔnɛi? 31 I bĩncuɔmbaŋ waa hĩɛkuraaŋgu-na, Diiloŋo naa tuɔ hã-ba niiwuoni ba ta ba wuo. Ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: ‹U hielaa niiwuoni dɔrɔ-i-na nanna hã ba wuo.›» 32 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Niiwuoni maŋ hilaa dɔrɔ-i-na Moisi saa hã-na baa-ni. Mi To yaa hãaŋ-naŋ ninsoŋ-niiwuoni maŋ hilaaŋ dɔrɔ-i-na. 33 Diiloŋ-niiwuoni yaa nimaŋ hilaaŋ dɔrɔ-i-na. Ni yaa hãaŋ nuɔmba-i ninsoŋ-cicɛ̃lma-i.» 34 Uŋ waaŋ mafamma-i, baa cira: «Itie, ta ŋ hã-ye niiwuoni fanni-i i tiɛ wuo.» 35 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Muɔmɛi cicɛ̃lmaŋ-niiwuoni-i. Umaŋ duɔ cu mi huoŋ-nu, nyulmu cɛraa mu bel-o aa umaŋ duɔ hũu mi nelma-i, hũŋkuɔsĩnni cɛraa ni bel-o. 36 Mi waaŋ-ma baa-na cor tĩ, aa na tiraa da-ma baa na yufieŋa-i, ŋga na saa hũu-ma. 37 Mi To duɔ hã-mi bamaŋ hiere, ba ka cu mi huoŋ-nu. Umaŋ duɔ cu mi huoŋ-nu, mi sa ji donya-yuɔ mi fɛrɛŋ nuɔ dede. 38 Hama-i nuɔ-i? Mi saa hel dɔrɔ-i-na da mi ji ce mi kuudɔlnuŋgu, mi juɔ da mi ji ce umaŋ puɔraa-mi u kuudɔlnuŋgu. 39 A ne da umaŋ puɔraa-mi u sa taara uŋ hãa-mi bamaŋ, u diei balla-bɛi. U taara miwaaŋo tĩmmaŋ-yiiŋgu-i, mi sire kutaamba-i hiel-ba cĩncuɔŋa-na. 40 Na saa da, mi To taara umaŋ duɔ suɔ-mi aa hũu mi nelma-i, kutieŋo da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i aa mi sire-yuɔ miwaaŋo tĩmmaŋ-yiiŋgu-na.» 41 Yesuŋ ciɛra wuɔ u yaa-i cicɛ̃lmaŋ-niiwuoni maŋ hilaa dɔrɔ-i-na, ku saa dɔlnu Yuifubaa-ba-i. 42 Baa ta ba piiye wuɔ: «Yosɛfu biɛŋ daa u sa suɔ aa cɔrnu! I suɔ u to-i aa suɔ u nyu-i, u bir gbɛ̃-ye dumaa wuɔ fuɔ hilaa dɔrɔ.» 43 Yesu wuɔ cira: «Baa na yaŋ na hɔmmu guɔla. 44 Mi To yaa puɔraa-mi, a ce dumaaŋo-na molo siɛ gbãa cu mi huoŋ-nu u fɛrɛ ni u saa dii u nuŋgu-i. Umaŋ duɔ cu mi huoŋ-nu, duɔ fiɛ ku, miwaaŋo tĩmmaŋ-yiiŋgu-na, mi ka sire-yuɔ. 45 Diilopɔpuɔrbiemba nyɛgãaŋ nel daama-i wuɔ: ‹Diiloŋo ka hãalã-bɛi hiere baa u nelma-i.› Umaŋ duɔ nu mi To nelma-i aa siɛ u nuŋ-ãndaaŋgu-i, kutieŋo ka cu mi huoŋ-nu. 46 Dumaaŋo-na ku saa ce ŋaa molo daa mi To-i dede dɛ! Ma'i sĩ. Umaŋ hilaa Diiloŋo wulaa jo, u yaa daa-yo u diei yoŋ. 47 «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Umaŋ duɔ hũu mi nelma-i, kutieŋo daa cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i tĩ. 48 Muɔmɛi cicɛ̃lmaŋ-niiwuoni-i. 49 Na tobaa-ba wuyaa niiwuoni-i hĩɛkuraaŋgu-na ŋga ba kuu. 50 A ne da niiwuoni maŋ hilaaŋ dɔrɔ-i-na, umaŋ duɔ wuo-ni, kutieŋo sa ku. 51 Muɔmɛi cicɛ̃lmaŋ-niiwuoni maŋ hilaa dɔrɔ-i-na jo. Umaŋ duɔ wuo-ni, kutieŋo ka da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i. Miŋ ka hã nelbiliemba-i niiwuoni maŋ ba da ba da ninsoŋ-cicɛ̃lma-i, mɛi fɛrɛŋ kũɔma yaa-i.» 52 Uŋ waaŋ mafamma-i, maa gbuu jaŋ Yuifubaa-ba-i, baa ta ba yuu ba-naa wuɔ: «Naacolŋ daa wuɔ u hã-ye u kũɔma-i i wuo-ma wuoŋ hama-i temma-i?» 53 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Da ŋ da na saa wuo Moloŋ-Biɛŋo kũɔma-i aa nyɔŋ u tãmma-i, na siɛ da ninsoŋ-cicɛ̃lma-i. 54 Umaŋ duɔ wuo mi kũɔma-i aa nyɔŋ mi tãmma-i, u daa cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i tĩ. Duɔ fiɛ ku, miwaaŋo tĩmmaŋ-yiiŋgu-na, mi ka sire-yuɔ. 55 Mi kũɔma-i ninsoŋ-niiwuoni aa mi tãmma-i ninsoŋ-kuunyɔŋgu. 56 Umaŋ duɔ wuo mi kũɔma-i aa nyɔŋ mi tãmma-i, kutieŋo dii baa-mi aa mi bi waa baa-yo. 57 Mi To maŋ puɔraa-mi, cicɛ̃lma dii baa u yaa-i. U yaa hãa muɔŋo-i cicɛ̃lŋ daama-i; a ce dumaaŋo-na, umaŋ duɔ wuo mi kũɔma-i, mi ka bi hã kutieŋo-i cicɛ̃lma famma-i. 58 Niiwuoni maŋ hilaa dɔrɔ-i-na jo, ni yaa daani. Nii sĩ niiduɔni baa na tobaa-baŋ wuyaa nimaŋ aa ku. Umaŋ duɔ wuo niiwuoŋ daani-i, kutieŋo ka da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i.» 59 Yesuŋ waaŋ mamaŋ baa nuɔmba-i Kafarnamu Diilonelhãalãdũŋgu-na ma yaa mafamma-i. 60 Yesuŋ piiye dumaaŋo-na, u hãalãbiemba fɔ̃ŋgũɔ baa cira: «Nel daama cemma dii kpelle cor; hai gbãa siɛ daama temma-i?» 61 Yesu wuɔ suɔ wuɔ ku saa dɔlnu-bɛi, wuɔ yuu-ba wuɔ: «Nel daama ciɛ kpelle na wulaa wɛi? 62 Aa da na ji da Moloŋ-Biɛŋo nyugũŋ u kã u muntercɔlɔmmu-na, na ka waŋ wuɔ niɛ? 63 Diiloŋ-Yalle yaa hãaŋ nɛliɛŋ nuɔŋo-i cicɛ̃lma-i, ni ma'i sĩ nɛliɛŋ nuɔŋo-i baa ŋ yundaaŋgu-i ŋ siɛ gbãa ce bĩŋkũŋgu. Miŋ waaŋ nelma maŋ baa-na, Diiloŋ-Yalle dii ma yaa nuɔ-i baa cicɛ̃lma-i hiere. 64 Ŋga banamba dii na hɔlma-na, ba saa hũu-ma.» Ninsie ninsie, Yesu wuɔ suyaa ãnyagarmantaamba-i dii ku domma-na, aa wuɔ bi suyaa umaŋ ka hel u huoŋ-nu, ku'i ciɛ wuɔ tuɔ waŋ mafamma-i. 65 Uŋ piiye dumaaŋo-na, wuɔ cira: «Da na da mi ciɛra molo siɛ gbãa cu mi huoŋ-nu ni Diilo saa dii u nuŋgu, ku yuŋgu yaa kufaŋgu-i.» 66 A doŋ yiiŋgu faŋgu-na, u hãalãbiemba fɔ̃ŋgũɔ bir, ba sa tiraa nyaanu-yuɔ. 67 Baŋ birii, Yesu wuɔ yuu u hãalãbieŋ cĩncieluo ba hãi baamba-i wuɔ: «Namaa na bi taara na bir mi huoŋ-nu wɛi?» 68 Simɔ-Piɛr wuɔ cira: «Itie, cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i ma nelma dii baa nuɔnɛi; i bir naŋ huoŋgu-na ka nyaanu hai? 69 I haa i naŋga-i nuɔnɛi nuɔ-i, aa i suyaa wuɔ Diiloŋ uŋ puɔraa u nolŋo maŋ jo, u yaa nuɔŋo-i.» 70 Yesu wuɔ cira: «Ma sĩ naa dii cĩncieluo baa na hãi kɛ? Hai fiɛlaa-na? Muɔmɛi sĩ wɛi? A ne da Sitãni-nolŋo dii na hɔlma-na.» 71 U gbɛ̃ Yuda yaa dumaaŋo-na. Simɔ-Isikaro biɛŋo. U nuŋgu waa Yesu hãalãbieŋ cĩncieluo ba hãi baamba-na. U yaa juɔ hel Yesu huoŋgu-na.

7

1 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ cor tuɔ wuɔra Galile yaa nuɔ-i, u sa taara u kã Yude-i-na. Yuifu ba yuntaamba taa ba taara-yuɔ baa komma ku'i ciɛ u saa tuɔ taara u kã. 2 A ne da huɔŋgu faŋgu-na Yuifu ba ponsaaŋgu maŋ baŋ bĩŋ-kuŋ gbuganniŋ-ponsaaŋgu-i kuu naa piɛ tĩ. 3 U hãmba gbɛ̃-yo wuɔ: «Ŋ sa ta bande-i-na kã Yude-i-na wɛi? Da ŋ kã, ŋ hãalãbiemba maŋ dii terieŋgu-na ba ka bi da ŋ ãncemma-i. 4 Nɛliɛŋ nuɔ da ŋ ta ŋ taara ba suɔ-ni, ŋ saaya ŋ hel pigãaŋ ŋ fɛrɛ. Niŋ ceŋ himma maŋ daama-i, ŋ saaya ŋ hel nuɔmba-i hiere ba da-ni.» 5 A ne da bafamba fɛrɛ-i ba saa naa haa ba naŋga Yesu-i-na. 6 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Namaa daa ma cemmaŋ-huɔŋgu hii, ŋga mɛi wulaa ku saa hi yogo. 7 Nelbiliemba siɛ gbãa bigãaŋ namaaŋo-i, ŋga ba bigãaŋ muɔŋo-i wuɔ mi ciɛ niɛ ta mi piiye wuɔ ba maacemma saa fa?» 8 Aa naa cira: «Taa na kã mi yaaŋ-na ponsaaŋgu-na, muɔmi kãmmaŋ-huɔŋgu saa hi.» 9 U waaŋ ma yaa-i baa-ba aa bir tĩɛna Galile-i-na. 10 Yesu hãmbaŋ taa ponsaaŋgu-na, wuɔ bi sire nyaa ba huoŋ-nu. Ŋga u saa yaŋ molo da-yo. 11 Ponsaaŋguŋ kaa doŋ, Yuifu ba yuntaamba taara-yuɔ ba saa da-yo. Baa ta ba yuu ba-naa wuɔ: «U curaa hie?» 12 Fuɔ nelma yaa waa nuɔmba nunni-na. Banaŋ ba'a nelfɛfɛiŋo. Banaŋ ba'a nelfɛfɛiŋo sĩ, kɛrɛ u pira nuɔmba-i. 13 Ŋga ba taa ba kãalã Yuifu ba yuntaamba-i a ce ba sa siɛ piiye u maama-i gbagaga. 14 Ponsaaŋguŋ juɔ hi ku holle-i, Yesu wuɔ kã Diilodubuɔ-i-na ka tuɔ waŋ Diiloŋ-nelma-i. 15 Kuɔ ce Yuifubaa-ba-i gbɛrɛ. Baa ta ba piiye wuɔ: «Naacolŋ daa u saa bi ce kalaŋo, fuɔ ciɛ niɛ tuɔ suɔ Diiloŋ-nelma-i jeje dumandɛ-i?» 16 Yesu wuɔ cira: «Miŋ waŋ mamaŋ daama-i mɛi huɔya-maama sĩ, Diiloŋo'i puɔraa-mi baa-ma. 17 Umaŋ duɔ hũu-ma duɔ ce Diiloŋo huɔŋga-i, kutieŋo ka suɔ wuɔ mɛi nelma sĩ. 18 Umaŋ duɔ tuɔ waŋ fuɔ fɛrɛŋ maama-i, ŋ da kutieŋo kaal u fɛrɛ. Ŋga umaŋ duɔ tuɔ taara u ce u pɔpuɔrtieŋo ce bɔi, fuɔ yaa ninsontieŋo-i, huhurma sa waa u nelma-na. 19 Ma sĩ Moisi yaa hãa-na ãnjĩnamma-i kɛ? A bige-i ciɛ na sa wuɔ ma hũmelle-i? Ma bilaa niɛ na ta na taara na ko-mi?» 20 Nuɔŋ baa cira: «Ŋ yuŋgu siire wɛi? Hai taaraayaŋ duɔ ko-ni?» 21 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Mi ciɛ nelma diei yoŋ aa ma ce-na gbɛrɛ. 22 Moisi wuɔ na ta na jã bibɛmba-i; ŋga ku saa doŋ fuɔ bãaŋ-nu, ku duɔŋ i bĩncuɔŋ-bãaŋ-nu. Ŋga Moisiŋ waaŋ-ma, da ku fiɛ waa yitĩɛnaŋgu-i na jã nuɔmba-i. 23 Namaa da na ta na jã yitĩɛnaŋgu-na wuɔ na wuɔ Moisi hũmelle, ku ce niɛ muɔ miŋ siire nelfifiŋo-i yitĩɛnaŋgu-na, na sire wuɔ hĩi? 24 Baa na ta na ne nuɔmba yammu aa na ta na piiye. Da na da mamaŋ, na taara ma yaaŋga-i igɛ̃na ku yaa na ka suɔ naŋ saaya na waŋ mamaŋ.» 25 Yesuŋ waa tuɔ piiye, Yerusalɛmutaamba namba da-yo. Baa ta ba piiye wuɔ: «Baŋ taaraŋ naacolŋo maŋ da ba ko-yo, u'i sĩ daayo-i wɛi? 26 U yaa piiyeŋ daayo nuɔmba-na aa ba fĩinaŋ aa yaŋ-yo. Ku baa ji waa i yuntaamba daa niɛ sĩ u yaa Koŋkortieŋo-i? 27 Ba siɛ siɛ! Naacolŋ daayo-i i suɔ uŋ hilaa kusuɔŋ-nu, a ne da Koŋkortieŋ duɔ ji jo, molo siɛ suɔ uŋ hilaa kusuɔŋ-nu.» 28 Huɔŋgu faŋgu-na, Yesu waa tuɔ waŋ Diiloŋ-nelma-i Diilodubuɔ-i-na, wuɔ piiye da gbagaga wuɔ: «Ma sĩ na'a na suɔ-mi aa tiraa suɔ mi muŋhelmu-i? Na saaya na suɔ wuɔ mi saa jo mi fɛrɛŋ jomma; moloŋo-i ciɛ mi jo. Aa kutieŋo-i huhurmantieŋo sĩ, ŋga na sa suɔ-yo. 29 Muɔ fuɔ, mɛi suɔ-yo. Kumaŋ ciɛ mi ta mi suɔ-yo, mi hilaa fuɔ terieŋ-nu'i jo, aa u yaa puɔraa-mi.» 30 Yesuŋ waaŋ mafamma-i, baa pãŋ ta ba taara ba bel-o. Ŋga u belmaŋ-huɔŋgu saa naa hi, a ce molo saa siɛ duɔ haa u naŋga yuɔ. 31 Mafammaŋ fiɛ ce, nuɔmba bɔi yagar hũu u nelma-i ba hɔlma-na aa naa ta ba cuo ba piiye baa ba-naa wuɔ: «Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, duɔ fiɛ ji jo, u ji ce gbɛrɛ hayo-i u maar naacolŋ daayo wuoŋo-i?» 32 Nuɔmbaŋ cuo ba waŋ Yesu maama-i, Farisĩɛbaa-ba ji nu-ma. Baŋ nuɔ-ma, ba sire baa Diilojigãntaamba yuntaamba-i a puɔr Diilodubuɔ niyataamba namba wuɔ ba ka bel-o. 33 Yesu wuɔ ka gbɛ̃-ba wuɔ: «Mi ka tĩɛna baa-na ce yinni cɛllɛ aa suɔ bir kã umaŋ puɔraa-mi u wulaa. 34 Miŋ kãŋ kusuɔŋ-nu, na siɛ gbãa kã, a ce dumaaŋo-na, na ka taara-miɛ na siɛ da-mi.» 35 Yuifubaa baa ta ba yuu ba-naa wuɔ: «Wuɔ u kã hie aa cira i siɛ gbãa da-yo? Ku ce Yuifubaa-ba maŋ dii hĩɛŋgu-na u taara duɔ kã ba yaa wulaa-i ka waŋ Diiloŋ-nelma-i baa niɛraamba-i wɛi? 36 Nel hama-i temma-i dumandɛ-i? ‹Miŋ kãŋ kusuɔŋ-nu namaa na siɛ gbãa kã, a ce dumaaŋo-na na ka taara-miɛ na siɛ da-mi?›» 37 Gbuganniŋ-ponsaaŋgu tĩmmaŋ-yiiŋgu yaa waa yibuɔ-i. Yiiŋgu faŋguŋ juɔ hi, Yesu wuɔ sire yiɛra aa naa piiye da gbagaga baa nuɔmba-i wuɔ: «Hũŋkuɔsĩŋ da ni bel umaŋ, u jo mi wulaa u ji nyɔŋ hũmma-i. 38 Ŋaa maŋ waaŋ dumaa Diiloŋ-nelma-na wuɔ: ‹Umaŋ duɔ haa u naŋga miɛ, cicɛ̃lmaŋ-hũmma ka ta ma bũŋ kutieŋo huɔŋga-na ŋaa nuoraaŋgu.›» 39 Bamaŋ naa hũyãa Yesu nelma-i, baŋ ŋa naa saaya ba da Diiloŋ-Yalle maŋ, Yesu taa u waŋ difande maama yaa dumaaŋo-na. Huɔŋgu faŋgu-na, Diiloŋo saa naa hi pigãaŋ Yesu bɔbɔima-i, a ce dumaaŋo-na, molo saa naa hi da Diiloŋ-Yalle-i yogo. 40 Yesuŋ piiye dumaaŋo-na, banaŋ baa ta ba piiye dii nuɔmba hɔlma-na wuɔ: «Coima saa fa, naacolŋ daayo yaa Diilopɔpuɔrbiloŋo-i!» 41 Banaŋ ba'a: «Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u yaa-i!» Banaŋ ba'a: «Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u ce niɛ aa hel Galile? 42 Diiloŋ-nelma saa cira wuɔ Koŋkortieŋo ka waa Davidi hãayɛ̃lŋo wɛi? Aa tiraa cira wuɔ u ka hoŋ Betelɛmu, Davidi ba nelle-na.» 43 Kuŋ ciɛ dumaaŋo-na, ba saa nunu ba-naa Yesu kũŋgu-na. 44 Banaŋ baa ta ba taara ba bel-o, ŋga hai ka siɛ haa u naŋga yuɔ? 45 Diilodubuɔ niyataamba bir kã bamaŋ puɔraa-ba ba wulaa. Baŋ kãa, baa yuu-ba wuɔ: «Ku kaa ce niɛ aa na saa bel-o jo baa-yo?» 46 Baa cira: «Iŋ siire, i saa da molo piiye naacolŋ daayo temma-i dede.» 47 Farisĩɛbaa baa cira: «Ku ce namaa na bi yaaŋ u pira-nɛi tĩ yaa dɛ-i-na wɛi? 48 Na nuɔ ba'a i yuntieŋ hayo-i cuu u huoŋ-nu? Sisɔ Farisĩɛyiɛŋ hayo-i cuu u huoŋ-nu? 49 Bamaŋ cuu u huoŋ-nu, u diei sa suɔ ãnjĩnamma-i. Niŋ daaba dɛ-i hiere Diiloŋo gãaŋ baa-ba!» 50 Farisĩɛyiɛŋo naŋo waa ba hɔlma-na, ba taa ba bĩ-yo Nikodɛmu; u yaa naa kãa Yesu wulaa isuɔŋgu naŋgu-na. Fuɔ wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: 51 «Na suyaa wuɔ a saa baa miɛ ãnjĩnamma-i, diɛ saa yuu moloŋo-i a suɔ uŋ ciɛ kumaŋ, i siɛ gbãa ce-yo bĩŋkũŋgu dɛ?» 52 Baa cira: «Nuɔ ŋ taara ŋ cu Galiletaamba huoŋ-nu wɛi? Kã ŋ ka migãaŋ ŋ kalaŋ Diiloŋ-nelma-i fafamma ŋ ne, ŋ sa ka da Diilopɔpuɔrbilo naŋo hilaa Galile-i-na.» 53 [Baŋ juɔ piiye tĩ, baa sire bɔrɔ kũŋ ba cĩnniŋ.

8

1 Nuɔmbaŋ buɔra, Yesu wuɔ ta kã Olivi-tibinni-tãnuŋgu-na. 2 Ku cuo kaala-i-na, wuɔ naar jo Diilodubuɔ-i-na. Nuɔmba-i hiere baa kũɔl ba-naa jo u wulaa. Wuɔ tĩɛna tuɔ waŋ Diiloŋ-nelma-i baa-ba. 3 U juɔ'a u ne da ãnjĩnamma pigãataamba-i baa Farisĩɛbaa-ba juɔ ji jĩna moloŋ ciɛŋo naŋo-i ba yaaŋga-na, wuɔ ba bilaa-yo baa bibiɛŋo. 4 Baŋ jĩɛna-yuɔ, baa gbɛ̃ Yesu-i wuɔ: «Hãalãtie, i bilaa ciɛŋ daayo-i baa bibiɛŋo. 5 A ne da ãnjĩnamma-na, Moisi ciɛra wuɔ i tiɛ naŋ caamba famba temma-i baa tãmpɛ̃lɛ̃iŋa i ko-ba. Nuɔ fuɔ, naŋ'a niɛ?» 6 Ba yuu-yo dumaaŋo-na da ba ne sĩ u ka piiye cãl ba bel-o. Yesu wuɔ yaŋ-ba aa naa ture u yuŋgu-i tuɔ nyɛgɛ̃ŋ hĩɛma-na baa u niele. 7 Baa cor ta ba yuu-yo. Baŋ yuu-yoŋ ba titirre dumaaŋo-na, wuɔ ciir u yuŋgu-i aa naa cira: «Namaaŋo-na, umaŋ duɔ saa ce kuubabalaaŋgu dede, kutieŋo doŋ u naŋ-yo mi ne.» 8 Aa naa tiraa ture u yuŋgu-i tuɔ nyɛgɛ̃ŋ hĩɛma-na. 9 Uŋ piiye baa-ba dumaaŋo-na, baa doŋ ta ba ta ba da-ba-diei. Ba bĩncɔiŋo yaa taa igɛ̃na aa banamba cu. Ba taa dumɛi hiere aa ji yaŋ Yesu yaa yoŋ baa ciɛŋ daayo-i. 10 Yesu wuɔ ciir u yuŋgu-i aa naa cira: «Ciɛŋ nuɔ, ba curaa hie? Molo saa naŋ-ni wɛi?» 11 Ciɛŋ wuɔ cira: «Hãalãtie, molo saa naŋ-mi.» Yesu wuɔ cira: «Ãhãa! Kã, muɔmi siɛ bi gãŋ baa-ni. Ŋga baa tiraa ŋ ce kuubabalaaŋgu.»] 12 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ ji tiraa tuɔ piiye baa nuɔmba-i wuɔ: «Muɔmɛi fitĩnuɔ-i nelbiliemba hɔlma-na. Umaŋ duɔ cu mi huoŋ-nu, u siɛ waa kukulma-na, u ka da gbagbaama maŋ kãaŋ baa-yo Diiloŋ-nelle-na.» 13 Farisĩɛbaa baa gbɛ̃-yo wuɔ: «Nuɔ da ŋ ji ta ŋ waŋ naŋ fɛrɛŋ maama-i, yuŋgu ce niɛ waa naŋ nelma-na?» 14 Yesu wuɔ cira: «Muɔ mi suyaa mi muŋhelmu-i aa tiraa suɔ mi muŋkãmmu-i, a ce dumaaŋo-na, da mi fiɛ ta mi waŋ mamaŋ mi kũŋgu-na, mi sa kar coima. A ne da namaaŋo-i, na sa suɔ mi muŋhelmu, na sa suɔ mi muŋkãmmu. 15 Namaa ne nelma-i nelbilieŋ nemma aa ta na cãl nuɔmba-i, a ne da mɛi sa cãl nɛliɛŋo. 16 Aa da mi fiɛ cãl umaŋ, da ŋ ne-ma, ŋ da-ma ninsoŋo. Hama-i nuɔ-i? Mi sa ce wɛima-i mi diei; umaŋ puɔraa-mi, uu dii baa-mi. 17 Ma sĩ ma nyɛgãaŋ na ãnjĩnamma-na wuɔ: ‹Siɛrtaaŋ da ba yu ba hãi nelma maŋ nuɔ-i, ninsoŋo.› 18 Terieŋgu faŋgu-na, muɔ baa mi To-i miɛmɛi siɛrtaaŋ miɛ mɛi maama-na; u yaa puɔraa-mi.» 19 Farisĩɛbaa-ba yuu-yo wuɔ: «Ŋ to dii hie?» Yesu wuɔ cira: «Na sa suɔ muɔŋo-i na ka ce niɛ gbãa suɔ mi To-i. Kuɔ na taa na suɔ muɔŋo-i, naa naa gbãa suɔ mi To-i.» 20 Yesu waa Diilodubuɔ-na tuɔ waŋ Diiloŋ-nelma-i aa tuɔ piiye nel daama-i. U waa baŋ dii gbeiŋa-i kusuɔŋ-nu ba hã Diiloŋo-i. U belmaŋ-huɔŋguŋ ŋa naa ku saa hi dumaaŋo-na, molo saa haa u naŋga yuɔ. 21 Yesu wuɔ suonu u ãndaaŋgu-i baa-ba wuɔ: «Mi ka ta. Aa mi suyaa miɛ na ka taara-miɛ. Na siɛ bi gbãa kã miŋ kãŋ kusuɔŋ-nu; a ce dumaaŋo-na, na ka ku baa na ãmbabalma-i.» 22 Yuifubaa baa ta ba yuu ba-naa wuɔ: «Bige-i ciɛ wuɔ i siɛ gbãa kã uŋ kãŋ kusuɔŋ-nu? U taara duɔ ko u fɛrɛ wɛi?» 23 Yesu wuɔ cira: «Namaa hilaa hĩɛmaŋ bande aa mɛi hel dɔrɔ. Hĩɛmaŋ-baamba'i namaaŋo-i aa muɔŋo-i hĩɛmaŋ-wuoŋ muɔ sĩ, 24 ku'i ciɛ miɛ na ka ku baa na ãmbabalma-i. Coima saa fa, da na saa hũu-ma wuɔ umaŋ dii gbula u yaa muɔŋo-i, na ka ku baa na ãmbabalma-i.» 25 Baa yuu-yo wuɔ: «Nuɔŋo-i hai moloŋ nuɔnɛi?» Yesu wuɔ cira: «Mi pigãaŋ-na mi sĩnni-i dii ku domma-na. 26 Na nelma bɔi dii mi da mi waŋ-ma baa-na, na yuŋ-maama bɔi bi dii mi da mi fiɛlnu-mɛi. Ŋga umaŋ puɔraa-mi huhurmantieŋo sĩ. Uŋ pigãaŋ-mi mamaŋ, mi waŋ ma yaa-i baa nuɔmba-i.» 27 Yesuŋ piiye baa-ba, ba saa suɔ wuɔ u gbɛ̃ u To yaa-i. 28 Wuɔ cira: «Da na ji haa Moloŋ-Biɛŋo-i dɔrɔ huɔŋgu maŋ nuɔ-i, na ka suɔ suɔ wuɔ umaŋ dii gbula u yaa muɔŋo-i. Na ka bi suɔ wuɔ mi sa ce wɛima mi fɛrɛ. Mi Toŋ waaŋ mamaŋ baa-mi, mi waŋ ma yaa-i. 29 Umaŋ puɔraa-mi, mi ce u huɔŋga-i; a ce dumaaŋo-na uu dii baa-mi; u saa nanna-miɛ mi diei yoŋ.» 30 Yesuŋ piiye dumaaŋo-na, nuɔmba bɔi hũu u nelma-i. 31 Yuifubaa-ba maŋ naa hũyãa Yesu nelma-i, wuɔ waŋ baa-ba wuɔ: «Da na bel mi nelma-i nammu hãi, na ka ce mi hãalãbieŋ namaa kelkel. 32 Na ka suɔ ninsoŋo-i aa ninsoŋo ka ce na waa na fɛrɛŋ nuɔ.» 33 Baa cira: «Ŋ waŋ wuɔ niɛ dɛ-i? Miɛŋo-i Abiramu hãayɛ̃lŋ miɛ, ii dii i fɛrɛŋ nuɔ, i saa ce nɛliɛŋ-kɔrsĩnni dede.» 34 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Umaŋ duɔ ce ãmbabalma-i, kutieŋo ciɛ kɔriɛŋo ãmbabalma wulaa. 35 A ne da kɔriɛŋo siɛ gbãa ce dũŋgu baa u yuntieŋo-i, ŋga u yuntieŋo biɛŋo yaa gbãa ce dũŋgu-i baa u to-i. 36 Terieŋgu faŋgu-na, Bɛpolŋ duɔ cira nuɔni maŋ dii ŋ fɛrɛŋ nuɔ, nii dii ŋ fɛrɛ nuɔ kelkel. 37 Mi suyaa miɛ Abiramu hãayɛ̃lŋ namaa, ŋga na taara na ko-mi wuɔ mi nelma sa dɔlnu-nɛi. 38 Muɔ miŋ daa mamaŋ mi To wulaa, mi waŋ ma yaa-i. Ŋga namaaŋo-i, na toŋ hãalãayã-nɛi mamaŋ, na ce ma yaa-i.» 39 Baa cira: «Miɛ to yaa Abiramu.» Yesu wuɔ cira: «Kuɔ naa naa waa Abiramu bisãlŋ namaa kelkel, naa naa ta na ce Abiramu temma-i. 40 Ŋga na bir yaŋ aa ta na taara na ko-mi a ne da miŋ daa ninsoŋo maŋ mi To wulaa, mi waaŋ u yaa baa-na. Naŋ ceŋ mamaŋ mafamma-i Abiramu maacemma'i wɛi? 41 Na biyaa na to u maama.» Baa cira: «Miɛŋo-i bũɔrãaŋ miɛ sĩ; i to dii u diei yoŋ, u yaa Diiloŋo-i.» 42 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Muɔmi hilaa Diiloŋ-terieŋ-nu'i jo, aa mi juɔ fuɔ jomma'i. Kuɔ na to yaa naa waa Diiloŋo-i ninsoŋo, muɔmi kũŋgu naa ta ku dɔlnu-nɛi. Mi saa jo mi fɛrɛŋ jomma, u yaa puɔraa-mi. 43 Naŋ'a na sa nu mi nelma-i ku'i ciɛ miŋ waŋ mamaŋ baa-na, na sa suɔ ma yuŋgu-i. 44 Na to yaa Sitãni. Na taara na ce fuɔ kusũŋgu yaa-i. Dii ku domma-na, u yii baa nelkolle yaa-i. Uŋ'a u sa waŋ ninsoŋo-i dumaaŋo-na, u saa siɛ ninsoŋo-i dede. U yaa coima tieŋo-i, a ce dumaaŋo-na u nelma-i hiere coima. 45 Ŋga muɔ fuɔ, mɛi waŋ ninsoŋo yaa-i; ku'i ciɛ ŋ da na saa hũu mi nelma-i. 46 Namaaŋo-na, hai gbãa da cãlmuɔ haa-miɛ? Da kuɔ mi waŋ ninsoŋo, bige-i ciɛ na ta na cĩina mi nelma-i? 47 Umaŋ duɔ waa Diiloŋ-wuoŋo, ŋ da kutieŋo nu Diiloŋo nelma-i. Ŋga namaaŋo-i, Diiloŋ-baaŋ namaa sĩ, ku'i ciɛ na sa nu mi nelma-i.» 48 Baa cira: «Diɛ cira nuɔŋo-i Samariyiɛŋ nuɔ, i saa kar coima; aa jĩna ka sire ŋ yuŋgu-i dii.» 49 Yesu wuɔ cira: «Mi yuŋgu saa sire; mi kãŋ mi To yaa-i aa namaa na yagar wuɔ na siɛ kãŋ muɔŋo-i. 50 Mɛi sa taara mi jĩna mi fɛrɛ dɔrɔ, moloŋo'i dii tuɔ ce mafamma-i, aa kufaŋgu tieŋo yaa suyaaŋ nɛliɛŋo nɛliɛŋo kumaŋ gbĩɛ baa-yo. 51 Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Umaŋ duɔ tuɔ nu mi nuŋgu-i u sa ji suu baa kuliiŋgu-i dede.» 52 Yesuŋ waaŋ mafamma-i, Yuifubaa-ba gbɛ̃-yo wuɔ: «Fiɛfiɛ fuɔ, nuharuŋgu si dii, i suyaa wuɔ nii si dii gbãŋgbãŋ. Abiramu-i baa Diilopɔpuɔrbiemba-i ba kuu hiere, aa naŋ ta ŋ piiye wuɔ umaŋ duɔ tuɔ nu naŋ nuŋgu-i kutieŋo sa ji suu baa kuliiŋgu-i dede. 53 Daa u cɔrnu dɛ! Naŋ daa niɛ sĩ naŋ maaraa i to-i Abiramu-i wɛi? Ŋga fuɔ u kuu, Diilopɔpuɔrbiemba tiraa ku.» 54 Yesu wuɔ cira: «Kuɔ muɔmɛi taa mi kaal mi fɛrɛ, yuŋgu naa saa waa-kuɔ. Ŋga mi To yaa kaalaaŋ-miŋ. Na gbɛ̃ u yaa-i wuɔ namaa Diiloŋo 55 aa na sa bi suɔ-yo. Muɔ fuɔ, mɛi suɔ-yo. Da mi cira mi sa suɔ-yo, mi ka ce coikartieŋ muɔ namaa temma-i. Mi suɔ-yo aa tiraa ta mi nu u nuŋgu-i. 56 Abiramu maŋ namaa to, uŋ juɔ suɔ wuɔ u ka hi mi jommaŋ-yiiŋgu-i, u huɔŋga gbuu pãŋ fɛ̃. Uŋ juɔ da-mi, kuɔ gbuu silaa dɔlnu-yuɔ ŋaa bige-i?» 57 Yuifubaa baa cira: «Naŋ saa bi hi da bieŋ komuɔŋa hãi baa cĩncieluo-i yogo aa cira naŋ daa Abiramu-i; ŋ daa-yo daŋ hama-i temma-i?» 58 Yesu wuɔ cira: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Aa Abiramu suɔ duɔ hoŋ, muɔmi maŋ dii gbula mii naa waa.» 59 Uŋ waaŋ mafamma-i, baa biɛra tãmpɛ̃lɛ̃iŋa wuɔ ba naŋ-yo. Wuɔ yaŋ-ba aa naa fuo hel Diilodubuɔ-i-na ta.

9

1 Yesuŋ taa ka hi hɔlma namma-i, wuɔ da yiroŋo naŋo. Kutieŋo huɔŋ baa u yirsĩnni-i. 2 U hãalãbieŋ baa yuu-yo wuɔ: «Hãalãtie, bige-i yirii naacolŋ daayo-i? Fuɔ fɛrɛŋ ãmbabalma'i yirii-yo waa u bĩncuɔŋ-maama'i yirii-yo?» 3 Yesu wuɔ cira: «Fuɔ ãmbabalma sĩ, u bĩncuɔŋ-maama bi sĩ. Diiloŋ uŋ hii dumaa, u yirii duɔ pigãaŋ nelbiliemba-i ku yaa-i. 4 Cuo duɔ gbãŋ kaal, i saaya i tiɛ ce mi pɔpuɔrtieŋo maacemma-i, ni ma'i sĩ, bãaŋ da ku tĩ, molo siɛ gbãa ce bĩŋkũŋgu. 5 Miŋ yeŋ nelbiliemba hɔlma-na, muɔmɛi ba fitĩnuɔ-i.» 6 Uŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ tu taaluŋgu hĩɛma-na aa guɔlnu-kuɔ baa hĩɛma-i a hure yiroŋ daa u yufieŋa-na 7 aa naa cira: «Kã ŋ ka saar ŋ yaaŋga-i Siloe hũnfuoŋgu-na.» (Siloe yuŋgu yaa wuɔ pɔpuɔrbiloŋo.) Naacolŋ wuɔ kã ka saar u yaaŋga-i, u yufieŋ aa pãŋ puur; wuɔ bir tuɔ kũŋ. 8 Uŋ kãa ka hi, u caantaamba-i baa bamaŋ taa ba suɔ-yo hiere baa piel u maa-na. Baa ta ba piiye wuɔ: «Naacolŋ daa u yaa saa tuɔ tĩɛna u cãrã wɛi?» 9 Banaŋ ba'a u yaa-i, banaŋ ba'a u'i sĩ kɛrɛ u nabiɛraŋo. Naacolŋ fuɔ fɛrɛ wuɔ cira: «Muɔmɛi mi fɛrɛ!» 10 Baa yuu-yo wuɔ: «Ŋ ciɛ ŋ yufieŋa-i niɛ a puur?» 11 Wuɔ cira: «Baŋ bĩŋ naacolŋo maŋ Yesu-i, u yaa ciɛ kpɔkpɔtuɔŋgu hure-yɛi aa cira mi kã Siloe-i-na ka saar-a. Mi kãa ku yaa-i ka saar-a, a pãŋ puur.» 12 Baa yuu-yo wuɔ: «Naacolŋo faŋo we-i-na?» Wuɔ cira: «Na feŋ muɔ, mɛi suɔ hie?» 13 Yesuŋ puurii naacolŋ daayo yufieŋa-i yiiŋgu maŋ nuɔ-i, ku waa yitĩɛnaŋgu. Naacolŋ uŋ piiye dumaaŋo-na, baa bel-o kã baa-yo Farisĩɛbaa-ba wulaa. 15 Farisĩɛbaa baa bi yuu-yo u yufieŋaŋ ciɛ dumaa puur. Wuɔ cira: «U huure kpɔkpɔtuɔŋgu yɛi aa cira mi kã ka saar mi yaaŋga-i. Mi kãa ka saar-ka ku yaa nuɔ-i, mi yufieŋa puur.» 16 Farisĩɛbaa-ba namba ta ba piiye wuɔ: «Naacolŋo maŋ ciɛ maaceŋ daama-i u siɛ gbãa jo Diiloŋ-jomma. Na saa da, u sa kãŋ yitĩɛnaŋgu baa u maacemma-i.» Banaŋ ba'a: «Ãmbabalmanceroŋ hayo-i gbãa ce nel daama temma-i?» Kuŋ ciɛ dumaaŋo-na, baa hel ba-naa honniŋ. 17 Farisĩɛbaa baa yuu naacolŋo-i wuɔ: «Nuɔ fuɔ, naŋ'a niɛ naacolŋ daayo kũŋgu-na?» Wuɔ cira: «Mɛi wulaa, Diilopɔpuɔrbiloŋo.» 18 Yuifubaa baa sire wuɔ naacolŋ daa u saa naa yir. Baa bĩ u bĩncuɔmba jo. 19 Baŋ juɔ, baa yuu-ba wuɔ: «Namaa biɛŋo-i naacolŋ daayo-i wɛi?» Baa cira: «Ũu, miɛ biɛŋo.» Yuifubaa ba'a: «U huɔŋ baa yirsĩnni-i wɛi?» Naacolŋo bĩncuɔŋ ba'a: «Ũu, u huɔŋ baa-ni.» Yuifubaa ba'a: «U yufieŋa ciɛ niɛ aa puur fiɛfiɛ-i-na?» 21 U bĩncuɔŋ ba'a: «Coima saa fa, i saa suɔ u yufieŋaŋ ciɛ dumaa puur, aa i saa bi tiraa suɔ umaŋ puurii-ya.» Aa naa cira: «Yuuŋ fuɔ fɛrɛ-i, bisãlãaŋo sĩ; maŋ ciɛ dumaa, u ka waŋ-ma baa-na.» 22 Kumaŋ naa ciɛ ba waŋ mafamma-i, Yuifubaa baa wurii-ba wuɔ umaŋ duɔ cira Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ u yaa Yesu-i, ba nyaa kutieŋo-i Diilonelhãalãdũŋgu-na. 23 Kufaŋgu korma'i naa ciɛ u bĩncuɔmba cira ba yuu fuɔ fɛrɛ-i bisãlãaŋo sĩ. 24 Ku huoŋgu-na, Farisĩɛbaa-ba tiraa ji bĩ naacolŋo-i ji cira: «Ne Diiloŋo-i aa ŋ waŋ ninsoŋo-i; naacolŋ daayo-i nelfɛfɛiŋo sĩ, miɛ fɛrɛ-i i suyaa-ma.» 25 Naacolŋ wuɔ cira: «Mɛi siɛ gbãa cira nelfɛfɛiŋo, mɛi siɛ bi gbãa cira nelfɛfɛiŋo sĩ. Ŋga ma diei maama maŋ mɛiŋ suyaa-ma: U puurii mɛi yufieŋa-i.» 26 Baa yuu-yo wuɔ: «U ciɛ-ni niɛ? U puurii ŋ yufieŋa-i puur hama-i temma-i?» 27 Naacolŋ wuɔ cira: «Mi waaŋ-ma baa-na, na saa yiɛra nu-ma. Bige-i ciɛ na'a mi tir-ma? Namaa na bi taara da na ce u hãalãbieŋ namaa wɛi?» 28 Baa pãŋ ta ba tuora-yuɔ aa naa cira: «Nuɔnɛi u hãalãbiloŋ nuɔ! Miɛ fuɔ, Moisi hãalãbieŋ miɛ. 29 I suyaa wuɔ Diiloŋo piiye baa Moisi-i, ŋga daayo-i i sa suɔ u muŋhelmu!» 30 Naacolŋ wuɔ cira: «Namaa gbɛrɛ! Na sa suɔ u muŋhelmu a ne da u puurii mɛi yufieŋa-i! 31 Na suyaa kerre wuɔ Diiloŋo sa nu nelbabalaamba nunni-i dɛ! Umaŋ duɔ tuɔ wuɔ u hũmelle-i aa tuɔ ce u huɔŋga-i u nu fuɔ nuŋgu yaa-i. 32 Moloŋo maŋ huɔŋ baa yirsĩnni-i, iŋ siire ji hi baa nyuŋgo, i saa nu-ma dede wuɔ mɛlŋ daayo puurii kutieŋo yufieŋa-i. 33 Kuɔ naacolŋ daa u saa naa jo Diiloŋ-jomma, uu naa saa gbãa ce bĩŋkũŋgu.» 34 Baa cira: «Daa u cɔrnu dɛ! Nuɔni maŋ huɔŋ baa ãmbabalma-i, nuɔnɛi gbãa pigãaŋ miɛŋo-i nelma wɛi?» Aa naa pãŋ nyaa-yo hiel-o Diilonelhãalãdũŋgu-na. 35 Baŋ duɔnya naacolŋo-i, Yesu wuɔ nu-ma aa kã u wulaa ka yuu-yo wuɔ: «Ŋ haa ŋ naŋga-i Moloŋ-Biɛŋo-na wɛi?» 36 Naacolŋ wuɔ: «Hãalãtie, u yaa hai? Pigãaŋ-mi baa-yo; mi taara mi hũu u maama-i!» 37 Yesu wuɔ: «U yaa ŋ yaaŋga-na; u yaa piiyeŋ baa-ni.» 38 Naacolŋ wuɔ: «Itie, mi hũyãa-ma.» Aa naa pãŋ dũuna Yesu yaaŋga-na. 39 Yesu wuɔ cira: «Mi juɔ hĩɛma-na da mi ji ce nelma diei. Mi juɔ da mi ji puur yiriemba yufieŋa-i aa suuye bamaŋ daaŋ ba waaŋa-i.» 40 Farisĩɛbaa-ba namba waa u caaŋgu-na, baa cira: «Miɛ fuɔ i saa yir yogo.» 41 Yesu wuɔ cira: «Kuɔ naa naa suɔ-ma wuɔ na yirii, ãmbabalma naa saa waa-nɛi, ŋga naŋ ciɛra namaa saa yir, na ãmbabalma dii ma temma-i yogo.»

10

1 Baŋ tĩyãa nelma famma-na, Yesu wuɔ ji naŋ gbãnalãaŋ daaku-i baa-ba wuɔ: «Umaŋ duɔ yaŋ naatuɔŋgu dumɛlle-i aa suur yaŋga naŋga, coima saa fa, ba bĩ u yaa-i cuoyuo-i. 2 Ŋga umaŋ duɔ suur baa dumɛlle-i, u yaa naatuɔntieŋo-i, u yaa ãncĩinaŋo-i. 3 Tũlmba suɔ ba tieŋo-i. Duɔ kã dɛ-i-na, umaŋ niɛyaŋ naatuɔŋgu-i u sire puur dumɛlle-i hã-yo, u tuɔ bĩ tũlmba-i ba yirɛiŋ-na ba da-ba-diei, ba ta ba hel. 4 Baŋ suɔ-yoŋ dumaaŋo-na, duɔ ji bĩ-ba ba hel hiere, u ta ba yaaŋ-na aa ba cu-yo. 5 Ŋga da ba'a ba sa suɔ-ni, ba siɛ siɛ cu ŋ huoŋ-nu. Baŋ'a ba sa suɔ ŋ yalle-i, da ŋ bĩ-ba, ba bir yaŋ aa ta ba gbar-niɛ.» 6 Yesuŋ naaŋ gbãnalãaŋ daaku-i, ba saa suɔ ku yuŋgu-i. 7 Wuɔ tiraa cira: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Muɔmɛi naatuɔŋgu dumɛlle-i. 8 Bamaŋ juɔ yaaŋga muɔmi-na hiere, cuobaa; ŋga tũlmba saa nu ba nunni-i. 9 Muɔmɛi dumɛlle-i. Umaŋ duɔ suur baa dumɛlle-i, kutieŋo kuraa. U gbãa tuɔ suur aa tuɔ hel kuŋ dɔlaanu-yuɔ dumaa, aa u ka tuɔ da u niiwuoni-i. 10 Cuoyuo jommaŋ-yuŋgu yaa a ji cuo, sisɔ a ji ko, da ma'i bi sĩ a ji guɔla. Ŋga muɔmi juɔ da mi ji kor nelbiliemba-i ba waa ba fɛrɛŋ nuɔ. 11 «Da ŋ nu wuɔ ãncĩinafɛfɛiŋo-i, u yaa muɔŋo-i. Umaŋ ka hũu-ma ku u tũlmba maama-na, u yaa ãncĩinafɛfɛiŋo-i. 12 Da ba biɛ umaŋ u tuɔ ceŋ tũlmba-i, ba sa bĩ ufaŋo-i ãncĩinaŋo. Tũlmba-i fuɔ baamba sĩ; u taara gbeiŋa. Fuɔ temma-i, duɔ ji da jara jo, u gbar aa yaŋ u jo ji bel u yufelleŋ-wuoŋo-i ta. 13 Fuɔ juɔ duɔ ji taara gbeiŋa; tũlmba maama ce niɛ aa waa kpelle u huɔŋga-na? 14 Muɔmɛi ãncĩinafɛfɛiŋ muɔŋo-i. Muɔ baa mi To-i iŋ suɔ i-naa dumaa, muɔ baa mi tũlmba-i i bi suɔ i-naa dumɛi. Aa mi hũyãa-ma da mi ku ba maama-na. 16 Tũlmba namba bi dii baa-mi yaŋga naŋga. Mi saaya mi kã ka nyaa-ba jo baa-ba tũusɛ̃lle ji ce di diei aa ãncĩinaŋo bi waa u diei. Da mi kã, ba ka nu mi nuŋgu-i. 17 «Miŋ hũyãa-ma da mi ku mi tũlmba maama-na aa da mi sire, ku ciɛ mi maama ta ma dɔlnu mi To-i. 18 Muɔ da mi saa siɛ, molo siɛ gbãa ko-mi. Ku dɔlaanu muɔmɛi mi pã mi fɛrɛ. Ku fɔ̃ŋgũɔ dii-miɛ mi da mi ku aa sire. Mi To puɔraa-mi baa ma yaa-i.» 19 Yesuŋ waaŋ mafamma-i, Yuifubaa baa tiraa hel ba-naa honniŋ. 20 Ba fɔ̃ŋgũɔ baa ta ba piiye wuɔ: «Naacolŋ daa u yuŋgu si dii! Jĩna dii-yuɔ! Baa na ta na nu u nelma-i.» 21 Banaŋ ba'a: «Jĩna duɔ waa moloŋo maŋ nuɔ-i, u siɛ gbãa piiye dumandɛ-i-na. Namaa daa jĩna ba nolŋo gbãa puur moloŋ yufieŋa wɛi?» 22 Waaŋ-huɔŋguŋ juɔ hi, Yuifubaa baa ta ba ce Diilodubuɔ migãamaŋ-ponsaaŋgu-i Yerusalɛmu-i-na. 23 Yesu wuɔ kã ka tuɔ wuɔra u bĩŋ Salomɔ kukuruuŋgu-na. 24 Yuifubaa baa kã ka cĩilã-yuɔ aa naa yuu-yo wuɔ: «Ŋ ka kaala ŋ nelma-i baa-ye yaku-i? Da kuɔ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ u yaa nuɔŋo-i, waŋ ninsoŋo-i baa-ye kɛ!» 25 Yesu wuɔ cira: «Mi waaŋ-ma baa-na cor tĩ, ŋga na saa hũu-ma. Miŋ ceŋ mamaŋ mi To yerre-na ma yaa pigãaŋ mi sĩnni-i. 26 Ŋga naŋ'a naa sĩ mɛi tũlŋ namaa, na saa hũu mi nelma-i. 27 Mi suɔ mi tũlmba-i. Ba nu mi nelma-i aa ta ba nyaanu-miɛ. 28 Mi hã-ba cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede. Ba cɛraa ba ku, aa molo siɛ gbãa hũu-ba mi wulaa. 29 Mi To yaa hãa-mi baa-ba, u fɔ̃ŋgũɔ jĩɛnya nuɔmba-i hiere ba wuoŋo-i, a ce dumaaŋo-na, molo siɛ gbãa hũu u diei u wulaa. 30 Muɔ baa mi To-i kuuduɔŋgu yaa-i.» 31 Uŋ piiye dumaaŋo-na, Yuifubaa baa tiraa biɛra tãmpɛ̃lɛ̃iŋa da ba naŋ-yo. 32 Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Mi To ciɛ mi ce nelfafamma bɔi pigãaŋ-na. Miŋ ciɛ mamaŋ, na taara na naŋ-mi ko-mi hama-i yuŋ-nu'i jebi?» 33 Yuifubaa ba'a: «Niŋ ciɛ nelfafamma maŋ, i saa cira i naŋ-ni mafamma maa-na; niŋ wuɔraŋ ŋ bĩɛna Diiloŋo yerre-i wuɔ nuɔ Diiloŋ nuɔ, ku'i ciɛ yiɛ i naŋ-ni ko-ni.» 34 Yesu wuɔ: «Ma nyɛgãaŋ na ãnjĩnamma-na wuɔ Diiloŋo ciɛra: ‹Namaaŋo-i naa dii ŋaa Diiloŋo.› 35 Diiloŋ-nelmaŋ vii bamaŋ, Diiloŋo ciɛra wuɔ baa dii ŋaa Diiloŋo. I siɛ bi gbãa maar Diiloŋ-ãndaaŋgu-i. 36 Uŋ hielaa muɔmi maŋ puɔr-mi mi jo hĩɛma-na, bige-i ciɛ da mi cira Diiloŋ-Biɛŋ muɔ, na'a mi bĩɛna Diiloŋo yerre? 37 Da kuɔ mi sa ce mi To maacemma, baa na hũu mi nelma-i. 38 Ŋga da kuɔ mi ce ma yaa-i, hũyãaŋ-maŋ. Da na fiɛ'a na saa haa na naŋga miɛ, miŋ ceŋ mamaŋ, hũyãaŋ-maŋ wuɔ Diiloŋ-maacemma; ku yaa na ka suɔ wuɔ mi To dii baa-mi aa mi bi waa baa-yo.» 39 Uŋ waaŋ mafamma-i, Yuifubaa baa tiraa sire wuɔ ba bel-o. Wuɔ kor ba wulaa. 40 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ bir kã Yurdɛ̃ bomborre nande-na, dii Nsãaŋ taa u batiseŋ nuɔmba-i kusuɔŋ-nu, ka tĩɛna da huɔŋgu cɛllɛ. 41 Nuɔŋ baa kũɔl ba-naa nyaa u huoŋ-nu. Ba taa ba piiye wuɔ: «Nsãaŋ siire, u saa ce himma dede. Ŋga uŋ waaŋ mamaŋ hiere naacolŋ daayo kũŋgu-na, ninsoŋo.» 42 Nuɔmba bɔi hũyãa Yesu nelma-i terieŋgu faŋgu-na.

11

1 Yesu jĩɛŋo naŋo waa Betani-i-na ba taa ba bĩ-yo Lasaar. U tũɔbaa-ba waa ba hãi: Ba taa ba bĩ unaŋo-i Marti aa bĩ unaŋo-i Maari. Maari faŋo yaa naa kũɔna natikolo-hũmma-i Itieŋo gbeini-na aa naa hurre-niɛ baa u yukuɔsĩnni-i. Lasaar wuɔ ji cii jarma-na. 3 U tũɔbaa-ba puɔr ba ka waŋ baa Yesu-i wuɔ u jĩɛŋo jaŋ. 4 Baŋ waaŋ-ma, Yesu wuɔ cira: «Jarŋ daama saa jo da ma ji ko Lasaar, ŋga ma juɔ da ma ji ce Diiloŋo-i bɔi baa u Biɛŋo-i hiere.» 5 Lasaar baa u tũɔbaa-ba-i, ba maama taa ma dɔlnu Yesu-i ma cor. 6 Baŋ tũɔnu-yuɔ wuɔ Lasaar si dii hĩnni, wuɔ yaŋ yinni hãi cor 7 aa naa suɔ gbɛ̃ u hãalãbiemba-i wuɔ: «I ka bir kã Yude-i-na.» 8 U hãalãbiemba cira: «Hãalãtie, ma sĩ Yuifubaa-ba taa ba taara ba naŋ-ni baa tãmpɛ̃lɛ̃iŋa ko-ni terieŋgu faŋgu-na kɛ? Ku saa bi da yinni yogo aa ŋ'a i bir kã!» 9 Yesu wuɔ naŋ gbãnalãaŋ daaku-i baa-ba wuɔ: «Ma sĩ lɛrbaa cĩncieluo ba hãi dii bãaŋgu-na kɛ? Da ŋ ta ŋ wuɔ bãaŋgu-na, ŋ sa tisĩŋ ŋ fɛrɛ dumaa, 10 ŋga da ŋ ta ŋ wuɔ isuɔŋgu-na, cecer maa sĩ, ŋ sa gbãŋ aa tisĩŋ ŋ fɛrɛ.» 11 Uŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ cira: «I jĩɛŋo-i Lasaar yaa kuraa duɔfũŋ, mi ka kã ka pĩŋ-yo.» 12 U hãalãbiemba cira: «Da kuɔ u kuraa duɔfũŋ, yaŋ-yo fafalmu ka da-yuɔ.» 13 Yesu taa u taara u waŋ Lasaar kuliiŋgu maama yaa baa-ba dumaaŋo-na, ŋga ba saa suɔ. Bafamba daa niɛ sĩ u waŋ duɔfũgbãŋgbãlãmmuŋ maama. 14 Baŋ'a ba saa suɔ Yesu nelma yaaŋga-i dumaaŋo-na, wuɔ naa wuɔ waŋ-ma gbar-ma baa-ba wuɔ Lasaar jarma yaraa-yo. 15 Aa naa cira: «Uŋ'a u saa ku mi caaŋ-nu, ku dɔlaanu-miɛ cor. Ku ka kãyã-nɛi na haa na naŋga-i miɛ fafamma. Siireŋ i ka ne kuŋ yeŋ dii dumaa.» 16 U hãalãbiloŋo naŋo waa, ba taa ba bĩ-yo Toma, Girɛkibaa ba'a Didimu; ku yuŋgu yaa wuɔ pĩɛbaa. Fuɔ wuɔ gbɛ̃ u nahãalãbiemba namba-i wuɔ: «Yaaŋ i kã, da ku ka waa kuliiŋgu, i bi ku baa Itieŋo-i hiere.» 17 Yesuŋ kãa ka hi, wuɔ nu wuɔ baŋ fuuriiye Lasaar u yinni naa yaa waa yiiŋgu faŋgu-na. 18 Betani-i baa Yerusalɛmu-i ku saa yu kilobaa-ba siɛi, 19 a ce dumaaŋo-na, Yuifubaa bɔi baa hilaa kã da ba ka jaal kuliiŋgu-i. 20 Martiŋ juɔ nu wuɔ Yesu jo dii, wuɔ sire tuɔ jãrã-yuɔ aa naa yaŋ Maari yaa tĩɛna dumɛlle-na baa niraamba-i. 21 Uŋ kaa hi, wuɔ gbɛ̃ Yesu-i wuɔ: «Itie, kuɔ nii naa waa, mi tũɔ naa saa ku. 22 Ŋga mi suyaa miɛ niŋ yeŋ terieŋgu maŋ nuɔ-i fiɛfiɛ-i-na, da ŋ cãrã kumaŋ Diiloŋo wulaa, u ka hã-ni baa-ku.» 23 Yesu wuɔ cira: «Ŋ tũɔ ka sire.» 24 Marti wuɔ cira: «Mi suyaa miɛ miwaaŋo tĩmmaŋ-yiiŋgu-na, kuoŋ da ba ji ta ba sire, u ka sire.» 25 Yesu wuɔ cira: «Muɔmɛi siireŋ kuomba-i aa muɔmɛi cicɛ̃lma-i. Umaŋ duɔ haa u naŋga miɛ, duɔ fiɛ ku, u ka sire. 26 Aa umaŋ duɔ haa u naŋga miɛ, u cɛraa u ku; ku yuŋgu yaa wuɔ u daa cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i. Ŋ hũyãa mafamma-i wɛi?» 27 Marti wuɔ: «Itie, mi hũyãa-ma. Mi hũyãa-ma wuɔ Koŋkortieŋo maŋ naa saaya u jo, u yaa nuɔŋo-i. Nuɔnɛi Diiloŋ-Biɛŋ nuɔŋo-i.» 28 Martiŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ ta kũŋ. Uŋ kaa hi, wuɔ cuo bĩ Maari-i a waŋ baa-yo wuɔ: «Hãalãtieŋo juɔ; wuɔ mi ji waŋ baa-ni ŋ kã u wulaa.» 29 Maariŋ nuɔ mafamma-i, wuɔ pãŋ sire baa gbaruŋgu tuɔ kã Yesu wulaa. 30 Yesu wuɔ sa hi suur nelleŋ-huɔŋga-na yogo, Martiŋ kãa ka da-yo terieŋgu maŋ nuɔ-i, u waa yogo kusuɔŋ-nu'i. 31 Yuifubaa-ba maŋ waa ta ba ce jaaluŋgu-i, baŋ juɔ da Maari tãanu hel dumaaŋo-na, baa sire cu u huoŋ-nu wuɔ sĩ u kã tɔ̃ɛŋo cĩncorre'i nuɔ-i duɔ ka kaal. 32 Wuɔ kã ka hel Yesu terieŋgu-na. Uŋ kaa'a u ne da Yesu-i, wuɔ kã ka dũuna u yaaŋga-na aa naa cira: «Itie, kuɔ nii naa waa, mi tũɔ naa saa ku.» 33 Aa pãŋ haa u nammu-i u yuŋ-nu. Bamaŋ naa kãa baa-yo, baa bi kã ba ta ba kaal hiere. Yesuŋ daa baŋ kaal dumaaŋo-na, u huɔŋ kaa pãŋ kũɔl. 34 Wuɔ yuu-ba wuɔ: «Na fuuriiye-yuɔ hie?» Baa cira: «Itie, jo i ta i ka pigãaŋ-ni baa terieŋgu-i.» 35 Yesu wuɔ pãŋ doŋ tuɔ kaal. 36 Yuifubaa baa ta ba piiye baa ba-naa wuɔ: «Na saa da, kuloŋo maama taa ma dɔlnu-yuɔ dɛ!» 37 Banaŋ baa ta ba piiye wuɔ: «Ma sĩ u yaa puurii yiroŋo yufieŋa-i kɛ? Bige-i ciɛ u saa cie Lasaar baa ku?» 38 Yesu huɔŋgaŋ ŋa naa gbuu kũɔl dumaaŋo-na, wuɔ kã ba kã cĩncorre terieŋgu-na. Di waa tãmpɛ̃fuoŋ-nu aa ba ce tãmpɛ̃lle suuye di nuŋgu-i. Baŋ kaa hi, 39 wuɔ cira: «Halaaŋ tãmpɛ̃lle-i!» Marti wuɔ cira: «Itie, u yinni naa yaa dɛ-i uŋ fuuriiye; u ka doŋ tuɔ hũŋ dii.» 40 Yesu wuɔ cira: «Marti, ma sĩ mi waaŋ-ma baa-ni miɛ da ŋ haa ŋ naŋga miɛ ŋ ka da Diiloŋ uŋ hii dumaa kɛ?» 41 Baa halaŋ tãmpɛ̃lle-i. Yesu wuɔ tã u yuŋgu-i dɔrɔ aa naa cira: «Baba, niŋ nuɔ mi nuŋgu-i mi jaal-ni bɔi. 42 Mi suyaa miɛ ŋ sa yagar mi nuŋgu-i, ŋga bamaŋ dii mi caaŋgu-na mi piiye ba yaa da ba suɔ wuɔ nuɔnɛi puɔraa-mi.» 43 Uŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ piiye da gbagaga wuɔ: «Lasaar, sire ŋ hel ŋ jo bande!» 44 Kuloŋ wuɔ hel jo; u gbeini fĩɛnya baa u nammu-i hiere ka hel baa u yuŋgu-i. Yesu wuɔ cira: «Firiiŋ-yoŋ aa na yaŋ u kã!» 45 Yuifubaa bɔi baa kãa Maari ba terieŋgu-na da ba ka jaal ba tũɔ kuliiŋgu-i. Baŋ juɔ da Yesu ciɛ nel daama-i, ba fɔ̃ŋgũɔ baa hũu u maama-i. 46 Banaŋ baa bir yaŋ aa kã ka tũnu Farisĩɛbaa-ba-i baa uŋ ciɛ mamaŋ. 47 Baŋ tũɔnu-bɛi dumaaŋo-na, Diilojigãntaamba yuntaamba-i baa Farisĩɛbaa baa tigiiŋ nellentaamba-i aa naa cira: «Naacolŋ daa u wuɔra u ce himma bɔi, i ka ce niɛ? 48 Diɛ bi yaŋ u cor tuɔ ce, nuɔmba-i hiere ba ka cu u huoŋ-nu. Da ŋ bi da ba cuu u huoŋ-nu, Oromɛbaa-ba ka jo ji muonu i Diilodubuɔ-i aa ko-ye hiere.» 49 Unaŋo waa ba hɔlma-na, ba taa ba bĩ-yo Kayifu. U yaa waa Diilojigãntaamba yuntieŋo-i belle fande-na. Fuɔ wuɔ cira: «Na sa suɔ ku yaaŋga-i dɛ! 50 Na saa suɔ wuɔ nelduɔŋ duɔ ku a kor nelle-i hiere ku bɔyaa nelle da di muonu wɛi?» 51 Kayifuŋ waaŋ nelma maŋ daama-i fuɔ maawamma sĩ. Uŋ waa Diilojigãntaamba yuntieŋo-i belle fande-na dumaaŋo-na, Diiloŋo yaa diyaa-ma u nuŋgu-na, wuɔ Yesu yaa saaya u ku Yuifubaa-ba maama-na 52 aa bi ku tigiiŋ Diiloŋ-bisãlmba maŋ dii hĩɛŋgu-na a ce-ba kuuduɔŋgu. 53 Yinduɔŋgu faŋgu-na, Yuifu ba yuntaaŋ baa yiɛra-mɛi wuɔ fuɔ ba ko Yesu-i. 54 Baŋ puu mafamma-i, Yesu wuɔ yaŋ-ba aa tuɔ fuo u hel. Duɔ hel u sa yaŋ ba da-yo. Ku huoŋgu-na, wuɔ ji ta baa u hãalãbiemba-i ka tĩɛna nelle nande-na ba bĩ-de Efiramu, di saa maa baa hĩɛkuraaŋgu-i. 55 Kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋguŋ juɔ piɛ, Yuifubaa baa jãnu ba-naa da bãmbãale Yerusalɛmu-i-na da ba tigiiŋ ba fɛrɛ a saa baa ba Diiloŋ-hũmelle-i aa ponsaaŋgu suɔ da ku hi. 56 Nuɔmbaŋ juɔ dumaaŋo-na, baa ta ba taara Yesu-i Diilodubuɔ dumɛlle huɔŋga-na, ba sa da-yo ba da-yo. Baa ta ba piiye wuɔ: «Na yuu ba'a naacolŋ daayo ka jo ponsaaŋ daaku-na wɛi?» 57 A ne da Diilojigãntaamba yuntaamba-i baa Farisĩɛbaa-ba naa waŋ baa nuɔmba-i wuɔ umaŋ duɔ suɔ uŋ yeŋ kusuɔŋ-nu, kutieŋo pigãaŋ-ba baa-yo ba ka bel-o.

12

1 Kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋguŋ juɔ tĩɛ yinni niediei aa da ku hi, Yesu wuɔ kã Lasaarbaa-ba wulaa dii Betani-i-na. Lasaar faŋo yaa naa kuu aa Yesu wuɔ sire-yuɔ. 2 Uŋ kãa, baa haa bituoŋgu u yerreŋ. Marti yaa ciɛ niiwuoni-i aa biɛ hã-ba. Lasaar waa baa-ba tuɔ wuo. 3 Maari wuɔ biɛ natikolo naŋo-i litiri boluoŋgu, a kũnna Yesu gbeini-na aa ce u yukuɔsĩnni-i hurre-niɛ. Natikolo faŋo-i baa ciɛ-yo baa naar-yɔmma ma kula. U sullu waa kpelle. Wuɔ sire nyaayã dũŋgu-i. 4 Yesu hãalãbiloŋo maŋ ba naŋ bĩŋ-yoŋ Yuda-Isikaro-i, umaŋ juɔ hel Yesu huoŋgu-na, wuɔ cira: 5 «Natikolo daayo naa gbãa da deniebaa nuɔsũɔ komuɔŋa ndii. Bige-i ciɛ u saa yaŋ i suor-o a hã sũntaamba baa gbeiŋa faŋa-i?» 6 Ku saa ce ŋaa sũntaamba hujarre waa-yuɔ ku'i ciɛ u tuɔ waŋ mafamma-i dɛ! U taa u waŋ-ma baa u huɔya-maama. U yaa taa u tiera ba gbeiŋa-i, a ne da u taa u cuo; a ce dumaaŋo-na u taa u dii u naŋga-i yɛi. 7 Uŋ waaŋ mafamma-i, Yesu wuɔ cira: «Yuda, yaŋ ciɛŋo fiisa! U kũɔna natikolo daayo-i miɛ tuɔ cie mi kuliiŋgu yaa-i. 8 Sũntaamba dii baa-na bãaŋgu-i baa isuɔŋgu-i, ŋga muɔmi siɛ tĩɛna baa-na gbula.» 9 Yuifubaa-baŋ juɔ nu wuɔ Yesu juɔ dii Betani-i-na, baa sire kaal ba-naa kã da ba ka ne-yo aa bi ne Lasaar. 10 Diilojigãntaamba yuntaaŋ baa sire wuɔ ba ko Lasaar 11 wuɔ u siremma ciɛ Yuifubaa bɔi nanna ba bĩncuɔŋ-hũmelle-i aa hũu Yesu maama-i. 12 Ku cuo kaala-i-na, nelpũŋgu maŋ naa juɔ Yerusalɛmu-i-na da ba ji ce kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu-i, baa nu-ma hiere ka saa wuɔ Yesu jo dii. 13 Baa sire kar nampurni ta ba kã da ba ka jãrã-yuɔ. Ba taa ba hãl wuɔ: «Diiloŋo temma si dii! Itieŋ uŋ saaŋ umaŋ jo, Diilo baa-yo! Diilo baa Isirahɛl-baamba nellentieŋo-i!» 14 Yesuŋ joŋ hũmelle-na, wuɔ ji da kakũmuɔ naŋo-i, wuɔ bel-o nyugũŋ. Ma bi nyɛgãaŋ dumɛi Diiloŋ-nelma-na wuɔ: 15 «Sinyɔtaaŋ namaa, baa na tie holle. Niɛŋ, na nellentieŋo'i juɔŋ daayo na wulaa. U nyugãaŋ tĩɛna kakũmbiloŋ-na.» 16 Nel daamaŋ taa ma ce huɔŋgu maŋ nuɔ-i, u hãalãbiemba saa naa suɔ ma yaaŋga-i. Yesuŋ juɔ nyugũŋ kã dɔrɔ-i-na, maa suɔ tĩɛnu-bɛi wuɔ Diilopɔpuɔrbiembaŋ waaŋ mamaŋ u kũŋgu-na, ma yaa taa ma ce-yuɔ dumaaŋo-na. 17 Bamaŋ waa hiere da uŋ siire Lasaar dumaa, baa ta ba waŋ-ma baa nuɔmba-i. 18 Nuɔmbaŋ nuɔ gbɛrɛ daayo maama-i, baa kũɔl ba-naa ta ba jo u wulaa. 19 Farisĩɛbaa baa ta ba piiye baa ba-naa wuɔ: «Ma sĩ na daa kɛ? Nuɔmba-i hiere baa dii u huoŋ-nu; ma maaraa-na na gbãa ce bĩŋkũŋgu!» 20 Bamaŋ naa juɔ Yerusalɛmu-i-na da ba ji jaal Diiloŋo-i ponsaaŋgu-na, Girɛkibaa-ba bi waa-bɛi. 21 Baa kã ka ta ba piiye baa Filipu-i wuɔ: «I taara diɛ piiye baa Yesu-i.» Filipu waa Yesu hãalãbiloŋo. U taa u hel Betisada dii Galile mara nuɔ. 22 Filipu wuɔ kã ka tũnu Ãndere. Baa sire ba hãi-i-na ka hi Yesu-i baa-ma. 23 Yesu wuɔ cira: «Moloŋ-Biɛŋo uŋ ka da yerre huɔŋgu maŋ nuɔ-i, ku yaa hii daaku-i.» 24 Aa naa cira: «Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Da ŋ da dĩbelle saa suur hĩɛma-na a hɔr, di bi tĩɛ di diei yaa-i; ŋga da di suur hĩɛma-na a hɔr, ŋ da di diyaa bieŋa bɔi. 25 Umaŋ duɔ tuɔ dɔl u fɛrɛ, kutieŋo ka kɔsuɔŋ u fɛrɛ; ŋga umaŋ duɔ hiel u naŋga u fɛrɛŋ nuɔ miwaaŋ daayo-na, kutieŋo ka da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i. 26 Umaŋ duɔ tuɔ taara duɔ ce mi cãarãŋo, kutieŋo saaya u tuɔ nyaanu-miɛ. Muɔ da mi waa kusuɔŋ-nu, mi cãarãŋo ka bi waa kusuɔŋ-nu'i. Mi To ka ce mi cãarãŋo ce bɔi. 27 «Miŋ yeŋ terieŋgu maŋ nuɔ-i fiɛfiɛ-i-na, mi huɔŋga si dii huɔŋga. Mi sa suɔ miŋ ka waŋ mamaŋ baa mi To-i. Mi juɔ yaahuolo daayo maama yaa nuɔ-i, mi siɛ bi siɛ cira u kor-mi yuɔ.» 28 Aa naa cira: «Baba, ce ŋ yerre ce bɔi!» Uŋ waaŋ mafamma-i, baa nu molo piiye dɔrɔ-i-na wuɔ: «Mi ciɛ mi yerre ce bɔi tĩ, mi ka tiraa ce di ce bɔi.» 29 Bamaŋ waa nu moloŋ daa uŋ piiye, baa ta ba piiye wuɔ: «Diiloŋo'i naaraa!» Banaŋ ba'a: «Dɔrpɔpuɔrbiloŋo'i piiye baa-yo!» 30 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Moloŋ daa u saa piiye mɛi maa-na, u piiye namaa maa-na. 31 Fiɛfiɛ yaa Diiloŋo ka pigãaŋ nelbiliemba-i u jãyãmma-i. Kuŋ hii terieŋgu maŋ fiɛfiɛ-i, Diiloŋo ka donya miwaaŋ daayo tieŋo-i. 32 Aa da ba ji haa-mi dɔrɔ, mi ka fa nelbiliemba-i hiere piɛ-ba mi caaŋ-nu.» 33 Yesu waaŋ nel daama-i a pigãaŋ uŋ ka ku kuliiŋgu maŋ. 34 Nuɔŋ baa cira: «Ãnjĩnamma ciɛra wuɔ Diiloŋ uŋ pãa nuŋgu-i wuɔ u ka saaŋ Koŋkortieŋo maŋ, u sa ku dede. Ma da niɛ naŋ'a Moloŋ-Biɛŋo gbĩɛ ba haa-yo dɔrɔ? Ma diei ma hãi Moloŋ-Biɛŋo yaa hai moloŋo-i?» 35 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Fitĩnuɔ dii baa-na yogo, ŋga u siɛ cɔ. Terieŋgu faŋgu-na, wuɔsaaŋgu maŋ dii na gbeini-na, siireŋ na ce-ku, ku yaa na ka hi baa cecerma-i. Na saa da, da ŋ ta ŋ wuɔ kukulma-na ŋ sa suɔ niŋ kãŋ kusuɔŋ-nu. 36 Da na ta na taara na waa cecerma-na, fitĩnuɔŋ yeŋ baa-na huɔŋgu maŋ nuɔ-i, haaŋ na naŋga yuɔ huɔŋgu faŋgu'i nuɔ-i.» Yesuŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ hel ba hɔlma-na ka fuo. 37 Yesuŋ fiɛ ce gbɛrɛ-wɛima bɔi Yuifubaa-ba yufelle-na, molo saa hũu u nelma-i. 38 Diiloŋ uŋ puɔraa Isayiŋ waŋ mamaŋ, ma'i sĩ daama-i wɛi? Isayi ciɛra wuɔ: «Itie, ŋ daa hai moloŋo-i hũyãa i nelma-i? Ŋ pigãaŋ hai moloŋo-i wuɔ ŋ hii?» 39 Kumaŋ ciɛ ba siɛ gbãa hũu-ma, Isayi bi waaŋ-ma. U ciɛra wuɔ: «Diiloŋo ciɛra: 40 ‹Mi ciɛ-ba yiriemba, a ce ba baa ta ba da baa ba yufieŋa-i. Mi guɔlaa ba ãnjɔguɔma-i, a ce ba baa ta ba suɔ nelma yaaŋga-i. Ku'i ciɛ ba siɛ gbãa hũu mi nelma-i aa jo mi ji sire-bɛi ba jarma-na.›» 41 Isayi naa fara da Yesu bɔbɔima-i ku'i ciɛ u piiye nel daama-i. U waaŋ Yesu maama'i dumaaŋo-na. 42 Yuifu ba yuntaamba famba fɛrɛ-i, ba fɔ̃ŋgũɔ baa hũyãa Yesu nelma-i, ŋga baa kãalã Farisĩɛbaa-ba-i wuɔ da ba waŋ-ma, ba ka nyaa-ba Diilonelhãalãdũŋgu-na. 43 Bafamba wulaa, bɔlbɔl nelbiliemba dɔl-ba aa Diiloŋo bigãaŋ-ba. 44 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ tuɔ piiye baa nuɔmba-i da gbagaga wuɔ: «Umaŋ duɔ hũu mi nelma-i, kutieŋo saa hũu mɛi nelma, u hũyãa umaŋ puɔraa-mi u nelma. 45 Da ŋ da muɔŋo-i, ŋ daa umaŋ puɔraa-mi. 46 Muɔmi dii ŋaa fitĩnuɔ. Mi juɔ hĩɛma-na miɛ umaŋ duɔ hũu mi maama-i, kutieŋo baa tĩɛ kukulma-na. 47 Mi saa jo da mi ji gãŋ baa nelbiliemba-i, mi juɔ da mi ji kor-ba; a ce dumaaŋo-na, umaŋ duɔ nu mi nelma-i aa yagar ma hũmelle wuɔsaaŋgu-i, mɛi sa gãŋ baa-yo. 48 Umaŋ duɔ cĩina-miɛ baa mi nelma-i hiere, kutieŋo daa muotieŋo u fɛrɛŋ nuɔ tĩ. Miŋ waaŋ nelma maŋ baa-yo, ma'i ka gãŋ baa-yo miwaaŋo tĩmmaŋ-yiiŋgu-na. 49 Hama-i nuɔ-i? Mi sa waŋ mɛi kusũŋ-maama. Mi To yaa puɔraa-mi, aa miŋ gbĩɛ mi waŋ mamaŋ hiere, u pigãaŋ-mi baa-ma u fɛrɛ. 50 Aa mi suyaa miɛ uŋ waaŋ mamaŋ baa-mi, ma yaa diyaaŋ nɛliɛŋ nuɔŋo-i cicɛ̃lmaŋ-hũmelle-na. A ce dumaaŋo-na uŋ waaŋ-ma baa-mi dumaa, mi bi waŋ-ma dumɛi.»

13

1 Kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu waa ŋaa bisĩŋ ku temma. Nyuŋgo ku temma-i, Yesu wuɔ suɔ wuɔ u tammaŋ-huɔŋgu hii tĩ duɔ kã Tuoŋo wulaa. Bamaŋ waa baa-yo hĩɛma-na, ba maama taa ma dɔlnu-yuɔ. U dɔlaa-ba a ji hi u tamma. 2 Ku isuɔŋgu-na, baa tĩɛna ta ba wuo niiwuoni-i. A ne da huɔŋgu faŋgu-na, Sitãni naa dii-ma tĩ Yuda huɔŋga-na wuɔ u hel Yesu huoŋgu-na. Yuda to yaa Simɔ-Isikaro-i. 3 Ŋga Yesu wuɔ suyaa wuɔ fuɔ fɛrɛ hilaa Diiloŋ-terieŋ-nu jo, aa u ka bir kã u wulaa. Aa tiraa suɔ wuɔ u To birii wɛima-i hiere hã-yo. 4 Wuɔ sire jukalaaŋgu-na a hiel u joŋgoruo-i aa biɛ kompaŋga naŋga pɛ̃yɛ̃ u nɛgɛlle-i. 5 Uŋ ciɛ mafamma-i, wuɔ biɛ bĩŋkũŋgu a dii hũmma tuɔ saara u hãalãbiemba gbeini-i aa tuɔ hurre-niɛ baa kompaŋga maŋ u nɛgɛlle-na. 6 Uŋ kaa hi Simɔ-Piɛr, Simɔ-Piɛr wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «Itie, naŋ siɛ gbãa saara mɛi gbeini-i.» 7 Yesu wuɔ: «Piɛr, miŋ ceŋ kumaŋ daaku-i ŋ siɛ gbãa suɔ ku yuŋgu-i nyuŋgo-i-na, ŋga yiiŋgu dii baa yiiŋgu ŋ ka suɔ-ku.» 8 Piɛr wuɔ: «Mi siɛ siɛ aa yaŋ nuɔ ŋ saara mi gbeini-i!» Yesu wuɔ: «Da ŋ saa yaŋ mi saara-niɛ, ŋ suɔ kerre ŋ nuŋgu sĩ baa-mi wɛima-na!» 9 Simɔ-Piɛr wuɔ: «Da ma waa dumaaŋo-na, saara-niɛ aa ŋ saara baa mi nammu-i baa mi yuŋgu-i hiere.» 10 Yesu wuɔ: «Umaŋ duɔ cɛ hũmma-i u ne welewele hiere, u kuɔŋ, u saara u fɛrɛ ce niɛ? Mi saa yagar-ma u gbeini. Namaa na kuɔŋ, ŋga na hieroŋo sĩ.» 11 Uu naa suɔ umaŋ ka hel u huoŋgu-na ku'i ciɛ wuɔ ba saa koŋ hiere. 12 Uŋ juɔ saara ba gbeini-i tĩ, wuɔ biɛ u joŋgoruo-i dii, aa kã ka tĩɛna u muntĩɛnammu-na aa cira: «Miŋ ciɛ kumaŋ nɛi daaku-i, na suyaa ku yuŋgu-i wɛi? 13 Da na ce na ta na bĩ-mi wuɔ: ‹Hãalãtie.› Kuniɛ na'a: ‹Itie.› Ma dɔlaa-na; na saa kar coima. 14 Muɔmi maŋ na Tieŋ muɔ baa na hãalãtieŋ muɔ, da mi saara na gbeini-i, namaa na saaya na bi ta na saara na-naa gbeini. 15 Mi pigãaŋ-na nelma'i. Taa na ce ku yaa-i na hɔlma-na. 16 Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Maacembiloŋo sa maar u yuntieŋo-i, aa pɔpuɔrbiloŋo sa maar umaŋ puɔraa-yo. 17 Da kuɔ na saa naa suɔ-ma, fiɛfiɛ-i-na na suyaa-ma. Da na wuɔ ma hũmelle-i, na yunni dɔlaa. 18 «Da na da mi piiye dɛ-i-na, mi sa gbɛ̃ na hieroŋo. Mi suɔ miŋ fiɛlaa bamaŋ. Ŋga mamaŋ nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na, ma gbĩɛ ma ce. Ma nyɛgãaŋ wuɔ: ‹Umaŋ taa u wuo baa-mi kaladuɔŋgu-na, u birii tuɔ gãŋ baa-mi.› 19 Mi ka wuɔya waŋ-ma baa-na aa ma suɔ da ma ce; ku yaa da ma ji ce, na ka hũu-ma wuɔ umaŋ dii gbula u yaa muɔŋo-i. 20 Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Umaŋ duɔ bel mi pɔpuɔrbiloŋo-i fafamma, kutieŋo bilaa muɔmɛi; aa umaŋ duɔ bel muɔŋo-i fafamma, u bilaa umaŋ puɔraa-mi.» 21 Yesuŋ waaŋ mafamma-i, u huɔŋga pãŋ kũɔl. Wuɔ cira: «Mi siɛ fuo-ma nɛi: Na hɔlma-na, unaa ka hel mi huoŋ-nu.» 22 Hãalãbieŋ baa bir ta ba ne ba-naa aa ta ba yuu ba-naa wuɔ: «U gbɛ̃ hai?» 23 Hãalãbiloŋo maŋ maama-i taa ma dɔlnu Yesu-i ma yaŋ, u waa tĩɛna u caaŋgu-na. 24 Simɔ-Piɛr wuɔ piiye baa-yo baa u naŋga, wuɔ u yuu-yo u gbɛ̃ hai? 25 Hãalãbiloŋ wuɔ miɛl cira: «Itie, ŋ gbɛ̃ hai moloŋo-i?» 26 Yesu wuɔ cira: «Da mi nafiiye buruo-i hã umaŋ, u yaa-i.» Aa naa bũl buruo-i a nafiiye hã Yuda-Isikaro. 27 Yudaŋ hũyãa buruo-i, Sitãni wuɔ pãŋ sire-yuɔ. Yesu wuɔ cira: «Yuda, sire ŋ ce niŋ saaya ŋ ce mamaŋ, baa sɛrɛ baa-ma!» 28 Bamaŋ waa hiere juwuoterieŋgu-na ba saa suɔ u nelma yaaŋga-i. 29 Yudaŋ taa u tiera ba gbeiŋa-i, banamba da niɛ sĩ Yesu taara u ka sãa baŋ saaya ba ce ponsaaŋgu-i baa nimaŋ, sisɔ wuɔ u ka hã sũntaamba-i bĩŋkũŋgu. 30 Yudaŋ hũyãa buruo-i dumaaŋo-na, wuɔ pãŋ sire hel. Ku waa isuɔŋgu. 31 Yudaŋ hilaa, Yesu wuɔ cira: «Fiɛfiɛ-i-na, nuɔmba daa Moloŋ-Biɛŋo bɔbɔima-i baa Diiloŋo maama-i Moloŋ-Biɛŋo-na. 32 [Uŋ ciɛ ba da Diiloŋo bɔbɔima-i yuɔ,] ku siɛ vaaya, Diiloŋo ka bi ce ba da Moloŋ-Biɛŋo maama-i fuɔ-i-na.» 33 Aa naa cira: «Mi jɛ̃naaŋ namaa, mi yinni saa tiraa tĩɛ bɔi na hɔlma-na. Na ka taara-miɛ na siɛ da-mi. Miŋ taa mi waŋ mamaŋ baa Yuifubaa-ba-i, mi waŋ-ma baa namɛi fiɛfiɛ-i-na: ‹Miŋ kãŋ kusuɔŋ-nu, na siɛ gbãa kã.› 34 Mi ka hã-na nelfɛlɛmma aa suɔ ta. Nelfɛlɛmma famma yaa daama: Taa na dɔl na-naa. Muɔ miŋ dɔlaa-na dumaa, taa na dɔl na-naa dumɛi. 35 Da na ta na dɔl na-naa, nuɔmba ka suɔ ku yaa nuɔ-i wuɔ mɛi baaŋ namaa.» 36 Simɔ-Piɛr wuɔ cira: «Itie, ŋ kã hie?» Yesu wuɔ cira: «Piɛr, miŋ kãŋ kusuɔŋ-nu, ŋ siɛ gbãa kã baa-mi fiɛfiɛ-i-na, ŋga ŋ ka ta ŋ jo huoŋ-nu.» 37 Simɔ-Piɛr wuɔ cira: «Itie, bige-i dii fiɛfiɛ-i-na aa ŋ'a mi siɛ gbãa kã baa-ni? Da mi fiɛ'a mi ka ku naŋ maama-na, wɛima sĩ.» 38 Yesu wuɔ cira: «Ŋ ka siɛ ku mɛi maama-na ninsoŋo wɛi? Ne! Yaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-ni: Kɔhɔldĩɛlãŋo siɛ hi bu, ŋ ka cĩina-miɛ da i siɛi wuɔ naŋ sa suɔ-mi.»

14

1 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ cira: «Baa na yaŋ na hɔmmu cu. Yaaŋ aa na haa na naŋga-i Diiloŋo-na baa muɔmi-na. 2 Muntĩɛnammu bɔi dii mi To dumɛlle-na. Kuɔ muntĩɛnammu saa naa waa, mii naa waa hie wuɔ mi ka tigiiŋ muntĩɛnammu cie-na? 3 Da mi kã ka tigiiŋ na muntĩɛnammu-i tĩ, mi ka bir ji biɛ-na na ka tĩɛna mi caaŋ-nu.» 4 Aa naa cira: «Miŋ kãŋ kusuɔŋ-nu na sa bi yaŋ ku hũmelle-i suɔma.» 5 Toma wuɔ cira: «Itie, i sa suɔ niŋ kãŋ kusuɔŋ-nu, i ce niɛ gbãa suɔ ku hũmelle-i?» 6 Yesu wuɔ: «Muɔmɛi hũmelle-i, muɔmɛi ninsoŋo-i aa muɔmɛi cicɛ̃lma-i. Molo siɛ gbãa kã mi To wulaa ni kutieŋo saa cor baa muɔ. 7 Da na suɔ muɔŋo-i, na ka suɔ mi To-i. Ŋga fiɛfiɛ-i-na, na suyaa-yo aa na daa-yo.» 8 Filipu wuɔ cira: «Itie, da ŋ pigãaŋ-ye ŋ To-i i siɛ tiraa yuu-ni baa wɛima.» 9 Yesu wuɔ: «Filipu, mi bãaŋgu cuɔ baa-na, aa naŋ waa yogo naŋ sa suɔ-mi! Da ŋ da muɔŋo-i, ŋ daa mi To yaa-i; ku ce niɛ ŋ'a mi pigãaŋ-na mi To-i? 10 Ŋ saa hũu-ma wuɔ muɔ baa mi To-i kuuduɔŋgu yaa-i wɛi? Miŋ waŋ nelma maŋ baa-na, mɛi huɔya-maama sĩ. Iŋ yeŋ kuuduɔŋgu baa mi To-i, u'i ciɛŋ u fɛrɛŋ maacemma. 11 Da mi cira muɔ baa mi To-i kuuduɔŋgu yaa-i, na saaya na hũu-ma wuɔ ninsoŋo. Da kuɔ coima, na sa ne miŋ ceŋ mamaŋ wɛi? 12 Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na, miŋ ceŋ mamaŋ daama-i, umaŋ duɔ haa u naŋga miɛ, u gbãa ce ma temma. Aa ji da miŋ kãŋ mi To wulaa dɛ-i-na, kutieŋo gbãa ce mamaŋ maaraa daama-i yɛrɛ. 13 Da na cãrã bĩŋkũŋgu bĩŋkũŋgu, aa bĩ mi yerre-i, mi ka ce-ku hã-na a ce mi To ce bɔi. 14 Da na cãrã kumaŋ aa bĩ mi yerre-i, mi ka ce-ku hã-na.» 15 «Da kuɔ mi maama dɔlnu-nɛi, na ka vaa na fɛrɛ ta na ce miŋ waaŋ mamaŋ baa-na. 16 Mi ka waŋ baa mi To-i u hã-na kakãyãtieŋo u ji tĩɛ baa-na gbula. 17 Kakãyãtieŋo faŋo yaa Diiloŋ-Yalle-i; di yaa ninsontieŋo-i. Nelbiliemba sa da-yo, ba sa bi suɔ-yo, a ce dumaaŋo-na u siɛ gbãa jo ba wulaa. Ŋga uŋ yeŋ baa namaaŋo-i, na suɔ-yo aa u ka tĩɛ baa-na gbula. 18 Mi siɛ ta aa yaŋ-na yombĩŋ namaa; mi ka bir jo. 19 Cɛllɛ, nuɔmba siɛ tiraa ta ba da-mi, ŋga namaaŋo-i, na ka ta na da-mi. Mi ka tĩɛ gbula aa namaa na ka tĩɛ gbula. 20 Ku yiiŋ da ku hi, na ka suɔ wuɔ muɔ baa mi To-i kuuduɔŋgu yaa-i, aa namaa baa muɔŋo-i kuuduɔŋgu bi yaa-i. 21 Umaŋ duɔ bella mi nelma-i aa tuɔ ce-ma, mi maama dɔlnu u yaa-i. A ne da mi maamaŋ dɔlnuŋ umaŋ, kutieŋo maama ka dɔlnu mi To-i aa bi dɔlnu mɛi fɛrɛ-i, aa mi ka pigãaŋ kutieŋo-i mi fɛrɛ.» 22 Yuda naŋo waa a naara Yuda-Isikaro-i, fuɔ wuɔ cira: «Itie, bige-i ciɛ ŋ'a ŋ ka yaŋ nuɔmba namba-i aa pigãaŋ miɛmɛi baa ŋ fɛrɛ?» 23 Yesu wuɔ cira: «Mi maama da ma ta ma dɔlnu umaŋ, u ka tuɔ ce miŋ waaŋ mamaŋ. Duɔ tuɔ ce-ma, u maama ka dɔlnu mi To-i. Aa u maaŋ da ma dɔlnu mi To-i, i ka jo ji har kutieŋo-na. 24 Mi maaŋ da ma'a ma sa dɔlnu umaŋ, u sa ce miŋ waaŋ mamaŋ. A ne da miŋ waŋ mamaŋ baa-na, mɛi kusũŋ-maama sĩ, mi To maama. U yaa puɔraa-mi. 25 Mii dii baa-na yogo aa waŋ daama-i hiere baa-na. 26 Mi To ka saaŋ Diiloŋ-Yalle jo mɛi yerreŋ. Di ka kãyã-nɛi. Di ka jo ji waŋ ma yaaŋga-i baa-na hiere aa miŋ waaŋ mamaŋ cor hiere, di ka ce ma tĩɛnu-nɛi. 27 Mi fɛ̃ na hɔmmu-i, aa mi fɛ̃-mu mɛi fɛ̃mma. Mi sa fɛ̃-mu ŋaa nelbiliembaŋ fɛ̃ŋ ba-naa hɔmmu dumaa. Baa na yaŋ na hɔmmu cu, baa na bi yaŋ korma ta ma da-na. 28 Ma sĩ mi waaŋ-ma baa-na miɛ: ‹Mi ka ta ŋga mi ka bir jo kɛ?› Da kuɔ mi maama dɔlnu-nɛi, miŋ kãŋ mi To wulaa, ku saaya ku dɔlnu-nɛi. Hama-i nuɔ-i? Mi To maaraa muɔŋo-i. 29 Mi waliɛya waŋ nel daama-i baa-na ku yaa da ma ji ta ma ce na ka suɔ wuɔ mi waaŋ ninsoŋo. 30 Miwaaŋ daayo tieŋo jo dii mi huoŋ-nu; a ce dumaaŋo-na, mi siɛ tiraa da piiye bɔi baa-na. Ŋga u siɛ gbãa ce bĩŋkũŋgu miɛ. 31 Nelbiliemba saaya ba suɔ wuɔ mi To maama dɔlnu-miɛ, aa tiraa suɔ wuɔ mi Toŋ'a mi ce mamaŋ, mi ce ma yaa-i ku'i ciɛ Bigãarãŋo tuɔ jo. Siireŋ i halaŋ bande-i-na!»

15

1 Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ ji naŋ gbãnalãaŋ daaku-i baa u hãalãbiemba-i wuɔ: «Muɔmɛi ɛrɛsɛ̃-tibiiŋ-kerre-i aa mi To yaa ku tieŋo-i. 2 Mi negemmu maŋ sa maaŋ hiere, u ka kar-mu nanna aa mumaŋ maaŋ, u ka jũɔrã-muɔ a ce mu migãaŋ ta mu maŋ fafamma. 3 Miŋ waaŋ nelma maŋ baa-na, ma migãaŋ-na tĩ. 4 Nyaarãaŋ-miɛ ŋaa muɔ miŋ nyaarãa-nɛi dumaa. Na suyaa wuɔ negeŋga maŋ da ka saa nyaar ka nyu-i-na ka siɛ gbãa maŋ dɛ! Kuuduɔŋgu yaa baa namaaŋo-i: Da na saa nyaar muɔmi-na, na siɛ gbãa ce bĩŋkũfafaaŋgu. 5 «Muɔmɛi tibiiŋgu-i, aa namɛi ku negemmu-i. Muɔ da miɛ mii si dii, na siɛ gbãa ce bĩŋkũŋgu. Umaŋ duɔ nyaar-miɛ aa muɔmi bi nyaar-yuɔ, kutieŋo gbãa ce wɛima bɔi. 6 Umaŋ duɔ saa nyaar-miɛ, ba bũul kutieŋo-i ka nanna puona ŋaa da ba jã negeŋga-i baŋ bũul-kaŋ ka nanna dumaa ka kuol ba biɛ-ka dii-ka dãamu-na caa-ka. 7 Ŋga da na nyaar-miɛ, aa mi nelma waa na hɔmmu-na, da na ta na taara kumaŋ, na cãrã-kuɔ, na ka da-ku. 8 Da na ta na ce maacenfafamma na hã Diiloŋo-i, aa cu mi huoŋ-nu, ku yaa ciɛŋ mi To ce bɔi. 9 Mi Toŋ dɔlaa-mi dumaa, muɔmi bi dɔlaa namaaŋo-i dumɛi. Tĩyãaŋ mi caaŋ-nu mi ta mi ce baa-na. 10 Miŋ waaŋ mamaŋ baa-na, da na ta na ce-ma, na maama ka ta ma dɔlnu-miɛ ŋaa muɔ miŋ ceŋ mi To maama-i mi maama ta ma dɔlnu-yuɔ dumaa.» 11 Yesuŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ cira: «Mi taara na hɔmmu fɛ̃ da yogogo mɛi kaaŋga temma-i ku'i ciɛ mi ta mi waŋ nel daama-i baa-na. 12 Mi nelma yaa daama: Taa na dɔl na-naa ŋaa muɔmiŋ dɔlaa-na dumaa. 13 Nɛliɛŋ nuɔ da ŋ hũu-ma ku ŋ jɛ̃naamba maama-na, nelnyul hamu-i dii ji maar mufammu-i? 14 Miŋ waaŋ mamaŋ baa-na, da na ce-ma, na ka ce mi jɛ̃naaŋ namaa. 15 Mi sa tiraa mi bĩ-na maacembieŋ namaa, mi bĩ-na mi jɛ̃naaŋ namaa. Hama-i nuɔ-i? Maacembiloŋo sa suɔ u yuntieŋo kusũŋgu-i. A ne da namaaŋo-i, mi Toŋ waaŋ mamaŋ baa-mi hiere, mi waaŋ-ma baa-na. Terieŋgu faŋgu-na, mi siɛ gbãa bĩ-na mi maacembieŋ namaa. 16 Ku saa ce ŋaa namɛi fiɛlaa muɔ, muɔmɛi fiɛlaa namaa aa puɔr-na wuɔ na ka ce maacenfafamma aa na yaŋ na maacemma da belle, ku yaa da na cãrã bĩŋkũŋgu bĩŋkũŋgu mi To wulaa aa bĩ mi yerre-i u ka hã-na baa-ku. 17 Ŋga miŋ taaraŋ kumaŋ na wulaa, ku yaa daaku: Taa na dɔl na-naa.» 18 «Da na da nelbiliemba bigãaŋ-na, na saaya na suɔ wuɔ ba bigãaŋ muɔmɛi igɛ̃na. 19 Kuɔ na waa baa-ba, baa naa dɔl-na wuɔ bafamba baaŋ namaa. Ŋga mi fiɛlaa namaaŋo-i hiel-na ba hɔlma-na; bafamba baaŋ namaa sĩ, ku'i ciɛ ba bigãaŋ-na. 20 Yaaŋ mi nel daama ta ma tĩɛnu-nɛi: ‹Maacembiloŋo sa maar u yuntieŋo-i.› Da ba huol mi yaaŋ-na, ba ka bi huol namaa na yaaŋ-na. Da ba nu mi nuŋgu-i, ba ka bi nu namaa kũŋgu-i. 21 Ba ka ce mafamma-i mɛi maa-na. Baŋ'a ba saa suɔ umaŋ puɔraa-mi, ku'i ciɛ. 22 Kuɔ mi saa naa jo ji piiye baa-ba, molo naa saa cãl-ba. Ŋga dɛ-i-na, ba siɛ gbãa da ãntãalãmma.» 23 «Umaŋ duɔ bigãaŋ muɔŋo-i, kutieŋo bi bigãaŋ mi To-i. 24 Miŋ ciɛ himma maŋ ba daa-ma. Aa ba suyaa wuɔ molo siɛ gbãa ce ma temma. Kuɔ ba saa naa da-ma, molo naa saa cãl-ba. Ŋga ba daa-ma aa cor ta ba bigãaŋ-mi baa mi To-i hiere. 25 Na saa da! Mamaŋ nyɛgãaŋ ba ãnjĩnamma-na, ma'i saa ce daama-i wɛi? Ma nyɛgãaŋ wuɔ: ‹Ba bigãaŋ-mi gbãŋgbãŋ.› 26 «Mi To uŋ ka hã-mi kakãyãtieŋo maŋ mi saaŋ-yo hã-na, u yaa ninsontieŋo-i. Duɔ jo, u ka piiye mi maama-i tũnu nuɔmba-i. 27 Aa namaa fɛrɛ-i, iŋ waa baa i-naa dii ku domma-na, na ka bi ce mi siɛrtaaŋ namaa.

16

1 «Mi sa taara ku ji nuɔl-na Diiloŋ-hũmelle-na ku'i ciɛ mi ta mi waŋ daama-i hiere baa-na. 2 Ba ka nyaa-na Diilonelhãalãdũnni-na. Aa yiiŋgu dii baa yiiŋgu, bamaŋ ji taa ba ko-na, ba ka da niɛ sĩ ba cãa Diiloŋo'i dumaaŋo-na. 3 Baŋ'a ba saa suɔ mi To-i baa mɛi fɛrɛ-i hiere, ku'i ka dii-ba mafamma cemma-na. 4 Kumaŋ ciɛ mi wuɔya ta mi waŋ-ma baa-na, mi taara da ma ji ta ma ce, na suɔ wuɔ mi waaŋ-ma baa-na cor tĩ. Mii naa waa na caaŋ-nu ku'i ciɛ mi saa waŋ-ma baa-na dii ku domma-na. 5 Dɛ-i-na, mi ta da mi kã umaŋ puɔraa-mi u wulaa, aa molo saa da duɔ yuu-mi wuɔ: ‹Ŋ kã hie?› 6 Mi suyaa miɛ miŋ waaŋ mamaŋ baa-na daama-i, ma'i saa dɔlnu-nɛi. 7 A ne da mi waaŋ ninsoŋo yaa baa-na. Da mi ta, ku ka kãyã-nɛi. Na saa da, da mi saa ta, kakãyãtieŋo siɛ gbãa jo. Fuɔ mi kã ka hi aa saaŋ-yo hã-na. 8 Duɔ jo, u ka pigãaŋ nelbiliemba-i wuɔ ba piɛra ãmbabalma kũŋgu-na, ba piɛra viisĩnni kũŋgu-na aa pira Diiloŋ-bɛrru kũŋgu-na. 9 Baŋ'a ba saa hũu mɛi nelma-i, ku'i pigãaŋ ãmbabalma-i. 10 Aa miŋ kãŋ mi To wulaa, na siɛ tiraa da-mi, ku'i pigãaŋ viisĩnni-i. 11 Aa miwaaŋ daayo tieŋo yuŋ-maamaŋ fiɛlaanu tĩ, ku'i pigãaŋ Diiloŋ-bɛrru-i. 12 «Nelma bɔi dii yogo mi da mi waŋ-ma baa-na, ŋga da mi waŋ-ma baa-na fiɛfiɛ-i-na, ma ka mulĩɛŋ-na. 13 Diiloŋ-Yalle da di ji jo, di yaa ninsoŋo tieŋo-i, di ka kaala ninsoŋ-belle-i baa-na. Di sa ji waŋ difande kusũŋ-maama. Diŋ nuɔ mamaŋ, di ji waŋ ma yaa-i aa bi tũnu-nɛi mamaŋ juɔŋ. 14 Di ka da mi kusũŋ-maama-i ji piiye tũnu-nɛi, a ce dumaaŋo-na di ka ce-mi bɔi. 15 Mi To maama-i hiere mɛi maama, ku'i ciɛ na da mi ciɛra di ka da mi kusũŋ-maama-i ji piiye tũnu-nɛi.» 16 Kufaŋgu huoŋgu-na, Yesu wuɔ gbɛ̃ u hãalãbiemba-i wuɔ: «Cɛllɛ na ka naa-mi, aa cɛllɛ na ka bir da-mi.» 17 U hãalãbiemba namba ta ba yuu ba-naa wuɔ: «Nel hama-i temma'i dumandɛ-i: ‹Cɛllɛ na ka naa-mi, aa cɛllɛ na ka bir da-mi›? Aa tiraa cira u kã u To wulaa. 18 Uŋ gbɛ̃ŋ cɛllɛ maŋ, u yuŋgu yaa wuɔ niɛ? I saa suɔ u nelma yaaŋga-i.» 19 Yesu wuɔ suɔ wuɔ ba taara ba yuu-yo. Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Mi waaŋ-ma baa-na miɛ: ‹Cɛllɛ na ka naa-mi, aa cɛllɛ na ka bir da-mi.› Na yuu na-naa ma yaa nuɔ-i wɛi? 20 Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Namaaŋo-i na kaa haa na nammu-i na yunniŋ ta na gbu na kaal aa banamba waa ponsaaŋ-nu. Na hɔmmu ka guɔla, ŋga na hɔguɔla ka bir ce hɔfɛ̃lle. 21 Ciɛŋo kusũŋ da ku bel-o, yaaŋga sa waa-yuɔ. Ŋga duɔ ji gbãŋ da u yuŋgu-i, biloŋo fɛ̃ u huɔŋga-i a ce u mulĩɛma karaanu-yuɔ. 22 Ku yaa ŋaa namaa kũŋgu-i: Na yammu vãa fiɛfiɛ-i-na, ŋga yiiŋgu dii baa yiiŋgu, mi ka tiraa da-na. Da mi ji'a mi da-na, na hɔmmu ka fɛ̃ aa molo cɛraa u gbãa guɔla-muɔ. 23 Ku yiiŋ da ku ji hi, na siɛ yuu-mi baa nelma. Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-na: Da na cãrã kumaŋ aa bĩ mi yerre-i, mi To ka hã-na baa-ku. 24 Na saa hi cãrã bĩŋkũŋgu yogo aa bĩ mi yerre-i. Cãarãŋ, na ka da, aa da na da, na hɔmmu ka fɛ̃ gbarnu. 25 «Mi waaŋ nel daama-i hiere baa-na gbãnɛiniŋ. Ŋga yiiŋgu dii baa yiiŋgu, mi siɛ tiraa ta mi piiye baa-na dumaaŋo-na. Mi To u maamaŋ yeŋ dumaa, mi ka bi waŋ-ma baa-na dumɛi. 26 Ku yiiŋgu da ku hi, na ka cãrã Diiloŋo-i aa bĩ mi yerre-i. Mi saa cira mi kaa cãrã Diiloŋo-i hã-na dɛ! Na maama dɔlnu-yuɔ, na gbãa cãrã-yuɔ na fɛrɛ. 27 Naŋ dɔlaa muɔŋo-i aa hũu-ma wuɔ mi hilaa fuɔ terieŋ-nu'i jo, ku'i ciɛ na maama ta ma dɔlnu-yuɔ. 28 Mi hilaa mi To yaa wulaa-i jo hĩɛma-na. Fiɛfiɛ-i-na, mi ka ta hĩɛma-na bir kã mi To wulaa.» 29 Uŋ waaŋ mafamma-i, u hãalãbieŋ baa cira: «Fiɛfiɛ fuɔ, ŋ yaaŋ gbãnɛini-i aa ta ŋ kaala ŋ nelma-i. 30 I suyaa yende-i-na wuɔ ŋ suɔ wɛima-i hiere. Diɛ tiɛ taara diɛ yuu-ni baa mamaŋ, ŋ wuɔya suɔ-ma. Terieŋgu faŋgu-na, i hũyãa-ma wuɔ ŋ juɔ Diiloŋ-jomma.» 31 Yesu wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Ma sĩ na'a na hũyãa mi nelma-i fiɛfiɛ-i-na kɛ? 32 Ŋga mi tũnu-nɛi, huɔŋgu naŋgu ka hi, aa ku hii tĩ yɛrɛ, na ka pisãllã; nɛliɛŋo nɛliɛŋo baa u muŋkãmmu aa yaŋ mi tĩɛ mi diei yoŋ. Ŋga mi siɛ tĩɛ mi diei; mi To dii baa-mi. 33 Naŋ cuu mi huoŋ-nu, mi taara na hɔmmu fɛ̃ ku'i ciɛ mi ta mi waŋ mafamma-i baa-na. Nelbiliemba ka mulĩɛŋ-na miwaaŋ daayo-na, ŋga vaaŋ na fɛrɛ, mi guɔlaaya ba fɔ̃ŋgũɔ-i.»

17

1 Yesuŋ juɔ piiye tĩ, wuɔ tã u yuŋgu-i dɔrɔ aa naa cira: «Baba, ku hii. Ce ŋ Biɛŋo ce bɔi, kumaŋ ka ce fuɔ bi ce nuɔ ŋ ce bɔi. 2 Ŋ haa-yo nelbiliemba yuŋ-nu wuɔ u hã u dombũurãamba-i cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i. 3 A ne da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i ma yaa a suɔ ninsoŋ-Diiloŋ nuɔŋo-i aa bi suɔ Koŋkortieŋo muɔmi maŋ niŋ puɔraa-mi. 4 Mi ciɛ ŋ ce bɔi hĩɛma-na. Niŋ ŋa naa hã-mi maacemma maŋ, mi ciɛ-ma. 5 Baba, miŋ ŋa naa waa baa-ni aa miwaaŋo suɔ duɔ doŋ, niŋ ŋa naa ce mi ce bɔi dumaa, ce mi ce bɔi dumɛi fiɛfiɛ-i-na. 6 «Niŋ fiɛlaa bamaŋ miwaaŋo-na hã-mi, mi pigãaŋ-ba ŋ sĩnni-i. Naŋ baamba'i waa, ŋ bir-ba hã muɔ baa-ba. Ba nuɔ ŋ nuŋgu-i. 7 Ba suyaa fiɛfiɛ-i-na wuɔ niŋ hãa-mi mamaŋ hiere, naŋ kusũŋ-maama. 8 Niŋ waaŋ mamaŋ baa-mi, mi waaŋ-ma baa-ba. Ba siyaa-ma. Ba suyaa wuɔ mi hilaa naŋ terieŋ-nu'i jo. Aa ba suyaa wuɔ nuɔnɛi puɔraa-mi. 9 Mi cãrã-niɛ da mi hã-ba. Mi sa cãrã-niɛ da mi hã nelbiliemba-i hiere dɛ! Niŋ hãa-mi bamaŋ, mi cãrã-niɛ da mi hã ba yaa-i; naŋ baamba-i. 10 Mɛi kũŋgu-i naŋ kũŋgu, aa naŋ kũŋgu-i mɛi kũŋgu. Mi bɔbɔima da ba yaa nuɔ-i. 11 Muɔmi sa tiraa mi ye dii miwaaŋo-na, mi kã naŋ terieŋ-nu, a ne da bafamba dii-yuɔ yogo. Baba, cãlmuɔ sĩ nuɔni maŋ nuɔ-i, jande, ta ŋ niya-bɛi ŋ fɛrɛ baa naŋ fɛrɛŋ fɔ̃ŋgũɔ; ŋ hãa muɔŋo-i u yaa-i. Ku yaa ba ka waa baaduɔmba ŋaa muɔ baa nuɔŋo-i iŋ yeŋ baaduɔŋ miɛ dumaa. 12 Niŋ hãa-mi fɔ̃ŋgũɔ maŋ, miŋ ciɛ huɔŋgu maŋ baa-ba, mi niɛya-bɛi baa u yaa-i. Mi niɛya-bɛi, u diei saa ji balla mi wulaa, da ku saa waa umaŋ naa saaya u balla ŋaa maŋ nyɛgãaŋ dumaa Diiloŋ-nelma-na. 13 «Fiɛfiɛ-i-na, mi ka bir kã ŋ wulaa. Mi taara ba hɔmmu fɛ̃ gbarnu mɛi kaaŋga temma-i, ku'i ciɛ mi tĩɛ hĩɛma-na aa ta mi waŋ mafamma-i. 14 Miŋ waaŋ ŋ nelma-i baa-ba, nelbiliemba bigãaŋ-ba wuɔ ba sa wuɔ hũmeduɔle baa-ba ŋaa muɔ. 15 Ku saa ce ŋaa mi cãrã-niɛ wuɔ ŋ hiel-ba miwaaŋo-na dɛ! Ma'i sĩ. Mi cãrã-niɛ wuɔ ŋ ta ŋ niya-bɛi Bigãarãŋo baa da suur ba hɔlma-na. 16 Ba sa wuɔ hũmeduɔle baa nelbiliemba-i ŋaa muɔ. 17 Naŋ nelma yaa ninsoŋo-i. Pigãaŋ-ba baa-ma ba suɔ-ma aa ta ba cãa nuɔnɛi yoŋ. 18 Niŋ puɔraa muɔmi-i dumaa miwaaŋo-na, mi bi puɔraa bafamba-i dumɛi miwaaŋo-na. 19 Muɔ mi cãa nuɔnɛi yoŋ ba da ba da ninsoŋo-i aa fulnu nuɔnɛi ta ba bi cãa-ni. 20 «Mi sa cãrã-niɛ da mi hã bafamba yoŋ dɛ! Bamaŋ ka nu ba nelma-i aa hũu mi maama-i, mi bi cãrã-niɛ da mi hã kutaamba-i. 21 Baba, mi cãrã-niɛ wuɔ ŋ yaŋ ba ce kuuduɔŋgu ŋaa muɔ baa nuɔ iŋ yeŋ baaduɔŋ miɛ dumaa. Yaŋ i suurnu i-naa, ku yaa nuɔmba ka suɔ wuɔ nuɔnɛi puɔraa-mi. 22 Niŋ ciɛ mi ce bɔi dumaa, mi bi ciɛ ba ce bɔi dumɛi, ku yaa ba ka gbãa ce kuuduɔŋgu ŋaa muɔ baa nuɔ iŋ yeŋ kuuduɔŋgu dumaa. 23 Ku yuŋgu yaa daaku: Mi ka waa baa-ba aa ŋ waa baa-mi, ku yaa ba ka gbãa ce kuuduɔŋgu kelkel. Dumaaŋo-na, nuɔmba ka suɔ wuɔ nuɔnɛi puɔraa-mi aa tiraa suɔ wuɔ ba maama dɔlnu-niɛ ŋaa mɛi maamaŋ dɔlnuŋ-niɛ dumaa. 24 «Baba, niŋ dɔlaa-mi dumaa aa miwaaŋo suɔ duɔ doŋ, mi taara niŋ ciɛ mi ce bɔi dumaa, da mi waa kusuɔŋ-nu, mi dombũurãamba waa mi caaŋ-nu ta ba da-mi. 25 Baba, ŋ faa teu! Nelbiliemba saa suɔ-ni, ŋga mɛi suyaa-ni aa dombũurãamba suyaa wuɔ nuɔnɛi puɔraa-mi. 26 Mi pigãaŋ-ba ŋ sĩnni-i, aa mi ka cor ta mi pigãaŋ-ba baa-ni, ku yaa niŋ dɔlaa muɔŋo-i dumaa, bafamba ka bi dɔl ba-naa dumɛi, aa muɔ baa bafamba-i i gbonu ce baaduɔŋ miɛ.»

18

1 Yesuŋ juɔ cãrã Diiloŋo-i tĩ, wuɔ hel baa u hãalãbiemba-i a jãal Sedurɔ̃ kaaŋgu-i kã bomborma namma-na. Tibinniŋ-suoŋgu naŋgu waa terieŋgu faŋgu-na, baa kã ka suur-kuɔ. 2 Ba taa ba kã terieŋ daaku-na koko; a ce dumaaŋo-na, Yuda maŋ taa u taara u hel u huoŋgu-na, u taa u suɔ ku saaŋgu. 3 Wuɔ sire nyaa ba huoŋ-nu dii tibinniŋ-suoŋgu-na baa sorosibaa-ba-i a naara Diilodubuɔ niyataamba namba. Diilojigãntaamba yuntaamba-i baa Farisĩɛbaa-ba yaa naa hãa-yo Diilodubuɔ niyataamba-i. Fitĩmbaa-ba waa baa-ba a naara jigãmmu. 4 Yesu wuɔ suyaa mamaŋ ka da-yo. Baŋ kãa ka hi, wuɔ piɛ yuu-ba wuɔ: «Na taara hai moloŋo-i?» 5 Baa cira: «I taara Nasarɛtitaaŋ Yesu.» Yesu wuɔ cira: «Muɔmɛi.» Yuda maŋ taa u taara u hel u huoŋgu-na, u waa baa-ba. 6 Yesuŋ ciɛra muɔmɛi terieŋgu maŋ nuɔ-i, baa bir baa ba honni kã ka cii da burɔŋ! 7 Yesu wuɔ tiraa yuu-ba wuɔ: «Na taara hai?» Baa cira: «I taara Nasarɛtitaaŋ Yesu.» 8 Yesu wuɔ cira: «Mi saa cira muɔmɛi wɛi? Da na'a na taara muɔmɛi, yaaŋ bamaŋ daaba kã.» U gbɛ̃ u hãalãbiemba yaa-i. 9 Uŋ ŋa naa waŋ mamaŋ, ma'i sa ciɛŋ daama-i wɛi? Uu naa cira: «Baba, niŋ hãa-mi bamaŋ, u diei saa balla mi wulaa.» 10 A ne da jigãŋga waa baa Simɔ-Piɛr; wuɔ fa-ka hiel-ka pãŋ jafũŋ Diilojigãntaamba yuntieŋo maacembiloŋo nadietũŋgu-i a yer-ku. Ba taa ba bĩ naacolŋo-i Malkusi. 11 Yesu wuɔ cira: «Piɛr, dii ŋ jigãŋga-i ka foguoŋgu-na!» Aa naa cira: «Mi To uŋ ciɛra mamaŋ da-mi, ŋ sa taara ma da-mi wɛi?» 12 Yesuŋ bi waaŋ mafamma-i, sorosibaa-ba-i baa ba yuntieŋo-i a naara Diilodubuɔ niyataamba kã ka bel-o vaa u nammu-i mu hãi-i-na. 13 Belle fande-na, Kayifu yaa waa Diilojigãntaamba yuntieŋo-i. Baŋ vaa-yo, baa kã baa-yo Kayifu cura yaa wulaa-i igɛ̃na. Ba taa ba bĩ-yo Ani. 14 A ne da Kayifu duɔŋo faŋo yaa naa gbɛ̃ Yuifu ba yuntaamba-i wuɔ nelduɔŋ duɔ ku a kor nelle-i hiere ku bɔyaa nelle da di muonu. 15 Baŋ bilaa Yesu-i ta ba kã baa-yo, Simɔ-Piɛr baa u nahãalãbiloŋo naŋo-i baa cu ba huoŋ-nu. Diilojigãntaamba yuntieŋo taa u suɔ Simɔ-Piɛr nabentieŋo-i, a ce dumaaŋo-na, baŋ kaa hi Diilojigãntaamba yuntieŋo cĩiŋgu-i, hãalãbiloŋ daa wuɔ kã ka suur baa Yesu-i hiere. 16 Piɛr wuɔ yiɛra fondumɛlle-na u saa suur. Hãalãbiloŋ daa wuɔ hel piiye baa ciɛŋo maŋ taa u niya dumɛlle-i aa naa ce Piɛr suur. 17 Ciɛŋ daa wuɔ yuu Piɛr wuɔ: «Ma sĩ naacolŋ daa u hãalãbiloŋo naŋo'i nuɔŋo-i kɛ?» Piɛr wuɔ cira: «U hãalãbiloŋo sĩ muɔ dɛ!» 18 Waaŋgu waa; Diilojigãntaamba yuntieŋo maacembiemba-i baa bamaŋ niɛyaŋ-yuɔ baa dii dãamu ta ba yiraaŋ. Piɛr wuɔ kã ka tuɔ yiraaŋ baa-ba. 19 Baŋ kãa baa Yesu-i, Diilojigãntaamba yuntieŋo wuɔ yuu-yo a kã u hãalãbiemba yaŋga, baa uŋ wuɔraŋ u waŋ nelma maŋ baa nuɔmba-i ma yaŋga. 20 Yesu wuɔ cira: «Mamaŋ waa mi wulaa, mi piiye-mɛi nuɔmba-i hiere ba yufelleŋ. Mi piiye-mɛi Diilonelhãalãdũnni-na aa piiye-mɛi Diilodubuɔ-i-na. Yuifubaa-ba jãnu ba-naa terni fanni'i nuɔ-i. Mi saa fuo ma diei bɛi. 21 Ma ce niɛ ŋ ta ŋ yuu-mi? Miŋ piiye baa bamaŋ, ba suyaa miŋ waaŋ mamaŋ baa-ba; yuu ba yaa-i, ba ka waŋ ma yaaŋga-i baa-ni.» 22 Yesuŋ piiye dumaaŋo-na, Diilojigãntaamba yuntieŋo niyatieŋo naŋ wuɔ caa u tũŋgu-i aa naa cira: «Ŋ piiye baa Diilojigãntaamba yuntieŋo yaa dɛ-i-na wɛi?» 23 Yesu wuɔ cira: «Da kuɔ mi cãlãa piiyemma, pigãaŋ-mi miŋ cãlãa kusuɔŋ-nu; ŋga da kuɔ mi saa cãl piiyemma, ŋ muyaa-mi hama-i nuɔ-i?» 24 Ani wuɔ yaŋ-yo baa iyiemba-i aa saaŋ-yo hã Kayifu-i baa-yo, u yaa waa Diilojigãntaamba yuntieŋo-i. 25 Baŋ taa baa Yesu-i ta ba kã Kayifu terieŋgu-na, Simɔ-Piɛr wuɔ tĩɛna dii dãntorre-na. Naacolŋo naŋ wuɔ yuu-yo wuɔ: «Ma sĩ naacolŋ daa u hãalãbiloŋo naŋo'i nuɔŋo-i kɛ?» Piɛr wuɔ cira: «U hãalãbiloŋo sĩ muɔ dɛ!» 26 Diilojigãntaamba yuntieŋo maacembiloŋo naŋo waa, ba kuuduɔŋgu'i baa Piɛrŋ jafãaŋ umaŋ tũŋgu-i yer-ku. Fuɔ wuɔ cira: «Ma sĩ mɛi daa nuɔ baa naacolŋ daayo-i tibinniŋ-suoŋgu-na kɛ?» 27 Piɛr wuɔ tiraa hel-kuɔ wuɔ coima, fuɔ sĩ. Kɔhɔldĩɛlãŋ wuɔ doŋ tuɔ bu. 28 Cuoŋ kaalaa kãŋkãŋkãŋ, baa naar hel baa Yesu-i Kayifu terieŋgu-na a kã baa-yo ba fãamaaŋo wulaa. Fãamaaŋo faŋo waa Oromɛyiɛŋo. Baŋ kaa hi, Yuifu ba yuntaamba saa siɛ suur fãamaaŋo dumɛlle-na; wuɔ da ba suur, ba ka guɔla ba fɛrɛ a ce ba siɛ gbãa wuo kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu niiwuoni-i. 29 Pilati yaa waa fãamaaŋo-i belle fande-na. Wuɔ hel yuu-ba wuɔ: «Na'a naacolŋ daayo ciɛ bige-i?» 30 Baa cira: «Kuɔ u maacemma naa fa, ii naa saa jo baa-yo ji hã-ni.» 31 Pilati wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Biyaaŋ-yoŋ na kã baa-yo na ka ce u ãndaaŋgu-i namaa cemma.» Baa cira: «Miɛ siɛ gbãa hã-ba hũmelle-i i fɛrɛ wuɔ ba ko moloŋo.» 32 Yesuŋ ŋa na'a u ka ku kuliiŋgu maŋ, ku'i sa juɔŋ daaku-i wɛi? 33 Pilati wuɔ bir suur u dumɛlle-na aa bĩ Yesu-i ji yuu-yo wuɔ: «Nuɔnɛi Yuifu ba nellentieŋ nuɔŋo-i wɛi?» 34 Yesu wuɔ cira: «Moloŋo-i waaŋ mi maama baa-ni wɛi? Sisɔ naŋ kusũŋ-maama'i?» 35 Pilati wuɔ cira: «Ne niŋ feŋ-miŋ! Ŋ daa muɔ Yuifuyiɛŋ muɔ wɛi? Ŋ nelleŋ-baamba'i hãa muɔ baa-ni baa Diilojigãntaamba yuntaamba-i, ŋ guɔlaaya bige-i ba wulaa?» 36 Yesu wuɔ cira: «Mɛi nellentesĩnni sa hel hĩɛma-na bande. Kuɔ ni taa ni hel hĩɛma-na bande, bamaŋ cuu mi huoŋ-nu baa naa gbãŋ kpelle a hũu-mi Yuifubaa-ba nammu-na. Ŋga mɛi nellentesĩnni-i miwaaŋ daayo niini sĩ.» 37 Uŋ waaŋ mafamma-i, Pilati wuɔ cira: «Terieŋgu faŋgu-na, nellentieŋ nuɔ wɛi?» Yesu wuɔ cira: «Nellentieŋ muɔ ŋaa niŋ waaŋ-ma dumaa. Mi juɔ ji hoŋ hĩɛma-na da mi waŋ ninsoŋo maama. Umaŋ duɔ cu ninsoŋo huoŋ-nu ŋ da kutieŋo nu mi nelma-i.» 38 Pilati wuɔ yuu-yo wuɔ: «Ninsoŋo yaa bige-i fuɔ?» Aa naa tiraa hel kã Yuifubaa-ba wulaa ka cira: «Mɛi saa da kumaŋ ciɛ na'a na ko naacolŋ daayo-i. 39 Ŋga ma diei dii, kumaŋ ciɛŋ koko, belle belle, da na'a na ce na kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu-i, mi nanna kasobiloŋo diei hã-na. Na taara bende-i mi nanna Yuifu ba nellentieŋo yaa hã-na wɛi?» 40 Baa kaasĩŋ wuɔ: «I sa taara ŋ nanna ufaŋo-i! I taara ŋ nanna Barabasi!» A ne da Barabasi faŋo waa cuoyuo.

19

1 Maŋ juɔ waa dumaaŋo-na, Pilati wuɔ cira ba jo baa Yesu-i ji muo-yo. 2 Sorosibaa baa ce huɔni a sũ nyantuoluo dii u yuŋgu-na. Aa naa bi dii joŋgorbuɔ hã-yo ce-yo ŋaa nellentieŋo. Joŋgorbuɔ faŋo waa dãa-wuoŋo. 3 Baŋ ciɛ mafamma-i, baa ta ba piɛ ba jaal-o. Umaŋ duɔ piɛ, wuɔ: «Yuifu ba nellentie, mi jaalaa-ni.» Aa caa u tũŋgu-i. 4 Pilati wuɔ tiraa hel waŋ baa-ba wuɔ: «Mi ka ce ba hel baa-yo jo baa-yo, ku yaa na ka suɔ wuɔ mɛi saa da kumaŋ ciɛ na'a na ko-yo.» 5 Aa naa bi ce ba hel baa Yesu-i baa huɔniŋ-nyantuoluo-i u yuŋgu-na a naara joŋgorbuɔ-i u nuoŋgu-na. Baŋ juɔ baa-yo, Pilati wuɔ cira: «U yaa daayo!» 6 Diilojigãntaamba yuntaamba-i baa Diilodubuɔ niyataaŋ baŋ juɔ'a ba ne da Yesu-i, baa pãŋ doŋ ta ba kaasĩŋ wuɔ: «Gbu-yo daaŋ-nu! Gbu-yo daaŋ-nu!» Pilati wuɔ cira: «Kãaŋ na ka gbu-yo na fɛrɛ; mɛi saa da kumaŋ ciɛ na'a na ko-yo.» 7 Yuifubaa baa cira: «U ciɛ u fɛrɛ Diiloŋ-Biɛŋo; a ne da a saa baa miɛ ãnjĩnamma-i, fuɔ temma-i i saa saaya i yaŋ-yo, i gbĩɛ i ko-yo.» 8 Baŋ waaŋ mafamma-i, Pilati holle pãŋ caar. 9 Wuɔ bir suur baa Yesu-i ka yuu-yo wuɔ: «Naŋ hel hie?» Yesu saa seŋ sũnuŋgu yuɔ. 10 Pilati wuɔ cira: «Ŋ fĩinaaŋ muɔmɛi nuɔ-i wɛi? Ŋ saa suɔ wuɔ mi gbãa nanna-niɛ, mi gbãa bi ce ba gbu-ni daaŋgu-na wɛi?» 11 Yesu wuɔ cira: «Kuɔ Diilo saa naa hã-ni baa ku fɔ̃ŋgũɔ-i, nii naa saa gbãa ce bĩŋkũŋgu muɔmi-na. Terieŋgu faŋgu-na, umaŋ juɔ baa-mi ji hã-ni, fuɔ cãlmuɔ maaraa naŋ wuoŋo-i.» 12 Pilatiŋ nuɔ nel daama-i wuɔ pãŋ tuɔ taara u nanna Yesu-i. Yuifubaa baa sire ta ba kaasĩŋ wuɔ: «Da kuɔ naŋ jĩɛŋo sĩ jãmatigi-i, nanna-yuɔ! Umaŋ duɔ ce u fɛrɛ nellentieŋo, jãmatigi bigãarãŋo!» 13 Baŋ piiye dumaaŋo-na, Pilati wuɔ tiraa hel baa Yesu-i kã baa-yo terieŋgu naŋgu-na ba bĩ-ku «Gabata» ebiremma-na. Fãamaaŋo tĩɛna kusuɔŋ-nu'i u gɛr. Baŋ kãa, wuɔ tĩɛna u teterre-na. 14 Bãaŋgu naa hi yuhuɔŋga-i tĩ, aa kɔrsĩnni tĩmmaŋ-ponsaaŋgu waa ŋaa bisĩŋ ku temma. Pilati wuɔ gbɛ̃ Yuifubaa-ba-i wuɔ: «Na nellentieŋo yaa daayo!» 15 U waaŋ mafamma-i ce niɛ? Baa sire ta ba kaasĩŋ wuɔ: «Ko-yo! Ko-yo! Gbu-yo daaŋ-nu!» Pilati wuɔ cira: «Na'a mi gbu na nellentieŋo yaa daaŋgu-na wɛi?» Diilojigãntaamba yuntaaŋ baa cira: «Da ma hel Oromɛ ba jãmatigi-i-na, nellentieŋo naŋo si dii baa-ye.» 16 Pilati wuɔ hã-ba Yesu-i wuɔ ba ka gbu-yo daaŋgu-na. 17 Pilatiŋ hãa-ba hũmelle-i, baa hel baa Yesu-i nelleŋ-huɔŋga-na kã baa-yo baŋ bĩŋ terieŋgu maŋ ebiremma-na «Gɔlgota-i», ku yuŋgu yaa wuɔ yukoluoŋgu. Baŋ ka gbuŋ-yoŋ daaŋgu maŋ nuɔ-i, baa haa-ku hã fuɔ fɛrɛ yaa tũu-ku. 18 Ba kãa baa-yo kusuɔŋ-nu'i ka gbu-yo, a naara nuɔmba namba ba hãi; unaŋo-i kɔtuɔŋ daaku-na, unaŋo-i kɔtuɔŋ daaku-na. 19 Pilati wuɔ nyɛgɛ̃ŋ haa Yesu yudɔrɔ-i-na wuɔ: «Nasarɛtitaaŋ Yesu, Yuifu ba nellentieŋo.» 20 Ba naŋ gbuu-yo terieŋgu maŋ nuɔ-i, kuɔ sa maa baa nelleŋ-huɔŋga-i, aa ba naŋ nyɛgãaŋ nelma maŋ haa u yudɔrɔ-i-na, baa nyɛgãaŋ-ma ebiremma-na, baa latɛ̃mma-na, baa girɛkimma-na; a ce dumaaŋo-na, Yuifubaa bɔi baa kalaŋ-ma. 21 Diilojigãntaamba yuntaaŋ baa sire kã Pilati wulaa ka cira: «Hur Yuifu ba nellentieŋo-i aa ŋ nyɛgɛ̃ŋ wuɔ: ‹Naacolŋ daayo ciɛra u yaa Yuifu ba nellentieŋo-i.›» 22 Pilati wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Miŋ nyɛgãaŋ kumaŋ, mi nyɛgãaŋ ku yaa-i; mi siɛ gbãa hur-ku aa nyɛgɛ̃ŋ kunaŋgu.» 23 Sorosibaa-baŋ gbuu Yesu-i, baa biɛ u niidiini-i calnu-niɛ sɔmma naa; nelduɔŋo biɛ sɔmma diei. Aa naa bi biɛ u joŋgorbuɔ-i. Joŋgorbuɔ daayo-i muŋgbommu saa waa-yuɔ; kompaŋga diei duɔŋ dɔrɔ-i-na ji hi cicaara-i. 24 Baa ta ba piiye baa ba-naa wuɔ: «Baa na yaŋ i taalnu joŋgorbuɔ daayo-i, yaaŋ i ful tieŋa i ne umaŋ ka da-yo.» Mamaŋ nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na ma'i sĩ daama-i wɛi? Ma nyɛgãaŋ wuɔ: «Ba calaanu mi niidiini-i ba-naa nuɔ aa ful tieŋa biɛ mi joŋgorbuɔ-i.» 25 Baŋ gbuu Yesu-i, u nyu waa u caaŋgu-na baa u nyu hãaŋo naŋo, a naara Maari maŋ Kulopasi ciɛŋo-i, baa Maari maŋ taa u hel Magidala-i-na. 26 Yesu wuɔ ne da u nyu-i baa u hãalãbiloŋo maŋ maama-i taa ma dɔlnu-yuɔ ba waa yiɛra ba-naa canniŋ; wuɔ gbɛ̃ nyuŋo-i wuɔ: «Nnaa, ŋ biɛŋo yaa-i.» 27 Aa gbɛ̃ hãalãbiloŋo-i wuɔ: «Ŋ nyu yaa-i.» Uŋ piiye dumaaŋo-na, hãalãbiloŋ daa u saa bir u huoŋgu nyuŋo-na; wuɔ biɛ-yo u ka tĩɛna fuɔ terieŋ-nu. 28 Yesuŋ ciɛ mafamma-i, wuɔ ne da mamaŋ waa cemma hiere ma ciɛ. Wuɔ cira: «Hũŋkuɔsĩnni bilaa-mi.» U waaŋ ma yaa-i a ce mamaŋ nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na ma da ma gbãa ce. 29 Bũnaŋga naŋga waa terieŋgu-na niisaarni'i naa yuu-ka. Sorosibaa baa dii kãnsaarma niisaarŋ daani-na aa naa ful-ma isopegboruoŋ-nu kã baa-ma Yesu nuŋgu-na. 30 Yesu wuɔ mɔsũnya niisaarŋ daani-i aa naa cira: «Fiɛfiɛ fuɔ, wɛima tĩɛ.» Aa naa bi nisĩŋ u yuŋgu-i, u tamma yaa dumaaŋo-na. 31 Baŋ gbuu Yesubaa-ba-i yiiŋgu maŋ nuɔ-i, ku waa jumayiiŋgu. Ku cuo kaala waa yitĩɛnaŋgu; a ce dumaaŋo-na, Yuifu ba yuntaamba saa ta ba taara yitĩɛnaŋgu hi Yesubaa-ba-i dii dɔrɔ-i-na. A tiraa naara yitĩɛnaŋgu faŋgu waa yibuɔ ba wulaa. Baa kã ka cãrã Pilati-i wuɔ u yaŋ ba ka kara ba gbeini-i ku yaa ba ka ku donduo ba har-ba aa yitĩɛnaŋgu suɔ da ku hi. 32 Pilati wuɔ hã-ba hũmelle-i. Sorosibaa baa kã. Baŋ ŋa naa gbu bamaŋ baa Yesu-i, baa kara dĩɛlã-wuoŋo gbeini-i aa kã ka kara hãalĩŋ-wuoŋo niini-i. 33 Ba birii ku yaa nuɔ-i da ba kara Yesu niini-i, a da u kuu; a ce dumaaŋo-na ba saa kara-niɛ. 34 Sorosiyiɛŋo naŋo yagar fɔ̃ u gbugbɛiŋo-i baa u puɔluŋgu-i. Uŋ fũɔ-yo dumaaŋo-na, tãŋ maa ta ma hel baa hũmma. 35 Umaŋ nyɛgãaŋ nel daama-i, u daa-ma nuɔ baa u yufelle, u sa kar u huɔyasaŋga. Fuɔ fɛrɛ suyaa wuɔ u waŋ ninsoŋo. U taara na hũu-ma wuɔ ninsoŋo ku'i ciɛ u tuɔ waŋ-ma baa-na. 36 Diiloŋ-nelmaŋ piiye terieŋgu maŋ nuɔ-i wuɔ: «Ba siɛ kanu halle u gboluoŋgu diei», ma'i saa ce daama-i wɛi? 37 Aa ma tiraa piiye terieŋgu naŋgu-na wuɔ: «Ba ka bir ta ba ne baŋ fũɔ umaŋ.» 38 Ku huoŋgu-na, Yosɛfu maŋ taa u hel Arimate-i-na, wuɔ kã ka cãrã Pilati-i aa duɔ ka har Yesu-i. Fuɔ bi waa Yesu huoŋgu-na, ŋga fuɔ taa u kãalã Yuifu ba yuntaamba-i, a ce dumaaŋo-na, u taa u fuo u kũŋgu-i. Pilati wuɔ hã-yo hũmelle-i u kã ka har Yesu-i. 39 Nikodɛmu maŋ naa kãa Yesu wulaa isuɔŋgu naŋgu-na, wuɔ kã ka naara-yuɔ. Nikodɛmu wuɔ guɔlaa miir-namma baa alowɛsi-namma a kã. Ma yoyondoŋ maa yuu kilobaa komorre baa cĩnciel temma. 40 Baa kãyã ba-naa ba hãi-i-na a tiil kuloŋo-i baa natikolo-naŋ daama-i aa fĩnya-yuɔ. Ba migãaŋ-yo ŋaa Yuifubaa-baŋ bi migãaŋ ba kuomba-i dumaa aa suɔ fuure-bɛi. 41 Ba naŋ gbuu Yesu-i kusuɔŋ-nu, tibinniŋ-suoŋgu naŋgu waa ku caaŋgu-na. Tibinniŋ-suoŋ daaku huɔŋga-na, cĩncorfɛlɛnde waa, baa sa hi fuure moloŋo diɛ yogo. 42 Yitĩɛnaŋguŋ hii tĩ dumaaŋo-na, baa kã baa Yesu-i kusuɔŋ-nu'i ka fuure-yuɔ aa da ba da ba fɛrɛ tigiiŋ cie yitĩɛnaŋgu-i.

20

1 Yitĩɛnaŋgu cuo kaala-i-na, Maari maŋ taa u hel Magidala-i-na, wuɔ sire naar cicãnjãale-na a kã Yesu cĩncorre-na. Tãmpɛ̃buɔ naŋo naa suuye di nuŋgu-i. Uŋ kãa ka hi, wuɔ da tãmpɛ̃l daade bũmalãa halaŋ. 2 Wuɔ bir gũunu baa gbaruŋgu kã ka da Simɔ-Piɛr baa hãalãbiloŋo maŋ maama-i taa ma dɔlnu Yesu-i. Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Ba hielaa Itieŋo-i cĩncorre-na, aa i saa suɔ baŋ diyaa-yo kusuɔŋ-nu.» 3 Piɛr baa hãalãbiloŋ daayo-i baa sire ta ba gbar ba kã cĩncorre terieŋgu-na. 4 Hãalãbiloŋ daa wuɔ gbar ka hi yaaŋga Piɛr-na. 5 Uŋ hii, u saa suur, wuɔ yiɛra aa naa gbĩina tuɔ ne. U niɛ ku yaa-i a da kompabieŋa yaa yoŋ cĩncorre huɔŋga-na. 6 Simɔ-Piɛrŋ juɔ ji hi, wuɔ cor suur a bi da kompabieŋa jĩɛna dumandɛ hĩɛma-na. 7 Baa naa ce kompaŋga naŋga a fĩnya kuloŋo yaaŋga-i, wuɔ da kafaŋga fĩɛŋ jĩna ka deŋ. 8 Hãalãbiloŋ daayo suɔ suur fiɛfiɛ-i-na. Uŋ suurii ka da-ku dumaaŋo-na, wuɔ suɔ hũu-ma wuɔ Yesu siire ninsoŋo. 9 Ninsie ninsie, Diiloŋ-nelmaŋ waaŋ mamaŋ wuɔ Yesu naa saaya u sire hel kuomba hɔlma-na, u hãalãbiemba saa naa hi suɔ ma yaaŋga-i yogo. 10 Hãalãbieŋ daabaŋ kaa da-ma dumaaŋo-na, baa bir kũŋ. 11 Hãalãbieŋ daabaŋ taa, Maari wuɔ yiɛra cĩncorre nuŋgu-na tuɔ kaal. Uŋ kaal, wuɔ ji gbĩina wuɔ fuɔ ne cĩncorre huɔŋga-i; 12 a da bige-i daaku-i? Dɔrpɔpuɔrbiemba hãi baa joŋgorpiɛlmba. Ba tĩɛnaana baŋ ŋa naa galla Yesu-i kusuɔŋ-nu: Unaŋo-i u yuŋguŋ waa kusuɔŋ-nu, unaŋo-i u gbeiniŋ waa kusuɔŋ-nu. 13 Dɔrpɔpuɔrbiemba yuu-yo wuɔ: «Bige-i ciɛ ŋ ta ŋ kaal?» Maari wuɔ cira: «Ba hielaa mi Tieŋo-i aa mi saa suɔ baŋ diyaa-yo kusuɔŋ-nu.» 14 Wuɔ u miɛl ne ku yaa-i a da Yesu-i u huoŋgu-na, ŋga u saa suɔ wuɔ u yaa-i; 15 u daa niɛ sĩ baŋ fuuriiye Yesu-i suoŋgu maŋ nuɔ-i kutieŋo yaa-i. Yesu wuɔ cira: «Ciɛŋ nuɔ, bige-i ciɛ ŋ ta ŋ kaal? Ŋ taara hai moloŋo-i?» Wuɔ cira: «Naacolŋ nuɔ, da kuɔ nuɔnɛi biyaa-yo, pigãaŋ-mi niŋ jĩɛna-yuɔ kusuɔŋ-nu mi ka biɛ-yo.» 16 Yesu wuɔ cira: «Maari!» U miɛlãa ku yaa-i a suɔ suɔ-yo. Wuɔ piiye ebiremma-na wuɔ: «Araabuuni!» Ku yuŋgu yaa wuɔ: Hãalãtie. 17 Yesu wuɔ cira: «Baa bella-miɛ! Mi saa hi nyugũŋ kã mi To wulaa yogo. Mamaŋ dii cemma: Kã ŋ ka waŋ baa mi baamba-i wuɔ miɛ mi nyugũŋ kã mi To wulaa, u yaa namaa bi To. Mi kã mi Diiloŋo wulaa, u yaa namaa bi Diiloŋo.» 18 Maari wuɔ bi ta ka tũnu hãalãbiemba-i wuɔ u daa Itieŋo-i, aa bi waŋ uŋ puɔraa-yo baa mamaŋ. 19 Yinduɔŋgu faŋgu dãnambãaŋgu-na, hãalãbiemba tigiiŋ ba-naa dũŋgu naŋgu-na aa naa gbonu-kuɔ ba fɛrɛŋ nuɔ. Ba taa ba kãalã Yuifu ba yuntaamba-i ku'i ciɛ baa gbonu-kuɔ ba fɛrɛŋ nuɔ. Ba juɔ'a ba ne da Yesu-i ba hɔlma-na. Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Tĩyãaŋ dɛi!» 20 Uŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ pigãaŋ-ba u nammu-i baa u gbugbɛiŋo-i. Hãalãbiembaŋ daa-yo, ba hɔmmu gbuu pãŋ fɛ̃ da yogogo. 21 Yesu wuɔ tiraa cira: «Tĩyãaŋ dɛi!» Aa naa cira: «Mi To uŋ puɔraa-mi dumaa, muɔ mi bi puɔr-na dumɛi.» 22 Uŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ hul fafalmu dii-bɛi aa naa cira: «Mi hãa-na Diiloŋ-Yalle yaa-i. 23 Da na pir bamaŋ ãmbabalma-i, ma ka pir, ŋga da na saa pir bamaŋ maama-i, ma ka tĩɛ ba yunni-na.» 24 Hãalãbiembaŋ daa Yesu-i, Toma maŋ ba naŋ bĩŋ-yoŋ Pĩɛbaa-ba-i u saa waa. 25 U nabaamba kã ka tũnu-yuɔ wuɔ ba daa Itieŋo-i. Toma wuɔ cira: «Muɔ da mi saa da hɛiŋa fonni-i u nammu-na, da mi saa dii mi niele-i foŋ daani-na, da mi saa dii mi naŋga-i u gbugbɛiŋo-na, mi cɛraa mi hũu-ma.» 26 Yinni niediei cor, niehãi yiiŋgu-na, hãalãbiemba tiraa tigiiŋ ba-naa duduɔŋgu faŋgu-na. Toma waa baa-ba kufaŋgu-i. Baa gbonu dũŋgu-i ba fɛrɛŋ nuɔ. Ba juɔ'a ba ne tiraa da Yesu-i ba hɔlma-na. Wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Tĩyãaŋ dɛi!» 27 Aa naa cira: «Toma, jo baa ŋ niele-i bande. Ne mi nammu-i. Dii ŋ naŋga-i mi gbugbɛiŋo-na ŋ ne. Baa ce ŋ hɔmmu-i mu hãi; hũu-ma wuɔ muɔmɛi!» 28 Toma wuɔ cira: «Nuɔnɛi mi Tieŋ nuɔ, nuɔnɛi mi Diiloŋ nuɔ!» 29 Yesu wuɔ cira: «Ŋ daa mi yufelle ku'i ciɛ ŋ hũu-ma; yaŋ mi tũnu-niɛ: Bamaŋ da ba saa da mi yufelle aa hũu-ma, kutaamba yunni dɔlaa.» 30 Yesu ciɛ gbɛrɛ-wɛima namma u hãalãbiemba hɔlma-na aa ma saa waŋ sɛbɛ daayo-na. Gbɛrɛ-wɛima famma bi ciinu. 31 Ŋga mamaŋ nyɛgãaŋ daama-i, ma nyɛgãaŋ wuɔ na suɔ aa hũu-ma wuɔ Yesu yaa Koŋkortieŋo maŋ Diiloŋ uŋ saaŋ-yo, u yaa Diiloŋ-Biɛŋo-i. Aa da na hũu u nelma-i, na ka da cicɛ̃lma maŋ sa tĩɛŋ dede-i fuɔ barguɔ yaa nuɔ-i.

21

1 Ku huoŋgu-na, Yesu hãalãbiemba namba tiraa da-yo dii Tiberiyadi dalaŋga-na. Baŋ daa-yo dumaa ku yaa daaku: 2 Simɔ-Piɛr, baa Toma maŋ ba naŋ bĩŋ-yoŋ Pĩɛbaa-ba-i, ba waa yiiŋgu naŋgu-na baa ba-naa, a naara Natanayɛl maŋ taa u hel Kana nelle-na dii Galile mara-i-na, baa Sebede bɛpuɔmba-i a naara hãalãbiemba namba ba hãi. 3 Simɔ-Piɛr wuɔ gbɛ̃-ba wuɔ: «Mɛi taara da mi ka naŋ juɔŋo.» Baa cira: «Miɛ fɛrɛ-i i ka kã baa-ni.» Ba taa ku yaa-i, ku waa isuɔŋgu, kã ka suur beŋo-na a naŋ juɔŋo-i da suu, ba saa da bĩŋkũŋgu bel. 4 Kuŋ juɔ ta ku kaala huɔŋgu maŋ nuɔ-i, baa da moloŋo naŋo yiɛraaya bomborma-na; ŋga ba saa suɔ wuɔ Yesu yaa-i. 5 Yesu wuɔ cira: «Mi jɛ̃naaŋ namaa, na daa bel wɛi?» Baa cira: «I saa da bĩŋkũŋgu.» 6 Yesu wuɔ cira: «Naaŋ juɔŋo-i na nadieyaŋga-i na ka da.» Baa bi naŋ juɔŋo-i a bel titiraamba-i juɔŋo yu tuɔ yar-ba famma. 7 Hãalãbiloŋo maŋ maama-i taa ma dɔlnu Yesu-i u waa. Fuɔ wuɔ gbɛ̃ Simɔ-Piɛr wuɔ: «Itieŋo yaa-i!» Simɔ-Piɛrŋ nuɔ mafamma-i, uu naa hiel u joŋgoruo-i, wuɔ pãŋ biɛ-yo dii-yo aa naa tie suur hũmma-na. 8 U nabaaŋ baa fa titiraaŋ daaba-i kã baa-ba bomborma-na baa beŋo-i. Ku saa naa gbãa maa dumaa, mɛtiribaa komuɔŋa ndii temma. 9 Baŋ huɔlaa, baa da dãamu baa teterieŋo mu dɔrɔ a naara buruo. 10 Yesu wuɔ cira: «Naŋ bilaa titiraamba maŋ, juɔŋ baa banamba bande.» 11 Simɔ-Piɛr wuɔ suur beŋo-na a fa juɔŋo-i hel baa-yo bomborma-na. Uu naa yu baa tetekãŋkarɛiŋa. Ba waa komuɔŋ-niehãi baa cĩncieluo titiraamba siɛi juɔŋo-na. Baŋ fiɛ ciinu dumaaŋo-na, juɔŋo saa kar. 12 Yesu wuɔ cira: «Juɔŋ na ji wuo niiwuoni-i.» Hãalãbieŋ baa pãŋ suɔ wuɔ Itieŋo yaa-i, ŋga hai ka siɛ yuu-yo? 13 Yesu wuɔ piɛ a biɛ buruo-i bũlnu-yuɔ hã-ba; aa naa bi hã-ba titiraamba-i. 14 Yesuŋ siire hel kuomba hɔlma-na, u caraaya u hãalãbiemba-i i siɛi yaa dɛ-i. 15 Baŋ juɔ wuo niiwuoni-i tĩ, Yesu wuɔ cira: «Simɔ, Nsãa biɛŋ nuɔ, mi maama dɔlnu-niɛ a yaŋ daaba-i wɛi?» Simɔ wuɔ siɛ wuɔ: «Ũu.» Aa naa cira: «Itie, naŋ fɛrɛ ŋ suyaa wuɔ ŋ maama dɔlnu-miɛ.» Yesu wuɔ cira: «Bel mi dombũurãamba-i dɛi.» 16 Aa naa tiraa cira: «Simɔ, Nsãa biɛŋ nuɔ, mi maama dɔlnu-niɛ wɛi?» Simɔ wuɔ siɛ wuɔ: «Ũu.» Aa naa cira: «Itie, naŋ fɛrɛ ŋ suyaa wuɔ ŋ maama dɔlnu-miɛ.» Yesu wuɔ cira: «Ta ŋ ne mi dombũurãamba-i.» 17 Aa naa tiraa yuu-yo ku yu u bɛyufieŋa-i wuɔ: «Simɔ, Nsãa biɛŋ nuɔ, mi maama dɔlnu-niɛ wɛi?» Simɔ huɔŋ kaa pãŋ du baa Yesu-i, wuɔ u ciɛ niɛ tuɔ yuu-yo i sa-i-siɛi dumaaŋo-na. Wuɔ cira: «Itie, ŋ suɔ nelma-i hiere, aa ŋ suyaa kerre wuɔ ŋ maama dɔlnu-miɛ!» Yesu wuɔ cira: «Bel mi dombũurãamba-i dɛi.» 18 Aa naa cira: «Yaŋ mi waŋ ninsoŋo-i baa-ni: Niŋ ŋa naa waa naacoloŋ nuɔŋo-i, ŋ taa ŋ pɛ̃yɛ̃ ŋ nɛgɛlle-i ŋ fɛrɛ, aa terieŋgu maŋ dɔlaanu-niɛ ŋ kã kusuɔŋ-nu'i; ŋga da ŋ ji vãa, ŋ ka tɛtɛŋ ŋ nammu-i ba pɛ̃yɛ̃ ŋ nɛgɛlle-i hã-ni, aa niŋ'a ŋ sa taara ŋ kã kusuɔŋ-nu, ba kã baa-ni kusuɔŋ-nu'i.» 19 Yesu piiye ãndaaŋ daaku-i duɔ pigãaŋ Piɛrŋ ka ku kuliiŋgu maŋ a ce Diiloŋo ce bɔi. Uŋ waaŋ mafamma-i, wuɔ gbɛ̃-yo wuɔ: «Suur mi nallu-na.» 20 Piɛr wuɔ u miɛl ne ku yaa nuɔ-i, a da hãalãbiloŋo maŋ maama-i taa ma dɔlnu Yesu-i ma yaŋ ba huoŋgu-na. Hãalãbiloŋo faŋo yaa naa yuu Yesu-i jukalaaŋgu-na wuɔ: «Itie, ŋ'a hai ka hel ŋ huoŋgu-na?» 21 Piɛrŋ daa-yo dumaaŋo-na, wuɔ cira: «Itie, daa fuɔ, hama-i ka da-yo?» 22 Yesu wuɔ cira: «Da mi fiɛ cira u tĩɛ ji hi mi birma-i ma hii nuɔ baa bige-i? Nuɔ suur mi nallu-na.» 23 Nel daa maa sire gbuo terni-i hiere wuɔ hãalãbiloŋ daayo siɛ ku. A ne da Yesu saa waŋ mafamma; u ciɛra: «Da mi fiɛ cira u tĩɛ ji hi mi birma-i ma hii nuɔ baa bige-i?» 24 Hãalãbiloŋo faŋo yaa daa nel daama-i aa nyɛgɛ̃ŋ-ma, aa i suyaa wuɔ u saa kar u huɔyasaŋga. 25 Yesu ciɛ nelma bɔi. Diɛ i biɛ-ma ma yuŋ-nu hiere nyɛgɛ̃ŋ-ma maŋ ciɛ dumaa, mɛi huɔŋ-na, sɛbɛbaa-ba famba siɛ gbãa suur miwaaŋo-na.


AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE