Romans


1

1 Ne Paul min ye Krisita Yesu ka jòn ye, Ala ye ne ɲènatòmò ka ne wele ka kè a ka ciden ye, ka a ka Kibaru Duman fò. 2 Ala tun ye o Kibaru Duman ko fò ka kòrò Kitabu Senumaw kònò a ka kiraw da la. 3 O Kibaru Duman bè a Denkè ko fò, o min kèra Dawuda bònsòn ye farisogo ta fan fè. 4 A kununli ka bò suw cèma, o y'a jira ko Ala Denkè don ka kèɲè ni senuya Ni ye, ko sebaayaba b'a fè, Yesu Krisita an Matigi. 5 Ne ye nèèma ni cidenya sòrò ale fè, walisa mògòw ka dannaya kè ka a kan minè siyaw bèè cèma a tògò kosòn. 6 Aw minnu welelen bè Yesu Krisita fè ka kè a taw ye, aw fana ye olu dòw ye. 7 Ala ka kanulen minnu bèè bè Romè, Ala ye aw minnu wele ka kè a ka mògò senumaw ye, ne bè nin sèbèn ci aw ma. An Fa Ala ni an Matigi Yesu Krisita ka nèèma ni dususuma di aw ma. 8 Fòlòfòlò ne bè barika da ne ka Ala ye Yesu Krisita barika la aw bèè kosòn, katuguni aw ka dannaya kibaru fòra diɲè fan bèè la. 9 Ne bè baara kè Ala ye ni ne dusu bèè ye a Denkè Kibaru Duman ko la. Ala ye ne seere ye ko ne bè aw tògò fò ne ka Ala delili la tuma bèè, ne tè o dabila. 10 Ne bè to ka Ala deli ko ni a sago don, sisan ne ka waati sòrò ka taa bò aw ye. 11 Ne b'a fè kosèbè ka aw ye, walisa ne ka Ni Senu ka nilifèn dò lase aw ma, walisa aw ka sabati, 12 o kòrò, an ka ɲògòn jija dannaya la, aw ka dannaya ni ne ta. 13 Ne b'a fè aw k'a dòn, balimaw, ko ne tun y'a latigè ko caman ka taa aw yòrò, walisa ne ka ne ka baara nò dò sòrò aw cèma fana, i ko ne y'a sòrò siya wèrèw cèma cogo min na, nka halisa ne ma se ka taa. 14 Mògòw bèè ka juru bè ne la, Grèkiw ni siya tòw, mògò kalannenw ani mògò kalanbaliw. 15 O de kosòn ne b'a fè kosèbè ka Kibaru Duman fò aw fana ye, aw minnu sigilen bè Romè. 16 Kibaru Duman maloya tè ne la fewu, k'a masòrò o ye Ala ka sebaaya ye ka dannabaaw bèè kisi, Yahutuw fòlò, o kò, siya tòw. 17 Kibaru Duman bè Ala ka tilennenya jira, a bè sòrò dannaya fè kabini a daminè fo a laban, i ko Kitabu y'a fò cogo min na ko: «Mògò tilennen na ɲènamaya dannaya de barika la.» 18 Ala ka diminya y'i jira ka bò sankolo la mògòw ka Ala ɲèsiranbaliya ni u ka tilenbaliya kow bèè kama, olu minnu bè tiɲè bali ni u ka tilenbaliya kow ye. 19 Katuguni min bè se ka faamu Ala ko la, o jèlen don u cèma, Ala yèrè y'a jira u la. 20 Kabini diɲè da tuma, Ala ka ko yebaliw bè ye ka lasaa, o kòrò, a ka sebaaya banbali ni a ka Alaya. Olu bè faamu a ka fèn danenw fè. O de kosòn josòrò sababu tè mògòw fè. 21 Hali ni u ye Ala dòn, u ma a bonya i ko Ala, u ma barika da a ye fana. Nka u miiriliw kèra fu ye, dibi donna u dusukun hakilintanw na. 22 U ye u yèrèw jate hakilitigiw ye, nka u kèra nalonmaw ye. 23 Ala min tè sa, u ye o nòòrò falen mògò sataw ni kònòw ni sen naanima fènw ani fèn fofotaw jaw la. 24 O de kosòn Ala ye u to ko nògòlenw kèli la ka kèɲè ni u dusukun negew ye, fo u ye tanga bò u yèrèw farikolow kan. 25 U ye Ala ka tiɲè falen nkalon na, ka danfènw bato ka baara kè olu ye, ka Dabaa Ala to yen, tanuli bè o min ye badaa-badaa. Amiina. 26 O de kosòn Ala ye u to u farisogo nege tolilenw bolo. Ala ye cè ni muso ko min labèn, u ka musow ye o yèlèma ka ko bènbaliw kè. 27 O cogo la cèw fana ye musow to yen, u cèɲògònw nege ganna u la. Cèw ye malobaliya ko kè u cèɲògònw la ka u ka juguya sara sòrò u yèrèw farikolow la. 28 U ma sòn ka Ala dònniya to u kònò, o de kosòn Ala ye u to u hakili fililenw bolo, walisa u ka ko bènbaliw kè. 29 U dusuw falen bè tilenbaliya sifa bèè ni kònòna juguya ni wasabaliya ni ɲèngoya la. U falen bè keleya ni mògò fagali ni kèlè ni nanbara ni sònkolonya ani naafigiya la. 30 Tògò tiɲèbaaw, Ala juguw don. U tè malo, kuncèbaaw ni yèrè bonyabaaw don. Ko jugu kura dabòbaaw, bangebaa kan bilabaaw, 31 hakilintanw, kanntanw, mògò gèlènw, hinèntanw don. 32 Hali ni u bè Ala ka kiri ko dòn k'a jèya, ko o kow kèbaaw ka kan ni saya ye, u tè dan o kow kèli ma, nka o kow kèbaaw fana ko ka di u ye.



2

1 O de y'a to, e mògò o mògò bè tòw jalaki, josòrò sababu tè i fè. Tòw jalakitò, i bè i yèrè jalaki, katuguni e min bè tòw jalaki, i yèrè bè o kow kè. 2 An y'a dòn ko minnu bè o kow kè, Ala bè kiri tigè olu kan ka kèɲè ni tiɲè ye. 3 E min bè o kow kèbaaw jalaki, k'a sòrò i yèrè bè o kow kè, i bè miiri ko i na kisi Ala ka kiri ma wa? 4 I bè Ala ka ɲumaya ni a ka sabali ni a ka muɲuli dama dònbaliw mafiɲèya wa? I m'a dòn ko Ala ka ɲumaya bè i sama ko i ka nimisa i ka jurumuw la wa? 5 I ka tulo gèlèya ni i dusu nimisabaliya fè, i bè diminya lajè i yèrè ye kiri don ɲè, Ala bèna a ka diminya ni a ka kiri tilennen jira don min na. 6 Ala na mògòw bèè kelen-kelen sara ka kèɲè ni u ka kèwalew ye. 7 Minnu bè to ka nòòrò ni bonya ni tolibaliya ɲini ni ko ɲuman kèli ye, a na ɲènamaya banbali di olu ma. 8 Nka minnu bè sòsòli kè ka ban tiɲè la ka sòn tilenbaliya ma, diminya ni dusu bò na olu sòrò. 9 Tòòròba ni ɲègan belebeleba na bin kojugukèlaw bèè kelen-kelen kan, Yahutuw fòlò, o kò, siya tòw. 10 Nka nòòrò ni bonya ani hèrè na di koɲumankèlaw bèè kelen-kelen ma, Yahutuw fòlò, o kò, siya tòw. 11 Ala tè mògò bò mògò la. 12 Minnu ye jurumu kè k'a sòrò sariya tè yen, olu na halaki ni sariya tè. Nka minnu ye jurumu kè ka u to sariya kòrò, kiri na tigè olu kan ni sariya ye. 13 Sariya mènbaaw tilennen tè Ala ɲè kòrò, sariya sira taamabaaw de na jo sòrò. 14 Siya tòw kòni, sariya tè minnu fè, ni olu bè taama ka kèɲè ni sariya ye u yèrèma, olu kèra sariya ye u yèrèw ye, hali k'a sòrò sariya tè u fè. 15 U b'a jira ten ko sariya bè min fò, ko o sèbènna u hakili la. U dusukunw bè o seereya kè. U miiriliw bè u jalaki tuma dòw la, wala u bè jo di u ma tuma dòw la. 16 O na jira ni Ala bè mògòw ka ko dogolenw kiri tigè Krisita Yesu bolo don min na ka kèɲè ni ne ka Kibaru Duman fòlen ye. 17 E koni, i bè i yèrè wele Yahutu, i bè i jigi da sariya kan ka i yèrè bonya Ala ko la. 18 I bè Ala sago dòn, i bè ko ɲumanw faranfasi ka u dòn, k'a masòrò i kalannen bè sariya la. 19 I bè i yèrè jate ko i ye fiyentòw ka bereminèbaa ye, ani dibila mògòw ka kènèyeelen. 20 I ko i ye ko dònbaliw kalanfa ani denmisènw karamògò ye, k'a masòrò i ye dònniya ni tiɲè bèè sòrò ka bò sariya la. 21 E dun, e min bè mògò tòw kalan, i tè i yèrè kalan wa? E min bè waajuli kè ko sonyali kana kè, i bè sonyali kè wa? 22 E min b'a fò ko jatòya kana kè, i bè jatòya kè wa? E min bè boliw haramu, i bè u ka bato yòròw ka fèn ta wa? 23 E min bè i yèrè bonya sariya ko la, i dun bè Ala dògòya ni sariya tiɲèni ye! 24 Ala tògò bè tiɲè siya tòw cèma aw Yahutuw de kosòn, i ko a sèbènnen bè cogo min na. 25 Nafa bè bolokoli la ni i bè sariya sira taama, nka ni i kèra sariya tiɲènbaa ye, i ka bolokoli kèra bolokobaliya ye. 26 Mògò min ma boloko, ni o bè sariya sira taama, o ka bolokobaliya tèna jate bolokoli ye wa? 27 Min ma boloko farisogo la, nka a bè sariya sira taama, e min ye sariya tiɲènbaa ye, k'a sòrò sariya sèbènnen ani bolokoli bè e fè, o tèna i jalaki wa? 28 Min ye Yahutu ye a kòkanna kow la, o tè Yahutu sèbè ye. Bolokoli min kèra farisogo la, o tè bolokoli sèbè ye. 29 Nka min ye Yahutu ye a kònòna kow la, o de ye Yahutu sèbè ye. Dusukun bolokoli min bè kè ni la, n'a tè kè farikolo la, o ye bolokoli sèbè ye. O tanuli tè bò mògòw la, a bè bò Ala de la.



3

1 Ayiwa Yahutuw fisaya sababu ye mun ye? Mun nafa bè bolokoli fana la? 2 A ka bon fan bèè la. Ala ye a ka kuma kalifa Yahutuw fòlò de ma. 3 A bè di sa? Ni mògò dòw ma dannaya kè, olu ka dannabaliya bè Ala ka kantigiya tiɲè wa? 4 Ayi dèrè! Ala ka sòrò tiɲè fòla ye, hali ni mògòw bèè bè sòrò nkalontigèlaw ye. I ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «Walisa i ka jo sòrò i ka kumaw fè. I ka se sòrò ni kiri tigèra i kan tuma min na.» 5 Nka ni an ka tilenbaliya bè Ala ka tilennenya jira, an na mun fò sa? Ni Ala bè a ka diminya bin kojugukèlaw kan tuma min na, yala a ye tilenbali ye wa? Ne bè kuma mògò cogo de la. 6 Ayi dèrè! Ni Ala tun ye tilenbali ye, a tun na kiri tigè diɲè kan cogo di? 7 Ni Ala ka tiɲè jiidira ne ka nkalon fòlen fè, fo ka nòòrò da Ala kan, mun y'a to kiri bè tigè ne kan ko ne ye jurumukèla ye? 8 Ayiwa, o cogo la mun na an kana fò ko: «An ka ko jugu kè walisa ko ɲuman ka bò o la»? Mògò dòw bè ne tògò tiɲè ko ne bè o fò. Olu jalakili bènna. 9 Ayiwa, a bè di sa? An Yahutuw ka fisa mògò tòw ye wa? Ayi dèrè! Ne y'a jira ka ban ko Yahutuw ni siya tòw bèè bè jurumu kòrò. 10 I ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «Mògò tilennen si tè, hali kelenpe. 11 Hakilitigi si tè. Mògò si tè Ala ɲini. 12 U bèè jèngèna. U bèè kèra nafantanw ye ɲògòn fè. Koɲumankèla si tè, hali kelenpe. 13 U ngònòw bòlen bè kaburu dayèlèlen fè. U bè mògòw lafili ni u nènkunw ye. U dala kumaw bè i ko fònfònnin baga. 14 U daw falen bè dangali ni kuma kunamanw la. 15 U ka teli ka mògò faga. 16 Tiɲèni ni bònè bè u ka siraw la. 17 U ma hèrè sira dòn fewu. 18 U tè taama ka kèɲè ni Ala ɲèsiran ye fewu.» 19 Ayiwa, an y'a dòn ko sariya bè fèn o fèn fò, a bè o fò sariya kòrò mògòw de ye, walisa mògòw bèè da ka tugu, diɲè mògòw bèè ka jalaki Ala ɲè kòrò. 20 O de kosòn Hadamaden si tèna jo sòrò Ala ɲè kòrò sariya ka kèwalew barika la, k'a masòrò mògò bè jurumu dòn sariya de fè. 21 Nka sisan, Ala ka tilennenya jirala ni sariya tè. Sariya ni kiraw bè a seereya kè. 22 O ye Ala ka tilennenya ye dannaya barika la Yesu Krisita la a dannabaaw bèè ye. 23 Faranfasi si tè, mògòw bèè ye jurumu kè, u bèè dèsèra Ala nòòrò la. 24 Jo bè di u ma gansan Ala ka nèèma barika la, Krisita Yesu ka kunmabòli fè. 25 Ala ye Yesu Krisita jira ko a joli bònna ka kè mògòw ka jurumu yafa saraka ye, olu minnu dara a la. O kèra ka a ka tilennenya jira, katuguni jurumu minnu kèra ka kòrò, a ye olu muɲu, a ma u sara. 26 O de kosòn, a ye a ka tilennenya jira nin waati la, walisa a tilennen ka to, hali k'a sòrò a bè jo di Yesu dannabaaw ma. 27 Yèrèbonya sababu bè min? A tè yen. O ye sariya jumèn nò ye? Kèwalew sariya wa? Ayi dèrè! Dannaya sariya nò don. 28 An b'a jate ko mògò bè jo sòrò dannaya de barika la, ni sariya kèwalew tè. 29 Ala ye Yahutuw dama ka Ala ye wa? A tè siya tòw fana ka Ala ye wa? Owò, siyaw fana ka Ala don, 30 k'a masòrò min bè jo di bolokolenw ma dannaya fè, ka jo di bolokobaliw fana ma dannaya barika la, o ye Ala kelenpe de ye. 31 An bè sariya kè fu ye dannaya fè wa? Ayi dèrè! An bè sariya bonya.



4

1 Ibrahima min ye an fa ye farisogo ta fan fè, an n'a fò ko ale ye mun sòrò? 2 Ni Ibrahima tun ye jo sòrò kèwalew fè, a tun bè se ka a yèrè bonya, nka o tè kè Ala ɲè kòrò dè. 3 Kitabu bè mun fò? A ko: «Ibrahima dara Ala ka kuma la, o dannaya jatera a ye tilennenya ye.» 4 Kèwalekèla sara tè jate nilifèn ye, a bè jate juru sara de ye. 5 Nka min bè jo di Ala ɲèsiranbaliw ma, ni kèwalekèbali dara o tigi la, a ka dannaya bè jate a ye tilennenya ye. 6 O cogo la, Ala ye mògò min jate tilennen ye ni kèwalew tè, Dawuda kumana o tigi ka dubadenya ko la. 7 A ko: «Minnu ka tilenbaliya kow yafara, ni u ka jurumuw datugura, olu ye dubadenw ye. 8 Matigi tè mògò min ka jurumu jate a kun, o ye dubaden ye.» 9 O dubadenya ye bolokolenw dama ta ye wa, wala bolokobaliw fana sen b'a la? An y'a fò ko: «Ibrahima ka dannaya jatera a ye tilennenya ye.» 10 O kèra tuma jumèn? A bolokolen kò wa, wala sani a ka boloko? A ma kè a bolokolen kò, nka o kèra sani a ka boloko. 11 O bolokoli kèra taamashyèn ye Ibrahima ye, k'a jira ko Ala y'a jate tilennen ye a ka dannaya kosòn, sani a ka boloko. O cogo la Ibrahima ye dannabaa bolokobaliw bèè fa ye, walisa olu fana ka jate tilennenw ye. 12 A ye bolokolenw fana fa ye, olu minnu ma dan bolokoli dama ma, nka u taamana dannaya sira kan i ko an fa Ibrahima, o min ye dannaya kè sani a ka boloko. 13 Ala ye layidu min ta Ibrahima ni a bònsòn ye ko u na diɲè sòrò ciyèn ye, o ma sòrò sariya sira taama barika la, fò tilennenya barika la, o min bè sòrò dannaya fè. 14 Ni sariya sira taamabaaw tun bè o ciyèn sòrò, nafa tun tèna kè dannaya la, layidu tun na kè fu ye. 15 Sariya bè diminya lawuli. Sariya tè yòrò min na, sariya tiɲèni fana tè yen. 16 O de y'a to o ciyèn tali bè kè dannaya fè, walisa a ka kè nilifèn ye min bè kè Ibrahima bònsònw bèè ta ye. Minnu bè sariya sira taama, olu dama ta tè, fò minnu bè dannaya kè i ko Ibrahima. Ale ye an bèè fa ye, 17 i ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «Ne ye i kè siya caman fa ye.» A ye an fa ye Ala ɲè kòrò, a dara o min na, ko Ala bè suw lakunun, ko fèn minnu ma kè fòlò, a bè kuma olu ko la i n'a fò u kèra ka ban. 18 Jigida yòrò tun tè ko min na, a ye dannaya kè k'i jigi da o kan. O la, a kèra siya caman fa ye, i ko a fòra ko: «I bònsòn na caya ten.» 19 Ibrahima tun bè miiri a yèrè farikolo ko la i n'a fò a sara, a ka san kèmè sòròli kosòn. A tun bè miiri Saran ka bangekèbaliya ko la fana, hali o, a jigi ma misènya. 20 A ma sigasiga Ala ka layidu la dannabaliya fè, nka a ka dannaya barika bonyara, a ye Ala tanu. 21 Ibrahima tun y'a dòn k'a jèya ko Ala ye layidu ta ko min na, ko Ala bè se ka o kè. 22 O de y'a to a ka dannaya jatera a ye tilennenya ye. 23 O kuma ma sèbèn ale kelen kosòn, ko a jatera a ye, 24 nka a sèbènna an fana kosòn, a na jate an ye tilennenya ye, katuguni min ye an Matigi Yesu lakunun ka bò suw cèma, an dara o la. 25 Ale donna kiri la fo ka sa an ka hakèw kosòn, a kununna an jo sòròli kosòn.



5

1 Jo dira an ma dannaya barika la. O de kosòn hèrè donna an ni Ala cè an Matigi Yesu Krisita barika la. 2 An bè nèèma min na sisan, an donna o la dannaya fè ale de barika la. An bè ɲagali Ala nòòrò sòròli jigi la. 3 O dòròn tè, nka an bè ɲagali tòòrò kow la fana. An y'a dòn ko tòòrò bè muɲuli di mògò ma. 4 Mògò bè se sòrò kòròbòli la muɲuli fè. O se sòròli bè mògò jigi sigi. 5 Jigi tè mògò maloya fewu, katuguni Ala ye a ka kanuya jigin an dusukunw na ka caya a Ni Senu barika la, a ye o min di an ma. 6 Ka an barikantan to, Krisita sara Ala ɲèsiranbaliw ye waati bènnen na. 7 Mògò min bè sòn ka sa mògò tilennen kosòn, o sòrò ka gèlèn. A dòrò mògò dò bè sòn k'a ja gèlèya fo ka sa mògò ɲuman kosòn, 8 nka Ala ye an kanu cogo min na, a ye o jira nin de fè, ka an jurumutò to, Krisita sara an ye. 9 Janko jo dilen kò an ma Yesu joli barika la, an na kisi Ala ka diminya ma ale barika la. 10 K'an to Ala juguw ye, an ni ale cè bènna a Denkè saya fè, janko an ni Ala cè bènnen kò, an na kisi a Denkè ɲènamaya barika la. 11 O dòròn tè, nka an bè ɲagali kosèbè Ala la an Matigi Yesu Krisita barika la, o min ye an ni Ala cè bèn sisan. 12 Jurumu donna diɲè la mògò kelen barika la, saya fana donna jurumu barika la. Saya sera Hadamadenw bèè ma ten, k'a masòrò u bèè ye jurumu kè. 13 Jurumu tun bè diɲè la sani sariya ka sigi, nka jurumu tè jate ni sariya tè yen. 14 O bèè n'a ta, kabini Hadama fo ka se Musa ma, saya ye se sòrò mògòw bèè kan, hali minnu ma jurumu kè Hadama ka sariya tiɲèni cogo la. Min tun ka kan ka na, Hadama kèra o de bisigi ye. 15 Nka o hakè ko ni Ala ka nilifèn tè cogo kelen na. Ni mògò kelen ka hakè y'a to mògò caman sara, a jèlen don ko Ala ka nèèma ni nilifèn min bè bò mògò kelen ka nèèma la, Yesu Krisita kòni, olu jiginna mògò caman kan ka caya ka tèmèn o hakè ko kan. 16 Ala ka nilifèn nò ani o mògò kelen ka hakè nò tè kelen ye. Jalaki bè sòrò o hakè kelen kosòn, nka hakè caman kèlen kò, jo bè sòrò o nilifèn barika la. 17 Mògò kelen ka hakè de y'a to saya ye kuntigiya kè o mògò kelen barika la, janko minnu ye nèèmaba ni tilennenya nilifèn sòrò, olu na kuntigiya kè ɲènamaya la, mògò kelen Yesu Krisita barika la. 18 Mògòw bèè jalakira hakè kelen kosòn cogo min na, o cogo la jo dira mògòw bèè ma ɲènamaya kama tilennenya ko kelen barika la. 19 Mògò kelenpe ka kan bilali y'a to mògò caman kèra jurumukèlaw ye cogo min na, o cogo la fana mògò kelenpe ka kan minèli n'a to mògò caman ka kè tilennenw ye. 20 Ayiwa sariya sigira walisa hakèw ka caya, nka hakèw cayara yòrò min na, Ala ka nèèma cayara yen ka tèmèn o kan kosèbè, 21 walisa jurumu ye kuntigiya kè saya barika la cogo min na, o cogo la Ala ka nèèma ka kuntigiya kè tilennenya barika la ɲènamaya banbali kama, Yesu Krisita an Matigi barika la.



6

1 An na mun fò sa? An ka to jurumu la walisa nèèma ka caya wa? 2 Ayi dèrè! An minnu sara jurumu ta fan fè, an na to ka jurumu kècogo di? 3 Aw m'a dòn ko an minnu batisera Krisita Yesu la, ko an bèè batisera a saya de la wa? 4 Ayiwa an ni ale su donna ɲògòn fè batiseli fè saya la, walisa Krisita kununna ka bò suw cèma a Fa nòòrò barika la cogo min na, o cogo la an fana ka taama ɲènamaya kuraya la. 5 Ni an ni ale kèra kelen ye a saya bisigi la, a jèlen don ko an ni ale na kè kelen ye a kununli fana bisigi la. 6 An y'a dòn ko an mògò kòrò ni Krisita gengenna jiri la ɲògòn fè, walisa an mògò kòrò jurumuma fanga ka ban, an kana to jurumu ka jònya la tun. 7 Katuguni min sara, o hòrònyara jurumu ma. 8 Ni an ni Krisita sara ɲògòn fè, an dara a la ko an ni ale na ɲènamaya ɲògòn fè fana. 9 An y'a dòn ko Krisita kununlen kò ka bò suw cèma, a tèna sa tun abada. Saya tèna se sòrò a kan tun. 10 A sara saya min na, a sara jurumu ta fan fè siɲè kelenpe. A bè ɲènamaya min na, a ɲènama don Ala ta fan fè. 11 O cogo la aw fana ka aw yèrèw jate suw ye jurumu ta fan fè, ka aw jate ɲènamaw ye Ala ta fan fè Krisita Yesu la. 12 Jurumu kana sigi aw farikolo sataw kun na tun, fo aw ka farikolo negew kan minè. 13 Aw kana to ka aw farikolo yòròw bila jurumu bolo ka u kè tilenbaliya baarakè minènw ye. Nka aw ka aw yèrèw di Ala ma i ko mògò minnu ɲènamayara ka bò suw cèma, ka aw farikolo yòròw di a ma ka kè tilennenya baarakè minènw ye. 14 Jurumu tèna sigi aw kun na tun, k'a masòrò aw tè sariya kòrò, aw bè nèèma de kòrò. 15 A bè di sa? An tè sariya kòrò fò nèèma kòrò, o de kosòn an ka jurumu kè wa? Ayi dèrè! 16 Aw bè aw yèrèw don min bolo ka kè o ka jòn ye ka o kan minè, aw bè min kan minè, aw m'a dòn ko aw ye o tigi ka jòn ye wa? Ni jurumu ka jònya don, o laban ye saya ye. Ni kan minèli ta don, o laban ye tilennenya de ye. 17 Nka barika Ala ye, hali k'a sòrò aw tun ye jurumu ka jònw ye ka kòrò, aw kalanna kalan cogo min na, aw sònna o ma ni aw dusukunw bèè ye. 18 Aw hòrònyalen kò jurumu ma, aw kèra tilennenya ka jònw ye. 19 Ne bè kuma ka kèɲè ni mògòya cogo ye aw farisogo barikantanya kosòn. Aw tun ye aw farikolo yòròw don nògòlenya ni juguya ka jònya la ko jugu kama cogo min na, o cogo la sisan aw ka aw farikolo yòròw don tilennenya ka jònya la saniyali kama. 20 Aw tun ye jurumu ka jònw ye tuma min na, aw tun ye hòrònw ye tilennenya ta fan fè. 21 Aw bè maloya ko minnu na sisan aw tun bè mun nafa sòrò o kow kèli la? Olu laban ye saya de ye. 22 Nka sisan aw hòrònyalen kò jurumu ma ka kè Ala ka jònw ye, aw bè nafa min sòrò, o ye saniyali ye. O laban ye ɲènamaya banbali de ye. 23 Jurumu sara ye saya ye, nka Ala ka nilifèn ye ɲènamaya banbali de ye Yesu Krisita an Matigi la.



7

1 Balimaw, ne bè kuma aw fè i ko sariya dònbaaw. Aw m'a dòn wa ko ka mògò ɲènama to, sariya bè a kun na? 2 O cogo la muso min furulen don, o sirilen bè a cè la sariya fè k'a cè ɲènama to, nka ni a cè sara, a hòrònyara a cè ka sariya ma. 3 O de kosòn ni a kèra cè wèrè muso ye ka a cè ɲènama to, a na wele jatòmuso. Nka ni a cè sara, a hòrònyara o sariya ma. O tuma la ni a kèra cè wèrè muso ye, a tè jatòmuso ye tun. 4 Aw fana bè ten, balimaw. Aw sara sariya ta fan fè Krisita farikolo fè, walisa aw ka kè dò wèrè ta ye, o min kununna ka bò suw cèma, walisa an ka den kè Ala ye. 5 Ayiwa k'an to an jogo kòrò la, sariya ye nege jugu minnu lawuli an kònò, olu tun bè baara kè an farikolo yòròw la ka den kè saya ye. 6 Sisan kòni, an hòrònyara sariya ma, katuguni an tun bè min ka jònya la, an sara o ta fan fè. O de kosòn an bè baara kè Ala ye ni jogo kura ye Ni Senu la, an tè a kè an jogo kòrò la sariya sèbènni kòrò. 7 An na mun fò sa? Sariya ye jurumu ye wa? Ayi dèrè! Ne tun tèna jurumu dòn, ni sariya tun tè yen. Ne tun tèna ɲèbòfènfèli ko dòn ni sariya tun m'a fò ko: «I ɲè kana bò fèn fè.» 8 Jurumu ye cogo sòrò ci fòlen barika la ka ɲèbòfènfè ko sifa bèè lawuli ne kònò, k'a masòrò ni sariya tè yen, jurumu salen don. 9 Ne ɲènama tun don fòlò k'a sòrò sariya tè yen, nka kabini ci fòlen nana, jurumu ɲènamayara, ne kòni sara. 10 Ayiwa ci fòlen min dira ɲènamaya kama, o kèra ne fè saya sababu ye. 11 Jurumu ye cogo sòrò ci fòlen barika la ka ne lafili, ka ne faga o fè. 12 O cogo la sariya ka senu, ci fòlen fana ka senu, a tilennen don, a ka ɲi. 13 Fèn ɲuman kèra ne faga sababu ye wa? Ayi dèrè! Jurumu de y'a kè. A ye a yèrè ka jurumuya jira ten, a ye fèn ɲuman kè ka saya lase ne ma, walisa jurumu juguya ka bonya ci fòlen barika la fo ka dama tèmèn. 14 An y'a dòn ko sariya ye ni ka fèn ye, nka ne ye farisogoma barikantan ye, ne feerelen bè jurumu ma. 15 Ne bè min kè, ne tè o faamu. Ne b'a fè ka min kè, ne tè o kè. Ko minnu man di ne ye fewu, ne bè olu de kè. 16 Ayiwa ne t'a fè ka min kè, ni ne bè o kè, ne sònnen bè sariya ma ko a ka ɲi. 17 Ne kòni tè o kèbaa ye sa. Jurumu min sigilen bè ne kònò, o de ye a kèbaa ye. 18 Ne y'a dòn ko fèn ɲuman si sigilen tè ne kònò, o kòrò, ne yèrè la. Ne b'a fè ka ko ɲuman kè, nka o kèli se tè ne ye. 19 Ne b'a fè ka ko ɲuman min kè, ne tè o kè, nka ne t'a fè ka ko jugu min kè, ne bè o de kè. 20 Ne bè min kè, ni ne t'a fè ka o kè, ne tè o kèbaa ye tun. Jurumu min sigilen bè ne kònò, o de ye a kèbaa ye. 21 Ne bè nin cogo sòrò ne yèrè la, ne b'a fè ka ko ɲuman kè tuma min na, ko jugu kè nege bè ne la. 22 Ala ka sariya ko ka di ne ye kosèbè ne yèrè kònò. 23 Nka ne bè cogo wèrè ye ne farikolo yòròw la, o bè ne hakili la cogo kèlè, ka ne bila jurumu ka baarakè cogo ka jònya la, o jurumu min sigilen bè ne kònò. 24 E! Ne ɲènibaatò filè! Jòni na ne tila nin saya farikolo la? 25 Barika Ala ye, Yesu Krisita an Matigi la! O cogo la, ne bè baara kè Ala ka sariya ye ne hakili la, nka ne farisogo bè baara kè jurumu ka sariya ye.



8

1 Sisan kòni, minnu bè Krisita Yesu la, jalaki yòrò si tè olu la tun. 2 Ɲènamaya min bè Krisita Yesu la, o ɲènamaya Ni ka baarakè cogo ye ne hòrònya jurumu ni saya ka baarakè cogo de ma. 3 Sariya ma se ka min kè farisogo barikantanya kosòn, Ala ye o kè. A ye a yèrè Denkè ci ka na Hadamaden jurumuma bisigi la ka kè jurumu yafa saraka ye, ka jurumu jalaki farisogo la, 4 walisa sariya ka tilennenya ka dafa an na, an minnu tè taama nin diɲè kow la, fò Ni Senu kow de la. 5 Katuguni minnu bè farisogo diyaɲe siraw taama, olu bè miiri farisogo kow de la, nka minnu bè Ni Senu diyaɲe siraw taama, olu bè miiri Ni Senu kow de la. 6 Farisogo kow miirili ye saya de ye nka Ni Senu ko miirili ye ɲènamaya ni hèrè de ye: 7 Farisogo kow miirili ye Ala juguya ye, sabu a kololen tè Ala ka sariya ye. A tè se ka o kè fana. 8 O de kosòn, minnu bè farisogo diyaɲe siraw taama, olu ko tè se ka diya Ala ye. 9 Aw kòni tè taama farisogo diyaɲekow sira fè, nka aw bè taama Ni Senu barika la, ni a y'a sòrò Ala Ni sigilen bè aw kònò. Krisita Ni tè min kònò, o tigi tè Krisita ta ye fewu. 10 Ni Krisita bè aw la, hali ni aw farikolow salen don jurumu kosòn, aw niw ɲènama don tilennenya kosòn. 11 Ala min ye Yesu lakunun ka bò suw cèma, ni o Ni sigilen bè aw kònò, ale min ye Krisita Yesu lakunun ka bò suw cèma, o na aw farikolo sataw ɲènamaya a Ni barika la, o min sigilen bè aw kònò. 12 O de kosòn balimaw, farisogo ka juru tè an na tun, fo an ka taama farisogo kow la. 13 Ni aw bè taama farisogo kow la, aw na sa. Nka ni aw bè farisogo ka kèwalew faga Ni Senu barika la, aw na ɲènamaya. 14 Ala Ni Senu bè minnu ɲèminè, olu bèè ye Ala denw ye. 15 Aw ye Ni min sòrò, o tè jònya ni ye, fo aw ka siran tun, nka aw ye denya Ni sòrò. O de barika la, an bè pèrèn ko: «Aba, an Fa!» 16 Ala Ni ka seereya ani an ni ka seereya bè bèn ɲògòn ma ko an ye Ala denw ye. 17 Ayiwa ni an ye a denw ye, an ye ciyèntalaw fana ye. Ala ka ciyèntalaw ani Krisita ciyèntaɲògònw, ni a y'a sòrò an ni Krisita bè tòòrò ɲògòn fè, walisa nòòrò ka da an ni Krisita kan ɲògòn fè. 18 Ne b'a jate ko sisan tòòrò kow tè foyi ye ni u ni sini nòòrò bè suma ɲògòn ma, o nòòrò min na jira an ko la. 19 Dafènw bèè kòròtòlen bè ka Ala denw jirali makònò. 20 Dafènw bèè bilara nafantanya fanga kòrò. O ma kè u yèrèw sago ye, u bilabaa nò don. U jigi bè a kan, 21 ko dafènw bèè fana na hòrònya tolilenya ka jònya ma ka Ala denw ta hòrònya nòòrò sòrò. 22 An y'a dòn ko dafènw bèè bè èunan ɲògòn fè ka tòòrò i n'a fò muso tintò, fo ka na se bi ma. 23 O dòròn tè, nka an minnu ye Ni Senu ka nilifèn fòlòw sòrò, an fana bè èunan an yèrèw kònò ka an ka denya don makònò, an farikolow kunmabòli kòni. 24 An kisira jigi de fè. An jigi bè min kan, ni an ye o ye, o tè jigi ye tun, k'a masòrò mògò ye min ye, mun na a b'a jigi da o sòròli kan tun? 25 Nka an ma min ye, ni an jigi bè o kan, an bè o makònò ni muɲuli ye. 26 O cogo la Ni Senu bè an dèmè an ka barikantanya kow la fana, katuguni an ka kan ka Ala deli ko min na, an tè o dòn. Ni Senu yèrè bè delili kè an ye ni èunanw ye, u tè se ka fò. 27 Min bè dusukunw sègèsègè, o bè Ni ka miiriliw dòn, k'a masòrò a bè delili kè Ala ka mògò senumaw ye ka kèɲè ni Ala sago ye. 28 An y'a dòn ko fèn bèè bè baara kè ɲògòn fè ka ko ɲuman kè Ala kanubaaw ye, olu minnu welela ka kèɲè ni a ka ko latigèlen ye. 29 Katuguni Ala kònna ka minnu dòn, a kònna ka olu ko latigè fana, ko u ka kèɲè ni a yèrè Denkè ja ye, walisa ale ka kè den fòlò ye balima caman cèma. 30 Ala kònna ka minnu ko latigè, a ye olu wele. A ye minnu wele, a ye jo di olu ma fana. A ye jo di minnu ma, a ye nòòrò da olu kan fana. 31 An na mun fò o kow la sa? Ni Ala bè an fè, jòn na kè an kama? 32 Min ma hinè a yèrè Denkè la, nka a y'a don saya la an bèè kosòn, o tèna fèn bèè di an ma a Denkè fè wa? 33 Jòni bè Ala ka ɲènatòmòlenw sendon? Ala bè jo di. 34 Jòni na jalakili kè? Krisita Yesu de sara. O dòròn tè, a kununna ka bò suw cèma. A sigilen bè Ala kinin fè. A bè Ala deli an ye fana. 35 Jòni na an fara ka bò Krisita ka kanuya la? Bònèba, wala ɲèni, wala mògò ka tòòrò, wala kòngòba, wala fèèrè, wala siran kow wala fagali wa? 36 I ko Kitabu y'a fò cogo min na ko: «U bè tile ka an faga i kosòn. An jatera saga fagataw ye.» 37 Nka o kow bèè la, an tèmènna se sòròbaaw bèè kan an kanubaa barika la. 38 Ne y'a dòn k'a jèya ko saya wo, ɲènamaya wo, mèlèkèw wo, kuntigiyaw wo, sisan fènw wo, fèn nataw wo, 39 sebaayaw wo, sankolola fènw wo, dugukolo kan fènw wo, wala dafèn sifa o sifa, olu si tèna se ka an fara ka bò Ala ka kanuya la min bè Krisita Yesu an Matigi la.



9

1 Ne bè tiɲè fò Krisita la, nkalon t'o la fewu, ne dusukun ye ne seere ye Ni Senu la, 2 ko ɲènasisiba ni dusukasiba bè ne la tuma bèè. 3 Ne yèrè tun b'a fè ka danga ka fara ka bò Krisita la ne balimaw kosòn, ne siyaɲògònw kòni farisogo ta fan fè. 4 Olu ye Israèl mògòw ye. Ala ye u kè a denw ye. A ye nòòrò da u kan ka layiduw ni sariya ni Ala bato cogo ani a ka ko fòlenw fana kè u ta ye. 5 U bòra fòlò faw la, Krisita fana bòra u la farisogo ta fan fè. Ale de bè fèn bèè kun na, Ala tanulen badaa-badaa. Amiina. 6 A tè ko Ala ka kuma ma foyi ɲè, katuguni Israèl bònsòn bèè tè Israèl ye. 7 Ibrahima bònsòn bèè tè a denw ye. A fòra ko: «I bònsòn na jate Isaka de la.» 8 O kòrò, den minnu sòròla farisogo barika la, olu tè jate Ala denw ye. Nka minnu ye layidudenw ye, olu bè jate Ibrahima bònsòn sèbèw ye. 9 A ka layidu kuma filè nin ye: «San wèrè ɲan tuma, ne bè na, Saran na denkè sòrò.» 10 O dòròn tè, Rebèka fana ye kònò ta a cè fè, an bènba Isaka kòni. 11 Denw tun ma bange fòlò, janko u ka ko ɲuman wala ko jugu kè, nka a fòra Rebèka ye ko: «Kòròkè na kè a dògònin ka jòn ye.» O kèra walisa Ala ka ko latigèlen ka to ten, ka kèɲè ni Ala ka ɲènatòmòli ye, o ma kè kèwalew nò ye, fò a welebaa sago. 13 I ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «Ne ye Yakuba kanu ka Esau koniya.» 14 An na mun fò sa? Tilenbaliya bè Ala la wa? Ayi dèrè! 15 K'a masòrò a y'a fò Musa ye ko: «Ne b'a fè ka makari min na, ne na makari o la. Ne b'a fè ka hinè min na, ne na hinè o la.» 16 O de kosòn, a tè kè ka kèɲè ni mògò sago ye wala a boli cogo. A bè kè ka kèɲè ni makarikèla Ala sago ye. 17 Ala y'a fò Faraon ye Kitabu la ko: «Ne ye i lawuli nin yèrè de kama, walisa ne ka ne ka sebaaya jira i ko la, walisa ne tògò ka bò dugukolo yòrò bèè la.» 18 O de kosòn, Ala b'a fè ka makari min na, a bè makari o la. A b'a fè ka min dusukun gèlèya, a bè o dusukun gèlèya. 19 A dòrò mògò dò n'a fò ko: «Mun y'a to a bè to ka kòròfòli kè? Jòni banna a sago ma?» 20 E mògò, i ye jòni ye ka Ala sòsò? Daga b'a fò a dilabaa ye wa ko: «Mun na i ye ne dila ten?» 21 Yala daga dilabaa tè a sago kè bògò la wa? A bè baaraɲumankè minèn ani baarajugukè minèn bò bògòkun kelen na. 22 Diminya minèn minnu dilara halakili kama, mun na fò Ala ta fan fè ni a ye muɲuliba kè olu ko la, hali k'a sòrò a tun b'a fè ka a ka diminya jira ka a ka sebaaya fana jira? 23 Ala tun ye makari minèn minnu dila nòòrò kama ka kòrò, n'a diyara a ye ka a ka nòòrò dama dònbali jira olu la dun? 24 Anw kòni, a ye an minnu wele, an ma bò Yahutuw dama cèma, fò siya wèrèw fana cèma. 25 I ko Ala y'a fò Ose Kitabu la cogo min na ko: «Minnu tun tè ne ka mògòw ye, ne na olu wele ne ka mògòw. Ne tun ma siya min kanu, ne na o wele ne ka kanulen. 26 A fòra u ye yòrò min na ko: `Aw tè ne ka mògòw ye,' o yòrò yèrè la u na wele Ala ɲènama denw.» 27 Esayi kòni pèrènna Israèl ta fan fè ko: «Hali ni Israèl bònsòn kèra i ko kògòji dala cèncèn, a tò tolenw dama na kisi, 28 katuguni Matigi na a ka kuma fòlen kè dugukolo kan k'a dafa k'a ban joona.» 29 I ko Esayi kònna k'a fò ko: «Ni kèlèbolow Matigi tun ma an dòw bila si ye, an tun na kè i ko Sodòmè, an tun na bò Gomòrè fè.» 30 An na mun fò sa? Ko siya wèrè minnu ma tilennenya ɲini, olu ye tilennenya sòrò, tilennenya min bè sòrò dannaya fè kòni. 31 Nka Israèl tun bè tilennenya sariya ɲini, nka u ma o sòrò. 32 Mun na? Katuguni u ma a ɲini dannaya sira fè, fò kèwalew. U talonna o sen talon kabakurun la, 33 i ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «A filè, ne bè sen talon kabakurun da Sion, ani mògò labin fara. Min dara o la, o tigi tèna maloya fewu.»



10

1 Balimaw, ne bè min fè kosèbè ne dusu la, ne bè min deli Ala fè Israèl ko la, o ye u kisili de ye. 2 Ne ye u seere ye ko u dusu bèè bè Ala ko la, nka u ma a cogo dòn. 3 U ma Ala ka tilennenya faamu. U tun b'a fè ka u yèrèw kè tilennenw ye, u ma kolo Ala ka tilennenya ye. 4 Krisita ye sariya dafali ye, walisa a dannabaaw bèè ka tilennenya sòrò. 5 Tilennenya min bè sòrò sariya la, Musa y'o cogo sèbèn ko: «Min bè sariya tilennenya sira taama, o na ɲènamaya o fè.» 6 Tilennenya min bè sòrò dannaya la, o ko bè fò tan, ko: «I kana a fò i yèrè kònò ko: `Jòni na yèlèn ka taa sankolo kònò?' (O kòrò, ka Krisita lajigin.) 7 Wala, `Jòni na jigin o dingè dunba kònò?' (O kòrò, ka Krisita lawuli ka bò suw cèma.)» 8 Ayiwa, a bè mun fò? A ko: «O kuma ka surun i la, a bè i da la ani i dusu la,» o kòrò, dannaya kuma, an bè o min waajuli kè. 9 Ni i bè i jò a la i da la ko Yesu ye Matigi ye, ka da a la fana i dusu la ko Ala y'a lakunun ka bò suw cèma, i na kisi. 10 K'a masòrò mògò bè dannaya kè a dusukun na ka tilennenya sòrò, a b'i jò a la a da la ka kisili sòrò. 11 Kitabu ko: «Mògò o mògò dara ale la, o tigi tèna maloya fewu.» 12 Faranfasi tè Yahutuw ni siya tòw cè. Matigi kelenpe bè u bèè kun na. A ye fèntigi ye ka a tògò welebaaw bèè mago ɲè. 13 Katuguni, «Mògò o mògò mana Matigi tògò wele, o na kisi.» 14 U na a tògò wele cogo di, ni u ma da a la? U na da a la cogo di, ni u ma a ko mèn? U na a ko mèn cogo di, ni mògò ma u waaju? 15 U na waajuli kècogo di, ni u ma ci? I ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «Minnu bè na ni Kibaru Duman ye, olu senw cè ka ɲi.» 16 O bèè n'a ta, mògòw bèè ma sòn o Kibaru Duman ma. Esayi y'a fò ko: «Matigi, jòni dara an ka kibaru fòlen na?» 17 Dannaya bè sòrò lamènni fè, lamènni bè sòrò Krisita ka kuma de fè. 18 Nka ne ko: Yala u m'a mèn wa? U y'a mèn dè. «U kumakan bòra ka taa dugukolo yòrò bèè la. U ka kuma sera fo diɲè dan bèè ma.» 19 Nka ne b'a fò ko: Yala Israèl ma o dòn wa? Musa fòlò y'a fò ko: «Min tè siya ye, ne na o keleya don aw la. Ne na siya hakilintan koniya don aw la.» 20 Esayi y'a ja gèlèya k'a fò fana ko: «Minnu tun tè ne ɲini, olu ye ne ye. Minnu tun tè ne ɲininkali kè, ne ye ne jira olu la.» 21 Israèl ta fan fè, a ko: «Ne tilena ka ne bolo mòònòbò siya kan minèbali sòsòlikèlaw ye.»



11

1 Ne ko: Ala ye a ka mògòw fili wa? Ayi dèrè! Katuguni ne fana ye Israèl mògò ye, Ibrahima bònsòn, Benjamèn siya. 2 Ala ye a ka mògò minnu dòn kabini fòlòfòlò, a ma olu fili. Eli ye Ala deli Israèl kama cogo min na, Kitabu ye min fò o ko la, aw ma o kalan wa? 3 A ko: «Matigi, u ye i ka kiraw faga, ka i ka saraka bòlanw ci. Ne kelenpe tora, u b'a fè ka ne fana faga.» 4 Nka Ala y'a jaabi cogo di? A ko: «Ne ye cè waa woloèula mara ne yèrè ye, olu si ma u ɲòngiri Baal kòrò.» 5 O cogo la sisan fana, u tò tolenw bè yen, Ala ye olu minnu ɲènatòmò ka kèɲè ni a ka nèèma ye. 6 Ni o ɲènatòmòli kèra ka kèɲè ni a ka nèèma ye, o ma kè kèwalew nò ye. N'o tè, nèèma tè nèèma ye tun. 7 A bè di sa? Israèl bè min ɲini, a ma o sòrò, nka ɲènatòmòlenw y'a sòrò. Mògò tòw dusuw gèlèyara, 8 i ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «Ala ye sunògò ni di u ma, ani ɲè minnu tè yeli kè, ani tulo minnu tè mènni kè, fo ka na se bi ma.» 9 Dawuda fana y'a fò ko: «U ka dumunikè tabali ka kè u minèli jan ni u minèli juru ye, ani u kunnatiɲè fèn ni u sara. 10 U ɲèw ka lafin, u kana yeli kè, i ka u kòw kuru tuma bèè.» 11 Ayiwa ne ko: U talonna fo ka bin wa? Ayi dèrè! Nka siya tòw ye kisili sòrò u ka filili fè, walisa ka olu keleya don Israèl la. 12 Ayiwa, ni Israèl ka filili y'a to diɲè ye nafaba sòrò, ni u dògòyali y'a to siya tòw ye nafaba sòrò, u dafali tèna koba kè ka tèmèn o kan kosèbè wa? 13 Ne bè kuma aw de fè, siya tòw. Ne ye ciden ye ka taa siyaw ma, ne bè ne ka baara bonya, 14 walisa ni o bè se ka kè, ne ka olu keleya don ne siyaɲògònw la fo u dòw ka kisi. 15 Ni u ka filili kèra diɲè ni Ala cè labènni sababu ye, ni sòn kèra u ma, o na kè mun ye? O na kè suw ɲènamaya sababu ye. 16 Ni sumankun fòlò dira Ala ma, a tòw fana ka senu. Ni jiri dili dira Ala ma, a bolow fana ka senu. 17 Ni jiribolo dòw karila ka bò sun na, e min tun ye kungo kònò olivesun ye, ni i nòròla o bolo tòw cèma, i ni olu ka jè olu dili ni a tulu la, 18 i kana i yèrè bonya o jiribolow ma. Ni i bè i yèrè bonya, i k'a dòn ko i tè dili tabaa ye, nka dili ye e de tabaa ye. 19 I n'a fò ko o bolow karila ka bò yen walisa i ka nòrò u nò na. 20 Tiɲè don. U kari sababu ye u ka dannabaliya de ye, i bè to yen i ka dannaya kosòn. I kana waso o la, i ka siran dè. 21 Ni Ala ma hinè olivesun yèrè bolow la, a tèna hinè e fana la. 22 Ala ka ɲumaya ni a ka gèlèya filè. Minnu binna, a ka gèlèya bè se olu ma. E kòni, Ala ka ɲumaya bè i kan, ni i tora a ka ɲumaya la. N'o tè, i fana na caron. 23 Ni olu fana ma to u ka dannabaliya la, u na nòrò u yèrèw ba sun na, katuguni Ala bè se ka u nòrò a la ko kura. 24 E kòni tigèra ka bò kungo olivesun na ka nòrò olive sèbè sun na, k'a sòrò e cogo ni o cogo tè kelen ye. Olu minnu ye olive sèbè bolow ye, olu tèna nòrò u yèrèw ba sun na ko kura ka tèmèn i ta kan kosèbè wa? 25 Ayiwa balimaw, ne t'a fè aw ka kè nin gundo dònbaliw ye, walisa aw kana aw yèrèw jate hakilitigiw ye, ko Israèl mògò dòw dusu gèlèyara fo siya tòw la kisilenw dama ka dafa. 26 O cogo la Israèl bèè na kisi, i ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «Kisibaa bèna na ka bò Sion. A na Ala ɲèsiranbaliya bò Yakuba la. 27 O de ye ne ka layidu ye u ye, ne mana u ka jurumuw ta ka bò yen tuma min na.» 28 Kibaru Duman ta fan fè, u ye Ala juguw ye aw kosòn. Ɲènatòmòli ta fan fè, Ala bè u kanu u bènbaw kosòn, 29 katuguni Ala tè nimisa a ka nili ni a ka weleli la fewu. 30 Aw tun tè Ala kan minè fòlò, nka aw ye makari sòrò sisan olu ka kan bilali kosòn. 31 O cogo la, olu kèra Ala kan bilabaaw ye sisan, walisa aw ye makari sòrò cogo min na, olu fana ka makari sòrò ten sisan. 32 Ala ye mògòw bèè jate kan bilabaaw ye, walisa a ka makari u bèè la. 33 E! Ala ka nafolotigiya ni a ka hakilitigiya ni a ka dònniya ka dun kosèbè haali! A ka kiri kow ka bon ka tèmèn hakili dan bèè kan. A ka siraw tè se ka dòn. 34 I ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «Jòni bè Matigi ka miirili dòn? Jòni kèra ɲèjirabaa ye a la?» 35 «Jòni ye fèn dò di a ma fòlò, walisa a ka o juru sara?» 36 Fèn bèè bòra Ala la, fèn bèè bè ale barika la. Fèn bèè ye ale de ta ye. Nòòrò ka da ale kan badaa-badaa. Amiina.



12

1 O de y'a to balimaw, ne bè aw deli Ala ka makari kow kosòn, ko aw ka aw farikolo bèè di Ala ma saraka ɲènama ye, a senuma, o ka di Ala ye. O de ye aw ka batoli hakiliman ye. 2 Aw kana aw ka ko kètaw kèɲè ni nin diɲè ka ko kètaw ye tun, nka aw cogo ka yèlèma aw hakili kurayali fè, walisa Ala sago ɲuman, a duman, a dafalen ye min ye, aw ka o faranfasi. 3 Ka kèɲè ni Ala ka nèèma dilen ye ne ma, ne b'a fò aw bèè kelen-kelen ye ko aw kana aw yèrèw bonya ka dama tèmèn, nka Ala ye dannaya dama min di mògòw bèè kelen-kelen ma, aw ka aw yèrèw jate ni hakili sigilen ye ka kèɲè ni o ye. 4 Farikolo yòrò caman bè an farikolo kelen na, nka o yòròw baara tè kelen ye. 5 O cogo la an ka ca, nka an kèra farikolo kelen ye Krisita la, an bèè kelen-kelen ye ɲògòn farikolo yòrò dòw ye. 6 Nilifèn minnu dira an ma ka kèɲè ni Ala ka nèèma ye, olu sifa ka ca, an ka baara kè ni olu ye. Ni kiraya don, an ka kiraya kè ka kèɲè ni an ka dannaya dama ye. 7 Ni baara don, an ka baara kè. Min bè mògò kalan, o ka to mògò kalanni la. 8 Min bè waajuli kè, o ka waajuli kè. Min bè nili kè, o ka a tègè labila. Min bè ɲèminèli kè, o k'i jija o la. Min bè makari, o k'a kè ni ɲagali ye. 9 Kanuya kana kè filankafoya kan. Aw ka ko jugu haramu ka nòrò ko ɲuman de la. 10 Aw ka ɲògòn kanu i n'a fò balimaw. Aw ka ɲògòn dan ɲògòn bonyali la. 11 A' ye aw jija, aw kana kè salabaatòw ye. A' ye aw dusuw kalaya ka baara kè Matigi ye. 12 Aw ka ɲagali jigi la, ka muɲuli kè tòòrò la, ka timinandiya Ala delili la. 13 Aw ka balima senumaw mago ɲè, ka dunanw ladon. 14 Minnu bè tugu aw la ka aw tòòrò, aw ka duba ta olu ye. Aw ka duba ta, aw kana dangali kè. 15 A' ye ɲagali ɲagalitòw fè, ka kasi kasitòw fè. 16 Aw miirili ka kè kelen ye. Aw kana aw yèrèw bonya, nka aw ka fara mògò majiginlenw kan. Aw kana aw yèrèw jate hakilitigiw ye. 17 Aw kana mògò si ka ko jugu sara ni ko jugu ye. Aw ka ko tilennenw kè mògòw bèè ɲè na. 18 Aw yèrèw ta fan fè, hèrè ka to aw ni mògòw bèè cè, ni o bè se ka kè. 19 Ne ka kanulenw, aw kana aw yèrèw hakè bò, nka aw ka yòrò to Ala ka diminya ye, katuguni a sèbènnen bè ko: «Hakè bò ko ye ne ta ye, ne na a sara, Matigi ko ten.» 20 «Ni kòngò bè i jugu la, dumuni di a ma. Ni minnògò b'a la, ji di a ma. Ni i ye o kè, i na takami ton a kun na.» 21 I kana a to juguya ka se sòrò i kan, nka i ka se sòrò juguya kan ko ɲuman fè.



13

1 Mògòw bèè ka kolo an kunna fangaw ye, katuguni fanga si tè ni o tè Ala nò ye. Fanga minnu bè yen, olu sigira Ala de fè. 2 O de y'a to min tè kolo fanga ye, o tè kolo Ala ka ko latigèlen ye. Minnu tè kolo a ye, olu na jalaki bin u yèrèw kan. 3 Kuntigi tè koɲumankèlaw lasiranbaa ye, fò kojugukèlaw. I t'a fè ka siran fanga ɲè wa? Ko ɲuman kè, i na tanuli sòrò a fè. 4 Kuntigi ye Ala ka baarakèla ye i nafa kama. Nka ni i bè ko jugu kè, i ka siran dè, k'a masòrò a tè npan ta gansan. A ye Ala ka baarakèla ye, hakè bòbaa don, ka Ala ka diminya lase kojugukèlaw ma. 5 O de y'a to wajibi don i ka kolo a ye, diminya ɲèsiran dama ko tè, nka dusukun ɲuman kosòn fana. 6 O de kosòn aw bè nisòngò sara fana, katuguni kuntigiw ye Ala ka baarakèlaw ye, u bè u yèrèw di o baara ma. 7 Mògòw bèè ka kan ni min ye, aw ka o di u ma. Aw ka nisòngò sara nisòngò minèlaw ye, ka sale sara sale minèlaw ye. I ka kan ka siran min ɲè, i ka siran o ɲè. I ka kan ka min bonya, i ka o bonya. 8 Mògò si ka juru kana to aw la ɲògòn kanuli kò. Min ye a mògò ɲògòn kanu, o ye sariya dafa. 9 Katuguni ci minnu fòra ko: «I kana jatòya kè, i kana mògò faga, i kana sonyali kè, i ɲè kana bò walifèn fè,» ani ci fòlen tòw bèè dulonnen bè nin kuma de la ko: «I ka i mògò ɲògòn kanu i ko i yèrè.» 10 Kanuya tè ko jugu kè a mògò ɲògòn na, o de y'a to kanuya ye sariya dafali de ye. 11 Aw ka o kè k'a sòrò aw b'a dòn ko an kunun waati sera ka bò sunògò la ka ban, k'a masòrò an ye dannaya kè waati min na, an kisili surunyara sisan ka tèmèn o waati kan. 12 Su bè ɲini ka tèmèn, dugujè surunyara. O de y'a to an ka dibi kèwalew bò an na ka kènè kèlèkè minènw don an na. 13 An ka taama sèbèya la i ko tilefèla cogo. An ka an yèrèw tanga juguya ni dòlòtòya ni jatòya ni kakalaya ni kèlèw ni keleya ma. 14 Aw ka Matigi Yesu Krisita don aw kan na i ko dulòki. Aw kana aw farisogo nege kow ɲèsigi.



14

1 Mògò min ka dannaya ka dògò, aw ka o minè koɲuman, aw kana sòsòli kè sigasiga kow la. 2 Mògò dò dara a la ko a bè se ka fèn bèè dun, nka dò wèrè min barika ka dògò, o bè sènèfènw dama dun. 3 Dumunikèla kana dumunikèbali mafiɲèya. Dumunikèbali fana kana dumunikèla jalaki, katuguni Ala y'a minè koɲuman. 4 E ye jòn ye ka dò wèrè ka baaraden jalaki? A jòra wo, a binna wo, o ye a kuntigi kun ko de ye. Nka a na jò, katuguni se bè Matigi ye ka a lajò. 5 Mògò dò bè don dò bonya ka tèmèn don dò kan, k'a sòrò dò wèrè bè miiri ko donw bèè ka kan. Bèè kelen-kelen ka sòn u yèrèw dusukun miirili ma. 6 Min bè don dò bonya, o bè a bonya Matigi ye. Min bè dumuni kè, o bè dumuni kè Matigi ye, k'a masòrò a bè barika da Ala ye. Min tè dumuni kè, o ka dumunikèbaliya bè kè Matigi ye, a fana bè barika da Ala ye. 7 An si tè ɲènamaya an yèrè ye, an si tè sa an yèrè ye. 8 Ni an ɲènama don, an ɲènama don Matigi ye. Ni an bè sa, an bè sa Matigi ye. O de kosòn an ɲènama don wo, an sara wo, an ye Matigi de ta ye. 9 Nin de y'a to Krisita sara ka ɲènamaya ko kura, walisa a ka kè mògò salenw ni mògò ɲènamaw bèè Matigi ye. 10 E kòni, mun y'a to i bè i balima jalaki? E fana, mun y'a to i bè i balima mafiɲèya? An bèè na jò Ala ka kiritigè yòrò la. 11 A sèbènnen bè ko: «Ne ɲènama don, Matigi ko ten. Mògòw bèè na u ɲòngiri ne ɲè kòrò. Mògòw bèè na Ala tanu ni u nènkunw ye.» 12 O cogo la an bèè kelen-kelen na an yèrèw ka koɲèw jate Ala ɲè kòrò. 13 O de kosòn, an si kana ɲògòn jalaki tun, nka aw ka a latigè aw yèrèw kònò ko aw si tèna foyi kè min b'a to aw balima sen bè talon wala a bè bin. 14 Ne y'a dòn k'a jèya Matigi Yesu la, ko fèn si nògòlen tè a yèrèma, nka ni mògò dò ye fèn dò jate nògòlen ye, a nògòlen bè o tigi ye. 15 Ni i balima ɲènasisira i ka dumunifèn kosòn, i tè kanuya sira kan tun. Krisita sara mògò min kosòn, i kana kè o halaki sababu ye ni i ka dumunifèn ye. 16 Aw kana a to aw ka ko ɲuman ka lagosi, 17 k'a masòrò Ala ka masaya tè dumuni ni minni ko ye, fò tilennenya ni dususuma ni ɲagali Ni Senu barika la. 18 Min bè baara kè Krisita ye o cogo la, o ko ka di Ala ye. A bè tògò ɲuman sòrò mògòw fè fana. 19 O de y'a to an ka tugu hèrè kow nòfè, ani minnu bè dò fara an ni an mògò ɲògòn barika kan. 20 I kana Ala ka baara tiɲè dumunifèn kosòn. Tiɲè don, fèn bèè ka senu, nka min ka dumuni bè mògò wèrè kunnatiɲè, o ka jugu o tigi ma. 21 Sogo dunni ni diwèn minni ani fèn o fèn b'a to i balima bè kunnatiɲè, ni i bè o to yen, o de ka ɲi. 22 Dannaya min bè i fè, i ka o mara i yèrè ye Ala ɲè kòrò. Mògò min bè fèn jate fèn ɲuman ye, ni a dusu tè a jalaki o la, o ye dubaden ye. 23 Nka min bè dumuni kè ni siga ye, o jalakira, sabu a ma o kè ni dannaya ye. Fèn o fèn ma kè ni dannaya ye, o ye jurumu ye.



15

1 An minnu barika ka bon dannaya la, mògò minnu barika ka dògò, an ka olu ka barikantanya kow doni ta. An kana an yèrè diyaɲekow kè. 2 An bèè kelen-kelen ka an mògò ɲògòn diyaɲekow kè a nafa kama, walisa dò ka fara a barika kan. 3 Hali Krisita ma a yèrè diyaɲekow kè, i ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «I mafiɲèyabaaw ka mafiɲèyali binna ne kan.» 4 Ko minnu sèbènna ka kòrò, olu bèè sèbènna an kalanni de kosòn, walisa an jigi ka sigi muɲuli ni Kitabu ka laadili barika la. 5 Muɲuli ni dususaalotigi Ala ka miirili kelen don aw la ɲògòn fè ka kèɲè ni Krisita Yesu cogo ye, 6 walisa aw bèè ka an Matigi Yesu Krisita Fa Ala bonya ni dusu kelen ni kan kelen ye. 7 Krisita ye aw minè koɲuman cogo min na, aw ka ɲògòn minè koɲuman o cogo la ka Ala bonya. 8 Ayiwa, ne ko Krisita kèra Yahutuw ka baarakèla ye ka Ala ka kantigiya jira, walisa Ala ye layidu minnu ta an bènbaw ye, a ka olu sinsin, 9 ani siya tòw fana ka Ala bonya a ka makari kosòn, i ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «O de y'a to ne na i tanu siyaw cèma. Ne na i tògò tanu dònkili la.» 10 A ko fana: «Siyaw, aw ni Ala ka mògòw ka ɲagali ɲògòn fè.» 11 A ko fana: «Aw siyaw bèè ka Matigi tanu. Mògòw bèè ka a tanu.» 12 Esayi fana y'a fò ko: «Isayi dili na kè yen. O na nugu ka wuli ka sigi siyaw kun na. Siyaw na u jigi da o kan.» 13 Jigitugubaa Ala ka aw fa ɲagali ni dususuma bèè la dannaya barika la, walisa aw jigi ka bonya kosèbè Ni Senu ka sebaaya barika la. 14 Ne balimaw, ne y'a dòn k'a jèya aw ta fan fè ko aw falen bè ja gèlèya ani dònniya bèè la, ko aw bè se ka ɲògòn laadi. 15 Nka ne ye ne ja gèlèya ka ko dòw sèbèn aw ye ka aw hakili jigin o kow la. Ne y'o kè, katuguni Ala ye nèèma di ne ma, 16 walisa ne ka kè Krisita Yesu ka baaraden ye siyaw cèma, ka sarakalasebaaya baara kè Ala ka Kibaru Duman ko la, walisa siyaw sarakali ka diya Ala ye, u bilara Ala ye ka saniya Ni Senu fè. 17 O de y'a to yèrèbonya sababu bè ne fè Krisita Yesu la Ala ka baara kow la. 18 Ne tè ne ja gèlèya ka kuma fèn si ko la, ni Krisita ma o kè ne bolo, walisa siyaw ka Ala kan minè. A ye o kè kuma ni kèwalew fè, 19 ani taamashyènw ni kabakow fè Ni Senu ka sebaaya barika la. O cogo la ne ye Krisita Kibaru Duman waajuli kè ka a dafa, ka daminè Jerusalèm ni a dafè jamanaw bèè la, fo ka taa bila Iliri jamana la. 20 Krisita tògò ma fò yòrò min na fòlò, ne ye ne jija ka Kibaru Duman fò yen, walisa ne kana so jò mògò wèrè ka ju sigilen kan, 21 nka i ko a sèbènnen bè cogo min na ko: «A kibaru ma fò minnu ye, olu n'a ye. Minnu ma a ko mèn, olu na a faamu.» 22 O de ye ne bali ko caman ka taa bò aw ye, 23 nka sisan, ne ye ne ka baara dafa nin jamanaw la. Kabini san dama dò ne tun b'a fè kosèbè ka taa bò aw ye. 24 Ni ne bè taa Espaɲe tuma min na, ne tèmèntò, ne jigi b'a kan ka aw ye. Ni an ɲènafin bòra ɲògòn na tuma min na, aw na ne bilasira ka taa yen. 25 Nka sisan ne bè taa Jerusalèm yen dannabaaw mago kow kosòn, 26 katuguni a diyara Masadwanè ni Akayi jamanaw dannabaaw ye ka wari dò lajè ka o di dannabaa faantanw ma Jerusalèm. 27 A diyara u ye, olu ka juru bè u la fana k'a masòrò ni siyaw kèra jèɲògònw ye u ka Ala sira kow la, siyaw ka kan ka olu dèmè fana ni u bolo fèn dòw ye. 28 Ni ne ye o ko ɲènabò ka o wari di u ma tuma min na, ne na tèmèn aw fè yen ka taa Espaɲe. 29 Ne y'a dòn ko ni ne sera aw fè yen tuma min na, ne na se yen ni Krisita ka duba dafalen ye. 30 Ne bè aw deli, balimaw, Matigi Yesu Krisita ni Ni Senu ka kanuya kosòn aw ka aw jija ka ne dèmè ni aw ka Ala deliliw ye ne ye, 31 walisa ne ka tila Jude jamana dannabaliw la, ani ne bè taa ni nilifèn minnu ye Jerusalèm, olu ka diya yen dannabaaw ye. 32 O cogo la ne ɲagalitò na se aw fè yen ka kèɲè ni Ala sago ye, ani ne na lafiya dò sòrò aw cèma. 33 Hèrètigi Ala ka kè aw bèè fè. Amiina.



16

1 Ne bè an balimamuso Fèbè tògò ɲuman fò aw ye, Sankrè egilisi baarakèla dò don. 2 Aw ka a minè koɲuman Matigi la ka kèɲè ni dannabaaw cogo ye. A mago bè aw la o ko la, aw ka a dèmè o bèè la, katuguni ale ye mògò caman dèmè, a ye ne yèrè fana dèmè. 3 A' ye Prisiye ni Akilas fo. Olu ye ne baarakèɲògònw ye Krisita Yesu la. 4 U faratira u yèrèw ni la walisa u ka ne kisi. Ne kelen tè barika da u ye, siyaw cèma egilisiw bèè fana bè barika da u ye. 5 Egilisi min bè u ka so, aw ka o fana fo. A' ye ne ka kanulen Epayinètè fo, ale fòlò ye dannaya kè Krisita la Asi jamana la. 6 Mariyama min ye baaraba kè aw ye, aw ka o fo. 7 A' ye Andronikus ni Juniyas fo, olu ye ne balimaw ye, an tun bè kaso la ɲògòn fè fana. U tògòw bòra cidenw cèma. U kèra Krisita taw ye ne ɲè. 8 A' ye Anpliyas fo, ne bè a kanu kosèbè Matigi la. 9 A' ye Urbèn fo, o ye an baarakèɲògòn ye Krisita la. Aw ka ne ka kanulen Sitasis fana fo. 10 A' ye Apèlès fo, o ye tògò ɲuman sòrò Krisita la. A' ye Arisitobule so mògòw fo. 11 Aw ka ne balima Hèròdion fo. Narsise so mògò minnu bè Matigi la, aw ka olu fo. 12 Trifènè ni Trifosè minnu bè Matigi ka baara la, aw ka olu fo, ani kanulen Pèrside, ale ye baaraba kè Matigi ye. 13 A' ye Matigi ka ɲènatòmòlen Rufus fo, ani a ba, ne bè o fana jate ne ba ye. 14 Asènkrite ni Flegòn ni Hèrmès ni Patrobas ni Hèrmas ani balima tò minnu bè u fè, aw ka olu fo. 15 Filoloje ni Juli ani Nèrè ni a balimamuso, ani Olènpe ani dannabaa minnu bè u fè yen, aw ka olu bèè fo. 16 A' ye ɲògòn fo ni da susuli senuma ye. Krisita ka egilisiw bèè bè aw fo. 17 Mògò minnu bè farali kè ka dannabaaw lafili, ka aw ka kalan sòròlen sòsò, ne bè aw deli, balimaw, ko aw ka aw yèrèw kòlòsi olu la. A' ye fara u la, 18 k'a masòrò o mògò sifaw tè baara kè an Matigi Krisita ye, fò u yèrèw kònòbara. U bè ko dònbaliw dusu yèlèma ni kuma duman ni kuma nugulenw ye. 19 Aw bè Matigi kan minè cogo min na, o kibaru sera mògòw bèè ma. O de y'a to ne bè ɲagali aw ko la, nka ne b'a fè aw ka kè hakilitigiw ye ko ɲuman ta fan fè, ka kè mògò jèlenw ye ko jugu ta fan fè. 20 Hèrètigi Ala na Sitanè còngò aw senw kòrò sòòni. An Matigi Yesu ka nèèma ka kè aw bèè fè. 21 Ne baarakèɲògòn Timote bè aw fo, ani ne balimaw Lusius ni Jasòn ani Sosipatèr fana. 22 Ne Tèrsius min ye nin lètèrè sèbèn, ne fana bè aw fo Matigi la. 23 Ne jatigi Gayus bè aw fo, egilisi bèè jatigi fana don. Dugu wari marabaa Erasite ani an balimakè Kartus bè aw fo. [ 24 An Matigi Yesu Krisita ka nèèma ka kè aw bèè fè. Amiina.] 25 An ka Ala tanu! Se bè ale ye ka aw banba ka kèɲè ni ne ka Kibaru Duman fòlen ye, o ye Yesu Krisita ko waajuli ye. O bè kèɲè ni gundo jirali ye, o min dogolen tun bè sani diɲè ka da. 26 Nka a jirala sisan kiraw ka sèbènw fè, ka kèɲè ni Ala banbali ka ci fòlen ye, ka siyaw bèè ladònniya o ko la, walisa u bèè ka da a la ka a kan minè. 27 Ala, o min kelenpe ye hakilitigi ye, nòòrò ka da ale kan Yesu Krisita barika la badaa-badaa. Amiina.



AMAZING GRACE BIBLE INSTITUTE