JOHN

1

1 Asĩnizĩ Yã́ kú, Yã́pi kú ń Luao, mɛ́ Yã́piá Luaɛ. 2 A kú ń Luao asĩnizĩ. 3 Lua pↄ́pii kɛ̀ aà sabaiɛ, pↄe ku à kɛ̀ aà saio. 4 Aà guu wɛ̃ni kuu, mɛ́ wɛ̃nipi dɛ gupua ũ gbɛ̃́ↄnɛ. 5 Gupuapi ì bii gusiau, ↄ̃ gusiapi lí e dàao. 6 Lua gbɛ̃e zĩ̀, aà tↄ́n Zãa. 7 À mↄ̀ gupuapi seelade ũ, à aà yã́ ò gbɛ̃́ↄnɛ, kɛ́ gbɛ̃́pii e aà náaikɛ a sabai. 8 Aàpi mɛ́ gupuapi ũo, à mↄ̀ gupuapi seelade ũɛ. 9 Gupua sĩande pↄ́ ì gupu gbɛ̃́piiɛ mɛ́ lɛ́ mↄ́ dṹnia guu. 10 A ku dṹnia guu. Baa kɛ́ Lua dṹnia kɛ̀ aà sabai, dṹnia i aà dↄ̃o. 11 À mↄ̀ a bɛ, ↄ̃ aà gbɛ̃́ↄ i aà dilɛo. 12 Gbɛ̃́ pↄ́ zɛ̀aànↄ aa aà náaikɛ̀ↄ sↄ̃, à ń gbá zɛ́ aa gↄ̃̀ Lua nɛ́ↄ ũ. 13 An iapi i bↄ gbɛ̃e au guuo, i bↄ mɛfɛlɛa ge gↄ̃ɛ pↄeã kĩ́io, Lua mɛ́ ń í. 14 Yã́pi gↄ̃̀ gbɛ̃nazĩna ũ, à gↄↄplakɛ̀wanↄ, ↄ̃ wa aà gawi è, Mae Lua Nɛ́ mɛ̀ndona gawiɛ, gbɛ̃kɛ ń sĩanao pɛ̀ɛwà. 15 Zãa mɛ́ aà seelade ũ, à pũ̀na à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ ma aà yã́ òn kɛ. Ma mɛ̀ gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ mↄ́ ma gbɛa dɛmala, kɛ́ a ku ma ãa yã́i. 16 Aà gbɛ̃kɛ pɛɛawà guu à gbɛ̃kɛkɛ̀ wá baadeɛ, mɛ́ aà gbɛ̃kɛpi kɛ̀ gbɛ̃kɛ ũ. 17 Lua a ikoyã kpàwɛ̃ɛ Mↄiziwa, à gbɛ̃kɛ ń sĩanao kɛ̀wɛ̃ɛ Yesu Kilisi sabaiɛ. 18 Gbɛ̃e i wɛsi Lualɛ yãao. Lua Nɛ́ mɛ̀ndona pↄ́ kpaa a Maepi kùɛ mɛ́ tò wa aà dↄ̃. 19 Yuda gbãade pↄ́ kú Yelusalɛũↄ sa'onaeↄ ń Levii buieↄ zĩ̀ Zãawa, ↄ̃ aa aà là aa mɛ̀: Ḿmɛnn déi? Yã́ pↄ́ a ònɛ́n kɛ: 20 A ònɛ́ wásawasa, i yãe ulɛnɛ́o à mɛ̀: Mɛsiin ma ũo. 21 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Dén n ũ sai? Ɛlian n ũa? A wèmá à mɛ̀: Aawo! Ɔ̃ aa ɛ̀a aà là lↄ: Ãnabi zↄ̃ↄn n ũa? A wèmá à mɛ̀: Aawo! 22 Ɔ̃ aa òɛ̀ lↄ: Ḿmɛnn dé sↄ̃i? Owɛ̃ɛ kɛ́ wà e o gbɛ̃́ pↄ́ wá zĩ́ↄnɛ. Kpelewa ńlɛ o nzĩa yã́ musui? 23 Ɔ̃ à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ a lↄↄ dↄ gbáau, àlɛ onɛ́ wà zɛpoo Diiɛn ma ũ, lá ãnabi Isaia a yã́ òwa. 24 Gbɛ̃́ pↄ́ wà ń zĩ́piↄ sↄ̃, aa bↄ̀ Falisiↄ kĩ́iɛ. 25 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Lá Mɛsiin n ũo ge Ɛlia ge ãnabi zↄ̃ↄ, bↄ́yãi ńlɛ gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛi? 26 Zãa wèmá à mɛ̀: Mi gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛ, ãma gbɛ̃e kú á guu, á aà dↄ̃o. 27 Àlɛ mↄ́ ma gbɛa, mi ka kɛ́ mà aà sabala bↄbↄɛ̀o. 28 Yã́pi kɛ̀ Bɛtani pↄ́ kú Yuudɛ̃ baale, gu pↄ́ Zãa lɛ́ gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛuɛ. 29 Kɛ́ a gu dↄ̀, Zãa Yesu è àlɛ mↄ́ a kĩ́i, ↄ̃ à mɛ̀: Sã pↄ́ Lua kpà a dṹnia duuna wolon kɛ. 30 Gbɛ̃́pi yã́ má ò yãa ma mɛ̀, gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ mↄ́ ma gbɛa dɛmala, kɛ́ a ku ma ãa yã́i. 31 Má aà dↄ̃ yãao, ãma ma mↄ, málɛ gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛ, kɛ́ Isailiↄ e aà dↄ̃ yã́iɛ. 32 Zãa mɛ́ aà seelade ũ à mɛ̀: Ma Lua Nisĩna è à bↄ̀ luabɛ à sù lán felenawa à mↄ̀ dìɛ̀. 33 Má aà dↄ̃ yãao. Kɛ́ Lua ma zĩ gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛi, a òmɛɛ gbɛ̃́ pↄ́ má è Lua Nisĩna mↄ̀ dìɛ̀, aàpi mɛ́ a gbɛ̃́ↄ da Nisĩnapiu. 34 Ma bee è, ↄ̃ má dɛ aà seelade ũ, ↄ̃mɛ Lua Nɛ́ ũ. 35 Kɛ́ a gu dↄ̀, Zãa ɛ̀a ku we lↄ ń a ìwaↄ gbɛ̃ↄn plao. 36 Kɛ́ à Yesu è àlɛ gɛ̃, à mɛ̀: Sã pↄ́ Lua kpàn we! 37 Kɛ́ ìwa gbɛ̃ↄn plapiↄ yã́pi mà, aa bↄ̀ tɛ Yesuzi. 38 Yesu lìli a è aa tɛazi, ↄ̃ à ń lá à mɛ̀: Bↄ́ á yeii? Aa òɛ̀: N bɛ ku má ni Labi? (Bee mɛ̀ Mɛtulu.) 39 A wèmá à mɛ̀: À mↄ gwa. Ɔ̃ aa gɛ̀ gu pↄ́ a kuu è, ↄ̃ aa gↄ̃̀aànↄ zĩbeezĩ. Oosi mↄ̀ síiↄ̃ zaawa. 40 Gbɛ̃ↄn pla pↄ́ aa Zãa yãmà aa bↄ̀ tɛ Yesuzipiↄ, an gbɛ̃do á Simↄↄ Piɛɛ dãuna Ãndeleeɛ. 41 À gɛ̀ a vĩ̀i Simↄↄ lè gĩa, ↄ̃ a òɛ̀: Wa Mɛsii è. (Bee wì mɛ lↄ Kilisi.) 42 Ɔ̃ à gɛ̀aànↄ Yesupi kĩ́i. Yesu aà gwà soee à mɛ̀: Zãa nɛ́ Simↄↄn n ũ. Wali onɛ sa Piɛɛɛ. (Bee mɛ̀ gbɛ.) 43 Kɛ́ a gu dↄ̀, Yesu ye ta Galile bùsuu, ↄ̃ à kpàaũ ń Filipio. A òɛ̀: Tɛmazi. 44 Filipipiá Ãndelee ń Piɛɛo bɛ wɛ̃́lɛ Bɛsaida gbɛ̃́ɛ. 45 Ɔ̃ Filipi gɛ̀ Natanaɛli lè à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ Mↄizi a yã́ ò a ikoyã guu mɛ́ ãnabiↄ a yã́ ò lↄ, wa aà è. Yosɛfu nɛ́ Yesuɛ. Nazalɛti gbɛ̃́ɛ. 46 Natanaɛli òɛ̀: Gbɛ̃maa a bↄ Nazalɛtie? Filipi òɛ̀: Mↄ ǹ gwa. 47 Kɛ́ Yesu Natanaɛli è àlɛ mↄ́ a kĩ́i, à aà yã́ ò à mɛ̀: Isaili zálalan kɛ, aà nↄ̀sɛ mↄafili vĩo. 48 Ɔ̃ Natanaɛli òɛ̀: Ń ma dↄ̃ má ni? Ɔ̃ Yesu wèwà à mɛ̀: E Filipi àↄ gɛ́ n sísii, ma n e kaadↄɛna gbáu. 49 Ɔ̃ Natanaɛli òɛ̀: Mɛtulu, Lua Nɛ́n n ũ, Isailiↄ Kían n ũ. 50 Yesu òɛ̀: Kɛ́ má ònɛ ma n e kaadↄɛna gbáu, ↄ̃ n ma náaikɛ̀a? Ńyↄ̃ yãzↄ̃ↄ e dɛ kɛ́ beela. 51 À ɛ̀a òɛ̀ lↄ: Sĩana málɛ oɛ́, á luabɛ e wɛ̃a, Lua malaikaↄ i dɛdɛ Gbɛ̃nazĩn Nɛ́wa, aai pilawà.

2

1 A gↄↄ àaↄ̃de zĩ́ wàlɛ nↄsɛ Kana, Galile bùsuu. Yesu da ku we, 2 mɛ́ wà Yesu ń a ìwaↄ sìsi nↄsɛpi guu lↄ. 3 Kɛ́ vɛ̃ɛ kɛ̃̀sã, Yesu da òɛ̀: Aa vɛ̃ɛ vĩ lↄo bɛ. 4 Ɔ̃ Yesu wèwà à mɛ̀: Àkɛa n mↄ ma kĩ́ii? A gↄↄ i kamɛɛ yãao. 5 Ɔ̃ aà da ò zĩkɛnaↄnɛ: Lá a oɛ́ píi à kɛ. 6 Ola ku we mɛ̀n soolo Yudaↄ gbãbↄ'ikabↄↄ ũ. A keeↄ ì í sí litili basiiↄ̃ɛ, a keeↄ basoolo. 7 Ɔ̃ Yesu ò zĩkɛnaↄnɛ: À íka olaɛ beeↄ pai. Ɔ̃ aa ikà ń pai yɛlɛlɛyɛlɛlɛ. 8 Ɔ̃ a ònɛ́: À tↄ gɛ́ò blɛblen dↄaanaɛ sa. Ɔ̃ aa tↄ̀ gɛ̀oɛ̀. 9 Kɛ́ dↄaanapi í lilɛa vɛ̃ɛ ũpi ìɛ, i dↄ̃ gu pↄ́ à bↄ̀uo, ãma zĩkɛna pↄ́ aa ípi tↄ̀ↄ dↄ̃. Ɔ̃ dↄaanapi nↄde sìsi 10 a òɛ̀: Vɛ̃ɛ na ↄ̃ wì kpámá gĩa. Gↄↄ pↄ́ í zↄ̃̀lɛmá, ↄ̃ wì mↄ́ ń a ĩ́io sa. Mpi sↄ̃ n vɛ̃ɛ na tò gbɛzã. 11 Yesu dabudabu sɛ̃́ia bee kɛ̀ Kana, Galile bùsuuɛ. À tↄbↄ̀, ↄ̃ aà ìwaↄ aà náaikɛ̀. 12 Bee gbɛa Yesu gɛ̀ Kapɛnaũ ń a dao ń a dãunaↄ ń a ìwaↄ, ãma aai gↄↄplakɛ weo. 13 Kɛ́ Yudaↄ Gɛ̃amusu dikpɛ kãikũ̀, ↄ̃ Yesu gɛ̀ Yelusalɛũ. 14 A è wàlɛ zuↄ ń sãↄ ń felenguuluↄ yia Lua ua, mɛ́ ↄlɛũkpakɛnaↄ zↄ̃lɛa we. 15 Ɔ̃ à bàflã tã̀ à ń yá ń bↄ́lɛ, sãↄ ń zuↄ píi. À ↄlɛũkpakɛnapiↄ ↄ̃a fã̀aa, à ń táabũnuↄ fuangba. 16 Ɔ̃ a ò felenyianapiↄnɛ: À pↄ́piↄ sɛ́lɛ bↄò píi. Ásu ma Mae kpɛ́ kɛ ɛlɛ ũo. 17 Ɔ̃ yã́ pↄ́ kɛ̃a láuɛ bee dↄ̀ aà ìwaↄgu à mɛ̀: N kpɛ́ yã́ ma kũ gbãa, àlɛ ma ibaba. 18 Ɔ̃ Yuda gbãadeↄ aà là aa mɛ̀: Dabudabu kpele ńyↄ̃ kɛwɛ̃ɛ, kɛ́ wà e dↄ̃ ń yã́ bee kɛa iko vĩi? 19 Yesu wèmá à mɛ̀: À Lua kpɛ́ɛ bee wí, má ɛa kpɛ́pi fɛlɛ gↄↄ àaↄ̃. 20 Ɔ̃ gbãadepiↄ òɛ̀: Wɛ̃̀ blasↄo ń mɛ̀ndoo ↄ̃ wà kpɛ́pi dↄ̀, mɛ́ mpi ńyↄ̃ fɛlɛ gↄↄ àaↄ̃ɛ lò? 21 Ãma Lua kpɛ́ pↄ́ à a yã́ òpi, aà mɛ yã́ àlɛ o. 22 Kɛ́ Yesu bↄ̀ gau, yã́ pↄ́ a òpi dↄ̀ aà ìwaↄgu, ↄ̃ aa yã́ pↄ́ kɛ̃a Luayãtaalau sì ń yã́ pↄ́ Yesu òpio. 23 Yesu kua Yelusalɛũ Gɛ̃amusu dikpɛ zĩ́ wà aà náaikɛ̀ dasi, kɛ́ wà dabudabu pↄ́ a kɛ̀ↄ è yã́i. 24 Yesu i ń náaikɛo, asa a gbɛ̃́pii nↄ̀sɛ dↄ̃ɛ. 25 Aà bàa kú ń gbɛ̃e gbɛ̃nazĩna yã'oaɛoo, asa a yã́ pↄ́ kú ń nↄ̀sɛ guu dↄ̃ɛ.

3

1 Falisie ku wì mɛ Nikodɛũ. Yuda gbãadeↄ doɛ. 2 À mↄ̀ Yesu kĩ́i gwãasĩna a òɛ̀: Mɛtulu, wá dↄ̃ kɛ́ yãdanɛde pↄ́ bↄ̀ Lua kĩ́in n ũ, asa gbɛ̃e a fↄ̃ dabudabu pↄ́ ni kɛↄ kɛo, sema Lua kuaànↄ bàasio. 3 Ɔ̃ Yesu òɛ̀: Sĩana málɛ onɛ, mɛ́ i kɛ wà gbɛ̃́ ì lↄ bàasio, a e àↄ kpala pↄ́ bↄ̀ Lua kĩ́i dↄ̃o. 4 Ɔ̃ Nikodɛũ Yesu là à mɛ̀: Kpelewa wa gbɛ̃́ gbãa ii? A ɛa gɛ̃ a da nↄ̀sɛ guu, aà a i lↄ yã̀? 5 Ɔ̃ Yesu wèwà à mɛ̀: Sĩana málɛ onɛ, mɛ́ i kɛ wà gbɛ̃́ ì ń ío ń Lua Nisĩnao bàasio, a e gɛ̃ kpala pↄ́ bↄ̀ Lua kĩ́i guuo. 6 Gbɛ̃nazĩna nɛ'iaá mɛ yã́ɛ, Lua Nisĩna nɛ'iaá nisĩna yã́ɛ. 7 Ńsu to yã́ pↄ́ má ònɛ bↄ n saɛo, sema wà á i lↄ. 8 Ĩana ì káka gu pↄ́ a yeiu. Ni a kↄ̃fĩ ma, nili dↄ̃ gu pↄ́ àlɛ bↄu ge gu pↄ́ àlɛ gɛ́uo. Màa ìↄ dɛ ń gbɛ̃́ pↄ́ Lua Nisĩna aà ìo. 9 Ɔ̃ Nikodɛũ aà là à mɛ̀: Kpelewa yã́ bee a kɛi? 10 Yesu wèwà à mɛ̀: N Isailiↄ yãdanɛde ia ↄ̃ ń bee dↄ̃oa? 11 Sĩana málɛ onɛ, yã́ pↄ́ wá dↄ̃ ↄ̃ wi o. Yã́ pↄ́ wá è seeladeↄn wá ũ, ↄ̃ ili wá yã́ sío. 12 Lá ma tↄↄlɛ yã'òɛ́, ili sío, tó ma luabɛ yã'òɛ́, á síe? 13 Gbɛ̃e i gɛ́ luabɛ yãao, sema Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ pↄ́ bↄ̀ we bàasio. 14 Lá Mↄizi mlɛ̃ sɛ dↄ̀ musu guwaiwaiu, màa wa Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ sɛ́ dↄ musu, 15 kɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ aà náaikɛ àↄ wɛ̃ni láasai vĩ. 16 Asa Lua ye dṹniazi à kɛ̀ zài, ↄ̃ à a Nɛ́ mɛ̀ndona kpà, kɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ aà náaikɛ a gao, wɛ̃ni láasai ↄ̃ aↄ vĩ. 17 Lua i a Nɛ́ zĩ dṹnia guu yãdai dṹniapila no, kɛ́ à dṹnia suaba aà sabai yã́iɛ. 18 Yã́ a zↄ̃lɛ aà náaikɛnawao. Yã́ zↄ̃̀lɛ aà náaikɛnsaiwa kↄ̀, kɛ́ i Lua Nɛ́ mɛ̀ndonapi náaikɛo yã́i. 19 Pↄ́ pↄ́ tò yã́ zↄ̃̀lɛ gbɛ̃́ↄwan kɛ: Gupua mↄ̀ dṹnia guu, ↄ̃ aa ye gusiai dɛ gupuapila, kɛ́ an yãkɛaↄ vãi yã́i. 20 Asa vãikɛna píi za gupuauɛ, ìli mↄ́ gupua kĩ́io, kɛ́ aà yãkɛaↄ su bↄo yã́i. 21 Gbɛ̃́ pↄ́ ì zĩkɛ sĩanawa, ade mɛ́ ì mↄ gupua kĩ́i, kɛ́ wà e dↄ̃ kua Lua guu ↄ̃ à yã́piↄ kɛ̀u. 22 Bee gbɛa Yesu gɛ̀ Yude bùsuu ń a ìwaↄ. À gↄↄplakɛ̀ńnↄ we, àlɛ gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛ. 23 Zãa lɛ́ gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛ sↄ̃ Ainↄ, Saliũ saɛ, asa í di weɛ. Wìↄ mↄ aà kĩ́i, ↄ̃ ì ń da'ilɛkɛ. 24 Asa wi Zãa dakpɛu yãao. 25 Gↄↄ bee Zãa ìwaeↄ nà lɛkpaakɛawa ń Yuda gbãadeeo gbãbↄa yã́ musu. 26 Ɔ̃ aa sↄ̃̀ Zãazi aa mɛ̀: Mɛtulu, gbɛ̃́ pↄ́ kunnↄ yãa Yuudɛ̃ baale, n aà yã́ òwɛ̃ɛ, ↄ̃mɛ lɛ́ gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛ tia, gbɛ̃́pii lɛ́ gɛ́ aà kĩ́i. 27 Zãa ònɛ́: Gbɛ̃e lí fↄ̃ yãe kɛ̀o, sema Lua aà gbà zɛ́ bàasio. 28 Ámɛ á ma seeladeↄ ũ, kɛ́ má ò mámɛ má Mɛsii ũo. Ma mɛ̀ Lua ma zĩ mà dↄaaɛ̀ɛ. 29 Nↄsɛna mɛ́ nↄ vĩ. Nↄsɛna gbɛ̃na ìↄ zɛ aà saɛ, ì swã́kpa aà yã́i, nↄsɛna lↄↄ ì aà pↄ kɛ na. Beewa sↄ̃ ma pↄ na kɛ̀ zài. 30 Sema aàpi àↄ kã́fĩ mapi míↄ lao. 31 Gbɛ̃́ pↄ́ bↄ̀ musu dɛ gbɛ̃́piia. Gbɛ̃́ pↄ́ a kɛa bↄ̀ dṹnia guuá dṹnia gbɛ̃́ɛ, dṹnia yã́ ì o. Gbɛ̃́ pↄ́ bↄ̀ luabɛ dɛ gbɛ̃́piia, 32 ìↄ dɛ pↄ́ pↄ́ a è ń yã́ pↄ́ a mào seelade ũɛ, ↄ̃ gbɛ̃e lí aà yã́ sío. 33 Gbɛ̃́ pↄ́ aà yã́ sì, ade Lua sĩanadekɛ sìɛ. 34 Gbɛ̃́ pↄ́ Lua aà zĩpi ì Lua yã́ o, asa Lua i a Nisĩna kpawà kasoo. 35 Mae Lua ye a Nɛ́zi, ↄ̃ à pↄ́pii nàɛ̀ a ↄzĩ. 36 Gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ Nɛ́pi náaikɛ wɛ̃ni láasai vĩ. Gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ gí aà yãmai a wɛ̃nipi eo, Lua pↄ gi paaàziɛ.

4

1 Falisiↄ mà Yesu lɛ́ gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛ, àlɛ ìwaↄ e dɛ Zãala. 2 I kɛ Yesu mɛ́ ń da'ilɛkɛ̀ azĩao, aà ìwaↄ mɛ́ kɛ̀. 3 Kɛ́ Yesu yã́pi mà, à bↄ̀ Yude à ɛ̀a lɛ́ tá Galile. 4 Gɛa guu sema aà bↄ ń Samali bùsuo. 5 Ɔ̃ à kà Samali wɛ̃́lɛ pↄ́ wì mɛ Sikaa. A zã̀ ń tↄↄlɛ pↄ́ Yakↄbu kpà a nɛ́ Yosɛfuwa yãaoo. 6 Yakↄbu lↄ̀ↄ ku we. Yesu táa'ò à kpàsa, ↄ̃ à zↄ̃̀lɛ lↄ̀ↄpi saɛ. Ĩatɛ̃ kà minanguo. 7 Samali nↄɛe mↄ̀ ítↄi, ↄ̃ Yesu òɛ̀: Ma gba í mà mi. 8 Aà ìwaↄ sↄ̃ aa gɛ̀ wɛ̃́lɛ guu blɛ lúi. 9 Ɔ̃ nↄɛpi òɛ̀: Yudan n ũ, Samali nↄɛn ma ũ, ↄ̃ ńlɛ imia gbɛaaa? (Asa Yudaↄ ń Samaliↄ yã́ lí kákↄ̃uo.) 10 Ɔ̃ Yesu òɛ̀: Tó ń gba pↄ́ Lua ì danɛ́ dↄ̃ ń ma gbɛ̃́ pↄ́ málɛ í gbɛamao, dↄ̃ ń gbɛ̀aa, mí n gba í wɛ̃nide. 11 Nↄɛpi òɛ̀: Mae, ń goa vĩo. Lↄ̀ↄɛ sↄ̃, a ɛ zã̀. Ńyↄ̃ í wɛ̃nidepi e má ni? 12 Ń dɛ wá dezi káau Yakↄbula yã̀? Ɔ̃mɛ lↄ̀ↄpi tòwɛ̃ɛ. Aàpi a imì ń a nɛ́ↄ ń a pↄtuoↄ. 13 Ɔ̃ Yesu òɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ íɛ bee mì, imi a ɛa aà dɛ lↄɛ. 14 Gbɛ̃́ pↄ́ a í pↄ́ má kpáwà mi sↄ̃, imi a aà dɛ bau lↄo. Asa í pↄ́ má kpáwà a gↄ̃ aà nↄ̀sɛ guu nibↄna pↄ́ a ibↄɛ̀ wɛ̃ni láasai ũ. 15 Ɔ̃ nↄɛpi òɛ̀: Mae, ma gba í bee, kɛ́ imi su ma dɛ mà mↄ ítↄi la lↄo. 16 Yesu òɛ̀: Gɛ́ n zã́ sísii, í mↄ́ sãnu. 17 Nↄɛpi wèwà à mɛ̀: Má zã́ vĩo. Ɔ̃ Yesu òɛ̀: Kɛ́ n mɛ̀ ń zã́ vĩo, n yã'ò a zɛ́waɛ. 18 N zãkɛ̀ lɛɛ sↄo, mɛ́ gↄ̃ɛ pↄ́ ń kuaànↄ tiaá n zã́ no. N sĩana ò. 19 Ɔ̃ nↄɛpi òɛ̀: Mae, má dↄ̃̀ sa kɛ́ ãnabin n ũ. 20 Wá deziↄ kùlɛ Luaɛ gbɛɛ bee musu, ápiↄ sↄ̃ i mɛ Yelusalɛũ mɛ́ gu pↄ́ wàli kúlɛuɛ̀ ũ. 21 Yesu òɛ̀: Nↄɛ, ma yã́ sí. Gↄↄe lɛ́ mↄ́ kɛ́ á kúlɛ Mae Luaɛ gbɛɛ bee musu ge Yelusalɛũ lↄo. 22 Ápiↄ, i kúlɛ Luaɛ mɛ́ á aà dↄ̃o. Wápiↄ, wi kúlɛɛ̀ mɛ́ wá aà dↄ̃, asa gbɛ̃́ↄ misia ì bↄ wá Yudaↄ kĩ́iɛ. 23 Gↄↄe lɛ́ mↄ́, à kà kↄ̀, kɛ́ lousisin sĩandeↄ kúlɛ Mae Luaɛ ń sĩanao ń aà Nisĩna gbãao. Gbɛ̃́ bee taa ↄ̃ Mae Lua lɛ́ wɛɛlɛ aà kúlɛɛ. 24 Luaá nisĩnaɛ, sema gbɛ̃́ pↄ́ aaì kúlɛɛ̀ↄ kúlɛɛ̀ ń sĩanao ń aà Nisĩna gbãao. 25 Ɔ̃ nↄɛpi òɛ̀: Má dↄ̃ kɛ́ Mɛsii pↄ́ wì mɛ lↄ Kilisi a mↄ́. Tó à mↄ̀, a yã́pii bↄↄlɛkɛwɛ̃ɛ. 26 Ɔ̃ Yesu òɛ̀: Ma gbɛ̃́ pↄ́ málɛ yã'onɛ, mámɛ má aà ũ. 27 Gↄↄ bee ↄ̃ Yesu ìwaↄ sù. Kɛ́ àlɛ yã'o ń nↄɛo, à bↄ̀ ń saɛ, ãma an gbɛ̃e i aà la bↄ́ a yei ge bↄ́yãi àlɛ yã'o ń nↄɛpioo. 28 Ɔ̃ nↄɛpi a lo tò we, à gɛ̃̀ wɛ̃́lɛ guu a ò gbɛ̃́ↄnɛ: 29 À mↄ gↄ̃ɛe gwa. À yã́ pↄ́ má kɛ̀ↄ píi òmɛɛ. Mɛsii yã̀ mↄↄↄ? 30 Ɔ̃ aa bↄ̀lɛ wɛ̃́lɛu, aalɛ gɛ́ Yesu kĩ́i. 31 Gↄↄ bee sↄ̃ Yesu ìwaↄ òɛ̀: Mɛtulu, ńyↄ̃ pↄble ya? 32 Ɔ̃ a ònɛ́: Má pↄbleae vĩ pↄ́ á dↄ̃o. 33 Ɔ̃ aà ìwaↄ kↄ̃ làla aa mɛ̀: Gbɛ̃e mↄ̀ɛ̀ ń blɛo yã̀? 34 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Ma pↄblea mɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ pↄeãkɛa ũ e mà gɛ zĩ pↄ́ a dàmɛɛ midɛò. 35 Ápiↄ i mɛ mↄ síiↄ̃ mɛ́ gↄ̃̀ kɛ́ pↄkɛkɛgↄↄ ká. Málɛ oɛ́ à wɛ́sɛ buaↄ gwa, asa pↄ́ↄ mà à kà kɛkɛa. 36 Pↄkɛkɛna lɛ́ a asea e kↄ̀, àlɛ gbɛ̃́ↄ kãaa àizãna pↄ́ ũ, kɛ́ pↄtↄ̃na ń pↄkɛkɛnao e pↄnakɛ sãnu. 37 Asa yã́ɛ beeá sĩanaɛ: Gbɛ̃do ì pↄ́tↄ̃, gbɛ̃do ì kɛkɛ. 38 Ma á zĩ́ pↄkɛkɛi gua pↄ́ i zĩkɛuo. Gbɛ̃pãleↄ mɛ́ zĩkɛ̀ we, ↄ̃ álɛ ń zĩ ài ble. 39 Samali pↄ́ kú wɛ̃́lɛpi guuↄ Yesu náaikɛ̀ dasi yã́ pↄ́ nↄɛpi ònɛ́ yã́i, kɛ́ à mɛ̀ à yã́ pↄ́ á kɛ̀ↄ píi òɛ. 40 A yã́ mɛ́ tò kɛ́ aa kà Yesu kĩ́i, aa wabikɛ̀wà aà gↄ̃ńnↄ, ↄ̃ à kɛ̀ńnↄ gↄↄ pla. 41 Kɛ́ Yesu yã'ònɛ́, gbɛ̃pãleↄ aà náaikɛ̀ dasidasi. 42 Ɔ̃ aa ò nↄɛpiɛ: I kɛ yã́ pↄ́ ń òwɛ̃ɛ yã́i wa aà náaikɛ̀i adoo. Wa aà yãmà wázĩaɛ, ↄ̃ wá dↄ̃̀ sĩana kɛ́ dṹnia Suabanan aà ũ. 43 Gↄↄ plapi kɛańnↄ gbɛa ↄ̃ à tà Galile, 44 asa Yesupi ò ãnabi líↄ bɛɛɛ vĩ azĩa bùsuuo. 45 Kɛ́ à kà Galile, Galiledeↄ gbãakpàaàzi, asa aa gɛ̀ dikpɛkɛ̀ Yelusalɛũɛ, ↄ̃ aa yã́ pↄ́ a kɛ̀ dikpɛpi zĩ́ↄ è píi. 46 Ɔ̃ Yesu ɛ̀a gɛ̀ Kana, gua pↄ́ à í lìlɛu vɛ̃ɛ ũ. Bùsu gbãadee ku we, aà nɛ́ lɛ́ gyãkɛ za Kapɛnaũ. 47 Kɛ́ a mà Yesu bↄ̀ Yude à sù Galile, à gɛ̀ aà kĩ́i, à wabikɛ̀wà aà gɛ́ a nɛ́ gbã́gbãiɛ, asa a ye gaɛ. 48 Ɔ̃ Yesu òɛ̀: Mɛ́ i kɛ a dabudabuↄ ń yãbↄnsaɛↄ è bàasio, á ma náaikɛo. 49 Ɔ̃ gbãadepi òɛ̀: Mae, mↄ e ma nɛ́ àↄ ga. 50 Yesu òɛ̀: Ta bɛ. N nɛ́ a gao. Gↄ̃ɛpi yã́ pↄ́ Yesu òɛ sì, ↄ̃ à dàzɛu. 51 Gↄↄ pↄ́ a bɛ zɛ́u, à kpàaũ ń a zĩkɛnaↄ, ↄ̃ aa òɛ̀ aà nɛ́ kú. 52 Ɔ̃ à ń lá à mɛ̀: Zaa kpeletaa à dáamakɛ̀i? Ɔ̃ aa òɛ̀: Gĩa ĩatɛ̃ auapilaa gↄ̃̀ↄ ↄ̃ mɛ̀wãapi gòwà. 53 Ɔ̃ maepi dↄ̃̀ kɛ́ zaa pↄ́ Yesu òɛ a nɛ́ a gaon we. Ɔ̃ aa aà náaikɛ̀, aàpi ń a bɛdeↄ píi. 54 Seela plaade pↄ́ Yesu kɛ̀ bↄa Yude sua Galilen we.

5

1 Bee gbɛa Yudaↄ dikpɛe kà, ↄ̃ Yesu ɛ̀a gɛ̀ Yelusalɛũ. 2 Kpáa'okĩi kú we Sã Bↄlɛ saɛ, wì mɛ Bɛzata ń Ɛbɛlu yã́o. Kpáa'okĩipi bilandaa vĩ sↄo, 3 gyãeↄ wúlɛau dasidasi, vĩ̀aↄ ń ɛɛↄ ń gbɛ̃́ pↄ́ an gu imiaↄ. 4 - 5 Gↄ̃ɛe ku we àlɛ gyãkɛ à kà wɛ̃̀ bla plasai. 6 Kɛ́ Yesu aà è wúlɛa we, a dↄ̃̀ kɛ́ àlɛ gyãkɛ à gɛ̃̀gɛ̃ maamaaɛ, ↄ̃ a òɛ̀: Ń ye ǹyↄ̃ aafiaa? 7 Gyãepi wèwà à mɛ̀: Mae, má gbɛ̃e vĩ à ma da í guu gↄↄ pↄ́ à dèedeeo. Tó málɛ gɛ́ gɛ̃ui, gbɛ̃pãle ì dↄaa gɛ̃ ma ãaɛ. 8 Yesu òɛ̀: Fɛlɛ zɛ ǹ n pɛ sɛ táa'o. 9 Wegↄ̃ↄ gↄ̃ɛpi aafia è. À a pɛ sɛ̀ à táa'ò. Gↄↄpiá kã́mabogↄↄzĩɛ, 10 ↄ̃ Yuda gbãadeↄ ò gↄ̃ɛ pↄ́ gbã̀gbãpiɛ: Kã́mabogↄↄzĩn gbã. I kũ ǹyↄ̃ n pɛ sɛao. 11 A wèmá à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ ma gba aafia mɛ́ òmɛɛ mà a pɛ sɛ mà táa'o. 12 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Dé mɛ́ ònɛ ǹ n pɛ sɛ ǹ táa'oi? 13 Gbɛ̃́ pↄ́ gbã̀gbãpi dↄ̃ dé no, asa Yesu gɛ̃̀lɛ bíla pↄ́ kú we guuɛ. 14 Bee gbɛa Yesu aà è Lua ua, ↄ̃ a òɛ̀: Ma, n aafia è. Ńsu duunakɛ lↄo, kɛ́ yã́ pↄ́ a vãi dɛ beea su n leo yã́i. 15 Ɔ̃ gↄ̃ɛpi gɛ ò Yuda gbãadeↄnɛ Yesu mɛ́ tò a aafia è. 16 Ɔ̃ gbãadepiↄ fɛ̀lɛ ń ĩadaa Yesuwao, kɛ́ ì yã́ bee taaↄ kɛ kã́mabogↄↄzĩ yã́i. 17 Ɔ̃ Yesu yã́zãsìmá à mɛ̀: Ma Mae ìↄ zĩkɛ kã́mabosaiɛ, màa málɛ kɛ sↄ̃. 18 Yã́ bee yã́i gbãadepiↄ lɛ́ Yesu wɛ dɛ káaua. I kɛ kɛ́ ìli kã́mabogↄↄzĩ yãdao ado yã́i no, kɛ́ ì mɛ Lua mɛ́ a Mae ũ, àlɛ sáakpa ń Luao yã́iɛ. 19 Yesu ɛ̀a a zãsìmá à mɛ̀: Sĩana málɛ oɛ́, Lua Nɛ́ lí fↄ̃ yãe kɛ̀ ń azĩaoo, sema yã́ pↄ́ a è a Mae lɛ́ kɛ bàasio, asa yã́ pↄ́ aà Mae ì kɛ píi, bee aà Nɛ́pi ì kɛ sↄ̃. 20 Asa Mae Lua ye a Nɛ́zi, mɛ́ ì yã́ pↄ́ ì kɛ píi ↄlↄɛ̀. A yã́ pↄ́ a zↄ̃ↄ dɛ beea ↄlↄɛ̀, i bↄ á saɛ. 21 Lá Mae Lua ì gɛↄ vu à wɛ̃ni kpámá, màa aà Nɛ́ ì wɛ̃ni kpa gbɛ̃́ pↄ́ á yeiↄwa. 22 Mae Lua lí yã́kpalɛkɛ ń gbɛ̃eoo, à yã́kpalɛkɛa iko kpà a Nɛ́wa píiɛ, 23 kɛ́ gbɛ̃́pii aà Nɛ́ kpɛla, lá aaì Mae Lua kpɛlawa. Gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ Lua Nɛ́ kpɛlao lɛ́ aà Mae pↄ́ aà zĩ kpɛlao. 24 Sĩana málɛ oɛ́, gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ ma yãma mɛ́ àlɛ gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ náaikɛ wɛ̃ni láasai vĩ. Yã́ a zↄ̃lɛwào, à bↄ̀ gau à gɛ̃̀ wɛ̃ni guu. 25 Sĩana málɛ oɛ́, gↄↄe lɛ́ mↄ́, à kà kↄ̀, kɛ́ gɛↄ Lua Nɛ́ lↄↄ ma, an gbɛ̃́ pↄ́ màↄ i vu. 26 Lá Mae Lua wɛ̃nikpaama iko vĩ, à wɛ̃nikpaama iko kpà a Nɛ́wa lↄ. 27 À yã́kpalɛkɛa iko kpàwà lↄ, kɛ́ a dɛ Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ ũ yã́i. 28 Ásu to bee bↄ á saɛo, asa gↄↄe lɛ́ mↄ́ kɛ́ gɛ pↄ́ kú miauↄ aa aà lↄↄ ma, 29 aai bↄlɛ píi. Maakɛnaↄ i vu gɛ̃ wɛ̃ni guu, vãikɛnaↄ sↄ̃ yãzↄ̃lɛama guu. 30 Mili fↄ̃ mà yãe kɛ̀ ń mazĩaoo. Mi yã́kpalɛkɛ lá a òmɛɛwaɛ, mɛ́ mi yã́kpalɛkɛ a zɛ́wa, asa mili mazĩa pↄeã wɛɛlɛo, sema gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩpi pↄ́. 31 Tó má dɛ mazĩa seelade ũ, ma yã́ náai vĩo. 32 Seelade pãle ku ì ma yã́ o, mɛ́ má dↄ̃ kɛ́ ma yã́ pↄ́ ì o náai vĩ. 33 Baa ápiↄ, a gbɛ̃́ↄ zĩ̀ Zãawa, ↄ̃ à sĩana òɛ́. 34 Má daa gbɛ̃nazĩn seeladekɛ gã̀uo, málɛ bee oɛ́ kɛ́ à e bↄ zia yã́iɛ. 35 Zãa mɛ́ filia pↄ́ naa àlɛ gupu ũ, ↄ̃ a we pↄnakɛ̀ aa gupuai gↄↄpla. 36 Yã́ pↄ́ Mae Lua dàmɛɛ mà kɛↄ, yã́ pↄ́ málɛ kɛpiↄ dɛɛ́ seela ũɛ kɛ́ Mae Lua mɛ́ ma zĩ. Ma seelapi dɛ Zãa pↄ́la. 37 Ma Mae pↄ́ ma zĩ ma yã́ ò lↄ. I aà lↄↄ ma ziio, mɛ́ i wɛsiaàlɛo, 38 mɛ́ aà yã́ i zↄ̃lɛkĩi e á sↄ̃ guuo, kɛ́ álɛ gbɛ̃́ pↄ́ a zĩ náaikɛo yã́i. 39 I mɛkpa Lua yã́ kyokɛawa, asa iↄ e we á wɛ̃ni láasai eu. Ma yã́ ↄ̃ taalapi lɛ́ o sↄ̃, 40 kási álɛ gí mↄ́i ma kĩ́i à wɛ̃nipi e. 41 Málɛ sáau wɛɛlɛ gbɛ̃nazĩna kĩ́io, 42 ãma má á dↄ̃, má dↄ̃ kɛ́ á ye Luazio. 43 Ma mↄ ń ma Mae tↄ́o, ↄ̃ i ma dilɛo. Tó gbɛ̃pãle mↄ̀ ń azĩa tↄ́o, á aà dilɛ. 44 Lá i sáau wɛɛlɛkↄ̃wa, ili sáau wɛɛlɛ Lua mɛ̀ndonawao, kpelewa á fↄ̃ ma yã́ síi? 45 Ásu àↄ e mámɛ má gɛ́ ń á yã́o ma Mae kĩ́io, Mↄizi pↄ́ á wɛ́ dↄi mɛ́ a gɛ́ò. 46 Tó a Mↄizi yã́ sì, dↄ̃ a ma yã́ sì sↄ̃, asa ma yã́ ↄ̃ a kɛ̃̀ láu. 47 Lá i yã́ pↄ́ a kɛ̃̀ↄ sio, á ma yã́ síe?

6

1 Bee gbɛa Yesu bùa Galile ísidawa, (wì mɛ lↄ Tibelia.) 2 Bíla ìↄ tɛaàzi dasidasi, kɛ́ aa aà gyãeↄ gbã́gbãa dabudabuↄ è yã́i. 3 Ɔ̃ Yesu dɛ̀dɛ zↄ̃̀lɛ sĩ̀sĩ musu ń a ìwaↄ. 4 Yudaↄ Gɛ̃amusu dikpɛ kà kãi. 5 Kɛ́ Yesu wɛsɛ̀ musu, a è bíla lɛ́ mↄ́ a kĩ́i dasidasi, ↄ̃ à Filipi là à mɛ̀: Mákĩi wá blɛ e luu gbɛ̃́ↄ blei? 6 À bee ò Filipi lɛ gwaa yã́iɛ, asa a dↄ̃ lá á ye kɛ. 7 Ɔ̃ Filipi wèwà à mɛ̀: Ãnusu ↄ̀aa do pɛ̃ɛ, baa tó wa lìli baadeɛ yↄↄyↄↄ, a pɛɛmáo. 8 Aà ìwaↄ do Ãndelee, Simↄↄ Piɛɛ dãuna òɛ̀: 9 Nɛgↄ̃ɛnae ku la a pɛ̃ɛ zↄzↄna vĩ mɛ̀n sↄo ń kpↄ̀ giinaeo mɛ̀n pla. Bↄ́ bee a kɛ gbɛ̃́ dasiɛ beeↄ guui? 10 Yesu mɛ̀: À to gbɛ̃́ↄ zↄ̃lɛ. Sɛ̃̀ bↄlↄ di gupiuɛ, ↄ̃ aa zↄ̃̀lɛzↄ̃lɛ. Gↄ̃ɛↄ ńtɛ̃ɛ aa kà gbɛ̃ↄn ↄ̀aasↄsↄo lɛɛ sↄo (5.000). 11 Yesu pɛ̃ɛpiↄ sɛ̀ à Lua sáaukpà, ↄ̃ a kpaalɛ̀ gbɛ̃́ pↄ́ zↄ̃lɛ wepiↄnɛ. Màa à kpↄ kpàmá lↄ lá aa yeiwa. 12 Kɛ́ aa kã̀, a ò a ìwaↄnɛ: À a miↄna pↄ́ gↄ̃̀ↄ sɛ́lɛ píi, kɛ́ a kee su vũaao. 13 Ɔ̃ aa pɛ̃ɛ mɛ̀n sↄo pↄ́ wa sòpi miↄna pↄ́ gↄ̃̀ↄ sɛ̀lɛ gbí kuɛpla pai. 14 Kɛ́ wà dabudabu pↄ́ Yesu kɛ̀pi è wà mɛ̀: Gbɛ̃́piá ãnabi pↄ́ lɛ́ mↄ́ dṹnia guuɛ sĩana. 15 Yesu dↄ̃̀ kɛ́ wa ye mↄ a kpa kía ũ ń gbãaoɛ, ↄ̃ à gònɛ́ we à ɛ̀a dɛ̀dɛ sĩ̀sĩ musu ado. 16 Kɛ́ oosi kɛ̀, aà ìwaↄ gɛ̀ ísida gↄ̃sↄ̃lɛ. 17 Ɔ̃ aa gɛ̃̀ gó'ilɛna guu, aalɛ bua ísidapi baale Kapɛnaũ oi. Gu sì kↄ̀ mɛ́ Yesu i mↄ́ ń kĩ́i yãao. 18 Zàa'ĩan gbãa kàka, ↄ̃ í lɛ́ fɛlɛ. 19 Kɛ́ aà ìwaↄ golì aa kà kiloo sↄo ge soolo taawa, aa Yesu è, àlɛ táa'o ía, àlɛ sↄ̃ ń gózi, ↄ̃ vĩa ń kṹ. 20 Ɔ̃ a ònɛ́: Mámɛ, ásu to vĩa á kṹo. 21 Aa wèi aà gɛ̃ gó guu, ↄ̃ gópi kà gu pↄ́ aalɛ gɛ́u gↄ̃̀ↄ. 22 Kɛ́ gu dↄ̀ bíla zɛa gↄ̃sↄ̃lɛ ísida baale. Aa dↄ̃ kɛ́ gó'ilɛna kú we yãa mɛ̀ndoɛ, mɛ́ Yesu i gɛ̃ gópi guu ń a ìwaↄo, aa tà ńtɛ̃ɛɛ. 23 Gbɛzã gó'ilɛna pãleↄ bↄ̀ Tibelia aa mↄ̀ gu pↄ́ kãi ń gu pↄ́ wà pɛ̃ɛ sòu Dii sáaukpaa gbɛao. 24 Kɛ́ bílapi è aàpi ge aà ìwaↄ ku we lↄo, aa gɛ̃̀ gópiↄ guu aa gɛ̀ aà wɛɛlɛi Kapɛnaũ. 25 Kɛ́ aa aà è ísida baa we, aa òɛ̀: Mɛtulu, n ka la bↄɛ ni? 26 Yesu ònɛ́: Sĩana málɛ oɛ́, álɛ ma wɛɛlɛ pɛ̃ɛ pↄ́ á sò a kã yã́iɛ, i kɛ dabudabu pↄ́ á èↄ yã́i no. 27 Ásu zĩkɛ blɛ pↄ́ ì láa yã́io, sema blɛ pↄ́ ì ń ká àizãnawa. Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ mɛ́ a á gba blɛpi, asa aàpi ↄ̃ Mae Lua a seela kɛ̀wà. 28 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Kpelewa wá kɛ wà yã́ pↄ́ Lua ye wà kɛ kɛi? 29 Yesu wèmá à mɛ̀: Yã́ pↄ́ Lua ye à kɛ mɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ a zĩ náaikɛa ũ. 30 Aa òɛ̀: Dabudabu kpele ńyↄ̃ kɛwɛ̃ɛ kɛ́ wà e wí n náaikɛi? Yã́ kpele ńyↄ̃ kɛi? 31 Wá deziↄ mana blè guwaiwaiu lá a kɛ̃a láuwa wà mɛ̀: À blɛ pↄ́ bↄ̀ musu kpàmá aa blè. 32 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Sĩana málɛ oɛ́, i kɛ Mↄizi mɛ́ blɛ pↄ́ bↄ̀ musu kpàwáo. Ma Mae mɛ́ ì blɛ sĩande pↄ́ bↄ̀ musu kpáwá. 33 Lua blɛpi mɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ bↄ̀ musu ì wɛ̃ni kpa dṹniawa ũ. 34 Aa òɛ̀: Mae, ǹyↄ̃ blɛ bee taa kpáwá gↄↄpii. 35 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Mámɛ má blɛ pↄ́ ì ń ká wɛ̃niwa ũ. Nↄana a gbɛ̃́ pↄ́ mↄ̀ ma kĩ́i dɛ lↄo, imi a ma náaikɛna dɛ bauo. 36 Ń beeo lá má òɛ́wa, baa kɛ́ a ma e, álɛ ma náaikɛo. 37 Gbɛ̃́ pↄ́ ma Mae kpàa a mↄ ma kĩ́i, mɛ́ má gbɛ̃́ pↄ́ mↄ̀ ma kĩ́i yá bauo. 38 I kɛ mazĩa pↄeãkɛa yã́i ma bↄi musu ma mↄo, sema gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ pↄ́. 39 Gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩpi pↄeãn kɛ: Másu to gbɛ̃́ pↄ́ a kpàaↄ kee vũaao. A ye mà ń bↄ gau gↄↄgbɛzãzĩ. 40 Asa ma Mae pↄeãn kɛ: A ye gbɛ̃́ pↄ́ wɛsì aà Nɛ́lɛ àlɛ aà náaikɛ wɛ̃ni láasai eɛ. Mámɛ má aà bↄ gau gↄↄgbɛzãzĩ. 41 Ɔ̃ Yuda gbãadeↄ zↄakàaàzi, kɛ́ à mɛ̀ ámɛ á blɛ pↄ́ bↄ̀ musu ũ yã́i. 42 Aa mɛ̀: Gbɛ̃́piá Yosɛfu nɛ́ Yesuɛ. Wá aà de ń aà dao dↄ̃o lé? Ɔ̃ àlɛ o a bↄ musuɛa? 43 Yesu ònɛ́: Ásu zↄakao. 44 Gbɛ̃e a fↄ̃ mↄ ma kĩ́io, sema ma Mae pↄ́ ma zĩ aà sìsi bàasio, mí aà bↄ gau gↄↄgbɛzãzĩ. 45 A kɛ̃a ãnabiↄ lá guu wà mɛ̀: Lua mɛ́ a yãda baadeɛ. Gbɛ̃́ pↄ́ Mae Lua yãmà mɛ́ a dà mɛ́ ì mↄ ma kĩ́i. 46 I kɛ gbɛ̃e Mae Lua è ń wɛ́o no. Gbɛ̃́ pↄ́ bↄ̀ aà kĩ́i mɛ́ aà è ado. 47 Sĩana málɛ oɛ́, ma náaikɛna wɛ̃ni láasai vĩ. 48 Mámɛ má blɛ pↄ́ ì ń ká wɛ̃niwa ũ. 49 Á deziↄ mana blè guwaiwaiu, kási aa gà. 50 Blɛ pↄ́ ì bↄ musu pↄ́ málɛ opi, tó gbɛ̃́ blè, a gao. 51 Mámɛ má blɛ bɛ̃́ɛ pↄ́ bↄ̀ musu ũ. Tó gbɛ̃́ blɛpi blè, aↄ ku gↄↄpiiɛ. Blɛ pↄ́ má kpámá mɛ́ ma mɛbaasi ũ, kɛ́ dṹnia e àↄ wɛ̃ni vĩ yã́i. 52 Ɔ̃ gbãadepiↄ lɛ́ lɛkpaakɛ ń kↄ̃o aa mɛ̀: Gbɛ̃́pi a fↄ̃ a mɛbaasi kpáwá wà sóe? 53 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Sĩana málɛ oɛ́, tó i Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ mɛbaasi só a aà au mìo, áↄ wɛ̃ni vĩo. 54 Gbɛ̃́ pↄ́ ì ma mɛbaasi só mɛ́ ì ma au mi wɛ̃ni láasai vĩ. Mámɛ má aà bↄ gau gↄↄgbɛzãzĩ. 55 Asa ma mɛbaasiá blɛ sĩandeɛ, mɛ́ ma auá imia sĩandeɛ. 56 Gbɛ̃́ pↄ́ ì ma mɛbaasi só mɛ́ ì ma au mi ku ma guu, mɛ́ má kú aà guu. 57 Lá Mae Lua bɛ̃́ɛ ma zĩ, mɛ́ miↄ ku aà yã́i, màa gbɛ̃́ pↄ́ ì ma mɛ so aↄ ku ma yã́i. 58 Blɛ pↄ́ bↄ̀ musun we. A dɛ lán blɛ pↄ́ á deziↄ blè aa gàwao. Blɛɛbeeblena aↄ ku gↄↄpiiɛ. 59 Yesu yã́ beeↄ ò gↄↄ pↄ́ àlɛ yãdanɛ́ Kapɛnaũ lousisikpɛuɛ. 60 Kɛ́ aà ìwaↄ yã́pi mà, an daside mɛ̀: Yã́ gbãaɛ, dé mɛ́ a fↄ̃i? 61 Yesu dↄ̃̀ a ìwaↄwa kɛ́ aalɛ zↄaka yã́pi musu, ↄ̃ a ònɛ́: Yã́pi lɛ́ á fu yã̀? 62 Tó a sù á è Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ fɛ̀lɛ lɛ́ tá gu pↄ́ a kuu yãa sↄ̃ bɛ? 63 Lua Nisĩna mɛ́ ì wɛ̃ni kpámá, mɛbaasi pↄe ũ weo. Yã́ pↄ́ má òɛ́ↄ mɛ́ Lua Nisĩna pↄ́ ì ń ká wɛ̃niwa yã́ ũ. 64 Kási á gbɛ̃eↄ lɛ́ ma náaikɛo. Asa Yesu gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ a náaikɛoↄ dↄ̃ za káau ń gbɛ̃́ pↄ́ a su a kpámáo. 65 Ɔ̃ à mɛ̀ lↄ: Bee yã́i má òɛ́, gbɛ̃e a e mↄ ma kĩ́io, sema Mae Lua aà gbà zɛ́ bàasio. 66 Za gↄↄ bee aà ìwaↄ pↄ̀ↄbↄzã kɛ̀ dasidasi, aai tɛaàzi lↄo. 67 Ɔ̃ Yesu a ìwa gbɛ̃ↄn kuɛplaↄ là à mɛ̀: Á ye ta sↄ̃ yã̀? 68 Simↄↄ Piɛɛ wèwà à mɛ̀: Dii, dé kĩ́i wá gɛ́ui? Ń wɛ̃ni láasai yã́ vĩ. 69 Wa n náaikɛ̀, ↄ̃ wá dↄ̃̀ kɛ́ Lua gbɛ̃́ pↄ́ a kua adoan n ũ. 70 Yesu ònɛ́: Á gbɛ̃ↄn kuɛplaɛↄ, mi á sɛ́o lé? Kási á gbɛ̃do Setãu vĩ. 71 Simↄↄ Isaliↄti nɛ́ Yudasi yã́ ↄ̃ àlɛ o. Aàpi mɛ́ gbɛ̃ↄn kuɛplapiↄ gbɛ̃do pↄ́ a aà kpámá ũ.

7

1 Bee gbɛa Yesu gɛ̀ Galile wɛ̃́lɛ ń wɛ̃́lɛo, asa a ye bɛbɛ Yudeo, kɛ́ Yuda gbãadeↄ lɛ́ aà wɛ yã́i. 2 Yudaↄ Lákpɛdↄa dikpɛ kãikũ̀, 3 ↄ̃ aà dãunaↄ òɛ̀: Fɛlɛ lakĩi gɛ́ Yude, kɛ́ n ìwa pↄ́ kú weↄ yã́ pↄ́ ńlɛ kɛↄ e sↄ̃. 4 Tó gbɛ̃́ ye tↄbↄ, ìli a yã́ↄ kɛ asii guuo. Lá ńlɛ yã́ɛ beeↄ taa kɛ, ǹ nzĩa ↄlↄ dṹniaɛ. 5 Baa aà dãunapiↄ i aà náaikɛo. 6 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: A gↄↄ i kamɛɛ yãao. Ápiↄ sↄ̃, gↄↄpii zɛ́ vĩɛ́. 7 Dṹnia a we zaáguo, ãma a zamagu, kɛ́ mi mɛ aà yãkɛa vãi yã́i. 8 À gɛ́ dikpɛpiu, málɛ gɛ́uo, asa a gↄↄ i kamɛɛ yãao. 9 Aà yã́pi oa gbɛa à gↄ̃̀ Galileɛ. 10 Kɛ́ aà dãunapiↄ gɛ̀ dikpɛpiu, ↄ̃ à gbàsa gɛ̀. I gɛ́ bíla wáao, à gɛ̀ asii guuɛ. 11 Yuda gbãadeↄ lɛ́ aà wɛɛlɛ dikpɛpiu aa mɛ̀: Aàpi ku má ni? 12 Bíla guu wàlɛ yã́kũkũ o maamaa aà musu. Gbɛ̃eↄ mɛ̀: Gbɛ̃maaɛ. Gbɛ̃eↄ mɛ̀: Aawo, àlɛ gbɛ̃́ↄ sãsãɛ. 13 Gbɛ̃e i aà yã́ o gupuauo, kɛ́ wàlɛ vĩakɛ gbãadepiↄnɛ yã́i. 14 Kɛ́ dikpɛ kà a guo, Yesu gɛ̀ Lua ua, àlɛ yãdanɛ́. 15 Aà yã́ bↄ̀ gbãadepiↄ saɛ aa mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ i kyokɛo mɛ́ lá dↄ̃ kɛ́waa? 16 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Yã́ pↄ́ mi danɛ́á mazĩa yã́ no, gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ yã́ɛ. 17 Tó gbɛ̃́ ye zɛ ń Lua pↄeãkɛao, tó ma yãdanɛ dɛ aà pↄ́ ũ ge mazĩa yã́ málɛ o, aↄ dↄ̃ɛ. 18 Gbɛ̃́ pↄ́ ì azĩa yã'o lɛ́ wɛɛlɛ à tↄbↄɛ. Gbɛ̃́ pↄ́ ì wɛɛlɛ à gbɛ̃́ pↄ́ a zĩ tↄbↄ, ade náai vĩ, mↄafili kú aà guuo. 19 Mↄizi i ikoyãdaɛ́o lé? Á gbɛ̃e yã́pi kũa sↄ̃o. Bↄ́yãi álɛ ma wɛi? 20 Ɔ̃ bíla òɛ̀: Ń tã́a vĩɛ. Dé mɛ́ lɛ́ n wɛi? 21 Yesu ònɛ́: Yã́ mɛ̀ndo má kɛ̀, ↄ̃ à bↄ̀ ápii saɛ. 22 Mↄizi tↄ̃zↄ̃yã dàɛ́, ↄ̃ i tↄ̃zↄ̃ kã́mabogↄↄzĩ. (Kási i kɛ Mↄizi mɛ́ dàalɛo, à bↄ̀ á dezi káauↄ kĩ́iɛ.) 23 Lá wì tↄ̃zↄ̃nɛ́ɛ kã́mabogↄↄzĩ, kɛ́ wasu bↄ Mↄizi ikoyã kpɛo yã́i, bↄ́yãi á pↄ paamazi, kɛ́ ma gbɛ̃́ mɛ̀ bṹu gbà aafia kã́mabogↄↄzĩi? 24 Ásuli yã́ gwa lá á wɛ́ lɛ́ ewao. Àli yã́ gwa a zɛ́wa. 25 Ɔ̃ Yelusalɛũdeeↄ mɛ̀: Gbɛ̃́piá gbɛ̃́ pↄ́ wàlɛ wɛ nolo? 26 Gwa, àlɛ yã'o gupuau kee, mɛ́ gbɛ̃e lɛ́ lɛdaaàzioa? Gbãadeↄ aà dↄ̃̀ Mɛsii ũ sĩana yã̀ mↄↄↄ? 27 Wá dↄ̃ gu pↄ́ gbɛ̃́ɛpi bↄ̀u. Tó Mɛsii mↄ̀, waↄ dↄ̃ gu pↄ́ à bↄ̀uo. 28 A yã́ mɛ́ tò gↄↄ pↄ́ Yesu lɛ́ yãdanɛ́ Lua ua, à pũ̀na à mɛ̀: Á ma dↄ̃ mɛ́ á dↄ̃ gu pↄ́ ma bↄu. Kási mi mↄ́ ń mazĩaoo. Gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩá sĩandeɛ, mɛ́ á aà dↄ̃o. 29 Má aà dↄ̃, asa ma bↄ aà kĩ́iɛ, aàpi mɛ́ ma zĩ. 30 Ɔ̃ aalɛ wɛɛlɛ aà kṹ, ãma gbɛ̃e i ↄkãwào, asa aà gↄↄ i pa yãao. 31 Bíla guu wà Yesu náaikɛ̀ dasi wà mɛ̀: Tó Mɛsii mↄ̀, a dabudabukɛ dasi dɛ a pↄ́ pↄ́ gbɛ̃́ɛ bee kɛ̀la yã̀? 32 Kɛ́ Falisiↄ mà wàlɛ yã́kũkũ o zã guu aà yã́ musu, ↄ̃ sa'onkiaↄ ń Falisipiↄ dↄaiↄ zĩ̀ aà kṹi. 33 Ɔ̃ Yesu mɛ̀: Ma kuaánↄ gↄ̃̀ yↄↄ, mí gbasa tá gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ kĩ́i. 34 Á ma wɛɛlɛ à kuaa, asa á fↄ̃ gɛ́ gu pↄ́ má kúuo. 35 Ɔ̃ gbãadepiↄ lɛ́ kↄ̃ lala aa mɛ̀: Má a ye gɛ́u, wí kuawài? A ye gɛ́ wá gbɛ̃́ pↄ́ lala'ò buipãleↄ guuↄ kĩ́i à yãda buipãlepiↄnɛ yã̀? 36 Yã́ pↄ́ a òpi mi dɛa ni? À mɛ̀ wá a wɛɛlɛ wà kuawa, gu pↄ́ á kúu, wá fↄ̃ gɛ́ weo. 37 Dikpɛ gↄↄ gbia pↄ́ dɛ kaa'isizĩ ũ, Yesu fɛ̀lɛ pũ̀namá à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ imi lɛ́ dɛ aà mↄ ma kĩ́i, 38 gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ ma náaikɛ aà imi, í pↄ́ ì ń ká wɛ̃niwa iↄ bↄ aà nↄ̀sɛ guu, lá a kɛ̃a Luayãtaalauwa. 39 À bee ò Lua Nisĩna pↄ́ gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ a náaikɛↄ e yã́ musuɛ. Aai Lua Nisĩnapi e gĩao, kɛ́ Yesu i tↄbↄ yãao yã́i. 40 Kɛ́ bíla yã́pi mà, gbɛ̃eↄ mɛ̀: Gbɛ̃́piá ãnabipiɛ sĩana. 41 Gbɛ̃eↄ mɛ̀: Gbɛ̃́ beepiá Mɛsiiɛ. Ãma gbɛ̃eↄ mɛ̀: Mɛsii a bↄ Galilee? 42 A kɛ̃a Luayãtaalau wà mɛ̀ Mɛsiiá Davidi buiɛ, a bↄ Davidi bɛ wɛ̃́lɛ Bɛtɛlɛũɛ. 43 Ɔ̃ bíla kↄ̃ kpaalɛ̀ Yesu yã́i. 44 An gbɛ̃eↄ ye aà kṹ, ãma gbɛ̃e i ↄkãwào. 45 Ɔ̃ dↄaiↄ ɛ̀a tà sa'onkiaↄ ń Falisiↄ kĩ́i. Ɔ̃ aa ń lá aa mɛ̀: Bↄ́yãi i aà kũ sùòo ni? 46 Dↄaipiↄ wèmá aa mɛ̀: Gbɛ̃e i yã'o lán gbɛ̃́piwa yãao. 47 Ɔ̃ Falisiↄ ònɛ́: À á sãsã sↄ̃ yã̀? 48 Gbãadee ge Falisie aà náaikɛ̀e? 49 Bíla bee Lua yã́ dↄ̃o, Lua láaizĩ̀máɛ. 50 Nikodɛũ pↄ́ gɛ̀ Yesu kĩ́i yãaá gbãadepiↄ doɛ. A ònɛ́: 51 Wá ikoyã guu wà mɛ̀, wásu yãda gbɛ̃́la aà yãmasai ge yã́ pↄ́ a kɛ̀ dↄ̃saio. 52 Aa òɛ̀: Galile gbɛ̃́n n ũ sↄ̃a? Wɛ́tɛi ǹ gwa. Ńyↄ̃ e ãnabie a bↄ Galileo. 53 Ɔ̃ baade tà a bɛ.

8

1 Yesu gɛ̀ Kùkpɛ sĩ̀sĩpↄlɛu. 2 Kɛ́ a gu dↄ̀ gↄ̃̀ↄ, à ɛ̀a gɛ̀ Lua ua. Gbɛ̃́pii mↄ̀ aà kĩ́i, ↄ̃ à zↄ̃̀lɛ lɛ́ yãdanɛ́. 3 Ɔ̃ Mↄizi ikoyãdanɛdeↄ ń Falisiↄ mↄ̀ ń nↄɛ pↄ́ wa kũ̀ ń gↄ̃oo, aa aà zɛ̀ zã guu 4 aa ò Yesuɛ: Mɛtulu, wà nↄɛɛ bee kũ̀ ń dàakɛaoɛ. 5 Mↄizi dìlɛwɛ̃ɛ wá ikoyã guu wà nↄɛ bee taa pápa ń gbɛo wà dɛɛ. Ń è kpelewa sↄ̃i? 6 Aa bee ò kɛ́ aalɛ líkpalɛwà aa e yãdaaàla yã́iɛ. Ɔ̃ Yesu nàalɛ, àlɛ ↄgbɛkɛ̃ tↄↄlɛwa. 7 Kɛ́ aa gì lɛ́ aà lala, ↄ̃ à a mi fɛ̀lɛ a ònɛ́: Á gbɛ̃́ pↄ́ i duunakɛ yãao, aà aà pá ń gbɛo sɛ̃́ia. 8 Ɔ̃ à ɛ̀a nàalɛ, àlɛ ↄgbɛkɛ̃ tↄↄlɛwa lↄ. 9 Kɛ́ aa mà màa, ↄ̃ aa gɛ̃̀zɛa dodo sɛa za gbɛ̃zↄ̃ↄↄwa. Ɔ̃ Yesu gↄ̃̀ ado ń nↄɛpio. 10 Ɔ̃ à ɛ̀a a mi fɛ̀lɛ a òɛ̀: Nↄɛ, aa tà má ni? Wi yãdanla lↄoa? 11 Nↄɛpi wèwà à mɛ̀: Baa, gbɛ̃e ku la lↄo. Ɔ̃ Yesu òɛ̀: Mapi má yãdanla sↄ̃o. Gɛ́i. Za gbã ńsu duunakɛ lↄo. 12 Ɔ̃ Yesu yã'ò bílaɛ lↄ à mɛ̀: Mámɛ má gupua ũ dṹniaɛ, gbɛ̃́ pↄ́ tɛ́mazi aↄ ku gusiau lↄo, gupua pↄ́ ì ń ká wɛ̃niwa ↄ̃ aↄ vĩ. 13 Ɔ̃ Falisiↄ òɛ̀: Ń dɛ nzĩa seelade ũ, n yã́ náai vĩo. 14 Ɔ̃ Yesu wèmá à mɛ̀: Baa tó málɛ mazĩa yã'o, ma yã́ náai vĩ, asa má dↄ̃ gu pↄ́ ma bↄu ń gu pↄ́ málɛ táuo. Ápiↄ, á gu pↄ́ ma bↄu ń gu pↄ́ málɛ táuo dↄ̃o. 15 Álɛ ma tàae e lá á wɛ́ lɛ́ ewaɛ. Málɛ gbɛ̃e tàae eo. 16 Tó ma su gbɛ̃́ tàae è, ma aà tàae'ea aↄ náai vĩ, asa má kú madoo, ma Mae pↄ́ ma zĩ kumanↄ. 17 A kú á ikoyã láu wà mɛ̀, seelade gbɛ̃ↄn plaↄ yã́ mɛ́ náai vĩ. 18 Mámɛ má dɛ mazĩa seelade ũ. Ma Mae pↄ́ ma zĩá ma seeladeɛ lↄ. 19 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: N mae ku má ni? Yesu wèmá à mɛ̀: Á ma dↄ̃o mɛ́ á ma Mae dↄ̃o. Tó a ma dↄ̃, dↄ̃ a ma Mae dↄ̃̀. 20 Yesu yã́ bee ò ↄsikĩi, gↄↄ pↄ́ àlɛ yãdanɛ́ Lua uaɛ. Wi aà kũo, asa aà gↄↄ i pa yãao. 21 Ɔ̃ Yesu ònɛ́ lↄ: Málɛ tá mɛ́ á ma wɛɛlɛ, ãma á ga á duuna guuɛ. Á fↄ̃ gɛ́ gu pↄ́ málɛ táuo. 22 Ɔ̃ gbãadepiↄ mɛ̀: À mɛ̀ wá fↄ̃ gɛ́ gu pↄ́ álɛ táuo. Asu azĩa dɛ yã̀ mↄↄↄ? 23 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Zĩ́lɛ la gbɛ̃́ↄn á ũ, musu gbɛ̃́n ma ũ. Dṹniaɛ bee gbɛ̃́ↄn á ũ, dṹniaɛ bee gbɛ̃́n ma ũo. 24 A yã́i tò má òɛ́ á ga á duuna guuɛ. Asa tó i si mámɛ má aà ũo, á ga á duuna guuɛ. 25 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Ḿmɛnn déi? Yesu wèmá à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ má òɛ́ za káauɛ. 26 Má yã́ vĩ dasi mà o á yã́ musu, mí yãdaoála. Gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩá sĩandeɛ, yã́ pↄ́ má mà aà kĩ́i ↄ̃ mi o dṹniaɛ. 27 Aai dↄ̃ kɛ́ Mae Lua yã́ ↄ̃ àlɛ onɛ́o, 28 ↄ̃ Yesu ònɛ́: Tó a Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ sɛ dↄ̀ musu, í gbasa dↄ̃ mámɛ má aà ũ. Mili yãe kɛ ń mazĩaoo, yã́ pↄ́ ma Mae dàmɛɛ ↄ̃ mi o. 29 Gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ kumanↄ, i ma to madoo, asa miↄ yã́ pↄ́ ì kaaàgu kɛ gↄↄpiiɛ. 30 Gↄↄ pↄ́ Yesu lɛ́ yã́piↄ o, wà aà náaikɛ̀ dasi. 31 Ɔ̃ Yesu ò Yuda gbãade pↄ́ aa a yã́ sìↄnɛ: Tó á ma yã́ kũa, áↄ dɛ ma ìwaↄ ũ yãma. 32 Áↄ sĩana dↄ̃, sĩanapi i to à gↄ̃ wɛ̃́ɛↄ ũ. 33 Ɔ̃ aa òɛ̀: Ablahaũ buin wá ũ, wi zↄble gbɛ̃eɛ yãao. Ɔ̃ ńlɛ o wá gↄ̃ wɛ̃́ɛↄ ũa? 34 Yesu wèmá à mɛ̀: Sĩana málɛ oɛ́, gbɛ̃́ pↄ́ ì duunakɛá duun zↄɛ. 35 Zↄá ua gbɛ̃́ɛ gↄↄpiio, ua nɛ́ mɛ́ ua gbɛ̃́ ũ gↄↄpii. 36 To Lua Nɛ́ á bó, á gↄ̃ wɛ̃́ɛↄ ũ sĩana. 37 Má dↄ̃ kɛ́ Ablahaũ buin á ũ, ãma álɛ ma wɛ, kɛ́ ìli ma yãda á nↄ̀sɛuo yã́i. 38 Yã́ pↄ́ má è ma Maewa ↄ̃ málɛ o, yã́ pↄ́ á mà á mae kĩ́i ↄ̃ álɛ kɛ. 39 Ɔ̃ aa òɛ̀: Ablahaũ mɛ́ wá mae ũ. Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Tó Ablahaũ ↄlɛsɛnaↄn á ũ, dↄ̃ álɛ Ablahaũ kɛa kɛ. 40 Tia kɛ́wa álɛ ma wɛ, ma gbɛ̃́ pↄ́ ma sĩana òɛ́, sĩana pↄ́ má mà Lua kĩ́i. Ablahaũ i yã́ bee taa kɛo. 41 Álɛ á mae kɛa kɛɛ. Ɔ̃ aa òɛ̀: Naaenɛↄn wá ũo. Wá mae mɛ̀ndoɛ, ↄ̃n Lua ũ. 42 Yesu ònɛ́: Tó á maen Lua ũ, dↄ̃ á yemazi, asa Lua kĩ́i ma bↄu ma mↄ. Mi mↄ́ ń mazĩaoo, aàpi mɛ́ ma zĩ. 43 Bↄ́yãi á ma yã́ mi dↄ̃o ni? Kɛ́ á fↄ̃ swãdↄ ma yã́io yã́iɛ. 44 Á mae Ibiisi pↄ́n á ũ, aà pↄeã ↄ̃ á ye kɛ. Gbɛ̃dɛnan aà ũ za káau, i zɛ ń sĩanaoo, kɛ́ sĩana ku aà nↄ̀sɛ guuo yã́i. Tó à ɛɛtò,aàzĩa dàan we, asa ɛɛden aà ũ, ɛgɛↄ mideɛ. 45 Mapi sↄ̃ mi sĩana o. A yã́i ili ma yã́ sío. 46 Á guu, dé mɛ́ duuna èai? Lá sĩana málɛ o, bↄ́yãi álɛ ma yã́ sío ni? 47 Gbɛ̃́ pↄ́ dɛ Lua pↄ́ ũ ì swãdↄ yã́ pↄ́ Lua lɛ́ oiɛ. Á dɛ Lua pↄ́ ũo, a yã́i ili swãdↄ ma yã́io. 48 Ɔ̃ gbãadepiↄ òɛ̀: Samali gbɛ̃́n n ũ! Ń tã́a vĩɛ! Wá yã́ na noa? 49 Yesu mɛ̀: Má tã́a sɛ́ao. Mi ma Mae kpɛla, ↄ̃ i ma kpɛbↄ. 50 Mili wɛɛlɛ mà azĩa tↄbↄo, Lua mɛ́ ì wɛɛlɛmɛɛ, ↄ̃mɛ yãgↄ̃gↄ̃na ũ. 51 Sĩana málɛ oɛ́, gbɛ̃́ pↄ́ ma yã́ kũa a ga bauo. 52 Ɔ̃ gbãadepiↄ òɛ̀: Wá dↄ̃ sa kɛ́ ń tã́a vĩ. Ablahaũ gà ń ãnabiↄ píi, ↄ̃ ńlɛ o gbɛ̃́ pↄ́ n yã́ kũa a ga bauoa? 53 Ń dɛ wá dezi Ablahaũ pↄ́ gàla yã̀? Ãnabiↄ gàga lↄ. Dé ńlɛ nzĩa dilɛ a ũi? 54 Yesu mɛ̀: Tó málɛ mazĩa tↄbↄɛ, bee gbiao. Ma Mae pↄ́ álɛ mɛ a dɛ á Lua ũ, aàpi mɛ́ ì ma tↄbↄ. 55 Á aà dↄ̃o, ãma má aà dↄ̃. Tó ma mɛ̀ má aà dↄ̃o, máↄ dɛ ɛɛde ũ lááwaɛ. Má aà dↄ̃ mɛ́ má aà yã́ kũa. 56 Á dezi sɛ̃́ia Ablahaũ pↄnakɛ̀ ma gↄↄ ea yã́ musu. A è, ↄ̃ aà pↄ kɛ̀na. 57 Ɔ̃ gbãadepiↄ òɛ̀: Ni ka wɛ̃̀ blakwi yãao, ↄ̃ n Ablahaũ èa? 58 Yesu ònɛ́: Sĩana málɛ oɛ́, e wàↄ gɛ́ Ablahaũ ii, má kú. 59 Ɔ̃ aa gbɛ sɛ̀lɛ wà aà pápaò. Ɔ̃ à ùlɛ à bↄ̀ Lua ua.

9

1 Kɛ́ Yesu lɛ́ bɛbɛ, à gbɛ̃́ pↄ́ wa ì vĩ̀a è. 2 Ɔ̃ aà ìwaↄ aà là aa mɛ̀: Mɛtulu, dé duuna yã́i ↄ̃ wà gbɛ̃́pi ìi vĩ̀ai? Aà zĩa pↄ́ yã́i yã̀, ge aà de ń aà dao pↄ́ɛ? 3 Yesu wèmá à mɛ̀: I kɛ aà duuna ge aà de ń aà dao pↄ́ yã́i no. Kɛ́ wà Lua yãkɛa ewà yã́iɛ. 4 Sema wà gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ yãkɛa kɛ za gupua wɛ́i. Gwãasĩna lɛ́ mↄ́ kɛ́ gbɛ̃e a e yãe kɛ lↄo. 5 Gↄↄ pↄ́ má kú dṹnia guu, má dɛ gupua ũ dṹniaɛ. 6 Kɛ́ a ò màa, à lɛ́'i tↄ̃̀ bùsuwa, ↄ̃ a yà a màma aà wɛ́ↄwa. 7 A òɛ̀: Gɛ ǹ oopi Siloe í guu. (Bee mɛ̀ í sísia.) Ɔ̃ à gɛ̀ oopì, ↄ̃ à sù wɛ́ wɛ̃a. 8 Aà fã́anideↄ ń gbɛ̃́ pↄ́ aa aà dↄ̃ baakɛna ũↄ mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ ìↄ baakɛ zↄ̃lɛapin weo lò? 9 Gbɛ̃eↄ mɛ̀: Aàpiɛ. Gbɛ̃eↄ mɛ̀: Aawo, ade bↄ̀aàwaɛ. Gↄ̃ɛpi mɛ̀: Mámɛ! 10 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Kpelewa ń kɛ̀ n wɛ́ wɛ̃̀i? 11 A wèmá à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ wì mɛ Yesu mɛ́ bùsu yà a màma ma wɛ́wa, à mɛ̀ mà gɛ oopi Siloe í guu. Kɛ́ ma gɛ oopì, ↄ̃ ma gu'è. 12 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Aàpi ku má ni? À mɛ̀: Má dↄ̃o. 13 Ɔ̃ aa gɛ̀ Falisiↄ kĩ́i ń gbɛ̃́ pↄ́ dɛ vĩ̀a ũ yãapio. 14 À mↄ lè kã́mabogↄↄzĩ ↄ̃ Yesu bùsu yà à aà wɛ́ wɛ̃̀ɛ̀. 15 Ɔ̃ Falisiↄ aà là lↄ: Kpelewa ń kɛ̀ n gu'èi? A wèmá à mɛ̀: À bɛ̀lɛ nà ma wɛ́waɛ. Kɛ́ má pìpi, ↄ̃ ma gu'è. 16 Ɔ̃ Falisieↄ mɛ̀: Gbɛ̃́pi i bↄ Lua kĩ́io, asa ìli kã́mabogↄↄzĩ yãdao. An gbɛ̃eↄ mɛ̀: Duunkɛna a fↄ̃ dabudabu beeↄ taa kɛe? Ɔ̃ aa kↄ̃ kpaalɛ̀. 17 Ɔ̃ aa aà là lↄ: Mpi sↄ̃ n gbɛ̃́ pↄ́ à n wɛ́ wɛ̃̀nɛ, ńlɛ e kpelewa aà yã́ musui? À mɛ̀: Ãnabiɛ. 18 Ń beeo gbãadeↄ i si kɛ́ a dɛ vĩ̀a ũ ↄ̃ aà wɛ́ wɛ̃̀o, ↄ̃ aa gɛ̀ aà de ń aà dao sìsi. 19 Aa ń lá aa mɛ̀: Á nɛ́n laa? A aà ì vĩ̀a yãma yã̀? Kpelewa a kɛ̀ àlɛ gu'e sai? 20 Ɔ̃ aà de ń aà dao wèmá aa mɛ̀: Wá dↄ̃ kɛ́ wá nɛ́ɛ. Wa aà ì vĩ̀aɛ. 21 Ãma lá a kɛ̀ sa àlɛ gu'e, wá dↄ̃o. À aà la we, gbɛ̃́ gbãaɛ, a fↄ̃ azĩa yã'o. 22 Aà de ń aà dao ò màa, kɛ́ aalɛ vĩakɛ gbãadeↄnɛ yã́iɛ. Asa aa zɛ̀ò kɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ ò Yesuá Mɛsiiɛ, wà lousisikpɛ zↄ̃ɛ̀ɛ. 23 Bee yã́i aà de ń aà dao mɛ̀, gbɛ̃́ gbãaɛ, aa aà la. 24 Gbɛ̃́ pↄ́ dɛ vĩ̀a ũ yãapi sísia gɛ̃n plaade guu ↄ̃ aa òɛ̀: O ń sì ń Luao. Wá dↄ̃ kɛ́ gↄ̃ɛpiá duunkɛnaɛ. 25 Ɔ̃ à mɛ̀: Tó duunkɛnaɛ, má dↄ̃o. Yã́ mɛ̀ndo má dↄ̃. Vĩ̀an ma ũ yãa, ↄ̃ málɛ gu'e sa. 26 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Bↄ́ a kɛ̀nɛi? À n wɛ́ wɛ̃̀nɛ kpelewa ni? 27 A wèmá à mɛ̀: Má òɛ́ kↄ̀, i swã́sɛio. Bↄ́yãi á ye mai lↄi? Á ye gↄ̃ aà ìwaↄ ũ sↄ̃ yã̀? 28 Ɔ̃ aa zↄadↄ̀wà aa mɛ̀: Ḿmɛ ń dɛ aà ìwa ũ we! Wamↄↄwaↄ Mↄizi ìwaↄn wá ũ. 29 Wá dↄ̃ kɛ́ Lua yã'ò Mↄiziɛ. Aàpi sↄ̃, wá dↄ̃ gu pↄ́ à bↄ̀uo. 30 Ɔ̃ gↄ̃ɛpi ònɛ́: Yãbↄnsaɛ ma we! À ma wɛ́ wɛ̃̀mɛɛ, ↄ̃ á dↄ̃ gu pↄ́ à bↄ̀uoa? 31 Wá dↄ̃ kɛ́ Lua lí swã́sɛ duunkɛnaↄ yã́io, ì swã́sɛ a yãmana pↄ́ ì a pↄeã kɛ yã́i. 32 Zaa Lua dṹnia kàlɛ, wi ma gbɛ̃e gbɛ̃́ pↄ́ wa ì vĩ̀a wɛ́ wɛ̃̀o. 33 Tó gbɛ̃́pi i bↄ Lua kĩ́io, a fↄ̃ pↄe kɛo. 34 Ɔ̃ aa òɛ̀: Wà n i duuna guu míↄmiↄɛ, ↄ̃ ńlɛ yãdadawɛ̃ɛa? Ɔ̃ aa aà yà. 35 Yesu mà wà aà yà. Kɛ́ à aà è, à aà là à mɛ̀: Ńlɛ Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ náaikɛa? 36 Gↄ̃ɛpi wèwà à mɛ̀: Mae, dén aà ũi, kɛ́ mà e aà náaikɛi? 37 Yesu òɛ̀: N aà è, aàpi mɛ́ lɛ́ yã'onnↄ. 38 Ɔ̃ gↄ̃ɛpi òɛ̀: Dii, málɛ n náaikɛ. Ɔ̃ à kùlɛɛ̀. 39 Ɔ̃ Yesu mɛ̀: Gbɛ̃́ↄ kpaalɛa yã́i ma mↄi dṹniau la, kɛ́ wɛ́siadeↄ gu'e, wɛkɛ̃naↄ i gↄ̃ vĩ̀aↄ ũ. 40 Falisieↄ ku we. Kɛ́ aa yã́pi mà, aa òɛ̀: Wápiↄ, vĩ̀aↄn wá ũ sↄ̃a? 41 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Tó vĩ̀aↄn á ũ, dↄ̃ á duuna vĩo. Lá álɛ o á wɛ́ kɛ̃a, á duuna gì kuɛ.

10

1 Sĩana málɛ oɛ́, gbɛ̃́ pↄ́ lí gɛ̃ sã kaa lɛ́uo, ì vĩ kaaa gupãlei, adeá kpã́iɛ, kpã́iwɛliwɛɛ. 2 Gbɛ̃́ pↄ́ ì gɛ̃ kaa lɛ́u sↄ̃, ade mɛ́ sãdãna ũ. 3 Kaa lɛ́ dↄ̃̀ana ì zɛwɛ̃ adeɛ, sãↄ sↄ̃ aa aà lↄↄ dↄ̃. Ì a sãↄ sísi an baade tↄ́wa, ì bↄlɛńnↄ. 4 Tó à bↄ̀lɛńnↄ, ì dↄaanɛ́, aaìↄ tɛaàzi, kɛ́ aa aà lↄↄ dↄ̃ yã́i. 5 Aali we tɛ̀ gbɛ̃pãlezio. Aaì bàalɛɛ̀, kɛ́ aa gbɛ̃pãle lↄↄ dↄ̃o yã́i. 6 Yesu yã́pi lɛ̀ɛũnɛ́, ↄ̃ aai dↄ̃ bↄ́ yã́ a ònɛ́o. 7 Bee yã́i Yesu ɛ̀a ònɛ́: Sĩana málɛ oɛ́, mámɛ má kaa lɛ́ ũ sãↄnɛ. 8 Gbɛ̃́ pↄ́ aa dↄ̀aamɛɛↄá kpã́iↄnɛ, kpã́iwɛliwɛↄnɛ ḿpii, ↄ̃ sãↄ i ń yãmao. 9 Mámɛ má kaa lɛ́ ũ. Gbɛ̃́ pↄ́ gɛ̃̀ ma guu a aafia e. Aliↄ gɛ̃ aliↄ bↄ, ali pↄblekĩi e. 10 Kpã́i'oa yã́i ↄ̃ kpã́i ì mↄi, ì pↄ́ dɛ ì pↄ́ ↄ̃̀ↄkpa. Ma mↄɛ, kɛ́ gbɛ̃́ↄ aaↄ wɛ̃ni vĩ, aaiↄ vĩ à kɛ̀ zài. 11 Mámɛ má sãdãn maa ũ. Sãdãn maa ì gi a wɛ̃nii a sãↄ yã́i. 12 Gbɛ̀winaá sãdãn maa no. Lá sãↄ dɛ aà pↄ́ ũo, tó a è àwalɛwana lɛ́ mↄ́, ì sãↄ to we à bàalɛɛ̀, ↄ̃ àwalɛwana ì sãↄ kṹkũ ì ń fãaa. 13 Gbɛ̃́pi bàa líↄ kú ń sãↄo, kɛ́ a dɛ gbɛ̀wina ũ yã́i. 14 Mámɛ má sãdãn maa ũ. Má a sãↄ dↄ̃, mɛ́ aa ma dↄ̃, 15 lá Mae Lua ma dↄ̃ mɛ́ má aà dↄ̃wa. Málɛ gí ma wɛ̃nii an yã́i. 16 Má sã pãleↄ vĩ aa ku kaaɛ beeuo. Sema mà dↄaanɛ́ sↄ̃. Aa ma lↄↄ ma, kpàsa i gↄ̃ mɛ̀ndo ń dãnao mɛ̀ndo. 17 Málɛ gí ma wɛ̃nii kɛ́ mà ɛa si lↄ yã́iɛ. A yã́i Mae Lua yeimazi. 18 Gbɛ̃e a ma wɛ̃ni siao, má gíi ń mazĩaoɛ. Má a giia zɛ́ vĩ, mɛ́ má a sia zɛ́ vĩ lↄ. Yã́ pↄ́ ma Mae dìlɛmɛɛn we. 19 Yã́pi yã́i Yuda gbãadeↄ kↄ̃ kpaalɛ̀ lↄ. 20 An guu gbɛ̃́ daside mɛ̀: A tã́a vĩɛ, aà mi lìaaɛ. Bↄ́yãi álɛ swã́sɛ aà yã́ii? 21 An gbɛ̃eↄ mɛ̀: Tã́ade yã'oan weo. Tã́a a fↄ̃ vĩ̀a wɛ́ wɛ̃e? 22 Lua kpɛ́ sakɛ̃a Yelusalɛũ dikpɛ kà. Buziɛɛ, 23 ↄ̃ Yesu lɛ́ bɛbɛ Lua ua a gu pↄ́ wì mɛ Salomↄↄ bilandaau. 24 Ɔ̃ Yuda gbãadeↄ lìaaàzi aa aà là aa mɛ̀: Ńyↄ̃ wá tó looa e bↄɛ ni? Tó Mɛsiin n ũ, owɛ̃ɛ wásawasa. 25 Ɔ̃ Yesu wèmá à mɛ̀: Má òɛ́, i sio. Yã́ pↄ́ málɛ kɛ ń ma Mae tↄ́oↄ, yã́piↄ mɛ́ a seela ũ. 26 Ápiↄ sↄ̃ i sio, kɛ́ á dɛ ma sãↄ ũo yã́i. 27 Ma sãↄ ì ma yãma. Má ń dↄ̃ mɛ́ aaìↄ tɛmazi. 28 Mi wɛ̃ni láasai kpámá, aa gaga bauo. Gbɛ̃e a fↄ̃ ń bↄ ma ↄzĩo. 29 Ma Mae mɛ́ ń kpaa, mɛ́ aà zↄ̃ↄ dɛ gbɛ̃́piia. Gbɛ̃e a fↄ̃ ń bↄ aà ↄzĩo. 30 Mapi ń ma Maeo wá doũɛ. 31 Gbãadepiↄ gbɛ sɛ̀lɛ lↄ, aa ye aà pápaò aa aà dɛ. 32 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Ma yãmaa pↄ́ ma Mae dàmɛɛↄ kɛ̀ɛ́ dasi. A kpele yã́i á ye ma pápa ń gbɛoi? 33 Ɔ̃ gbãadepiↄ wèwà aa mɛ̀: Wá ye wà ń pápa ń gbɛo yãmaa pↄ́ ń kɛ̀ yã́i no. Kɛ́ n dↄɛ ń Luao yã́iɛ. Gbɛ̃nazĩnan n ũ, ↄ̃ n nzĩa dìlɛ Lua ũ. 34 Ɔ̃ Yesu wèmá à mɛ̀: Lua ò á ikoyã láu à mɛ̀, luaↄn ń ũ. 35 Lua i o gbɛ̃́ pↄ́ àlɛ yã'onɛ́piↄnɛ luaↄo lé? Aà yã́ bãdɛa vĩ sↄ̃o. 36 Ma gbɛ̃́ pↄ́ ma Mae ma dilɛ adoa à ma zĩ dṹnia guu sↄ̃, kɛ́ ma mɛ̀ Lua Nɛ́n ma ũ, bↄ́yãi a mɛ̀ ma dↄɛ ń Luaoɛi? 37 Tó málɛ ma Mae kɛa kɛo, ásu ma yã́ sío. 38 Tó málɛ kɛ sↄ̃, baa tó i ma yã́ sío, à ma náaikɛ ma yãkɛaↄ yã́i, kɛ́ à e dↄ̃ sã́asã Mae Lua ku ma guu mɛ́ má kú aà guu. 39 Ɔ̃ aa ɛ̀a lɛ́ zɛwɛɛlɛ wà aà kṹ, ↄ̃ à pìlimá. 40 Ɔ̃ à ɛ̀a gɛ̀ Yuudɛ̃ baale, gu pↄ́ Zãa gbɛ̃́ↄ da'ilɛkɛ̀u sɛ̃́ia. À gↄↄplakɛ̀ we, 41 ↄ̃ wà mↄ̀ aà kĩ́i dasidasi wà mɛ̀: Baa kɛ́ Zãa i dabudabue kɛo, yã́ pↄ́ a ò gbɛ̃́ɛ bee musu píiá sĩanaɛ. 42 Ɔ̃ wà aà náaikɛ̀ we dasi.

11

1 Gbɛ̃́ pↄ́ wì mɛ Lazaa lɛ́ gyãkɛ Bɛtani, wɛ̃́lɛ pↄ́ aà dãeↄ Maliama ń Maatao kuu. 2 Maliamapi mɛ́ nↄɛ pↄ́ tulale kà Diiwa à aà gbá wàa ń a mikão ũ. 3 Ɔ̃ Lazaa dãepiↄ lɛ́kpãsãkɛ̀ Yesuɛ aa mɛ̀: Dii, n gbɛ̃na lɛ́ gyãkɛ. 4 Kɛ́ Yesu yã́pi mà à mɛ̀: Gyãpi miá ga no. Kɛ́ Lua zↄ̃ↄkɛ bↄ gupuau yã́iɛ, Lua Nɛ́ i tↄbↄ a musu. 5 Yesu ye Maata ń aà dãunao ń Lazaaozi. 6 Aà Lazaa gyãkɛa baomaa gbɛa à kɛ̀ gu pↄ́ á kúu gĩa gↄↄ pla. 7 Bee gbɛa ↄ̃ a ò a ìwaↄnɛ: Wà ɛa gɛ́ Yude. 8 Ɔ̃ aà ìwaↄ òɛ̀: Mɛtulu, gbãadeↄ ye n pápa ń gbɛo i gɛ̃gɛ̃o, ↄ̃ ń ye wà ɛa gɛ́ we lↄa? 9 Yesu mɛ̀: Fãanɛ do lɛɛlu kuɛpla nolo? Gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ bɛbɛ fãanɛ lí gɛ̃mbↄlɛo, kɛ́ àlɛ gu'e dṹniaɛ bee gupua yã́i. 10 Tó àlɛ bɛbɛ gwãasĩna, a gɛ̃mbↄlɛɛ, kɛ́ a gupuapi vĩo yã́i. 11 Yã́pi oa gbɛa Yesu ònɛ́: Wá gbɛ̃na Lazaa i'ò. Málɛ gɛ́ aà vuiɛ. 12 Ɔ̃ aà ìwaↄ òɛ̀: Dii, tó àlɛ i'oɛ, a aafia e. 13 Lazaa gaa yã́ Yesu lɛ́ onɛ́, ↄ̃ aalɛ e i'oaɛ sĩana. 14 Ɔ̃ Yesu ònɛ́ sa wásawasa: Lazaa gàɛ. 15 Ma pↄ kɛ̀na kɛ́ má kú weo, kɛ́ à e à ma náaikɛ yã́i. Wà gɛ́ aà kĩ́i. 16 Ɔ̃ Tomaa pↄ́ wì mɛ Sìa ò a gbɛ̃́ↄnɛ: Wà gɛ́, wí ga ń Diio sↄ̃. 17 Kɛ́ Yesu kà we, à mↄ lè wà Lazaa vĩ̀ à kɛ̀ gↄↄ síiↄ̃ kↄ̀. 18 Bɛtani ku kãi ń Yelusalɛũo lán kiloo àaↄ̃ taawa. 19 Yuda gbãadeↄ bↄ̀ we dasi aa mↄ̀ Maata ń Maliamao kĩ́i an nↄ̀sɛ níniinɛ́ an dãↄ ga yã́ musu. 20 Kɛ́ Maata mà Yesu lɛ́ mↄ́, à gɛ̀ daiaàlɛ. Maliama gↄ̃̀ zↄ̃lɛa bɛ. 21 Ɔ̃ Maata ò Yesuɛ: Dii, tó ń kú la yãa, ma dãↄ a gao. 22 Baa tia má dↄ̃ kɛ́ yã́ pↄ́ ń gbɛ̀a Luawa, a kɛnɛ. 23 Yesu òɛ̀: N dãↄ a vu. 24 Maata òɛ̀: Má dↄ̃ kɛ́ a vu zĩ́ pↄ́ gɛↄ vu gↄↄgbɛzãzĩ. 25 Yesu òɛ̀: Mámɛ má gbɛ̃́ pↄ́ ì gɛↄ vu à wɛ̃ni kpámá ũ. Baa tó ma náaikɛna gà, a gi àↄ kuɛ. 26 Gbɛ̃́ pↄ́ kú mɛ́ àlɛ ma náaikɛ a ga bauo. N bee sìa? 27 Maata òɛ̀: Ao Dii, má sì kɛ́ Mɛsii, Lua Nɛ́ pↄ́ wà mɛ̀ a mↄ dṹnia guun n ũ. 28 Kɛ́ Maata yã́pi ò, à gɛ̀ a dãuna sìsi, a òɛ̀ asii guu: Mɛtulu mↄ̀, àlɛ n gbɛa. 29 Kɛ́ Maliama yã́pi mà, à fɛ̀lɛ kpakpa, àlɛ gɛ́ aà kĩ́i. 30 Yesu i gɛ̃ wɛ̃́lɛ guu yãao, a ku gu pↄ́ Maata dàuaàlɛ gĩaɛ. 31 Gbãadepiↄ ku kpɛ́u ń Maliamao, aalɛ aà nↄ̀sɛ niniɛ̀. Kɛ́ aa è à fɛ̀lɛ ń wãao à bↄ̀, aa bↄ̀ tɛaàzi, asa aalɛ e àlɛ gɛ́ ↄ́ↄlↄi miaaɛ. 32 Kɛ́ Maliama kà gu pↄ́ Yesu kúu, kɛ́ à aà è, à kùlɛ aà gbázĩ a òɛ̀: Dii, tó ń kú la yãa, ma dãↄ a gao. 33 Yesu è àlɛ ↄ́ↄlↄ mɛ́ gbãade pↄ́ mↄ̀aànↄpiↄ lɛ́ ↄ́ↄlↄ lↄ. Ɔ̃ tòlobi zùaàgu, aà pↄ yà. 34 Ɔ̃ à mɛ̀: A aà vĩ̀ má ni? Aa wèwà aa mɛ̀: Mae, mↄ ǹ gwa. 35 Yesu wɛ́'ikàu. 36 Ɔ̃ gbãadepiↄ mɛ̀: À gwa lá a yeaàzi. 37 Ɔ̃ an gbɛ̃eↄ mɛ̀: Aà gbɛ̃́ pↄ́ à vĩ̀a wɛ́ wɛ̃̀, a fↄ̃ gi Lazaa ga yãao lé? 38 Kɛ́ Yesu lɛ́ gɛ́ miapi kĩ́i, ↄ̃ tòlobi zùaàgu lↄ. Miapiá gbɛ̀'ɛɛ, gbɛ̀ gbɛ̃̀nɛ ta a lɛ́lɛ. 39 Yesu mɛ̀: À gbɛpi go ɛpilɛ. Ɔ̃ gɛpi dãe Maata òɛ̀: Dii, à yaikɛ̀ kↄ̀, asa à kɛ̀ gↄↄ síiↄ̃ɛ. 40 Yesu òɛ̀: Mi onɛ, tó ńlɛ ma náaikɛ, ńyↄ̃ Lua zↄ̃ↄkɛ eo lé? 41 Ɔ̃ wà gbɛpi gò. Yesu wɛsɛ̀ musu à mɛ̀: Baa, ma n sáaukɛ̀ kɛ́ n ma yãmà. 42 Má dↄ̃ kɛ́ niↄ ma yãma gↄↄpii, ãma má ò bíla pↄ́ kú la yã́iɛ, kɛ́ aa e si ḿmɛ n ma zĩ. 43 Kɛ́ a ò beewa, à pũ̀na ń lↄↄ gbãao à mɛ̀: Lazaa, mↄ ǹ bↄ. 44 Ɔ̃ gbɛ̃́ pↄ́ gàpi bↄ̀, pↄ́lɛ fĩfĩa aà mɛwa mɛ́ zwãa yea aà miwa. Yesu ònɛ́: À pↄ́ polowà, í aà gbaɛ. 45 Yuda gbãade pↄ́ aa mↄ̀ Maliama kĩ́ipiↄ, kɛ́ aa yã́ pↄ́ Yesu kɛ̀pi è, aa aà náaikɛ̀ dasi. 46 Ãma an gbɛ̃eↄ gɛ̀ Falisiↄ kĩ́i, aa yã́ pↄ́ Yesu kɛ̀ ònɛ́. 47 Ɔ̃ sa'onkiaↄ ń Falisipiↄ gbãadeↄ gbɛ̀a kↄ̃kãaawa aa mɛ̀: Gbɛ̃́pi lɛ́ dabudabukɛ dasi, wá sɛ́ kpelewa ni? 48 Tó wá tò àlɛ kɛ màa, wa aà náaikɛ píiɛ, Lomadeↄ i mↄ wá Lua kpɛ́ ń wá buio suumpa píi. 49 Ɔ̃ an gbɛ̃do Kaaifa pↄ́ dɛ sa'onkia ũ wɛ̃ bee ònɛ́: Á yãe dↄ̃o. 50 Kɛ́ gbɛ̃́ mɛ̀ndo gaa wápii gbɛu maa dɛ wá bui midɛala, á dↄ̃o lé? 51 I yã́ bee o ń azĩaoo. Kɛ́ a dɛ sa'onkia ũ wɛ̃ bee yã́i, ↄ̃ à ãnabikɛkɛ̀ à dↄ̀aa lá Yesu a su ga Yudaↄ gbɛu ò. 52 I kɛ Yudaↄ ńtɛ̃ɛ no, ń Lua nɛ́ pↄ́ fãaaaↄɛ lↄ, kɛ́ aà ń kɛ mɛ̀ doũ. 53 Za zĩbeezĩ ↄ̃ gbãadepiↄ zɛ̀ ń Yesu dɛao. 54 A yã́i tò Yesu i bↄ gupuau ń guu lↄo. Ɔ̃ à gɛ̀ zↄ̃ɛwia pↄ́ kú gbáa lɛ́a, wì mɛ Ɛflaiũ. À gↄↄplakɛ̀ we ń a ìwaↄ. 55 Yudaↄ Gɛ̃amusu dikpɛ kãikũ̀. Wà bↄ̀ zↄ̃ɛwiaↄ guu dasidasi, wà gɛ̀ Yelusalɛũ e dikpɛpi àↄ ka gbãbↄa yã́i. 56 Wàlɛ Yesu wɛɛlɛ, wa zɛa Lua ua, wàlɛ kↄ̃ lala wà mɛ̀: Á è kpelewai? A we mↄ dikpɛue? 57 Sa'onkiaↄ ń Falisiↄ dìlɛ tó gbɛ̃e Yesu kúkĩi dↄ̃, aà onɛ́ kɛ́ wà e aà kṹ.

12

1 Gɛ̃amusu dikpɛ gↄ̃̀ gↄↄ soolo, ↄ̃ Yesu mↄ̀ Bɛtani, Lazaa pↄ́ à aà vù à bↄ̀ gau bɛ wɛ̃́lɛu. 2 Wà blɛkɛ̀ Yesuɛ we. Maata mɛ́ lɛ́ blɛ kpaalɛ, mɛ́ Lazaa ku blɛblenaↄ guu ń Yesuo. 3 Ɔ̃ Maliama tulale bui maa ↄde sɛ̀ mↄ̀ò, à kà litili guo, ↄ̃ a kà Yesu gbáↄwa à aà gbápiↄ wàa ń a mikão. Tulale gĩ lì kpɛ́a. 4 Yesu ìwaↄ do, Yudasi Isaliↄti pↄ́ a Yesu kpámá mɛ̀: 5 Tulale bee ↄ̃a kà wɛ̃̀ do zĩ ↄ̃a ũ. Bↄ́yãi wi yía wà a ↄ̃a kpà taasideↄwao ni? 6 I bee o taasideↄ wɛ̃nagwaa yã́i no, kɛ́ kpã́iɛ yã́iɛ. Ɔ̃mɛ ìↄ mↄ̀bↄↄ kũa, ìↄ ↄ̃a kĩni kuluyeye. 7 Ɔ̃ Yesu mɛ̀: Nↄɛpi tó. Aà bee ulɛ e ma gɛ kpɛlagↄↄ. 8 Taasideↄ kúánↄ gↄↄpiiɛ, ãma máↄ kúánↄ gↄↄpiio. 9 Yuda gbãadeↄ mà Yesu kú Bɛtani, ↄ̃ aa gɛ̀ we dasidasi. I kɛ Yesu yã́i aa gɛ̀i adoo, kɛ́ aa Lazaa pↄ́ Yesu aà bↄ̀ gau e lↄɛ. 10 Ɔ̃ sa'onkiaↄ zɛ̀ò aa Lazaa dɛ lↄ, 11 asa aà yã́i ↄ̃ gbãadeↄ lɛ́ kɛ̃́má dasi, aalɛ Yesu náaikɛ. 12 Kɛ́ a gu dↄ̀, bíla pↄ́ mↄ̀ dikpɛuↄ mà Yesu lɛ́ mↄ́ Yelusalɛũ, 13 ↄ̃ aa kpakpalaↄ zↄ̃̀zↄ̃ aa gɛ̀ daioaàlɛ. Aalɛ wiilɛ aalɛ mɛ: Gbãa kɛ! Báaaden gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ mↄ́ ń Dii tↄ́o ũ! Báaaden Isailiↄ Kía ũ! 14 Yesu zàa'ĩna è, à dìkpɛ lá a kɛ̃a láuwa wà mɛ̀: 15 Siↄnadeↄ, ásu vĩakɛo. Á kía lɛ́ mↄ́ dia zàa'ĩn bↄlↄ kpɛ. 16 Aà ìwaↄ i yã́pi mi dↄ̃ gĩao. Yesu fɛlɛ taa gawi guu gbɛa ↄ̃ aa dↄ̃̀ sa kɛ́ wà yã́pi kɛ̃̀ aà yã́ musuɛ, mɛ́ ḿpiↄ wà apii kɛ̀ɛ̀. 17 Kɛ́ Yesu Lazaa sìsi à bↄ̀ miau à aà vù à bↄ̀ gau, gbɛ̃́ pↄ́ kuaànↄↄ a baokpàkpanɛ́. 18 A yã́i bíla gɛ̀ daiaàlɛ, asa aa mà à dabudabupi kɛ̀ɛ. 19 Ɔ̃ Falisiↄ òkↄ̃ɛ aa mɛ̀: Á èa? Wá fↄ̃ pↄe wowào. Gwa, dṹnia bↄ̀ tɛaàzi. 20 Gɛlɛkieↄ ku gbɛ̃́ pↄ́ aa mↄ̀ lousisii dikpɛuↄ guu, 21 ↄ̃ aa gɛ̀ Bɛsaida pↄ́ kú Galile gbɛ̃́ Filipi kĩ́i, aa wabikɛ̀wà aa mɛ̀: Mae, wá ye Yesu kↄ̃'eai. 22 Filipi gɛ ò Ãndeleeɛ, ↄ̃ aa gɛ̀ wa ò Yesuɛ sãnu. 23 Yesu ònɛ́: Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ tↄbↄgↄↄ kà. 24 Sĩana málɛ oɛ́, tó pↄ́wɛna i gɛ̃ tíu à fↄ̃mbasibↄ̀o, ìↄ ku adoɛ. Tó à fↄ̃mbasibↄ̀ sↄ̃, ì nɛ'i maamaaɛ. 25 Gbɛ̃́ pↄ́ ye a wɛ̃nii, wɛ̃nipi a vũaawà. Gbɛ̃́ pↄ́ gì a wɛ̃nii dṹniaɛ beeu sↄ̃, ade aↄ ku gↄↄpiiɛ. 26 Tó gbɛ̃́ ye zĩkɛmɛɛ, aàↄ tɛmazi, ma zĩkɛnapi iↄ ku gu pↄ́ má kúu. Tó gbɛ̃́ lɛ́ zĩkɛmɛɛ, ma Mae a aà kpɛla. 27 Tiasa ma pↄ yà. Kpelewa má oi? Mà o, Baa, ma bↄ yã́ pↄ́ lɛ́ mↄ́au yã̀? Aawo! Ma mↄ yã́ pↄ́ lɛ́ mↄapi yã́iɛ. 28 Baa, tↄbↄ. Ɔ̃ lↄↄ bↄ̀ luabɛ à mɛ̀: Má bↄ̀ kↄ̀, mɛ́ má ɛa bↄ lↄ. 29 Kɛ́ bíla pↄ́ kú we mà aa mɛ̀: Lou mɛ́ vĩ̀. Gbɛ̃eↄ mɛ̀: Malaika mɛ́ yã'òɛ̀. 30 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: I kɛ ma yã́i lↄↄpi bↄ̀io, á yã́iɛ. 31 Yã́ a zↄ̃lɛ dṹniaɛ beewa sa. Wa dṹniaɛ bee kía bↄ kpalau sa. 32 Mapi sↄ̃, tó wà ma sɛ ma dↄ musu, má bui píi sísi aa mↄ ma kĩ́i. 33 Kɛ́ Yesu ò màa, à dↄ̀aa lɛ́ ga pↄ́ a su ga yã'oɛ. 34 Ɔ̃ bíla òɛ̀: Wá mà a ku ikoyã láu wà mɛ̀, Mɛsii aↄ ku gↄↄpiiɛ, mɛ́ n mɛ̀ wa Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ sɛ dↄ musu sↄ̃ bɛ? Dé mɛ́ Gbɛ̃nazĩn Nɛ́pi ũi? 35 Yesu wèmá à mɛ̀: Gupua kuaánↄ gↄ̃̀ yↄↄɛ. Gↄↄ pↄ́ á gupuapi vĩ, àↄ bɛu, kɛ́ gu su siwáo yã́i. Gbɛ̃́ pↄ́ bɛ gusiau líↄ dↄ̃ gu pↄ́ àlɛ gɛ́uo. 36 Gↄↄ pↄ́ á gupua vĩ, à gupuapi náaikɛ, í gↄ̃ gupua gbɛ̃́ↄ ũ. Kɛ́ Yesu ò màa, ↄ̃ à gɛ̀ ùlɛnɛ́. 37 Baa ń dabudabu dasi pↄ́ a kɛ̀ ń wáaↄ, aai aà náaikɛo, 38 kɛ́ yã́ pↄ́ ãnabi Isaia ò e pa yã́i à mɛ̀: Dii, gbɛ̃e i bao pↄ́ wá kpà sio. Wà n gbãa è, wi dↄ̃o. 39 Aai we aà náaikɛ̀o, asa Isaia ò lↄ: 40 Lua ń wɛ́ vĩ̀akũ̀nɛ́ kɛ́ aasu gu'eo, à ń nↄ̀sɛ tàtanɛ́ kɛ́ aasu yãma aa ɛa suwa, i ń gbã́gbão yã́i. 41 Isaia bee ò kɛ́ à Yesu gawi è yã́iɛ, ↄ̃ à aà yã́ ò. 42 Ń beeo gbãadepiↄ Yesu náaikɛ̀ dasi. Falisiↄ yã́i ↄ̃ aaliↄ ye wà dↄ̃máo, kɛ́ wasu lousisikpɛ zↄ̃nɛ́o yã́i. 43 Asa aa ye gbɛ̃nazĩnaↄ ń sáaukpa dɛ Lua ń sáaukpaa. 44 Ɔ̃ Yesu pũ̀na à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ ma náaikɛ, i kɛ mapi àlɛ a náaikɛ adoo, àlɛ gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ náaikɛɛ lↄ. 45 Gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ ma e lɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ eɛ lↄ. 46 Ma mↄ dṹnia guu gupua ũɛ, kɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ ma náaikɛ su àↄ ku gusiau lↄo. 47 Gbɛ̃́ pↄ́ ma yãmà mɛ́ a kũao, i kɛ mámɛ má yãdaaàlao, asa mi mↄ yãdai dṹniala no, ma mↄ dṹnia suabaiɛ. 48 Gbɛ̃́ pↄ́ gìmazi mɛ́ i ma yã́ sío, yã́kpalɛ lɛ́ aà dãɛ. Yã́ pↄ́ má dàɛ̀pi mɛ́ a zↄ̃lɛwà gↄↄgbɛzãzĩ. 49 Asa mi yãe o ń mazĩaoo. Yã́ pↄ́ má ò ń yã́ pↄ́ má dànɛ́o, ma Mae pↄ́ ma zĩ mɛ́ dìlɛmɛɛ. 50 Má dↄ̃ kɛ́ yã́ pↄ́ a dàmɛɛá wɛ̃ni láasai yã́ɛ. Beewa yã́ pↄ́ málɛ o, málɛ o lá ma Mae òmɛɛwaɛ.

13

1 E Gɛ̃amusu dikpɛ àↄ ka, Yesu dↄ̃ kɛ́ a bↄa dṹniaɛ bee guu taa a Mae kĩ́i gↄↄ kà. Lá a ye a gbɛ̃́ↄzi dṹnia guu, a yeńzi e a wɛ̃ni lɛ́waɛ. 2 Aalɛ pↄble. Ibiisi dà Simↄↄ Isaliↄti nɛ́ Yudasiɛ a sↄ̃u kↄ̀, kɛ́ aà Yesu kpámá. 3 Yesu dↄ̃ kɛ́ a Mae pↄ́pii nàɛ a ↄzĩ. A dↄ̃ kɛ́ a bↄ Luapi kĩ́i, mɛ́ a ɛa lɛ́ tá aà kĩ́iɛ. 4 Gↄↄ pↄ́ aalɛ pↄble, Yesu fɛ̀lɛ à a ula bↄ kàlɛ, ↄ̃ à savɛti sɛ dↄ̀ a pi. 5 Bee gbɛa à ikà ta guu, ↄ̃ à nà a ìwaↄ gbá pípiawa, àlɛ waa ń savɛti pↄ́ á dↄ̀ a pipio. 6 Kɛ́ à kà Simↄↄ Piɛɛ kĩ́i, Piɛɛpi òɛ̀: Dii, ḿmɛ ńyↄ̃ ma gbá pípimɛɛa? 7 Yesu wèwà à mɛ̀: Ń yã́ pↄ́ málɛ kɛ dↄ̃ gĩao. Ńyↄ̃ dↄ̃ gbɛzã. 8 Piɛɛ òɛ̀ à mɛ̀: Ńyↄ̃ ma gbá pípimɛɛ bauo. Yesu òɛ̀: Tó mi n gbá pípio, wáↄ yãe vĩ ń kↄ̃o lↄo. 9 Simↄↄ Piɛɛ òɛ̀: Dii, i kɛ ma gbáɛ adoo, ma ↄ ń ma mioɛ lↄ. 10 Yesu òɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ zu'ò bàa kú ń a gue pípiaoo, sema aà gbá, asa a zɛ̃aɛ. Á gbãsĩo, ãma i kɛ ápii no. 11 A dↄ̃ gbɛ̃́ pↄ́ a su à a kpámá. A yã́i à mɛ̀ aa gbãsĩsai ḿpiio. 12 Kɛ́ à ń gbá pìpinɛ́ a làa, à a ula sɛ dà, ↄ̃ à zↄ̃̀lɛ lↄ. A ònɛ́: A yã́ pↄ́ má kɛ̀ɛ́ dↄ̃̀a? 13 I omɛɛ Mɛtulu ge Dii. Álɛ o a zɛ́waɛ, asa má dɛ a ũɛ. 14 Lá ma gbɛ̃́ pↄ́ má dɛ á dii ń á yãdanɛdeo ũ ma á gbá pìpiɛ́, àliↄ kↄ̃ gbá pipi sↄ̃. 15 Ma a taa kɛ̀ɛ́. Àliↄ kɛ lá má kɛ̀ɛ́wa. 16 Sĩana málɛ oɛ́, zↄ̀blena líↄ dɛ a diilao, zĩna líↄ dɛ gbɛ̃́ pↄ́ a zĩlao. 17 Lá a yã́ bee dↄ̃̀, báaadeↄn á ũ tó álɛ kɛ. 18 I kɛ ápii yã́ málɛ oo. Má gbɛ̃́ pↄ́ má sɛ̀ↄ dↄ̃. Sema yã́ pↄ́ kɛ̃a láuɛ bee pa wà mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ wi ↄkãaa ta doũ mɛ́ bↄ̀ ma kpɛ. 19 Málɛ oɛ́ tia e àↄ gɛ́ mↄ́i, kɛ́ tó à mↄ̀, á sí mámɛ má aà ũ. 20 Sĩana málɛ oɛ́, tó gbɛ̃́ gbɛ̃́ pↄ́ ma aà zĩ dìlɛ, à ma dilɛɛ. Tó gbɛ̃́ ma dilɛ sↄ̃, à gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ dìlɛɛ. 21 Kɛ́ Yesu bee ò, tòlobi zùaàgu, ↄ̃ a ònɛ́ wásawasa à mɛ̀: Sĩana málɛ oɛ́, á gbɛ̃do mɛ́ a ma kpámá. 22 Ɔ̃ aà ìwaↄ kↄ̃ gwàgwa, aa bílikɛ̀ gbɛ̃́ pↄ́ àlɛ owa. 23 Ìwa mɛ̀ndo pↄ́ Yesu yeaàzi gɛngɛsɛkɛa aà saɛ. 24 Ɔ̃ Simↄↄ Piɛɛ lɛsuikɛ̀ɛ̀ aà Yesu la gbɛ̃́ pↄ́ àlɛ o. 25 Ɔ̃ ìwapi sↄ̃kpàlɛ Yesuzi à aà là à mɛ̀: Dii, dé ni? 26 Yesu wèwà à mɛ̀: Má lↄmazↄ̃ dowa, mí kpá adewa. Ɔ̃ à lↄmazↄ̃̀ dowa a kpà Simↄↄ Isaliↄti nɛ́ Yudasiwa. 27 Kɛ́ Yudasi lↄmapi sì, Setãu gɛ̃̀aàgu gↄ̃̀ↄ. Ɔ̃ Yesu òɛ̀: Yã́ pↄ́ ńlɛ kɛ kɛ kpakpa. 28 Gbɛ̃́ pↄ́ aalɛ pↄbleↄ, an gbɛ̃e i dↄ̃ bↄ́yãi Yesu bee òiɛ̀o. 29 Lá Yudasi mɛ́ ìↄ mↄ̀bↄↄ kũa, ↄ̃ gbɛ̃eↄ lɛ́ e Yesu òɛ̀ aà gɛ́ dikpɛ pↄ́ pↄ́ aa yeiↄ lúiɛ ge aà gɛ́ pↄe kpái taasideↄwaɛ. 30 Kɛ́ Yudasi lↄmapi sì, à bↄ̀ gↄ̃̀ↄ. À mↄ lè gwã́ɛ. 31 Kɛ́ Yudasi bↄ̀, Yesu mɛ̀: Tiasa Gbɛ̃nazĩn Nɛ́ a tↄbↄ, mɛ́ Lua a tↄbↄ aà yã́ musu. 32 Tó Lua tↄbↄ̀ aà musu sↄ̃, Lua a aà tↄbↄ a kĩ́i mɛ́ a bↄ gↄ̃̀ↄɛ. 33 Ma gbɛ̃́ↄ, ma kuaánↄ gↄ̃̀ yↄↄɛ. Á ma wɛɛlɛ, ãma málɛ oɛ́ tia lá má ò gbãadeↄnɛwa, á fↄ̃ gɛ́ gu pↄ́ málɛ táuo. 34 Málɛ yã́ dafu dilɛɛ́ɛ, àliↄ yekↄ̃i. Lá má yeázi, ápiↄ sↄ̃ àliↄ yekↄ̃i màa lↄ. 35 Tó á yekↄ̃i, ↄ̃ gbɛ̃́pii a á dↄ̃ ma ìwaↄ ũ. 36 Simↄↄ Piɛɛ aà là à mɛ̀: Dii, ńlɛ tá má ni? Yesu wèwà à mɛ̀: Gu pↄ́ málɛ táu, ńyↄ̃ fↄ̃ tɛmazi gĩao. Gbɛzã ↄ̃ ńyↄ̃ mↄ́. 37 Piɛɛ òɛ̀: Dii, bↄ́yãi má fↄ̃ tɛnzi tiao ni? Má gí ma wɛ̃nii n yã́i. 38 Yesu mɛ̀: Ńyↄ̃ gi n wɛ̃nii ma yã́i ló? Sĩana málɛ onɛ, e ko àↄ gɛ́ lɛzui, ńyↄ̃ lelekpamazi gɛ̃n àaↄ̃.

14

1 Ásu tó á pↄ yao. À Lua náaikɛ, í ma náaikɛ. 2 Ma Mae bɛ kpɛ́ vĩ dasi, málɛ gɛ́ gukɛkɛiɛ́ɛ. Tó a dɛ màao, dↄ̃ mi oɛ́o. 3 Lá málɛ gɛ́ gukɛkɛiɛ́, má ɛa mↄ mà á sɛ́lɛ táánↄ ma kĩ́i, kɛ́ ápiↄ sↄ̃ àↄ ku gu pↄ́ má kúu. 4 Á gu pↄ́ málɛ táu zɛ́ dↄ̃. 5 Ɔ̃ Tomaa òɛ̀: Dii, wá dↄ̃ gu pↄ́ ńlɛ táuo. Wá fↄ̃ a zɛ́ dↄ̃ kpelewa ni? 6 Yesu wèwà à mɛ̀: Mámɛ má zɛ́pi ũ, mámɛ má sĩana ń wɛ̃nio ũ. Gbɛ̃e lí e gɛ̀ ma Mae kĩ́i ma kɛ̀sɛ kũsaio. 7 Tó á ma dↄ̃, dↄ̃ á ma Mae dↄ̃. Za tia a aà dↄ̃̀ mɛ́ a aà è. 8 Ɔ̃ Filipi òɛ̀: Dii, ǹ n Mae ↄlↄwɛ̃ɛ. Bee a mↄ́wá. 9 Yesu òɛ̀: Filipi, má kúánↄ za gbão, ↄ̃ ń ma dↄ̃oa? Gbɛ̃́ pↄ́ ma e ma Mae èɛ. Bↄ́yãi ńlɛ o mà a Mae ↄlↄɛ́i? 10 Kɛ́ má kú ma Mae guu mɛ́ ma Mae ku ma guu, ni sio lé? Yã́ pↄ́ málɛ oɛ́, málɛ o ń mazĩaoo. Ma Mae pↄ́ kú ma guu mɛ́ lɛ́ a yãkɛaↄ kɛ. 11 Kɛ́ má ò má kú ma Mae guu mɛ́ ma Mae ku ma guu, à ma yã́ sí. Tó màan sↄ̃o, à si ma yãkɛapiↄ yã́i. 12 Sĩana málɛ oɛ́, gbɛ̃́ pↄ́ lɛ́ ma náaikɛ a yã́ pↄ́ mi kɛpiↄ kɛ. A kɛ dɛ beeↄla se, kɛ́ málɛ tá ma Mae kĩ́i yã́i. 13 Má yã́ pↄ́ a a wabikɛ̀ ń ma tↄ́o kɛ, kɛ́ ma Mae e tↄbↄ ma musu yã́i. 14 Tó a yãe wabikɛ̀ ń ma tↄ́o, má kɛ. 15 Tó á yemazi, áↄ yã́ pↄ́ má dìlɛↄ kũa. 16 Má gbɛa ma Maewa, i á gba Zɛnnↄde pãle pↄ́ aↄ kúánↄ gↄↄpii 17 Nisĩn sĩande ũ. Dṹnia gbɛ̃́ↄ fↄ̃ aà dilɛo, asa aalɛ aà eo mɛ́ aa aà dↄ̃o. Ápiↄ á aà dↄ̃, asa a kúánↄ mɛ́ aↄ kú á guu. 18 Má á tó ádoo, má ɛa mↄ á kĩ́i. 19 À gↄ̃̀ yↄↄɛ kɛ́ dṹnia a ma e lↄo, ãma á ma e. Kɛ́ má kú yã́i, áↄ ku sↄ̃. 20 Gↄↄ bee áↄ dↄ̃ kɛ́ má kú ma Mae guu, á kú ma guu, mɛ́ má kú á guu. 21 Gbɛ̃́ pↄ́ ma yãdilɛaↄ dà mɛ́ a kũa, ade mɛ́ yemazi. Ma Mae aↄ ye gbɛ̃́ pↄ́ yemazizi, mɛ́ máↄ yeaàzi, mí azĩa ↄlↄɛ̀. 22 Ɔ̃ Yudasi aà là, i kɛ Yudasi Isaliↄti gbɛ̃́ no: Dii, bↄ́ yã́ mɛ́ mↄ̀, ńyↄ̃ nzĩa ↄlↄwɛ̃ɛ, mɛ́ dṹnia a n eo ni? 23 Ɔ̃ Yesu wèwà à mɛ̀: Tó gbɛ̃́ yemazi, aↄ ma yã́ kũa. Ma Mae aↄ yeaàzi, wí mↄ́ aà kĩ́i, wí zↄ̃lɛaànↄ. 24 Gbɛ̃́ pↄ́ yemazio ma yã́ kũao. Yã́ pↄ́ álɛ mapi i bↄ ma kĩ́io, à bↄ̀ ma Mae pↄ́ ma zĩ kĩ́iɛ. 25 Ma yã́pi òɛ́ gↄↄ pↄ́ má kúánↄ. 26 Ma Mae a a Nisĩna zĩ ń ma tↄ́o Zɛnnↄde ũ. Ɔ̃mɛ a yã́pii dadaɛ́, i to yã́ pↄ́ má òɛ́ dↄágu píi. 27 Málɛ á tó ń aafiao, mazĩa aafia ↄ̃ málɛ á gba. Málɛ á gba lá dṹnia ì ń gbawao. Ásu tó á pↄ yao, ásu sↄ̃̀deedeekɛo. 28 Á mà, má òɛ́ málɛ tá, mí ɛa mↄ á kĩ́i. Tó á yemaziɛ, dↄ̃ á pↄ na, kɛ́ málɛ tá ma Mae kĩ́i yã́i, asa ma Mae dɛmala. 29 Má òɛ́ tia e àↄ gɛ́ kɛi, kɛ́ tó à kɛ̀, á ma náaikɛ. 30 Má e yã'oánↄ gbã̀a lↄo, asa dṹniaɛ bee kía lɛ́ mↄ́. A iko vĩao, 31 ãma lá ma Mae dàmɛɛ ↄ̃ málɛ kɛ, kɛ́ dṹnia e dↄ̃ má yeaàzi. À fɛlɛ wà go lakĩi.

15

1 Mámɛ má vɛ̃ɛli sĩande ũ, ma Mae mɛ́ vɛ̃ɛbude ũ. 2 Ì gↄ̃na pↄ́ pɛa nɛ'isai píi zↄ̃ɛ, ↄ̃ ì a nɛ'ina píi mibo, kɛ́ a nɛ'ia kã́fĩ yã́i. 3 Ápiↄá zɛ̃aɛ yã́ pↄ́ má òɛ́ yã́i. 4 Àↄ naa mapiwa lá má naawáwa. Ligↄ̃na lí fↄ̃ nɛ'ì ń azĩaoo, sema àↄ pɛa lidawa. Màaɛ ápiↄ á fↄ̃ kã́fĩakɛo, sema àↄ naaa bàasio. 5 Mámɛ má vɛ̃ɛ lida ũ, ámɛ á a gↄ̃naↄ ũ. Gbɛ̃́ pↄ́ naaa mɛ́ má naawà, ade a kã́fĩakɛ maamaaɛ, asa á fↄ̃ pↄe kɛ ma saio. 6 Tó gbɛ̃́ naaao, wa aà vũaa, lá wì ligↄ̃na zↄ̃ vũaa à giigaga, wà sɛ́lɛ kátɛu à tɛ́kũwaɛ. 7 Tó á naaa mɛ́ ma yã́ kú á sↄ̃u, à pↄ́ pↄ́ á yei wabikɛ, í e. 8 Tó a kã́fĩakɛ̀ maamaa, áↄ dɛ ma ìwaↄ ũ sĩana, ma Mae i tↄbↄ. 9 Má yeázi lá ma Mae yemaziwa. À zɛ ń ma yeaázio. 10 Tó á yã́ pↄ́ má dìlɛↄ kũa, á zɛa ń ma yeaázion we, lá má yã́ pↄ́ ma Mae dìlɛↄ kũa mɛ́ má zɛa ń aà yeamaziowa. 11 Ma yã́piↄ òɛ́, kɛ́ àↄ pↄna pↄ́ má vĩ vĩ, á pↄna i kɛ zài. 12 Yã́ pↄ́ má dìlɛɛ́n kɛ: Àↄ yekↄ̃i lá má yeáziwa. 13 Tó gbɛ̃́ gì a wɛ̃nii a gbɛ̃naↄ yã́i, gbɛ̃e aↄ ye gbɛ̃́i dɛ beelao. 14 Tó álɛ yã́ pↄ́ má dìlɛɛ́ kɛ, ma gbɛ̃naↄn á ũ. 15 Má oɛ́ zↄ̀blenaↄ lↄo, asa zↄ̀blena líↄ a dii bↄↄlɛ dↄ̃o. Máↄ oɛ́ sa gbɛ̃naↄɛ, asa yã́ pↄ́ má mà ma Mae kĩ́i ↄ̃ má òɛ́ píi. 16 Ámɛ i ma sɛo, mámɛ ma á sɛ́, mɛ́ ma á zĩ́ à gɛ́ kã́fĩakɛi, kã́fĩa pↄ́ aↄ ku, Mae Lua i á gba pↄ́ pↄ́ a a wabikɛ̀wa ń ma tↄ́o. 17 Yã́ pↄ́ má dìlɛɛ́n kɛ: Àↄ yekↄ̃i. 18 Tó dṹnia zàágu, àↄ dↄ̃ kɛ́ à zàmagu á ãa. 19 Tó dṹnia gbɛ̃́ↄn á ũ, dↄ̃ dṹnia yeázi. Lá ma á sɛ́ ma á bↄ́ dṹnia guu, á dɛ a gbɛ̃́ↄ ũo. Bee yã́i dṹnia zaiágu. 20 À to yã́ pↄ́ má òɛ́ dↄágu. Zↄ̀blena líↄ dɛ a diilao. Lá aa ĩadàa, màa aa dawá sↄ̃. Tó aa ma yã́ kũaɛ, aaↄ á yã́ kũa sↄ̃ɛ. 21 Aa yã́ beeↄ kɛɛ́ píi ma tↄ́ yã́i, asa aa gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ dↄ̃o. 22 Tó mi mↄ ma yã'ònɛ́o, dↄ̃ aa duuna vĩo. Tia kɛ́wa an duuna awa vĩo. 23 Gbɛ̃́ pↄ́ zamagu za ma Maeguɛ sↄ̃. 24 Tó mi yã́ pↄ́ wi kɛ yãao kɛ an guuo, dↄ̃ aa duuna vĩo. Tia kɛ́wa aa yã́ pↄ́ má kɛ̀ↄ è, ↄ̃ aa zàmagu ń ma Maeo wápii, 25 kɛ́ yã́ pↄ́ kú Mↄizi ikoyã guu pa, wà mɛ̀ aa zàmagu pã. 26 Tó Zɛnnↄde pↄ́ má aà gbaɛwá bↄ̀ ma Mae kĩ́i à mↄ̀, Nisĩn sĩande pↄ́ ì bↄ aà kĩ́ipi, aↄ dɛ ma seelade ũ. 27 Ápiↄ sↄ̃ áↄ dɛ ma seeladeↄ ũ, kɛ́ á kumanↄ za káau yã́i.

16

1 Ma yã́ beeↄ òɛ́ kɛ́ ásu fuo yã́iɛ. 2 Wa lousisikpɛ zↄ̃ɛ́. A gↄↄ lɛ́ mↄ́ se kɛ́ gbɛ̃́ pↄ́ á dɛ́ aↄ e álɛ zĩkɛ Luaɛɛ. 3 Aa yã́piↄ kɛɛ́ kɛ́ aa ma Mae ń mapio dↄ̃o yã́i. 4 Ma yã́ beeↄ òɛ́, kɛ́ tó a gↄↄ kà, íↄ dↄ̃ má òɛ́ kↄ̀ɛ. Mi yã́ beeↄ òɛ́ za káauo, kɛ́ má kúánↄ yã́i. 5 Málɛ tá gbɛ̃́ pↄ́ ma zĩ kĩ́i sa. Á gbɛ̃e i ma la gu pↄ́ málɛ táuo. 6 Á pↄ siakũ̀ sa, kɛ́ ma yã́ beeↄ òɛ́ yã́i. 7 Sĩana málɛ oɛ́, ma taa a àikɛɛ́, asa tó mi tao, Zɛnnↄdepi a mↄ́wáo. Tó ma ta, má aà zĩwá. 8 Tó à mↄ̀, a dṹnia ɛɛkaɛ̀ a ↄzĩ duuna ń maakɛao ń yã́kpalɛkɛao yã́ musu, 9 duuna yã́ musu, kɛ́ aai ma náaikɛo yã́i, 10 maakɛa yã́ musu, kɛ́ málɛ tá ma Mae kĩ́i, mɛ́ á ma e lↄo yã́i, 11 yã́kpalɛkɛa yã́ musu, kɛ́ wà yã́kpalɛkɛ̀ ń dṹniaɛ bee kíao yã́i. 12 Má yã́ vĩ dasi mà oɛ́ lↄ, ãma á yã́piↄ fↄ̃ gĩao. 13 Tó Nisĩn Sĩande mↄ̀, a dↄaaɛ́ sĩana píi guu. A yã'o ń azĩaoo, yã́ pↄ́ a mà ↄ̃ ali o, i yã́ pↄ́ lɛ́ mↄ́ↄ baokpaɛ́. 14 A ma tↄbↄ, asa ↄ̃mɛ a ma yã́ↄ sɛ́lɛ siuɛ́. 15 Pↄ́ pↄ́ ma Mae vĩ píiá ma pↄ́ɛ. A yã́i ma mɛ̀ a ma yã́ↄ sɛ́lɛ siuɛ́. 16 À gↄ̃̀ yↄↄ kɛ́ á ma e lↄo, à gↄ̃̀ yↄↄ lↄ í ma e. 17 Ɔ̃ aà ìwaeↄ òkↄ̃ɛ: Bↄ́ yã́ àlɛ owɛ̃ɛ wei? À mɛ̀ à gↄ̃̀ yↄↄ wá a e lↄo mɛ́ à gↄ̃̀ yↄↄ lↄ wí a e. À mɛ̀ lↄ álɛ tá a Mae kĩ́i. 18 Ɔ̃ aa mɛ̀: À gↄ̃̀ yↄↄ pↄ́ a òpi dɛ kpelewa ni? Wi yã́ pↄ́ àlɛ opi mao. 19 Yesu dↄ̃̀ kɛ́ aa ye a la, ↄ̃ a ònɛ́: Kɛ́ ma mɛ̀ à gↄ̃̀ yↄↄ á ma e lↄo, mɛ́ à gↄ̃̀ yↄↄ lↄ í ma e, bee álɛ kↄ̃ lalaia? 20 Sĩana málɛ oɛ́, á ↄ́ↄlↄ á wɛ̃nakɛ, ãma dṹnia a pↄnakɛ. Áↄ ku pↄsia guu, ãma á pↄsiapi a lilɛ pↄna ũ. 21 Tó nↄɛ ye nɛ'ii, aà pↄ ì siakũ kɛ́ aà wãwãkɛgↄↄ kà yã́i. Tó à nɛ'ì sↄ̃, wãwã pↄ́ a kɛ̀pi lí dↄaàgu lↄo. Aà pↄ ì kɛ naɛ, kɛ́ à nɛ́ dafu kà dṹniawa yã́i. 22 Màa ápiↄ, á pↄ sia gĩa. Má ɛa mà á e lↄ, á pↄ i kɛ na, mɛ́ gbɛ̃e a fↄ̃ á pↄnapi síwáo. 23 Gↄↄ bee á yãe laa lↄo. Sĩana málɛ oɛ́, ma Mae a pↄ́ pↄ́ a a wabikɛ̀wa ń ma tↄ́o kpáwá. 24 E tia i pↄe wabikɛ ń ma tↄ́oo. Àli wabikɛ, íli e, kɛ́ á pↄna e pɛɛwá yã́i. 25 Ma yã́piↄ lɛ̀ɛũɛ́ɛ. A gↄↄ lɛ́ mↄ́ kɛ́ má yã'oɛ́ ń yãlɛɛũao lↄo, mí a Mae yã́ oɛ́ wásawasa. 26 Gↄↄ bee á wabikɛ ń ma tↄ́o. Mi oɛ́ mámɛ má wabikɛɛ́ ma Maewao, 27 asa ma Mae yeázi kɛ́ á yemazi yã́i, mɛ́ a ma bↄa aà kĩ́i sì. 28 Ma bↄ ma Mae kĩ́i ma mↄ dṹnia guu. Tiasa málɛ dṹniato málɛ tá aà kĩ́i. 29 Ɔ̃ aà ìwaↄ òɛ̀: Too, ńlɛ yã'o ń yãlɛɛũao lↄo, ńlɛ o wásawasa. 30 Wá dↄ̃ sa kɛ́ ń yã́pii dↄ̃, baa tó gbɛ̃́ i a làasoo onɛo. Bee yã́i wa n bↄa Lua kĩ́i sì. 31 Ɔ̃ Yesu ònɛ́: Álɛ ma náaikɛ saa? 32 A gↄↄ lɛ́ mↄ́, à kà kↄ̀, kɛ́ á fãaa, á baade i ta a bɛ i ma to mado. Ń beeo má kú madoo, asa ma Mae kumanↄɛ. 33 Ma yã́ beeↄ òɛ́, kɛ́ naaa guu á nↄ̀sɛ àↄ daa doũ. Á wɛ́tɛ̃a e dṹnia guu, ãma à sↄ̃dilɛ, ma zĩblè dṹniawa.

17

1 Yesu yã́pi oa gbɛa à wɛsɛ̀ musu à mɛ̀: Baa, a gↄↄ kà. Ǹ n Nɛ́ tↄbↄ, n Nɛ́ i n tↄbↄ. 2 Ń tò má iko vĩ gbɛ̃́piiwa, kɛ́ mà wɛ̃ni láasai kpá gbɛ̃́ pↄ́ ń kpàaↄwa píi. 3 N Lua mɛ̀ndona sĩande ń mapi Yesu Kilisi pↄ́ ń zĩo dↄ̃a mɛ́ wɛ̃ni láasai ũ. 4 Ma n tↄbↄ̀ tↄↄlɛ, zĩ pↄ́ ń dàmɛɛ mà kɛ má làa. 5 Baa, gawi kpaa n kĩ́i sa, lá ń kpàa n kĩ́i zadↄ̃ dṹnia kúo. 6 Gbɛ̃́ pↄ́ n ń sɛ́ dṹniau n ń kpaaↄ, má tò aa n dↄ̃. N pↄ́ↄnɛ, ↄ̃ n ń kpaa. Aa n yã́ kũa, 7 aa dↄ̃̀ sa kɛ́ yã́ pↄ́ ń dàmɛɛ bↄ̀ n kĩ́i píiɛ. 8 Ma yã́ pↄ́ ń dàmɛɛ dànɛ́. Aa sì, ↄ̃ aa dↄ̃̀ kɛ́ ma bↄ n kĩ́iɛ sĩana. Aa sì kɛ́ ḿmɛ n ma zĩ. 9 Málɛ wabikɛnɛ́, i kɛ dṹnia málɛ kɛɛ̀o, sema gbɛ̃́ pↄ́ n ń kpaapiↄ, asa n pↄ́ↄnɛ. 10 Ma pↄ́ↄá n pↄ́ↄnɛ píi, n pↄ́ↄá ma pↄ́ↄnɛ píi. Málɛ tↄbↄ gbɛ̃́piↄ yã́ musu. 11 Málɛ su n kĩ́i, máↄ ku dṹnia guu lↄo, ãma ampiↄ aaↄ ku dṹnia guu. Baa Kuaadoade, ǹ ń dↄ̃́a ń n tↄ́ pↄ́ ń kpàa gbãao, kɛ́ aaↄ ku mɛdoũ láwáwa. 12 Gↄↄ pↄ́ má kúńnↄ, ma ń dↄ̃́a ń tↄ́ pↄ́ ń kpàapi gbãao. Má ń kũa, ↄ̃ an gbɛ̃e i vũaao, mɛ́ i kɛ gbɛ̃́ pↄ́ mipɛ̀ kaalɛwa kɛ́ n yã́ e pa yã́i bàasio. 13 Tiasa málɛ su n kĩ́i. Ma yã́ beeↄ ò dṹnia guu, kɛ́ aaↄ pↄna pↄ́ má vĩ vĩ, i pɛɛmáɛ. 14 Ma n yã́ dànɛ́, ↄ̃ dṹnia zàńgu, kɛ́ dṹnia gbɛ̃́ↄn ń ũo lán mapiwa. 15 Málɛ wabikɛma, i kɛ kɛ́ ǹ ń bↄ dṹnia guu no, kɛ́ ǹ kàedańzi Setãu yã́ musuɛ. 16 Dṹnia gbɛ̃́ↄn ń ũo lán mapiwa. 17 To an kua àↄ adoa ń sĩana gbãao, n yã́ mɛ́ sĩanapi ũ. 18 Lá n ma zĩ dṹnia guu, mapi sↄ̃ ma ń zĩ́ dṹnia guu. 19 Málɛ azĩa kpama an yã́i, kɛ́ aaↄ ku n gbɛ̃́ↄ ũ sĩana. 20 I kɛ málɛ wabikɛnɛ́ ńdo no, ń gbɛ̃́ pↄ́ aa ma náaikɛ ń yã́iↄɛ lↄ, 21 kɛ́ ampii aaↄ ku mɛdoũ. Baa, lá ń kú ma guu mɛ́ má kú n guu, ampiↄ sↄ̃ aaↄ kú wá guu, kɛ́ dṹnia e sí ḿmɛ n ma zĩ. 22 Gawi pↄ́ ń kpàa ↄ̃ má kpàmá, kɛ́ aaↄ ku mɛdoũ láwáwa. 23 Má kú ń guu mɛ́ ń kú ma guu, kɛ́ aaↄ ku mɛdoũ míↄmiↄ, dṹnia i dↄ̃ ḿmɛ n ma zĩ, mɛ́ ń yeńzi lá ń yemaziwa. 24 Baa, gbɛ̃́ pↄ́ ń kpàaↄ, má ye aaↄ ku gu pↄ́ má kúu, kɛ́ aa wɛsi ma gawilɛ, gawi pↄ́ ń kpàa kɛ́ ń yemazi zadↄ̃ dṹnia kúopi. 25 Mae Maa, dṹnia n dↄ̃o, ãma má n dↄ̃, mɛ́ gbɛ̃́ɛ beeↄ dↄ̃ kɛ́ ḿmɛ n ma zĩ. 26 Má tò aa n dↄ̃, mɛ́ má ɛa mà to aaↄ n dↄ̃ lↄ, kɛ́ áↄ yenzi lá ń yemaziwa, míↄ naamá.

18

1 Yesu yã́pi oa gbɛa à bↄ̀ ń a ìwaↄ, aa bùa Sedↄ̃ baale. Lu ku we, ↄ̃ à gɛ̃̀u ń a ìwaↄ. 2 Yudasi bↄnkpɛde sↄ̃ a gupi dↄ̃, asa Yesu ń a ìwaↄ aaìↄ kãaa we mↄ̀ↄmↄↄɛ. 3 Ɔ̃ Yudasi gɛ̀ we ń sosa gãli doo ń dↄai pↄ́ sa'onkiaↄ ń Falisiↄ ń zĩ́ↄ. Aa filiaↄ kũa ń sɛ̃tɛↄ ń gↄ̃kɛbↄↄ. 4 Yesu yã́ pↄ́ a a le dↄ̃ píi, ↄ̃ à bↄ̀ dàńlɛ à ń lá à mɛ̀: Dé álɛ wɛɛlɛi? 5 Aa wèwà aa mɛ̀: Yesu Nazalɛtiɛ. Ɔ̃ a ònɛ́: Mámɛ má aà ũ. Yudasi bↄnkpɛdepi kúńnↄ. 6 Kɛ́ Yesu ònɛ́: Mámɛ má aà ũ, ↄ̃ aa ɛ̀a kpɛkpɛ aa bↄ̀lɛlɛ. 7 Yesu ń lá lↄ: Dé álɛ wɛɛlɛi? Ɔ̃ aa mɛ̀: Yesu Nazalɛtiɛ. 8 Yesu wèmá lↄ: Má òɛ́ mámɛ má aà ũ. Tó mámɛ álɛ ma wɛɛlɛ, à to gbɛ̃́ɛ beeↄ tá. 9 À bee ò kɛ́ yã́ pↄ́ à dↄ̀aa ò e pa yã́iɛ à mɛ̀: Gbɛ̃́ pↄ́ ń kpàaↄ, an gbɛ̃e i vũaao. 10 Simↄↄ Piɛɛ fɛ̃nda looa, ↄ̃ a wò à sa'onkia zĩkɛna lɛ̀ò à aà ↄplaa swã́ gò. Zĩkɛnapi tↄ́n Malaku. 11 Ɔ̃ Yesu ò Piɛɛɛ: Ǹ n fɛ̃nda pɛ a kpɛ́u. Má taasi pↄ́ ma Mae dìlɛ mà kɛ kɛɛona í mio lé? 12 Ɔ̃ sosaↄ ń ń gbɛ̃zↄ̃ↄo ń Yuda dↄaiↄ Yesu kũ̀ aa aà yè. 13 Aa gɛ̀aànↄ Anasi kĩ́i gĩa. Anasipiá Kaaifa pↄ́ dɛ sa'onkia ũ wɛ̃ bee ã̀nsueɛ. 14 Kaaifapi mɛ́ lɛdà Yuda gbãadeↄwa yãa à mɛ̀: A maa gbɛ̃́ mɛ̀ndo ga gbɛ̃́pii gbɛuɛ. 15 Simↄↄ Piɛɛ ń Yesu ìwaↄ doo tɛ Yesupi kpɛ. Sa'onkia ìwapi dↄ̃, ↄ̃ ìwapi gɛ̃̀ Yesu kĩ́i sa'onkiapi bɛ'ua. 16 Piɛɛ gↄ̃̀ zɛ bↄlɛu gãaɛ. Ɔ̃ ìwa pↄ́ sa'onkia aà dↄ̃pi gɛ̀ yã'ò nↄɛ pↄ́ lɛ́ bↄlɛpi dↄ̃́aɛ, ↄ̃ à gɛ̃̀ ń Piɛɛo. 17 Ɔ̃ nↄɛ bↄlɛdↄ̃anapi Piɛɛ là à mɛ̀: Gbɛ̃́pi ìwaen n ũo lò? Piɛɛ wèwà à mɛ̀: Mámɛo. 18 Zĩkɛnaↄ ń dↄaiↄ tɛkà yãa kɛ́ ĩ́ana kú yã́i, ↄ̃ aalɛ kpakpa. Piɛɛ kúńnↄ we, àlɛ tɛ́kpakpa. 19 Ɔ̃ sa'onkia lɛ́ yãlala Yesuwa aà ìwaↄ ń aà yãdanɛo musu. 20 Yesu wèwà à mɛ̀: Ma yã'ò gbɛ̃́piiɛ gupuau. Ma yãdàdanɛ́ lousisikpɛↄ guu ń Lua uao, gu pↄ́ Yudaↄ ì kãaau ḿpii. Mi yãe o asii guuo. 21 Bↄ́yãi ńlɛ yãlalaai? Ma yãmanaↄ la, aa yã́ pↄ́ má ònɛ́ dↄ̃. 22 Kɛ́ Yesu yã́ bee ò, dↄaiↄ do pↄ́ kú we aà sãnkɛ à mɛ̀: Wì yã́zãsi sa'onkiawa màa yã̀? 23 Yesu wèwà à mɛ̀: Tó yãvãi má ò, o wà ma. Tó yãmaa má ò sↄ̃, bↄ́yãi n ma lɛi? 24 Ɔ̃ Anasi Yesu gbàɛ sa'onkia Kaaifawa yea. 25 E tia Piɛɛ ku we, àlɛ tɛ́kpakpa. Ɔ̃ wà aà là: Aà ìwaen n ũo lò? Piɛɛ lelekpà à mɛ̀: Mámɛo. 26 Sa'onkia zĩkɛnaↄ doá gbɛ̃́ pↄ́ Piɛɛ a swã́ gò daɛɛ, ↄ̃ à mɛ̀: Mi n eaànↄ lu guuo lé? 27 Ɔ̃ Piɛɛ lelekpà lↄ. Wegↄ̃ↄ ko lɛzù. 28 Ɔ̃ Yuda gbãadeↄ bↄ̀ ń Yesuo Kaaifa kĩ́i, aa gɛ̀aànↄ bùsu gbɛ̃zↄ̃ↄ bɛ. Gufɛ̃nɛɛ. Aai gɛ̃ gbɛ̃zↄ̃ↄpi bɛo, kɛ́ aasu gbãlɛo yã́i, asa aa ye Gɛ̃amusu dikpɛkɛɛ. 29 A yã́i tò Pilati bↄ̀ mↄ̀ ń kĩ́i à mɛ̀: Yã́ kpele á vĩ ń gbɛ̃́pioi? 30 Aa wèwà aa mɛ̀: Tó vãikɛna no, dↄ̃ wi mↄ aà kpáimao. 31 Ɔ̃ Pilati ònɛ́: À aà sɛ gɛ́ yã́kpalɛkɛiaànↄ ázĩa ikoyãwa. Ɔ̃ gbãadepiↄ òɛ̀: Wá gbɛ̃dɛa zɛ́ vĩo. 32 Bee kɛ̀ kɛ́ yã́ pↄ́ Yesu ò e pa yã́iɛ, kɛ́ à dↄ̀aa a ga taa ò. 33 Ɔ̃ Pilati ɛ̀a gɛ̃̀ a bɛ. À Yesu sìsi, ↄ̃ à aà là à mɛ̀: Yudaↄ kían n ũa? 34 Yesu wèwà à mɛ̀: Ńlɛ bee o ń nzĩao yã̀, ge wà ma yã́ ònɛɛ? 35 Pilati mɛ̀: Yudan ma ũa? N buiↄ ń n sa'onkiaↄ mɛ́ n kpaa. Bↄ́ ń kɛ̀i? 36 Yesu mɛ̀: Ma kpalaá dṹniaɛ bee pↄ́ no. Tó ma kpalaá dṹniaɛ bee pↄ́ɛ, dↄ̃ ma ìwaↄ zĩkà, kɛ́ wasu ma kpa Yuda gbãadeↄwao. Ma kpalaá dṹnia la pↄ́ no. 37 Ɔ̃ Pilati òɛ̀ à mɛ̀: Asi kían n ũóo? Yesu mɛ̀: Ḿmɛ ńlɛ o kían ma ũ. Wà ma i, ↄ̃ ma mↄ dṹnia guu sĩana seelade ũ. Gbɛ̃́ pↄ́ dɛ sĩana pↄ́ ũ ì ma yãma. 38 Pilati mɛ̀: Bↄ́ mɛ́ sĩana ũi? Kɛ́ a ò màa, à ɛ̀a bↄ̀ gɛ̀ Yuda gbãadeↄ kĩ́i, a ònɛ́: Mi yãe e gbɛ̃́piwao. 39 Á fɛlɛkaayã vĩ kɛ́ mi dakpɛunae kɛ̃́ɛ́ Gɛ̃amusu dikpɛgↄↄzĩ. Á ye mà Yudaↄ kía kɛ̃́ɛ́ yã̀? 40 Ɔ̃ aa wiilɛ̀ lↄ aa mɛ̀: Aàpi no, Balabaɛ! Kási sↄ̃ Balabapiá kpã́iwɛliwɛɛ.

19

1 Ɔ̃ Pilati mɛ̀ wà Yesu sɛ wà gbɛ̃ ń flàalao. 2 Ɔ̃ sosaↄ lɛ̀ fùa tã̀ aa kpàɛ̀ aa gomusu tɛ̃a dàɛ̀. 3 Aalɛ sↄ̃aàzi dodo aalɛ mɛ: Fↄ Yudaↄ kía! Ɔ̃ aalɛ aà sãnkɛkɛ. 4 Pilati ɛ̀a bↄ̀ lↄ, ↄ̃ a ò bílaɛ: À gwa, málɛ bↄɛ́aànↄ bàasi la, kɛ́ à e dↄ̃ mi yãe ewào. 5 Yesu bↄ̀ bàasi, a lɛ̀ fùapi kpaa, a gomusu tɛ̃api daa. Ɔ̃ Pilati ònɛ́: Gↄ̃ɛpi kɛ! 6 Kɛ́ sa'onkiaↄ ń dↄaiↄ aà è, aa wiilɛ̀ aa mɛ̀: Ǹ aà páliwa! Ɔ̃ Pilati ònɛ́: À aà sɛ gɛ páliwa ázĩa, asa mi yãe ewào. 7 Yuda gbãadepiↄ wèwà aa mɛ̀: Wá ikoyã vĩ, mɛ́ ikoyãpi mɛ̀ sema aà ga, kɛ́ à azĩa dìlɛ Lua Nɛ́ ũ yã́i. 8 Kɛ́ Pilati yã́pi mà, aà vĩa kã̀fĩ. 9 À ɛ̀a gɛ̃̀ ń Yesuo a bɛ lↄ, ↄ̃ à aà là à mɛ̀: N bↄ má ni? Yesu i wewào, 10 ↄ̃ Pilati òɛ̀: Ńyↄ̃ yã'omɛɛo lé? Ń dↄ̃ kɛ́ má n gbaɛa iko vĩ, mɛ́ má n paa líwa iko vĩ lↄo lé? 11 Yesu wèwà à mɛ̀: Ń ikoe vĩao, sema pↄ́ Lua kpàma bàasio. A yã́i tò gbɛ̃́ pↄ́ ma kpama duuna mɛ́ zↄ̃ↄ. 12 Za gↄↄ bee Pilati lɛ́ zɛwɛɛlɛ à aà gbaɛ, ãma Yuda gbãadeↄ wiilɛ̀ aa mɛ̀: Tó n gbɛ̃́pi gbàɛ, Sezaa gbɛ̃nan n ũo. Gbɛ̃́ pↄ́ azĩa dìlɛ kía ũ íbɛlɛsɛ̀ ń Sezaaoɛ. 13 Kɛ́ Pilati yã́ bee mà, à mɛ̀ wà bↄ ń Yesuo bàasi. Ɔ̃ à zↄ̃̀lɛ a gĩ́naa, gu pↄ́ wì mɛ gbɛ̀ gusalalau. (Ń Ɛbɛlu yã́o sↄ̃ Gabata.) 14 A gudↄa mɛ́ Gɛ̃amusu dikpɛ ũ. Kɛ́ ĩatɛ̃ ká minanguo, ↄ̃ Pilati ò Yuda gbãadepiↄnɛ: Á kía kɛ. 15 Ɔ̃ aalɛ wiilɛ aalɛ mɛ: Ǹ aà dɛ. Ǹ aà dɛ. Ǹ aà páliwa. Pilati ònɛ́: Má á kía páliwa yã̀? Sa'onkiaↄ mɛ̀: Wá kía vĩo, Sezaa bàasio. 16 Ɔ̃ Pilati Yesu kpàmá aa aà páliwa. Ɔ̃ aa aà sɛ̀ gɛ̀ò. 17 Yesu bↄ̀ wɛ̃́lɛ guu a azĩa lipãakↄ̃a sɛa, à gɛ̀ gu pↄ́ wì mɛ Mitↄↄnagu. (Ń Ɛbɛlu yã́o wì mɛ Gↄgↄta.) 18 We wà Yesu pàu líwa ń gbɛ̃ↄn pla pãleↄ, gbɛ̃do ↄplaai, gbɛ̃do ↄzɛɛi, ↄ̃ Yesu kú ń zãnguo. 19 Pilati lakɛ̃̀ a nà Yesu lipãakↄ̃apiwa. Yã́ pↄ́ a kɛ̃̀pin kɛ: Yesu Nazalɛti, Yudaↄ kía. 20 Yuda lápi kyokɛ̀ dasi, asa gu pↄ́ wà Yesu pàu líwapi zã̀ ń wɛ̃́lɛoo. Wa kɛ̃̀ lápiwa ń Ɛbɛlu yã́o ń Lomadeↄ yã́o ń Gɛlɛki yã́oɛ. 21 Ɔ̃ Yuda sa'onkiaↄ ò Pilatiɛ: Ńsu kɛ̃ Yudaↄ kíao, ãma kɛ̃ aàpi mɛ́ ò Yudaↄ kían a ũ. 22 Pilati mɛ̀: Yã́ pↄ́ má kɛ̃̀ má kɛ̃̀ɛ. 23 Kɛ́ sosaↄ Yesu pàliwa aa làa, ↄ̃ aa aà pↄkasaↄ sɛ̀lɛ kpaalɛ̀ lɛɛ síiↄ̃ baade miwa. Aa aà ulatao pↄ́ wa tã̀ namisai za musu e zĩ́lɛ sɛ̀ lↄ, 24 ↄ̃ aa òkↄ̃ɛ: Wásu ulapi paapaao. Wà tɛ́lɛpa gbɛ̃́ pↄ́ a gↄ̃ɛ̀. Aa bee kɛ̀ kɛ́ yã́ pↄ́ kɛ̃a láuɛ bee paɛ, wà mɛ̀: Aa aà pↄkasaↄ kpaalɛ̀kↄ̃ɛ, aa tɛ́lɛpà aà ula yã́ musu. Bee yã́i sosaↄ kɛ̀i màa. 25 Yesu da ń aà da dãunao ń Kolopa na Maliamao ń Maliama Madelɛnio ku lí pↄ́ wà Yesu pàwà saɛ. 26 Kɛ́ Yesu a da è ń a ìwa pↄ́ á yeaàzio zɛ aà saɛ, a ò a daɛ: N nɛ́ kɛ! 27 Ɔ̃ a ò ìwapiɛ: N da kɛ! Za zĩbeezĩ ↄ̃ ìwapi aà sɛ̀ tàò a bɛ. 28 Bee gbɛa Yesu dↄ̃ apii pà. Kɛ́ yã́ pↄ́ kɛ̃a Luayãtaalau e pa ↄ̃ à mɛ̀: Imi lɛ́ ma dɛ. 29 Lo ku we, vɛ̃ɛ kũ̀ma ka a pai. Ɔ̃ wà sao kpàlɛ vɛ̃ɛpi guu wa pɛ̀ lía, wa dà Yesuɛ a lɛ́u. 30 Kɛ́ à vɛ̃ɛpi mì à mɛ̀: Apii pà. Ɔ̃ à a mipɛ̀lɛ à kɛ̀sai. 31 A gudↄa mɛ́ kã́mabogↄↄ ũ. Yuda gbãadeↄ ye gɛↄ gↄ̃ líwa e kã́mabogↄↄzĩo, asa kã́mabogↄↄzĩpiá gↄↄ zↄ̃ↄɛ. Ɔ̃ aa gɛ̀ wabikɛ̀ Pilatiwa wà ń gbá ɛ́'ɛ, wi ń bua. 32 Ɔ̃ sosaↄ gɛ̀ gbɛ̃́ sɛ̃́ia pↄ́ wa pàliwa sãnu ń Yesuo gbá ɛ̀'ɛ ń a plaade pↄ́o lↄ. 33 Kɛ́ aa kà Yesu kĩ́i, aa è à gà kↄ̀, ↄ̃ aai aà gbá ɛ́'ɛo. 34 Ɔ̃ sosaↄ do Yesu zↄ̃̀ ń sↄ̃nao a gbã̀tɛ̃ɛu. Wegↄ̃ↄ au ń ío bↄ̀lɛ. 35 Gbɛ̃́ pↄ́ yã́pi è ń wɛ́o mɛ́ yã́pi ò. Aà seeladekɛ sĩana vĩ, mɛ́ a dↄ̃̀ sĩana álɛ o, kɛ́ ápiↄ sↄ̃ à e Yesu náaikɛ. 36 Yã́ beeↄ kɛ̀ kɛ́ yã́ pↄ́ kɛ̃a Luayãtaalauɛ bee paɛ wà mɛ̀: Aà wáe a ɛo. 37 A kɛ̃a Luayãtaalau lↄ wà mɛ̀: Aa gbɛ̃́ pↄ́ aa aà zↄ̃̀ aa aà dɛ̀ gwa. 38 Bee gbɛa Yosɛfu Alimate gbɛ̃́ gɛ̀ wabikɛ̀ Pilatiwa aà a gba zɛ́ à Yesu gɛ bua. Yesu ìwaɛ asii guu, kɛ́ àlɛ vĩakɛ Yuda gbãadeↄnɛ yã́i. Pilati wèi, ↄ̃ à gɛ̀ aà gɛ bùa. 39 Nikodɛũ pↄ́ gɛ̀ Yesu kĩ́i gwãasĩna gɛ̀ sↄ̃ ń lí'ↄo ń ɛsɛ gĩnanao yãalɛa, à kà kiloo baakwi taawa. 40 Ɔ̃ aa Yesu gɛ sɛ̀ aa bàabaa pↄ́lɛↄ fĩ̀wà ń ɛsɛ gĩnanapio, lá Yudaↄ ì gɛ kpɛla ń fɛlɛkaayã guuwa. 41 Kaa ku gu pↄ́ wà Yesu pàu líwapiu. Gbɛ̀'ɛ pↄ́ wa sↄ̀ mia ũ ku kaapiu, wi gbɛ̃e dau yãao. 42 Wekĩi aa Yesu dàu, kɛ́ a zã̀ńnↄo, mɛ́ Yudaↄ kã́mabogↄↄ lɛ́ ká yã́i.

20

1 Ãsↄ̃anɛnzĩ guluuluui Maliama Madelɛni gɛ̀ mia kĩ́i, ↄ̃ a lè gbɛ goa mia'ɛ lɛ. 2 Ɔ̃ à bàalɛ̀ gɛ̀ Simↄↄ Piɛɛ kĩ́i ń ìwaↄ do pↄ́ Yesu yeaàzipio, a ònɛ́: Wà Dii bↄ̀ miau, wi dↄ̃ gu pↄ́ wà aà dìlɛuo. 3 Ɔ̃ Piɛɛ ń ìwaↄ dopio fɛ̀lɛ gɛ̀ mia kĩ́i. 4 An gbɛ̃ↄn pla ḿpii aalɛ bàalɛ sãnu, ↄ̃ ìwapi ba na dɛ̀ Piɛɛla, à kà mia kĩ́i káau. 5 Kɛ́ à wɛkpàlɛu, ↄ̃ à bàabaa pↄ́lɛↄ è kálɛa, ãma i gɛ̃uo. 6 Kɛ́ Simↄↄ Piɛɛ kà aà gbɛa, ↄ̃ à gɛ̃̀ miau. À bàabaa pↄ́lɛpiↄ è kálɛa 7 ń zwãa pↄ́ wa fĩ̀ aà miwao. Zwãapi pɛakↄ̃wa ń pↄ́lɛpiↄo, a kooa dilɛa adoɛ. 8 Ɔ̃ ìwa pↄ́ kà mia kĩ́i káaupi gɛ̃̀ sↄ̃. A è, ↄ̃ à aà vua sì. 9 E tia aai yã́ pↄ́ kɛ̃a Luayãtaalau wà mɛ̀ a bↄ gau mi dↄ̃o. 10 Ɔ̃ ìwa gbɛ̃ↄn plapiↄ ɛ̀a tà bɛ. 11 Maliama zɛ mia'ɛ kpɛɛlɛ, àlɛ ↄ́ↄlↄ. Lá àlɛ ↄ́ↄlↄ màa, à wɛkpàlɛ mia'ɛu. 12 Ɔ̃ à malaika gbɛ̃ↄn plaↄ è zↄ̃lɛa gu pↄ́ wà Yesu gɛ dìlɛu yãa. Ado ku mizĩ, ado gbázĩ. Aa ula pua daa. 13 Ɔ̃ aa aà là aa mɛ̀: Bↄ́ mɛ́ n le, ńlɛ ↄ́ↄlↄi? A wèmá à mɛ̀: Wà ma Dii sɛ̀ tàòɛ, má dↄ̃ gu pↄ́ wà aà dìlɛuo. 14 Kɛ́ à bee ò, à lìli, ↄ̃ à Yesu è zɛa, ãma i dↄ̃ Yesu no. 15 Yesu aà là à mɛ̀: Bↄ́yãi ńlɛ ↄ́ↄlↄi? Dé ńlɛ wɛɛlɛi? Maliama lɛ́ e kaadeɛ, ↄ̃ a òɛ̀: Mae, tó ḿmɛ n aà sɛ̀ n bↄò, omɛɛ gu pↄ́ n aà dìlɛu, mí gɛ́ mà aà sɛ́. 16 Yesu òɛ̀: Maliama! À aɛdↄ̀wà, ↄ̃ a òɛ̀ ń Ɛbɛlu yã́o: Labuni! (Bee mɛ̀ Mɛtulu.) 17 Yesu òɛ̀: Ńsu ↄkãao, mi ta ma Mae kĩ́i yãao. Gɛ ǹ o ma gbɛ̃́ↄnɛ, málɛ tá ma Mae ń ń Maeo kĩ́i, ma Lua ń ń Luao kĩ́i. 18 Ɔ̃ Maliama Madelɛni gɛ̀ a baokpà aà ìwaↄnɛ à mɛ̀: Ma Dii è. Ɔ̃ à yã́ pↄ́ a òɛ ònɛ́. 19 Ãsↄ̃anɛna bee oosi, aà ìwaↄ kãaaa kpɛ́ guu, aa gbatàńlɛ aa kilidàu, kɛ́ aalɛ vĩakɛ Yuda gbãadeↄnɛ yã́i. Ɔ̃ Yesu mↄ̀ zɛ̀ ń guu, a ònɛ́: Àↄ ku aafia! 20 Kɛ́ a ò màa, ↄ̃ à a ↄↄ ↄ̀lↄnɛ́ ń a gbã̀tɛ̃ɛo. Kɛ́ ìwapiↄ Dii è, an pↄ kɛ̀na. 21 Yesu ɛ̀a ònɛ́: Àↄ ku aafia! Lá ma Mae ma zĩ, málɛ á zĩ sↄ̃ɛ. 22 Kɛ́ à bee ò, à ĩ́anapɛ̀má à mɛ̀: À Lua Nisĩna sí. 23 Tó a gbɛ̃́ↄ duunaↄ kɛ̃̀má, à kɛ̃̀mán we. Tó i kɛ̃́má sↄ̃o, a kɛ̃́máo. 24 Gↄↄ pↄ́ Yesu mↄ̀, aà ìwa gbɛ̃ↄn kuɛplaↄ do Tomaa pↄ́ wì mɛ Sìa kúńnↄo. 25 Ɔ̃ aà ìwa kĩniↄ òɛ̀: Wa Dii è. Ɔ̃ a ònɛ́: Tó mi kusa gbɛ e aà ↄ guu ma ↄtona pɛ̀uo, mɛ́ mi ↄpɛ aà gbã̀tɛ̃ɛuo, má sío. 26 A gↄↄ la aà ìwaↄ ku kpɛ́u lↄ, Tomaa kúńnↄ sa. Aa gbatàńlɛ aa kilidàu, ↄ̃ Yesu mↄ̀ zɛ̀ ń guu à mɛ̀: Àↄ ku aafia! 27 Ɔ̃ a ò Tomaaɛ: Ǹ n ↄtona pɛ ma ↄ guu la ǹ gwa, ní ↄpɛ ma gbã̀tɛ̃ɛu. Ńsu seakɛ lↄo, ma náaikɛ. 28 Tomaa òɛ̀: Ma Dii, ma Lua. 29 Yesu òɛ̀: Kɛ́ n ma e yã́i ↄ̃ n ma náaikɛ̀. Báaadeↄn gbɛ̃́ pↄ́ aa ma náaikɛ̀ ma esaiↄ ũ. 30 Yesu dabudabu pãleↄ kɛ̀ dasi a ìwaↄ wáa, wi kɛ̃ taalaɛ bee guuo. 31 Ãma wà kɛ́ beeↄ kɛ̃̀, kɛ́ à e Yesu sí Lua Nɛ́ Mɛsii ũ, í wɛ̃ni e aà náaikɛa guuɛ.

21

1 Bee gbɛa Yesu ɛ̀a azĩa ↄ̀lↄ a ìwaↄnɛ lↄ Tibelia ísidalɛ. Lá à azĩa ↄ̀lↄnɛ́n kɛ: 2 Simↄↄ Piɛɛ ku sãnu ń Tomaa pↄ́ wì mɛ Sìao ń Kana pↄ́ kú Galile gbɛ̃́ Natanaɛlio ń Zebedee nɛ́ↄ ń Yesu ìwa gbɛ̃ↄn pla pãleↄ. 3 Simↄↄ Piɛɛ ònɛ́: Málɛ gɛ́ kpↄ wɛiɛ. Ɔ̃ aa òɛ̀: Wápiↄ sↄ̃ wá gɛ́nnↄɛ. Ɔ̃ aa gɛ̀ gɛ̃̀ gó'ilɛna guu, ãma aai pↄe e wà kũ̀ gwã́ beeo. 4 Kɛ́ gu lɛ́ dↄ, Yesu zɛa gↄ̃sↄ̃lɛ, ãma aà ìwaↄ i dↄ̃ kɛ́ aàpi no. 5 Ɔ̃ à lɛzu à ń lá à mɛ̀: Gbɛ̃́ↄ, i kpↄe e á kũ̀o lé? Aa mɛ̀: Aawo! 6 Ɔ̃ a ònɛ́: À bafã gó ↄplaai, ákpↄ kṹ. Kɛ́ aa fã̀, aa kpↄ kũ̀ dasidasi, aa fùa sɛ́i. 7 Ɔ̃ ìwa pↄ́ Yesu yeaàzipi ò Simↄↄ Piɛɛɛ: Diiɛ. Piɛɛpi ula daao. Kɛ́ a mà wà mɛ̀ Diiɛ, ↄ̃ à a ula sɛ dà à kùsi íwa. 8 Ìwa kĩniↄ lɛ́ bapi gálɛ, à pà ń kpↄo, aalɛ suò ń góo, asa aa zã̀ ń gↄ̃sↄ̃lɛoo, a dɛ gã̀sĩsuu ↄ̀aa do taalao. 9 Kɛ́ aa bùa baa, aa pɛ̃ɛ è kálɛa we ń kpↄo kpaa tɛ́a. 10 Yesu ònɛ́: À mↄ́ ń kpↄ pↄ́ á kũ̀ tia keeↄ. 11 Ɔ̃ Simↄↄ Piɛɛ gɛ̃̀ gó guu, à ba gàlɛ a bùaò sĩ̀sĩa, à pà ń kpↄ̀ gbɛ̃̀nɛↄ mɛ̀n basoplakwi ń àaↄ̃o. Baa kɛ́ a dasi màa, ba i kɛ̃o. 12 Yesu ònɛ́: À mↄ́ pↄble. Aà ìwae i fↄ̃ lɛbↄ̀ aà là dén aà ũio, asa aa dↄ̃ kɛ́ Diiɛ. 13 Yesu gɛ̀ pɛ̃ɛ sɛ kpàmá. Màa a kɛ̀ ń kpↄo lↄ. 14 Yesu azĩa ↄlↄa a ìwaↄnɛ gɛ̃n àaↄ̃den we aà bↄa gau gbɛa. 15 Kɛ́ aa pↄblè aa làa, Yesu Simↄↄ Piɛɛ là à mɛ̀: Zãa nɛ́ Simↄↄ, ń yemazi dɛ lá gbɛ̃́ɛ beeↄ yemazilaa? A wèwà à mɛ̀: Ao Dii, ń dↄ̃ kɛ́ má yenzi. Yesu òɛ̀: Blɛ kpa ma sãnɛbↄlↄↄwa. 16 A gɛ̃n plaade Yesu ɛ̀a aà là lↄ: Zãa nɛ́ Simↄↄ, ń yemazia? A wèwà à mɛ̀: Ao Dii, ń dↄ̃ kɛ́ má yenzi. Yesu òɛ̀: Ma sãↄ dãmɛɛ. 17 À aà là a gɛ̃n àaↄ̃de: Zãa nɛ́ Simↄↄ, ń yemazia? Kɛ́ Yesu Piɛɛ là a gɛ̃n àaↄ̃de tó a yeazi, aà pↄ yà, ↄ̃ a òɛ̀: Dii, ń yã́pii dↄ̃. Ń dↄ̃ kɛ́ má yenzi. Yesu òɛ̀: Blɛ kpa ma sãↄwa. 18 Sĩana málɛ onɛ, kɛ́ ń dɛ ɛ̀waaso ũ, ni pↄ́ da nzĩa ǹ gɛ́ gu pↄ́ ń yei, ãma tó n zikũ̀, ńyↄ̃ n ↄ poo, gbɛ̃pãle i danɛ, i gɛ́nnↄ gu pↄ́ ń yeio. 19 Kɛ́ a ò màa, Piɛɛ ga pↄ́ a Lua tↄbↄ ↄ̃ àlɛ o. Bee gbɛa Yesu òɛ̀: Tɛmazi. 20 Piɛɛ lìli à ìwa pↄ́ Yesu yeaàzipi è tɛ́ńzi. Gbɛ̃́pi mɛ́ sↄ̃kpàlɛ Diizi, à aà là gↄↄ pↄ́ aalɛ pↄble gbɛ̃́ pↄ́ a aà kpámái. 21 Kɛ́ Piɛɛ aà è, a ò Yesuɛ: Dii, gbɛ̃́ɛ bee sↄ̃ bɛ? 22 Yesu òɛ̀: Tó má ye aàↄ ku e ma gɛ mↄò, a yã́ n e má ni? Tɛmazi. 23 Ɔ̃ yã́pi fã̀aa Yesudeↄ guu, kɛ́ ìwapi a gao. Ãma Yesu i oɛ̀ a gao no. À mɛ̀ tó á ye aàↄ ku e à gɛ mↄò, a yã́ aà e má niɛ? 24 Ìwapi mɛ́ yã́ɛ beeↄ seelade ũ, aàpi mɛ́ láɛ bee kɛ̃̀, mɛ́ wá dↄ̃ kɛ́ aà seeladekɛ náai vĩ. 25 Yesu yãpãleↄ kɛ̀ dasidasi lↄ. Tó wa kɛ̃̀ lá guu dodo píi, málɛ e dṹnia azĩawa a fↄ̃ taala pↄ́ wa kɛ̃̀piↄ sio.